‫فصلنامه سالمت روان کودک ‪ -‬دوره چهارم‪ ،‬شماره ‪ ،3‬پاییز ‪1396‬‬

‫پژوهشی‬
‫همکاران‬ ‫مریم مقاله‬
‫جمالیتبار و‬ ‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬

‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬

‫سازشنایافته‬
‫‪3‬‬
‫مریم جمالیتبار‪ ،1‬اسحق رحیمیان بوگر*‪ ،2‬مهران مکرمی‬

‫‪ .1‬کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی‪ ،‬دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی‪ ،‬دانشگاه سمنان‪ ،‬سمنان‪ ،‬ایران‬
‫‪ .2‬دانشیار گروه روانشناسی بالینی‪ ،‬دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی‪ ،‬دانشگاه سمنان‪ ،‬سمنان‪ ،‬ایران‬
‫‪ .3‬دانشجوی دکترای روانسنجی‪ ،‬دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی‪ ،‬دانشگاه عالمه طباطبایی‪ ،‬تهران‪ ،‬ایران‬

‫تاریخ پذیرش‪96/05/18 :‬‬ ‫تاریخ دریافت‪95/11/22 :‬‬

‫چکیده‬

‫هدف‪ :‬استفاده از نقاشی و داستانسرایی بهعنوان یک شیوه فرافکن در مشخص ساختن مشکالت کودکان از دیرباز روشی حائز اهمیت‬
‫بوده است‪ .‬هدف این پژوهش استفاده از آزمون های اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان سازشنایافته بود‪.‬‬
‫روش‪ :‬طرح پژوهش علی‪ -‬مقایسهای بدون گروه کنترل بود‪ .‬جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی کودکاان ‪ 3‬تاا ‪ 10‬سااله شهرساتان‬
‫سبزوار در تابستان ‪ 1392‬تشکیل میداد‪ .‬نمونه با استفاده از روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شد‪ .‬تعداد افراد نمونه ‪ 25‬نفر بودن کاه‬
‫با آزمون اندریافت کودکان و آزمون نقاشی خانه‪ -‬درخات‪ -‬آدم ماورد ارزیاابی قارار گرفتناد‪ .‬دادههاا باه کماک تللیال کوواریاان‬
‫چندمتغیره مورد تجزیهوتللیل قرار گرفت‪.‬‬
‫یافتهها‪ :‬این بررسی نشان داد که شاخصهای سازشنایافتگی نقاشای فارافکن ‪ )p≥0/05‬و مجماو نیازهاا ‪ )p≤0/05‬در تفکیاک دو‬
‫گروه کودکان سازشیافته و سازشنایافته از یکدیگر نقش معنااداری دارناد‪ ،‬درحالیکاه مجماو فشاارها در تفکیاک دو گاروه نقاش‬
‫معناداری ندارد ‪.)p≤0/05‬‬
‫نتیجهگیری‪ :‬با استفاده از آزمونهای فرافکنی مثل آزمون اندریافت کودکان و نقاشی خانه‪ -‬درخات‪ -‬آدم میتاوان کودکاان ساازش‬
‫یافته و سازشنایافته را از یکدیگر تفکیک کرد‪.‬‬

‫کلیدواژهها‪ :‬شاخصهای سازشنایافتگی‪ ،‬نقاشی فرافکن‪ ،‬آزمون اندریافت کودکان‪ ،‬آزمون خانه‪-‬درخت‪-‬آدم‬

‫*نویسنده مسئول‪ :‬اسلاق رحیمیان بوگر‪ ،‬دانشیار گروه روانشناسی بالینی‪ ،‬دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی‪ ،‬دانشگاه سمنان‪ ،‬سمنان‪ ،‬ایران‪.‬‬
‫تلفن‪023 -33654100 :‬‬ ‫ایمیل‪I_rahimian@semnan.ac.ir :‬‬

‫‪1‬‬ ‫فصلنامه سالمت روان کودک‪ ،‬دوره ‪ ،4‬شماره ‪ ،3‬پاییز ‪1396‬‬

‫‪27‬‬
‫مریم جمالیتبار و همکاران‬ ‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬
‫همانگونه که اشااره شاد در کناار داساتانی کاه کودکاان‬
‫روایاات میکننااد نقاشاایهای آنااان نیااز موضااوعی اساات کااه‬
‫میتواند راهی باه دنیاای نهنای آناان ‪ )13‬بگشااید‪ .‬در عصار‬
‫حاضر هرروز که میگذرد شناخت هنار کودکاان بهخصاو‬
‫نقاشاای اهمیاات بیشااتری مییابااد‪ ،‬کودکااان در فرآینااد نقاشاای‬
‫اجاازای مختلااف تجاربشااان را در قالاای یااک کاال معنااادار و‬
‫جدید‪ ،‬سازماندهی میکنناد ‪ .)14‬در نقاشای‪ ،‬کاودک باه ماا‬
‫چیزی فراتر از یک تصویر را نشان میدهاد‪ ،‬آنهاا در حقیقات‬
‫جزئای از وجااود خودشااان را نماایش میدهنااد‪ ،‬اینکااه چطااور‬
‫میبینند‪ ،‬فکار و احسااس میکنناد‪ .‬درواقان نقاشایهای آنهاا‪،‬‬
‫تصاااورات‪ ،‬رهیاهاااا‪ ،‬افکاااار‪ ،‬باورهاااا و عقایاااد‪ ،‬خااااطرات و‬
‫احساساتشان را افشا میکند ‪.)15‬‬
‫با توجه به موضاو گفتهشاده میتاوان اههاار داشات کاه‬
‫نقاشی و داساتان باهعنوان یاک شایوهی فارافکن در کودکاان‬
‫موضوعی حائز اهمیت است؛ بهعبارتدیگر نقاشای و تعریاف‬
‫داسااتان بهمنزلااه فرافکناای ناهشاایار از آغاااز بااا هاادف شااناخت‬
‫شخصیت و حل مشکالت روانی کودکان باه کاار گرفتهشاده‬
‫است ‪ .)16‬با توجه به اینکه این روشها امکان نزدیکتر شدن‬
‫به کودک و پاسخگویی به سؤاالتی که وی توانایی بیاان آنهاا‬
‫را بااهطور مسااتقیم ناادارد‪ ،‬فااراهم میسااازد‪ ،‬ضاارورت انجااام‬
‫پژوهش در این ماورد را نشاان میدهاد‪ .‬اهمیات و ارزش ایان‬
‫تلقیقات در این است که کودکان را بیشتر بشناسیم‪ ،‬نسبت باه‬
‫حاالت و رفتارهای غیرعادی آنها حساستر شاویم و دراادد‬
‫علتیابی رفتارشان باشیم ‪.)17‬‬
‫با توجه به این ویژگی مهم نقاشای و داساتان‪ ،‬آزمونهاای‬
‫فرافکن مختلفی برای کودکان تدوین و ساخته شادهاند کاه از‬
‫آن میان میتوان به آزمون اندریافت کودکان و آزمون خاناه‪-‬‬
‫یاک‬ ‫کودکاان‪1‬‬ ‫درخت‪ -‬آدم اشاره کارد‪ .‬آزماون انادریافت‬
‫آزمون فرافکن اسات کاه در آن از کاودک خواساته میشاود‬
‫برای ‪ 10‬تصویر مختلف‪ ،‬داستانهایی را تعریف کناد‪ .‬درواقان‬
‫ایاان آزمااون‪ ،‬ملاارک بینااایی را فااراهم میکنااد کااه طاای آن‬
‫‪1. Children Apperception Test‬‬
‫فصلنامه سالمت روان کودک‪ ،‬دوره ‪ ،4‬شماره ‪ ،3‬پاییز ‪1396‬‬
‫مقدمه‬
‫دوران کودکی آدمای دورانای بسایار حسااس در شاکلگیری‬
‫شخصیت انسان است و این سالها را نمیتوان با هیچ دورهای‬
‫از عماار مقایسااه کاارد ‪ .)1‬شخصاایت یااک کااودک‪ ،‬عاماال‬
‫تعیینکننده بزرگی در چگونگی عملکرد او در زندگی آیناده‬
‫است ‪ .)2‬برای فهم تلول روانشناختی کودک‪ ،‬ما بایاد او را‬
‫باااهعنوان «یاااک موجاااود در حاااال شااادن» در نظااار بگیاااریم‬
‫‪.)3‬کودک باید توسط تغییراتی که بهتادری در طاول نماو و‬
‫تلولش اتفااق میافتاد‪ ،‬شاناخته شاود کاه تلتتاثییر عوامال‬
‫بیرونی و درونی است ‪.)4‬تلقیقات نشان دادهاند که تشاخیص‬
‫مشکالت روانی کودکان برای خودشاان خیلای دشاوار اسات‪.‬‬
‫بنابراین مشکالت روانشناختی کودکاان‪ ،‬مساتلزم تشاخیص و‬
‫درمانهاااای خااااای اسااات ‪ 6 ،5‬و ‪ .)7‬هااار کاااودک دارای‬
‫ویژگیها و شرایط روانی خاای است و برای شناخت شرایط‬
‫و وارد شدن به دنیای آنهاا دو روش وجاود دارد‪ .‬راه اول ایان‬
‫است که به بازیها و گفتار و داستانهای کودکان توجه شاود‬
‫و از این طریق وارد دنیای آنها شده و آن را درک کرده و راه‬
‫دوم اینکه نقاشیها و نوشاتارها و داساتانهای آنهاا را بررسای‬
‫کرد ‪ 8‬و ‪.)9‬‬
‫تعریف داساتان یاک هنار اجرایای و نمایشای معتبار و نیاز‬
‫قدیمیترین شکل آموزش است‪ .‬تعریف داستان وسیلهای بیانی‬
‫است که با افکار کودک مطابقت میکند و او را در تخیالتش‬
‫آزاد میگذارد تا نیازها‪ ،‬ترسها‪ ،‬تعارضها و نگرشهای خود‬
‫و‬ ‫را بهاورتی آزادانه و کمتر دلهرهآور بیان کناد ‪ .)10‬پان‬
‫همکاران ‪ )11‬در پژوهشای بیاان کردناد کاه تعریاف داساتان‬
‫توسط کودک روش مؤیری برای رشاد مهارتهاای کالمای‪،‬‬
‫افشای نیازها و آرزوهای درونی و درنهایت شناخت شخصیت‬
‫کودک است‪.‬‬
‫فرد و همکاران ‪ )12‬در نتاای پژوهشای بیاان کردناد کاه‬
‫تعریف داستان بالقوه قابلیت این را دارد که بهعنوان یک ابازار‬
‫ارزیااابی بااالینی باارای پااژوهش در مااورد تواناییهااای رواناای‪-‬‬
‫جسمانی کودک مورداستفاده قرار گیرد‪.‬‬
‫‪28‬‬
‫مریم جمالیتبار و همکاران‬ ‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬

‫ترسایم آدماک‪ 4‬و آزماون انادریافت موضاو از پایاایی الزم‬ ‫کودک تشویق میشود بدون هیچ ترس و دلهرهای نگرشهاا‪،‬‬
‫برخوردارند و میتوانند کودکان بهنجار را از نابهنجار تفکیک‬ ‫نیازها‪ ،‬ترسها و احساسات ناهشیارش را در قالی پاسخهایی به‬
‫کنند‪.‬‬ ‫تصاویر داساتان فرافکنای کناد‪ ،‬بادون اینکاه ماورد تلقیار یاا‬
‫وست ‪ ،)24‬در پژوهشی فراتللیل نتاای دوازده پاژوهش‬ ‫تمسخر قرار گیرد ‪.)18‬‬
‫را موردبررسی قرار دادند که با استفاده از آزمونهای فرافکنی‬ ‫نقاشاای خانااه‪ -‬درخاات‪ -‬آدم‪ 1‬یااک نااو آزمااون نقاشاای‬
‫مثل آزمون اندریافت موضاو ‪ ،‬نقاشای خاناه‪ -‬درخات‪ -‬آدم‪،‬‬ ‫فرافکن‪ 2‬است که در آن از کودک خواسته میشاود ایان ساه‬
‫آزمااون رورشااان و نقاشاای خاانواده‪ ،‬کودکااان دچااار اخااتالل‬ ‫شکل را ترسیم کند‪ .‬بوک‪ 3‬با تدوین آزمون خانه – درخت –‬
‫سازشیافتگی و بهنجار را از هم تفکیاک میکارد‪ ،‬کاه نتاای‬ ‫آدم این نظریه را مطرح کرد که شخص عالوه بر مفهومی کاه‬
‫نشان داد ابزارهای فرافکن میتواند کودکان دچار اختالل را از‬ ‫به تصویر انسان میدهد‪ ،‬برای خانه و درخت نیاز معناایی قائال‬
‫کودکان فاقد اختالل تفکیک کند‪.‬‬ ‫است‪ .‬درخت‪ ،‬خانه و آدم هر یک بهمنزلاهی تجسام رمازی و‬
‫با توجه به پژوهشهای انجام شاده در ارتباا باا پاژوهش‬ ‫ناهشیار شخصیت کودک هساتند و تعاادل عااطفی او را نشاان‬
‫حاضر استفاده از این دو ابازار فقاط بارای شاناخت شخصایت‬ ‫میدهند ‪.)19‬‬
‫کودکان بهااورت کلای ااورت گرفتاه و تالشای در جهات‬ ‫پژوهشهای گوناگونی در حاوزه آزمونهاای فارافکن در‬
‫بررساای مقایسااهی نیمارن شخصاایتی کودکااان سااازشیافتااه و‬ ‫کودکان به اجرا درآمده اسات‪ .‬آشاوری و بیادجاری ‪ )20‬در‬
‫سازشنایافتاه باا توجاه باه ماهیات نیازهاا و فشاارهای آزماون‬ ‫پژوهشی با اساتفاده از نقاشای فارافکن عاواملی را کاه موجای‬
‫اناادریافت کودکااان و شاااخصهای سااازشنایافتگی نقاشاای‬ ‫بااروز تاارس در زناادگی کودکااان میشااود مشااخص کردنااد‪.‬‬
‫فرافکن اورت نگرفتاه اسات؛ بناابراین نظار باه ملادودبودن‬ ‫همچنین دالیدز و اسمیت ‪ )21‬در پژوهشی نتیجاه گرفتناد کاه‬
‫پژوهشها درزمینهی بررسی کودکان با اختالل ساازشیافتگی‬ ‫تللیل نقاشی فرافکن ابزار مفیدی برای آشکار کردن بهزیستی‬
‫و فاقد اختالل سازشیافتگی در پاژوهش حاضار باه ایان مهام‬ ‫هیجانی‪ ،‬آرزوها و تمایالت کودک است‪ .‬در پژوهشی دیگار‪،‬‬
‫پرداختهشاااده اسااات‪ .‬هااادف پاااژوهش حاضااار‪ ،‬اساااتفاده از‬ ‫میلر و ولتکامپ ‪ )22‬در ارزیاابی باالینی کودکاانی کاه ماورد‬
‫آزمونهااای اناادریافت کودکااان و نقاشاای فاارافکن جهاات‬ ‫سوءاسااتفاده جنساای قرارگرفتااه بودنااد از آزمونهااای فاارافکن‬
‫غربالگری کودکان سازشنایافته بود‪.‬‬ ‫نقاشی خانواده و آزمون اندریافت کودکان نیز استفاده کردناد‬
‫که نتاای نشاان داد احساساات مرباو باه ماهیات و پاردازش‬
‫روش‬
‫تجربااه آساایی در کااودکی کااه مااورد سوءاسااتفاده جنساای‬
‫الف) طرح پژوهش و شرکتکنندگان‪ :‬طرح پژوهش کمی‬
‫قرارگرفته و همچناین مساائل زیربناایی یاا ناهشایار مرباو باه‬
‫و کاربردی حاضار‪ ،‬تواایفی از ناو علای‪ -‬مقایساهای اسات‪.‬‬
‫جنسی کاه‬ ‫وابستگی‪ ،‬امنیت‪ ،‬حرمت خود و موضوعات خا‬
‫جامعهی آماری پاژوهش حاضار را کلیاهی کودکاان ‪ 3‬تاا ‪10‬‬
‫میکرد‪ ،‬در داستانها و‬ ‫سوءاستفاده جنسی کودک را منعک‬
‫ساله شهرستان سبزوار در تابستان ‪ 1392‬تشکیل میداد‪ .‬نمونه با‬
‫نقاشیهای او آشکار بود‪ .‬یافتاههای پاژوهش گیاتلمن و کلاین‬
‫اسااتفاده از روش نمونااهگیری در دسااترس از مهاادکودکهای‬
‫‪ )23‬کااه درزمینااهی آزمونهااای روانشااناختی فاارافکن در‬
‫شهرستان‪ ،‬انتخاب شاد‪ .‬تعاداد افاراد نموناه ‪ 25‬نفار بودناد کاه‬
‫کودکان به انجام رسید‪ ،‬نشان داد این آزمونها ازجمله آزمون‬
‫شامل ‪ 6‬پسر و ‪ 19‬دختر بود و با آزماون انادریافت کودکاان و‬

‫‪1. House-tree-person test‬‬

‫‪2. Projective‬‬
‫‪4. Draw- A- Person test‬‬ ‫‪3. Buuk‬‬

‫‪29‬‬ ‫فصلنامه سالمت روان کودک‪ ،‬دوره ‪ ،4‬شماره ‪ ،3‬پاییز ‪1396‬‬

‫مریم جمالیتبار و همکاران‬ ‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬
‫میکنند‪ .‬در این آزمون از آزمودنی خواسته میشاود کاه روی‬
‫یک برگ کاغذ تصویر یک خانه‪ ،‬یک درخت و یک آدم را‬
‫نقاشی کند ‪.)28‬‬
‫با توجه به شاخصهای سازشنایافتگی نظام مکآور مثل‬
‫موارد حذفشده‪ ،‬شفافیت‪ ،‬تلریف‪ ،‬عادم تاوازن عماودی در‬
‫ایستادن‪ ،‬سادهسازی سر‪ ،‬سادهسازی بدن‪ ،‬کیفیت کلی ضعیف‪،‬‬
‫افتراق جنسی و بسط جنسی)‪ ،‬بارای هار شارکتکننده اارف‬
‫وجود یا عدم وجود این عالئم در نقاشی به او نمارهی یاک یاا‬
‫افر تعلق گرفت ‪.)29‬‬
‫با توجه باه نوساانهای شارایط در دفعاات مختلاف اجارا‪،‬‬
‫دشواری ایباات و یاا رد فرضهاای زیربناایی مراحال آزماون‪،‬‬
‫پیچیادگی و غناای نقاشایها‪ ،‬در بیشااتر ماوارد تعیاین اعتبااار و‬
‫روایاای نقاشاایهای فرافکناای بساایار دشااوار اساات‪ .‬شااماری از‬
‫تللیلهای دقیق دربارهی ویژگیهای روانسانجی نقاشایهای‬
‫فرافکن نشان داند که ایان نقاشایها شااخصهایی معتبار و روا‬
‫باارای ساانجش شخصاایت نیسااتند امااا نتااای بهدسااتآمده از‬
‫پژوهشهای دیگر امیدوارکننده بوده و بعضی از فرضیهها را تا‬
‫اناادازهای تثییااد کردهانااد‪ .‬بااه کااار بسااتن نقاشاایهای فاارافکن‬
‫بااهعنوان یااک شاااخص تقریباای از بالیاادگی نهناای‪ ،‬بیشااترین‬
‫موفقیاات را داشااته اساات و در درجهبناادیهای کلاای سااطح‬
‫سااازشیافتگی‪ ،‬تکااانش گااری‪ ،‬اضااطراب) موفقیاات متوسااط‬
‫بهدستآمده است‪ .‬از پژوهشی که پایایی و روایی این آزماون‬
‫را مورد ارزیابی قرار داد نتای مطلوبی حااال شاد باه طاوری‬
‫که روایی این آزمون بین ‪ 0/42‬تا ‪ 0/78‬و ضریی آلفا برابار باا‬
‫‪ 0/80‬به دست آمد ‪.)28‬‬
‫ج) روش اجرررا‪ :‬در ایاان پااژوهش باارای گاارفتن آزمااون از‬
‫کودکان به مهدکودکهای شهرساتان سابزوار کاه حاضار باه‬
‫همکاری در این حیطاه بودناد مراجعاه شاد و از کودکاانی در‬
‫ملدودهی سنی ‪ 3‬تا ‪ 10‬سال کاه در کالسهاای مهاد حضاور‬
‫داشتند آزمون باه عمال آماد‪ .‬هار کاودک باهتنهایی باه اتااق‬
‫آزماونگر مایآماد در ابتادا آزماون انادریافت کودکاان اجاارا‬
‫‪1. Murray‬‬
‫میشد و او برای ‪ 10‬کارت آزمون‪ ،‬داستان تعریاف میکارد و‬
‫فصلنامه سالمت روان کودک‪ ،‬دوره ‪ ،4‬شماره ‪ ،3‬پاییز ‪1396‬‬
‫آزمون نقاشی خانه‪ -‬درخت‪ -‬آدم مورد ارزیابی قارار گرفتناد‪.‬‬
‫بهمنظور رعایت نکات اخالق پژوهشی‪ ،‬ابتدا رضایت داوطلبانه‬
‫والدین جهت ورود کودکان به فرایند پژوهش بهاورت کتبی‬
‫تصریح گردید کاه شارکتکنندگان ایان حاق و‬ ‫اخذ و سپ‬
‫اختیار را دارند که در هر مرحلاه از پاژوهش بار اسااس میال و‬
‫اختیااار کاماال بااه همکاااری خااود بااا پژوهشااگر خاتمااه دهنااد‪.‬‬
‫همچنااین مجااوز الزم از کمیتااه علماای و اخالقاای ساااازمان‬
‫هاللاحمر گرفته شد‪.‬‬
‫ب) ابزار پژوهش‬
‫‪ .1‬آزمون اندریافت کودکان‪ :‬این آزماون بار اسااس نظریاهی‬
‫شخصیتی ماوری‪ 1‬در ساال ‪ 1949‬بهوسایلهی لئوپولادبالک‪ 2‬و‬
‫سونیا بالک برای کودکان ‪ 3‬تا ‪ 10‬ساله تهیه شده است‪ .‬آزمون‬
‫دارای ‪ 10‬کارت اسات و در کارتهاای ایان آزماون باهجای‬
‫تصویر انسان از تصویر حیوانهاا اساتفاده شاده اسات‪ ،‬باا ایان‬
‫فرض که کودکان در برابر تصویر حیوانهاا آساانتر فرافکنای‬
‫میکنند‪ .‬تصویرها طوری طراحی شدهاند که بتوانناد تخایالت‬
‫مربو به غذا خاوردن و ساایر فعالیتهاای دهاانی‪ ،‬رقابات باا‬
‫برادران و خواهران‪ ،‬رابطه با والدین‪ ،‬پرخاشگری‪ ،‬آداب توالت‬
‫رفتن و سایر تجارب دوران کودکی را برانگیزد ‪.)25‬‬
‫اعتبار نمرهگذاران در نظامهای مختلف نمرهگذاری عموماً‬
‫مطلوب و بین ‪0/37‬تاا ‪0/90‬باوده اسات‪ -‬کاه در بیشاتر ماوارد‬
‫ضرایی باالی دامناهی تغییار گزارششاده اسات‪ .‬همچناین در‬
‫پژوهشهای مختلف روایی آن نیز تثیید شده است ‪.)26‬‬
‫‪ .2‬آزمون خانه‪ -‬درخت‪ -‬آدم‪ :‬آزمون خانه‪ -‬درخات‪ -‬آدم در‬
‫اال توسط بوک ‪ )27‬تدوین شد که استدالل میکرد‪ ،‬عالوه‬
‫بر نقاشیهای تصویر انسان‪ ،‬نقاشیهای خاناهها و درختاان نیاز‬
‫احتماالً با جنبههای مربو شخص رابطه دارند‪ .‬خانه‪ ،‬درخت و‬
‫شخص همگی اشیای مثنوسی هستند‪ ،‬آزمودنیهاا احتمااالً باه‬
‫نقاشی کردن آنها تمایل نشان میدهناد‪ ،‬و در مقایساه باا ساایر‬
‫اشایاء کاه بیشاتر خنثای هساتند‪ ،‬تاداعیهای بیشاتری را ایجااد‬
‫‪2. Blauk‬‬
‫‪30‬‬
‫مریم جمالیتبار و همکاران‬ ‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬

‫گرفتن بهعنوان متغیر همپراش‪ ،‬تللیل شد‪ .‬نمرات شاخصهای‬
‫سااازشنایااافتگی از‪ 0‬تااا ‪ 10‬متغیاار بااود‪ .‬بااا توجااه بااه اینکااه در‬
‫تشخیصگذاری شاخصهای سازشنایافتگی بار نقطاه بارش ‪5‬‬
‫تثکید میشود‪ ،‬در این مطالعه با دید ملافظهکارانه نقطه برش ‪4‬‬
‫درنظرگرفته شد‪ .‬بدین ترتیی شرکتکنندگانی کاه در نقاشای‬
‫بر اساس شاخصهای سازشنایافتگی نمرات‪ 0‬تا ‪ 4‬گرفتناد در‬
‫گروه سازشیافته و شرکتکنندگان دارای نمارهی ‪ 5‬تاا‪ 10‬در‬
‫گروه سازشنایافته طبقهبندی شدند که از‪ 25‬آزمودنی ‪ 12‬نفار‬
‫در گروه ساازشیافتاه و ‪ 13‬نفار در گاروه ساازشنایافتاه قارار‬
‫گرفتند‪ .‬در جدول ‪ 1‬میانگین و انلراف معیار نمرات کودکان‬
‫هر دو گروه مورد مطالعه در شاخصهاای مختلاف ارائاه شاده‬
‫است‪.‬‬
‫در فراات مناسای یادداشات‬ ‫گفتههای او اول ضبط و ساپ‬
‫از استراحتی کوتاه‪ ،‬یک برگه کاغذ سفید و ماداد‬ ‫میشد‪ .‬پ‬
‫بااه او ماایدادیم و از او میخواسااتیم کااه تصااویر یااک خانااه‪،‬‬
‫از اتماام نقاشای بارای تشاکر از‬ ‫درخت و آدم را بکشاد‪ .‬پا‬
‫کودک هدیهای کوچک باه او تعلاق میگرفات‪ .‬ایان مطالعاه‬
‫مبتنی بار رعایات ماوازین اخالقای‪ ،‬اخاذ رضاایت آگاهاناه از‬
‫کودکان‪ ،‬اطال ورضایت والدین‪ ،‬و حفظ اسارار کودکاان در‬
‫مورد گفتههای ضبطشدهی آنها‪ ،‬انجامگرفته است‪ .‬کودکاانی‬
‫که کمتر از ‪ 3‬سال یا بیشتر از ‪ 10‬سال داشتند و کودکان مبتالبه‬
‫کاامتااوانی نهناای‪ ،‬اختاللهااای یااادگیری و تکلاام از پااژوهش‬
‫حذف شدند‪ .‬برای تجزیاهوتللیل دادههاا از آماار تواایفی و‬
‫چندمتغیره استفاده شد‪.‬‬ ‫روش تللیل کوواریان‬

‫یافتهها‬
‫سن شرکتکنندگان در دامنه ‪ 4‬تا ‪ 11‬سال باا میاانگین سانی ‪7‬‬
‫از کنترل مقادیر سنی کودکان‪ ،‬با در نظار‬ ‫سال بود‪ .‬دادهها پ‬

‫جدول‪ .1‬میانگین و انحراف معیار نمرات کودکان با اختالل سازشیافتگی و فاقد اختالل سازشیافتگی‬
‫معناداری‬ ‫مقدار آماره‪k-s‬‬ ‫انحراف معیار‬ ‫میانگین‬ ‫تعداد‬ ‫متغیر‬
‫‪0.091‬‬ ‫‪0.226‬‬ ‫‪0/83‬‬ ‫‪2/16‬‬ ‫‪12‬‬ ‫مجمو شاخصهای ناسازگاری گروه فاقد اختالل سازش یافتگی‬
‫‪0.145‬‬ ‫‪0.203‬‬ ‫‪2/39‬‬ ‫‪7/07‬‬ ‫‪13‬‬ ‫مجمو شاخصهای ناسازگاری گروه با اختالل سازشیافتگی سازگاری‬
‫‪0.064‬‬ ‫‪0.162‬‬ ‫‪3/075‬‬ ‫‪4/72‬‬ ‫‪25‬‬ ‫کل‬
‫‪0.23‬‬ ‫‪0.132‬‬ ‫‪9/94‬‬ ‫‪28/5‬‬ ‫‪12‬‬ ‫مجمو نیازهای گروه فاقد اختالل سازشیافتگی‬
‫‪0.20‬‬ ‫‪0.149‬‬ ‫‪5/95‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪13‬‬ ‫مجمو نیازهای گروه با اختالل سازشیافتگی‬
‫‪0.18‬‬ ‫‪0.146‬‬ ‫‪9/57‬‬ ‫‪23/04‬‬ ‫‪25‬‬ ‫کل‬
‫‪0.20‬‬ ‫‪0.126‬‬ ‫‪9/19‬‬ ‫‪17/75‬‬ ‫‪12‬‬ ‫مجمو فشارهای گروه فاقد اختالل سازشیافتگی‬
‫‪0.084‬‬ ‫‪0.228‬‬ ‫‪8/30‬‬ ‫‪14/61‬‬ ‫‪13‬‬ ‫مجمو فشارهای گروه با اختالل سازشیافتگی‬
‫‪0.18‬‬ ‫‪0.145‬‬ ‫‪8/70‬‬ ‫‪16/12‬‬ ‫‪25‬‬ ‫کل‬

‫تصمیمگیری در مورد معنادار بودن یا نبودن این اختالفها از‬
‫چند متغیره بهعنوان آزماون آمااری‬ ‫آزمون تللیل کوواریان‬
‫از عادم‬ ‫استفاده شده است‪ .‬قبل از اجارای تللیال کوواریاان‬
‫مفروضااهی همگناای واریان هااا اطمینااان حاااال شااد‬
‫مقاادار آمااارهی لااوین شاااخصهای ناسااازگاری بااا مقاادار‬
‫‪ F=1/58‬و ‪ ،P>0/05‬برای متغیار نیازهاا باا مقادار‪ f= 1/39‬و‬
‫بار اساااس نتاای حااااله از ابزارهاای پااژوهش میااانگین و‬
‫انلراف معیار نمرات مجمو شاخصهای ناساازگاری نقاشای‬
‫فرافکن‪ ،‬مجمو نیازها و مجمو فشارها دو گروه کودکاان باا‬
‫نق ا‬ ‫اختالل سازشیافتگی و فاقد اختالل سازشیافتگی در جدول ‪1‬‬
‫آورده شااد‪ .‬بااا توجااه بااه دادههااای جاادول تفاوتهااایی بااین‬
‫شاااخصهای توااایفی گروههااا دیااده میشااود امااا باارای‬

‫‪31‬‬ ‫فصلنامه سالمت روان کودک‪ ،‬دوره ‪ ،4‬شماره ‪ ،3‬پاییز ‪1396‬‬

‫مریم جمالیتبار و همکاران‬ ‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬

‫بار اسااس نتاای آزماون ام‬ ‫کوواریان‬ ‫ماتری های واریان‬ ‫‪ P> 0/05‬و برای متغیر فشارها با مقادار‪ F=0/42‬و ‪P> 0/05‬‬
‫نیااز برقاارار بااود ‪،df1=6 ،df2=3756/61 ،P<0/05‬‬ ‫باااک‬ ‫معنیدار نبود)‪ .‬همچناین طباق دادههاای جادول‪ 1‬و بار اسااس‬
‫چناادمتغیری باارای‬ ‫‪ .)fbox=1/36‬نتااای تللیاال کوواریااان‬ ‫نتااای آزمااون کااالموگروف اساامیرنف توزیاان پراکناادگی‬
‫مقایسه میزان فشارها و نیازها و شاخصهای ناسازگاری بین دو‬ ‫هیچکاادام از متغیرهااا اخااتالف فاااحش و معناااداری نساابت بااه‬
‫گروه با تعدیل ایر سن در جدولهای بعد خالاه شده است‪.‬‬ ‫توزیااان نرماااال نداشااات ‪ .) P>0/05‬مفروضاااهی همگنااای‬

‫جدول‪ .2‬تفاوت نیمرخ شخصیتی کودکان با اختالل سازش یافتگی و فاقد اختالل سازش یافتگی در متغیرهای پژوهش‬
‫مجذور اتا‬ ‫معناداری‬ ‫‪Df2‬‬ ‫‪Df1‬‬ ‫‪f‬‬ ‫ارزش المبدای ویلکز‬ ‫متغیرها‬
‫‪0/736‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪17/64‬‬ ‫‪0/264‬‬ ‫گروه‬

‫نتیجه گرفت که بین دو گروه سازشیافته و نایافتاه حاداقل در‬ ‫جدول ‪ 2‬مقدار آمارهی چند متغیره المبدای ویلکز را نشان‬
‫یکی از متغیرها تفاوت معناداری وجود دارد‪.‬‬ ‫میدهد‪ .‬با توجه به معنادار بودن این آماره ‪ ) p≤0/01‬میتوان‬

‫جدول‪ .3‬آزمون اثرات بین گروهی در تفاوت دو گروه کودکان با اختالل سازش یافتگی و فاقد اختالل سازشیافتگی پس از کنترل اثر سن‬
‫توان آماری‬ ‫مجذور اتا‬ ‫معناداری‬ ‫میانگین مجذورات‬ ‫متغیر مستقل‬
‫‪12/65‬‬ ‫مجمو شاخصهای ناسازگاری‬
‫‪224/95‬‬ ‫مجمو نیازها‬
‫‪0/8‬‬ ‫‪0/199‬‬ ‫‪0/033‬‬ ‫‪5/22‬‬ ‫سن‬
‫‪0/385‬‬ ‫مجمو فشارها‬
‫‪0/46‬‬ ‫‪0/155‬‬ ‫‪0/063‬‬ ‫‪3/84‬‬
‫‪102/765‬‬ ‫مجمو شاخصهای ناسازگاری‬
‫‪0/05‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪0/944‬‬ ‫‪0/005‬‬
‫‪363/442‬‬ ‫مجمو نیازها‬ ‫گروه‬
‫‪1‬‬ ‫‪0/669‬‬ ‫‪0/001‬‬ ‫‪42/45‬‬
‫‪61/137‬‬ ‫مجمو فشارها‬
‫‪0/66‬‬ ‫‪0/228‬‬ ‫‪0/021‬‬ ‫‪6/21‬‬
‫‪65/906‬‬ ‫مجمو شاخصهای ناسازگاری‬
‫‪0/13‬‬ ‫‪0/037‬‬ ‫‪0/378‬‬ ‫‪0/811‬‬ ‫خطا‬
‫‪79/919‬‬ ‫مجمو نیازها‬
‫‪5/457‬‬ ‫مجمو فشارها‬

‫بحث و نتیجهگیری‬
‫یکی از اجزای مهم هر پژوهش ارزشمند کارایی آن برای حل‬
‫مسائل جامعه و به عباارتی تعمایم یافتاههای آن اسات‪ .‬در ایان‬
‫قسمت نیز به بررسی‪ ،‬بلث‪ ،‬تفسیر نتای بهدستآمده و مقایسه‬
‫این نتای با نتای مطالعات مشابه پرداخته شده اسات‪ .‬پاژوهش‬
‫حاضر با هادف اساتفاده از آزمونهاای انادریافت کودکاان و‬
‫نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان ساازشنایافتاه انجاام‬
‫شد و این پرسش که آیا نیازها و فشارها در آزماون انادریافت‬
‫کودکان و شااخصهای ساازشنایاافتگی نقاشایهای فارافکن‬
‫میتوانند در پیشبینی و تفکیک دو گروه کودکان سازشیافته‬
‫از کنترل ایر‬ ‫همانطور که در جدول نشان داده شده است پ‬
‫متغیر همپراش سن تفاوت مجمو شاخصهای سازشنایافتگی‬
‫بین دو گروه با ‪ f= 42/45‬و ‪ p≥0/01‬معناادار اسات‪ .‬در ایان‬
‫مورد باا توجاه باه جادول تواایفی ‪ )1‬گاروه دچاار اخاتالل‬
‫میاانگین بساایار بیشااتری دارد‪ .‬همچناین بااین دو گااروه تفاااوت‬
‫مجمااو نیازهااای اسااتخراجی از داسااتانها نیااز معنااادار بااود‬
‫‪ f= 6/21‬و‪ .)p≥0/01‬در مورد نیازها نیز گاروه فاقاد اخاتالل‬
‫سازشیافتگی‪ ،‬میانگین نیازهای بیشاتری دارد‪ .‬از طارف دیگار‬
‫گروههای سنی نیز در ماورد شااخصهای ناساازگاری تفااوت‬
‫معناداری دارند‪.‬‬

‫فصلنامه سالمت روان کودک‪ ،‬دوره ‪ ،4‬شماره ‪ ،3‬پاییز ‪1396‬‬ ‫‪32‬‬

‫مریم جمالیتبار و همکاران‬ ‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬
‫مشکالت در مهارتهای اجتماعی شده است زیرا بررسایهای‬
‫متعدد نشان میدهاد نارساایی در مهارتهاای اجتمااعی تاثییر‬
‫منفی بر عملکرد تلصیلی دانشآموزان میگاذارد‪ ،‬مشاکالت‬
‫یااادگیری را تشاادید میکنااد و اغلاای بااه بااروز مشااکالت‬
‫سازشیافتگی منجر میشود ‪ .)31‬مهارتهای اجتماعی بخاش‬
‫مهمی از حوزه تلول فردی است ‪ )32‬و کمبود این مهارتها‬
‫مشااکالتی را ایجاااد میکنااد ‪)33‬؛ بنااابراین بااه نظاار میرسااد‬
‫نمیتااوان از کودکااان سااازشنایافته انتظااار داشاات کااه در‬
‫آزمونهای متعارف مداد و کاغاذی و یاا مانناد آن مشاارکت‬
‫کنند‪ .‬اما تکنیکهای فرافکن که با هدف شناخت شخصیت و‬
‫حل مشکالت روانی کودکان به کاار گرفتاه میشاوند امکاان‬
‫نزدیکتر شدن به کودک و پاسخگویی باه ساؤاالتی کاه وی‬
‫توانایی بیان آنها را بهطور مستقیم ندارد‪ ،‬فراهم میسازد‪.‬‬
‫گاباال ‪ )34‬در پژوهشاای یااک تکنیااک ارزشاامند را کااه‬
‫توسااط ترکیاای نقاشاای و تعریااف داسااتان بااه وجااود آمااده و‬
‫میتواند در مورد کودکاانی کاه قاادر نیساتند یاا نمیخواهناد‬
‫جنبههای ناهشیار و مهم خود را آشکار کنند مورداستفاده قرار‬
‫داد‪ .‬نتااای ترکیاای ایاان دو راهکااار نشااان داد کااه درمااانگر‬
‫میتواند از آن بهعنوان یک ابزار فرافکن برای فهام شخصایت‬
‫کودکان و همچنین در فرآیند تشخیص و درمان استفاده کناد‪.‬‬
‫بدین ترتیی بر اساس نتای این پژوهش میتوان اههار داشات‬
‫که با استفاده از فنون فرافکنی چون نقاشای و تعریاف داساتان‪،‬‬
‫میتوان بهاورت غیرمستقیم کودکانی را که دچار مشاکالت‬
‫خانوادگی و یا شخصیتی هستند مشخص کرده و نهایتاً به رفان‬
‫مشکالت آنها پرداخت ‪.)35‬‬
‫درمجمو نظر به نتای پژوهشهاای مشاابه و باا توجاه باه‬
‫اهمیت کودکان بهعنوان آیندهسازان جامعه مشخص میشاود‪،‬‬
‫تشخیص مشکالت آنان در سنین پایینتر موجی اقدام باهموقن‬
‫خانواده و مربیان در جهت بهبود و جلوگیری از آنها میشاود‪.‬‬
‫طبق نظر متخصصین ‪ )36‬تعریاف داساتان باه کاودک امکاان‬
‫میدهد تا اطالعات و اعمالی که از دنیای بیرون کسی میکند‬
‫آنها را دوباره تنظایم کناد‪ ،‬نقاشای‬ ‫را از هم جدا سازد و سپ‬
‫‪33‬‬
‫و سااازشنایافتااه از یکاادیگر نقااش مااؤیری داشااته باشااند‪،‬‬
‫موردبررسی قرار گرفت‪.‬‬
‫نتااای نشااان داد کااه بااین نیماارن شخصاایتی دو گااروه‬
‫سااازشیافتااه و سااازشنایافتااه تفاااوت معناااداری وجااود دارد‪.‬‬
‫درمجمو تفاوت شاخصهای "ساازشنایاافتگی" و"نیازهاا"‪،‬‬
‫بین دو گروه با و بادون اخاتالل ساازشیاافتگی معناادار باوده‬
‫است ولی شاخص "فشارها" معنادار نبوده است‪ .‬نتاای تللیال‬
‫چندمتغیره مربو به سؤال پژوهشی مبنی بر اینکاه‬ ‫کوواریان‬
‫آیا با استفاده از شاخصهای نیاز در آزمون فارافکن انادریافت‬
‫کودکان میتوان باه تماایز دو گاروه کودکاان ساازشیافتاه و‬
‫سازشنایافته پرداخت‪ ،‬نشاان داد کاه ماهیات نیازهاایی کاه از‬
‫تفسیر داستانهای آزمون اندریافت کودکاان اساتخرا شادند‬
‫میتوانااد بااهطور معناااداری دو گااروه کودکااان سااازشیافته و‬
‫سازشنایافته را از یکدیگر تفکیک کند‪.‬‬
‫مسئله مهمی که این یافتهها از آن حکایت میکنناد ارزش‬
‫تشخیصی آزمونهای ترسیمی و روایتی در کاار باالینی اسات‪.‬‬
‫وجاااود تفااااوت میاااان نقاشااایها و داساااتانهای کودکاااان‬
‫سااازشنایافتااه و کودکااان بهنجااار باادین معناای اساات کااه‬
‫شااخصهایی در نقاشایهای خاناه‪ ،‬درخات‪ ،‬آدم و اناادریافت‬
‫موضااو وجااود دارد کااه میتااوان بهواسااطه آنهااا دساات بااه‬
‫تشخیص این کودکاان زد‪ .‬ایان نتاای همساو باا پژوهشهاای‬
‫گیتلمن ‪ ،)23‬وست ‪ ،)24‬میلر و ولتکامپ ‪ )22‬است‪.‬‬
‫برخی از افات کودکان سازشنایافته به ترتیی عبارتاند‬
‫از‪ :‬فعالیت بیهدف بیشازحد‪ ،‬ناتمام رها کردن کاار و باازی‪،‬‬
‫تکان دادن بیهدف قسمتی یاا تماام انادامهای بادن‪ ،‬نااآرامی‬
‫هنگام غذا خوردن‪ ،‬خراب کردن لوازم و اساباببازی از فار‬
‫دسااتکاری زیاااد‪ ،‬پرحرفاای‪ ،‬نافرمااانی‪ ،‬دعااوا کااردن بااا سااایر‬
‫کودکان‪ ،‬دمدمی مزا بردن‪ ،‬آزار دیگران‪ ،‬نپذیرفتن انضابا ‪،‬‬
‫و به دردسر انداختن خودش‪ ،‬مشاکالت گفتااری‪ ،‬ک خلقای‪،‬‬
‫گوش ندادن باه تماام داساتان‪ ،‬لجباازی‪ ،‬عصابی مازا باودن‪،‬‬
‫بیاحتیاطی‪ ،‬نداشتن ملبوبیت در باین همسااالن‪ ،‬ناشاکیبایی و‬
‫دروغگویی است ‪ .)30‬در پژوهشهای اخیر توجه زیاادی باه‬
‫فصلنامه سالمت روان کودک‪ ،‬دوره ‪ ،4‬شماره ‪ ،3‬پاییز ‪1396‬‬
‫مریم جمالیتبار و همکاران‬ ‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬

‫پااژوهش بااا اسااتفاده از دیگاار آزمونهااای فاارافکن و عیناای‪ ،‬و‬ ‫نیز در تشکیل شخصیت و روان کودک اهمیت بسزایی دارد و‬
‫از پیشانهادات الزم‬ ‫کنترل متغیرهای تعدیلکننده سن و جان‬ ‫نه تنها به او امکان شناسایی ملیط اطراف و شرکت جساتن در‬
‫برای رفن این موانن است‪ .‬پیشنهاد میشود برای تلقیقات آینده‬ ‫آن را فراهم میسازد بلکه این امکان را میدهد تاا مساائلی را‬
‫ابتاادا کودکااان توسااط معیارهااای قابلاعتماااد‪ ،‬دقیااق‪ ،‬عیناای و‬ ‫که بهطور نامنظم از همه طرف برایش مطرح میشود به شاکل‬
‫بیرونی مثل ارزیابی معلم‪ ،‬سانجش و طبقهبنادی شاوند‪ ،‬ساپ‬ ‫اورتبندیشدهای منظم کند‪.‬‬
‫این دو طبقه از نظر آزمونهای فرافکن مقایسه شوند‪.‬‬ ‫در این پژوهش تعدادی عوامل و متغیرهای مازاحم وجاود‬
‫داشت که مانن از تعمیم نتاای باه جامعاه شادند؛ ازجملاه ایان‬
‫تشکر و قدردانی‪ :‬بدینوسیله از کلیه افرادی که در انجام این‬
‫ملدودیتها میتوان به استاندارد نبودن فضای اجرای آزمون‪،‬‬
‫پژوهش همکااری داشاتهاند باهویژه مادیران ملتارم مهادهای‬
‫ملدودیت حجم نموناه‪ ،‬همتاا نشادن دو گاروه از نظار سان و‬
‫کودک شهرستان سبزوار‪ ،‬کودکاان ماورد مطالعاه و همچناین‬
‫جن ‪ ،‬وجود سروادا و ملرکهای مزاحم در فضای اجرای‬
‫والدین آنها‪ ،‬تشکر و قدردانی میشود‪.‬‬
‫آزمون‪ ،‬داوطلی بودن شرکتکنندگان و غیار تصاادفی باودن‬

‫تضاد منافع‪ :‬این پژوهش برای نویساندگان هایچ گوناه تضااد‬ ‫نمونه اشاره کارد‪ .‬اجارای آزماون در فضاایی مناسای و آرام‪،‬‬

‫منافعی نداشته است‪.‬‬ ‫انجام پژوهش در سنین مختلف‪ ،‬انتخاب نموناهی بزرگتار در‬
‫جهت دقت بیشاتر و قابلیات تعمایم باه جوامان دیگار‪ ،‬اجارای‬

‫فصلنامه سالمت روان کودک‪ ،‬دوره ‪ ،4‬شماره ‪ ،3‬پاییز ‪1396‬‬ ‫‪34‬‬

‫مریم جمالیتبار و همکاران‬ ‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬

References
1. Cooper AJ, Stirling S, Dawe S, Pugnaghi G, Corr PJ. The reinforcement sensitivity theory of
personality in children: A new questionnaire. Pers Individ Dif. 2016; (5): 178-210.
2. Palmer D. Personality Correlations between Mothers and their Biological Children. InKalamazoo
College Psychology VanLiere Symposium Collection 2017. Kalamazoo, Mich.: Kalamazoo College.
3. Kornienko K, Dmitriy S. Child Temperament and Mother's Personality as Predictors of Maternal
Relation to Child. Procedia Soc Behav Sci . 2016; 333 (6): 343-347.
4. Rosu S, Savina C, Ogodescub A, Cioataa R, Zetua I. The Evaluation of the Apperception Regarding
the Pain Related Emotional Status of Children with Dental Maxillary Abnormalities. J Behav Soc Sci
(Cedarv). 2013; 78(4) :486 – 490.
5. Clark DA, Durbin CE, Hicks BM, Iacono WG, McGue M. Personality in the age of industry:
Structure, heritability, and correlates of personality in middle childhood from the perspective of
parents, teachers, and children. J Res Pers. 2016; (7): 76-91.
6. Gleason MM, Goldson E, Yogman M. Addressing Early Childhood Emotional and Behavioral
Problems. J Child Psychol. Psychiatry. 2016; 138(6): 45-62.
7. Freidl MK, Stroeh OM, Steinberg E, Albano A. Assessment and Treatment of Anxiety Among
Children and Adolescents. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2017; 15(2): 144-156.
8. Stricker G, Lally SJ. Projective Methods in Psychology. Journal of International Encyclopedia of the
Social & Behavioral Sciences. 2015; (3): 129-134.
9. Brinich PM. Looking Back—and Forward—at The Psychoanalytic Study of the Child. The
Psychoanalytic study of the child. 2015 Jan 1;69(1):3-1.
10. Jarollahi F, Mohamadi R, Modarresi Y, Agharasouli Z, Rahimzadeh SH, Ahmadi T, Keyhani MR.
Story retelling skills in Persian speaking hearing-impaired children. Int J Pediatr Otorhinolaryngol.
2017; 96(5): 84-88.
11. Panca I, Georgescub A, Zaharia M. Why children should learn to tell stories in primary school? J
Behav Soc Sci (Cedarv). 2015; 187(8): 591 – 595.
12. Freed J, McBean K, Adams C, Lockton E, Nash M, Law J. Performance of children with social
communication disorder on the happè strange stories: physical and mental state responses and
relationship to language ability. Journal of communication disorders. 2015 Jun 30; 55(7):1-4.
13. Guenther K, Hess V. Drawing as instrument, drawings as evidence: Capturing mental processes with
pencil and paper. Med Hist. 2016; 60(3):359-87.
14. Kryger MH. Painting a dream. Journal of Sleep Health. 2017; 23(4): 12-29.
15. Betul S, Perihan U, Sevinc P. Lineal development characteristics of preschool children painting.
J Soc Behav Health Sci. 2015; 174(6): 687 – 692.
16. Goodenough FL, Harris DB. Studies in the psychology of children's drawings: II 1928-1949.
Psychological Bulletin. 1950; 47(5):369.
17. Bahrami H. Personality projective tests. Second edition. Tehran: Allama Tabatabai university; 2005,
p p: 65. [Persian].
18. Karami A. Trading test development and mental test. Eight edition. Tehran: Ravansanji; 2015, pp:
18-33 [Persian].
19. Marnat GG. Mental assessment guideline for clinical psychologist, Consultants and Psychiatrists.
Passha sharifi H, Nikkho M. (Persian translator). Fourth edition. Tehran: Roshd; 2002, pp: 283.
20. Ashoori M, Bidjari A. Fears and their Manifestation in 10-12 Year-old Girls’ Painting in Zanjan
County. J Soc Behav Health Sci. 2015; 205(3): 80-85.
21. Dolidze KH, Smith E, Tchanturia K. A Clinical Tool for Evaluating Emotional Well-Being: Self-
Drawings of Hospitalized Children. Journal of Pediatric Nursing. 2013; 28(5): 470-478.
22. Miller N, Voltkamp S. Clinical assessment on children were sexually abused. J Soc Behav Health
Sci. 2010; 116(4): 3989 – 3995.

35 1396 ‫ پاییز‬،3 ‫ شماره‬،4 ‫ دوره‬،‫فصلنامه سالمت روان کودک‬

‫مریم جمالیتبار و همکاران‬ ‫استفاده از آزمونهای اندریافت کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬

23. Gittelman K. projective psychological assessment on children. J Soc Behav Health Sci. 2011; 17(2):
987 – 992.
24. West M. Meta-analyze of studies assessing the efficacy of projective techniques in discriminating
child sexual abuse. J Child Abuse Negl. 2010; 2(2): 1151–1166.
25. Goldstein ML. Projective Personality Assessment in Child Custody Evaluations. InHandbook of
Child Custody 2016 (pp. 85-92). Springer International Publishing.
26. Karami A. Guideline for Performance and Commentary the children apperception test. Second
edition. Tehran: ravansangi; 2015, pp: 11-23. [Persian].
27. Buck, John N. The H‐T‐P technique. A qualitative and quantitative scoring manual. Journal of
clinical psychology. 1948; 4(4): 310-317.
28. Marnat GG. Mental assessment guideline for clinical psychologist, Consultants and Psychiatrists.
Passha sharifi H, Nikkho M. (Persian translator). Fourth edition. Tehran: Roshd; 2002, pp:
283.[Persian].
29. Dadsetan P. Examine the child base on graphic test. Third edition. Tehran: Roshd; 1998, PP: 24-
45.[Persian].
30. Muijs D, Reynolds D. The effectiveness of the use of learning support assistants in improving the
mathematics achievement of low achieving pupils in primary school. Educational Research. 2003;
45(3):219-30.
31. Parker JG, Asher SR. Friendship and friendship quality in middle childhood: Links with peer group
acceptance and feelings of loneliness and social dissatisfaction. Dev Psychol. 1993; 29(4):611.
32. Matson JL, Neal D, Fodstad JC, Hess JA, Mahan S, Rivet TT. Reliability and validity of the Matson
Evaluation of Social Skills with Youngsters. Behavior Modification. 2010; 34(6):539-58.
33. Davis KM, Boon RT, Cihak DF, Fore C. Power cards to improve conversational skills in adolescents
with Asperger syndrome. Focus Autism Other Dev Disabl. 2010; 25(1): 12-22.
34. Gabel S. The draw a story game: An aid in understanding and working with children. Arts in
Psychotherapy. 1984; 11(3): 187-196.
35. Palmer R, Nascimento LN, Fonagy P. The State of the Evidence Base for Psychodynamic
Psychotherapy for Children and Adolescent. J Child Adolesc Psychiatric Clin N Am. 2013; 22(5):
149–214.
36. Nair SM, Yusof NM, Hong SH. Comparing The Effects of the Story Telling Method and The
Conventional Method On The Interest, Motivation And Achievement Of Chinese Primary School
Pupils. J Soc Behav Health Sci.2014; 116(7): 3989 – 3995.

1396 ‫ پاییز‬،3 ‫ شماره‬،4 ‫ دوره‬،‫فصلنامه سالمت روان کودک‬ 36

 ‫تبار و همکاران‬
Quarterly ‫مریم جمالی‬
Journal of Child Mental Health ‫کودکان و نقاشی فرافکن جهت غربالگری کودکان‬Vol.
‫اندریافت‬ ‫آزمونهای‬
4, No. ‫استفاده از‬
3, Fall 2017
Original Article

Screening Maladjusted Children Using Children Apperception Test and

Projective Drawing Test

Maryam Jamali Tabar1, Isaac Rahimian Boogar*2, Mehran Mokarami3

1. M.A. in Clinical Psychology, Faculty of Psychology and Education, Semnan University, Semnan, Iran
2. Associate professor, Department of Clinical Psychology, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Semnan University,
Semnan, Iran
3. Ph.D. Student in Assessment and Measurement, Faculty of Psychology and Education, University of Tehran, Tehran, Iran

Received: February 10, 2017 Accepted: August 9, 2017

Abstract
Background and Purpose: The use of painting and storytelling as a projective method has been
a long-standing way of defining children's problems. The aim of this study was screening
maladjusted children using children apperception test and projective drawing test.
Method: The study design was causal-comparative without control group. The statistical
population of current study was all children between 3 to 10-year-old of Sabzevar city in the
summer of 2013. The sample was 25 children that selected by convenience sampling method.
The children were evaluated by house-tree-person drawing test and children apperception test.
Data was analyzed by multivariate analysis of covariance.
Results: It was found that maladjustment index of projective painting (p≤0/05) and needs
(p≤0/05( can significantly distinguish well-adjusted and maladjusted children, but stress cannot
separate two groups. (P≥0/05).
Conclusion: Using projective test such as children apperception test and house-tree-person
drawing can distinguish adjusted and maladjusted children each other.

Keywords: Maladjusted indices‚ projective painting, children apperception test (CAT), house-
tree-person (HTP)

Citation: Jamali Tabar M, Rahimian Bogar I, Mokarami M. Screening maladjusted children using children apperception test and projective
drawing test. Quarterly Journal of Child Mental Health. 2017; 4(3): 27-36.

*Corresponding author: Isaac Rahimian Boogar, Associate professor, Department of clinical psychology, Faculty of Psychology and
Educational Sciences, Semnan University, Semnan, Iran.
Email: I_rahimian@semnan.ac.ir Tel: (+98) 023-33654100
37 1396 ‫ پاییز‬،3 ‫ شماره‬،4 ‫ دوره‬،‫فصلنامه سالمت روان کودک‬
3