Monumento ni Ninoy UZ. Eliserio MATATAGPUAN ang monumento ni Ninoy sa may Delta, sa kahabaan ng Quezon Avenue. Nadadaanan ko ito papunta 3 trabaho sa UP. Paminsan-minsan ay nagtatrapik sa may Delta dahil sa U-turn, Tumitigil ang jeepney ilang metro ang layo mula sa monumento, at natititigan ko ito. Kakauntilangangalam ko tungkolsamonumento niNinoy. Ayon sareport sa Philippine Daily Inquirer, 14 na dipa ito, at 5.4 na milyong piso ang presyo, sa disenyo ni Eduardo Castrillo, na kinumisyon ng gobyerno ng Quezon City. Mula sa’malayo ko lang nakikita ang monumento ni at hindi ko alam kung gawa sa bronze 0 bronze lang ang kulay ng monumento. Nakaturo ang eskultura sa kung anong malayong direksyon, at sa may likod nito’y may watawat ng Pilipinas. At alam ko lang na si Ninoy ito dahil sa suot na salamin, at dahil kita ang plake sa may base nito ang “Aquino.” Imposible namang kay Noynoy ang monumento. Hindi pa naman siya patay- Kakaunti lang ang alam ko kay Ninoy. Pwede ngang sabihing wala, Ang kamatayan niya 2Y isa sa mga simbolikong dabilan kung bakit nagkaroon ng pagtitipon-tipon sa EDSA. Sa Imabinssyon Popular, ang pagpatay S# kanya ay ang pagpako kay Hesus, at ang EDSA ang muling pagkabuhay "8 Pilipinas. Ninoy, ‘Scanned with CamScanneris Hindi siya lider, para sa akin. Sige, naging senador siya) at isa sa mga pinakaprominenteng tumuligsa sa diktaturyang Marcos, Pero marami namang lider sa Pilipinas, at marami ring senador, at hindi man sila prominente, mas may saysay at kapangyarihan ang kritisismo nila kay Marcos. Pero wala silang monumento. Hindi rin bayani para sa akin si Ninoy. Siguro ang pinakamabutj ko nang pwedeng sabihin tungkol sa kanya ay na bahagi siya ng bayanihang maaari nating tawaging “EDSA.” Sa kanya ang sakripisyo, at sa mga nagtipon-tipon sa EDSA naman ang aksyon, Walang saysay ang kanyang kamatayan kung walang pagkilos na naganap sa EDSA, pero hindi rin magkakaroon ng pagkilos kung hindi siya pinapatay. Ang EDSA at si Ninoy ay dependent sa isa’t isa, Pero sa Delta, walang monumento para sa mga Pilipinong nagpunta sa EDSA noong 1986, Ang meron lang ay si Ninoy. Kung sabagay, mahirap nga namang gawan ng monumento ang libong tao. Ang mga ganitong uri ng eskultura ay kadalasang nakapokus sa indibidwal. Ang kay Rizal, sa Luneta, ay isang halimbawa. Pero baka naman nabubulagan ako ng aking bias. Baka naman hindi lang pagpuri at pagpugay kay Ninoy ang monumento. Meron namang mga monumentong simbolikal ang halaga. Halimbawa rito ang Oblation sa UP. Ano nga ba ang simbolikal na halaga ni Ninoy? Isang beses, tanghaling tapat, trapik sa may Delta. Isang katabi kong lalake ang panay ang text. Umusod nang kaunti ang jeepney, at biglang may humablot ng cellphone ng lalake. Tumigil ang jeepney, matindi ang trapik. Galit na galit ang driver sa snatcher. Sigaw siya nang sigaw, inaalok ang lalaking nanakawan na babain nila at sugurin ang snatcher, Nagsitinginan kaming lahat sa labas, Naroon lang, ilang metro lang ang layo, ang snatcher, kasama ang dalawa pang lalake. Nakatayo ito, at sumisigaw din. Naghahamon, tila, na bumaba nga ang lalaking nanakawan, At sa may malapit din, naroon ang monumento ni Ninoy, nakaturo, Sabi ng lalaking nanakawan, ayaw daw niyang sugurin ang snatcher. Nawala na ang kanyang cellphone, ayaw niyang pati buhay niya ay mawala. BIR) eseeeesssccceeees ‘Malithaing S ‘Scanned with CamScannerMinsan. lang ito nangyari Delta. Madalas, ang satis baivinn walang magnanakaw sa by, Maliit na parke kasi ang ene a batang sumisinghot ng jlang benches. Doon sila madalas a ee , * monumento, merong, edad walo hanggang trese, Madun, mica mga batang ang kanilang ginagawa. At wala a eoniat linal nila tinatago Madalas kong iniisip kung ano nga ba ea Pumapansin 6 kanila. xatulad ba ito ng marijuana, na ma ae ihim a sarap ng rugby. Woinolaisetil 7 y ilan akong kilalang gustong- justo? ig sigarilyo at beer, na marami akong kilal. B ustong-gusto? O baka naman wala itong sara . i lalang gustong- pagpatay sa mga damdamin, pagpatay sa ae 3? aga, meron lang Kahit posible, hindi ko binababa ang monumento ni Ninoy para tingnan nang mas malapitan. At hindi lang dahil takot ako sa snatcher, bagaman isa iyon sa mga dahilan. Ang mga monumento, para lang talaga sa pangmalayuang pagtingin. Kaya nga may base ang mga ito, para nakaangat sa lebel ng ordinaryong nakatayong tao. Kung sining lang ang pamantayan, mahusay ang pagtatabi ng mga elemento ng kawalang pag-asa (adik, magnanakaw) at pag-asa (Ninoy) sa may Delta. Nakakatawang nakaturo si Ninoy sa kung anong direksyon, tila ba may ipinapangakong kinabukasan, habang sa paligid niya ay ang mga batang wala man lang kasalukuyan. Sino nga ba ang hindi mapapangiti man lang sa irony na ito? n sining lang ang pamantayan sa sining. At mas ing ang pamantayan sa buhay. Kung tutuusin g eskultura ni Ninoy sa Delta, dahil siya ay sa paligid niya ay namamatay, at kung gayon ya ay monumento sa Kamatayan. Pero hindi nama along hindi lang sini nga, napakaangkop n; pinatay, at ang mga na‘ ang monumento sa kan) ‘Scanned with CamScannera. , Banana Plantation Elyrah Loyola Salanga MINSAN, kahit nilisan ng tao ang isang lugar naroon pa rin ay pakas ng mga alaalang gustong magpaiwan. 8 Kahit lumuwas na papuntang Maynila, palagiang bin, balikan ni Tatay ang kanyang minamahal na Davao, magkuwento siya tungkol sa naging kabataan niya sa lugar iisipin mong binabalikan niya lamang ang dati niyang kalaro, bali. Kun 22 ito, Kilalang-kilala siya ng Davao. Sa Davao siya lumaki, inaresty namatayan ng mga kapatid, nag-asawa, nag-aral at Nagturo, Sa madaling salita, mapait man ang nakaraan, matalik pa rin nya itongkaibigan. Kung kaya saan man siya mapadpad, hinahanap yp kanyang katawan ang pagkalinga ng Davao. Isinilang at pinalaki kaming magkakapatid sa Maynila, Sa aming tirahan sa Mabuhay St.,naroon pa rin ang malapit na: ugnayan, niya sa Davao sa pamamagitan ng sining. Bukod sa mga Pintor at artistang palagiang bumibisita sa kanya mula sa Davao, makikita sa dingding sa may hagdanan ang mga painting tungkol at likha sa Davao. Isa sa mga painting na ito ang Banana Plantation. Tanyag ang Davao sa mga malalawak na banana plantation, Noong dekada 1970, ayon kay Nanay, ini-export ang mga saging sa iba't ibang bansa tulad ng Japan, Tulad ng agila at durian, sinonimo na rin ng Davao ang mga saging na berde at dilaw. Hindi nakapagtatakang naging musa ng mga mantililok at pintor ang mga plantasyon. Sa tuwing nakikita ko ang painting ng Banana Plantation, nakakaramdam ako ng takot lalo na kapag bababa ako ng hagdan sa gabi. Halos sakupin na ng painting ang kalahati ng espasyo ng dingding dahil sa laki nito, Espesyal sa akin ang painting hindi dahil sa laki nito kundi dahil sa mga naglalakihang mata ng mga manggagawang nagbubuhat ng mga saging. Sa murang edad ko noon na pitong taong gulang, ang mga mata nagpapaalala sa akin sa mga aswang na palaging ikinukuwento wo, Kasaysayan, at Antolohiya ‘Scanned with CamScannere 5 sa akin ng aming kasambahay, Hi: . ; 'y. Hindi rin Be gna Sa mga manggagawa. Kulay cating, —— Naging matingkad sa aki . ga aswang, in any inti ababana: i painting dahil oe aay ee eee mga mata. Taliwas ito ay a a idshon at indlal emer sa kanilang likuran. Mayabong ang ig katingkaran n; igi to, Sagana ig pagiging berde ng m: me ulaking ti me cebuees pun na nagkakanlong a mp a eauchak ae Le A saging na katakam-takam sa titingin. a mga ito’y aud 7 ies mga saging at waring kung pipisilin ang g ang laman at dadaloy ang napigang katas. Samantala, til. ~ a, ; ila nawalan na ng buhay ang mga manggagawang umaani ng prutas na hindi naman makatitikim. Itim ang kanilang mga kulay dahil nasunog na ang kanilang balat sa ilalim ng araw. Makikita ang pagal na mga katawan sa nanunuyong mga braso at kamao na nakakuyom sa mga saging na hindi maaaring mahulog, mahiwalay at malamog. Ito ang kabalintunaan ng Banana Plantation. Masagana ngunit salat. Buhay ngunit tuyo. Maganda ngunit karumal-dumal. ko silang mga aswang. Sa realidad, Sa aking haraya'y itinuring wang. Kinukuhanan ng Jamang- sila’'y naging biktima ng mga as' loob at inaagawan ng buhay. Subalit sa kabila ng lahat ng ito, magkaiba man kami ng pag-alala ni Tatay sa plantation, kapag naiisip ko ang painting, napapangiti ako kahit papaano. Nakakatakot man kung isip, nakakawing pa rin ito sa alaala ng aking kamusmusan saan man ako magpunta. ‘Scanned with CamScannerSa Ngalan ng Mandala Will P, Ortiz ; MANDALA. Buo, Walang labis, walang ae a a walang ibang salita ang maaaring smaglarawan indi 4 itang ito. Buo. ace ong tadiig ng tering manda ot sag king laging tahimik sa kanyang pagsusulat. Lagi raw siyang cannes sa isang mandala kapag nagmumuni. Pabilog na mga salita ang hitsura ng kanyang mandala. Naroon sa gitna ang buod ng kanyang nararamdaman. Natawa ako at natuwa sa kanyang mandala. Tingin ko, marami siyang arte sa katawan. Sa isip ko, kung hhais mong magsulat, magsulat ka. Walang mga kailangang ritwal. Disiplina ito, responsibilidad na kailangang gampanan. Ganoon ko nakikita ang pagsusulat. Walang writer's block. Kaartehan lamang at kawalan ng sipag at tiyaga ang dahilan ng mga manunulat na may writer's block, Pero dumarating pala sa buhay ng tao ang kawalan ng gana at interes sa itinuturing nating siyang kakanggata ng ating pagkatao, lyon bang ito ang dahilan kung bakit ka buhay. Ito ang dahilan ng pag;inog ng mundo. Kung wala ito, wala ka. Raison d’étre. Anong nangyari? Umihip lang ang habagat at nawalan ako ng panimbang, Nagkasakit ang tatay ko. Maraming mga tuwid na linya ang tingin ko'y namaluktot. Ibinuhol. At di na maaaring maituwid pa. Gusto kong sisihin ang ospital. Ang doktor na walang pakialam dahil nakikita lamang niyang katawang dapat butingtingin at kalas- kalasin ang pasyente. Hindi tao ang mga nars. Walang tao sa loob ng hospital na punong-puno ng mga naglalakad na mga robot at naglipanang mga agam-agam, takot at galit. Noong mga panahong iyon at hanggang ngayon ako naghahanap ng Kapayapaan. At kuryosidad ang nagtulak sa akin isang araw na magsaliksik sa kung ano nga ba ang mandala. Terminong Sanskrit ang mandala. Sa simpleng pakahulugan, isa itong representasyon ng uniberso. Maaari itong yari sa makulay na buhangin tulad a ginagawa ng Buddhist monks. O maaring painting. Dahil “presentasyon ito ng uniberso, bilog ang larawan nito. May sentro. Bf Molithaing Sanaysay: Anyo, Kasayscy ‘Scanned with CamScanner4 ang ibig sabihi’y walan, ‘ ' apanaki 5 Takapeengttt matutulis na kanto na maaaring Sa eet kong mandala na “tumatawag” sa akin, nakakita sa Hf a ng mga mandala na maaaring kulayan. At habang kinukulayan Xo ang mga ito, walang mga agam-agam na pumapasok. pumapayapa ang isip. Ang tangi lamang na naroon ay ang larawan ng mandala, ang color pencils ko, at ang aking kamay na nagkukulay. Itona iyon. Ito na ang meditasyong sinasabi ng mga payapang tao sa pamamagitan ng mandala. Nahanap ko rin ang “Floral Mandala” na ginawa ni Yana Ray. Nagkukumpulang mga pink na bulaklak ng bouganvilla nakaayos ng pabilog. Nakapagpapangiti ito sa akin. Nakapagpapaalala na mayaman ang uniberso. Kailangan lamang nating alalahaning ang lahat ay lumilipas rin. Mahalaga ang ngayon. Walang bukas at walang nakaraan. Ang tanging panahong nagaganap ay ang ngayon. Ang lahat ng hindi ngayon ay basura lamang ng isip. Lagi ko ring iniisip ang bentahe ng nararanasan naming pagkakasakit ng aking ama. Baliktad di ba? Ngunit kailangang hubugin ang isip sa mga bagay na magbibigay ng solusyon, ng sagot sa gitna ng mga tanong. At sa pagkakatitig ko'sa mandala, rosas lamang ang sagot. Rosas. lyon Jamang at wala na. Dahil sapat na. Paminsan-minsan, naiisip ko pa ring maaari akong magwala, magdemanda, magalit, manigaw. Ngunit kahit na ang tatay kong isang abogado ay nagpapaalala sa akin na iwasan kong sumuot sa mga masalimuot na kaso. Maninisi ba ako ng mga taong hindi tao saaking paningin? Ngunit alam ko sa kaibuturan ng aking loob na wala itong buting maidudulot sa akin. Kapag naghasik ako ng galit, Patuloy at patuloy ang sirkulo ng galit. Ito baang nais kong uniberso? Ibinibigay ko sa mga nagkukumpulang pulang mga bulaklak ng napili kong mandala ang aking mga namuong galit at hinanakit, At ‘apagkakatitig ko sa kanila, may mga pangakong naghibintay. Siksik, liglig ang kasaganaan_ 7B uniberso. pene Tamumukadkad. May natutuyo man bahagi, ito ng sirkulo ng hay. ‘anned with CamScannerbasa Kinabukasan ng Pagbal Tata Aklat ng Kinabukasan Eugene Y. Evasco MAHAL ko ang mga.aklat. Gusto ko ang eae) Ee ee *agong pahina, angamoy ngmga bagongaklat sa aklatan o bookstore. Bang karera at libangan, sumusulat, nangongolekta, nag-iipon, at nage eedit ako ng mga aklat. Nagtuturo ako gamit ang mga mahuhusay na aklat panliteratura. Mahilig din ako sa bagong-tuklas na teknolohiya. Gusto kong nakukuwentuhan ako ng pelikula, sa sinehan mano sa DVD. Mahilig akong manood ng music video at lihim na umawit, habang binabasa ang subtitles nito. Pinag-iipunan ko ang mga aparato para sa pananaliksik at pagsulat gaya ng cellphone, laptop, at tablet. Nang malaman kong magiging app (pinaikling terminong sa “application”) ang aking piling picture book para sa bata, labis akong natuwa at napagsama ang mga hilig ko: aklat at teknolohiya, Magtutulungan ang dalawa sa mga misyon na mapagyabong ang interes ng bata sa pagbabasa at magkaroon ng computer literacy ang mga bata sa tulong interactivity na taglay ng mga apps. Pero bago muna dakilain ang app bilang bagong daluyan ng panitikan, nais kong magbalik-tanaw sa kasaysayan ng aklat sa Pilipinas. Pasalita ang paraan ng pagkukuwento sa kapuluan, bago pa man dumating ang mga mananakop. Pakanta ang pagbabahagi ng mga epiko, mula sa memorya ng mga mang-aawit. Hanggang ngayon, buhay pa rin ang ito bilang Hudhud sa Ifugao. Pasalita ang pagbabahagi ng karunungan ng bugtong, salawikain, at mga tulang-bayan. Nang umunlad ang baybayin sa mga katutubo, ang sinaunang alpabeto, sinikap nilang itala ang panitikan sa mga puno at bumbong ng kawayan. Halimbawa nito ang ambahan ng mga Mangyan na monorima at may Pitong pantig sa bawat taludtdd. ; Nagkaroon lamang ng _ konsepto nang paglalathala sa Pilipinas noong 1593 nang inilathala Doctrina Christiana. Ito ang kauna-unahang libro sa bansa, batay sa katekismo ni Cardinal Bellarmino, sa wikang Tagalog at nasundan sa wikang Tsino. BIB |reseesesens Mahihaing 2. Kasaysayan, at Antolohiya ‘Scanned with CamScanner—= ukod sa teknolohiya ng paglilimbag, naipakilala rin ang alpabetong Romano sa bansa, at nabura ang baybayin. Ginamit ang mga unang aklat sa pagpapalaganap ng relihiyon sa mga katutubo Gayunpaman, di pa rin naging laganap sa bansa ang konsepto ng paglalathala at pagbabasa dahil malakas ang impluwensiya ni tradisyong pasalita. Isang magandang halimbawa ng pagtatalaban (fusion) ng pasalita at nakalathalang midyum ay ang “pabasa” Pagkanta ito tuwing Semana Santa ng tinaguriang bagong epiko ng mga katutubo, ang epikong Katoliko na itinatampok ang buhay, pagdurusa, at kamatayan ni Hesukristo,’ Marami pang naging daluyan ng pagkukuwento ang mga Pilipino. Naging popular ang biswal na midyum gaya ng komiks; naging popular din ang audio gaya ng dulang panradyo. Hanggang, sa nahumaling ang mga Pilipino sa audiobiswal na midyum gaya ng, telebisyon at pelikula, Taong 2010, may historikong pangyayari sa daigdig ng panitikan. Naisagawa ang mga kauna-unahang children’s book app para sa kasangkapang Android at iPad. Mapalad na napabilang ang aking mga aklat pambata, lalo na ang serye ko ng muling pagsasalaysay ng epiko, mito, at alamat para sa Pilipino, sa mga pamayamang Pilipino sa ibang bansa, at sa global na mambabasa Testamento ang aming aklat sa kasaysayan ng panitikan ng Pilipinas mula oral, nakalimbag, pinagsanib, muling isinalaysay, at ngayo'y pinayabong ng teknolohiya. Bago man ang apps sa mundo, hindi na ito talagang ikagugulat ng mga Asyanong mahilig sa teknolohiya. Kumbaga, nagbagong bihis ang aklat, gamit ang bagong-tuklas at laging umuunlad na teknolohiya. May suspetsa akong nilikha ang mga edukasyonal na apps, tulad ng children's books app, upang magkaroon ng saysay ang teknolohiya sa komunikasyon na napakabilis ang Pag-unlad. Nalikha ang konsepto ng book app bilang “book of the future” sa bisa ng digital media at touch screen technology. Salimbayan ito ng mga bagong aparato gaya ng ng cellular phone, Internet, Wi-Fi, DVD, animation, portable computer, at maging ng karaoke/videoke (dahil sa pag-highlight ng mga salita sa teksto). Natutulungan ang tradisyonal na nakalimbag na teksto ng musika, ‘Molithaing Ponunuring ‘Scanned with CamScannermes). Sang-ayon nga kay Prank Ayars, *. tunog, at mga laro (gai book, and cinema will beeog., lines of distinction between game, blurred, or disappear altogether: Totoo nga: pagkaraan nga ng imbensiyon ng movable. type printing press ni Johannes Gutenberg, ang apps, Sang-ayon gy mga eksperto, ang itinuturing na “biggest mornent in publishing + ‘Tumutugon ito sa nagbabagong uri at ugali ng mga mambabasa partikular ang kabataan sa panahong digital na may Prinsipyony “interactivity, connectivity, and access” (Dresang & Koh, 2009) ‘Ayon sa pagteteorya at obserbasyon ni Dresang (1999) sa kabataany mamibabasa ng digital age: 1. nagpapamalas ng preperensiya sa grapiko't biswal na impormasyon 2. nangangalap ng impormasyon sa maraming sangguniang midya 3. multitasking 4, naghahanap ng impormasyon sa parang di-kronolohikal, di-linear 7 Ganito rin, dagdag pa kay Dresang, ang naging katangian at format ng panitikan sa tinuturing niya na “digital age youth literature”: 1. mga grapiko sa bagong anyo at pormat . mga salita at larawan na may bagong antas ng sinerhiya . di-linear na organisasyon at pormat 2 3. 4. non-sequential na organisasyon at pormat 5. maraming antas ng kahulugan 6, . interaktibong pormat Isa ring interesanteng pangyayari ang produksiyon ng apps Para sa mga aklat pambata. Dati, lantad na nahuhuli ang Pilipinas at ilang bansa sa Timog Silangang Asya sa larangan ng nasabing Produksiyon, Unang aklat pambata’sa anyo ng picture book ang Orbis Pictus (1658) ni Jan Amos Komensky kumpara sa The Philippine ee Series at Mga Kuwento ni Lola Basyang (1925) noong dekada » Naging moderno ang picture book sa US noong 1928 sa 220 Jose ing Sonaysay: Anyo, Kasaysayan, at Antolohiya ‘Scanned with CamScannerAss Millions of Cats ni Wanda Gag samantalang, dekada 1980 ee jmula ng modernong picture book sa Pilipinas sa taguyo 1B mean’ Communication Center. Pansinin ang agwat na inaabot a daantaon at dekada. Sa produksiyon ng apps, abay at pantay na oportunidad ng paglitha, May kauna-unahang children's book wna lice in Wonderland (ng developer na Atomic Antelope) noong esi 2010 pero wala pang jisang modelo ng kahusayan na marapat pantayan Dagdag pa rito, ang ‘pag-usbong ng children’s book apps ay gagkakataon upang wasakin ng Pilipinas at ibang bansa sa Asya ang limitasyon ng tradisyonal na paglalathala mula sa gamit ng julay, uri ng Papel, uri ng binding, at iba pang pisikal na katangian ng aklat. Lubhang mahal ang paglalathala na nagsilbing sagwil sa pagkakaroon ng Pilipinas ng sariling audiobook, toy book, tactile books, Scananimation, interactive book (touch books), pop-up books, concept books, at board books. Ngunit malulutas ng apps ang limitasyon ng papel at kalidad sa imprenta. Pagkamalikhain, husay ng pagkukuwento, lalim ng mensahe, at imahinatibong ilustrasyon ang magiging pinakabatayang sukatan ng kahusayan. Dahil sa paglitaw ng anyo ng children’s books app, makalilikha na ng mga aklat na ituturing na lubhang mahal kung il concept book ng mga kulay at hugis, alphabet bo at diksiyonaryong pambata. Ito ang aking wish | naapps. lalathala sa bansa: ok, counting book, ist para sa susunod Gayundin, patuloy any thildren’s book app. Ayon k app ay: 1 & Pagpapaunlad ng Pamantayan ng ‘ay Mary Kole (2011), ang children's book kailangang may tekstong inilaan para sa mga bata, ‘uma na o bagong-likha para lamang sa app kailangang may audiobiswal na komponent kailangang may interactivity teksto maaaring at elementong naratibo sa kailangang may interactivity sa audiobiswal na larangan kailangang nagtataglay ng animation sa ilustrasyon veef221 ‘Scanned with CamScanner6. kailangang may elementong gagabay sa daloy at galaw ng kuwento Taglay ng picture book app ng Pilipinas, ang mga katangian na portability ng makina, interactivity, at sinerhiya ng mga teknolohiya (1) upang maipakilala ang panitikang-bayan sa kabataan tungo sa kanilang caltural literacy, (2) upang maigiit ang pambansang identidad ng picture book sa Pilipinas sa Asya at sa daigdig, at (3) upang gawing mas nakaaaliw ang pagbabasa para sa mga bata. Sa paghahanda ng aklat ng Mahiwagang Kamiseta (Magical Shirt), sinikap kong itampok ang mga insekto sa bansa gaya ng salagubang at salaginto na higit na kilala sa folk song na “Sitsiritsit Alibangbang.” Ginamit ko rin ang tauhang Alangginto, literal na walang gintong salaginto bilang arketipal na ermitanyo o matandang matalino, isang kasangkapang pampanitikan nakilalasa kuwentong- bayan sa Tsina at Timog Silangang Asya. Malay kong itinampok ang mga pamilyar na espasyo, imahen, at tradisyon sa Pilipinas gaya ng jeep, karinderya, piyesta, pagkaing Pilipino tulad ng siopao, suman, at banana cue, at maging ang tradisyonal na paraan ng paglalaba. Ipinakita ko rin sa kuwento ang kultura ng bata at ang karaniwan nilang karanasan sa pagkakaroon at pagkahumaling sa paboritong kamiseta (na naging comfort object 0 security blanket ng mga bata). Sa transpormasyon ng aking picture book bilang app, inaasahang mas magiging kawili-wili ito sa tulong ng games at animation. Nagpapasalamat ako sa creative team ng Vibal na nag- isip ng dalawang games para sa Mahiwagang Kamiseta na sa ganang akin ay malikhaing paraan upang (1) mapaunlad ang kakayahan sa pagbabasa sa pamamagitan ng pagtatanong ng tamang proseso ng paglalaba, at (2) mahasa ang kakayahan sa matematika sa pamamagitan ng pagpapakilala ng halaga ng mga baryang Pilipino gaya ng 10 piso, 5 piso, piso, at 25 sentimos. Inaasahan ding magiging kaiga-igaya ang app sa tulong ng paglalaro ng salita at musikalidad tulad ng tugma, aliterasyon, asonansiya, sound effects, at audio storytelling. Pero sa bahaging ito, dapat ding ipaalala na gaano man kaganda ang mga tunog, animation, at games, susukatin ang kalidad na mga kuwento at mga 2224+ ‘Malikhaing Sanaysay: Anyo, Kasaysayan, at Antolohiya ‘Scanned with CamScannerL jlustrasyor ng orihinal na aklat, Di dapat maging makadiskaril ang joxeractvitY sa daloy ng kuwento, May mga hamon pa rin sa ganitong tunguhin. Una, kailangan pre matinding pagpapakilala sa likhang Pilipino 0 Asyano sa yonteksto NB global na pamilihan. Pangalawa; kailangan ding maging malaganap ang iPad, iPhone, at Android devices dahil dito pakasalalay ang Pag-usbong ng apps, (Alalahaning umuunlad na pansa ang Pilipinas.) May magandang balita naman dahil sa Laguna, aplano nang maging e-books ang mga textbook ng kanilang mag-aaral. Senyales ito sa magiging kinabukasan ang panitikang digital—ang portability ng isang personal library. Huling hamon ay kung paano kukumbinsihin ang mga tradisyonal na mambabasa at manunulat na may romantikong pananaw sa papel at “tunay” na aklat. Kailangang silang jumbinsihing nagbabago’t umuunlad ang anyo ng aklat at ang akto ng pagbabasa. Na ang aklat ay aklat kahit virtual ang mga pahina. Naang aklat ay aklat kahit ito'y tumutunog, umaawit, chinacharge, umiilaw, nanginginig, at nagsasalita sa iba't ibang wika. Na ang aklat ay aklat pa rin kahit hindi na ito puwedeng mapirmahan para sa autograph ng may-akda at ilustrador. Ngayon, ang mga manunulat at manlilikha ng app ay hindi lamang “story creator” kundi “experience creator” (McQuivey). Ito na ang kinabukasan ng pagbabasa, ang aklat ng kinabukasan...ang ‘aklat na maaaring mapaglaruan at mga laruan puwedeng mabasa” (Kripalani). Ito ang mga book app, na may ugat sa cuneiform at stylus ng sinaunang Mesopotamia, na ngayo’y nakikinabang sa mga bagong teknolohiya upang mag-alay ng makabuluhan, nakaaaliw, at bagong karanasan sa mga batang mambabasa. Sanggunian Dressang, Eliza T. 1999. Radical Chany Age. New York: H. W. Wilson. Books for Youth in a Digital 7 Malikhaing Panunuring Ponsining ‘Scanned with CamScanner _—Dresang, Eliza T., at Koh, K. 2009. “Radical Change Theory, Youth Information Behavior, and School Libraries” Library Trends. 58, 1, 26-50, ‘ Ngan, Mark. “Dumping print, NY publisher bets the ranch on apps” Reuters. April 1, 2011. Web. June 12, 2011. http: www.reuters.com/article/2011/04/01/uk-publishing- ebooksidUSLNE73004820110401 Bvasco, Eugene Y, 2010. Mahiwagang Kamiseta (Magical Shirt). Illus. Ghani Madueno. Quezon City: LG & M. Jurilla, Patricia, “The Future of the Past” papel na binasa sa The Future of the Book: Philippine Digital Publishing Conference. Sept. 14, 2010, Kole, Mary. “What Should an App's Goal Be” Kidlit Apps. March 15, 2011, Web. http://kidlitapps.com/2011/03/15/what-shouldapp- poal-be/ Lewis, Peter. "A Wish List for iPad App Developers” Kirkus Reviews. Feb. 17, 2031. Web. June 2011. http://www.kirkusreviews, h-list-ipadpp-developers/ w World Of Learning” June 12, 2011. http://www. 5/childrens_book_ =npr&category=technol com/blop/childrens Neary, Lynn. “Children’s Book Apps: 4 KQED News. March 27, 2011. V kged org /news/story/2011/03 apps_a_new_world_of_learning?source ory Toren, Nadine "Dr. Seuss Goes Digital” FoxS San Diego. July, 7, v 2011. http: www.foxSsandiego.com/news/ 1,0,6277749.story 2010 hewbseuss-apy ‘Scanned with CamScanner