MERLN E FAMILIA

un libro de memorias. O narrador Felipe de Amancia, que foi paxe de Merln, cando este mago e
dona Ginebra, vivan no Pazo de Miranda. Felipe conta os sucesos que presenciou de neno, servindo
a don Merln. A sa perspectiva , en parte, a do rapaz que viviu aqueles dias, e de aqu o tono de
inxenuidade que caracteriza relato. Diriamos que a narracin realista duns feitos fantsticos, se
non fora porque se fai evidente que a perspectiva do narrador contn soterraos elementos que a
deforman a fin de conquerir diversos efectos. A obra distribese nunha sucesin de captulos de
historias que van precedidas dunha introduccin dividida en tres apartados:
A) Un prelo do narrador, o vello Felipe de Amancia
B) "A selva de Esmalla", descripcin do escenario no que se move Merln.
C) "A casa de Merln", censo da familia do mago. Seguen as historias cseque invariablemente
formadas por tres partes:
Visita-Problema-Solucin. Algun chega a Miranda para consultrlle algunha cousa mago.
Exponse o problema que trae ese algun, o que supn un retroceso no tempo e o relato da Historia.
Merln, resolve o problema plantexado. A metade do libro nun captulo "As historias do Algaribo",
que se pode considerar un intermediario e que non se axusta esquema proposto. Hai un visitante
pero non ven facer unha consulta senn a vender lbros. Estevisitante conta tres contos. O eplogo
final en que se resolve o problema, sustituido por unha simple despedida.
En "O viaxe a Pacios", hai unha pequena variedade, pois Merln o que sai da sa casa para ir
visitar un enfermo. Lirismo e humor son as notas mis caractensticas do estilo de Cunqueiro.
Combina o arte de contar do paisano galego con tcnicas de novelstica tradicional europea.
"A selva de Esmelle" Descripcin desa selva, que o lugar onde se atopa Miranda, a pousada do
mago Merln.
"A casa de Merln". Descripcin dos personaxes: Merln, Ginebra e os criados.
"Os quitasoles i o quitatrevas". Catro viaxeiros chegan xunto a Merln con encargo de arranxar tres
quitasoles mxicos para un bispo de Paris.
"O camio de quita e pon". Un emperador bizantino cerca unha cidade. Os sitiados mndanlle unha
muller para que os entretea. Un paxe do rei vai xunto Merln para que lle dea un camio mxico
por onde conduci-Io exrcito bizantino e salvalo.
"A princesia que quena casar".
"As historias do Algaribo": un rabe, vendedor de libros, entra na casa de Merln e al conta tres
contos: "A baeira i o demo", "O heredeiro da China" e "O lobo que se aforcou".
"O rel de area". A casa de Merln chega un home, don Felices, para que lle arranxe un rel de area.
Don Felices votalle as cartas Felipe e dille que ter un fillo. Todo se cumple.
"Asoldadura da princesia de prata". O mestre Flute, un ingls, chega casade Merln. para pedirlle
que recompoa os anacos dunha muller e darlle vida deste xeito. Merln, por unha vez, recoece
que non capaz de facelo.
"O espello do mouro". Un mouro chega xunto a Merln para pedirlle un remedio contra a toleria que
sofre un prncipe. Outra historia paralela a dun espello mxico que ten o mouro e que adivia o
futuro. Merln, rompe o espello. Hai aqu alusins os personaxes de Shakespeare: Hamlet e Ofelia.
"A trabe de ouro". O Felipe encargado de traer, mediante a maxia, a un fato de ananos Pazo de
Miranda.
"A sirea grega". O pazo de Miranda, chega unha sirea grega que pede a Merln un tinte negro para a
sa cola gris, pois morreu o seu home. A sirea causa un gran efecto en Felipe.
"O viaxe a Pacios". Merln e Felipe, viaxan a Pacios a visitar a un suizo amigo do mago. Iste home
tratante de bolas de neve. Cae enfermo e curado por Merln.
"Aquel camio era un vello mendigo". O Felipe vai a pousada de Temar e dende al relata as
historias que se conta, van na pousada:
1) "O enano grego". Iste home conta a historia de tdolos ananos e como recorreu Europa
perseguindo a unha ratia branca da sa ama.
2) "O paxe de Avin". Un pelerio provenzal, conta como coeceu a unha ninfa moi fermosa e
namorouse dela.

3) "O hugonote de Riol". Unfrancs ferido na noite de San Bartlom, chega a Asturias, onde morreo
Tdolos anos por esta data aparece e deixa un resto de sangue.
4) "O galo de Portugal". Un nobre portugus, famoso polas sas conquistas amorosas, convrtese
nun galo. Na viaxe ata Compostela para desencantalo, morreu.
"A noveta de Mosi Tabarrie". Un demo chamado Cobilln. consegue enganar a unha muller e
quedarse con todo o seu ouro.
"Final". O Felipe reflexiona sobor dos seus recordos. . O pazo lugus de Miranda, arrodeado pola
antiga fraga de Esmelle, ven selo. paso de fondo destas breves e marabillosas historias. Trtase da
pousada galega de Don Merln, "na que se axuntan tdolos camios do trasmundo". Cunqueiro,
presntanos mago na sa vellez, todo vestido de negro coa barba branca e bufanda colorada.
Xentes das sas lonxanas terras e dos pases inverosmeis da invencin. chegan a Miranda na
percura da ciencia do sabio Merln: O flautista Mestres Hohn Flute, Elnas, o mago algaribo, o
reloxeiro mosi Simpln, Cobilln. o demo perfumista... Un neno, criado de pasamn de Merln,vai
contando as sorprendentes historias que no pazo meirego acaecen. Os relatos valen de seu e
abondan para acreditar a mestria narrativa do escritor.
"O quitasoles i o quitatrevas", "A princesia que queria casar", "O relde area" ou "A sirea grega"
cheos de seiva cromtica, de zumoso lirismo e de finohumor, revelan a un artista do mellor dicir da
prosa galega.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- sabido por todos que Galicia unha terra mxica, unha terra meiga que se esconde tras as nboas
e aparece ou desaparece coa marusa. O que poucos saben, eu dende logo descoecao, que
Merln, o mis famoso mago da historia veu vivir nesta terra para retirarse das aventuras da Corte
do Rei Arturo. Eu non o sabia, contoumo Felipe de Amancia, antigo paxe do seor Merln. as que
Merln, fillo de solteira e de nacin estranxeira, nativo da antiga cidade de Braga, veu herdado para
Miranda e ficou a vivir na selva de Esmelle, cuxa beleza quizais mellor que dicila fora pintala.
Sitase a selva de Esmelle nos arredores de Miranda, en Lugo, pois cae man dereita, vindo para
este reino pola banda de Len. A casa do seor Merln, estaba no souto de Miranda, e era grande e
ben tallada, cun balcn sobre o camio de Meira e solan cara do sol. Dende Miranda vese un
anaco do camio francs, un outeiro corado de castieiros, unha veiga de centeo florido e mazs
nacentes, deica a ribeira: salgueiros, amieiros, chopos, con ponlas nas que cando deixa de cantar o
merlo comeza a trobar a rula.
Pois ben, a pesar de ser fillo de nai solteira e portugus, cousas ambas as das non sempre ben
vistas nestas terras, o seor Merln, fxose respectar por abades e bispos, por reis, prncipes e
nobres, pordemos e curas, por ser sabedor dos sete saberes e mestre nas mis misteriosas maxias.
Cando idade de nove anos, coa pucha na man, chegou Felipe porta do seor Merln, para facerse
cargo do posto de mozo de pasamn, por once pesos ao ano e mantido, recibiu o mellor galano que
nunca lle fora feito a un rapaz. Chegada a sa vellez cntanos Felipe, con certa irona, aqueles das
pasados na flor da mocidade, na antiga e longa selva de Esmelle. Cntanos os seus amores con
Manoelia de Calros, moza de pelo roxo e boca pequena de beizos quentes coma leite recen
muxido, que axudaba na cocia e no trato da casa. Lembra Felipe a don Felices, amigo de moitos
anos de don Merln e cabaleiro moi corts, que fora cantor na Igrexa de Santiago, afeito ao
augardente de Portomarn e moi sabido nas artes de adiviar tanto polas cartas como pola faria.
Botoulle, o dito don Felices, as cartas unha noite, e todo adivioulle, ata que andaba coas faldras de
Manoelia de Calros, e que si segua apedrando nela, para Candeloria de tres anos tera bautizo.
Dixo que como pintaba a corda de bastos, era seguro que seria neno, e as foi. Viva na casa dona
Xenebra, viva dun gran rei e seora moi sentada. Non moito aventurar que a convivencia de don
Merln e dona Xenebra dara p a faladuras, das que Felipe como fiel servidor do seu seor non nos
d conta. Vai recordando Felipe asmis fantsticas aventuras do mestre don Merln, que recibe
visitas de xentes moi principais vindas dos catro confns coa tarefa de resolver os seus enredos, coa
maxia do seu seor.
A primeira historia que nos conta Felipe de Amancia a dos quitasoles i o quitatebras, que
trouxeron dende Pars unha comitiva de homes dacabalo. Un branco, outro amarelo e outro

colorado, cos seus puos de bano, de prata e de ouro, para que o seor Merln os arranxase baixo
encargo do Bispo de Pars. Nestes tempos de novas tecnoloxas, pode parecer cousa de pouco
mrito arranxar uns paraugas, pero estes paraugas non eran uns paraugas calquera, eran ben
milagreiros. O quitasol branco, "de sal el sol", tal que abrndoo o da de Nosa Seora de Agosto,
anda que chova, queda unha ma soleada para procesin. O marelo, de "Mirabilia", un quitasol
moi segredo, e so se leva na Pentecosts, e cando est sa sombra o Bispo, fala e entende tdalas
linguas, e pode confesarse baixo del un mudo, que o Bispo ben o escoita. E o colorado, "Luceiro",
sirve para viaxar na noite, e o que vai debaixo del, aberto na noite pecha, ve coma si fose de da.
Hoxe que temos o Meteosat e podemos fabricar a choiva, que temos o tradutor de Google e o ingls
con mil palabras e que dispomos de luz elctrica en case todos os camios, pode parecernos pouca
cousa arranxar uns paraugas, pero naqueles temposaos que se refire Felipe de Amancia s os Bispos
tian acceso as novas tecnoloxas e faca falta ser mago para reparalas con garanta, non me
negaredes que algo avanzamos.
Eu pola mia banda contino sen entender o da confesin dos mudos, anda que nestas cousas das
crenzas relixiosas todo cuestin de fe para min segue sendo mis prctico a linguaxe de signos.
Terbellou o seor Merln nos paraugas, coma si fora parageiro de Ourense, e nun amn dounos por
amaados. Reltanos Felipe de Amancia as historias que o algaribo Elimas contou ao seor Merln,
unha das cales foi a da baeira de cristal na que se desfixo coma se fose de sal ou de azucre o
primeiro fillo de dona Eleonora, nipota do Grande Inquisidor de Npoles, historia que vn
demostrar que nin as grandezas cristis lbranse do malio.
Ao tempo pariu novamente a nipota e prepararon a baeira de cristal, estando presentes nesta
ocasin o Grande Inquisidor, o protomedicato das Das Sicilias e o exorcista de Palermo, que
quen lles quita o demo do corpo aos Borbs de Npoles, cando fai falla, que case sempre por anos
bisestos. Xa an baar o cativo, cando se lle pasou nai polo maxn que tia o seu seor to que
benzoar a baeira, e inda o Grande Inquisidor non dixera In nomine Patris, xa se quebrara a
baeira en mil anacos, e sara dela un grande cheiro a solfo, e o exorcista de Palermo copuo curvo
do seu paraugas tivo tempo de coller polo pescozo ao demo que fuxa, pro este puido esgirse e
perderse pola chimenea. Soupose que a baeira fora mercada nunha abada moi notada de monxas,
que chaman Fossano, e que era a baeira que tian as abadesas para baarse por Pascua e por San
Martio, e as monxas por San Pedro, e que non era tal baeira, senn un demo que se trocara nela
por ver, ao seu tempo, s seoras monxas en coiros.
Cntanos Felipe a historia do Galo de Portugal, que atopou xusto castigo aos seus pecados.O Galo
era un xentil cabaleiro portugus, de fina nobreza e moitos posibles, don Esmeraldino de Cmara
Mello de Lima, vizconde de Ribeirinha, sempre presto para contrarrestar no sexto mandamento,
fantico do libre fornicio, que para non perder a conta das sas fazaas mandou cravar na porta do
seu pazo un ferro brizado, e colgou del unha pequena tboa de caoba na que ia marcando os trunfos
de Venus.
Mis lle valera ao Galo de Portugal, aplicarse o remedio que o doutor Gallows receitoulle ao xeque
Rufs, baos fros nas partes pudendas, a poder ser con t de Parkins, que co que se sosegan as
vellas solteiras na Inglaterra para poder asistir con algo de sentimento aos oficios da Protesta.
Estas e outras divertidas e fantsticas historias cheas de maxia e de intelixente retranca fan do libro
Merln e Familia unha autentica xoia.