‫‬ ‫‬‫‬

‫ر 
‬
‫‪7‬‬ ‫ ‬ ‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ّ‬
‫»ر ا‪  8‬و ا 
«‬

‫‪ 8   4‬‬ ‫ﺗﺄﻟﻴﻒ‬

‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ا‪7‬ا‪ !"# $9"&3‬‬

 ‫‬
‫ر  ‬
‫ﻳﺎ‬

‫‪9‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ّ‬

‫»ر ا‪  8‬و ا ‪«7‬‬
‫ﺗﺄﻟﻴﻒ ‪ 8  4‬‬
‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ا‪7‬ا‪ !"# $9"&3‬‬

‫‪ o‬ﭼﺎپ اول ‪1352 -‬‬
‫‪ o‬ﻧﺸﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ‪ -‬آذر ﻣﺎه ‪1389‬‬
‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬
‫‪E mail: Farhad_1984@ymail.com‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﺻﻮرت راﻳﮕﺎن ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪان ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮوز اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﭘﻮزش ﻣﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﻢ و ﺧﻮاﻫﺸﻤﻨﺪم ﺑﺎ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺎ دﻟﮕﺮﻣﻲ داده و ﻣﺎ را در اراﺋﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎري دﻫﻴﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﺘﺮﺟﻢ ‪5 ....................................................................................................................................................................‬‬
‫ذﻛﺮ ﻧﺴﺐ رﺳﻮل ﺧﺪاى و ﺑﻌﻀﻰ اﺧﺒﺎر ﭘﺪران و اﺟﺪاد وى ‪6 .........................................................................................‬‬
‫و ﻋﺒﺪ اﷲ ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻮد ‪10 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﭘﺴﺮ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻮد ‪13 ...........................................................................................................................................‬‬
‫و ﻫﺎﺷﻢ ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻮد ‪15 ............................................................................................................................................‬‬
‫و ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﭘﺴﺮ ﻗﺼﻰ ﺑﻮد ‪15 .............................................................................................................................................‬‬
‫ﻗﺼﻰ ﭘﺴﺮ ﻛﻼب ﺑﻮد ‪19 ........................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻛﻼب ﭘﺴﺮ ﻣﺮه ﺑﻮد ‪19 .......................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻣﺮه ﭘﺴﺮ ﻛﻌﺐ ﺑﻮد ‪19 ........................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻛﻌﺐ ﭘﺴﺮ ﻟﻮى ﺑﻮد ‪19 .......................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻟﻮى ﭘﺴﺮ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮد ‪20 .......................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻏﺎﻟﺐ ﭘﺴﺮ ﻓﻬﺮ ﺑﻮد ‪20 ........................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻓﻬﺮ ﭘﺴﺮ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻮد ‪20 ........................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻣﺎﻟﻚ ﭘﺴﺮ ﻧﻀﺮ ﺑﻮد ‪21 .......................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻧﻀﺮ ﭘﺴﺮ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﺑﻮد ‪22 .......................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻛﻨﺎﻧﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﺰﻳﻤﻪ ﺑﻮد ‪22 ..................................................................................................................................................‬‬
‫و ﺧﺰﻳﻤﻪ ﭘﺴﺮ ﻣﺪرﻛﻪ ﺑﻮد ‪22 ................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻣﺪرﻛﻪ ﭘﺴﺮ اﻟﻴﺎس ﺑﻮد ‪22 .................................................................................................................................................‬‬
‫و اﻟﻴﺎس ﭘﺴﺮ ﻣﻀﺮ ﺑﻮد ‪23 .....................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻣﻀﺮ ﭘﺴﺮ ﻧﺰار ﺑﻮد ‪26 ..........................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻧﺰار ﭘﺴﺮ ﻣﻌﺪ ﺑﻮد ‪26 ...........................................................................................................................................................‬‬
‫و ﻣﻌﺪ ﭘﺴﺮ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻮد ‪27 ......................................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ازدواج ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﺧﺪﻳﺠﻪ ‪31 ...................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از اﺧﺒﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻌﺜﺖ ‪33 ................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از روز و ﻣﺎه ﺑﻌﺜﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ‪37 .............................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻬﺎدﻧﺪ ‪89 .....................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻮادث ﺳﺎل اول ﻫﺠﺮت ‪91 .................................................................................................................................‬‬
‫ﺧﻄﺒﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺟﻤﻌﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ‪91 ...................................................................................................................................‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﺎل دوم ﻫﺠﺮت درآﻣﺪ ‪97 ........................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺑﻘﻴﻪ ﺣﻮادث ﺳﺎل دوم ﻫﺠﺮت ‪100 ....................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﺰرگ ‪102 ............................................................................................................................................‬‬

‫‪3‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع ‪136 ..........................................................................................................................................................‬‬
‫ﻏﺰوه ﺳﻮﻳﻖ ‪138 .....................................................................................................................................................................‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﺎل ﺳﻮم ﻫﺠﺮت درآﻣﺪ ‪140 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﺧﺒﺮ ﻛﻌﺐ اﺑﻦ اﺷﺮف ‪140 .....................................................................................................................................................‬‬
‫ﻏﺰوه ﻗﺮده ‪142 .......................................................................................................................................................................‬‬
‫ﻗﺘﻞ اﺑﻰ راﻓﻊ ﻳﻬﻮدى ‪143 ....................................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ‪147 .......................................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻮادث ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮت ‪166 .........................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺿﻤﺮى ‪168 .....................................................................................................................‬‬
‫ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧﻪ ‪170 ..........................................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺑﺮون ﺷﺪن ﻗﻮم ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ ‪173 ............................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻏﺰوه ﺳﻮﻳﻖ ‪178 .....................................................................................................................................................‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ﻫﺠﺮت درآﻣﺪ ‪179 ..................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق ‪181 ..................................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ‪191 ...........................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻮادث ﺳﺎل ﺷﺸﻢ ﻫﺠﺮت ‪198 ..........................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻏﺰوه ذى ﻗﺮد ‪199 ..................................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻏﺰوه ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ ‪202 .......................................................................................................................................‬‬
‫ﻗﺼﻪ دروﻏﺰﻧﻰ ‪205 .................................................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺳﻔﺮ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ‪210 ...................................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻮادث ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ ﻫﺠﺮت و ﺟﻨﮓ ﺧﻴﺒﺮ ‪232 ................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻏﺰاى وادى اﻟﻘﺮى ‪235 ..........................................................................................................................................‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ ﻫﺠﺮت درآﻣﺪ ‪242 .................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻮادث ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ ﻫﺠﺮت ‪242 .........................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻏﺰاى ﻣﻮﺗﻪ ‪248 .......................................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ‪251 ..........................................................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻫﻮازن در ﺣﻨﻴﻦ ‪267 .............................................................................................................................‬‬

‫‪4‬‬
 ‫ﺑﻨﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ رﺣﻤﺎن رﺣﻴﻢ‬

‫ﺑﺮاي ﮔﻔﺘﮕﻮ از ﺗﺎرﻳﺦ و ﻃﺒﺮي و ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﺠﺎﻟﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﭘﺲ از ﺧﺘﻢ ﻛﺎر ﻛﻪ اﻣﻴﺪ‬
‫ﻫﺴﺖ دورﺗﺮ از ﺑﻬﺎر آﻳﻨﺪه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻤﻪ اي از اﻳﻦ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً دراز ﮔﻔﺘﻪ آﻳﺪ‪.‬‬

‫اﺟﻤﺎل ﺣﺴﺐ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﻨﻴﺎد ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﺮان از وﻗﺖ ﺑﻨﻴﺎد‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي را در دﺳﺘﻮر ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﻪ ردﻳﻒ اول داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ درﻳﻎ ﺑﻮد اﻳﻦ اﺛﺮ ﺑﺰرگ و ﻣﻔﺼﻞ و ﻛﻬﻦ ﻛﻪ ورﻗﻲ وزﻳﻦ از اﻧﺒﻮه ﻣ‪Ĥ‬ﺛﺮي ﻛـﻪ ﺗـﺎزان‬
‫ﭘﺎرﺳﻲ ﻧﮋاد در ﻗﻠﻤﺮو ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮﻛﺐ اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺴﻴﺎري ﺻﻔﺤﺎت و ﻓﺼﻮل آن از ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺮان ﺳـﺨﻦ دارد‬
‫ﺑﺎ ﻧﻜﺘﻪ ﻫﺎي اﺻﻴﻞ ﻛﻪ در ﻫﻴﭻ ﻣﺮﺟﻊ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺛﺮي‪ ،‬ﺑﺘﻤﺎم دﻳﺮي از اﺿـﺎﻓﺎت‪ ،‬زي ﺗـﺎزي ﻧﮕـﺬارد و‬
‫ﺟﺎﻣﻪ ﭘﺎرﺳﻲ ﻧﮕﻴﺮد و اﻳﻦ دور اﻓﺘﺎده ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬از ﭘﺲ ﻗﺮون‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺎﺷﺎﻧﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻴﺎﻳﺪ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﭘﺎرﺳﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺎر و ﺷﺎﻫﻜﺎر ﻳﻜﻲ از ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺨﻠﺺ و ﭘﺮ ﻛﺎر اﻳﺮان ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﺖ از رﺳﻢ و ﭘﻨﺪار راﻳﺞ زﻣﺎن‪ ،‬زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ‬
‫را ﺟﻮﻻﻧﮕﺎه ﻧﺒﻮغ آﺳﻤﺎن وار ﺧﻮﻳﺶ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ آراﺳﺘﻪ ﻧﮕﺮدد‪.‬‬

‫ﺳﭙﺎس ﺧﺪا را ﻛﻪ از ﭘﻲ ﺗﻮﻓﻴﻘﺎت ﻣﻜﺮر ﺳﺎﻟﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ اﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ داد‪ ،‬و ﻋﻼﻗﻪ اوﻟﻴﺎي ﺑﻨﻴﺎد‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه‬
‫ﻫﺴﺖ ﺷﺪ و ﻛﺎري ﻛﻪ در ﮔﺮو ﺳﺎﻟﻴﺎن دراز ﻣﻲ ﻧﻤﻮد ﺑﺎ ﻛﻮﺷﺶ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺷﺒﺎروز زودﺗﺮ از وﻗﺖ ﻣﻘﺮر‪ ،‬ره ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎز ﺷﻜﺮ ﺧﺪاي‪.‬‬

‫اﻳﻨﻚ ﺷﻤﺎ و ﺟﻠﺪ ﺳﻮم ﻛﻪ اﻣﻴﺪ ﻫﺴﺖ ﺟﻠﺪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻓﻮاﺻﻞ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ دﻧﺒﺎل آن در آﻳﺪ‪ .‬ان ﺷﺎء اﷲ‪.‬‬

‫اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﭘﺎﻳﻨﺪه‬
‫ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎه ﻫﺰار و ﺳﻴﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه و دو‬

‫‪5‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪6‬‬

‫ذﻛﺮ ﻧﺴﺐ رﺳﻮل ﺧﺪاى و ﺑﻌﻀﻰ اﺧﺒﺎر ﭘﺪران و اﺟﺪاد وى‬

‫ﻧﺎم ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻮد ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠـﺐ‪ .‬ﻋﺒـﺪ اﷲ ﭘـﺪر ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺧﺪاى ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪان ﭘﺪر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮد و از ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻋﺒﺪ اﷲ و زﺑﻴﺮ و ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻛﻪ ﻫﻤﺎن اﺑﻮ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮد از ﻳﻚ ﻣﺎدر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎدرﺷﺎن ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﺮ و ﺑﻦ ﻋﺎﺋﺬ ﺑﻦ ﻋﻤﺮان ﺑﻦ ﻣﺨﺰوم ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ را از اﺑﻦ اﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ و ﭘﺪر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑـﺎ اﺑـﻮ ﻃﺎﻟـﺐ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﺶ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻮد و زﺑﻴﺮ و ﻋﺒﺪ اﻟﻜﻌﺒﻪ و ﻋﺎﺗﻜﻪ و ﺑﺮه و اﻣﻴﻤﻪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬ﻫﻤﮕـﻰ از ﻳـﻚ ﻣـﺎدر‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺎدرﺷﺎن ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎﺋﺬ ﺑﻦ ﻋﻤﺮان ﺑﻦ ﻣﺨﺰوم ﺑﻦ ﻳﻘﻈﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻗﺒﻴﺼﺔ ﺑﻦ ذوﻳﺐ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ زﻧﻰ ﻧﺬر ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺎرى را ﻣﺮﺗﻜـﺐ ﺷـﻮد ﭘﺴـﺮ ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻌﺒﻪ ﺳﺮ ﺑﺒﺮد و ﻣﺮﺗﻜﺐ آن ﻛﺎر ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪ ﺗﺎ درﺑﺎره ﻧﺬر ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺘﻔﺘﺎء ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﺰد ﻋﺒﺪ اﷲ‬
‫ﺑﻦ ﻋﻤﺮ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮده ﻧﺬر را وﻓﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫زن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺴﺮم را ﺳﺮ ﺑﺒﺮم؟«‬
‫اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﻗﺘﻞ ﻧﻔﺲ را ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮد‪ «.‬و ﭼﻴﺰى ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫زن ﭘﻴﺶ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس رﻓﺖ و از او ﻓﺘﻮى ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧـﺪا ﻓﺮﻣـﻮده ﺑـﻪ ﻧـﺬر وﻓـﺎ ﻛﻨﻴـﺪ و‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻗﺘﻞ ﻣﺸﻮﻳﺪ و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﭘﺴﺮ ﻫﺎﺷﻢ ﻧﺬر ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ده ﭘﺴﺮ آرد ﻳﻜﻴﺸﺎن را ﺳﺮ ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ده ﭘﺴﺮ آورد ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﻗﺮﻋﻪ زد ﻛﻪ ﻛﺪام را ﺳﺮ ﺑﺒﺮد و ﻗﺮﻋﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ در آﻣﺪ ﻛـﻪ‬
‫او را از ﻫﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ او ﻳﺎ ﻳﻜﺼﺪ ﺷﺘﺮ‪ .‬و در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻗﺮﻋـﻪ زد و ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬
‫ﺻﺪ ﺷﺘﺮ درآﻣﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺑﻪ زن ﮔﻔﺖ‪» :‬راى ﻣﻦ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻮض ﭘﺴﺮ ﺧﻮد ﻳﻜﺼﺪ ﺷﺘﺮ ﺳﺮ ﺑﺒﺮى‪«.‬‬
‫و ﻗﺼﻪ ﺑﻪ ﻣﺮوان رﺳﻴﺪ ﻛﻪ اﻣﻴﺮ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺘﻮاى اﺑﻦ ﻋﻤﺮ و اﺑﻦ ﻋﺒﺎس درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧـﺬر‬
‫ﺑﺮ ﻣﻌﺼﻴﺖ روا ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ «.‬و ﺑﻪ زن ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺧﺪا آﻣﺮزش ﺑﺨﻮاه و ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻦ و ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪه و ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺗـﻮاﻧﻰ ﻧﻴﻜـﻰ‬
‫ﻛﻦ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺪاﻳﺖ از ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪن ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﻣﺮدم ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺮوان را ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺘﻮاى وى درﺳﺖ اﺳﺖ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﺘـﻮى‬
‫ﻣﻰدادﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺬر ﺑﺮ ﻣﻌﺼﻴﺖ روا ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫وﻟﻰ رواﻳﺖ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق درﺑﺎره ﻧﺬر ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ راﻳﺞﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ درﺑﺎره‬
‫ﺣﻔﺮ زﻣﺰم از ﻗﺮﻳﺶ ﻧﺎرواﻳﻰ دﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺬر ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ده ﭘﺴﺮ آورد و ﺑﻪ ﻛﻤﺎل رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣـﺪاﻓﻊ وى ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻮد‬
‫ﻳﻜﻴﺸﺎن را ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻌﺒﻪ ﺳﺮ ﺑﺒﺮد و ﭼﻮن ده ﭘﺴﺮ آورد و ﺑﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺪاﻓﻊ وى ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤـﻪ را ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫آورد و ﻧﺬر ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ اﻳﺸﺎن در ﻣﻴﺎن ﻧﻬﺎد و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺬر وﻓـﺎ ﺑﺎﻳـﺪ ﻛـﺮد‪ ،‬و ﻫﻤﮕـﺎن اﻃﺎﻋـﺖ او ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎن ﻛﺮد؟«‬
‫‪7‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺪاﻣﺘﺎن ﺗﻴﺮى ﺑﺮﮔﻴﺮد و اﺳﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ آن ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ و ﺗﻴﺮﻫﺎ را ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آرﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﭼﻨﺎن ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺪر ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد و ﺗﻴﺮﻫﺎ را ﺑﻴﺎوردﻧﺪ و او ﺑﻪ ﻧﺰد ﻫﺒﻞ رﻓﺖ ﻛﻪ در دل‬
‫ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻮد و ﻫﺒﻞ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﺖ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻮد و ﺑﺮ ﭼﺎﻫﻰ در دل ﻛﻌﺒﻪ ﺟﺎى داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﺪﻳﻪﻫﺎى ﻛﻌﺒـﻪ را در آن‬
‫ﭼﺎه ﻣﻰﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﺒﻞ ﻫﻔﺖ ﺗﻴﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻧﻮﺷﺘﻪاى ﺑﻮد‪ :‬ﺑﺮ ﻳﻜﻰ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ‬
‫در ﻛﺎر ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ اﺧﺘﻼف ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭙﺮدازد ﺑﺎ ﺗﻴﺮﻫﺎ ﻗﺮﻋﻪ ﻣﻰزدﻧﺪ و ﺑﺮ ﺗﻴـﺮى »آرى« ﺑـﻮد ﻛـﻪ وﻗﺘـﻰ‬
‫ﻛﺎرى ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﺮد ﻗﺮﻋﻪ ﻣﻰزدﻧﺪ و اﮔﺮ ﺗﻴﺮ »آرى« ﺑﺮون ﻣﻰﺷﺪ ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﺗﻴﺮى دﻳﮕﺮ »ﻧـﻪ«‬
‫ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻧﻴﺖ ﻛﺎرى داﺷﺘﻨﺪ آﻧﺮا ﻣﻴﺎن ﺗﻴﺮﻫﺎ ﻣﻰﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺮ ﺗﻴﺮى ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬از ﺷﻤﺎﺳﺖ« و ﺑﺮ ﺗﻴﺮى دﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ« و ﺑﺮ ﺗﻴﺮى »آب« ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﭼﺎﻫﻰ ﺣﻔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﺮد آﻧـﺮا ﻣﻴـﺎن ﺗﻴﺮﻫـﺎ‬
‫ﺟﺎى ﻣﻰدادﻧﺪ و ﻗﺮﻋﻪ ﻣﻰزدﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺮون ﻣﻰﺷﺪ ﺑﺪان ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﭘﺴﺮى را ﺧﺘﻨﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻜﺎﺣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺮدهاى را ﺑـﻪ ﺧـﺎك ﺳـﭙﺎرﻧﺪ ﻳـﺎ در ﻧﺴـﺐ‬
‫ﻛﺴﻰ ﺷﻚ داﺷﺘﻨﺪ وى را ﺑﺎ ﺻﺪ درﻫﻢ و ﻳﻚ ﺷﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﻫﺒﻞ ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺗﻴﺮ دار ﻣﻰدادﻧﺪ آﻧﮕﺎه ﻛﺴﻰ را ﻛﻪ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺧﺪاى ﻣﺎ اﻳﻦ ﻓﻼن ﭘﺴﺮ ﻓﻼن اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره او ﻓـﻼن و ﺑﻬﻤـﺎن‬
‫ﭘﻨﺪار دارﻳﻢ‪ ،‬ﺣﻖ را درﺑﺎره وى ﺑﻨﻤﺎ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺗﻴﺮ دار ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻗﺮﻋﻪ ﺑﺰن« و او ﻣﻰزد و اﮔﺮ »از ﺷﻤﺎ« درﻣﻰآﻣﺪ از ﻗﻮم ﺑﻮد و اﮔﺮ »واﺑﺴﺘﻪ«‬
‫درﻣﻰآﻣﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻮد‪ ،‬و اﮔﺮ »ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ« درﻣﻰآﻣﺪ ﻧﻪ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻮد و ﻧﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن‪.‬‬
‫و اﮔﺮ در ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻛﺎرى ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﺮد »آرى« ﺑﻮد ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و اﮔﺮ »ﻧﻪ« ﺑﻮد آن ﻛﺎر را ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎل دﻳﮕﺮ ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻗﺮﻋﻪ ﻣﻰزدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺗﻴﺮ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺗﻴﺮداد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻴﺮ اﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺮا در آر‪ «.‬و ﻧﺬر ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ او ﺑﮕﻔﺖ‪ .‬و ﻫﺮ ﻳﻚ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﻴﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﻛﻪ اﺳﻢ وى ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﺑﺪاد‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪ وى ﺑﻮد و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺰد وى‬
‫ﻣﺤﺒﻮﺑﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺗﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم وى در ﻧﻴﺎﻳﺪ ﻧﻜﻮ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻮن ﺗﻴﺮدار ﺗﻴﺮﻫـﺎ را‬
‫ﺑﮕﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻗﺮﻋﻪ در آرد‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ در دل ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻫﺒﻞ رﻓﺖ و ﺧﺪا را ﺑﺨﻮاﻧـﺪ و ﺗﻴـﺮ ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﻋﺒـﺪ اﷲ‬
‫درآﻣﺪ و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻛﺎرد ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺖ و دﺳﺖ ﻋﺒﺪ اﷲ را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺳﻮى اﺳﺎف و ﻧﺎﺋﻠﻪ رﻓﺖ ﻛﻪ او را ﺳﺮ ﺑﺒﺮد‪ ،‬و‬
‫اﻳﻦ دو ﺑﺖ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮد ﻛﻪ ذﺑﻴﺤﻪﻫﺎى ﺧﻮﻳﺶ را ﺑـﻪ ﻧـﺰد آن ﺳـﺮ ﻣـﻰﺑﺮﻳﺪﻧـﺪ و ﻗﺮﺷـﻴﺎن از ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻬـﺎى ﺧـﻮد‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻰ ﻛﺮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺳﺮ ﻣﻰﺑﺮم‪«.‬‬
‫و ﻗﺮﺷﻴﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻧﺒﺎﻳﺪ او را ﺳﺮ ﺑﺒﺮى ﻣﮕﺮ ﻋﺬر ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔـﺮ ﺟـﺰ اﻳـﻦ‬
‫ﻛﻨﻰ ﻛﺴﺎن ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻴﺎرﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﺮﻋﻪ ﺳﺮ ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﻘﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻐﻴﺮة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻣﺨﺰوم ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ از ﻃﺮف ﻣﺎدر ﺑﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ او اﻧﺘﺴﺎب داﺷﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ او را ﺑﻜﺸﻰ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻋﺬر ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ او را ﻓﺪا ﺑﺎﻳﺪ داد ﺑﺎ اﻣﻮال ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺪا ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪8‬‬

‫ﻗﺮﺷﻴﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻜﻦ و او را ﺳﻮى ﺣﺠﺎز ﺑﺒﺮ ﻛﻪ آﻧﺠـﺎ زن ﻏﻴﺒﮕـﻮﻳﻰ‬
‫ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎﻧﻰ دارد و از او ﺑﭙﺮس‪ ،‬ﺗﺎ در ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ روﺷﻦ ﺷﻮى‪ ،‬اﮔﺮ ﮔﻔﺖ او را ﺳﺮ ﺑﺒﺮ ﺧﻮاﻫﻰ ﺑﺮﻳﺪ و اﮔﺮ‬
‫ﻛﺎر دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﮔﺸﺎﻳﺸﻰ در آن ﻫﺴﺖ ﺑﭙﺬﻳﺮ«‪.‬‬
‫و ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ زن ﻏﻴﺒﮕﻮ ﺑﻪ ﺧﻴﺒﺮ ﺑﻮد و ﺳﻮى ﺧﻴﺒﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﻏﻴﺒﮕﻮ را‬
‫ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ و از او ﭼﺎره ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻗﺼﻪ ﺧﻮﻳﺶ و ﭘﺴﺮ و ﻧﺬر و ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻴﺒﮕﻮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﺮوز ﺑﺮوﻳﺪ ﺗﺎ ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ و از او ﺑﭙﺮﺳﻢ‪«.‬‬
‫از ﭘﻴﺶ ﻏﻴﺒﮕﻮ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺧﺪا را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و روز دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶ ﻏﻴﺒﮕﻮ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺧﺒـﺮ‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ده ﺷﺘﺮ« و ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎز روﻳﺪ و ﭘﺴﺮ را ﺑﻴﺎرﻳﺪ و ده ﺷﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎرﻳﺪ و ﻗﺮﻋﻪ زﻧﻴﺪ اﮔـﺮ ﻧـﺎم ﭘﺴـﺮ درآﻣـﺪ‬
‫ﺷﺘﺮان را ﺑﻴﻔﺰاﻳﻴﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاﻳﺘﺎن راﺿﻰ ﺷﻮد و ﭼﻮن ﻗﺮﻋﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺘﺮان درآﻣﺪ آﻧﺮا ﺑﻜﺸـﻴﺪ ﻛـﻪ ﺧـﺪاﻳﺘﺎن راﺿـﻰ‬
‫ﺷﺪه و ﭘﺴﺮ رﻫﺎﻳﻰ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻗﻮم ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر آﻣﺎده ﺷﺪﻧﺪ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺧﺪا را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻋﺒﺪ اﷲ را‬
‫ﺑﺎ ده ﺷﺘﺮ ﺑﻴﺎوردﻧﺪ و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ در دل ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻫﺒﻞ ﺑﻮد و ﺧﺪا را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺮﻋﻪ زدﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ده ﺷﺘﺮ ﺑﻴﻔﺰودﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ ﺷﺘﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮد و ﺧﺪا را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺮﻋﻪ زدﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺒﺪ اﷲ درآﻣﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﺎز ده ﺷﺘﺮ اﻓﺰودﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻰ ﺷﺘﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﺎز ﻗﺮﻋﻪ زدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻫﺮ ﺑﺎر ﻛﻪ ﻗﺮﻋﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺒﺪ اﷲ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ده ﺷﺘﺮ ﻣﻰاﻓﺰودﻧﺪ ﺗﺎ ده ﺑﺎر ﻗﺮﻋﻪ زدﻧﺪ و ﺻﺪ ﺷﺘﺮ ﺷـﺪ و ﻋﺒـﺪ‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ دﻋﺎ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﺮ ﺳﺮ ﺻﺪ ﺷﺘﺮ ﻗﺮﻋﻪ زدﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺘﺮان درآﻣﺪ و ﻗﺮﺷﻴﺎن و ﺣﺎﺿﺮان ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺧﺪاﻳﺖ رﺿﺎ داد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر ﻗﺮﻋﻪ زﻧﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺮ ﺷﺘﺮان و ﺑﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﻗﺮﻋﻪ زدﻧﺪ و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ دﻋﺎ ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺘﺮان درآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻗﺮﻋﻪ زدﻧﺪ و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ دﻋﺎ ﻣﻰﻛﺮد و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎر ﺳﻮم ﻧﻴﺰ ﻗﺮﻋﻪ زدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﺘﺮان ﺑﻮد و ﺷﺘﺮان را ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ و ﻻﺷﻪﻫـﺎ را واﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ اﻧﺴـﺎن و‬
‫درﻧﺪه را از آن ﺑﺎز ﻧﻤﻰداﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﺲ از آن ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﺮﻓﺖ و دﺳﺖ ﭘﺴﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻋﺒﺪ اﷲ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﻨـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻌﺒﻪ ﺑﺮ زﻧﻰ از ﺑﻨﻰ اﺳﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ام ﻗﺘﺎل ﻧﺎم داﺷﺖ و دﺧﺘﺮ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ اﺳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى ﺑﻮد و ورﻗﺔ‬
‫ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ اﺳﺪ ﺑﺮادر وى ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ام ﻗﺘﺎل در ﭼﻬﺮه ﻋﺒﺪ اﷲ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﺒﺪ اﷲ ﻛﺠﺎ ﻣﻰروى؟«‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﭘﺪرم ﻫﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫ام ﻗﺘﺎل ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻫﻤﺎن ﺷﺘﺮان ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺪاى ﺗﻮ ﮔﺸﺘﻨﺪ ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﺎ ﻣﻦ در آﻣﻴﺰى‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻔﺖ »اﻛﻨﻮن ﭘﺪرم ﺑﺎ ﻣﻨﺴﺖ و از او ﺟﺪا ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﷲ را ﭘﻴﺶ وﻫﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻦ زﻫﺮه ﺑﺮد ﻛﻪ در آن ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺴﻦ و ﺷـﺮف‪ ،‬ﺳـﺎﻻر‬
‫ﺑﻨﻰ زﻫﺮه ﺑﻮد و آﻣﻨﻪ دﺧﺘﺮ وﻫﺐ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺐ و ﻣﻘﺎم ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زن ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮد ﺑﻪ زﻧﻰ او داد‪ .‬آﻣﻨﻪ دﺧﺘـﺮ ﺑـﺮه‬
‫ﺑﻮد و او دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى اﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﺪار ﺑﻦ ﻗﺼﻰ ﺑﻮد‪ .‬و ﻣﺎدرش ام ﺣﺒﻴﺐ دﺧﺘﺮ اﺳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى‬
‫ﺑﻦ ﻗﺼﻰ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺎدر ام ﺣﺒﻴﺐ‪ ،‬ﺑﺮه دﺧﺘﺮ ﻋﻮف ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﻮﻳﺞ ﺑﻦ ﻋﺪى ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻟﻮى ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﻫﻤﺎﻧﺪم ﻛﻪ آﻣﻨﻪ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﻧﺰد وى رﻓﺖ و ﺑﺎ وى درآﻣﻴﺨﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ را ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻋﺒﺪ اﷲ از ﭘﻴﺶ آﻣﻨﻪ درآﻣﺪ و ﺑﻪ ﻧﺰد ام ﻗﺘﺎل رﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬و ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﭼـﺮا‬
‫اﻛﻨﻮن آن ﺳﺨﻦ ﻛﻪ دﻳﺮوز ﻣﻰﮔﻔﺘﻰ ﻧﮕﻮﻳﻰ؟«‬
‫ام ﻗﺘﺎل ﮔﻔﺖ‪» :‬آن ﻧﻮر ﻛﻪ دﻳﺮوز ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻮد ﺑﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺮا ﺑﺎ ﺗﻮ ﺣﺎﺟﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وى از ورﻗـﺔ‬
‫ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﺮادر ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ ﻧﺼﺮاﻧﻰ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻛﺘﺐ ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺖ را از ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮى ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻪ ﻧﺰد زﻧﻰ دﻳﮕﺮ رﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻣﻨﻪ دﺧﺘﺮ وﻫﺐ ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪ‬
‫ﻣﻨﺎف ﺑﻦ زﻫﺮه داﺷﺖ و ﻛﺎر ﮔﻞ ﻛﺮده ﺑﻮد و آﺛﺎر ﮔﻞ ﺑﺮ او ﺑﻮد و آن زن را ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺧﻮاﻧﺪ و او ﻛﻪ آﺛﺎر ﮔﻞ را‬
‫ﺑﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﺪﻳﺪ رﻏﺒﺖ ﻧﺸﺎن ﻧﺪاد و ﻋﺒﺪ اﷲ از ﭘﻴﺶ وى ﺑﺮﻓﺖ و ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻛـﺮد و ﭘـﻴﺶ آﻣﻨـﻪ رﻓـﺖ و ﺑـﺎ وى‬
‫درآﻣﻴﺨﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ را ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﺶ زن دﻳﮕﺮ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﺎﺿﺮى؟«‬
‫زن ﮔﻔﺖ‪» :‬آن وﻗﺖ ﻛﻪ آﻣﺪى ﻧﻮرى ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﺖ ﺑﻮد و ﻣﺮا ﺧﻮاﺳﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻢ و ﭘﻴﺶ آﻣﻨﻪ رﻓﺘﻰ ﻛﻪ‬
‫ﻧﻮر را ﺑﺒﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬آن زن ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﺮ او ﮔﺬر ﻛﺮد ﺳﭙﻴﺪى اى ﭼـﻮن ﺳـﭙﻴﺪى ﭘﻴﺸـﺎﻧﻰ اﺳـﺐ ﺑـﺮ‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ داﺷﺖ و اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ از آن ﻣﻦ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻴﺶ آﻣﻨﻪ دﺧﺘﺮ وﻫﺐ رﻓﺖ و او ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫و ﺳﻠﻢ را ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪10‬‬

‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻋﺒﺪ اﷲ را ﻣﻰﺑﺮد ﻛﻪ او را زن دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮ زن ﻛﺎﻫﻨﻰ از‬
‫ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺧﺜﻌﻢ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻧﺎم داﺷﺖ و ﭘﺪرش ﻣﺮّ ﺑﻮد و زﻧﻰ ﻳﻬﻮدى از ﻣﺮدم ﺗﺒﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺘﺐ ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‬
‫و ﻧﻮرى در ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﺪﻳﺪ و ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺟﻮان‪ ،‬ﻫـﻢ اﻛﻨـﻮن ﺑـﺎ ﻣـﻦ درآﻣﻴـﺰ و ﻳﻜﺼـﺪ ﺷـﺘﺮ ﺑـﻪ ﺗـﻮ‬
‫ﻣﻰدﻫﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﭘﺪرم ﻫﺴﺘﻢ و از او ﺟﺪا ﺷﺪن ﻧﺘﻮاﻧﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ او را ﺑﺒﺮد و آﻣﻨﻪ دﺧﺘﺮ وﻫﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻦ زﻫﺮه را ﺑﻪ زﻧﻰ او داد‪ ،‬و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺳـﻪ‬
‫روز ﭘﻴﺶ وى ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﺮ زن ﺧﺜﻌﻤﻰ ﮔﺬر ﻛﺮد و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد راﻏﺐ ﺷﺪ و ﺑﺎ او ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺑـﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻰ ﺣﺎﺿﺮى؟«‬
‫زن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎره ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻮرى در ﭼﻬﺮه ﺗﻮ دﻳﺪم و ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻛﻪ از آن ﻣﻦ ﺷـﻮد و ﺧـﺪا‬
‫آﻧﺮا ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻬﺎد‪ ،‬از آن ﭘﺲ ﻛﻪ ﻣﺮا دﻳﺪى ﭼﻪ ﻛﺮدى؟«‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪرم آﻣﻨﻪ دﺧﺘﺮ وﻫﺐ را زن ﻣﻦ ﻛﺮد و ﺳﻪ روز ﭘﻴﺶ وى ﺑﻤﺎﻧﺪم‪«.‬‬
‫از زﻫﺮى رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﻣـﺮدان ﻗـﺮﻳﺶ ﺑـﻮد و از زﻳﺒـﺎﻳﻰ و ﻧﻜـﻮ‬
‫ﻣﻨﻈﺮى وى ﺑﺎ آﻣﻨﻪ دﺧﺘﺮ وﻫﺐ ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬زن او ﻣﻰﺷﻮى؟«‬
‫و آﻣﻨﻪ دﺧﺘﺮ وﻫﺐ زن ﻋﺒﺪ اﷲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺑﺮ وى درآﻣﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ را ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻋﺒﺪ اﷲ را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻴﺎرد و آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺮد و ﭼﻮن آﻣﺪن وى دﻳﺮ ﺷﺪ ﻋﺒﺪ‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺐ ﭘﺴﺮ دﻳﮕﺮ ﺧﻮد ﺣﺎرث را ﺑﻪ ﻃﻠﺐ وى ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺳﺨﻦ ﻣﻮرد اﺗﻔﺎق درﺑﺎره ازدواج ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ ﻛـﻪ در‬
‫رواﻳﺖ ام ﺑﻜﺮ دﺧﺘﺮ ﻣﺴﻮر آﻣﺪه ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﺮاى ﺧﻮد و ﭘﺴﺮش ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎرى ﻛﺮد و‬
‫در ﻳﻚ ﻣﺠﻠﺲ زن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬ﻫﺎﻟﻪ دﺧﺘﺮ اﻫﻴﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻦ زﻫﺮه را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﻋﺒﺪ اﷲ‬
‫ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ آﻣﻨﻪ دﺧﺘﺮ وﻫﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻦ زﻫﺮه را ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ و ﻳﺎران ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺧﺘﻼف ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﺎ ﻛﺎروان‬
‫ﻗﺮﻳﺶ از ﺷﺎم ﻣﻰآﻣﺪ و ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻮد و در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺮود آﻣﺪ و آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﺮد و در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺎﺑﻐﻪ و ﺑﻘﻮﻟﻰ ﺗﺎﺑﻌـﻪ در‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻪ ﺧﺎك رﻓﺖ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ درآﻳﻰ ﮔﻮر وى از ﺟﺎﻧـﺐ ﭼـﭗ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬و در اﻳـﻦ ﻣﻄﻠـﺐ اﺧـﺘﻼف‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫و ﻋﺒﺪ اﷲ ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﻧﺎم ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ از آن رو ﻛﻪ ﻣﻮى ﺳﭙﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﺮ داﺷﺖ‪ ،‬و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ‬
‫از آن رو ﻧﺎم ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﭘﺪرش ﻫﺎﺷﻢ از راه ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﺷﺎم ﻣﻰرﻓﺖ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ ﺑﺮ ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ﻟﺒﻴﺪ ﺧﺰرﺟﻰ ﻓﺮود آﻣﺪ و دﺧﺘﺮ وى ﺳﻠﻤﻰ را ﺑﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﻣﺎ ﻃﺒﻖ رواﻳﺖ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﺳﻠﻤﻰ دﺧﺘﺮ زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻟﺒﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﺮام ﺑﻦ ﺣﺪاس ﺑﻦ ﺟﻨﺪب ﺑﻦ ﻋﺪى‬
‫ﺑﻦ ﻧﺠﺎر ﺑﻮد‪ ،‬و ﻫﺎﺷﻢ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ او ﺷﺪ و ﺳﻠﻤﻰ را از ﭘﺪرش ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎرى ﻛﺮد و او را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﭘﺪر ﺳـﻠﻤﻰ‬
‫ﺷﺮط ﻛﺮد ﻛﻪ وى ﺑﻪ وﻗﺖ ﺑﺎر ﻧﻬﺎدن ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﺎﺷﻢ از آن ﭘﻴﺶ ﻛﻪ ﺑﺮ زن ﺧﻮﻳﺶ درآﻳﺪ ﺑﺮﻓﺖ و ﭼﻮن از ﺷﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬زن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺪﻳﺪ ﻛـﻪ از او‬
‫ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻫﺎﺷﻢ ﺑﺎ زن ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﻓﺖ و ﭼﻮن ﺑﺎر ﻧﻬﺎدن وى ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ او را ﭘﻴﺶ ﻛﺴﺎﻧﺶ ﺑﺮد و‬
‫ﺳﻮى ﺷﺎم رﻓﺖ و در ﻏﺰه ﺑﻤﺮد‪.‬‬
‫و ﺳﻠﻤﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ را ﺑﻴﺎورد ﻛﻪ ﻫﻔﺖ ﻳﺎ ﻫﺸﺖ ﺳﺎل در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺒﻮد‪ ،‬ﭘـﺲ از آن ﻳﻜـﻰ از ﻣـﺮدم ﺑﻨـﻰ‬
‫اﻟﺤﺎرث ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف از ﻳﺜﺮب ﻣﻰﮔﺬﺷﺖ و ﻛﻮدﻛﺎﻧﻰ را دﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻴﺮاﻧﺪازى ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﺷـﻴﺒﻪ ﺑـﻪ ﻫـﺪف‬
‫ﻣﻰزد ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﭘﺴﺮ ﻫﺎﺷﻤﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﭘﺴﺮ ﺳﺎﻻر ﺑﻄﺤﺎﻳﻢ‪«.‬‬
‫و ﺣﺎرﺛﻰ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻛﻴﺴﺘﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺷﻴﺒﻪ ﭘﺴﺮ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎﻓﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺮد ﺣﺎرﺛﻰ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آﻣﺪ ﻣﻄﻠﺐ را دﻳﺪ ﻛﻪ در ﺣﺠﺮه ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻴﺪاﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑـﻪ‬
‫ﻳﺜﺮب ﻛﻮدﻛﺎﻧﻰ دﻳﺪم ﻛﻪ ﺗﻴﺮاﻧﺪازى ﻫﻤﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و در آن ﻣﻴﺎن ﻛﻮدﻛﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻰزد ﻣﻰﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﭘﺴﺮ ﻫﺎﺷﻤﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﭘﺴﺮ ﺳﺎﻻر ﺑﻄﺤﺎﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﭘﻴﺶ ﻛﺴﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺮوم ﺗﺎ او را ﺑﻴﺎرم‪«.‬‬
‫و ﻣﺮد ﺣﺎرﺛﻰ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﻚ ﺷﺘﺮ ﻣﻦ آﻣﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻮار ﺷﻮ و ﺑﺮو‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮ ﺷﺘﺮ او ﻧﺸﺴـﺖ و‬
‫ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻳﺜﺮب رﺳﻴﺪ و ﭘﻴﺶ ﺑﻨﻰ ﻋﺪى ﺑﻦ ﻧﺠﺎر رﻓﺖ و ﻛﻮدﻛﺎﻧﻰ را دﻳﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﮔـﻮﻳﻰ ﺑـﺎزى ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﺑﺮادرزاده ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺸﻨﺎﺧﺖ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﭘﺴﺮ ﻫﺎﺷﻢ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮادرزاده ﺗﻮ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ او را ﺑﺒﺮى ﻫﻤﻴﻨﺪم ﺑﺒﺮ ﻛﻪ ﻣﺎدرش ﻧﺪاﻧﺪ ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ ﻧﮕﺬارد او را ﺑﺒﺮى و ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮ ﺷﻮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺷﻴﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزاده! ﻣﻦ ﻋﻤﻮى ﺗﻮام و ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺗﺮا ﭘﻴﺶ ﻗﻮﻣﺖ ﺑﺮم‪«.‬‬
‫و ﺷﺘﺮ را ﺑﺨﻮاﺑﺎﻧﻴﺪ و ﺷﻴﺒﻪ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﺷﺘﺮ ﻧﺸﺴﺖ و ﻣﻄﻠﺐ او را ﺑﺒﺮد‪ ،‬و ﻣﺎدرش ﺗﺎ ﭘﺎﺳﻰ از ﺷﺐ ﻧﺪاﻧﺴـﺖ‬
‫و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى او ﺑﺮآﻣﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻳﺶ او را ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫و ﻣﻄﻠﺐ ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻰ ﺷﻴﺒﻪ را ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آورد و ﻛﺴﺎن در ﺟﺎﻫﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻰﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺗﻮ ﺳﻮار اﺳﺖ؟«‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺟﻮاب ﻣﻰداد‪» :‬ﻏﻼم ﻣﻨﺴﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺑﺎزار رﻓﺖ و ﺣﻠﻪاى ﺑﺨﺮﻳﺪ و ﺑﻪ ﺷﻴﺒﻪ ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪ و ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه او را ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﻣﻨـﺎف‬
‫ﺑﺮد‪ ،‬و از آن ﭘﺲ ﺷﻴﺒﻪ ﺑﺎ آن ﺣﻠﻪ در ﻛﻮﭼﻪﻫﺎى ﻣﻜﻪ ﻣﻴﺮﻓﺖ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ اﺳﺖ« ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ‬
‫آن ﺳﺨﻦ ﻛﻪ ﻣﻄﻠﺐ در آﻏﺎز ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد اﻳﻦ ﺑﻨﺪه ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪12‬‬

‫وﻟﻰ رواﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ اﻧﺼﺎرى ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف زﻧﻰ از ﺑﻨـﻰ ﻋـﺪى ﺑـﻦ ﻧﺠـﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎران ﺧﻮد ﺷﺮط ﻣﻰﻧﻬﺎد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻤﺎﻧﺪ و زن ﻫﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺷﻴﺒﺔ اﻟﺤﻤﺪ را‬
‫ﺑﺮاى وى آورد و او در ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻟﮕﺎن ﺧﻮد ﺑﺎ ﺣﺮﻣﺖ ﺑﺰرگ ﺷﺪ و روزى ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﺼﺎر ﺗﻴﺮاﻧـﺪازى ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‬
‫وى ﺗﻴﺮى ﺑﻪ ﻫﺪف زد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﭘﺴﺮ ﻫﺎﺷﻤﻢ‪«.‬‬
‫و رﻫﮕﺬرى اﻳﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آﻣﺪ ﺑﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻋﻤﻮى وى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻨﻰ‬
‫ﻗﻴﻠﻪ ﮔﺬﺷﺘﻢ و ﺟﻮاﻧﻰ ﺑﻪ ﻓﻼن و ﺑﻬﻤﺎن ﺻﻔﺖ دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن ﻗﻮم ﺗﻴﺮاﻧﺪازى ﻣﻰﻛﺮد و ﺑﻪ ﺑـﺮادر ﺗـﻮ ﺗﻔـﺎﺧﺮ‬
‫ﻣﻰﻛﺮد و روا ﻧﺒﺎﺷﺪ او را در ﻏﺮﺑﺖ واﮔﺬارى‪«.‬‬
‫و ﻣﻄﻠﺐ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ رﻓﺖ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﻴﺒﻪ را ﺑﻴﺎرد ﻛﻪ ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﺎدر اوﺳﺖ‪ «.‬و ﺑﺎ ﻣﺎدر ﺷﻴﺒﻪ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و رﺿﺎﻳﺖ داد و او را ﺑﻴﺎورد و دﻧﺒﺎل ﺧﻮد ﺳﻮار ﻛﺮده ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻛﺴﻰ او را ﻣﻰدﻳـﺪ و ﻣـﻰﭘﺮﺳـﻴﺪ‪:‬‬
‫»اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟« ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻏﻼم ﻣﻦ اﺳﺖ« و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺎل ﭘﺪر را ﺑﺪو داد‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف زﻣﻴﻨﻰ از ﻣﺎل او را ﺑﻪ ﻏﺼﺐ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺳﻮى ﻣـﺮدان‬
‫ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺖ و ﺑﺮ ﺿﺪ ﻋﻤﻮى ﺧﻮد از آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳـﺖ ﻛـﻪ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﻣـﺎ ﻣﻴـﺎن ﺗـﻮ و ﻋﻤﻮﻳـﺖ دﺧﺎﻟـﺖ‬
‫ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻟﮕﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ و ﻛﺎر ﻧﻮﻓﻞ ﻋﻤﻮى ﺧﻮد را ﺑﮕﻔﺖ و از آﻧﻬﺎ‬
‫ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫و اﺑﻮ اﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺪس ﻧﺠﺎرى ﺑﺎ ﻫﺸﺘﺎد ﺳﻮار ﺑﻴﺎﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﺑﻄﺢ رﺳﻴﺪ و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓـﺖ و ﭘﻴﺸـﻮاز‬
‫وى رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺧﺎل ﺑﻪ ﻣﻨﺰل روﻳﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ اﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﻮﻓﻞ را ﺑﻪﺑﻴﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺎﻳﺦ ﻗﺮﻳﺶ در ﺣﺠﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ «.‬و اﺳﻌﺪ ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﻮﻓـﻞ‬
‫اﻳﺴﺘﺎد و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻛﺸﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاى اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎل ﺧﻮاﻫﺮزاده ﻣﺎ را ﻧﺪﻫﻰ اﻳﻦ ﺷﻤﺸـﻴﺮ را در‬
‫ﺗﻮ ﻓﺮو ﻣﻰﺑﺮم‪«.‬‬
‫ﻧﻮﻓﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪاى اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺎل او را ﻣﻰدﻫﻢ« و ﺣﺎﺿﺮان را ﺑﺮ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺷﻴﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮاﻫﺮ زاده! ﺑﻪ ﻣﻨﺰل روﻳﻢ‪ «.‬و ﺳﻪ روز ﭘﻴﺶ وى ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻣﺮاﺳﻢ ﻋﻤﺮه ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و از ﭘﺲ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﺎ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را ﺑﺎ ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻦ ﻋﻴﺴﻰ ﺑﮕﻔـﺘﻢ و او ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﭘﺴـﺮ اﺑـﻮ ﺑﻜـﺮ‪ ،‬اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺨﻨﺎن را اﻧﺼﺎر ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻤﺎن دوﻟﺖ داده ﺗﻘﺮب ﺟﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻋﺒـﺪ اﻟﻤﻄﻠـﺐ در‬
‫ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺤﺘﺮﻣﺘﺮ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺤﺘﺎج ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﻰ ﻧﺠﺎر از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ او آﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى اﻣﻴﺮ‪ ،‬ﺧﺪا ﺗﺮا ﺑﻪ ﺻﻼح ﺑﺪارد‪ ،‬آﻧﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮ از ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻳﺎرى ﺑﻨﻰ ﻧﺠﺎر ﺣﺎﺟـﺖ‬
‫داﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻮﺳﻰ ﻛﻪ ﺗﻜﻴﻪ داده ﺑﻮد ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻨﺸﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮ از ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻛﻰ ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻰ و ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻦ ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را از ﭘﺴﺮ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪«.‬‬
‫از ﻋﻼﻗﻪ ﺗﻐﻠﺒﻰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و او دوران ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ را دﻳﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ آﻏﺎز ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷـﻢ و‬
‫ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﻣﻜﻪ را ﺑﮕﺸﻮد از آﻧﺠﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺒﺪ‬
‫ﻣﻨﺎف ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻦ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ ﻣﻨﺎف ﺳﺘﻢ ﻛﺮد و ﭼﻴﺰى از زﻣـﻴﻦ او ﺑﮕﺮﻓـﺖ‪ ،‬و ﻣـﺎدر ﻋﺒـﺪ اﻟﻤﻄﻠـﺐ‪،‬‬
‫ﺳﻠﻤﻰ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﺮ و از ﺑﻨﻰ ﻧﺠﺎر ﺧﺰرج ﺑﻮد و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ از ﻋﻤﻮى ﺧﻮﻳﺶ اﻧﺼﺎف ﺧﻮاﺳﺖ و او اﻧﺼﺎف ﻧﻜﺮد و‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺧﺎﻟﮕﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻮﺷﺖ و ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ و ﻫﺸﺘﺎد ﺳﻮار از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و در اﻃﺮاف ﻛﻌﺒﻪ ﻓـﺮود‬
‫آﻣﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف آﻧﻬﺎ را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬روزﺗﺎن ﺧﻮش ﺑﺎد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﻣﺮد روزت ﺧﻮش ﻣﺒﺎد ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮزاده ﻣﺎ ﺑﻪ اﻧﺼﺎف رﻓﺘﺎر ﻛﻦ‪ «.‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺣﺮﻣـﺖ و دوﺳـﺘﻰ‬
‫ﺷﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﻢ« و زﻣﻴﻦ ﻧﻮﻓﻞ را ﺑﺪاد‪ ،‬و ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻧﺠﺎر ﺑﻪ دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﺪد ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺮآﻣﺪ و ﺑﺴﺮة ﺑﻦ ﻋﻤﺮو و ورﻗﺎء ﺑـﻦ ﻓـﻼن و ﺗﻨـﻰ ﭼﻨـﺪ از ﻣـﺮدان‬
‫ﺧﺰاﻋﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻌﺒﻪ درآﻣﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ از ﭘﺲ ﻣﺮگ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻛﺎر ﺳﻘﺎﻳﺖ و رﻓﺎدت ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻮد ﺑﺎ ﻋﺒـﺪ‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺷﺪ و ﻛﺎر وى ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ و در ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺰرﮔﻰ ﻳﺎﻓﺖ و ﻫﻴﭽﻜﺲ از آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ وى ﻧﺒﻮد و ﻫﻤﻮ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ زﻣﺰم را ﻛﻪ ﭼﺎه اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد ﻛﺸﻒ ﻛﺮد و دﻓﻴﻨﻪﻫﺎى آﻧـﺮا ﺑـﺮآورد ﻛـﻪ دو آﻫـﻮى ﻃـﻼ ﺑـﻮد و‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎى ﻗﻠﻌﻰ و ﭼﻨﺪ زره ﻛﻪ ﺟﺮﻫﻤﻴﺎن ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮون ﺷﺪن از ﻣﻜﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺧﺎك ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و از ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎ‬
‫درى ﺑﺮاى ﻛﻌﺒﻪ ﺑﺴﺎﺧﺖ‪ ،‬و دو آﻫﻮى ﻃﻼ را ورق ﻛﺮد و زﻳﻨـﺖ در ﻗـﺮار داد و ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﮔﻮﻳﻨـﺪ اﻳـﻦ ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ‬
‫ﻃﻼﻳﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ زﻳﻮر ﻛﻌﺒﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﻴﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ اﺑﻮ اﻟﺤﺎرث ﺑﻮد‪ ،‬از آن رو ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻓﺮزﻧﺪ وى ﺣﺎرث ﻧـﺎم داﺷـﺖ و ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﮔﻔﺘـﻴﻢ‬
‫ﺷﻴﺒﻪ ﭘﺴﺮ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﭘﺴﺮ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﻫﺎﺷﻢ ﻋﻤﺮو ﺑﻮد و او را ﻫﺎﺷﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ از آن رو ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻜﻪ ﺑﺮاى ﻗـﻮم ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﺗﺮﻳﺪ ﺧﺮد ﻛﺮد‪ ،‬و ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﺧﺮد ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻗﻮم وى ﻛﻪ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ دﭼﺎر ﻗﺤﻂ ﺷﺪﻧﺪ و او ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ رﻓﺖ و از آﻧﺠﺎ آرد ﺧﺮﻳﺪ و ﺑﮕﻔﺖ‬
‫ﺗﺎ ﻧﺎن ﻛﻨﻨﺪ و ﺷﺘﺮى ﺑﻜﺸﺖ و از آﺑﮕﻮﺷﺖ آن ﺑﺮاى ﻗﻮم ﺗﺮﻳﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪14‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻫﺎﺷﻢ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻔﺮ زﻣﺴﺘﺎن و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن را ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺗﺠﺎرت ﺳﻮى ﺷﺎم و ﻳﻤﻦ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻰﺷﺪ ﺑﺮاى ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﻌﻤﻮل ﻛﺮد‪.‬‬
‫از ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺎﺷﻢ و ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻮد و ﻣﻄﻠﺐ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﺑﻮد از ﻋﺎﺗﻜﻪ دﺧﺘﺮ ﻣﺮه ﺳﻠﻤﻰ آﻣﺪﻧﺪ و ﻧﻮﻓﻞ از واﻗﺪه آﻣﺪ و ﻫﻤﮕﻰ ﭘﺲ از ﭘﺪر‪ ،‬ﺳـﺎﻻرى ﻗـﻮم‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﺣﺮم‪ ،‬راه ﺑﻴﺮون ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻫﺎﺷـﻢ‬
‫ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ از ﻣﻠﻮك ﺷﺎم و روم و ﻏﺴﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﮔﺮﻓﺖ و ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ از ﻧﺠﺎﺷﻰ ﺑﺰرگ ﭘﻴﻤـﺎن ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ ﺳـﻮى‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺒﺸﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ رﻓﺖ‪ ،‬و ﻧﻮﻓﻞ از ﺧﺴﺮوان ﭘﻴﻤﺎن ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﺑﻪ ﻋﺮاق و ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﭘﺎرﺳـﻴﺎن‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ رﻓﺖ و ﻧﻮﻓﻞ از ﺧﺴﺮوان ﭘﻴﻤﺎن ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﺑﻪ ﻋﺮاق و ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ رﻓـﺖ و‬
‫ﻣﻄﻠﺐ از ﺷﺎﻫﺎن ﺣﻤﻴﺮ ﭘﻴﻤﺎن ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻤﻦ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ رﻓﺖ و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آﻧﻬﺎ ﻛﺎر ﻗﺮﻳﺶ ﺳﺎﻣﺎن ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ و ﻫﺎﺷﻢ ﺗﻮ اﻣﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﻜﻰ ﻛﻪ ﭘـﻴﺶ از دﻳﮕـﺮى ﺗﻮﻟـﺪ ﻳﺎﻓـﺖ اﻧﮕﺸـﺖ وى ﺑـﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ دﻳﮕﺮى ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﻮن از آن روان ﺷﺪ و اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻓﺎل ﺑﺪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻴﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ ﺧﻮن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻫﺎﺷﻢ از ﭘﺲ ﭘﺪر ﺧﻮﻳﺶ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻋﻬﺪهدار ﺳﻘﺎﻳﺖ و رﻓﺎدت ﺷﺪ و وﻫﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻗﺼﻰ درﺑﺎره وى ﻛـﻪ‬
‫ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﺮﻳﺪ داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻌﺮى ﮔﻔﺖ و اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻛﻪ ﻣـﺮدى ﺗـﻮاﻧﮕﺮ ﺑـﻮد ﺣﺴـﺪ‬
‫آورد و ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺎﺷﻢ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺗﺖ او ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و او ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ‬
‫ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺎﺷﻢ ﻛﻴﺴﺖ« و او را ﺑﻪ ﻣﻔﺎﺧﺮه ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺳـﻦ و ﻣﻘـﺎم ﺧـﻮﻳﺶ اﻳـﻦ را ﺧـﻮش‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ اﻣﺎ ﻗﺮﻳﺶ وى را ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﻨﺠﺎه ﺷﺘﺮ ﺳﻴﺎه ﭼﺸﻢ ﻣﻔﺎﺧﺮه ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ در دل ﻣﻜﻪ‬
‫ﺑﻜﺸﻴﻢ و ده ﺳﺎل از ﻣﻜﻪ دور ﺷﻮﻳﻢ‪«.‬‬
‫و اﻣﻴﻪ ﺑﺪﻳﻦ رﺿﺎ داد و ﻛﺎﻫﻦ ﺧﺰاﻋﻰ را ﺑﻪ داورى ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻫﺎﺷـﻢ را ﺑﺮﺗـﺮ ﺷـﻤﺮد و او ﺷـﺘﺮان را‬
‫ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺑﻜﺸﺖ و ﺑﻪ ﻛﺴﺎن ﺧﻮراﻧﻴﺪ و اﻣﻴﻪ ﺳﻮى ﺷﺎم رﻓﺖ و ده ﺳﺎل آﻧﺠﺎ ﺑﺒﻮد و اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دﺷـﻤﻨﻰ ﺑـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻫﺎﺷﻢ و اﻣﻴﻪ رخ داد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻦ ﻫﺎﺷﻢ و ﺣﺮب ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺎﺧﺮه ﭘﻴﺶ ﻧﺠﺎﺷﻰ رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﻮاﺳـﺖ ﻣﻴـﺎن آﻧﻬـﺎ‬
‫داورى ﻛﻨﺪ و ﻧﻔﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى اﺑﻦ رﻳﺎح ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻗﺮظ ﺑـﻦ رزاح ﺑـﻦ ﻋـﺪى ﺑـﻦ ﻛﻌـﺐ را ﺑـﻪ داورى‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ و او ﺑﻪ ﺣﺮب ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﻋﻤﺮو ﺑﺎ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻗﺎﻣﺘﺶ از ﺗﻮ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ و ﺳﺮش از ﺗﻮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻣﻨﻈﺮش از‬
‫ﺗﻮ ﻧﻜﻮﺗﺮ اﺳﺖ و از ﺗﻮ ﮔﺸﺎده دﺳﺖﺗﺮ اﺳﺖ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دارد ﻣﻔﺎﺧﺮه ﻣﻰﻛﻨﻰ؟« و ﻫﺎﺷﻢ را ﺑﺮ او ﺑﺮﺗﺮى داد‪.‬‬
‫و ﺣﺮب ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺳﻔﻠﮕﻰ روزﮔﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺮا داور ﻛﺮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ از ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻛﻪ ﺑﻤﺮد‪ ،‬ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻏﺰه ﺷﺎم درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫از او ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ درﮔﺬﺷﺖ و ﮔﻮرش در اﺟﻴﺎد ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از او ﻧﻮﻓﻞ در ﺳﻠﻤﺎن راه ﻋﺮاق ﺑﻤﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از آن‬
‫ﻣﻄﻠﺐ در ردﻣﺎن ﻳﻤﻦ ﺑﻤﺮد‪.‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و از ﭘﺲ ﻫﺎﺷﻢ رﻓﺎدت و ﺳﻘﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺑﺮادرش ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫و ﻫﺎﺷﻢ ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻣﻐﻴﺮه ﺑﻮد و او را ﻣﺎه ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺑﺲ ﻛﻪ زﻳﺒﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻗﺼﻰ ﻣﻰﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﭼﻬﺎر ﭘﺴﺮ آوردم و دوﺗﺎ را ﺑﻪ ﺑﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺎﻣﻴﺪم و ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧـﻪام و ﻳﻜـﻰ‬
‫دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﺧﻮدم‪ .‬و اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف و ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى و ﻋﺒﺪ اﻟﺪار و ﻋﺒﺪ ﻗﺼﻰ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻣـﺎدر ﻫﻤـﻪﺷـﺎن‬
‫ﺣﺒﻰ دﺧﺘﺮ ﺣﻠﻴﻞ ﺑﻦ ﺣﺒﺸﻴﺔ ﺑﻦ ﺳﻠﻮل ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف را ﻣﺎه ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻧﺎﻣﺶ ﻣﻐﻴﺮه ﺑﻮد و ﻣﺎدرش ﺣﺒﻰ وى‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻨﺎف واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﺘﺎن ﻣﻜﻪ ﺑﻮد و ﺣﺒﻰ ﺑﺪان دﻟﺒﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬـﺖ ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﻋﺒـﺪ ﻣﻨـﺎف‬
‫ﺷﻬﺮه ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﭘﺴﺮ ﻗﺼﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﻗﺼﻰ زﻳﺪ ﺑﻮد و او را ﻗﺼﻰ از آن رو ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺪرش ﻛﻼب ﺑﻦ ﻣﺮه‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺳـﻴﻞ را‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎدر ﻗﺼﻰ ﺑﻮد ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻧﺎم ﺳﻴﻞ ﺧﻴﺮ ﺑﻮد ﭘﺴﺮ ﺣﻤﺎﻟﺔ ﺑﻦ ﻋﻮف ﺑﻦ ﻏﻨﻢ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ اﻟﺠﺎدر ﺑﻦ ﻋﻤﺮو‬
‫ﺑﻦ ﺟﺸﻤﺔ ﺑﻦ ﻳﺸﻜﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺗﻴﺮه ازدﺷﻨﻮه ﺑﻮد و ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻨﻰ دﺋﻞ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ زﻫﺮه و زﻳﺪ را ﺑﺮاى ﻛﻼب آورد و زﻳﺪ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻼب درﮔﺬﺷﺖ اﻣﺎ زﻫﺮه ﺑﺰرگ ﺷﺪه ﺑﻮد و‬
‫رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﺣﺮام ﺑﻦ ﺿﻨﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺑﻦ ﻛﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﺬرة ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ زﻳﺪ ﻛﻪ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﺎدر زﻫﺮه و‬
‫ﻗﺼﻰ را ﺑﮕﺮﻓﺖ و زﻫﺮه ﻣﺮدى ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻗﺼﻰ ﺷﻴﺮﺧﻮاره ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﺮد ﻗﻀﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﻪ ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻨـﻰ‬
‫ﻋﺬره در ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺷﺎم ﺑﺮد و ﻗﺼﻰ را ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺧﺮدﺳﺎل ﺑﻮد ﻫﻤﺮاه ﺑﺮد و زﻫﺮه در ﻣﻴﺎن ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺳﻴﻞ ﺑﺮاى رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﺣﺮام‪ ،‬رزاح را آورد ﻛﻪ ﺑﺮادر ﻣﺎدرى ﻗﺼﻰ ﺑﻮد و رﺑﻴﻌـﻪ از زن‬
‫دﻳﮕﺮ ﺳﻪ ﻓﺮزﻧﺪ داﺷﺖ‪ ،:‬ﺣﻦ و ﻣﺤﻤﻮد و ﺟﻠﻬﻤﻪ‪.‬‬
‫زﻳﺪ‪ ،‬در ﻛﻨﺎر رﺑﻴﻌﻪ ﺑﺰرگ ﺷﺪ و ﻗﺼﻰ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪ وى از ﺧﺎﻧﻪ ﻗﻮﻣﺶ دور ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ زﻫـﺮه از ﻣﻜـﻪ‬
‫ﺑﺮون ﻧﺸﺪ و در آن ﻣﺪت ﻛﻪ ﻗﺼﻰ ﺑﻦ ﻛﻼب ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﻮد و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘـﻪاﻧـﺪ ﺑـﻪ رﺑﻴﻌـﺔ ﺑـﻦ ﺣـﺮام‬
‫ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻮد ﻣﻴﺎن او و ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺣﺎدﺛﻪاى ﺑﻮد و ﻗﺼﻰ ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪه ﺑـﻮد و ﻣـﺮدى ﺟـﻮان ﺑـﻮد‪ ،‬و ﻣـﺮد‬
‫ﻗﻀﺎﻋﻰ‪ ،‬ﻗﺼﻰ را ﺑﻪ ﻏﺮﺑﺖ ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا ﭘـﻴﺶ ﻗـﻮم و ﻣﻨﺴـﻮﺑﺎن ﺧـﻮد ﻧﻤـﻰروى‪ ،‬ﺗـﻮ ﻛـﻪ از ﻣـﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻰ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺼﻰ از اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪ ﭘﻴﺶ ﻣﺎدر ﺷﺪ و ﺳﺨﺖ دﻟﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و درﺑﺎره ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺮد ﻗﻀﺎﻋﻰ از او‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺮد و ﻣﺎدرش ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗﻮ از او ﻣﺤﺘﺮﻣﺘﺮى و ﭘﺪرت ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﭘﺪر او ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮ ﭘﺴـﺮ ﻛـﻼب‬
‫ﺑﻦ ﻣﺮة ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻟﻮى ﺑﻦ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻦ ﻓﻬﺮ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﻗﺮﺷﻰ ﻫﺴﺘﻰ و ﻗﻮم ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺤﺮم ﺧﺪاى و اﻃﺮاف آن ﺟﺎى دارﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪16‬‬

‫و ﻗﺼﻰ ﻣﺼﻤﻢ ﺷﺪ ﭘﻴﺶ ﻗﻮم ﺧﻮد رود ﻛﻪ ﻏﺮﺑﺖ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻗﻀﺎﻋﻪ را ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬وﻟﻰ ﻣـﺎدرش ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﭘﺴﺮ ﺟﺎن‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﻣﻜﻦ ﺗﺎ ﻣﺎه ﺣﺮام درآﻳﺪ و ﺑﺎ ﺣﺞ ﮔﺰاران ﻋﺮب ﺑﺮوى ﻛﻪ ﺑﻴﻢ دارم ﮔﺰﻧﺪى ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﺪ‪«.‬‬
‫و ﻗﺼﻰ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺎه ﺣﺮام ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺣﺞﮔﺰاران ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪ‪ ،‬و ﭼـﻮن‬
‫از ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺞ ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺖ آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻣﺮدى دﻟﻴﺮ و واﻻ ﻧﺴﺐ ﺑﻮد و ﺣﺒﻰ دﺧﺘﺮ ﺣﻠﻴﻞ ﺑﻦ ﺣﺒﺸﻴﻪ ﺧﺰاﻋـﻰ را‬
‫ﺑﻪ زﻧﻰ ﺧﻮاﺳﺖ و ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺣﻠﻴﻞ در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻬﺪهدار اﻣﻮر ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻗﺼﻰ ﺑﺎ ﺣﻠﻴﻞ ﺑﺒﻮد ﺗﺎ ﻋﺒﺪ اﻟﺪار و ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف و ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى و ﻋﺒﺪ ﻗﺼـﻰ ﭘﺴـﺮان وى‬
‫ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﻓﺮزﻧﺪان وى ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺎﻟﺶ ﻓﺮاوان ﺷﺪ و ﺷﺮف ﺑﺰرگ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺣﻠﻴﻞ ﺑﻦ ﺣﺒﺸﻴﻪ ﺑﻤـﺮد‬
‫و ﻗﺼﻰ ﻛﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻛﻌﺒﻪ و ﻣﻜﻪ از ﺧﺰاﻋﻪ ﺳﺰاوارﺗﺮ ﻣﻰداﻧﺴـﺖ ﻛـﻪ ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﻓﺮزﻧـﺪان اﺑـﺮاﻫﻴﻢ ﺑـﻦ‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮدان ﻗﺮﻳﺶ و ﺑﻨﻰ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﺳﺨﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺰاﻋﻪ و ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ را از ﻣﻜـﻪ ﺑـﺮون ﻛﻨﻨـﺪ و ﭼـﻮن‬
‫ﺳﺨﻦ وى را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺎن ﻧﻬﺎدﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺮادر ﻣﺎدرى ﺧﻮد رزاح ﺑﻦ رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﺣﺮام ﻛﻪ در دﻳـﺎر ﻗﻀـﺎﻋﻪ ﺑـﻮد‬
‫ﻧﻮﺷﺖ و از او ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ و رزاح‪ ،‬ﻣﺮدم ﻗﻀﺎﻋﻪ را ﺑﻪ ﻳﺎرى ﺑـﺮادر ﺧـﻮﻳﺶ ﺧﻮاﻧـﺪ و آﻧﻬـﺎ ﻧﻴـﺰ دﻋـﻮت وى را‬
‫اﺟﺎﺑﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻰ در ﺣﺪﻳﺚ ﻫﺸﺎم ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺼﻰ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺑﺮادر ﺧﻮﻳﺶ زﻫﺮه آﻣﺪ و ﻃﻮﻟﻰ ﻧﻜﺸـﻴﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻻرى ﻗـﻮم‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و ﻗﻮم ﺧﺰاﻋﻪ در ﻣﻜﻪ از ﺑﻨﻰ ﻧﻀﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻗﺼﻰ از رزاح ﻧﺎﺑﺮادرى ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳـﺖ‪ ،‬و او ﺳـﻪ‬
‫ﺑﺮادر ﻧﺎﺗﻨﻰ داﺷﺖ و ﺑﺎ ﺑﺮادران دﻳﮕﺮ و ﻣﺮدم ﻗﻀﺎﻋﻪ ﻛﻪ دﻋﻮت وى را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻗﻮم ﺑﻨﻰ ﻧﻀﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫ﻗﺼﻰ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﺰاﻋﻪ را از ﻣﻜﻪ ﺑﺮون ﻛﺮدﻧﺪ و ﻗﺼﻰ‪ ،‬ﺣﺒﻰ دﺧﺘﺮ ﺣﻠﻴﻞ ﺑﻦ ﺣﺒﺸﻴﻪ را ﻛﻪ از ﻣﺮدم ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ‬
‫زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻬﺎر ﭘﺴﺮ از او آورد و ﺣﻠﻴﻞ آﺧﺮﻳﻦ ﻛﺲ از ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻣﻮر ﻛﻌﺒﻪ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪ ،‬و ﭼـﻮن‬
‫ﻣﺮﮔﺶ در رﺳﻴﺪ اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﻪ دﺧﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺣﺒﻰ واﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺒﻰ ﺑﻪ ﭘﺪر ﮔﻔﺖ‪» :‬داﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﺸﻮدن و ﺑﺴﺘﻦ در ﻧﺘﻮاﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﺣﻠﻴﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﮔﺸﻮدن و ﺑﺴﺘﻦ در را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﺮدى دﻳﮕﺮ ﻣﻰﮔﺬارم ﻛﻪ از ﻃﺮف ﺗﻮ اﻧﺠﺎم دﻫـﺪ‪ «.‬و اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎر را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه اﺑﻮ ﻏﺒﺸﺎن ﮔﺬاﺷﺖ و او ﺳﻠﻴﻢ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺑﻮى ﺑﻦ ﻣﻠﻜﺎن ﺑﻦ اﻗﺼﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻗﺼﻰ اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ را از اﺑﻮ ﻏﺒﺸﺎن ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﻤﺮه ﺷﺮاب و ﻳﻚ ﻋﻮد ﺑﺨﺮﻳﺪ و ﭼﻮن ﺧﺰاﻋﻪ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪﻧﺪ ﺑـﺮ‬
‫ﺿﺪ ﻗﺼﻰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و او از ﺑﺮادر ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ و ﺑﺎ ﺧﺰاﻋﻪ ﭘﻴﻜﺎر ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺧﺪا ﺑﻬﺘﺮ داﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرى ﻗﺮﺣﻪ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﻧﺎﺑﻮد ﺷـﻮﻧﺪ و ﺑـﺪﻳﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ از ﻣﻜﻪ ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰﺷﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺨﺸﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻰﺷﺎن آﻧﺮا ﺑﻔﺮوﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﻗﺼﻰ ﻋﻬﺪهدار اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺎر ﻣﻜﻪ ﺷﺪ و ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻗﺮﻳﺶ را ﻓﺮاﻫﻢ آورد و آﻧﻬﺎ را در ﻣﻜـﻪ ﻣﻘـﺮ داد‪ ،‬ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ از آن ﺑﻌﻀﻰﺷﺎن ﺑﺮ ﻗﻠﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎ و دل درهﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ و ﻣﻨﺰﻟﻬﺎ را ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و ﻗـﻮم ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻰ وى ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫وﻟﻰ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق رزاح دﻋﻮت ﻗﺼﻰ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺳﻪ ﺑﺮادر ﺧﻮﻳﺶ و ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﻗﻀﺎﻋﻪ ﻛﻪ از او‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﻤﺮاه ﺣﺞ ﮔﺰاران ﻋﺮب ﺑﻪ ﻳﺎرى ﻗﺼﻰ آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﭘﻨﺪار ﺧﺰاﻋﻪ‪ ،‬ﺣﻠﻴﻞ ﺑﻦ ﺣﺒﺸﻴﻪ ﺿﻤﻦ وﺻﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و اﻣﻮر ﻣﻜﻪ را ﺑﻪ ﻗﺼﻰ واﮔﺬاﺷﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻗﺼﻰ از دﺧﺘﺮ وى ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻗﺼﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﻴﺎم ﺑﻪ اﻣﻮر ﻛﻌﺒﻪ و ﻛﺎر ﻣﻜﻪ ﺣﻖ ﺗـﻮ اﺳـﺖ‪ «.‬و در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺼﻰ ﻣﺮدم ﻗﻀﺎﻋﻪ را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻧﺪ و ﭼﻮن ﻛﺴﺎن در ﻣﻜﻪ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و در ﻋﺮﻓﺎت ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ‬
‫و ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺞ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻧﺪ و در ﻣﻨﻰ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ ﻗﺼﻰ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﺮو او و ﺑﻨﻰ ﻛﻨﺎﻧﻪ و ﻣﺮدم ﻗﻀـﺎﻋﻪ ﺑـﺮ ﻛـﺎر‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺼﻤﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻰﺑﺎﻳﺪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺻﻮﻓﻪ ﻳﻌﻨﻰ آن ﻛﺲ ﻛﻪ رﻫﺒﺮ ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺞ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم را از ﻋﺮﻓﺎت ﻣﻰﺑﺮد و اﺟﺎزه رﻓﺘﻦ از‬
‫ﻣﻨﻰ ﻣﻰداد و ﺑﻪ وﻗﺖ رﻣﻰ ﺟﻤﺮه‪ ،‬رﻣﻰ آﻏﺎز ﻣﻰﻛﺮد و ﻛﺴﻰ ﺳﻨﮓ ﻧﻤﻰزﻧﺪ ﺗﺎ او ﺑﺰﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺷﺘﺎب داﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﭘﻴﺶ وى ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﺳﻨﮓ ﺑﺰن ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﻨﮓ ﺑﺰﻧﻴﻢ‪«.‬‬
‫و او ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﮕﺮدد‪«.‬‬
‫و آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻋﺠﻠﻪ داﺷﺘﻨﺪ وى را ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﻣﻰزدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻋﺠﻠﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺻﻮﻓﻪ ﺻﺒﺮ ﻣﻰﻛﺮد ﺗﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﮕﺮدد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮﻣﻰﺧﺎﺳﺖ و ﺳﻨﮓ ﻣﻰزد و ﻣﺮدم ﺳﻨﮓ ﻣﻰزدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺣﺞ ﮔﺰاران از رﻣﻰ ﺟﻤﺮات ﻓﺮاﻏﺖ ﻣﻰﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از ﻣﻨﻰ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻮﻓﻪ دو ﺳﻮى ﻋﻘﺒـﻪ‬
‫را ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺮدم را ﻧﮕﻪ ﻣﻰداﺷﺘﻨﺪ و از ﺻﻮﻓﻪ اﺟﺎزه رﻓﺘﻦ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺲ اﺟﺎزه رﻓﺘﻦ ﻧﺪاﺷﺖ و ﭼﻮن‬
‫ﺻﻮﻓﻪ ﻣﻰرﻓﺖ راه ﻣﺮدم ﺑﺎز ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫و در آن ﺳﺎل ﺻﻮﻓﻪ ﭼﻨﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎل ﻣﻰﻛﺮد و ﻋﺮﺑﺎن اﻳﻦ ﺣـﻖ را ﺑـﺮاى او ﻣـﻰﺷـﻨﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛـﻪ از‬
‫روزﮔﺎر ﺟﺮﻫﻢ و ﺧﺰاﻋﻪ رﺳﻢ ﻣﺘﺒﻊ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻗﺼﻰ اﺑﻦ ﻛﻼب ﺑﺎ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ از ﻗﺮﻳﺶ و ﻛﻨﺎﻧـﻪ و‬
‫ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻋﻘﺒﻪ آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺣﻖ ﻣﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﻛﺴﺎن اﻧﻜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ و ﻗﺼﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻧﻜﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳـﺖ و در ﻣﻴﺎﻧـﻪ ﺟﻨـﮓ اﻓﺘـﺎد و از دو ﺳـﻮى ﺟﻨﮕـﻰ‬
‫ﺳﺨﺖ رﻓﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ از ﻃﺮﻓﺪاران ﺻﻮﻓﻪ ﺑﻮد و ﻗﺼﻰ ﺑﺮ ﻛﺎرﻫﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺖ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳـﺖ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻮد‬
‫ﺑﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺰاﻋﻪ و ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ از ﻗﺼﻰ ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻧﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ دﺳـﺖ آﻧﻬـﺎ را ﻧﻴـﺰ ﭼـﻮن‬
‫ﺻﻮﻓﻪ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻰﻛﻨﺪ و از ﻛﺎر ﻛﻌﺒﻪ و ﻣﻜﻪ ﺑﺮﻛﻨﺎر ﻣﻰدارد‪ ،‬و ﭼﻮن از او ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاى ﺟﻨﮕﺸﺎن آﻣﺎده ﺷﺪ‬
‫و ﺑﺮادرش رزاح ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻗﻀﺎﻋﻪ ﻫﻤﺮاه وى ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﺰاﻋﻪ و ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﮕﺸـﺎن آﻣﺪﻧـﺪ و رو ﺑـﻪ رو‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺟﻨﮕﻰ ﺳﺨﺖ درﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺲ از دو ﺳﻮ ﻛﺸﺘﻪ و زﺧﻤﺪار ﺷﺪ و ﻋﺎﻗﺒـﺖ دو ﻃـﺮف ﻧـﺪاى ﺻـﻠﺢ‬
‫دادﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﻋﺮب را داورى دﻫﻨﺪ و ﻳﻌﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﻮف ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻟﻴﺚ ﺑـﻦ ﺑﻜـﺮ ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪ‬
‫ﻣﻨﺎة اﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ را ﺑﻪ داورى ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪18‬‬

‫و ﻳﻌﻤﺮ ﭼﻨﺎن رأى داد ﻛﻪ ﻗﺼﻰ ﺑﺮاى ﺗﻌﻬﺪ ﻛﺎر ﻣﻜﻪ و ﻛﻌﺒﻪ از ﺧﺰاﻋﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮ اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ﺧﻮﻧﻬﺎ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺼﻰ از ﺧﺰاﻋﻪ و ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ رﻳﺨﺘﻪ ﻫﺪر اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاى ﺧﻮﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺧﺰاﻋﻪ و ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ از ﻗﺮﻳﺶ و ﻗﻀـﺎﻋﻪ رﻳﺨﺘـﻪاﻧـﺪ‬
‫ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ داد و ﻛﺎر ﻛﻌﺒﻪ و ﻣﻜﻪ را ﺑﻪ ﻗﺼﻰ ﺑﻦ ﻛﻼب واﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺼﻰ ﻋﻬﺪهدار اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻜﻪ ﺷﺪ و ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ را از ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻓﺮاﻫﻢ آورد و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواى ﻗﻮم ﺷﺪ و‬
‫او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ از ﻓﺮزﻧﺪان ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻟـﻮى ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺷـﺎﻫﻰ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورد و ﻗـﻮﻣﺶ اﻃﺎﻋـﺖ وى ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﭘﺮدهدارى و ﺳﻘﺎﻳﺖ و رﻓﺎدت و ﻧﺪوه و ﻟﻮا از او ﺑﻮد و ﻫﻤﻪ ﺷﺮف ﻣﻜﻪ ﻧﺼﻴﺐ وى ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺼﻰ ﻣﻜﻪ را ﭼﻬﺎر ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺮد و ﻫﺮ ﮔﺮوه از ﻗﺮﻳﺶ را در ﻗﺴﻤﺘﻰ ﻣﻨﺰل داد‪.‬‬
‫از اﺑﻦ اﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن از ﺑﺮﻳﺪن درﺧﺖ ﺣﺮم ﻛﻪ در ﻣﻨﺰﻟﻬﺎﺷـﺎن ﺑـﻮد ﺑـﻴﻢ داﺷـﺘﻨﺪ و‬
‫ﻗﺼﻰ آﻧﺮا ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﻳﺪ و ﻋﺮﺑﺎن او را ﻣﻴﻤﻮن داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺮاﺳـﻢ زﻧﺎﺷـﻮﻳﻰ ﻗﺮﺷـﻴﺎن و ﻣﺸـﻮرت اﻣـﻮر و‬
‫ﺑﺴﺘﻦ ﭘﺮﭼﻢ ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ در ﺧﺎﻧﻪ او اﻧﺠﺎم ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺮﭼﻢ را ﻳﻜﻰ از ﭘﺴﺮان وى ﻣﻰﺑﺴﺖ و ﻫﺮ دﺧﺘـﺮى ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻰﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺮاﻫﻦ زﻧﺎن ﭘﻮﺷﺪ در ﺧﺎﻧﻪ او ﻣﻰﭘﻮﺷﻴﺪ و از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﺴﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰرﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﻗﺼﻰ در زﻧﺪﮔﻰ و ﻣﺮگ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻗﺮﻳﺶ‪ ،‬رﺳﻢ ﻣﺘﺒﻊ ﺑﻮد و ﺟﺰ آن ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫وى را ﻣﺒﺎرك ﻣﻰﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﺷﺮف او ﻣﻌﺘﺮف ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺼﻰ دار اﻟﻨﺪوه را ﻣﻘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺮد و در آﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻛﻌﺒﻪ ﮔﺸﻮد و ﻗﺮﺷﻴﺎن اﻣﻮر ﺧـﻮﻳﺶ را در آﻧﺠـﺎ‬
‫ﻓﻴﺼﻞ ﻣﻰدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﺐ ﺑﻦ ﺧﺒﺎب ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻼﻓﺖ ﻋﻤﺮ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﻗﺼﻪ ﻗﺼﻰ ﺑﻦ ﻛﻼب و ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﻗـﻮم‬
‫و ﺑﺮون ﻛﺮدن ﺧﺰاﻋﻪ و ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ را از ﻣﻜﻪ و ﻋﻬﺪه ﻛﺮدن اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺎر ﻣﻜﻪ را ﺑﺮاى وى ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﺮد و ﻋﻤﺮ ﺑﻪ‬
‫رد و اﻧﻜﺎر آن ﻧﭙﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﻗﺼﻰ ﺑﺎ آن ﺷﺮف و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻛﻪ در ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ داﺷﺖ در ﻛﺎر ﻣﻜﻪ ﻣﺨﺘﺎر ﻣﻄﻠﻖ ﺑـﻮد وﻟـﻰ ﻛـﺎر‬
‫ﺣﺞ را ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻮد واﮔﺬاﺷﺖ و آن را رﺳﻢ ﻣﺘﺒﻊ ﻣﻰﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮدﻧﺶ ﺳـﺰاوار ﻧﺒـﻮد و ﻛـﺎر ﺻـﻮﻓﻪ‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺻﻮﻓﻪ ﻣﻨﻘﺮض ﺷﺪ و ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﻪ اﻗﺘﻀﺎى وراﺛﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﺪان ﺻﻔﻮان ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﺷـﺠﻨﻪ رﺳـﻴﺪ و‬
‫ﻧﺴﻰ ﮔﺮان از ﺑﻨﻰ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ و ﻣﺮة ﺑﻦ ﻋﻮف ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻤﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘﻰ اﺳﻼم ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻪ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن از ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺼﻰ در ﻣﻜﻪ ﺧﺎﻧﻪاى ﺑﺴﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن دار اﻟﻨﺪوه ﺑﻮد و ﻗﺮﺷﻴﺎن در آﻧﺠﺎ در ﺑﺎره اﻣﻮر ﺧـﻮﻳﺶ ﻣﺸـﻮرت‬
‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺼﻰ ﭘﻴﺮو ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﻟﺪار ﭘﺴﺮ ﺑﺰرگ وى ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺿـﻌﻴﻒ ﺑـﻮد و ﻋﺒـﺪ ﻣﻨـﺎف در‬
‫زﻣﺎن ﭘﺪر ﺷﺮف اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﺑﻮد و ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى و ﻋﺒﺪ ﻗﺼﻰ ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﺧﻮد ﮔﺸﻮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻗﺼـﻰ ﺑـﻪ ﻋﺒـﺪ‬
‫اﻟﺪار ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺮادران از ﺗﻮ ﭘﻴﺶ اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗﺮا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺮﺳﺎﻧﻢ و ﻫﻴﭽﻴـﻚ از آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ ﻛﻌﺒـﻪ در‬
‫ﻧﻴﺎﻳﺪ ﻣﮕﺮ ﺗﻮ در آﻧﺮا ﺑﮕﺸﺎﻳﻰ و ﭘﺮﭼﻢ ﺟﻨﮓ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺗﻮ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و ﻛﺲ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺟﺰ از ﺳـﻘﺎﻳﺖ ﺗـﻮ‬
‫‪19‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫آب ﻧﻨﻮﺷﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ در ﻣﻮﺳﻢ ﺣﺞ ﺟﺰ از ﻃﻌﺎم ﺗﻮ ﻧﺨﻮرد و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻛﺎرﻫﺎى ﺧـﻮﻳﺶ را در ﺧﺎﻧـﻪ ﺗـﻮ ﻓﻴﺼـﻞ‬
‫دﻫﻨﺪ‪ «.‬و دار اﻟﻨﺪوه را ﺑﻪ او داد و ﭘﺮدهدارى و ﭘﺮﭼﻢ و ﻧﺪوه و ﺳﻘﺎﻳﺖ و رﻓﺎدت از آن وى ﺷﺪ‪.‬‬
‫رﻓﺎدت ﺧﺮﺟﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮﻳﺶ در ﻫﺮ ﻣﻮﺳﻢ از اﻣﻮال ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻗﺼﻰ ﻣﻰدادﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ آن ﻃﻌـﺎﻣﻰ‬
‫ﺑﺮاى ﺣﺞ ﮔﺰاران ﻣﻰﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺣﺎﺿﺮان ﻣﻮﺳﻢ ﺣﺞ ﻣﻜﻨﺖ و ﺗﻮﺷﻪ ﻧﺪاﺷﺖ از آن ﻣﻰﺧﻮرد و اﻳﻦ را‬
‫ﻗﺼﻰ ﺑﺮ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻦ آن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬اى ﻣـﺮدم ﻗـﺮﻳﺶ! ﺷـﻤﺎ ﻫﻤﺴـﺎﻳﮕﺎن‬
‫ﺧﺪا و اﻫﻞ ﺧﺎﻧﻪ و ﺣﺮم وى ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺣﺞ ﮔﺰاران‪ ،‬ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن و زﻳﺎرﺗﮕﺮان ﺧﺪاﻳﻨﺪ و از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫در ﺧﻮر اﺣﺘﺮاﻣﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ در اﻳﺎم ﺣﺞ ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻰ و ﺧﻮردﻧﻰ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻓﺮاﻫﻢ آورﻳـﺪ ﺗـﺎ ﻛـﺎر ﺣـﺞ ﺑـﻪ ﺳـﺮ رﺳـﺪ و‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﻗﻮم ﭼﻨﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﺮ ﺳﺎل ﺑﺮاى اﻳﻦ ﻛﺎر ﭼﻴﺰى از ﻣﺎل ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻗﺼﻰ ﻣﻰدادﻧـﺪ ﻛـﻪ در اﻳـﺎم ﻣﻨـﻰ‬
‫ﻃﻌﺎﻣﻰ ﺑﺮاى ﺣﺞ ﮔﺰاران ﻣﻰﺳﺎﺧﺖ و اﻳﻦ ﻛﺎر در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ روان ﺑﻮد ﺗﺎ اﺳﻼم ﺑﻴﺎﻣﺪ و در اﺳـﻼم ﻧﻴـﺰ ﺗـﺎ اﻣـﺮوز‬
‫ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻃﻌﺎﻣﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﺎل ﺳﻠﻄﺎن در ﻣﻨﻰ ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﻣﻰﺳﺎزد ﺗﺎ اﻳـﺎم ﺣـﺞ ﺑـﻪ ﺳـﺮ‬
‫رﺳﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺼﻰ ﺑﻤﺮد ﭘﺴﺮان وى ﻋﻬﺪهدار اﻣﻮر ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺼﻰ ﭘﺴﺮ ﻛﻼب ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدر ﻛﻼب‪ ،‬ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﺳﺮﻳﺮ ﺑﻦ ﺛﻌﻠﺒﺔ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻓﻬﺮ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻧﻀﺮ ﺑـﻦ ﻛﻨﺎﻧـﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬و دو ﺑـﺮادر‬
‫ﻧﺎﺗﻨﻰ داﺷﺖ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻣﺎدر ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺗﻴﻢ و ﻳﻘﻈﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺸﺎم‪ ،‬ﻣﺎدرﺷﺎن اﺳﻤﺎء دﺧﺘﺮ ﻋﺪى ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﺔ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﺑﺎرق ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻟﻰ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎدرﺷﺎن ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرﺛﻪ از ﻗﻮم ﺑﺎرق ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻳﻘﻈﻪ از ﻫﻨﺪ ﻣﺎدر ﻛﻼب‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻛﻼب ﭘﺴﺮ ﻣﺮه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدر ﻣﺮه وﺣﺸﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﺷﻴﺒﺎن ﺑﻦ ﻣﺤﺎرب ﺑﻦ ﻓﻬﺮ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮه دو ﺑﺮادر داﺷـﺖ‪:‬‬
‫ﻋﺪى و ﻫﺼﻴﺺ و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻣﺎدر ﻫﺼﻴﺺ و ﻣﺮه‪ ،‬ﻣﺨﺸﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﺷﻴﺒﺎن ﺑﻦ ﻣﺤﺎرب ﺑﻦ ﻓﻬﺮ ﺑـﻮد‪ ،‬و ﻣـﺎدر ﻋـﺪى‪،‬‬
‫رﻗﺎش دﺧﺘﺮ رﻛﺒﺔ ﺑﻦ ﻧﺎﺋﻠﺔ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﺣﺮب ﺑﻦ ﺗﻴﻢ ﺑﻦ ﻣﻌﺪ ﺑﻦ ﻓﻬﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﻋﻴﻼن ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻣﺮه ﭘﺴﺮ ﻛﻌﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدر ﻛﻌﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق و اﺑﻦ ﻛﻠﺒﻰ ﻣﺎوﻳﻪ دﺧﺘﺮ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺟﺴﺮ اﺑﻦ ﺷﻴﻊ اﷲ ﺑـﻦ اﺳـﺪ‬
‫ﺑﻦ وﺑﺮة ﺑﻦ ﺗﻐﻠﺐ ﺑﻦ ﺣﻠﻮان ﺑﻦ اﻟﺤﺎف ﺑﻦ ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و دو ﺑﺮادر از ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮﻳﺶ داﺷﺖ‪ :‬ﻋﺎﻣﺮه و ﺳﺎﻣﻪ‪.‬‬
‫و ﻛﻌﺐ ﭘﺴﺮ ﻟﻮى ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪20‬‬

‫ﻣﺎدر ﻟﻮى ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﻋﺎﺗﻜﺔ ﺑﻦ ﻳﺨﻠﺪ ﺑﻦ ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و وى ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻋﺎﺗﻜﻪ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫در ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻧﺴﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻟﻮى دو ﺑﺮادر از ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮﻳﺶ داﺷﺖ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ او را ﺗﻴﻢ اﻻدرم ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬و دﻳﮕﺮى ﻗﻴﺲ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬از اﻋﻘﺎب ﻗﻴﺲ ﺑﺮادر ﻟﻮى ﻛﺲ ﻧﻤﺎﻧﺪ و آﺧﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ روزﮔﺎر ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﻋﺒـﺪ اﷲ ﻗﺴـﺮى ﺑﻤـﺮد‪ ،‬و‬
‫ﻛﺲ ﻣﻴﺮاﺛﺨﻮار وى ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫و ﻟﻮى ﭘﺴﺮ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدر ﻏﺎﻟﺐ ﻟﻴﻠﻰ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﺗﻤﻴﻢ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻫﺪﻳﻞ ﺑﻦ ﻣﺪرﻛـﻪ ﺑـﻮد‪ .‬و ﺑـﺮادران ﺗﻨـﻰ او ﺣـﺎرث و‬
‫ﻣﺤﺎرب و اﺳﺪ و ﻋﻮف و ﺟﻮن و ذﺋﺐ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻣﺤﺎرب و ﺣﺎرث از ﻗﺮﻳﺶ ﻇﻮاﻫﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺮون دره ﻣﻜﻪ ﻣﻘﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﺣﺎرث ﺑﻪ دره ﻣﻜﻪ ﻣﻘﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﻏﺎﻟﺐ ﭘﺴﺮ ﻓﻬﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن را ﺑﻪ ﻳﻜﺠﺎ ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪ .‬و ﻣﺎدر ﻏﺎﻟﺐ ﺟﻨﺪﻟﻪ‬
‫دﺧﺘﺮ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻣﻀﺎض ﺟﺮﻫﻤﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪة ﻣﻌﻤﺮ ﺑﻦ ﻣﺜﻨﻰ ﻣﺎدرش ﺳﻠﻤﻰ دﺧﺘﺮ اد ﺑﻦ ﻃﺎﺑﺨﻪ ﺑﻦ اﻟﻴﺎس اﺑﻦ ﻣﻀﺮ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻗـﻮﻟﻰ‬
‫ﻣﺎدرش ﺟﻤﻴﻠﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﺪوان ﺑﻦ ﺑﺎرق ازدى ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﻬﺮ ﺑﻪ دوران ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺎﻻر ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ ﺑﻮد و در ﺟﻨﮕﻰ ﻛﻪ ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻛﻼب اﺑـﻦ ﻣﺜـﻮب ذو ﺣـﺮث‬
‫ﺣﻤﻴﺮى ﺑﺎ ﻣﻜﻪ در اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﻓﻬﺮ ﺳﺮﻣﻜﻴﺎن ﺑﻮد و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺣﺴﺎن ﺑﺎ ﺣﻤﻴﺮ و ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺲ از ﻗﺒﺎﻳـﻞ ﻳﻤـﻦ‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮد و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺳﻨﮕﻬﺎى ﻛﻌﺒﻪ را از ﻣﻜﻪ ﺑﺒﺮد ﺗﺎ ﺣﺞ ﮔﺰاران ﺳﻮى ﻳﻤﻦ رو ﻛﻨﻨﺪ و در ﻧﺨﻠﻪ ﻓﺮود آﻣـﺪه‬
‫ﺑﻮد و ﭼﻬﺎر ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺴﺎن را ﺑﻪ ﻏﺎرت ﺑﺮد و راه ﺑﺒﺴﺖ اﻣﺎ ﺟﺮﺋﺖ ﻧﻴﺎورد وارد ﻣﻜﻪ ﺷﻮد و ﭼـﻮن ﻗـﺮﻳﺶ و ﻗﺒﺎﻳـﻞ‬
‫ﻛﻨﺎﻧﻪ و ﺧﺰﻳﻤﻪ و اﺳﺪ و ﺟﺬام و دﻳﮕﺮ ﺗﻴﺮهﻫﺎى ﻣﻀﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪﻧـﺪ ﺑﻤﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺣﺴـﺎن رﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﻓﻬﺮ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻮد و ﺟﻨﮕﻰ ﺳﺨﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺣﻤﻴﺮﻳﺎن ﻣﻨﻬﺰم ﺷﺪﻧﺪ و ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻛﻼل ﺷﺎه ﺣﻤﻴﺮ‬
‫اﺳﻴﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻓﻬﺮ او را اﺳﻴﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫و از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺟﻨﮓ ﻧﻮاده ﻓﻬﺮ‪ ،‬ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮد و ﺣﺴﺎن ﺳﻪ ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ اﺳﻴﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗـﺎ ﻓﺪﻳـﻪ‬
‫داد و آزاد ﺷﺪ و در راه ﻣﻴﺎن ﻣﻜﻪ و ﻳﻤﻦ ﺑﻤﺮد‪.‬‬
‫و ﻓﻬﺮ ﭘﺴﺮ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدر ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ﻋﻜﺮﺷﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﺪوان ﺑﻮد و ﻋﺪوان ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﻋﻴﻼن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻣﺎدر ﻣﺎﻟﻚ ﻋﺎﺗﻜﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﺪوان ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﻋﻴﻼن ﺑﻮد‪ .‬و ﻣﺎﻟﻚ را دو ﺑﺮادر‬
‫ﺑﻮد‪ :‬ﻳﻜﻰ ﻳﺨﻠﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﻰ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﭘﻴﻮﺳﺖ و از ﺟﻤﻊ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺮون ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪21‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و دﻳﮕﺮى ﺻﻠﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻧﺴﻞ وى ﻛﺲ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻧﺎم ﻗﺮﻳﺶ از ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻦ ﺑﺪر ﺑﻦ ﻳﺨﻠﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻳﺨﻠﺪ ﺑﻦ ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا وﻗﺘـﻰ‬
‫ﻛﺎروان ﺑﻨﻰ ﻧﻀﺮ ﻣﻰآﻣﺪ ﻋﺮﺑﺎن ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﺎروان ﻗﺮﻳﺶ آﻣﺪ‪ «.‬و اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﻤﻪ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻦ ﺑﺪر در ﺳﻔﺮﻫﺎ ﺑﻠﺪ و ﺗﻮﺷﻪدار ﺑﻨﻰ ﻧﻀﺮ ﺑﻮد و ﭘﺴﺮى ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺪر داﺷﺖ ﻛﻪ ﭼـﺎه ﺑـﺪر را‬
‫ﺣﻔﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻧﺎم ﺑﺪر از او آﻣﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻛﻠﺒﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﻳﺶ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاى از ﻣﺮدم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‬
‫ﺑﻨﻰ ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ را ﻗﺮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻨﺪ از آن رو ﻛﻪ روزى ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ درآﻣﺪ و آﻧﻬـﺎ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﻀﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻰ ﺷﺘﺮى ﻗﺮﻳﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ‪ «.‬و اﻳﻦ ﻛﻠﻤـﻪ ﺑـﺮ‬
‫اﻋﻘﺎب او ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻛﻠﻤﻪ ﻗﺮﻳﺶ از ﻳﻚ ﺣﻴﻮان درﻳﺎﻳﻰ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت درﻳﺎﻳﻰ را ﻣﻰﺧﻮرد و آﻧﺮا ﻗﺮش ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و‬
‫ﺑﻨﻰ ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪى آن ﻛﻪ ﺣﻴﻮاﻧﻰ ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺮﻳﺶ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ‬
‫از آن رو ﻗﺮﻳﺶ ﻋﻨﻮان ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎل ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺴﺎن را ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻘﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﺗﻔﺘﻴﺶ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺴﺮان ﻧﻀﺮ ﺑﻪ ﺗﻔﺘﻴﺶ و ﺟﺴﺘﺠﻮى ﺣﻮاﻳﺞ اﻫﻞ ﻣﻮﺳﻢ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ رﻓﻊ آن ﻗﻴﺎم ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﻗﺮﻳﺶ ﻧﺎم داﺷﺖ‪.‬‬
‫و ﻧﻴﺰ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻨﻰ ﻧﻀﺮ ﻋﻨﻮان داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و وﻗﺘﻰ ﻛـﻪ ﻗﺼـﻰ ﺑـﻦ ﻛـﻼب آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ آورد آﻧﻬﺎ را ﻗﺮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻨﺪ زﻳﺮا ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻰ ﺗﻘﺮش اﺳﺖ و ﻋﺮﺑﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻨﻰ ﻧﻀﺮ ﺗﻘﺮش ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻧﻴﺰ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﻰ ﻧﻀﺮ را ﻗﺮﻳﺶ از آن رو ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻫﺠﻮم دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺮﻛﻨﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ ﻣﺮوان از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻗﺮﻳﺶ ﭼﻪ وﻗﺖ اﻳﻦ ﻧﺎم ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ؟‬
‫و او ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ در ﺣﺮم ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪن ﺗﻘﺮش اﺳﺖ‪ «.‬ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻠﻚ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣـﻦ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﻨﻴﺪهام‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻨﻴﺪهام ﻛﻪ ﻗﺼﻰ را ﻗﺮﺷﻰ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و ﭘﻴﺶ از آن ﻛﺴﻰ ﻋﻨﻮان ﻗﺮﻳﺶ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫از اﺑﻮ ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻗﺼﻰ در ﺣﺮم ﻣﻘﺮ ﮔﺮﻓﺖ و اﻋﻤـﺎل ﻧﻴـﻚ‬
‫اﻧﺠﺎم داد او را ﻗﺮﺷﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ و او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﻰ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﺰدﻟﻔﻪ آﺗﺶ اﻓﺮوﺧﺖ ﺗﺎ ﻫﺮ ﻛـﻪ از‬
‫ﻋﺮﻓﻪ ﻣﻰآﻳﺪ آﻧﺮا ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻪ روزﮔﺎر ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ در ﺷﺐ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﺰدﻟﻔﻪ آﺗﺶ اﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ آﺗﺶ ﻣﺰدﻟﻔﻪ ﺑﻪ روزﮔﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ و اﺑﻮ ﺑﻜﺮ‬
‫و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن اﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻧﻴﺰ اﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬
‫و ﻣﺎﻟﻚ ﭘﺴﺮ ﻧﻀﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪22‬‬

‫ﻧﺎم ﻧﻀﺮ‪ ،‬ﻗﻴﺲ ﺑﻮد و ﻣﺎدرش ﺑﺮه دﺧﺘﺮ ﻣﺮ ﺑﻦ اد ﺑﻦ ﻃﺎﺑﺨﻪ ﺑﻮد و ﺑﺮادران ﺗﻨﻰ وى ﻧﻀﻴﺮ و ﻣﺎﻟﻚ و ﻣﻠﻜﺎن‬
‫و ﻋﺎﻣﺮ و ﺣﺎرث و ﻋﻤﺮو و ﺳﻌﺪ و ﻋﻮف و ﻏﻨﻢ و ﻣﺨﺮﻣﻪ و ﺟﺮول و ﻏﺰوان و ﺣﺪال ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺮادر ﻧﺎﺗﻨﻰﺷﺎن ﻋﺒﺪ‬
‫ﻣﻨّﺎة ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎدرش ﻓﻜﻴﻬﺔ و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻓﻜﻬﻪ ﺑﻮد و او ذﻓﺮا دﺧﺘﺮ ﻫﻨﻰ ﺑﻦ ﺑﻠﻰ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻟﺤـﺎف ﺑـﻦ ﻗﻀـﺎﻋﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬و ﺑﺮادر ﻣﺎدرى ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎة‪ ،‬ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد اﺑﻦ ﻣﺎزن ﺑﻦ ذﺋﺐ ﺑﻦ ﻋﺪى ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻣﺎزن ﻏﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮد و ﻋﺒﺪ‬
‫ﻣﻨﺎة ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﺑﻜﺮ ﺑﻦ واﺋﻞ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺲ از او ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﻣﺴـﻌﻮد ﺑـﺮادر ﻣـﺎدرﻳﺶ‪ ،‬ﻫﻨـﺪ را‬
‫ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﺮادر را ﻧﻴﺰ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﻛﺮد و ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎة را ﺑﻨﻰ ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﻧﻀﺮ ﭘﺴﺮ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدر ﻛﻨﺎﻧﻪ ﻋﻮاﻧﻪ دﺧﺘﺮ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﻋﻴﻼن ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻣﺎدرش ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻮد و ﺑﺮادران ﭘﺪرﻳﺶ اﺳﺪ و اﺳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻛﻨﺎﻧﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﺰﻳﻤﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدر ﺧﺰﻳﻤﻪ ﺳﻠﻤﻰ دﺧﺘﺮ اﺳﻠﻢ ﺑﻦ اﻟﺤﺎف ﺑﻦ ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﻮد و ﺑﺮادر ﺗﻨﻰ او ﻫﺬﻳﻞ ﺑـﻮد و ﺑـﺮادر ﻣﺎدرﻳﺸـﺎن‬
‫ﺗﻐﻠﺐ ﺑﻦ ﺣﻠﻮان ﺑﻦ ﻋﻤﺮان ﺑﻦ اﻟﺤﺎف ﺑﻦ ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻣﺎدر ﺧﺰﻳﻤﻪ و ﻫﺬﻳﻞ‪ ،‬ﺳﻠﻤﻰ دﺧﺘﺮ اﺳﺪ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺧﺰﻳﻤﻪ ﭘﺴﺮ ﻣﺪرﻛﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎم ﻣﺪرﻛﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﻮد و ﻣﺎدرش ﺧﻨﺪف ﺑﻮد و ﻧﺎﻣﺶ ﻟﻴﻠﻰ ﺑﻮد دﺧﺘﺮ ﺣﻠﻮان ﺑـﻦ ﻋﻤـﺮان ﺑـﻦ اﻟﺤـﺎف اﺑـﻦ‬
‫ﻗﻀﺎﻋﻪ‪ .‬ﻣﺎدر ﻟﻴﻠﻰ ﺿﺮﻳﻪ دﺧﺘﺮ رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﻧﺰار ﺑﻮد‪ ،‬و ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻗﺮق ﺿﺮﻳﻪ ﻧﺎم از او ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮادران ﺗﻨﻰ ﻣﺪرﻛﻪ‪ :‬ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ او را ﻃﺎﺑﺨﻪ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻋﻤﻴﺮ ﻛﻪ او را ﻗﻤﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﭘﺪر ﻗﻮم ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از اﺑﻦ اﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎدر ﭘﺴﺮان اﻟﻴﺎس‪ ،‬ﺧﻨﺪف ﺑﻮد‪ ،‬و وى زﻧﻰ از اﻫﻞ ﻳﻤﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺴﺮاﻧﺶ‬
‫ﻧﺴﺐ از او ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را ﺑﻨﻰ ﺧﻨﺪف ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬دو ﺑﺮادر ﺑﻪ ﭼﺮاى ﺷﺘﺮان اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﻜﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﺒﺦ آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﻳﻜـﻰ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺘﺮاﻧﺸﺎن ﺗﺠﺎوز ﻛﺮد و ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﺘﺮان ﻣﻰروى ﻳﺎ ﺷﻜﺎر را ﻃﺒﺦ ﻣﻰﻛﻨﻰ؟«‬
‫ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻜﺎر را ﻃﺒﺦ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫و ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺷﺘﺮان رﻓﺖ و آﻧﺮا ﺑﻴﺎورد و ﭼﻮن ﭘﻴﺶ ﭘﺪر رﻓﺘﻨﺪ و ﻗﺼﻪ ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﺎﻣﺮ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺗـﻮ‬
‫ﻣﺪرﻛﻪاى ﻛﻪ ﺷﺘﺮان را درﻳﺎﻓﺘﻰ« و ﺑﻪ ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻃﺎﺑﺨﻪاى ﻛﻪ ﺷﻜﺎر را ﻃﺒﺦ ﻛﺮدى‪«.‬‬
‫از ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻟﻴﺎس ﺑﻪ ﻏﺬا ﺧﻮردن رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺷﺘﺮان وى از روﺑﺎﻫﻰ ﺑﮕﺮﻳﺨﺖ و‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﺮﻓﺖ و ﺷﺘﺮان را ﺑﻴﺎورد و ﻣﺪرﻛﻪ ﻧﺎم ﻳﺎﻓﺖ و ﻋﺎﻣﺮ روﺑﺎه را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﻃﺒﺦ ﻛﺮد و ﻃﺎﺑﺨﻪ ﻧﺎم ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﻣﺪرﻛﻪ ﭘﺴﺮ اﻟﻴﺎس ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪23‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻣﺎدرش رﺑﺎب دﺧﺘﺮ ﺣﻴﺪة ﺑﻦ ﻣﻌﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﺑﺮادر ﺗﻨﻰ ﺑﻨﺎم اﻟﻨﺎس داﺷﺖ اﻟﻴﺎس را ﻋﻴﻼن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻧﺎم از آن رو ﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ او را ﺑـﻪ ﮔﺸـﺎده‬
‫دﺳﺘﻰ ﻣﻼﻣﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اى ﻋﻴﻼن‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻋﻴﺎﻟﻮار‪ ،‬در ﮔﺮﻓﺘﺎرى ﻋﻴﺎل ﺑﻤﺎﻧﻰ‪ .‬و ﺑﻪ ﻗـﻮﻟﻰ ﻋـﻴﻼن از‬
‫آن رو ﻧﺎم ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻏﻼم ﻣﻀﺮ ﻛﻪ ﻋﻴﻼن ﻧﺎم داﺷﺖ از او ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﻛﺮد‪.‬‬
‫و اﻟﻴﺎس ﭘﺴﺮ ﻣﻀﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدر ﻣﻀﺮ ﺳﻮده دﺧﺘﺮ ﻋﻚ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﺮادر ﺗﻨﻰاش اﻳﺎد ﺑﻮد‪.‬‬
‫و دو ﺑﺮادر ﭘﺪرى داﺷﺖ ﻛﻪ رﺑﻴﻌﻪ و اﻧﻤﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎدرﺷﺎن ﺟﺪاﻟﻪ دﺧﺘﺮ و ﻋﻼن ﺑﻦ ﺟﻮﺷﻢ ﺑـﻦ ﺟﻠﻬﻤـﺔ‬
‫ﺑﻦ ﻋﻤﺮو از ﻗﻮم ﺟﺮﻫﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻣﺮگ ﻧﺰار ﺑﻦ ﻣﻌﺪ در رﺳﻴﺪ ﺑﻪ ﭘﺴﺮان ﺧﻮد وﺻﻴﺖ ﻛﺮد و ﻣﺎل ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻴﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮاﻧﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻴﻤﻪ ﻛﻪ از ﭼﺮم ﺳﺮخ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ از آن ﻣﻀﺮ اﺳﺖ و‬
‫ﻣﻀﺮ را ﺣﻤﺮاء ﻧﺎم دادﻧﺪ و اﻳﻦ ﺧﻴﻤﻪ ﺳﻴﺎه و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ از آن رﺑﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه دﺳﺖ اﻧﻤﺎر را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﻪ و اﻳﻦ ﻓﺮش و ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻣﺎل ﻣﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺘﻌﻠﻖ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮ اﺳﺖ و اﮔﺮ در اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ اﺷﻜﺎﻟﻰ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ﭘﻴﺶ اﻓﻌﻰ ﺑﻦ اﻓﻌﻰ ﺟﺮﻫﻤﻰ ﺑﺮوﻳﺪ اﻓﻌﻰ ﭘﺎدﺷﺎه ﻧﺠﺮان ﺑﻮد ﺗﺎ‬
‫ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ وى راﺿﻰ ﺷﻮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﻧﺰار اﻧﺪﻛﻰ ﺑﺒﻮد و ﺑﻤﺮد و ﭼﻮن ﻛﺎر ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮاى ﻓﺮزﻧﺪان وى ﻣﺸﻜﻞ ﺷﺪ ﺑﺮ ﺷﺘﺮان ﺧـﻮﻳﺶ ﻧﺸﺴـﺘﻨﺪ و‬
‫ﺳﻮى اﻓﻌﻰ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﻮز ﻳﻚ روز و ﺷﺐ ﺗﺎ ﻣﺤﻞ اﻓﻌﻰ و ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻧﺠﺮان ﻓﺎﺻـﻠﻪ داﺷـﺘﻨﺪ و در ﺑﻴﺎﺑـﺎﻧﻰ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ رد ﭘﺎى ﺷﺘﺮى را دﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺷﺘﺮ ﻛﻪ رد ﭘﺎﻳﺶ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻧﻤﺎر ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻣﺶ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫رﺑﻴﻌﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻟﻮچ ﺑﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﻀﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺮارى ﺑﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭼﻴﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺷﺘﺮ ﺳﻮارى ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻰآﻣﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻃﺮف ﻳﻚ ﺷﺘﺮ ﮔﻤﺸﺪه ﻧﺪﻳﺪﻳﺪ؟«‬
‫اﻳﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺘﺮ ﺗﻮ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ »ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﻧﻤﺎر ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺘﺮت دم ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬دم ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮد‪«.‬‬
‫رﺑﻴﻌﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺘﺮت ﻟﻮچ ﺑﻮد؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪24‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻟﻮچ ﺑﻮد‪«.‬‬

‫ﻣﻀﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺘﺮت ﻓﺮارى ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺮارى ﺑﻮد« ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺘﺮ ﻣﻦ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﺎ از ﺷﺘﺮ ﺗﻮ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻳﻢ و آﻧﺮا ﻧﺪﻳﺪهاﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺘﺮ ﻣﺮا ﺷﻤﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ ﻛﻪ اوﺻﺎف آﻧﺮا ﺑﻰﺧﻄﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺷﺘﺮت را ﻧﺪﻳﺪهاﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﻧﻬﺎ رﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺠﺮان رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻪ درﺑﺎر اﻓﻌﻰ ﺗﻮﻗﻒ ﻛﺮدﻧﺪ و از او اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن‬
‫اﺟﺎزه داد وارد ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬آن ﻣﺮد از ﭘﺸﺖ در ﺑﺎﻧﮓ زد‪» :‬اى ﭘﺎدﺷﺎه اﻳﻨﻬﺎ ﺷﺘﺮ ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻗﺴﻢ ﻣﻰﺧﻮردﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫آﻧﺮا ﻧﺪﻳﺪهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﻓﻌﻰ او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﺎدﺷﺎه اﻳﻨﻬﺎ ﺷﺘﺮ ﻣﺮا ﺑﺮدهاﻧﺪ و ﺷﺘﺮ ﻣﻦ ﭘﻴﺶ اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻓﻌﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻛﻪ ﺳﻮى ﺗﻮ ﻣﻰآﻣﺪﻳﻢ ﺟﺎى ﭘﺎى ﺷﺘﺮى را دﻳﺪﻳﻢ و اﻳﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳـﻚ ﭼﺸـﻢ ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫از اﻳﺎد ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬از ﻛﺠﺎ داﻧﺴﺘﻰ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻳﺪم ﻛﻪ ﻋﻠﻔﻬﺎ را ﻛﺎﻣﻼ از ﻳﻚ ﻃﺮف ﭼﺮﻳﺪه ﺑﻮد وﻟﻰ ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻒ اﻧﺒـﻮه و ﻓـﺮاوان و دﺳـﺖ‬
‫ﻧﺨﻮرده ﺑﻮد‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻢ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻧﻤﺎر ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻳﺪم ﻛﻪ ﭘﺸﮕﻞ ﺷﺘﺮ ﻳﻜﺠﺎ رﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ و اﮔـﺮ دم ﺑﻠﻨـﺪ داﺷـﺖ ﺑـﺎ آن ﭘﺨـﺶ ﻣـﻰﻛـﺮد و‬
‫ﺑﺪاﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ دم ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫رﺑﻴﻌﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻳﺪم اﺛﺮ ﻳﻜﻰ از ﭘﺎﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ و اﺛﺮ ﭘﺎى دﻳﮕﺮ ﻧﺎﻣﺮﺗﺐ اﺳﺖ و ﺑﺪاﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻟﻮچ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﻀﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻳﺪم ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻰ از زﻣﻴﻦ را ﭼﺮﻳﺪه و از آن ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻋﻠﻒ اﻧﺒﻮه ﺗـﺎزه را رﻫـﺎ ﻛـﺮده و ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻠﻔﺖ ﻛﻤﺘﺮ رﺳﻴﺪه و ﭼﺮﻳﺪه و ﺑﺪاﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻓﺮارى اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻓﻌﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ رد ﭘﺎى ﺷﺘﺮ ﺗﻮ را دﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺘﺮ ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮو ﺷﺘﺮت را ﭘﻴﺪا ﻛـﻦ«‬
‫آﻧﮕﺎه اﻓﻌﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﻛﻴﺴﺘﻴﺪ؟«‬
‫و ﭼﻮن ﻧﺴﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ ﺧﻮش آﻣﺪ و درود ﮔﻔﺖ و ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﻛﺎرﺗﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻗﺼﻪ ﭘﺪر ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ او ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﻌﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻮش ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﭼﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻣﻦ دارﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ »ﭘﺪرﻣﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎن داده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫آﻧﮕﺎه ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﺟﺎ دادﻧﺪ و ﺧﺎدم دار اﻟﻀﻴﺎﻓﻪ را ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻜﻮ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ و ﺣﺮﻣـﺖ ﺑـﺪارد و‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺬﻳﺮاﻳﻰ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻳﻜﻰ از ﻏﻼﻣﺎن ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻫﻮﺷﻴﺎر و ادب آﻣﻮﺧﺘـﻪ ﺑـﻮد ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻣﺮاﻗـﺐ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺪه«‬
‫ﭼﻮن در ﺑﻴﺖ اﻟﻀﻴﺎﻓﻪ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ ﻧﺎﻇﺮ ﻳﻚ ﭼﻮﻧﻪ ﻋﺴﻞ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ آورد ﻛﻪ ﺑﺨﻮردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻋﺴﻠﻰ از‬
‫اﻳﻦ ﺧﻮﺷﻤﺰهﺗﺮ و ﻧﻜﻮﺗﺮ و ﺷﻴﺮﻳﻨﺘﺮ ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫اﻳﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻴﺪ اﮔﺮ زﻧﺒﻮر‪ ،‬آﻧﺮا در ﻛﺎﺳﻪ ﺳﺮ ﺳﺘﻤﮕﺮى ﻧﺮﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد« و ﻏﻼم آﻧﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻮﻗﻊ ﻏﺬا رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻏﺬا آوردﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪى ﺑﺮﻳﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺨﻮردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺮﻳﺎﻧﻰ ﭘﺨﺘﻪﺗـﺮ و‬
‫ﻧﺮﻣﺘﺮ و ﭼﺎﻗﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫اﻧﻤﺎر ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻴﺮ ﺳﮓ ﻧﺨﻮرده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺷﺮاب آوردﻧﺪ و ﭼﻮن ﺑﻨﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺷﺮاﺑﻰ ﭘﺎﻛﻴﺰهﺗﺮ و ﺧﻮﺷﮕﻮارﺗﺮ و ﺻﺎﻓﺘﺮ و ﺧﻮﺷﺒﻮﺗﺮ از اﻳﻦ‬
‫ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫رﺑﻴﻌﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻴﺪ اﮔﺮ ﺗﺎك آن ﺑﺮ ﻗﺒﺮى ﻧﺮوﻳﻴﺪه ﺑﻮد‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﺴﻰ را ﻣﻬﻤﺎﻧﺪوﺳﺘﺘﺮ و ﺧﺎﻧﻪ آﺑﺎدﺗﺮ از اﻳﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﻧﺪﻳﺪهاﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﻀﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺴﺮ ﭘﺪرش ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻏﻼم ﭘﻴﺶ اﻓﻌﻰ رﻓﺖ و آﻧﭽﻪ را ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺪو ﺧﺒﺮ داد‪ .‬اﻓﻌﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﺎدر ﺧﻮد رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ را ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻣﻰدﻫﻢ ﺑﮕﻮ ﻣﻦ ﻛﻴﺴﺘﻢ و ﭘﺪرم ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺳﺆال را ﺑﺮاى ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻰ‪ ،‬ﺗﻮ ﭘﺴﺮ اﻓﻌﻰ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﻰ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬واﻗﻌﺎ راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ؟«‬
‫و ﭼﻮن اﺻﺮار ﻛﺮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﭘﺪرت اﻓﻌﻰ ﻛﻪ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ او ﻫﺴﺘﻰ ﭘﻴﺮى ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻢ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻠﻚ از ﺧﺎﻧﺪان ﻣﺎ ﺑﺮود و ﺷﺎﻫﺰاده ﺟﻮاﻧﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﺎ آﻣﺪ و ﻣﻦ او را ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺧﻮاﻧﺪم و ﺗﻮ را از او آﺑﺴﺘﻦ‬
‫ﺷﺪم‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺶ ﻧﺎﻇﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺴﻠﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮدى ﭼﻪ ﺑـﻮد و از ﻛﺠـﺎ آﻣـﺪه ﺑـﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻨﺪوى زﻧﺒﻮرى در ﭼﺎﻫﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻛﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎدم ﻛﻪ ﻋﺴﻞ از آن ﺑﮕﻴﺮد ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ اﺳﺘﺨﻮاﻧﻬﺎى ﭘﻮﺳﻴﺪه ﻓﺮاوان در ﭼﺎه ﺑﻮد و زﻧﺒﻮر در ﻛﺎﺳﻪ ﺳﺮ ﻳﻜـﻰ از آن اﺳـﺘﺨﻮاﻧﻬﺎ ﻋﺴـﻞ رﻳﺨﺘـﻪ ﺑـﻮد و‬
‫ﻋﺴﻠﻰ آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﻴﺮ آن ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدم و ﭼﻮن ﺧﻮب ﺑﻮد ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدم‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﻔﺮهدار ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺨﻮاﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪى ﻛﻪ ﺑﺮاى اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺒﺎب ﻛﺮده ﺑﻮدى ﭼﻪ ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﭼﻮﭘﺎن ﭘﻴﻐﺎم داده ﺑﻮدم ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪى را ﻛﻪ دارى ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺑﻔﺮﺳﺖ و اﻳﻦ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ را‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد و از او در اﻳﻦ ﺑﺎب ﭼﻴﺰى ﻧﭙﺮﺳﻴﺪهام‪«.‬‬
‫و اﻓﻌﻰ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﭼﻮﭘﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻗﺼﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ را ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪26‬‬

‫و او ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ اول ﺑﺮهاى ﺑﻮد ﻛﻪ اﻣﺴﺎل زاده ﺷﺪ و ﻣﺎدرش ﺑﻤﺮد و ﺑﺮه ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺳﮕﻰ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ زاده ﺑﻮد‬
‫و ﺑﺮه ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻪ ﺳﮓ ﻣﺄﻧﻮس ﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻪ از ﺳﮓ ﺷﻴﺮ ﻣﻰﺧﻮرد و در ﮔﻠﻪ ﻧﻈﻴﺮ آن ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺗﻮ ﻓﺮﺳﺘﺎدم‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﺷﺮاﺑﺪار ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺮاﺑﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻧﻮﺷﺎﻧﻴﺪى ﭼﻪ ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬از داﻧﻪ اﻧﮕﻮرى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﺒﺮ ﭘﺪرت ﻛﺸﺘﻪام و در ﻋﺮب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮاب آن ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﻓﻌﻰ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻪ ﺟﻮر ﻣﺮدﻣﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﺟﺰ ﺷﻴﻄﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را اﺣﻀﺎر ﻛـﺮد و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪرم ﻛﻨﻴﺰى ﺳﭙﻴﺪ و ﺳﻴﺎه ﻣﻮ را ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻣﺎل وى ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪرت ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان دو رﻧﮓ ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻮﭘﺎن آن و ﺧﺎدم ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺗﻮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻧﻤﺎر ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪرم ﻛﻴﺴﻪاى را ﺑﺎ ﻓﺮش ﺧﻮد ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻣﺎل وى ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ داده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﻘﺮه و ﻛﺸﺖ و زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺗﻮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫رﺑﻴﻌﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪرم اﺳﺐ و ﺧﻴﻤﻪاى ﺳﻴﺎه ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻣﺎل او ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ داده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪرت اﺳﺒﺎن ﺳﻴﺎه و اﺳﻠﺤﻪ ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر آن ﻣﻰﭘﺮدازﻧﺪ ﻣﺘﻌﻠـﻖ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮ اﺳﺖ »و او را رﺑﻴﻌﺔ اﻟﻔﺮس ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻀﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪرم ﻳﻚ ﺧﻴﻤﻪ ﺳﺮخ ﭼﺮﻣﻴﻦ و ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻣﺎل وى ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ داده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪرت ﺷﺘﺮان ﺳﺮﺧﻤﻮى ﺑﻪ ﺟﺎى ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻣﺎل وى ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺗـﻮ‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬ﭘﺲ ﺷﺘﺮ و ﺧﻴﻤﻪ ﺳﺮخ و ﻃﻼ از ﻣﻀﺮ ﺷﺪ و او را ﻣﻀﺮ اﻟﺤﻤﺮاء ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻣﻀﺮ ﭘﺴﺮ ﻧﺰار ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﻨﻴﻪ ﻧﺰار اﺑﻮ اﻳﺎد ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻛﻨﻴﻪ اﺑﻮ رﺑﻴﻌﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎدرش ﻣﻌﺎﻧﺪ دﺧﺘﺮ ﺟﻮﺷﻢ ﺑﻦ ﺟﻠﻬﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﺮادران ﺗﻨﻰ او ﻗﻨﺺ و ﻗﻨﺎﺻﻪ و ﺳﺎم و ﺣﻴﺪان و ﺣﻴﺪه و ﺣﻴﺎده و ﺟﻨﻴﺪ و ﺟﻨﺎده و ﻓﺤﻢ و ﻋﺒﻴﺪ اﻟﺮﻣﺎح‬
‫و ﻋﺮف و ﻋﻮف و ﺷﻚ و ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻌﺪ ﻛﻨﻴﻪ از ﻗﻀﺎﻋﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫و ﻧﺰار ﭘﺴﺮ ﻣﻌﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدر ﻣﻌﺪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺸﺎم ﻣﻬﺪد دﺧﺘﺮ ﻟﻬﻢ ﺑﻦ ﺟﻠﺤﺐ ﺑﻦ ﺟﺪﻳﺲ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ اﺑﻦ ﻃﺴﻢ ﭘﺴﺮ ﻳﻘﺸـﺎن ﺑـﻦ‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴﻞ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﺮادران ﺗﻨﻰ وى ﻳﻜﻰ دﻳﺚ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻫﻤﺎن ﻋﻚ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻋﻚ ﭘﺴﺮ دﻳـﺚ ﺑـﻮد و دﻳﮕـﺮى‬
‫ﻋﺪن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻋﺪن از او ﺑﻮد و ﻣﺮدم آﻧﺠﺎ ﻓﺮزﻧﺪان وى ﺑﻮدﻧﺪ و اﺑﻴﻦ واد و اﺑﻰ و ﺿﺤﺎك وﻋﻰ‪.‬‬
‫‪27‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺑﻌﻀﻰ ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻚ از ﺑﺮادر ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻌﺪ ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﺳﻮى ﺳﻤﺮان ﻳﻤﻦ رﻓﺖ و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ وﻗﺘﻰ اﻫﻞ ﺣﻀﻮر ﺷﻌﻴﺐ ﺑﻦ ذى ﻣﻬﺪم ﺣﻀﻮرى را ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺑﻪ ﺑﻠﻴﻪ ﺑﺨﺖ ﻧﺼﺮ دﭼﺎرﺷﺎن ﻛﺮد‬
‫و ارﻣﻴﺎ و ﺑﺮﺧﻴﺎ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﻣﻌﺪ را ﻫﻤﺮاه ﺑﺒﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﺟﻨﮓ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳـﺖ وى را ﺑـﻪ ﻣﻜـﻪ ﺑـﺎز آوردﻧـﺪ و‬
‫ﺑﺮادران و ﻋﻤﺎن ﻣﻌﺪ از ﺑﻨﻰ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻪ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻳﻤﻦ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ و آﻧﺠـﺎ زن ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﻳﻤﻨﻴـﺎن ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ از آن رو ﻛﻪ ﻣﺎدر از ﺟﺮﻫﻤﻴﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻣﻌﺪ ﭘﺴﺮ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺪﻧﺎن دو ﺑﺮادر ﭘﺪرى داﺷﺖ ﻳﻜﻰ ﻧﺒﺘﺎ و دﻳﮕﺮى ﻋﻤﺮو‪.‬‬
‫ﻧﺴﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺗﺎ ﻣﻌﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻰ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻮرد اﺗﻔﺎق ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﺑﻮ اﻻﺳﻮد رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺐ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻦ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻦ ﻗﺼﻰ ﺑﻦ ﻛﻼب اﺑﻦ ﻣـﺮة ﺑـﻦ ﻛﻌـﺐ ﺑـﻦ‬
‫ﻟﻮى ﺑﻦ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻦ ﻓﻬﺮ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﺔ ﺑﻦ ﺧﺰﻳﻤﺔ ﺑﻦ ﻣﺪرﻛﺔ ﺑﻦ اﻟﻴﺎس ﺑﻦ ﻣﻀﺮ ﺑﻦ ﻧﺰار ﺑﻦ ﻣﻌﺪ ﺑﻦ‬
‫ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻦ ادد‪.‬‬
‫و در دﻧﺒﺎﻟﻪ ﻧﺴﺐ وى ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻋﺪﻧﺎن اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫از ام ﺳﻠﻤﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ از ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪاى ﺷـﻨﻴﺪم ﻛـﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‬
‫ﻋﺪﻧﺎن ﭘﺴﺮ ادد ﺑﻦ زﻧﺪ ﺑﻦ ﻳﺮى ﺑﻦ اﻋﺮاق اﻟﺜﺮى ﺑﻮد‪.‬‬
‫ام ﺳﻠﻤﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﻧﺪ ﻫﻤﺎن ﻫﻤﻴﺴﻊ ﺑﻮد و ﻳﺮى ﻫﻤﺎن ﻧﺒﺖ ﺑﻮد‪ ،‬و اﻋـﺮاق اﻟﺜـﺮى اﺳـﻤﺎﻋﻴﻞ ﭘﺴـﺮ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ‬
‫ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴﻼم ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﭘﻨﺪار ﺑﻌﻀﻰ ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻋﺪﻧﺎن ﭘﺴﺮ ادد ﺑﻦ ﻣﻘﻮم ﺑﻦ ﻧﺎﺣﻮر ﺑﻦ ﺗﻴﺮح ﺑﻦ ﻳﻌـﺮب‬
‫ﺑﻦ ﻳﺸﺠﺐ ﺑﻦ ﻧﺎﺑﺖ ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻋﺪﻧﺎن ﭘﺴﺮ ادد ﺑﻦ اﻳﺘﺤﺐ ﺑﻦ اﻳﻮب ﺑﻦ ﻗﻴﺬر ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻋﻠﻴﻬﻤـﺎ اﻟﺴـﻼم‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻗﺼﻰ ﺑﻦ ﻛﻼب در ﺷﻌﺮى ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺴﺐ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻗﻴﺬر رﺳﺎﻧﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺑﻌﻀـﻰ‬
‫ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻋﺪﻧﺎن ﭘﺴﺮ ﻣﻴﺪع ﺑﻦ ﻣﻨﻴﻊ ﺑﻦ ادد ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻳﺸﺠﺐ ﺑﻦ ﻳﻌـﺮب ﺑـﻦ ﻫﻤﻴﺴـﻊ ﺑـﻦ ﻗﻴـﺬر ﺑـﻦ‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﺎﺋﺐ ﻛﻠﺒﻰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺪ ﭘﺴﺮ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻦ ادد ﺑﻦ ﻫﻤﻴﺴﻊ ﺑﻦ ﺳﻼﻣﺎن ﺑـﻦ ﻋـﻮص‬
‫ﺑﻦ ﺑﻮز ﺑﻦ ﻗﻤﻮال ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻦ ﻋﻮام ﺑﻦ ﻧﺎﺷﺪ ﺑﻦ ﺣﺰا ﺑﻦ ﺑﻠﺪاس ﺑﻦ ﻳﻠﺪاف اﺑﻦ ﻃﺎﺑﺦ ﺑﻦ ﺟـﺎﺣﻢ ﺑـﻦ ﺗـﺎﺣﺶ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺎﺧﻰ ﺑﻦ ﻋﻴﻔﻰ ﺑﻦ ﻋﺒﻘﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﺑﻦ دﻋﺎ ﺑﻦ ﺣﻤﺪان ﺑﻦ ﺳﻨﺒﺮ ﺑﻦ ﻳﺜﺮﺑﻰ ﺑﻦ ﻳﺤﺰن ﺑﻦ ﻳﻠﺤﻦ ﺑﻦ ارﻋـﻮى ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻴﻔﻰ ﺑﻦ دﻳﺸﺎن ﺑﻦ ﻋﻴﺼﺮ ﺑﻦ اﻗﻨﺎد ﺑﻦ اﻳﻬﺎم ﺑﻦ ﻣﻘﺼﺮ ﺑﻦ ﻧﺎﺣﺚ ﺑﻦ زارح ﺑﻦ ﺷﻤﻰ ﺑﻦ ﻣـﺰى ﺑـﻦ ﻋـﻮص ﺑـﻦ‬
‫ﻋﺮام ﺑﻦ ﻗﻴﺬر ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪28‬‬

‫از ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﺗﺪﻣﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺑﻮ ﻳﻌﻘﻮب‪ ،‬از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻨـﻰ اﺳـﺮاﺋﻴﻞ‪،‬‬
‫ﻛﺘﺐ اﻳﺸﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد و ﻋﻠﻢ اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺮوخ ﺑﻦ ﻧﺎرﻳﺎ‪ ،‬دﺑﻴﺮ ارﻣﻴﺎ ﻧﺴـﺐ ﻣﻌـﺪ ﺑـﻦ ﻋـﺪﻧﺎن را‬
‫ﺛﺒﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد و در ﻛﺘﺐ ﺧﻮﻳﺶ آورده ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﺰد اﺣﺒﺎر اﻫﻞ ﻛﺘﺎب ﻣﻌـﺮوف و در ﻛﺘـﺐ اﻳﺸـﺎن ﻣﻌﻠـﻮم‬
‫اﺳﺖ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ آوردﻳﻢ و اﮔﺮ اﺧﺘﻼﻓﻰ ﻫﺴﺖ از ﺟﻬﺖ ﻟﻐـﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻧﺎﻣﻬـﺎ را از‬
‫ﻋﺒﺮاﻧﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫از زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﺑﻜﺎر ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎس ﻣﻌﺮوف رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺪ ﭘﺴﺮ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻦ اد ﺑﻦ ﻫﻤﻴﺴﻊ ﺑﻦ اﺳﺤﺐ ﺑﻦ‬
‫ﺗﺒﺖ ﺑﻦ ﻗﻴﺪار ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﻌﺪ ﭘﺴﺮ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻦ ادد ﺑﻦ اﻣﻴﻦ ﺑﻦ ﺷﺎﺟﺐ ﺑﻦ ﺛﻌﻠﺒﺔ ﺑﻦ ﻋﺘﺮ ﺑـﻦ ﺑـﺮﻧﺢ‬
‫ﺑﻦ ﻣﺤﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻮام ﺑﻦ ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻦ راﺋﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﻴﻘﺎن ﺑﻦ ﻋﻠﺔ ﺑﻦ ﺷﺤﺪود ﺑﻦ ﻇﺮﻳـﺐ ﺑـﻦ ﻋﺒﻘـﺮ ﺑـﻦ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ ﺑـﻦ‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ ﻳﺰن ﺑﻦ اﻋﻮج ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻃﻤﺢ ﺑﻦ ﻗﺴﻮر ﺑﻦ ﻋﺒﻮد ﺑﻦ دﻋﺪع ﺑﻦ ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻦ زاﺋﺪ ﺑﻦ ﻧـﺪوان ﺑـﻦ‬
‫اﻧﺎﻣﺔ ﺑﻦ دوس ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﺑﻦ ﻧﺰال ﺑﻦ ﻗﻤﻴﺮ اﺑﻦ ﻣﺠﺸﺮ ﺑﻦ ﻣﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﺮ ﺑﻦ ﺻﻴﻔﻰ ﺑﻦ ﻧﺒﺖ ﺑﻦ ﻗﻴﺪار ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‬
‫ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴﻞ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻣﻌﺪ ﭘﺴﺮ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻦ ادد ﺑﻦ زﻳﺪ ﺑﻦ ﻳﻘﺪر ﺑﻦ ﻳﻘﺪم ﺑﻦ ﻫﻤﻴﺴﻊ اﺑﻦ ﻧﺒﺖ ﺑـﻦ ﻗﻴـﺬر‬
‫ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻣﻌﺪ ﭘﺴﺮ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻦ اد ﺑﻦ ﻫﻤﻴﺴﻊ ﺑﻦ ﻧﺒﺖ ﺑﻦ ﺳﻠﻤﺎن ﺑﻮد و ﺳﻠﻤﺎن ﺳﻼﻣﺎن ﺑﻦ‬
‫ﺣﻤﻞ ﺑﻦ ﻧﺒﺖ ﺑﻦ ﻗﻴﺬر ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺪ ﭘﺴﺮ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻦ ادد ﺑﻦ ﻣﻘﻮم ﺑﻦ ﻧﺎﺣﻮر ﺑﻦ ﻣﺸﺮح ﺑﻦ ﻳﺸﺠﺐ اﺑﻦ ﻣﻠﻚ ﺑﻦ اﻳﻤﻦ ﺑﻦ‬
‫ﻧﺒﻴﺖ ﺑﻦ ﻗﻴﺬر ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺪ ﭘﺴﺮ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻦ اد ﺑﻦ ادد ﺑﻦ ﻫﻤﻴﺴﻊ ﺑﻦ اﺳﺤﺐ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺑـﺮﻧﺢ ﺑـﻦ ﻧﻀـﻴﺮ ﺑـﻦ‬
‫ﺟﻤﻴﻞ ﺑﻦ ﻣﻨﺠﻢ ﺑﻦ ﻻﻓﺚ ﺑﻦ ﺻﺎﺑﻮح ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﺔ ﺑﻦ ﻋﻮام ﺑﻦ ﻧﺒﺖ ﺑﻦ ﻗﻴﺬر ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻳﻤﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻰ داﻧﺸﻮران ﻋﺮب‪ ،‬ﭼﻬﻞ ﭘﺸﺖ ﻣﻌﺪ را ﺗﺎ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑـﻪ ﻋﺮﺑـﻰ‬
‫ﺑﺮ ﺷﻤﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮﻳﺶ از اﺷﻌﺎر ﻋﺮب ﺷﺎﻫﺪ آوردهاﻧﺪ و اﻳﻦ را ﺑﺎ ﮔﻔﺘﺎر اﻫﻞ ﻛﺘﺎب ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮده و اﻟﻔﺎظ ﻣﺨﺘﻠﻒ و از روى اﻣﻼى اﻳﺸﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪام‪:‬‬
‫»ﻣﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺪﻧﺎن ﺑﻦ ادد ﺑﻦ ﻫﻤﻴﺴﻊ ﺳﻠﻤﺎن اﻣﻴﻦ اﺑﻦ ﻫﻤﻴﺘﻊ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺪع ﺷﺎﺟﺐ اﺑﻦ ﺳﻼﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺠـﺮ ﻧﺒﻴـﺖ‬
‫ﺑﻦ ﺷﻮﺣﺎ ﺳﻌﺪ رﺟﺐ اﺑﻦ ﻧﻌﻤﺎﻧﺎ‪ ،‬ﻗﻤﻮال‪ ،‬ﺑﺮﻳﺢ ﻧﺎﺻﺐ اﺑﻦ ﻛﺴﺪاﻧﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻢ‪ ،‬ذو اﻟﻌﻴﻦ اﺑﻦ ﺣﺮاﻧﺎ‪ ،‬ﻋـﻮام ﺑـﻦ ﺑﻠﺪاﺳـﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺑﻦ ﺑﺪﻻﻧﺎ‪ ،‬ﻳﺪﻻف‪ ،‬راﺛﻤﺔ ﺑﻦ ﻃﻬﺒﺎ‪ ،‬ﻃﺎﻫﺐ‪ ،‬ﻋﻴﻘﺎن اﺑﻦ ﺟﻬﻤﻰ‪ ،‬ﺟﺎﺣﻢ‪ ،‬ﻋﻠﺔ ﺑﻦ ﻣﺤﺸﻰ‪ ،‬ﺗﺎﺣﺶ‪ ،‬ﺷﺤﺪود‬
‫ﺑﻦ ﻣﻌﺠﺎﻟﻰ‪ ،‬ﻣﺎﺧﻰ‪ ،‬ﻇﺮﻳﺐ‪ ،‬ﺧﺎﻃﻢ اﻟﻨﺎر اﺑﻦ ﻋﻘﺎرا‪ ،‬ﻋﺎﻓﻰ ﻋﺒﻘﺮ اﺑﻮ اﻟﺠﻦ اﺑﻦ ﻋﺎﻗﺎرى‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺸـﻤﻞ اﺑـﻦ‬
‫ﺑﻴﺪاﻋﻰ‪ ،‬دﻋﺎ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ذو اﻟﻤﻄﺎﺑﺦ اﺑﻦ اﺑﺪاﻋﻰ‪ ،‬ﻋﺒﻴﺪ ﻳﺰن‪ ،‬ﻃﻌﺎن ﺑﻦ ﻫﻤﺎرى‪ ،‬ﺣﻤﺪان‪ ،‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‪ ،‬ذو اﻻﻋﻮج اﺑـﻦ‬
‫ﺑﺸﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬دﺷﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻳﺜﺮاﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺜﺮم‪ ،‬ﻃﻤﺢ ﺑﻦ ﺑﺤﺮاﻧﻰ ﻳﺤﺰن ﻗﺴﻮر‪ ،‬اﺑﻦ ﻣﻠﺤﺎﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻠﺤﻦ‪ ،‬ﻋﺒﻮد ﺑـﻦ رﻋـﻮاﻧﻰ‪،‬‬
‫‪29‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫رﻋﻮى‪ ،‬دﻋﺪع ﺑﻦ ﻋﺎﻗﺎرى‪ ،‬ﻋﺎﻗﺮ اﺑﻦ داﺳﺎن‪ ،‬زاﺋﺪ ﺑﻦ‪ ،‬ﻋﺎﺻﺎر‪ ،‬ﻋﺎﺻﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺪوان اﺑﻦ ﻗﻨـﺎدى‪ ،‬ﻗﻨـﺎر‪ ،‬اﻧﺎﻣـﺔ ﺑـﻦ ﺛﺎﻣـﺎر‪،‬‬
‫ﺑﻬﺎﻣﻰ دوس اﻟﻌﺘﻖ اﺑﻦ ﻣﻘﺼﺮ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺻﺮى‪ ،‬ﺣﺼﻦ‪ ،‬ﻧﺎﺣﺚ‪ ،‬ﻧﺰال ﺑﻦ زارح ﻗﻤﻴﺮ ﺑﻦ ﺳﻤﻰ‪ ،‬ﺳﻤﺎ ﻣﺠﺸﺮ اﺑﻦ ﻣﺰرا اﺑـﻦ‬
‫ﺻﻨﻔﺎ‪ ،‬ﺳﻤﺮ‪ ،‬ﺻﻔﻰ اﺑﻦ ﺟﻌﺜﻢ‪ ،‬ﻋﺮام ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺒﻴﺖ و ﻗﻴﺬر ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ و ﻣﻌﻨﻰ ﻗﻴﺬر ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻮد و او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﺎه از ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﺳـﻤﺎﻋﻴﻞ ﺻـﺎدق اﻟﻮﻋـﺪ اﺑـﻦ‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴﻞ اﻟﺮﺣﻤﺎن اﺑﻦ ﺗﺎرخ‪ ،‬آزر اﺑﻦ ﻧﺎﺣﻮر ﺑﻦ ﺳﺎروع ﺑﻦ ارﻏﻮا ﺑﻦ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻮد و ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻪ ﺳﺮﻳﺎﻧﻰ ﻳﻌﻨﻰ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻪ او زﻣﻴﻦ را ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺎﻟﻎ ﭘﺴﺮ ﻓﺎﻟﺞ ﺑﻦ ﻋﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﺷﺎﻟﺦ ﺑﻦ ارﻓﺨﺸﺪ ﺑﻦ ﺳﺎم ﺑﻦ‬
‫ﻧﻮح ﺑﻦ ﻟﻤﻚ ﺑﻦ ﻣﺘﻮﺷﻠﺦ ﺑﻦ اﺧﻨﻮخ‪ ،‬ادرﻳﺲ ﺑﻦ ﻳﺮد ﺑﻦ ﻣﻬﻼﺋﻴﻞ اﺑﻦ ﻗﻴﻨﺎن اﺑﻦ اﻧﻮش ﺑﻦ ﺷﺚ ﻫﺒﺔ اﷲ ﺑﻦ آدم‬
‫ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻮد‪.‬‬
‫و از ﭘﻴﺶ اﺧﺒﺎر اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ و ﭘﺪران و ﻣﺎدران وى را ﺗﺎ ﺑﻪ آدم ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﺎ اﺧﺒـﺎر و ﺣـﻮادث‬
‫ﻫﺮ دوران ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ آوردهاﻳﻢ و ﺗﻜﺮار آن ﺧﻮش ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺳﺨﻦ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدﻳﻢ‪:‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺳﺎل ﻓﻴﻞ ﺑﻤﺮد و در ﺑﺎره ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ اﺑـﻮ ﻃﺎﻟـﺐ ﺳـﻔﺎرش‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬و از آن رو ﻛﻪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﭘﺪر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى از ﻳﻚ ﻣﺎدر ﺑﻮدﻧﺪ و از ﭘﺲ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬اﺑـﻮ ﻃﺎﻟـﺐ‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﻛﺎروان ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﺳﻮى ﺷﺎم ﻣﻰرﻓﺖ و ﭼﻮن آﻣﺎده ﺣﺮﻛﺖ ﺷﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﺧﺪا ﺑﻪ اﺷﺘﻴﺎق در او آوﻳﺨﺖ و اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ رﻗﺖ آورد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا او را ﻫﻤـﺮاه ﻣـﻰﺑـﺮم و ﻫﺮﮔـﺰ از او ﺟـﺪا‬
‫ﻧﻤﻰﺷﻮم‪ «.‬و او را ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺒﺮد ﺗﺎ ﻛﺎروان ﺑﻪ ﺑﺼﺮاى ﺷﺎم رﺳﻴﺪ و راﻫﺒﻰ ﺑﺤﻴﺮا ﻧﺎم آﻧﺠﺎ در ﺻـﻮﻣﻌﻪاى ﺑـﻮد‪ ،‬و‬
‫ﻣﺮدى داﻧﺸﻮر و ﻧﺼﺮاﻧﻰ ﺑﻮد و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﺻﻮﻣﻌﻪ راﻫﺒﻰ ﺑﻮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻰ ﻋﻠﻢ ﺧﻮﻳﺶ را از ﻛﺘﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﻣﻴﺮاث‬
‫ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن آن ﺳﺎل ﻛﺎروان ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺻﻮﻣﻌﻪ ﺑﺤﻴﺮا ﻓﺮود آﻣﺪ ﻃﻌﺎم ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮاى آﻧﻬـﺎ ﺑﺴـﺎﺧﺖ از آن رو ﻛـﻪ‬
‫وﻗﺘﻰ در ﺻﻮﻣﻌﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮد دﻳﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﺮى ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﺎﻳﻪ اﻓﻜﻨﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼـﻮن اﻳـﻦ ﺑﺪﻳـﺪ از ﺻـﻮﻣﻌﻪ‬
‫ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻫﻤﻪ ﻛﺎروان را دﻋﻮت ﻛﺮد و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا را ﺑﺪﻳـﺪ در او ﺧﻴـﺮه ﺷـﺪ و در ﺗـﻦ او ﺑـﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎ‬
‫ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺻﻔﺖ آﻧﺮا در ﻛﺘﺐ دﻳﺪه ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻗﻮم از ﻃﻌﺎم ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺤﻴـﺮا از ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ از اﺣﻮال ﺧﻮاب و ﺑﻴﺪارى وى ﭘﺮﺳﻴﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺪو ﭘﺎﺳﺦ داد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ را ﻣﻮاﻓﻖ ﺻﻔﺎﺗﻰ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ از وى‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﭘﺸﺖ وى را ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﺧﺎﺗﻢ ﻧﺒﻮت را ﻣﻴﺎن دو ﺑﺎزوى او ﺑﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺑﺤﻴﺮا ﺑﻪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﭘﺴﺮ را ﺑﺎ ﺗﻮ ﭼﻪ ﻧﺴﺒﺖ اﺳﺖ؟«‬
‫اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺤﻴﺮا ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮ ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺪر اﻳﻦ ﭘﺴﺮ زﻧﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪30‬‬

‫ﺑﺤﻴﺮا ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪرش ﭼﻪ ﺷﺪ؟«‬

‫اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﻣﺎدرش ﺑﺎردار ﺑﻮد ﭘﺪرش ﺑﻤﺮد‪«.‬‬
‫ﺑﺤﻴﺮا ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻰ‪ ،‬او را ﺑﻪ دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺸﺖ ﺑﺒﺮ و از ﻳﻬﻮدان ﺑﺮ او ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﺎش ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ او را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و آﻧﭽﻪ ﻣﻦ از او داﻧﺴﺘﻢ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﺑﻪ او آﺳﻴﺐ ﻣﻰرﺳﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻰ ﺑﺰرگ دارد‪ ،‬زودﺗـﺮ او را ﺑـﻪ دﻳـﺎر‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺒﺮ«‪ ،‬و اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ او را ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺳﻮى ﺑﺼﺮاى ﺷﺎم ﺑﺮد او ﻫﻔﺖ ﺳﺎل داﺷﺖ‪«،‬‬
‫از اﺑﻮ ﻣﻮﺳﻰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ آﻫﻨﮓ ﺷﺎم ﻛﺮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻـﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و ﺳـﻠﻢ و ﺟﻤﻌـﻰ از‬
‫ﻣﺸﺎﻳﺦ ﻗﺮﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ راﻫﺐ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺎر ﮔﺸﻮدﻧﺪ و راﻫﺐ ﭘﻴﺶ آﻧﻬـﺎ‬
‫آﻣﺪ و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آن وﻗﺘﻰ ﺑﺮ راﻫﺐ ﻣﻰﮔﺬﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺰد آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰآﻣﺪ و اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻤﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در آن ﺣﺎل ﻛﻪ ﺑﺎر ﻣﻰﮔﺸﻮدﻧﺪ راﻫﺐ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﮕﺸﺖ ﺗﺎ ﺑﻴﺎﻣﺪ و دﺳﺖ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا را ﺑﮕﺮﻓـﺖ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺳﺮور ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ را ﺧﺪا ﺑﻌﻨﻮان رﺣﻤﺖ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻰاﻧﮕﻴﺰد‪«.‬‬
‫ﻣﺸﺎﻳﺦ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺎ وى ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺗﻮ ﭼﻪ داﻧﻰ؟«‬
‫راﻫﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﺷﻤﺎ از ﮔﺮدﻧﻪ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪﻳﺪ درﺧﺖ و ﺳﻨﮕﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﻧﻴﻔﺘﺎد و درﺧﺘـﺎن و‬
‫ﺳﻨﮕﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺠﺪه ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ ﺧﺎﺗﻢ ﻧﺒﻮت را زﻳﺮ ﺷﺎﻧﻪ او ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺒﻰ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن راﻫﺐ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻃﻌﺎﻣﻰ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺑﺴﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻃﻌﺎم ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎورد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﭼﺮاﻧﻴﺪن‬
‫ﺷﺘﺮان رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ او ﺑﻴﺎﻳﺪ‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﺎﻣﺪ و اﺑﺮى ﺑﺎﻻى ﺳﺮش ﺑﻮد‪«.‬‬
‫راﻫﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﺑﺮ ﺑﺮ او ﺳﺎﻳﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﻗﻮم رﺳﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﻪ درﺧﺖ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﺑﻨﺸﺴﺖ ﺳﺎﻳﻪ درﺧﺖ ﺑﻪ ﺳـﻮى‬
‫او ﮔﺸﺖ‪ .‬راﻫﺐ ﮔﻔﺖ‪ «:‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ درﺧﺖ ﺑﻪ ﺳﻮى او ﮔﺸﺖ‪«.‬‬
‫در آن وﻗﺖ راﻫﺐ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و آﻧﻬﺎ را ﻗﺴﻢ ﻣﻰداد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺳﻮى روﻣﻴﺎن ﻧﺒﺮﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ او را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺸﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮى ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و او را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻔﺖ ﺗﻦ از ﺳﻮى روم ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و راﻫﺐ ﺳﻮى آﻧﻬﺎ رﻓـﺖ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﭽﻪ ﻛﺎر آﻣﺪهاﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬در اﻳﻦ ﻣﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ در آﻣﺪه و ﺑﻪ ﻫﻤﻪ راﻫﻬﺎ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻃﻠـﺐ وى ﻓﺮﺳـﺘﺎدهاﻧـﺪ و ﻣـﺎ را از اﻳـﻦ راه‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫راﻫﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﻤﺎ ﺑﻪ راه ﻫﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ راه را ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﭘﻨﺪار ﺷﻤﺎ اﮔﺮ ﺧﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺎرى را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻰ از ﻣﺮدم ﺟﻠﻮﮔﻴﺮى آن ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺮد؟«‬
‫‪31‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﻪ و ﺑﻪ ﻧﺰد او ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ وى ﺑﻤﺎﻧﺪﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و راﻫﺐ ﭘﻴﺶ ﻛﺎرواﻧﻴﺎن آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ او ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و راﻫﺐ ﻫﻤﭽﻨﺎن اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ را ﺳﻮﮔﻨﺪ داد ﺗﺎ وى را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴﺪ و اﺑﻮ ﺑﻜﺮ رﺿﻰ اﷲ ﻋﻨـﻪ ﺑـﻼل را ﺑـﺎ‬
‫وى ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد و ﻛﻠﻮﭼﻪ و زﻳﺘﻮن ﺑﺪو ﺗﻮﺷﻪ داد‪.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻛﺎرﻫﺎى ﻣﺮدم‬
‫ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻧﻴﻔﺘﺎدم ﻣﮕﺮ دو ﺑﺎر ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﻴﺎن ﻣﻦ و آﻧﭽﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺣﺎﻳﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن دﻳﮕﺮ ﻗﺼﺪ ﺑﺪى ﻧﻜﺮدم‬
‫ﺗﺎ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻣﺮا ﺑﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﺮاﻣﻰ داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻰ ﺑﻪ ﭘﺴﺮى از ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ در ﺑـﺎﻻى ﻣﻜـﻪ ﺑـﺎ ﻣـﻦ ﺑـﻪ‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪﭼﺮاﻧﻰ ﺑﻮد ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪان ﻣـﺮا ﺑﻨﮕـﺮى ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﻣﻜـﻪ ﺷـﻮم و ﺑﮕـﺮدم ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺟﻮاﻧـﺎن‬
‫ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫و او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬و ﻣﻦ ﺑﺮﻓﺘﻢ و ﺳﺮ ﮔﺮدش داﺷﺘﻢ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻜـﻪ رﺳـﻴﺪم ﺻـﺪاى دف و ﻣﺰﻣـﺎر‬
‫ﺷﻨﻴﺪم‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻓﻼﻧﻰ ﭘﺴﺮ ﻓﻼﻧﻰ‪ ،‬ﻓﻼن‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻓﻼن‪ ،‬را ﺑﻪ زﻧﻰ ﻣﻰﮔﻴﺮد‪«.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬و ﻣﻦ ﻧﺸﺴﺘﻢ و آﻧﻬﺎ را ﻣﻰﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ‪ ،‬و ﺧﺪا ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻮاب ﺑﺮد و از ﮔﺮﻣﺎى آﻓﺘـﺎب ﺑﻴـﺪار ﺷـﺪم و‬
‫ﭘﻴﺶ رﻓﻴﻖ ﺧﻮدم ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ‪«.‬‬
‫و او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻛﺮدى؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻛﺎرى ﻧﻜﺮدم« و ﺧﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﻔﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬و ﺷﺐ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ وى ﻫﻤﺎن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻢ و او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻦ‪«.‬‬
‫و ﻣﻦ ﺑﺮﻓﺘﻢ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪم ﺻﺪاى دف و ﻣﺰﻣﺎر ﺷﻨﻴﺪم و ﻧﺸﺴﺘﻢ و ﻧﮕﺎه ﻣﻰﻛﺮدم و ﺧﺪا ﻣـﺮا ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻮاب ﺑﺮد ﺗﺎ از ﮔﺮﻣﺎى آﻓﺘﺎب ﺑﻴﺪار ﺷﺪم و ﺳﻮى رﻓﻴﻖ ﺧﻮدم ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ و ﺧﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻢ و ﭘﺲ از‬
‫آن ﻗﺼﺪ ﺑﺪى ﻧﻜﺮدم ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻣﺮا ﺑﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﺮاﻣﻰ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ازدواج ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﺧﺪﻳﺠﻪ‬
‫ﻫﺸﺎم ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪﻳﺠﻪ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل داﺷﺖ و ﺧﺪﻳﺠﻪ ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از اﺑﻦ اﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ دﺧﺘﺮ ﺧﻮﻳﻠﺪ ﺑﻦ اﺳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى اﺑﻦ ﻗﺼـﻰ‪ ،‬زﻧـﻰ ﺑﺎزرﮔـﺎن‬
‫ﺑﻮد و ﺷﺮف و ﻣﺎل داﺷﺖ و ﻣﺮدان را در ﻣﺎل ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﻗﺮار ﻣﻰﻧﻬـﺎد ﻛـﻪ ﭼﻴـﺰى از ﺳـﻮد آن‬
‫ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻗﻮﻣﻰ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪32‬‬

‫و ﭼﻮن ﺧﺪﻳﺠﻪ از راﺳﺘﮕﻮﻳﻰ و اﻣﺎﻧﺖ و ﻧﻴﻜﺨﻮﻳﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ وى ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻏـﻼم‬
‫وى ﻣﻴﺴﺮه ﺑﻪ ﻛﺎر ﺗﺠﺎرت ﺳﻮى ﺷﺎم رود و ﺳﻬﻤﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﺎﺟﺮان دﻳﮕﺮ ﺑﺮﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﻣﺎل ﺧﺪﻳﺠﻪ آﻫﻨﮓ ﺷﺎم ﻛﺮد و ﻣﻴﺴﺮه ﻧﻴـﺰ ﻫﻤـﺮاه او ﺑـﻮد‪ ،‬و‬
‫ﭼﻮن ﺑﻪ ﺷﺎم رﺳﻴﺪﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ در ﺳﺎﻳﻪ درﺧﺘﻰ ﻧﺰدﻳﻚ ﺻﻮﻣﻌﻪ ﻳﻜﻰ از راﻫﺒﺎن ﻓﺮود آﻣـﺪ و‬
‫راﻫﺐ ﺳﺮ ﺑﺮون ﻛﺮد و از ﻣﻴﺴﺮه ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﻛﻪ زﻳﺮ اﻳﻦ درﺧﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﻣﻴﺴﺮه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﻗﺮﻳﺶ اﺳﺖ و اﻫﻞ ﺣﺮم اﺳﺖ‪«.‬‬
‫راﻫﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﺴﻰ ﻛﻪ زﻳﺮ اﻳﻦ درﺧﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺎﻻﻳﻰ را ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ ﺑﻔﺮوﺧﺖ و آﻧﭽﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺮﻳﺪ و ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸـﺖ و ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻣﻴﺴﺮه ﻣﻰدﻳﺪ ﻛﻪ در ﮔﺮﻣﺎى روز دو ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﺮ او ﺳﺎﻳﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪ و ﻣﺎل ﺧﺪﻳﺠﻪ را ﺑﺪاد دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻮد ﻛﺮده ﺑـﻮد‪ ،‬و ﻣﻴﺴـﺮه ﺳـﺨﻨﺎن‬
‫راﻫﺐ و ﺳﺎﻳﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻦ دو ﻓﺮﺷﺘﻪ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ زﻧﻰ ﺧﺮدﻣﻨﺪ و دوراﻧﺪﻳﺶ ﺑﻮد و ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ او را ﮔﺮاﻣﻰ ﺑﺪارد‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﻴﺴﺮه ﺣﻜﺎﻳـﺖ‬
‫ﺑﮕﻔﺖ‪ ،‬ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﭘﻴﻐﺎم داد »اى ﻋﻤﻮزاده ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳـﺒﺐ ﺧﻮﻳﺸـﺎوﻧﺪى و‬
‫ﺷﺮف و اﻣﺎﻧﺖ و ﻧﻴﻜﺨﻮﻳﻰ و راﺳﺘﮕﻮﻳﻰ ﺑﻪ ﺗﻮ راﻏﺒﻢ« و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﺮ او ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫در آن ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻪ ﺷﺮف و ﻣﺎل و ﻧﺴﺐ واﻻ از ﻫﻤﻪ زﻧﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻬﺘﺮ ﺑـﻮد و ﻛﺴـﺎن ﺑـﻪ ازدواج وى‬
‫رﻏﺒﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﮕﻔﺖ‪ ،‬آﻧﺮا ﺑﻪ ﻋﻤﺎن ﺧﻮد ﺧﺒـﺮ داد و ﺣﻤـﺰة‬
‫ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﺎ وى ﭘﻴﺶ ﺧﻮﻳﻠﺪ ﺑﻦ اﺳﺪ آﻣﺪ و ﺧﺪﻳﺠﻪ را ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎرى ﻛﺮد و ﺧﺪﻳﺠﻪ زن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺰ اﺑﺮاﻫﻴﻢ دﻳﮕﺮ ﻓﺮزﻧﺪان ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬زﻳﻨﺐ و رﻗﻴﻪ و ام ﻛﻠﺜﻮم و ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﻗﺎﺳﻢ و ﻃﻴﺐ و ﻃﺎﻫﺮ از ﺧﺪﻳﺠﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻛﻨﻴﻪ از ﻗﺎﺳﻢ ﮔﺮﻓﺖ و او را اﺑﻮ اﻟﻘﺎﺳﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭘﺴﺮان ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺟﺎﻫﻠﻴـﺖ ﺑﻤﺮدﻧـﺪ و دﺧﺘـﺮان ﺑـﻪ‬
‫دوران اﺳﻼم رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﺠﺮت ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﺷﻬﺎب زﻫﺮى رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ را ﺑﺎ ﻳﻜﻰ دﻳﮕـﺮ از ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﺑﺮاى داد و ﺳﺘﺪ در ﺑﺎزار ﺣﺒﺎﺷﻪ در ﺗﻬﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺧﻮﻳﻠﺪ او را ﺑﻪ زﻧﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ داد و آﻧﻜـﻪ در اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺎره رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻛﺮد ﻛﻨﻴﺰى از ﻣﻮاﻟﻴﺪ ﻣﻜﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺧﻄﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد و او را ﺑﻪ ازدواج ﺧﻮﻳﺶ ﺧﻮاﻧﺪ و او زﻧـﻰ ﺷـﺮﻳﻒ ﺑـﻮد و ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ازدواج ﺑﺎ وى راﻏﺐ ﺑﻮدﻧﺪ و اﮔﺮ اﻣﻴﺪ ﻣﻰداﺷﺘﻨﺪ ﻣﺎل ﻓﺮاوان ﺧﺮج ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﺧﺪﻳﺠﻪ ﭘﺪر ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺷﺮاب داد ﺗﺎ ﻣﺴﺖ ﺷﺪ و ﮔﺎوى ﺑﻜﺸﺖ و ﭘﺪر را ﻋﻄﺮ زﻋﻔﺮان آﻟﻮد زد و ﺣﻠـﻪاى ﺑﭙﻮﺷـﺎﻧﻴﺪ و ﻛـﺲ‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ و ﻋﻤﺎن وى ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﺧﻮﻳﻠﺪ او را ﺑﻪ زﻧﻰ ﭘﻴﻤﺒـﺮ داد و ﭼـﻮن از‬
‫ﻣﺴﺘﻰ درآﻣﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺣﻠﻪ و اﻳﻦ ﻋﻄﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫‪33‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﻪ زﻧﻰ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ دادهاى‪«.‬‬

‫ﺧﻮﻳﻠﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﻜﺮدم‪ ،‬ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﺗﺮا ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و ﻧﺪادم‪«.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺎ رواﻳﺖ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ اﺳـﺪ‬
‫ﻋﻤﻮى ﺧﺪﻳﺠﻪ وى را ﺑﻪ زﻧﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ داد ﻛﻪ ﭘﺪرش ﭘﻴﺶ از ﺟﻨﮓ ﻓﺠﺎر ﻣﺮده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺷﻬﺮه اﺳﺖ و ﻣﻌﺎوﻳﻪ آﻧﺮا ﺧﺮﻳـﺪ و‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺮدم در آن ﻧﻤﺎز ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻨﺎﻳﻰ در آن ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺟﺎﺳﺖ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜـﺮده و ﺳـﻨﮕﻰ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮ ﻃﺮف ﭼﭗ ﻫﺴﺖ ﺳﻨﮕﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ زﻳﺮ آن ﭘﻨﺎه ﻣﻰﺑﺮد ﺗـﺎ از‬
‫ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﻰ ﻛﻪ از ﺧﺎﻧﻪ اﺑﻮ ﻟﻬﺐ و ﺧﺎﻧﻪ ﻋﺪى ﺑﻦ ﺣﻤﺮاء ﺛﻘﻔﻰ ﭘﺮﺗﺎب ﻣﻰﺷﺪ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ و ﺳـﻨﮓ ﻳـﻚ ذراع و‬
‫ﻳﻚ وﺟﺐ در ﻳﻚ ذراع اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از اﺧﺒﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻌﺜﺖ‪:‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ از ﺳﺒﺐ ازدواج ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﺧﺪﻳﺠﻪ و اﺧﺘﻼﻓﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻫﺴﺖ ﺳﺨﻦ آوردﻳﻢ‪ .‬ده ﺳﺎل‬
‫ﭘﺲ از ازدواج وى ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻛﻌﺒﻪ را وﻳﺮان ﻛﺮدﻧﺪ و از ﻧﻮ ﺑﺴﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق‪ ،‬اﻳﻦ ﺑـﻪ ﺳـﺎل ﺳـﻰ و‬
‫ﭘﻨﺠﻢ از ﺗﻮﻟﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻳﺮان ﻛﺮدن ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﻬﺎر دﻳﻮار ﺳﻨﮕﻰ ﺑﻰﺳﻘﻒ ﺑـﻮد و ارﺗﻔـﺎع آن ﺑـﻴﺶ از‬
‫ﻳﻚ ﻗﺎﻣﺖ ﻧﺒﻮد و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﺮﺗﻔﻌﺘﺮ ﺑﺴﺎزﻧﺪ و ﻃﺎق ﺑﺰﻧﻨﺪ زﻳﺮا ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﮔﻨﺠﻴﻨـﻪ ﻛﻌﺒـﻪ را ﻛـﻪ در‬
‫ﭼﺎﻫﻰ در دل ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻮد رﺑﻮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻜﺎﻳﺖ دو آﻫﻮى ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ رواﻳﺖ ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻌﺒﻪ از ﭘﺲ ﺗﻮﻓـﺎن ﻧـﻮح ﺑﻨﻴـﺎن ﺷـﺪ و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم و ﭘﺴﺮش اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ آﻧﺮا ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ از ﭘﻴﺶ ﺑﻮده ﺑـﻮد ﺑﺴـﺎزﻧﺪ و‬
‫در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ آﻣﺪه ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺴﻤ‪‬ﻴﻊ‪ ‬ا ْﻟ ‪‬ﻌﻠ‪‬ﻴﻢ‪.127 :2 ‬‬
‫و‪ ‬إِذْ ‪‬ﻳﺮْ َﻓﻊ‪ ‬إِﺑ‪‬ﺮاﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ا ْﻟﻘَﻮا ‪‬ﻋﺪ‪ ‬ﻣﻦ ا ْﻟ ‪‬ﺒ ‪‬ﻴﺖ‪ ‬و‪ ‬إِﺳ‪‬ﻤﺎﻋ‪‬ﻴﻞُ ر‪‬ﺑ‪‬ﻨﺎ َﺗ َﻘ ‪‬ﺒﻞْ ‪‬ﻣﻨﱠﺎ إِ ﱠﻧﻚ‪ ‬أَ ْﻧﺖ‪ ‬اﻟ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬و ﭼﻮن اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎى اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺎ )اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ( ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺮد )و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ( ﭘﺮوردﮔﺎرا از ﻣﺎ ﺑﭙﺬﻳﺮ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮ ﺷﻨﻮا و داﻧﺎﻳﻰ‪«.‬‬
‫از روزﮔﺎر ﻧﻮح ﻛﺲ ﻋﻬﺪهدار اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺧﺪا ﻋـﺰ و ﺟـﻞ ﺑـﻪ‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﻪ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﭘﺴﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻧﺰد ﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎى دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺴﺎن را ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﻮد‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﺮاﻣﻰ ﺑﺪارد‪.‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴﻞ و ﭘﺴﺮش اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ از ﭘﺲ روزﮔﺎر ﻧﻮح ﻋﻬﺪهدار ﻛﺎر ﻛﻌﺒﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻜﻪ در آن وﻗـﺖ ﺑﻴﺎﺑـﺎن‬
‫ﺑﻮد و ﺟﺮﻫﻤﻴﺎن و ﻋﻤﺎﻟﻴﻖ اﻃﺮاف آن ﺳﺎﻛﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم زﻧﻰ از ﺟﺮﻫﻤﻴﺎن ﮔﺮﻓﺖ و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ‬
‫ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻣﻀﺎض ﺷﻌﺮى ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»داﻣﺎد ﻣﺎ ﻛﺴﻰ ﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﺪرش از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺷﺮﻳﻔﺘﺮ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪34‬‬

‫»و ﻓﺮزﻧﺪان وى از ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎن اوﻳﻴﻢ‪«.‬‬

‫از ﺑﻨﻰ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ اﻣﻮر ﺧﺎﻧﻪ را ﻋﻬﺪهدار ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﺲ از او ﻧﺒﺖ ﻛﻪ ﻣـﺎدرش از ﺟﺮﻫﻤﻴـﺎن ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺎى ﭘﺪر ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻮن ﻧﺒﺖ ﺑﻤﺮد و ﻓﺮزﻧﺪان اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻫﻤﻴﺎن ﺑـﺮ ﻛـﺎر ﻛﻌﺒـﻪ ﺗﺴـﻠﻂ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ و‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻣﻀﺎض ﺷﻌﺮى ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»و از ﭘﻰ ﻧﺎﺑﺖ ﻣﺎ واﻟﻴﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫»و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻃﻮاف ﻣﻰﺑﺮدﻳﻢ و ﻧﻴﻜﻰ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ از ﺟﺮﻫﻤﻴﺎن ﻛﻪ اﻣﻮر ﻛﻌﺒﻪ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ ﻣﻀـﺎض ﺑـﻮد‪ ،‬ﭘـﺲ از وى ﻛـﺎر ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫ﭘﺴﺮاﻧﺶ اﻓﺘﺎد ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﭘﻰ دﻳﮕﺮى ﺑﻪ ﻛﺎر ﻛﻌﺒﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺮﻫﻤﻴﺎن در ﻣﻜﻪ ﺑﺪﻛﺎرى ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫و ﺣﺮﻣﺖ آن را ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺎل ﻛﻌﺒﻪ را ﻛﻪ ﻫﺪﻳﻪ ﻣﻰﺷﺪ ﺑﺨﻮردﻧﺪ و ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ ﺳﺘﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫و ﻃﻐﻴﺎﻧﺸﺎن ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻴﺸﺎن اﮔﺮ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮاى زﻧﺎ ﻛﺮدن ﻧﺪاﺷﺖ در ﻛﻌﺒﻪ زﻧﺎ ﻣﻰﻛﺮد و ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﮔﻔﺘـﻪاﻧـﺪ‬
‫اﺳﺎف در دل ﻛﻌﺒﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﺋﻠﻪ زﻧﺎ ﻛﺮد و ﻫﺮ دو ﺳﻨﮓ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ دوران ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ در ﻣﻜﻪ ﺳﺘﻢ و زﻧﺎﻛﺎرى ﻧﺒﻮد و اﮔﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰ ﺣﺮﻣﺖ آن ﻧﻤﻰداﺷﺖ ﻫﻼك ﻣـﻰﺷـﺪ و‬
‫آﻧﺮا ﺑﻜﻪ ﻧﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﺮدن ﺳﺘﻤﮕﺮان و ﺟﺒﺎران را ﻣﻰﻛﻮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻛﺎر ﻃﻐﻴﺎن ﺟﺮﻫﻤﻴﺎن ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ و ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ از ﻳﻤﻦ در آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﻰ ﺣﺎرﺛﺔ ﺑـﻦ ﻋﻤـﺮو‬
‫در ﺗﻬﺎﻣﻪ ﻣﻘﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺧﺰاﻋﻪ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬و آﻧﻬﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻤﺮو ﺑﻦ رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ و اﺳﻠﻢ و ﻣﺎﻟـﻚ و ﻣﻠﻜـﺎن‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان اﻗﺼﻰ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺟﺮﻫﻤﻴﺎن را ﺑﻪ ﺑﻠﻴﻪ ﺧﻮن دﻣﺎغ و ﻣﻮرﭼﻪ ﻣﺒﺘﻼ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻓﻨﺎ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣـﺮدم ﺧﺰاﻋـﻪ‬
‫ﻫﻢﺳﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه را ﺑﻴﺮون ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﺎﻻرﺷﺎن ﻋﻤﺮو ﺑﻦ رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎدرش ﻓﻬﻴﺮه دﺧﺘﺮ‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻣﻀﺎض ﺑﻮد و ﺟﻨﮕﻰ ﺳﺨﺖ در ﻣﻴﺎﻧﻪ رﻓﺖ و ﭼﻮن ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺷﻜﺴﺖ را ﻋﻴﺎن دﻳـﺪ دو‬
‫آﻫﻮى ﻛﻌﺒﻪ و ﺣﺠﺮ اﻻﺳﻮد را ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻮﺑﻪ در آورد و ﺷﻌﺮى ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاﻳﺎ ﺟﺮﻫﻤﻴﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺗﻮاﻧﺪ«‬
‫»ﻣﺮدﻣﺎن ﻧﻮ آﻣﺪهاﻧﺪ و آﻧﻬﺎ از ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻮدهاﻧﺪ«‬
‫»و ﺑﻪ روزﮔﺎران ﭘﻴﺶ دﻳﺎر ﺗﻮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ آﺑﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ«‬
‫اﻣﺎ ﺗﻮﺑﻪ او ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪ و دو آﻫﻮى ﻛﻌﺒﻪ را ﺑﺎ ﺣﺠﺮ اﻻﺳﻮد در زﻣﺰم اﻧﺪاﺧﺖ و ﺧﺎك ﺑﺮ آن رﻳﺨـﺖ و ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺮدم ﺟﺮﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺟﻬﻴﻨﻪ رﻓﺖ و ﺳﻴﻠﻰ ﺧﺮوﺷﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻫﻤﻪ را ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫و ﻛﺎر ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و ﺑﻪ ﻗﻮل ﺑﻨﻰ ﻗﺼﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﺎرث ﻏﺒﺸﺎﻧﻰ اﻓﺘـﺎد ﻛـﻪ از‬
‫ﻗﻮم ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻰ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻣﻀﺮ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻳﻜﻰ اﺟﺎزه رﻓﺘﻦ از ﻋﺮﻓﺎت ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻏﻮث ﺑﻦ ﻣﺮ ﺑﻮد و او را ﺻﻮﻓﻪ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬و وﻗﺘﻰ ﻣﻰﺑﺎﻳﺪ اﺟـﺎزه‬
‫ﺣﺮﻛﺖ داده ﺷﻮد ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺻﻮﻓﻪ اﺟﺎزه ﺑﺪه‪«.‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫دوم‪ :‬ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﻨﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻨﻰ زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﺪوان ﺑﻮد‪ .‬و آﺧﺮﻳﻦ ﻛﺲ از آﻧﻬﺎ ﻛـﻪ ﻋﻬـﺪهدار‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻮد اﺑﻮ ﺳﻴﺎره ﻋﻤﻴﻠﺔ ﺑﻦ اﻋﺰل ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ واﺑﺶ ﺑﻦ زﻳﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﭘﺲ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻣﺎه ﺣﺮام ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﺮا ﻧﺴﻰء ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻗﻠﻤﺲ ﺑﻮد و او ﺣﺬﻳﻔﺔ ﺑﻦ‬
‫ﻓﻘﻴﻢ ﺑﻦ ﻋﺪى ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺑﻨﻰ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬و ﭘﺲ از او ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﻋﻬﺪهدار ﻛﺎر ﭘﺪر ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و آﺧﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ‬
‫اﺑﻮ ﺛﻤﺎﻣﻪ ﺟﻨﺎدة ﺑﻦ ﻋﻮف ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺑﻦ ﻗﻠﻊ ﺑﻦ ﺣﺬﻳﻔﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ روزﮔﺎر ﻇﻬﻮر اﺳﻼم ﺑﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﺎﻫﻬﺎى ﺣﺮام ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎى ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺧﺪا آﻧﺮا اﺳﺘﻮار ﻛﺮد و ﻧﺴﻰء ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﻮم ﻣﻌﺪ ﻓﺮاوان ﺷﺪﻧﺪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﻜﻪ را رﻫﺎ ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ زﻣﺰم را ﺣﻔﺮ ﻛﺮد دو آﻫﻮى ﻛﻌﺒﻪ را ﻛﻪ ﺟﺮﻫﻤﻴـﺎن‬
‫در آﻧﺠﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورد و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎً در ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﮔﻔﺘﻪام‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻜﻪ ﮔﻨﺞ را رﺑﻮده ﺑﻮد د‪‬و‪‬ﻳﻚ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻨﻰ ﻣﻠﻴﺢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺧﺰاﻋﻰ ﺑﻮد و ﻗﺮﺷﻴﺎن دﺳﺖ‬
‫او را ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ و اﺑﻮ اﻫﺎب ﺑﻦ ﻋﺰﻳﺰ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺳﻮﻳﺪ ﺗﻤﻴﻤﻰ ﺑﺮادر ﻣـﺎدرى ﺣـﺎرث ﺑـﻦ‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف و اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻧﻴﺰ در ﻗﻀﻴﻪ رﺑﻮدن ﮔﻨﺞ ﻛﻌﺒﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪﻧﺪ و ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻨﺞ ﻛﻌﺒﻪ را رﺑﻮده و ﺑﻪ دوﻳﻚ ﺳﭙﺮدهاﻧﺪ و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﺘﻬﻤﺸﺎن ﻛﺮدﻧﺪ دوﻳـﻚ را ﻧﺸـﺎن‬
‫دادﻧﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ وى ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻨﺞ ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف اﺳﺖ و وى‬
‫را ﭘﻴﺶ ﻳﻜﻰ از زﻧﺎن ﻛﺎﻫﻦ ﻋﺮب ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻮن ﺣﺮﻣﺖ ﻛﻌﺒﻪ را ﺑﺮده ده ﺳﺎل ﺑﻪ ﻣﻜـﻪ در ﻧﻴﺎﻳـﺪ‪ «.‬و او‬
‫ده ﺳﺎل ﺑﻴﺮون ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ درﻳﺎ ﻛﺸﺘﻰاى را ﻛﻪ از آن ﻳﻜﻰ از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن روﻣـﻰ ﺑـﻮد ﺑـﻪ ﺟـﺪه اﻧـﺪاﺧﺖ ﻛـﻪ درﻫـﻢ‬
‫ﺷﻜﺴﺖ و ﭼﻮن آن را ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮاى ﺳﻘﻒ ﻛﻌﺒﻪ آﻣﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و ﻳﻚ ﻣـﺮد ﻗﺒﻄـﻰ در ﻣﻜـﻪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻧﺠـﺎرى‬
‫ﻣﻰداﻧﺴﺖ و ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻛﺎر ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪ اﻣﺎ ﻣﺎرى از ﭼﺎه ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻌﺒﻪ ﻛﻪ ﺟﺎى ﻫﺪاﻳﺎ ﺑﻮد ﺑﻴﺮون ﻣـﻰﺷـﺪ و ﺑـﺮ دﻳـﻮار‬
‫ﻛﻌﺒﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻰرﻓﺖ ﻛﻪ ﻗﻮم از آن ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻨﺪ زﻳﺮا ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺪان ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻰﺷﺪ ﺻﺪا ﻣﻰﻛﺮد و دﻫﺎن ﻣﻰﮔﺸـﻮد و‬
‫ﻳﻜﻰ از روزﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ دﻳﻮار ﺑﻮد ﺧﺪا ﭘﺮﻧﺪهاى ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻣﺎر را ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺒﺮد و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻛﺎرى ﻛﻪ در ﭘﻴﺶ دارﻳﻢ راﺿﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻠﻰ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﭼﻮب آﻣﺎده دارﻳـﻢ و ﺧـﺪا ﻣـﺎ را از ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ« و اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل از ﭘﺲ ﺟﻨﮓ ﻓﺠﺎر ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻰ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻌﺒﻪ را وﻳﺮان ﻛﻨﻨﺪ و از ﻧﻮ ﺑﺴﺎزﻧﺪ اﺑﻮ وﻫﺐ اﺑﻦ ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ ﻋﺎﺋـﺬ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻤﺮان ﺑﻦ ﻣﺨﺰوم ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺳﻨﮕﻰ از ﺑﻨﺎى ﻛﻌﺒﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻨﮓ از ﻛﻒ او ﺑﺮﺟﺴﺖ و ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧـﻮد رﻓـﺖ و او‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻗﺮﺷﻴﺎن آﻧﭽﻪ در ﺑﻨﺎى ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﺑﺮﻳﺪ از ﻛﺴﺐ ﺣﻼل ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻬﺮ زﻧﺎﻛـﺎر و ﺣﺎﺻـﻞ زﻧـﺎ و‬
‫ﻣﻈﻠﻤﻪ را ﺻﺮف آن ﻣﻜﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﻪ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪36‬‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ دﺧﺘﺮ ﺟﻌﺪة ﺑﻦ ﻫﺒﻴﺮة ﺑﻦ اﺑﻰ وﻫﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎﺋـﺬ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻤﺮان ﺑﻦ ﻣﺨﺰوم را دﻳﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻌﺒﻪ ﻃﻮاف ﻣﻰﺑﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫و ﭼﻮن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ ﺟﻌﺪة ﺑﻦ ﻫﺒﻴﺮه اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺻﻔﻮان ﺟﺪوى‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن اﺑـﻮ‬
‫وﻫﺐ‪ ،‬ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻛﻌﺒﻪ ﺳﻨﮕﻰ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻨﮓ از ﻛﻒ او ﺑﺠﺴﺖ و ﺑﻪ ﺟـﺎى ﺧـﻮد رﻓـﺖ و او ﮔﻔـﺖ‪ :‬اى ﮔـﺮوه‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن آﻧﭽﻪ در ﺑﻨﺎى ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﺑﺮﻳﺪ از ﻛﺴﺐ ﺣﻼل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺮ زﻧﺎﻛﺎر و ﺣﺎﺻﻞ رﺑﺎ و ﻣﻈﻠﻤﻪ را ﺻﺮف آن‬
‫ﻣﻜﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ وﻫﺐ ﺧﺎﻟﻪ ﭘﺪر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻮد و ﻣﺮدى ﺷﺮﻳﻒ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻛﻌﺒﻪ را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﻤﺖ در‪ ،‬از آن ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف‬
‫و زﻫﺮه ﺷﺪ و ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﺣﺠﺮ اﻻﺳﻮد و رﻛﻦ ﻳﻤﺎﻧﻰ از آن ﺑﻨﻰ ﻣﺨﺰوم و ﺗﻴﻢ و ﺑﻌﺾ دﻳﮕﺮ از ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻗـﺮﻳﺶ ﺷـﺪ‪ ،‬و‬
‫ﭘﺸﺖ ﻛﻌﺒﻪ از آن ﺑﻨﻰ ﺟﻤﺢ و ﺑﻨﻰ ﺳﻬﻢ ﺷﺪ و ﺳﻤﺖ ﺣﺠﺮ ﻛﻪ ﺣﻄﻴﻢ ﺑﻮد از آن ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﺪار ﺑﻦ ﻗﺼﻰ و ﺑﻨﻰ‬
‫اﺳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى ﺑﻦ ﻗﺼﻰ و ﺑﻨﻰ ﻋﺪى ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺴﺎن از وﻳﺮان ﻛﺮدن ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﻮدﻧﺪ و وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ آﻏﺎز ﻣﻰﻛﻨﻢ« و‬
‫ﻛﻠﻨﮓ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻴﻢ ﻣﻜﻦ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺟﺰ ﻧﻴﻜﻰ ﻗﺼﺪى ﻧﺪارﻳﻢ« و ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﺳـﻤﺖ دور ﻛـﻦ را‬
‫وﻳﺮان ﻛﺮد‪ ،‬و ﻣﺮدم آن ﺷﺐ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ اﮔﺮ آﺳﻴﺒﻰ دﻳﺪ ﻛﻌﺒﻪ را وﻳﺮان ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﺣﺎل ﻛﻪ ﺑﻮد ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴﻢ و اﮔﺮ آﺳﻴﺒﻰ ﻧﺪﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪا از ﻛﺎر ﻣﺎ ﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ و ﻛﻌﺒﻪ را وﻳﺮان ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﻫﻤﻪ ﺷﺐ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد و ﻛﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ او ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ وﻳﺮاﻧﻰ ﺑﻪ ﺳﺮ رﻓﺖ و‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎى ﺳﺒﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﻧﺪاﻧﻬﺎى ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻫﻢ از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدان ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ در وﻳﺮاﻧﻰ ﻛﻌﺒﻪ ﺷـﺮﻛﺖ داﺷـﺖ‪،‬‬
‫دﻳﻠﻤﻰ ﻣﻴﺎن دو ﺳﻨﮓ ﻓﺮو ﺑﺮد ﻛﻪ از ﺟﺎى ﺑﺮآرد و ﭼﻮن ﺳﻨﮓ ﺗﻜﺎن ﺧﻮرد ﻣﻜﻪ ﺑﻠﺮزﻳﺪ و در ﻫﻤﺎن وﻗﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻨﺎ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻗﺮﻳﺶ ﺳﻨﮓ ﺑﺮاى ﺑﻨﻴﺎن ﻓﺮاﻫﻢ آوردﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺟﺪا ﺳﻨﮓ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﻛﺮد و ﺑﻨﻴـﺎن‬
‫را ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺣﺠﺮ اﻻﺳﻮد رﺳﻴﺪﻧﺪ و اﺧﺘﻼف ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺳﻨﮓ را ﺑﻪ ﺟـﺎى آن‬
‫ﮔﺬارد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺻﻒ ﺑﻨﺪى رﺳﻴﺪ‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ رﻓﺖ و ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﺪار ﻛﺎﺳﻪاى ﭘـﺮ‬
‫از ﺧﻮن ﺑﻴﺎوردﻧﺪ و ﺑﺎ ﺑﻨﻰ ﻋﺪى ﺑﻦ ﻛﻌﺐ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎن ﻣﺮگ ﺑﺴﺘﻨﺪ و دﺳﺖ در ﺧﻮن ﻓﺮو ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭼﻬـﺎر ﻳـﺎ‬
‫ﭘﻨﺞ روز ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﺳﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن در ﻣﺴﺠﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺸﻮرت ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ اﻧﺼﺎف آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰ راوﻳﺎن در آن ﻫﻨﮕﺎم اﺑﻮ اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ از در ﻣﺴﺠﺪ درآﻳﺪ در اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻮرد اﺧﺘﻼف ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ داورى ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ از در درآﻣﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻮن او را ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ‬
‫اﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ داورى او رﺿﺎﻳﺖ ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪ ،‬او ﻣﺤﻤﺪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪37‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻧﺰد آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪ و ﺣﻜﺎﻳﺖ را ﺑـﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻨـﺪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺟﺎﻣـﻪاى ﺑﻴﺎرﻳـﺪ« و ﺟﺎﻣـﻪ را‬
‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻨﮓ را در آن ﻧﻬﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮدم ﻫﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﮔﻮﺷـﻪ از ﺟﺎﻣـﻪ را ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ و ﺑﺮدارﻧـﺪ« و ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺗﺎ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﺳﻨﮓ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺮا ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻧﻬﺎد و ﺑﻨﺎ را ﺑﺮ روى آن ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ وﺣﻰ ﺑﺮ او ﻧﺎزل ﺷﻮد اﻣﻴﻦ ﻧﺎم داده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻨﺎى ﻛﻌﺒﻪ ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﻓﺠﺎر ﺑﻮد‪ ،‬و از ﻋﺎم اﻟﻔﻴﻞ ﺗﺎ ﺳﺎل ﻓﺠﺎر ﺑﻴﺴﺖ ﺳـﺎل‬
‫ﺑﻮد‪ .‬و ﻣﻴﺎن ﻣﻄﻠﻌﺎن ﺳﻠﻒ اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻌﺜﺖ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻣﺒﻌﺚ‬
‫وى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺑﻨﺎى ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻮد و در آن وﻗﺖ ﭼﻬﻞ ﺳﺎل داﺷﺖ‪.‬‬
‫ذﻛﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ در ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ از اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رواﻳﺖ ﻣﻜﺮر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫از ﻋﺮوه ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﻧﻴﺰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻌﺜـﺖ ﭼﻬـﻞ ﺳـﺎﻟﻪ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻳﺤﻴﻰ ﺑﻦ ﺟﻌﺪه رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﻫﺮ ﺳﺎل‬
‫ﻳﻜﺒﺎر ﻗﺮآن ﺑﺮ ﻣﻦ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺳﺎل دو ﺑﺎر ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪ و ﭘﻨﺪارم ﻛﻪ ﻣﺮگ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ و ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ‬
‫ﻛﺲ از ﺧﺎﻧﺪان ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻠﺤﻖ ﻣﻰﺷﻮد ﺗﻮﻳﻰ و ﻫﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮى ﻛﻪ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺲ از او در ﻧﻴﻤﻪ ﻋﻤﺮ‬
‫وى ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻪ ﺳﺎل ﭼﻬﻠﻢ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫از ﻋﻜﺮﻣﻪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﭼﻬﻞ ﺳـﺎﻟﻪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ در ﻣﻜـﻪ ﻣﺒﻌـﻮث ﺷـﺪ و‬
‫ﺳﻴﺰده ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ ﺑﺒﻮد‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻧﻴﺰ رواﻳﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ در ﺳﻦ ﭼﻬﻞ و ﺳﻪ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ‪.‬‬
‫ذﻛﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‪.‬‬
‫از ﻫﺸﺎم رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭼﻬﻞ و ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ وﺣﻰ ﺑﺪو رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ از ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻴﺐ رواﻳﺘﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از روز و ﻣﺎه ﺑﻌﺜﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬رواﻳﺖ درﺳﺖ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره روزه روز دوﺷﻨﺒﻪ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻪ روز‬
‫دوﺷﻨﺒﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪم و ﺑﻪ روز دوﺷﻨﺒﻪ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪم و وﺣﻰ ﺳﻮى ﻣﻦ آﻣﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺧﻼف ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻛﺪام دوﺷﻨﺒﻪ ﻣﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘـﻪاﻧـﺪ‪ :‬آﻏـﺎز‬
‫ﻧﺰول ﻗﺮآن ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪ ،‬و از ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ زﻳﺪ ﺟﺮﻣﻰ رواﻳﺘﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪38‬‬

‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻧﺰول ﻗﺮآن در ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻬﺎرم رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪ ،‬و از اﺑـﻰ ﺟ‪‬ﻠـﺪ رواﻳﺘـﻰ ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﻣﻌﻨـﻰ‬
‫ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻧﺰول ﻗﺮآن در ﻫﻔﺪﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﻮد و ﮔﻔﺘﺎر ﺧـﺪا ﻋـﺰ و ﺟـﻞ را ﺷـﺎﻫﺪ اﻳـﻦ ﺳـﺨﻦ‬
‫آوردهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺠﻤ‪‬ﻌﺎنِ ‪«41 :8‬‬
‫»و‪ ‬ﻣﺎ أَ ْﻧﺰَﻟْﻨﺎ ﻋ‪‬ﻠﻰ ‪‬ﻋ ‪‬ﺒﺪ‪‬ﻧﺎ ‪‬ﻳﻮ‪‬م‪ ‬ا ْﻟ ُﻔﺮْﻗﺎنِ ‪‬ﻳﻮ‪‬م‪ ‬ا ْﻟ َﺘﻘَﻰ ا ْﻟ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪) :‬اﮔﺮ ﺑﺨﺪا( و آﻧﭽﻪ روز ﻓﻴﺼﻞ ﻛﺎر‪ ،‬روز ﺗﻼﻗﻰ دو ﮔﺮوه‪ ،‬ﺑـﺮ ﺑﻨـﺪه ﺧـﻮﻳﺶ ﻧـﺎزل ﻛـﺮدهاﻳـﻢ اﻳﻤـﺎن‬
‫آوردهاﻳﺪ )ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ( و روز ﺗﻼﻗﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺸﺮﻛﺎن در ﺑﺪر روز ﻫﻔﺪﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ از آن ﭘﻴﺶ ﻛﻪ ﺟﺒﺮﻳـﻞ ﺑـﺮ او ﻇـﺎﻫﺮ ﺷـﻮد و رﺳـﺎﻟﺖ‬
‫ﺧﺪاى ﺑﻴﺎرد آﺛﺎر و ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻰ ﻣﻰدﻳﺪ‪ ،‬از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻜﺎﻳﺘﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﭘﻴﺶ درﺑﺎره دو ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻧﻘـﻞ ﻛـﺮدم ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻜﻢ وى را ﺷﻜﺎﻓﺘﻨﺪ و ﻏﺶ و ﻧﺎ ﭘﺎﻛﻰ از آن درآوردﻧﺪ و دﻳﮕﺮ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ راﻫـﻰ ﻣـﻰﮔﺬﺷـﺖ درﺧـﺖ و‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﺮ او ﺳﻼم ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫از ﺑﺮه دﺧﺘﺮ اﺑﻰ ﺗﺠﺮاة رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﻮﻳﺶ را رﺳـﺎﻟﺖ‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﺣﺎﺟﺖ ﻣﻰﺷﺪ ﭼﻨﺪان دور ﻣﻰرﻓﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪاى ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﻪ درهﻫـﺎ ﻣـﻰﺷـﺪ و ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺳـﻨﮓ و‬
‫درﺧﺘﻰ ﻣﻰﮔﺬﺷﺖ ﺑﺪو ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻚ ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ« و ﺑﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣـﻰﻧﮕﺮﻳﺴـﺖ و‬
‫ﻛﺴﻰ را ﻧﻤﻰدﻳﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و اﻣﺖﻫﺎ از ﻣﺒﻌﺚ وى ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﺎﻟﻤﺎن ﻫﺮ اﻣﺖ از آن ﺧﺒﺮ ﻣﻰدادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻧﻔﻴﻞ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ در اﻧﺘﻈﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮى از ﻓﺮزﻧـﺪان‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ و از اﻋﻘﺎب ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻫﺴﺘﻢ و ﺑﻴﻢ دارم ﺑﻪ زﻣﺎن او ﻧﺮﺳﻢ اﻣﺎ ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن دارم و ﺗﺼﺪﻳﻖ او ﻣﻰﻛﻨﻢ‬
‫و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮﻳﺶ ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدﻫﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻋﻤﺮت دراز ﺑﻮد و او را دﻳﺪى ﺳﻼم ﻣﺮا ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺎن‪ ،‬اﻳﻨﻚ وﺻﻒ او ﺑﺎ ﺗـﻮ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﺨﻔﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﮕﻮ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬وى ﻧﻪ ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﺮ ﻣﻮى و ﻧﻪ ﻛﻢ ﻣﻮى و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در دﻳﺪه او ﺳـﺮﺧﻰ اى ﻫﺴـﺖ و‬
‫ﺧﺎﺗﻢ ﻧﺒﻮت ﻣﻴﺎن دو ﺑﺎزوى اوﺳﺖ و ﻧﺎﻣﺶ اﺣﻤﺪ اﺳﺖ و در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻗﻮﻣﺶ او را ﺑﻴـﺮون‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و دﻳﻦ وى را ﺧﻮش ﻧﺪارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻳﺜﺮب ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﻨﺪ و ﻛﺎرش ﺑﺎﻻ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺒﺎدا از او ﻏﻔﻠﺖ ﻛﻨﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻠﺐ دﻳﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻫﻤﻪ وﻻﻳﺘﻬﺎ را ﺑﮕﺸﺘﻢ و از ﻳﻬﻮدان و ﻧﺼﺎرى و ﻣﺠﻮس ﭘﺮﺳﻴﺪم و ﻫﻤﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻦ دﻳﻦ ﭘﺲ‬
‫از اﻳﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و وﺻﻒ وى را ﭼﻨﻴﻦ آوردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺟﺰ او ﭘﻴﻤﺒﺮى ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪم ﮔﻔﺘﺎر زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو را ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺘﻢ و ﺳـﻼم او را رﺳـﺎﻧﻴﺪم و ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺟﻮاب وى ﺑﺪاد و ﺑﺮاى او ﻃﻠﺐ رﺣﻤﺖ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬او را در ﺑﻬﺸﺖ دﻳﺪم ﻛﻪ دﻧﺒﺎﻟـﻪﻫـﺎ‬
‫ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ‪«.‬‬
‫‪39‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ واﺑﺴﺘﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻚ روز ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب در ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻋﺮﺑﻰ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪ و ﺳﺮاغ ﻋﻤﺮ را ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻮن ﻋﻤﺮ او را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺸﺮك اﺳـﺖ‪ ،‬و‬
‫در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻛﺎﻫﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺮب ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺳﻼم ﻛﺮد و ﺑﻨﺸﺴﺖ‪ ،‬و ﻋﻤﺮ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪهاى؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻛﺎﻫﻦ ﺑﻮدهاى‪«.‬‬
‫ﻋﺮب ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ‪ ،‬ﺳﺨﻨﻰ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﻛﻪ از ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از رﻋﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﮕﻔﺘﻪاى‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﺪﺗﺮ از اﻳﻦ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺖ ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺳﻼم ﮔﺮاﻣﻰ‬
‫داﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺮب ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى اى اﻣﻴﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻦ در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻛﺎﻫﻦ ﺑﻮدم‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﮕﻮ ﻋﺠﻴﺐﺗﺮﻳﻦ ﺧﺒﺮى ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎﻧﺖ ﺑﺮاﻳﺖ آورد ﭼﻪ ﺑﻮد؟«‬
‫ﻋﺮب ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻴﻄﺎﻧﻢ ﻳﻚ ﻣﺎه ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از اﺳﻼم آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﮕﺮ ﻧﻤـﻰﺑﻴﻨـﻰ ﻛـﻪ ﻛـﺎر ﺟﻨﻴـﺎن‬
‫دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪا ﻣﻦ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑـﻪ ﻧـﺰد ﺑﺘـﻰ از ﺑﺘـﺎن ﺟﺎﻫﻠﻴـﺖ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻋﺮﺑﺎن ﮔﻮﺳﺎﻟﻪاى ﺑﺮاى آن ﻗﺮﺑﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ را ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ و‬
‫از دل آن ﺻﺪاﻳﻰ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺻﺪاﻳﻰ ﻧﺎﻓﺬﺗﺮ از آن ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑﻮدم و اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺎه ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻇﻬﻮر‬
‫اﺳﻼم ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ذرﻳﺢ‪ ،‬ﻛﺎرى ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ اﺳﺖ« و ﻳﻜﻰ ﻓﺮﻳﺎد زﻧﺪ و ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﷲ«‪.‬‬
‫ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﺑﻮاﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺑﺘﻰ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ و اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺎه ﭘﻴﺶ از ﺑﻌﺜﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑـﻮد و‬
‫ﺷﺘﺮى ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﺑﺎﻧﮓ زد‪ :‬ﻋﺠﺐ را ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﺮاق وﺣﻰ ﺑﺮﻓﺖ و ﺷﻬﺎب ﺳﻮى ﻣﺎ اﻧﺪازﻧﺪ و اﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻜﻪ آﻳﺪ و ﻧﺎﻣﺶ اﺣﻤﺪ اﺳـﺖ و ﻫﺠﺮﺗﮕـﺎه او ﻳﺜـﺮب اﺳـﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬و ﻣـﺎ دﺳـﺖ‬
‫ﺑﺪاﺷﺘﻴﻢ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻇﻬﻮر ﻛﺮد‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺎﺗﻢ‬
‫ﻧﺒﻮت را ﻛﻪ ﻣﻴﺎن دو ﺑﺎزوى ﺗﻮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﻨﻤﺎ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺤﺘﺎج ﻋﻼج ﺑﺎﺷﻰ ﻋﻼﺟﺖ ﻛﻨﻢ ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﻣﻌﺮوﻓﺘـﺮﻳﻦ‬
‫ﻃﺒﻴﺐ ﻋﺮﺑﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﻛﻪ آﻳﺘﻰ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﻨﻤﺎﻳﻢ؟«‬
‫ﻣﺮد ﻋﺎﻣﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺨﻞ را ﺑﺨﻮان‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻧﺨﻞ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و آﻧﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻧﺨﻞ ﺑﻴﺎﻣﺪ ﺗﺎ ﺟﻠﻮ او ﺑﺎﻳﺴﺘﺎد‪ .‬آﻧﮕـﺎه ﺑـﻪ ﻧﺨـﻞ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺎزﮔﺮد‪ «.‬و ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮد ﻋﺎﻣﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺨﺪا ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎدوﮔﺮى ﻧﺪﻳﺪهام‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪40‬‬

‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و اﺧﺒﺎر در دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮى او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ از ﺷﻤﺎر ﺑﻴـﺮون اﺳـﺖ و ﺑـﺮاى آن‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻰ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ ان ﺷﺎء اﷲ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺳﺨﻦ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ از ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم وﺣﻰ ﺳﻮى وى آورد‬
‫ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﺧﺒﺮﻫﺎ را درﺑﺎره ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﻛﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻜﻪ ﺳـﻦ وى ﭼﻨـﺪ‬
‫ﺳﺎل ﺑﻮد آوردهاﻳﻢ و اﻛﻨﻮن وﺻﻒ ﻇﻬﻮر ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ و آوردن وﺣﻰ ﺧﺪاى را ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫از ﻋﺎﻳﺸﻪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ وﺣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا آﻣﺪ رؤﻳﺎى ﺻﺎدق ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﭙﻴﺪه‬
‫دم ﺑﻮد آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺧﻠﻮت راﻏﺐ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻏﺎر ﺣﺮا ﻣﻰرﻓﺖ و ﺷﺒﻬﺎى ﻣﻌﻴﻦ را در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻰﮔﺬراﻧﻴﺪ آﻧﮕـﺎه‬
‫ﺳﻮى ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺖ و ﺑﺮاى ﺷﺒﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺷﻪ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺣﻖ ﺑـﻪ ﺳـﻮى وى آﻣـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻰ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﻴﻢ ﺧﻴﺰ ﺷﺪم‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﺗـﻨﻢ ﻣـﻰﻟﺮزﻳـﺪ و ﭘـﻴﺶ‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ« ﺗﺎ ﺗﺮس از ﻣﻦ ﺑﺮﻓﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺗـﻮ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻰ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را از ﺑﺎﻻى ﻛﻮه ﺑﻴﻨﺪازم و او ﺑﻪ ﻣﻦ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اى ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻦ ﺟﺒﺮﻳﻠﻢ و ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻰ‪ «.‬ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﻮان«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ؟«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﻔﺸﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ اﻓﺘﺎدم‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﻮان ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاﻳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﻠـﻮق‬
‫آﻓﺮﻳﺪ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺶ ﺧﺪﻳﺠﻪ رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» .‬ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﻢ« و ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ او ﺑﮕﻔﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮﺷﺪل ﺑﺎش ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻮ را ﺧﻮار ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﺗـﻮ ﺑـﺎ ﺧﻮﻳﺸـﺎوﻧﺪ ﻧﻴﻜـﻰ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻰ و ﺳﺨﻦ راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ و اﻣﺎﻧﺖ ﮔﺰارى و ﻣﻬﻤﺎن ﻧﻮازى و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺣﻘﻰ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪﻳﺠـﻪ ﻣـﺮا ﭘـﻴﺶ‬
‫ورﻗﺔ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ اﺳﺪ ﺑﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺒﻴﻦ ﺑﺮادرزادهات ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ؟«‬
‫ورﻗﻪ از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺮد و ﭼﻮن ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻮﺳـﻰ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻮﺳﻰ ﺑﻦ ﻋﻤﺮان ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎش در آن ﻧﺼﻴﺒﻰ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻛﺎش وﻗﺘﻰ ﻗﻮﻣﺖ ﺗﺮا ﺑﻴﺮون ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺪه ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﻗﻮﻣﻢ ﻣﺮا ﺑﻴﺮون ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺗﻮ دﻳﻨﻰ ﺑﻴﺎرد ﺑﺎ او دﺷﻤﻨﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آن روز زﻧﺪه ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺮا ﻳﺎرى ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﺳﻢِ ر‪ ‬ﺑﻚ‪ «1 :96 ‬ﺑﺮ ﻣـﻦ ﻧـﺎزل ﺷـﺪ‪» :‬ن‪ ،‬و‪ ‬ا ْﻟ َﻘﻠَـﻢِ و‪ ‬ﻣـﺎ‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ آﻳﺎت ﻗﺮآن ﻛﻪ از ﭘﻰ »ا ْﻗﺮَأْ ﺑِﺎ ‪‬‬
‫ﻄﺮُونَ ‪ «1 :68‬و »ﻳﺎ أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ ا ْﻟ ‪‬ﻤﺪ‪ ‬ﱢﺛﺮُ ‪ «1 :74‬و‪» :‬و‪ ‬اﻟﻀﱡﺤﻰ ‪ «1 :93‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺴ ُ‬
‫‪‬ﻳ ‪‬‬
‫از ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺷﺪاد رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺒﺮﻳﻞ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻮان‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ؟«‬
‫‪41‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و او را ﺑﻔﺸﺮد و ﺑﺎز ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺨﻮان‪«.‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﺧ َﻠﻖَ ‪ 1 :96‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﺳﻮره ﻋﻠﻖ‪ .‬ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و‬
‫ﺳﻢِ ر‪ ‬ﺑﻚ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ي َ‬
‫ﺟﺒﺮﻳﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ا ْﻗﺮَأْ ﺑِﺎ ‪‬‬
‫ﺳﻠﻢ ﭘﻴﺶ ﺧﺪﻳﺠﻪ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺧﺪﻳﺠﻪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ آﺳﻴﺒﻰ دﻳﺪهام‪ «.‬ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ ﺧﺪا ﺑـﺎ ﺗـﻮ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻧﻜﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﮔﻨﺎﻫﻰ ﻧﻜﺮدهاى‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺧﺪﻳﺠﻪ ﭘﻴﺶ ورﻗﺔ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ رﻓﺖ و ﺣﻜﺎﻳـﺖ ﺑـﺎ او ﺑﮕﻔـﺖ‪ .‬و ورﻗـﻪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬اﮔـﺮ ﺳـﺨﻦ راﺳـﺖ‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﺷﻮﻫﺮت ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﺖ و از اﻣﺖ ﺧﻮﻳﺶ رﻧﺞ ﺑﻴﻨﺪ و اﮔﺮ زﻧﺪه ﺑﺎﺷﻢ او را ﻳﺎرى ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻧﻴﺎﻣﺪ و ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﺎ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪاﻳﺖ رﻫﺎﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﺧﺪا اﻳﻦ آﻳﺎت را ﻧـﺎزل‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»و‪ ‬اﻟﻀﱡﺤﻰ‪ ،‬و‪ ‬اﻟ ﱠﻠ ‪‬ﻴﻞِ إِذا ﺳ‪‬ﺠﻰ‪ ،‬ﻣﺎ و‪‬د‪ ‬ﻋﻚ‪ ‬ر‪ ‬ﺑﻚ‪ ‬و‪ ‬ﻣﺎ ﻗَﻠﻰ ‪«3 -1 :93‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ روز‪ ،‬و ﺷﺐ آن دم ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﻚ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻧﻪ ﺗﺮﻛﺖ ﻛﺮده و ﻧﻪ دﺷﻤﻨﺖ ﺷﺪه‪.‬‬
‫از ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻫﺮ ﺳﺎل ﻳﻚ ﻣﺎه در ﺣـﺮا ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎدت‬
‫ﻣﻰﻧﺸﺴﺖ و اﻳﻦ ﺟﺰو رﺳﻮم ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺟﺎﻫﻠﻴـﺖ داﺷـﺘﻨﺪ و در آن ﻣـﺎه ﻛـﻪ در ﺣـﺮا ﺑـﻮد ﻫـﺮ ﻛـﺲ از‬
‫ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان ﭘﻴﺶ وى ﻣﻰرﻓﺖ ﺑﻪ او ﻃﻌﺎم ﻣﻰداد و ﭼﻮن ﻣﺎه ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰرﺳﻴﺪ ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ ﻣﻰرﻓﺖ‪ ،‬و ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﻳﺎ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻃﻮاف ﻣﻰﻛﺮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻰرﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن آن ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ او را ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮى ﮔﺮاﻣﻰ ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﺳﻮى ﺣﺮا رﻓﺖ و ﭼﻮن ﺷﺐ وﺣﻰ رﺳﻴﺪ ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻴﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺻﻔﺤﻪاى از دﻳﺒﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ در آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﻮان«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ؟«‬
‫ﺟﺒﺮﻳﻞ ﻣﺮا ﭼﻨﺎن ﻓﺸﺮد ﻛﻪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻢ ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﻮان‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ؟« و اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎز ﻣﺮا ﻧﻔﺸﺎرد‪.‬‬
‫ﺧ َﻠﻖَ ‪ .1 :96‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﺳﻮره ﻋﻠﻖ‪«.‬‬
‫ﺳﻢِ ر‪ ‬ﺑﻚ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ي َ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ا ْﻗﺮَأْ ﺑِﺎ ‪‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ ﺧﻮاﻧﺪم و ﺑﺴﺮ ﺑﺮدم و او از ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﺑﺮﻓﺖ و ﻣﻦ از ﺧﻮاب ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻢ و ﮔـﻮﻳﻰ ﻧﻮﺷـﺘﻪاى در‬
‫ﺧﺎﻃﺮم ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﺎﻋﺮ و ﻣﺠﻨﻮن را ﺳﺨﺖ دﺷﻤﻦ داﺷﺘﻢ و ﻧﻤﻰﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻨﮕﺮم و ﺑـﺎ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ ﻫﺮﮔﺰ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻋﺮى ﻳﺎ ﻣﺠﻨﻮﻧﻰ ﺷﺪهام‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﺮاز ﻛﻮه روم و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﻴﻨﺪازم ﺗـﺎ ﺑﻤﻴـﺮم و‬
‫آﺳﻮده ﺷﻮم‪ .‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺼﺪ ﺑﻴﺮون آﻣﺪم و در ﻣﻴﺎن ﻛﻮه ﺻﺪاﻳﻰ از آﺳﻤﺎن ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤـﺪ ﺗـﻮ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻰ و ﻣﻦ ﺟﺒﺮﻳﻠﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺳﺮ ﺑﺮداﺷﺘﻢ و ﺟﺒﺮﻳﻞ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮدى دﻳﺪم ﻛﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ در اﻓﻖ آﺳﻤﺎن ﺑﻮد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى‬
‫ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻰ و ﻣﻦ ﺟﺒﺮﻳﻠﻢ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪42‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮدم و ﺟﺒﺮﻳﻞ را ﻣﻰﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ و از ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪم و ﻗﺪﻣﻰ ﭘـﺲ و ﭘـﻴﺶ‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻢ و روى از ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﮕﺮداﻧﻴﺪم و دﻳﮕﺮ آﻓﺎق آﺳﻤﺎن را ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ و ﻫﺮ ﺟﺎ ﻧﻈﺮ ﻛﺮدم او را ﺑﺪﻳﺪم‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﺎن‬
‫اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮدم و ﻗﺪﻣﻰ ﭘﻴﺶ و ﭘﺲ ﻧﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻛﺲ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى ﻣﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺳﻮى‬
‫او ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و ﻣﻦ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮدم‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﺮﻓﺖ و ﻣﻦ ﺳﻮى ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ و ﺑﻪ ﻧـﺰد ﺧﺪﻳﺠـﻪ‬
‫رﺳﻴﺪم‪ ،‬و ﭘﻬﻠﻮى وى ﻧﺸﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﻘﺎﺳﻢ‪ ،‬ﻛﺠﺎ ﺑﻮدى ﻛﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى ﺗـﻮ‬
‫رواﻧﻪ ﻛﺮدم و ﺳﻮى ﻣﻜﻪ آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﻪ ﺷﺎﻋﺮى ﻳﺎ ﺟﻨﻮن اﻓﺘﺎدهام«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﻘﺎﺳﻢ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻰﺳﭙﺎرم ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑـﺎ ﺗـﻮ ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻤـﻰﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ راﺳـﺖ ﮔﻔﺘـﺎرى و‬
‫اﻣﺎﻧﺖﮔﺰار و ﻧﻴﻚ ﺻﻔﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﻧﻜﻮ رﻓﺘﺎر‪ ،‬اى ﭘﺴﺮ ﻋﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰى دﻳﺪهاى؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬آرى‪ «.‬و ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﺴﺮ ﻋﻢ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺪل ﺑﺎش و ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﻛﻦ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ آن ﺧـﺪاﻳﻰ ﻛـﻪ ﺟـﺎن ﺧﺪﻳﺠـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ اﻣﻴﺪوارم ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ اﻣﺖ ﺑﺎﺷﻰ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻟﺒﺎس ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﺮد و ﭘﻴﺶ ورﻗﺔ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ اﺳﺪ ﻋﻤﻮزاده ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺖ ﻛﻪ ﻧﺼﺮاﻧﻰ ﺑﻮد و‬
‫ﻛﺘﺐ ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد و از اﻫﻞ ﺗﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ ﺳﺨﻨﻬﺎ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد و ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ورﻗﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺪوس! ﻗﺪوس! ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ورﻗﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ اﮔﺮ ﺳﺨﻦ راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﻧﺎﻣﻮس‬
‫اﻛﺒﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ )و ﻣﻘﺼﻮدش از ﻧﺎﻣﻮس‪ ،‬ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻮد( ﻫﻤﺎن ﻧﺎﻣﻮس ﻛﻪ ﺳﻮى ﻣﻮﺳﻰ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و او ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳـﻦ‬
‫اﻣﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺑﮕﻮى ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ آﻣﺪ و ﺳﺨﻨﺎن ورﻗﻪ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ و ﻏﻢ وى ﺳﺒﻚ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن اﻗﺎﻣﺖ ﺣﺮا را ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ رﻓﺖ و ﻃﻮاف ﺑﺮد و ورﻗﻪ او را ﺑﺪﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادر زاده آﻧﭽﻪ‬
‫را دﻳﺪهاى و ﺷﻨﻴﺪهاى ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﮕﻮى‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ورﻗﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ اﻣﺘﻰ و ﻧﺎﻣﻮس اﻛﺒﺮ ﻛﻪ ﺳﻮى ﻣﻮﺳـﻰ‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮد ﺳﻮى ﺗﻮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮا ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﻨﻨﺪ و آزار ﻛﻨﻨﺪ و از دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﺮون ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻨﺪ و‬
‫اﮔﺮ ﻣﻦ زﻧﺪه ﺑﺎﺷﻢ ﺧﺪا را ﻳﺎرى ﻣﻰﻛﻨﻢ« »آﻧﮕﺎه ﺳﺮ ﭘﻴﺶ آورد و ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺒﻮﺳﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺖ و از ﮔﻔﺘـﺎر ورﻗـﻪ ﺛﺒـﺎﺗﺶ ﺑﻴﻔـﺰود و‬
‫ﻏﻤﺶ ﺑﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺨﻨﻬﺎ ﻛﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ در اﻓﺰودن ﺛﺒﺎت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اى ﭘﺴﺮ ﻋﻢ ﺗﻮاﻧﻰ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ‬
‫ﺟﺒﺮﻳﻞ آﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻰ؟‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫‪43‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﭼﻮن ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﻚ ﺟﺒﺮﻳﻞ آﻣﺪ« ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﺑﺮ ران ﭼﭗ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻨﺸﻴﻦ‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺮ ران ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫و ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى«‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺎ و ﺑﺮ ران راﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻨﺸﻴﻦ‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ آﻧﺠﺎ ﺑﻨﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺎ و در ﺑﻐﻠﻢ ﺑﻨﺸﻴﻦ‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻨﺎن ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آرى‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺳﺮﭘﻮش ﺑﺮداﺷﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺑﻐﻞ او ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ؟‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ«‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﺴﺮ ﻋﻢ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﻛﻦ و ﺧﻮﺷﺪل ﺑﺎش ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﻓﺮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺷﻴﻄﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را از ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را زﻳﺮ‬
‫ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﺧﻮد ﺟﺎى داد و ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻧﻬﺎن ﺷﺪ و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻓﺮﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﺷﻴﻄﺎن‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻰ ﻛﺜﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از اﺑﻮ ﺳﻠﻤﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ آﻳﻪ ﻗﺮآن ﻛﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﻮد؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﺎ أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ ا ْﻟ ‪‬ﻤﺪ‪ ‬ﱢﺛﺮُ ‪ 1 :74‬ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺧ َﻠﻖَ ‪ 1 :96‬ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺳﻢِ ر‪ ‬ﺑﻚ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ي َ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ا ْﻗﺮَأْ ﺑِﺎ ‪‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﺰ آﻧﭽﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و ﺳـﻠﻢ ﮔﻔـﺖ‪ :‬در ﺣـﺮا‬
‫ﻣﺠﺎور ﺑﻮدم‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺪت ﻣﺠﺎورت ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدم ﻓﺮود آﻣﺪم و ﺑﻪ دل دره ﺷﺪم و ﻧﺪاﻳﻰ ﺷـﻨﻴﺪم و ﺑـﻪ راﺳـﺖ و‬
‫ﭼﭗ و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ و ﭘﻴﺶ رو ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ و ﭼﻴﺰى ﻧﺪﻳﺪم و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺑﺎﻻى ﺳﺮ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ ﺟﺒﺮﻳﻞ را دﻳﺪم ﻛـﻪ ﻣﻴـﺎن‬
‫آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﺑﺮ ﻛﺮﺳﻰاى ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺘﺮﺳﻴﺪم‪«.‬‬
‫و دﻧﺒﺎﻟﻪ ﺳﺨﻦ در رواﻳﺖ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘـﻴﺶ ﺧﺪﻳﺠـﻪ رﻓـﺘﻢ و ﮔﻔـﺘﻢ‪» :‬ﻣـﺮا‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ« و ﻣﺮا ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬و آب ﺑﺮ ﻣﻦ اﻓﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و اﻳﻦ آﻳﺎت ﻧﺎزل ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫»ﻳﺎ أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ ا ْﻟ ‪‬ﻤﺪ‪ ‬ﱢﺛﺮُ‪ُ ،‬ﻗﻢ‪َ ‬ﻓﺄَ ْﻧﺬ‪‬ر‪«2 -1 :74 ‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬اى ﺟﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﺑﺘﺮﺳﺎن‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪44‬‬

‫از ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺒﺮﻳﻞ اول ﺑﺎر ﺑﻪ ﺷﺐ ﺷﻨﺒﻪ و ﺷﺐ ﻳﻜﺸـﻨﺒﻪ ﭘـﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ آﻣـﺪ‬
‫ﺧﻠَـﻖَ ‪«1 :96‬‬
‫ﺳﻢِ ر‪ ‬ﺑﻚ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ي َ‬
‫آﻧﮕﺎه رﺳﺎﻟﺖ ﺧﺪاى را ﺑﻪ روز دوﺷﻨﺒﻪ آورد وﺿﻮ و ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ او آﻣﻮﺧﺖ و »ا ْﻗﺮَأْ ﺑِﺎ ‪‬‬
‫را ﺗﻌﻠﻴﻢ داد‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ روز دوﺷﻨﺒﻪ ﻛﻪ وﺣﻰ آﻣﺪ ﭼﻬﻞ ﺳﺎل داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮذر ﻏﻔﺎرى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪم‪» :‬اول ﺑﺎر ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻛﺮدى ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺪهاى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮذر‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ دره ﻣﻜﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ دو ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺳﻮى ﻣﻦ آﻣﺪﻧﺪ ﻳﻜﻰ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﻮد و دﻳﮕﺮى ﻣﻴﺎن‬
‫زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن ﺑﻮد‪ ،‬و ﻳﻜﻴﺸﺎن ﺑﻪ دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ‪«.‬‬
‫دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ‪ «.‬ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺑﺎ ﻳﻜﻰ وزن ﻛﻦ‪ «.‬و ﻣﺮا ﺑﺎ ﻳﻜﻰ وزن ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺑﺎ ده ﺗﻦ وزن ﻛﻦ‪ «.‬و ﻣﺮا ﺑﺎ ده ﺗﻦ وزن ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺑﺎ ﺻﺪ ﺗﻦ وزن ﻛﻦ« و ﻣﺮا ﺑﺎ ﺻﺪ ﺗﻦ وزن ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬وى را ﺑﺎ ﻫﺰار ﺗﻦ وزن ﻛﻦ‪ «.‬و ﻣﺮا ﺑﺎ ﻫﺰار ﺗﻦ وزن ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﻳﻜﻴﺸﺎن ﺑﻪ دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻜﻢ او را ﺑﺸﻜﺎف« و ﺷﻜﻢ ﻣﺮا ﺑﺸﻜﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬دل او را ﺑﺮون آر« ﻳﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬دل او را ﺑﺸﻜﺎف« و دل ﻣﺮا ﺑﺸـﻜﺎﻓﺖ و ﻗﻄـﺮات ﺧـﻮن از آن‬
‫ﺑﺮآورد و ﺑﻴﻔﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻜﻢ او را ﺑﺸﻮى و ﻗﻠﺒﺶ را ﺑﺸﻮى‪ «.‬آﻧﮕﺎه آراﻣﺶ را ﺑﺨﻮاﺳﺖ ﻛـﻪ ﮔـﻮﻳﻰ ﺻـﻮرت‬
‫ﮔﺮﺑﻪاى ﺳﭙﻴﺪ ﺑﻮد و آﻧﺮا ﺑﻪ دل ﻣﻦ ﻧﻬﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻜﻢ او را ﺑﺪوز« و ﺷﻜﻢ ﻣﺮا ﺑﺪوﺧﺘﻨﺪ و ﻣﻬﺮ ﻧﺒﻮت ﻣﻴـﺎن دو‬
‫ﺷﺎﻧﻪام زدﻧﺪ و ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻮﻳﻰ ﻫﻨﻮز آﻧﻬﺎ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ‪.‬‬
‫از زﻫﺮى رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﺗﻰ وﺣﻰ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﺳﺨﺖ ﻏﻤﻴﻦ ﺷﺪ و‬
‫ﺑﺮ ﻗﻠﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎى ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻰرﻓﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﻴﻨﺪازد و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺑﺎﻻى ﻛﻮه ﻣﻰرﻓﺖ ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﺮ او ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻰﺷﺪ‬
‫و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻰ« و دﻟﺶ آرام ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﻳﻚ روز ﻛﻪ ﺑﻪ راه ﺑﻮدم ﻓﺮﺷﺘﻪاى را ﻛﻪ در ﺣﺮاء ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﻣﻰآﻣـﺪ دﻳـﺪم ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﺑﺮ ﻛﺮﺳﻰاى ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺳـﺨﺖ ﺑﺘﺮﺳـﻴﺪم و ﭘـﻴﺶ ﺧﺪﻳﺠـﻪ ﺑﺎزﮔﺸـﺘﻢ و ﮔﻔـﺘﻢ‪» :‬ﻣـﺮا‬
‫ﻄﻬ‪‬ـﺮْ ‪:74‬‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪ« و ﻣﺮا ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻴﺪﻧﺪ و اﻳﻦ آﻳﺎت ﻧﺎزل ﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﺎ أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ ا ْﻟ ‪‬ﻤﺪ‪ ‬ﱢﺛﺮُ ُﻗﻢ‪َ ‬ﻓﺄَ ْﻧﺬ‪‬ر‪ ‬و‪ ‬ر‪ ‬ﺑﻚ‪َ ‬ﻓ َﻜ ‪‬ﺒﺮْ و‪ ‬ﺛ‪‬ﻴﺎﺑ‪‬ـﻚ‪َ ‬ﻓ َ‬
‫‪.4 -1‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬اى ﺟﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻴﭽﻴﺪه‪ ،‬ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﺑﺘﺮﺳﺎن‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرت را ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻮى و ﻟﺒﺎس ﺧﻮﻳﺶ ﭘـﺎﻛﻴﺰه‬
‫دار‪.‬‬
‫زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ آﻳﺎﺗﻰ ﻛﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ اﻗﺮأ ﺑﺎﺳﻢ رﺑﻚ اﻟﺬى ﺧﻠﻖ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺎ ﻟﻢ ﻳﻌﻠﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ اراده ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ او ﻣﺤﻤﺪ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و ﺳـﻠﻢ ﻗـﻮم را از‬
‫ﻋﺬاب ﺧﺪاى ﺑﻴﻢ دﻫﺪ و از ﻛﻔﺮ و ﺑﺖﭘﺮﺳﺘﻰ ﺑﺎز آرد و از ﻧﻌﻤﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮى ﻛﻪ ﺑﻪ او داده ﺑﻮد ﺳﺨﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ‪،‬‬
‫‪45‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻧﻬﺎﻧﻰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮد و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺪو اﻳﻤـﺎن آورد‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ رﺣﻤﺔ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺧﺪا از ﭘﻰ اﻗﺮار ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﺑﻴﺰارى از ﺑﺘﺎن واﺟﺐ ﻛﺮد ﻧﻤﺎز ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻧﻤﺎز ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ واﺟﺐ ﺷﺪ ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻴﺎﻣـﺪ و او‬
‫ﺑﺎﻻى ﻣﻜﻪ ﺑﻮد و ﭘﺎﺷﻨﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ زد و ﭼﺸﻤﻪاى ﺑﺸﻜﺎﻓﺖ و ﺟﺒﺮﻳﻞ ﻋﻠﻴـﻪ اﻟﺴـﻼم وﺿـﻮ ﻛـﺮد و ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﻣﻰﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﺒﺮﻳﻞ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻄﻬﻴﺮ ﻧﻤﺎز را ﺑﺪو ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪ .‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺒﺮﻳﻞ وﺿﻮ ﻛـﺮد و‬
‫ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻮن او ﻧﻤﺎز ﻛﺮد‪ ،‬و ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﺮﻓﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ ﺧﺪﻳﺠﻪ رﻓﺖ و وﺿـﻮ ﻛـﺮد ﺗـﺎ‬
‫ﺗﻄﻬﻴﺮ ﻧﻤﺎز را ﺑﺪو ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﺪ و ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ وﺿﻮ ﻛﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻧﻴـﺰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫وى ﻧﻤﺎز ﻛﺮد‪.‬‬
‫از اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺒﻮت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ رﺳﻴﺪ‪ ،‬وى ﺑﻪ ﻛﻨﺎر‬
‫ﻛﻌﺒﻪ ﺧﻔﺘﻪ ﺑﻮد و رﺳﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن آﻧﺠﺎ ﻣﻰﺧﻔﺘﻨﺪ و ﺟﺒﺮﻳﻴﻞ و ﻣﻴﻜﺎﻳﻴﻞ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫»ﻓﺮﻣﺎن درﺑﺎره ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬درﺑﺎره ﺳﺎﻻر ﻗﻮم اﺳﺖ« و ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و از ﺳﻮى ﻗﺒﻠﻪ درآﻣﺪﻧﺪ و ﺳﻪ ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ را‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاب ﺑﻮد و او را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺑﮕﺮداﻧﻴﺪﻧﺪ و ﺷﻜﻤﺶ ﺑﺸﻜﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه از آب زﻣﺰم ﺑﻴﺎوردﻧـﺪ و داﺧـﻞ‬
‫ﺷﻜﻢ او را از ﺷﻚ و ﺷﺮك و ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ و ﺿﻼﻟﺖ ﭘﺎك ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻃﺸﺘﻰ از ﻃﻼ ﺑﻴﺎوردﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺮ از اﻳﻤﺎن‬
‫و ﺣﻜﻤﺖ ﺑﻮد و ﺷﻜﻢ و اﻧﺪرون وى را از اﻳﻤﺎن و ﺣﻜﻤﺖ ﭘﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه وى را ﺳﻮى آﺳﻤﺎن اول ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﺟﺒﺮﻳﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﺑﮕﺸﺎﻳﻴﺪ« و در ﺑﺎﻧﺎن آﺳﻤﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﻴﺴﺘﻰ؟«‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ﺟﺒﺮﻳﻠﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬و ﻛﻰ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻫﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪه؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﻮش آﻣﺪﻳﺪ »و ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ دﻋﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن درآﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺮدى ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و ﻧﻜﻮ ﻣﻨﻈﺮ دﻳﺪ و از ﺟﺒﺮﻳﻞ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﺟﺒﺮﻳﻞ ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬اﻳﻦ ﭘﺪرت آدم اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن وى را ﺑﻪ آﺳﻤﺎن دوم ﺑﺮدﻧﺪ و ﺟﺒﺮﻳﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﺸﺎﻳﻴﺪ‪ «.‬و ﻫﻤـﺎن ﺳـﺆال را از او ﻛﺮدﻧـﺪ و در‬
‫ﻫﻤﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﺳﺆال و ﺳﺨﻦ ﻫﻤﺎن ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻮن درآﻣﺪ دو ﻣﺮد آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬اى ﺟﺒﺮﺋﻴـﻞ اﻳﻨـﺎن‬
‫ﻛﻴﺴﺘﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﺤﻴﻰ و ﻋﻴﺴﻰ ﺧﺎﻟﻪزادﮔﺎن ﺗﻮاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪46‬‬

‫ﭘﺲ از آن وى را ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺳﻮم ﺑﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن درآﻣﺪ ﻣﺮدى آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬اى ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ اﻳﻦ‬
‫ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺑﺮادرت ﻳﻮﺳﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎن زﻳﺒﺎﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺎه ﺷﺐ ﭼﻬﺎرده از ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺳـﺮ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن وى را ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﭼﻬﺎرم ﺑﺮدﻧـﺪ و در آﻧﺠـﺎ ﻣـﺮدى ﺑـﻮد و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﭘﺮﺳـﻴﺪ‪» :‬اى ﺟﺒﺮﺋﻴـﻞ اﻳـﻦ‬
‫ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺟﻮاب داد‪» :‬اﻳﻦ ادرﻳﺲ اﺳﺖ و آﻳﻪ »و‪ ‬ر‪َ ‬ﻓﻌ‪‬ﻨﺎه‪ ‬ﻣ‪‬ﻜﺎﻧﺎً ‪‬ﻋ ‪‬ﻠﻴ‪‬ﺎ ‪) 57 :19‬ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬و او را ﺑﻪ ﻣﻘـﺎﻣﻰ ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻳﻢ(« را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن‪ ،‬وى را ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺮدﻧﺪ و ﻣﺮدى آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬اى ﺟﺒﺮﻳﻞ اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬اﻳﻦ ﻫﺎرون اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن وى را ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺷﺸﻢ ﺑﺮد و ﻣﺮدى آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬اى ﺟﺒﺮﻳﻞ اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺳﻰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن وى را ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻫﻔﺘﻢ ﺑﺮد و ﻣﺮدى آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺟﺒﺮﻳﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﭘﺪرت اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن وى را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮد و در آﻧﺠﺎ ﺟﻮﻳﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ آب آن از ﺷﻴﺮ ﺳﭙﻴﺪﺗﺮ و از ﻋﺴﻞ ﺷﻴﺮﻳﻦﺗﺮ ﺑـﻮد‬
‫و دو ﺳﻮى آن ﺧﻴﻤﻪﻫﺎى ﻣﺮوارﻳﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮﺳﻴﺪ اى ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ اﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻮﺛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﻄﺎ ﻛﺮده و اﻳﻦ ﻣﺴﻜﻨﻬﺎى ﺗﻮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ از ﺧﺎك آن ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻚ ﺑﻮد ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﺳﻮى ﺳﺪرة اﻟﻤﻨﺘﻬﻰ‬
‫رﻓﺖ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚ ﺗﻴﺮ ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮ ﺑـﻮد و از ﻧﺰدﻳﻜـﻰ ﭘﺮوردﮔـﺎر ﺗﺒـﺎرك و‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻰ اﻗﺴﺎم در و ﻳﺎﻗﻮت و زﺑﺮﺟﺪ ﺑﺮ درﺧﺖ ﻧﻤﻮدار ﺑﻮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺧﺪاى ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﺧﻮﻳﺶ وﺣﻰ ﻛﺮد و ﺑﻪ او ﻓﻬﻢ و ﻋﻠﻢ داد و ﭘﻨﺠﺎه ﻧﻤﺎز ﺑﺮ او ﻣﻘﺮر ﻛﺮد‪.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﺧﺪا ﺑﺮ اﻣﺖ ﺗﻮ ﭼﻪ ﻣﻘﺮر ﻓﺮﻣﻮد؟«‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ﭘﻨﺠﺎه ﻧﻤﺎز‪«.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ ﺧﺪاى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺮد و ﺑﺮاى اﻣﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﺨﻮاه ﻛﻪ اﻣﺖ ﺗﻮ از ﻫﻤـﻪ اﻣﺘﻬـﺎ‬
‫ﺿﻌﻴﻔﺘﺮ اﺳﺖ و ﻋﻤﺮ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ دارد« و آن ﺑﻠﻴﺎت ﻛﻪ از ﺑﻨﻰ اﺳﺮاﺋﻴﻞ دﻳﺪه ﺑﻮد ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ده ﻧﻤﺎز از اﻣﺖ وى ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﺎز ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮﮔﺮد و از ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﮕﻴﺮ« و ﭼﻨﺎن ﻛﺮد ﺗﺎ ﭘﻨﺞ ﻧﻤـﺎز ﺑـﺎﻗﻰ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪47‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﺑﺎز ﻣﻮﺳﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎزﮔﺮد و ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺑﮕﻴﺮ‪ «.‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﻔـﺖ‪» :‬دﻳﮕـﺮ ﺑـﺎز ﻧﺨـﻮاﻫﻢ ﮔﺸـﺖ« و در دل وى‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎز ﻧﮕﺮدد ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻮد‪» :‬ﺳﺨﻦ ﻣﻦ ﺑﺎزﻧﮕﺮدد و ﻗﻀﺎى ﻣﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧﭙـﺬﻳﺮد‪ «.‬اﻣـﺎ‬
‫ﻧﻤﺎز اﻣﺖ ﻣﻦ ده ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻮﻳﻰ‪ ،‬ﺣﺘﻰ ﺑﻮى ﻋﺮوس را ﺧﻮﺷﺘﺮ از ﺑﻮى ﭘﻮﺳﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﺪﻳﺪم ﻛﻪ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮدم را ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺖ او ﭼﺴﺒﺎﻧﻴﺪم و ﺑﻮ ﻛﺸﻴﺪم‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن اﺧﺘﻼف دارﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻛﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻤﺎن آورد و ﺗﺼﺪﻳﻖ او ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮدى ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ اﻳﻤﺎن آورد ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟـﺐ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻮد‪.‬‬
‫ذﻛﺮ ﺑﻌﻀﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اول ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻤﺎز ﻛﺮد ﻋﻠﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻫﻢ از ﺟﺎﺑﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ روز دوﺷﻨﺒﻪ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ و ﻋﻠـﻰ ﺑـﻪ روز‬
‫ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺣﻤﺰه ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از زﻳﺪ ﺑﻦ ارﻗﻢ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اول ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و ﺳـﻠﻢ‬
‫اﻳﻤﺎن آورد‪ ،‬ﻋﻠﻰ اﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮد« و اﻳﻦ را ﺑﺎ ﻧﺨﻌﻰ ﮔﻔﺘﻢ و اﻧﻜﺎر ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﻛـﻪ اﺳـﻼم‬
‫آورد اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫از اﺑﻮ ﺣﻤﺰه واﺑﺴﺘﻪ اﻧﺼﺎر ﻧﻴﺰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪاى ﺻـﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و‬
‫ﺳﻠﻢ اﻳﻤﺎن آورد ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎد ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻨﺪه ﺧﺪا و ﺑﺮادر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻢ‬
‫و ﺻﺪﻳﻖ اﻛﺒﺮم ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻣﻦ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻮﻳﺪ دروﻏﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎن ﺑـﺎ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻤﺎز ﻛﺮدم‪«.‬‬
‫ﻋﻔﻴﻒ ﻛﻨﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ روزﮔﺎر ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آﻣﺪم‪ ،‬و ﭘﻴﺶ ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻣﻨـﺰل ﮔـﺮﻓﺘﻢ و‬
‫ﭼﻮن آﻓﺘﺎب ﺑﺮآﻣﺪ ﻛﻌﺒﻪ را ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ و ﺟﻮاﻧﻰ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻧﻈﺮ ﻛﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ رﻓـﺖ و رو ﺑـﻪ آن‬
‫اﻳﺴﺘﺎد و ﭼﻴﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﭘﺴﺮى ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﻪ ﻃﺮف راﺳﺖ وى اﻳﺴﺘﺎد و ﻃﻮﻟﻰ ﻧﻜﺸﻴﺪ ﻛﻪ زﻧﻰ ﺑﻴﺎﻣـﺪ و ﭘﺸـﺖ‬
‫ﺳﺮ وى اﻳﺴﺘﺎد و ﭼﻮن ﺑﻪ رﻛﻮع رﻓﺖ ﭘﺴﺮ و زن رﻛﻮع ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺟﻮان ﺳﺮ ﺑﺮداﺷﺖ و ﭘﺴﺮ و زن ﻧﻴﺰ ﺳﺮ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺟﻮان ﺳﺠﺪه ﻛﺮد و آن دو ﻧﻴﺰ ﺳﺠﺪه ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﻋﺒﺎس اﻳﻦ ﻛﺎرى ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ ،‬ﻛﺎرى ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ ،‬داﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻧﺪاﻧﻢ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ اﺳﺖ ﻣﻰداﻧﻰ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ اوﺳﺖ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪48‬‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻧﺪاﻧﻢ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻰداﻧﻰ اﻳﻦ زن ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ آﻧﻬـﺎ‬
‫اﻳﺴﺘﺎده ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻧﺪاﻧﻢ« ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺧﺪﻳﺠﻪ دﺧﺘﺮ ﺧﻮﻳﻠﺪ ﻫﻤﺴﺮ ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺮادرزادهام ﺑﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫ﻛﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﻛﻨﻮن ﺑﺮ ﻫﻤﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﺟﺰ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﭘﻴﺮ و اﻳﻦ‬
‫دﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ اﻳﺎس ﺑﻦ ﻋﻔﻴﻒ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﺳﺨﻦ ﺟﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﺮدى ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻮدم و در اﻳﺎم ﺣﺞ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻜﻪ رﻓﺘﻢ و ﭘﻴﺶ ﻋﺒﺎس ﻓﺮود آﻣﺪم و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ وى ﺑﻮدم ﻣﺮدى ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد و رو ﺑﻪ ﻛﻌﺒـﻪ‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از آن زﻧﻰ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﺎ وى ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﭘﺴﺮى ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﺎ وى ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﻋﺒﺎس‪ ،‬اﻳﻦ دﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ آﻧﺮا ﻧﺪاﻧﻢ؟«‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ ﺧﺪا وى را ﺑﻪ اﺑﻼغ اﻳﻦ دﻳﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﮔﻨﺠﻬﺎى ﻛﺴﺮى و ﻗﻴﺼﺮ از آن وى ﻣﻰﺷﻮد‪ .‬و اﻳﻦ زن‪ ،‬ﻫﻤﺴـﺮ او ﺧﺪﻳﺠـﻪ دﺧﺘـﺮ ﺧﻮﻳﻠـﺪ اﺳـﺖ و اﻳـﻦ ﭘﺴـﺮ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻮزاده وى ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪو اﻳﻤﺎن آورده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اى ﻛﺎش آن روز اﻳﻤﺎن آورده ﺑﻮدم و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻤﻴﻦ رواﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻋﻔﻴـﻒ ﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬ﻋﺒـﺎس اﺑـﻦ ﻋﺒـﺪ اﻟﻤﻄﻠـﺐ‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮد و ﺑﺮاى ﺧﺮﻳﺪ ﻋﻄﺮ ﺑﻪ ﻳﻤﻦ ﻣﻰآﻣﺪ و در اﻳﺎم ﺣﺞ ﻣﻰﻓﺮوﺧﺖ و ﻳﻚ روز ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻋﺒﺎس در ﻣﻨﻰ‬
‫ﺑﻮدم ﻣﺮدى ﺑﻴﺎﻣﺪ و وﺿﻮ ﻛﺮد و ﺑﻨﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد ﭘﺲ از آن زﻧﻰ ﺑﻴﺎﻣﺪ وﺿﻮ ﻛﺮد و ﭘﻬﻠﻮى وى ﺑﻨﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد‪ ،‬ﭘﺲ از‬
‫آن ﺟﻮاﻧﻰ ﺑﻴﺎﻣﺪ و وﺿﻮ ﻛﺮد و ﭘﻬﻠﻮى وى ﺑﻨﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد‪«.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ اﺳﺖ و ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا او را ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮى‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده و اﻳﻦ ﺑﺮادر زاده ﻣﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺮو دﻳﻦ او ﺷﺪه و اﻳﻦ‪ ،‬زن او ﺧﺪﻳﺠﻪ دﺧﺘﺮ ﺧﻮﻳﻠﺪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ دﻳﻦ اوﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﻔﻴﻒ از آن ﭘﺲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورد و اﺳـﻼم در ﻗﻠـﺐ وى رﺳـﻮخ ﻳﺎﻓـﺖ ﻣـﻰﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﻛـﺎش ﻣﺴـﻠﻤﺎن‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺑﻮدم‪«.‬‬
‫از اﺑﻮ ﺣﺎزم ﻣﺪﻧﻰ و ﻫﻢ از ﻛﻠﺒﻰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻰ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺳﻼم آورد‪.‬‬
‫ﻛﻠﺒﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﻠﻰ وﻗﺘﻰ اﺳﻼم آورد ﻛﻪ ﻫﻔﺖ ﺳﺎل داﺷﺖ‪«.‬‬
‫از اﺑﻦ اﺳﺤﻖ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ذﻛﻮرى ﻛﻪ اﺳﻼم آورد و ﺗﺼﺪﻳﻖ دﻳﻦ ﺧـﺪا ﻛـﺮد ﻋﻠـﻰ ﺑـﻦ اﺑـﻰ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮد و آن ﻫﻨﮕﺎم ده ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد و از ﻧﻌﻤﺖﻫﺎ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وى داده ﺑﻮد اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﺳﻼم در ﻛﻨﺎر‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪49‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫از اﺑﻦ اﻟﺤﺠﺎج رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎى ﺧﺪا درﺑﺎره ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ و ﻧﻴﻜﻰﻫـﺎ ﻛـﻪ درﺑـﺎره وى‬
‫اراده ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻮد اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن دﭼﺎر ﺳﺨﺘﻰ ﺷﺪﻧﺪ و اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﻧﺎﻧﺨﻮر ﺑﺴـﻴﺎر داﺷـﺖ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺻـﻠﻰ اﷲ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﻋﻤﻮى ﺧﻮد ﻋﺒﺎس ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ ﻣﺎﻟﺪارﺗﺮ ﺑﻮد ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﻋﺒـﺎس‪ ،‬ﺑـﺮادرت اﺑـﻮ ﻃﺎﻟـﺐ‬
‫ﻧﺎﻧﺨﻮر ﺑﺴﻴﺎر دارد و ﻣﺮدم ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ ﺑﻴﺎ ﺑـﺮوﻳﻢ ﺑـﺎر او را ﺳـﺒﻚ ﻛﻨـﻴﻢ ﻣـﻦ ﻳﻜـﻰ از‬
‫ﭘﺴﺮان او را ﻣﻰﮔﻴﺮم و ﺗﻮ ﻫﻢ ﻳﻜﻰ را ﺑﮕﻴﺮ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ رﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎر ﺗﺮا ﺳﺒﻚ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﺳﺨﺘﻰ از ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺮود‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻘﻴﻞ را ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﺑﮕﺬارﻳﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪ «.‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻋﻠـﻰ‬
‫را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﺑﺮد و ﻋﺒﺎس ﺟﻌﻔﺮ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد ﺑﺮد و ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪاى‬
‫ﺑﻮد ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻣﺒﻌﻮث ﻛﺮد و ﻋﻠﻰ ﺑﺪو اﻳﻤﺎن آورد و ﺟﻌﻔﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﭘﻴﺶ ﻋﺒﺎس ﺑﻮد ﺗﺎ اﺳـﻼم آورد و از او‬
‫ﺑﻰﻧﻴﺎز ﺷﺪ‪.‬‬
‫از اﺑﻦ اﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑـﻪ وﻗـﺖ ﻧﻤـﺎز ﺑـﻪ درهﻫـﺎى ﻣﻜـﻪ‬
‫ﻣﻰرﻓﺖ و ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻧﻴﺰ ﻧﻬﺎﻧﻰ از ﭘﺪر و ﻫﻤﻪ ﻋﻤﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ وى ﻫﻤﺮاه ﻣﻰﺷـﺪ و ﻧﻤـﺎز ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﭼﻮن ﺷﺐ ﻣﻰﺷﺪ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺘﻨﺪ و ﻣﺪﺗﻰ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺒﻮدﻧﺪ و ﻳﻚ روز ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ آﻧﻬﺎ را ﺑﺪﻳﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزادهام اﻳﻦ دﻳﻦ ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬اﻳﻦ دﻳﻦ ﺧﺪا و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﭘﻴﻤﺒﺮان و دﻳﻦ ﭘﺪر ﻣﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﺮا ﺑﻪ‬
‫اﺑﻼغ آن ﻣﺒﻌﻮث ﻛﺮده و ﺳﺰاوار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ دﻋﻮت ﻣﺮا ﺑﭙﺬﻳﺮى و در اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﻤﻜﻢ ﻛﻨﻰ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزادهام ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻢ از دﻳﻦ ﺧﻮدم و ﭘﺪراﻧﻢ ﺑﮕﺮدم اﻣﺎ ﺗﺎ زﻧﺪهام ﻛﺴﻰ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﺪى ﻧﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﻛﺮد‪«.‬‬
‫رواﻳﺖ دﻳﮕﺮى از اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻫﺴﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻛﻪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﭘﺴـﺮ ﺟـﺎن اﻳـﻦ دﻳـﻦ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺮو آن ﺷﺪهاى؟«‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ﭘﺪر ﺟﺎن ﺑﻪ ﺧـﺪا و ﭘﻴﻤﺒـﺮان او اﻳﻤـﺎن آوردهام و ﺑـﻪ دﻳـﻦ ﻣﺤﻤـﺪ ﮔﺮوﻳـﺪهام و ﺑـﺎ او ﻧﻤـﺎز‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬او ﺗﺮا ﺑﻪ ﺧﻴﺮ دﻋﻮت ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺗﺎﺑﻊ او ﺑﺎش‪«.‬‬
‫از ﻣﺠﺎﻫﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻰ ده ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺻﺤﺎب ﻣﺎ اﺗﻔﺎق دارﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻋﻠﻰ ﻳﻚ ﺳﺎل ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و دوازده ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮدى ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورد اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺒﺴﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻋﻜﺎظ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ وى رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻛﻰ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪50‬‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬دو ﻣﺮد ﭘﻴﺮو ﻣﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻳﻚ آزاد و ﻳﻚ ﻏﻼم‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﺑﻼل‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در آن ﻣﻮﻗﻊ ﻣﻦ اﺳﻼم آوردم و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺑﻮدم‪«.‬‬
‫ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻧﻔﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮذر و اﺑﻦ ﻋﺒﺴﻪ ﻫﺮ دو ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﭘﻴﺶ از ﻣﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺰ ﭘﻴﻤﺒﺮ و اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﺑﻼل ﻛﺲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﻫﻴﭽﻜﺪام ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ دﻳﮕﺮى ﻛﻰ اﺳﻼم آورده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫از ﻣﻐﻴﺮة ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻧﻴﺰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اول ﻛﺲ ﻛﻪ اﺳﻼم آورد اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﺮوﻫﻰ دﻳﮕﺮ اﺳﻼم آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﭘﺪرم ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﺑﻮ ﺑﻜﺮ اول از ﻫﻤﻪ اﺳﻼم آورد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭘﻨﺠﺎه ﻛﺲ ﭘﻴﺶ از او اﺳﻼم آورده ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﻰ اﺳﻼم وى از ﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ اﻳﻤﺎن آورد زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ وى ﺑﻮد‪«.‬‬
‫از زﻫﺮى ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪» :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻛﻰ ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬از زﻧﺎن ﺧﺪﻳﺠﻪ و از ﻣﺮدان زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ‪«.‬‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻧﻴﺰ رواﻳﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫وﻟﻰ در رواﻳﺖ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻫﺴﺖ ﻛﻪ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا اول ذﻛﻮرى ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘـﺲ از ﻋﻠـﻰ‬
‫ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ ﭘﺲ از آن اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻗﺤﺎﻓﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و اﺳـﻼم ﺧـﻮﻳﺶ آﺷـﻜﺎر ﻛـﺮد و ﻗـﻮم‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ دﻋﻮت ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﺮدم دار ﺑﻮد و ﻧﺴﺐ ﻗﺮﺷﻴﺎن را ﻧﻴﻚ ﻣﻰﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻧﻴﻚ و ﺑﺪ آﻧﻬﺎ را ﺧـﻮب ﻣـﻰداﻧﺴـﺖ و‬
‫ﻣﺮدى ﺑﺎزرﮔﺎن و ﻧﻴﻜﺨﻮى ﺑﻮد و ﻣﺮدم ﻗﻮﻣﺶ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﻠﻢ و ﺗﺠﺎرت و ﻧﻴﻚ ﻣﺤﻀﺮى ﭘـﻴﺶ وى ﻣـﻰﺷـﺪﻧﺪ و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺖ ﺑﻪ اﺳﻼم دﻋﻮت ﻣﻰﻛﺮد و ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن و زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﻮام و ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ‬
‫ﺑﻦ ﻋﻮف و ﺳﻌﺪ اﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص و ﻃﻠﺤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﻴـﺪ اﷲ ﺑـﻪ دﺳـﺖ وى ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﺷـﺪﻧﺪ و ﭼـﻮن دﻋـﻮت وى را‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ و ﺑﺎ وى ﻧﻤﺎز ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ زودﺗﺮ از ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﻤﺎز ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻛﺴﺎن دﻳﮕﺮ از زن و ﻣﺮد ﺑـﻪ اﺳـﻼم روى‬
‫آوردﻧﺪ و ﺳﺨﻦ اﺳﻼم در ﻣﻜﻪ رواج ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﺎران ﻣﺎ اﺗﻔﺎق دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﺮوﻳـﺪ و ﺗﺼـﺪﻳﻖ او‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻰ درﺑﺎره اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻠﻰ و زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻜﻴﺸﺎن زودﺗﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺎص ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﺑـﻮذر را ﻧﻴـﺰ ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﭘﻨﺠﻤـﻴﻦ ﻳـﺎ‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺒﺴﻪ ﺳﻠﻤﻰ را ﻧﻴﺰ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪51‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬درﺑﺎره اﻳﻦ ﻛﺴﺎن اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺪاﻣﺸﺎن اول ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ و رواﻳﺘﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر در اﻳﻦ ﺑﺎب‬
‫ﻫﺴﺖ و ﻫﻢ درﺑﺎره ﻛﺴﺎن ﺑﻌﺪى ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺳﻼم زﺑﻴﺮ از ﭘﻰ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و او ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ ﻣﺴـﻠﻤﺎن‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻟﻰ در رواﻳﺖ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺎص و زﻧﺶ أُﻣ‪‬ﻴﻨَﺔ دﺧﺘﺮ ﺧﻠﻒ ﺑـﻦ اﺳـﻌﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﺑﻴﺎﺿﻪ ﺧﺰاﻋﻰ ﭘﺲ از ﮔﺮوﻫﻰ دﻳﮕﺮ اﺳﻼم آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﺲ از ﻣﺒﻌﺚ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺑﺪو ﻓﺮﻣﺎن داد ﻛﻪ ﻛﺎر دﻳﻦ را آﺷﻜﺎر‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ دﻋﻮت ﭘﺮدازد و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺸﺮِﻛ‪‬ﻴﻦَ ‪«94 :15‬‬
‫ﺻﺪ‪‬ع‪ ‬ﺑِﻤﺎ ُﺗﺆْ ‪‬ﻣﺮُ و‪ ‬أَ ‪‬ﻋﺮِض‪ ‬ﻋﻦِ ا ْﻟ ‪‬ﻤ ْ‬
‫»ﻓَﺎ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬آﻧﭽﻪ را دﺳﺘﻮر دارى آﺷﻜﺎر ﻛﻦ و از ﻣﺸﺮﻛﺎن روى ﺑﮕﺮدان‪.‬‬
‫و ﭘﻴﺶ از آن در ﺳﻪ ﺳﺎل اول ﻣﺒﻌﺚ ﻛﺎر دﻳﻦ ﻧﻬﺎﻧﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻧﻴﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺼﻮ‪‬ك‪َ ‬ﻓﻘُـﻞْ إِﻧﱢـﻲ ﺑ‪‬ـﺮِيء‪‬‬
‫ﺣﻚ‪ ‬ﻟ ‪‬ﻤﻦِ ا ﱠﺗ ‪‬ﺒ ‪‬ﻌﻚ‪ ‬ﻣﻦ ا ْﻟ ‪‬ﻤﺆْ ‪‬ﻣﻨ‪‬ﻴﻦَ‪َ ،‬ﻓﺈِنْ ‪‬ﻋ ‪‬‬
‫ﺧ ‪‬ﻔﺾ‪ ‬ﺟ‪‬ﻨﺎ ‪‬‬
‫»و‪ ‬أَ ْﻧﺬ‪‬ر‪ ‬ﻋﺸ‪‬ﻴﺮَ َﺗﻚ‪ ‬ا ْﻟﺄَ ْﻗﺮَﺑِﻴﻦَ‪ ،‬و‪ ‬ا ْ‬
‫‪‬ﻣﻤ‪‬ﺎ َﺗ ‪‬ﻌ ‪‬ﻤﻠُﻮنَ ‪«216 -214 :26‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬و ﺧﻮﻳﺸﺎن ﻧﺰدﻳﻜﺖ را ﺑﺘﺮﺳﺎن‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺮوﻳـﺖ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﺟﻨﺒـﻪ ﻣﻼﻳﻤـﺖ ﮔﻴـﺮ‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻴﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﮕﻮ ﻣﻦ از اﻋﻤﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﺑﻴﺰارم‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻳﺎران ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﻪ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ درهﻫﺎ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ و ﻧﻬﺎن از ﻗﻮم ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ روز ﻛﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ‬
‫اﺑﻰ وﻗﺎص و ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻳﻜﻰ از درهﻫﺎى ﻣﻜﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻧﻤﺎز ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ را‬
‫ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ و ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪ و ﻋﻴﺐ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻛﺎر ﺑﻪ زد و ﺧﻮرد ﻛﺸﻴﺪ و ﺳﻌﺪ ﺑـﻦ اﺑـﻰ وﻗـﺎص ﻳﻜـﻰ از ﻣﺸـﺮﻛﺎن را ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﺨﻮان ﺷﺘﺮى ﺑﺰد و ﺳﺮ او ﺑﺸﻜﺴﺖ و اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﻮﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺳﻼم رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ روزى ﺑﺮ ﺻﻔﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﻧﺪا داد و ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﺑﺮ او ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ »ﺗﺮا ﭼﻪ ﻣﻰﺷﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮ دﻫﻢ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺻﺒﺤﮕﺎه ﻳﺎ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﻣﻰرﺳﺪ آﻳﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﺮا ﺑﺎور ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را از ﻋﺬاﺑﻰ ﺳﺨﺖ ﻛﻪ در ﭘﻴﺶ دارﻳﺪ ﺑﻴﻢ ﻣﻰدﻫﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮﻟﻬﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدى؟« و ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺳﻮره اﺑﻮ ﻟﻬﺐ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﻄﺐِ‪،‬‬
‫ﺤ َ‬
‫ﺣﻤ‪‬ﺎ َﻟﺔَ ا ْﻟ ‪‬‬
‫ﺳ ‪‬ﻴﺼ‪‬ﻠﻰ ﻧﺎراً ذات‪َ ‬ﻟ ‪‬ﻬﺐٍ‪ ،‬و‪ ‬ا ‪‬ﻣﺮَأَ ُﺗﻪ‪ ‬‬
‫ﺴﺐ‪ ،‬‬
‫» َﺗ ‪‬ﺒﺖ‪ ‬ﻳ‪‬ﺪا أَﺑِﻲ َﻟ ‪‬ﻬﺐٍ و‪َ ‬ﺗﺐ‪ ،‬ﻣﺎ أَﻏْﻨﻰ ‪‬ﻋ ْﻨﻪ‪ ‬ﻣﺎ ُﻟﻪ‪ ‬و‪ ‬ﻣﺎ َﻛ ‪‬‬
‫ﺴﺪ‪«.5 -1 :111 ‬‬
‫ﺣ ‪‬ﺒﻞٌ ﻣﻦ ‪‬ﻣ ‪‬‬
‫ﻓﻲ ﺟِﻴﺪ‪‬ﻫﺎ ‪‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪52‬‬

‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬دﺳﺘﻬﺎى اﺑﻰ ﻟﻬﺐ زﻳﺎن ﻛﻨﺪ و زﻳﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎل وى و آﻧﭽﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورده ﻛـﺎرى ﺑـﺮاﻳﺶ‬
‫ﻧﺴﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ زودى وارد آﺗﺸﻰ ﺷﻌﻠﻪور ﺷﻮد ﺑﺎ زﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺎرﻛﺶ ﻫﻴﺰم اﺳﺖ و ﺗﻨﺎﺑﻰ ﺗﺎﺑﻴﺪه ﺑﻪ ﮔﺮدن دارد‪.‬‬
‫و ﻫﻢ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺘﻰ دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن آﻳﻪ و‪ ‬أَ ْﻧﺬ‪‬ر‪ ‬ﻋﺸ‪‬ﻴﺮَ َﺗﻚ‪ ‬ا ْﻟﺄَ ْﻗﺮَﺑِﻴﻦَ ‪ 214 :26‬ﻧﺎزل ﺷﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﺑﺮ ﺻﻔﺎ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﻧﺪا داد و ﻣﺮدم ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻰزﻧﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف« و ﭼﻮن ﻗـﻮم ﻓـﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﮔﻔـﺖ‪» :‬اﮔـﺮ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ در داﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﻮه ﺳﭙﺎﻫﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺮا ﺑﺎور ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺗﺎﻛﻨﻮن دروﻏﻰ از ﺗﻮ ﻧﺸﻨﻴﺪهاﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ ﺷﻤﺎ را از ﻋﺬاب ﺳﺨﺘﻰ ﻛﻪ در ﭘﻴﺶ دارﻳﺪ ﺑﻴﻢ ﻣﻰدﻫﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮﻟﻬﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ آوردى؟« و ﺳﻮره ﺗﺒﺖ ﻳﺪا اﺑﻰ ﻟﻬﺐ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن آﻳﻪ »و‪ ‬أَ ْﻧﺬ‪‬ر‪ ‬ﻋﺸ‪‬ﻴﺮَ َﺗﻚ‪ ‬ا ْﻟﺄَ ْﻗﺮَﺑِﻴﻦَ ‪ «214 :26‬ﻧﺎزل ﺷﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﺧﻮدم را ﺑﻴﻢ ﺑﺪﻫﻢ و ﺳﺨﺖ دﻟﮕﻴـﺮم ﻛـﻪ ﻣـﻰداﻧـﻢ وﻗﺘـﻰ‬
‫ﺳﺨﻦ آﻏﺎز ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺪى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪم ﺗﺎ ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اى ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آﻧﭽﻪ را ﻓﺮﻣـﺎن‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪاى اﻧﺠﺎم ﻧﺪﻫﻰ ﺧﺪا ﻋﺬاﺑﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻚ ﻃﻌﺎﻣﻰ ﺑﺴﺎز و ران ﮔﻮﺳﻔﻨﺪى ﺑﺮ آن ﻧﻪ و ﻇﺮﻓﻰ ﭘﺮ از ﺷﻴﺮ ﻛﻦ‬
‫و ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ را ﻓﺮاﻫﻢ آر ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻛﻨﻢ و ﻓﺮﻣﺎﻧﻰ را ﻛﻪ دارم ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﭽﻪ ﻓﺮﻣﻮده ﺑﻮد ﺑﻜﺮدم و ﻗﻮم را ﺑﺨﻮاﻧﺪم ﻛﻪ ﭼﻬﻞ ﺗﻦ‪ ،‬ﻳﻜﻰ ﻛﻤﺘﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺑﻮدﻧﺪ و ﻋﻤﺎن وى اﺑﻮ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ و ﺣﻤﺰه و ﻋﺒﺎس و اﺑﻮ ﻟﻬﺐ در آن ﻣﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﻃﻌﺎﻣﻰ را ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑـﻮدم‬
‫ﺑﻴﺎوردم‪ ،‬و ﭼﻮن آﻧﺮا ﭘﻴﺶ آوردم ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﭘﺎره ﮔﻮﺷﺘﻰ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ دﻧﺪان ﭘﺎره ﻛـﺮد و در‬
‫اﻃﺮاف ﻇﺮف اﻧﺪاﺧﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاى آﻏﺎز ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﻮم ﻏﺬا ﺧﻮردﻧﺪ و ﭼﻴﺰى ﻛﻢ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳـﺖ‪ ،‬ﻏـﺬاﻳﻰ را ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاى ﻫﻤﻪ آورده ﺑﻮدم ﻳﻜﻴﺸﺎن ﻣﻰﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻗﻮم را ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻰ ﺑﺪه‪«.‬‬
‫»ﻇﺮف ﺷﻴﺮ را ﺑﻴﺎوردم و ﺑﻨﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﻴﺮ اب ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻇﺮف ﺧﻮراك ﻳﻜﻴﺸﺎن ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻛﻨﺪ اﺑﻮﻟﻬﺐ ﭘﻴﺸﺪﺳﺘﻰ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬رﻓﻴﻘﺘﺎن ﺷﻤﺎ را ﺟﺎدو ﻛﺮد‪«.‬‬
‫و ﻗﻮم ﻣﺘﻔﺮق ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻧﻜﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬روز دﻳﮕﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ دﻳﺪى در ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺸﺪﺳـﺘﻰ ﻛـﺮد و ﻗـﻮم ﻣﺘﻔـﺮق‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺎز ﻃﻌﺎﻣﻰ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ و ﻗﻮم را دﻋﻮت ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺎن ﻛﺮدم و ﻛﺴﺎن را ﺑﺨﻮاﻧﺪم و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﻏﺬا ﺑﻴﺎوردم و ﭼﻨﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ روز ﭘـﻴﺶ ﻛـﺮده‬
‫ﺑﻮد و ﻏﺬا ﺑﺨﻮردﻧﺪ و ﭼﻴﺰى ﻛﻢ ﻧﺒﻮد و از ﺷﻴﺮ ﺑﻨﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﮕﻰ ﺳﻴﺮاب ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪53‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺳﺨﻦ آﻏﺎز ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﻴﭽﻜﺲ‬
‫از ﻣﺮدم ﻋﺮب ﭼﻴﺰى ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻣﻦ آوردهام ﺑﺮاى ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻴﺎورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺮ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت‬
‫آوردهام و ﺧﺪاى ﺗﻌﺎﻟﻰ ﻣﺮا ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮى آن ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﻛﺪاﻣﺘﺎن ﻣﺮا در اﻳﻦ ﻛﺎر ﻳﺎرى ﻣﻰﻛﻨﻴـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮادر و وﺻﻰ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻗﻮم ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻣﻦ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﺧﺮدﺳﺎﻟﺘﺮ ﺑﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣـﻦ ﭘﺸـﺘﻴﺒﺎن ﺗـﻮ‬
‫ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫و او ﮔﺮدن ﻣﺮا ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺑﺮادر و وﺻﻰ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻴﻊ وى ﺑﺎﺷﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻗﻮم ﺧﻨﺪان ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ از ﭘﺴﺮت اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻰ‪«.‬‬
‫رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﻧﺎﺟﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﻣﻴﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﭼﻄﻮر ﻣﻴﺮاث ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻳﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫رﺳﻴﺪ و ﺑﻪ ﻋﻤﻮﻳﺖ ﻧﺮﺳﻴﺪ؟«‬
‫ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ« و ﺳﻪ ﺑﺎر ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻮش دادﻧﺪ آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑﻨـﻰ ﻋﺒـﺪ‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺐ را ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎن وى ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻜﻴﺸﺎن ﻳﻚ ﺑﺰﻏﺎﻟﻪ ﻣﻰﺧﻮرد و ﻳﻚ ﻇﺮف ﺷﻴﺮ ﻣﻰﻧﻮﺷﻴﺪ و‬
‫اﻧﺪك ﻏﺬاﻳﻰ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺨﻮردﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﻏﺬا ﻣﺎﻧﻨﺪ اول ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮﻳﻰ دﺳـﺖ ﻧﺨـﻮرده ﺑـﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻇﺮف ﺷﻴﺮى ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﻴﺮاب ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﻤﻪ ﺷﻴﺮ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺑﻮد ﮔﻮﻳﻰ ﻛﺲ دﺳﺖ ﻧﺰده‬
‫ﺑﻮد و ﻧﻨﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫»ﭘﺲ از آن ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺷﻤﺎ ﺑﺨﺼﻮص و ﺳـﻮى ﻫﻤـﻪ ﻣـﺮدم‬
‫ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪهام و ﻛﺎر دﻋﻮت ﻣﺮا دﻳﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺪاﻣﺘﺎن ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮادر و ﻳﺎر و وارث ﻣﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ؟‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻛﺲ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ و ﻣﻦ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﺧﺮدﺳﺎﻟﺘﺮ ﺑﻮدم ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﺸﻴﻦ«‬
‫»ﭘﺲ از آن ﺳﺨﻦ ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﻜﺮار ﻛﺮد و ﺳﻪ ﺑﺎر ﮔﻔﺖ و ﻫﺮ ﺑﺎر ﻣﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﺸﻴﻦ«‬
‫»و ﭼﻮن ﺑﺎر ﺳﻮم ﺷﺪ دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻦ زد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑـﻪ ﺟـﺎى ﻋﻤـﻮﻳﻢ وارث‬
‫ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﺷﺪم‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ دﻋﻮت ﺧﺪاى آﺷﻜﺎر ﻛﺮد و ﻗﻮم را ﺑﻪ اﺳﻼم ﺧﻮاﻧـﺪ‪ ،‬ﻗـﻮﻣﺶ از او دورى‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و رد ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ از ﺧﺪاﻳﺎن آﻧﻬﺎ ﻋﻴﺐ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﻜﺎر وى ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺑﺮ ﺿـﺪ او ﻫﻤﺴـﺨﻦ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ وى ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻛﺎر دﻋﻮت ﺑﻮد و ﭼﻴﺰى ﻣﺎﻧﻊ او ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از دﻋﻮت ﺑﺎز ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ و اﺑـﻮ ﻃﺎﻟـﺐ از او ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ ﮔﺮوﻫـﻰ از‬
‫اﺷﺮاف ﻗﺮﻳﺶ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و أﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮي اﺑﻦ ﻫﺸﺎم و اﺳﻮد ﺑﻦ ﻣﻄﻠـﺐ و وﻟﻴـﺪ‬
‫ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه و اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم و ﻋﺎص ﺑﻦ واﺋﻞ و ﻧﺒﻴﻪ و ﻣﻨﺒﻪ ﭘﺴﺮان ﺣﺠﺎج ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﻃﺎﻟـﺐ رﻓﺘﻨـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫»اى اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺮادرزادهات ﻧﺎﺳﺰاى ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ و ﺑﺮ دﻳـﻦ ﻣـﺎ ﻋﻴـﺐ ﻣـﻰﮔﻴـﺮد و ﻋﻘـﻮل ﻣـﺎ را ﺳـﺒﻚ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪54‬‬

‫ﻣﻰﺷﻤﺎرد و ﭘﺪراﻧﻤﺎن را ﮔﻤﺮاه ﻣﻰداﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ وى را از ﻣﺎ ﺑﺪار ﻳﺎ او را ﺑﻪ ﻣﺎ واﮔﺬار ﻛﻪ ﺗـﻮ ﻧﻴـﺰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣـﺎ ﻣﺨـﺎﻟﻒ‬
‫اوﻳﻰ‪«.‬‬
‫و اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺳﺨﻨﻰ ﻣﻼﻳﻢ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻛﺎر دﻋﻮت ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻛﺎر ﺑـﺎﻻ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﻛﺴﺎن ﻛﻴﻨﻪﺗﻮز ﺷﺪﻧﺪ و ﻗﺮﺷﻴﺎن درﺑﺎره ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ را ﺑـﺮ ﺿـﺪ وى ﺗﺮﻏﻴـﺐ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺟﻤﻌﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ رﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺳﻦ و ﺷﺮف و ﻣﻘﺎم‬
‫ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﻣﻤﺘﺎزى‪ ،‬از ﺗﻮ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮادرزادهات را از ﻣﺎ ﺑﺎزدارى و ﺑﺎزﻧﺪاﺷﺘﻰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧـﺪا ﻧﻤـﻰﺗـﻮاﻧﻴﻢ دﻳـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺪران ﻣﺎ را ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻮﻳﺪ و ﻋﻘﻮل ﻣﺎ را ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺎرد و از ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎ ﻋﻴﺐ ﮔﻴﺮد ﻳﺎ او را از ﻣﺎ ﺑﺪار ﻳﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺗﻮ و او‬
‫ﺑﺮﺧﻴﺰﻳﻢ ﺗﺎ ﻳﻜﻰ از دو ﮔﺮوه از ﻣﻴﺎن ﺑﺮود‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ از ﺧﻼف و دﺷﻤﻨﻰ ﻗﻮم ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻤـﻰﺧﻮاﺳـﺖ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا را‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ از ﻳﺎرى او دﺳﺖ ﺑﺪارد‪.‬‬
‫از ﺳﺪى رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم و ﻋﺎص ﺑﻦ واﺋﻞ و اﺳﻮد‬
‫ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ و اﺳﻮد ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻳﻐﻮث و ﻛﺴﺎﻧﻰ دﻳﮕﺮ از ﭘﻴﺮان ﻗﻮم‪ ،‬ﻧﻴﺰ در آن ﻣﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ روﻳﻢ و درﺑﺎره ﻣﺤﻤﺪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﺼﺎف ﻣﺎ دﻫﺪ و او را از ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻰ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎ ﺑﺎز دارد‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ وى را ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺎﻧﺶ واﮔﺬارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﻢ دارﻳﻢ اﻳﻦ ﭘﻴﺮ ﺑﻤﻴﺮد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻛـﺎرى از ﻣـﺎ ﺳـﺮزﻧﺪ و ﻋﺮﺑـﺎن‬
‫ﻋﻴﺐ ﻣﺎ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ وى را رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﻤﻮﻳﺶ ﺑﻤﺮد و ﺑﺮ ﺿﺪ او ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻳﻜﻰ را ﻛﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺎم داﺷﺖ ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨـﻚ ﭘﻴـﺮان و اﺷـﺮاف ﻗـﻮم‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﺮا ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎر« و ﭼﻮن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺗﻮ ﺑﺰرگ و ﺳﺎﻻر ﻣـﺎﻳﻰ در ﺣـﻖ ﻣـﺎ‬
‫اﻧﺼﺎف ﻛﻦ و ﺑﺮادرزادهات را از ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻰ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎ ﺑﺎز دار و ﻣﺎ ﻧﻴﺰ او را ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺎﻧﺶ واﮔﺬارﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﻛﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻨﺎن ﺳﺮان و ﭘﻴﺮان ﻗﻮﻣﻨﺪ‬
‫و از ﺗﻮ اﻧﺼﺎف ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺎﻧﺸﺎن ﻧﺎﺳﺰا ﻧﮕﻮﻳﻰ و آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺮا ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺎﻧﺖ واﮔﺬارﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﭼﻴﺰى ﻣﻰﺧﻮاﻧﻢ ﻛﻪ از دﻳﻦ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻠﻤﻪاى ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺮب ﻣﻄﻴﻊ آﻧﻬﺎ ﺷﻮد و ﺑﺮ ﻋﺠﻢ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪ :‬آن ﭼﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ده ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﷲ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﻴﺰى ﺟﺰ اﻳﻦ ﺑﺨﻮاه‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺑﻴﺎرﻳﺪ و در دﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﭼﻴﺰى ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺨﻮاﻫﻢ‪«.‬‬
‫‪55‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑـﻪ ﺗـﻮ و ﺧـﺪاﻳﺎﻧﺖ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧـﺖ‬
‫دادهاﻧﺪ ﻧﺎﺳﺰا ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ«‪ .‬و ﺧﺪا در ﻗﺮآن ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺧﺮَةِ‬
‫ﺳ ‪‬ﻤﻌ‪‬ﻨﺎ ﺑِﻬﺬا ﻓﻲ ا ْﻟ ‪‬ﻤ ﱠﻠﺔِ اﻟْ‪ Ĥ‬‬
‫ﺸﻲ‪‬ء‪ ‬ﻳ‪‬ﺮاد‪ .‬ﻣﺎ ‪‬‬
‫ﺻ ِﺒﺮُوا ﻋ‪‬ﻠﻰ آ ‪‬ﻟ ‪‬ﻬ ‪‬ﺘ ُﻜﻢ‪ ‬إِنﱠ ﻫﺬا َﻟ َ‬
‫ﻄ َﻠﻖَ ا ْﻟ ‪‬ﻤ َﻠﺄُ ‪‬ﻣ ْﻨ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬أَنِ ا ‪‬ﻣﺸُﻮا و‪ ‬ا ‪‬‬
‫»و‪ ‬ا ْﻧ َ‬
‫ﺧﺘ‪‬ﻼقٌ ‪«7 -6 :38‬‬
‫إِنْ ﻫﺬا إِﻟﱠﺎ ا ْ‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬و ﺑﺰرﮔﺎﻧﺸﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ )و ﮔﻔﺘﻨﺪ( ﻛﻪ ﺑﺮوﻳﺪ و ﺑﺎ ﺧﺪاﻳﺎﻧﺘﺎن ﺑﺴﺎزﻳﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﭼﻴـﺰى ﻣﻄﻠـﻮب اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى از ﻣﻠﺖ دﻳﮕﺮ ﻧﺸﻨﻴﺪهاﻳﻢ و اﻳﻦ ﺑﺠﺰ ﺗﺰوﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫و اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادر زاده ﺳﺨﻦ ﻧﺎﺣﻖ ﺑ‪Ĥ‬ﻧﻬﺎ ﻧﮕﻔﺘـﻰ« و ﭘﻴﻤﺒـﺮ او را دﻋـﻮت ﻛـﺮد و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻛﻠﻤﻪاى ﺑﮕﻮ ﻛﻪ روز رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺷﺎﻫﺪ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﻢ ﺑﮕﻮ‪» :‬ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﷲ‪ «.‬ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔـﺮ ﻋﺮﺑـﺎن ﻋﻴـﺐ ﻧﻤـﻰﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ و‬
‫ﻧﻤﻰﮔﻔﺘﻨﺪ از ﻣﺮگ ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ را ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻴﺮو دﻳﻦ ﭘﻴﺮان ﻗﻮم ﻫﺴﺘﻢ«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘـﻴﺶ وى ﺷـﺪﻧﺪ و اﺑـﻮ ﺟﻬـﻞ ﻧﻴـﺰ از آن‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮد و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺮادرزادهات ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎ را ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻰﮔﻮﻳـﺪ و ﭼﻨـﻴﻦ و ﭼﻨـﺎن ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و ﻓـﻼن و ﺑﻬﻤـﺎن‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬او را از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎزدار‪«.‬‬
‫اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺨﻮاﺳﺖ و ﭼﻮن او ﺑﻴﺎﻣﺪ ﻣﻴﺎن اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ و ﻗﻮم ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻳﻚ ﻛﺲ ﺟﺎى ﺑﻮد و‬
‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻬﻠﻮى اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﻧﺸﻴﻨﺪ او رﻗﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﺟﺴﺖ و آﻧﺠﺎ ﻧﺸﺴﺖ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻋﻤﻮى ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻧﻴﺎﻓﺖ و ﻧﺰدﻳﻚ در ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزاده ﻗﻮﻣﺖ از ﺗﻮ ﺷﻜﺎﻳﺖ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺳﺰاى ﺧﺪاﻳﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔـﻮﻳﻰ«‪ .‬و ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻠﻤﻪاى ﺑﮕﻮﻳﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻋﺮﺑـﺎن ﻣﻄﻴﻌﺸـﺎن ﺷـﻮﻧﺪ و‬
‫ﻋﺠﻤﺎن ﺑﺎﺟﮕﺰارﺷﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ «.‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ در ﻗﻮم اﺛﺮ ﻛﺮد و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ده ﻛﻠﻤﻪ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬آن ﻛﻠﻤﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﷲ‪«.‬‬
‫و ﻗﻮم ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻫﻤﻪ ﺧﺪاﻳﺎن را ﻳﻜﻰ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ آن ﺳﺨﻨﺎن ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ و ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﺲ ﭘـﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻓﺮﺳـﺘﺎد و‬
‫ﭼﻮن ﺑﻴﺎﻣﺪ ﺑﺎ وى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ ﻗﻮﻣﺖ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﺮا و ﺧـﻮدت را ﺣﻔـﻆ‬
‫ﻛﻦ و ﭘﻴﺶ از ﻃﺎﻗﺖ ﻣﻦ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﺎر ﻣﻜﻦ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺸﻨﻴﺪ ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻳﺶ درﺑﺎره او ﺗﻐﻴﻴـﺮ رأى داده و از ﻳـﺎرى وى دﺳـﺖ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻤﻮ ﺟﺎن اﮔﺮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺑﻪ دﺳﺖ راﺳﺖ ﻣﻦ و ﻣﺎه را ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﭙﻢ ﻧﻬﻨﺪ ﻛـﻪ از اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎر ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻢ ﭼﺸﻢ ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺧﺪا آﻧﺮا ﻏﺎﻟﺐ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ در اﻳﻦ راه ﻫﻼك ﺷﻮم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا از ﭘﺲ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن اﺷﻚ رﻳﺨﺖ و ﺑﮕﺮﻳﺴﺖ و رﻓﺘﻦ آﻏﺎز ﻛﺮد‪ ،‬و اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ او را ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻧﺪ و‬
‫ﭼﻮن ﺑﻴﺎﻣﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزاده ﺑﺮو و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺑﮕﻮ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﺗﺮا ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﻴﻜﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪56‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ از ﻳﺎرى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا دﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﻤﻰدارد و ﺳﺮ دﺷـﻤﻨﻰ و ﺟـﺪاﻳﻰ‬
‫آﻧﻬﺎ دارد ﻋﻤﺎرة ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه را ﭘﻴﺶ وى ﺑﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى اﺑﻮ ﻃﺎﻟـﺐ اﻳﻨـﻚ ﻋﻤـﺎرة ﺑـﻦ وﻟﻴـﺪ ﻧﻴـﻚ‬
‫ﻣﻨﻈﺮﺗﺮ و ﺷﺎﻋﺮﺗﺮﻳﻦ ﺟﻮان ﻗﺮﻳﺶ‪ ،‬او را ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ ﻋﻘﻞ و ﻛﻤﻚ وى در ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪه ﺗﻮ ﺷـﻮد‬
‫و ﺑﺮادرزادهات را ﻛﻪ از دﻳﻦ ﺗﻮ و ﭘﺪراﻧﺖ ﺑﺮﻳﺪه و ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻗﻮم را ﺑﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻰ داده و ﻋﻘﻮﻟﺸﺎن را ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺮده‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﻦ ﻛﻪ او را ﺑﻜﺸﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺮدى در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮدى ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻘﺎ ﭼﻪ ﺑﺪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻰدﻫﻴﺪ ﻛﻪ او را ﻏﺬا دﻫﻢ و ﭘﺴﺮ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﻫﻢ ﻛﻪ او را ﺑﻜﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻋﺪى ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا اى اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻗﻮﻣـﺖ ﺑـﺎ ﺗـﻮ اﻧﺼـﺎف ﻣـﻰﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﻛﻮﺷﺶ دارﻧﺪ ﻛﺎرى ﻧﻜﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺳﺮ ﻗﺒﻮل ﻧﺪارى‪«.‬‬
‫اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ در ﺟﻮاب ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﻦ اﻧﺼﺎف ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ وﻟﻰ ﺗﻮ ﻗﻮم را ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﻦ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﻰ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺑﻜﻦ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ و ﻛﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ و ﺳـﺨﻨﺎن درﺷـﺖ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﻜﻨﺠﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨـﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ از دﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎز آﻳﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ را در ﭘﻨﺎه اﺑـﻮ ﻃﺎﻟـﺐ از آﺳـﻴﺐ آﻧﻬـﺎ ﻣﺤﻔـﻮظ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﭼﻮن رﻓﺘﺎر ﻗﺮﻳﺶ را ﺑﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ و ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺧﻮاﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى در ﺣﻤﺎﻳﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﻛﻪ ﺳﺮ ﺧﻼف داﺷﺖ‪ .‬و اﺑﻮ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ از رﻓﺘﺎر ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺧﻮﺷﺪل ﺷﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮد و ﻣﺪح ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ ﺗﺎ در ﻛﺎرﺷﺎن اﺳـﺘﻮار‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺮوة ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﺿﻤﻦ ﻧﺎﻣﻪاى ﺑﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ ﻣﺮوان ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ و ﻧﻮر ﺧﻮاﻧﺪ در آﻏﺎز ﻛﺎر ﺑﺎ وى دﺷﻤﻨﻰ ﻧﻜﺮدﻧﺪ و اﻣﻴﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺎن وى را ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ وﻟﻰ ﭼﻮن از ﺑﺘـﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺪى ﺳﺨﻦ آورد‪ ،‬ﺟﻤﻌﻰ از ﺗﻮاﻧﮕﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ از ﻃﺎﺋﻒ آﻣﺪﻧﺪ ﻣﻨﻜﺮ وى ﺷﺪﻧﺪ و ﻛﺴـﺎن ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑـﺮ‬
‫ﺿﺪ او ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮدم از او دورى ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻧﺪﻛﻰ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﺸﺎن ﻣﺤﻔﻮظ داﺷﺖ و ﻣﺪﺗﻰ ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎل ﺑﺒﻮد‪.‬‬
‫»ﭘﺲ از آن ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان و ﺑـﺮادران و اﻓـﺮاد ﻗﺒﻴﻠـﻪ ﺧـﻮﻳﺶ را از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﻰ‬
‫ﺑﮕﺮداﻧﻨﺪ و ﻛﺎر ﭘﻴﺮوان ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﺖ ﺷﺪ و ﺑﻌﻀﻰ از دﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﮕﺸﺘﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ را ﺧﺪا ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪ .‬و ﭼﻮن‬
‫ﻛﺎر ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﺨﺖ ﺷﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺒﺸﻪ روﻧـﺪ ﻛـﻪ در آﻧﺠـﺎ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰ ﭘﺎرﺳﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ او را ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻛﺲ ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮو او ﺳﺘﻢ ﻧﻤﻰدﻳﺪ و ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺒﺸﻪ ﻣﺤﻞ ﺗﺠﺎرت‬
‫‪57‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻣﻜﻪ آزاد دﻳﺪﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ﺑﻪ آﻧﺠﺎ رﻓﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻫﻤﭽﻨﺎن‬
‫ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺪ رﻓﺘﺎرى ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﺳﻼم در ﻣﻜﻪ رواج ﻳﺎﻓﺖ و ﻛﺴﺎﻧﻰ از اﺷﺮاف ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﺷﻤﺎر ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎر اول ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮدﻧﺪ اﺧﺘﻼف اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘـﻪاﻧـﺪ‬
‫ﻳﺎزده ﻣﺮد و ﭼﻬﺎر زن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻓﻀﻴﻞ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺣﺒﺸﻪ ﻧﻬﺎﻧﻰ ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ و ﻳﺎزده ﻣﺮد و ﭼﻬﺎر زن ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫و ﺳﻮاره و ﭘﻴﺎده ﺑﻪ ﺷﻌﻴﺒﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺧﺪا ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺗﻮﻓﻴﻖ داد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ آﻧﺠـﺎ رﺳـﻴﺪﻧﺪ دو ﻛﺸـﺘﻰ از ﺗﺠـﺎر‬
‫آﻣﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﺼﻒ دﻳﻨﺎر ﺳﻮى ﺣﺒﺸﻪ ﺑﺮد‪ .‬ﺳﻔﺮﺷﺎن در رﺟﺐ ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻌﺜﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑـﻮد‪ .‬ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺎﻗﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ درﻳﺎ رﺳـﻴﺪﻧﺪ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن رﻓﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ دﺳـﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨـﺪ و ﭼـﻮن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ آﺳﻮده ﺷﺪﻧﺪ و ﻛﺴﻰ ﻣﺘﻌﺮض دﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ واﻗﺪى رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺣﺒﺸﻪ اﻳﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﺑﺎ زﻧﺶ رﻗﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺣﺬﻳﻔﺔ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﺎ زﻧﺶ ﺳﻬﻠﻪ دﺧﺘﺮ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ‪.‬‬
‫زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﻮام ﺑﻦ ﺧﻮﻳﻠﺪ ﺑﻦ اﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ ﺑﻦ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﺪار‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻋﻮف ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ زﻫﺮه‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻻﺳﺪ ﺑﻦ ﻫﻼل ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻣﺨﺰوم ﺑﺎ زﻧﺶ ام ﺳﻠﻤﻪ دﺧﺘﺮ اﺑﻰ اﻣﻴـﺔ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﻐﻴﺮة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻣﺨﺰوم‪.‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻈﻌﻮن ﺟﻤﺤﻰ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﻋﻨﺰى ﺑﺎ زﻧﺶ ﻟﻴﻠﻰ دﺧﺘﺮ اﺑﻰ ﺣﺜﻤﻪ‪.‬‬
‫اﺑﻰ ﺳﺒﺮة ﺑﻦ اﺑﻰ رﻫﻢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى ﻋﺎﻣﺮى‪.‬‬
‫ﺣﺎﻃﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ‪.‬‬
‫ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﺑﻴﻀﺎ از ﺑﻨﻰ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻓﻬﺮ‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻨﻰ زﻫﺮه‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﻮى ﺣﺒﺸﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻓﺮزﻧﺪان ﻛﻮﭼﻜﻰ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻨﺪ ﻳﺎ آﻧﺠﺎ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻋﻤﺎر ﺑﻦ ﻳﺎﺳﺮ را ﻧﻴﺰ ﺟﺰو آﻧﻬﺎ ﺷﻤﺎرﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺸﺘﺎد و دو ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫در ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻋﻤﺎر ﺗﺮدﻳﺪ ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى دﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻣﺤﻨﺖ و ﻋﺬاﺑﻨﺪ و او ﺑﻪ اراده ﺧﺪا و در‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را از ﺑﻠﻴﻪ ﻧﮕﻬﺪارد ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻮى ﺣﺒﺸـﻪ روﻳـﺪ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪58‬‬

‫ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺲ از او ﺳﺘﻢ ﻧﻪﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﮔﺸﺎﻳﺶ دﻫﺪ« و ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺘﻨـﺪ‬
‫و اﻳﻦ اول ﻫﺠﺮت ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺳﻼم رخ داد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺠﺮت ﺣﺒﺸﻪ رﻓﺘﻨﺪ اﻳﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫از ﺑﻨﻰ اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف‪ :‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﺑﺎ زﻧﺶ رﻗﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى‪.‬‬
‫از ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ‪ :‬اﺑﻮ ﺣﺬﻳﻔﺔ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﺎ زﻧﺶ ﺳﻬﻠﻪ دﺧﺘﺮ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو‪.‬‬
‫از ﺑﻨﻰ اﺳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى ﺑﻦ ﻗﺼﻰ‪ :‬زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﻮام‪.‬‬
‫و دﻧﺒﺎﻟﻪ رواﻳﺖ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ رواﻳﺖ واﻗﺪى اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺲ از ﻧﺎم اﺑﻮ ﺳﺒﺮة ﺑﻦ اﺑﻰ رﻫﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ اﺑﻮ ﺣﺎﻃﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ اول ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻮى ﺣﺒﺸﻪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﻧﻴﺰ در رواﻳﺖ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺣﺒﺸﻪ ده ﻧﻔﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺮون ﺷﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺒﺸﻪ ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ زن ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻰ ﻫﺸﺘﺎد و دو ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﺣﺒﺸﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮدﻧﺪ و او ﺻـﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و ﺳـﻠﻢ در ﻣﻜـﻪ‬
‫آﺷﻜﺎر و ﻧﻬﺎن ﻛﺴﺎن را ﺳﻮى ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و در ﭘﻨﺎه اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ و ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ از آﺳﻴﺐ ﻣﺼﻮن ﺑﻮد و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ‬
‫او دﺳﺘﺮس ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬وى را ﺑﻪ ﺟﺎدوﮔﺮى و ﻛﺎﻫﻨﻰ و ﺟﻨﻮن ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺷﺎﻋﺮ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛـﻪ را ﺑـﻴﻢ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﺳﺨﻨﺎن او را ﺑﺸﻨﻮد و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮد از دﻳﺪن او ﺑﺎز ﻣﻰداﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻢ و اﺷﺮاف ﻗﺮﻳﺶ در ﺣﺠﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﺨﻦ آوردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ‬
‫ﻛﺴﻰ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻣﺮد ﻣﺪارا ﻧﻜﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﻘﻮل ﻣﺎ را ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺎرد و ﭘﺪراﻧﻤﺎن را ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻮﻳﺪ و دﻳﻨﻤـﺎن را ﺗﺤﻘﻴـﺮ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺟﻤﻌﻴﺘﻤﺎن را ﺑﻪ ﺗﻔﺮﻗﻪ اﻧﺪازد و ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﺎﻧﻤﺎن ﺑﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻘﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ وى ﺗﺤﻤﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺮدهاﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ در آن اﺛﻨﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ و ﺑﻴﺎﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺠﺮ اﻻﺳﻮد دﺳﺖ زد‪ ،‬آﻧﮕـﺎه‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮاف ﻛﻌﺒﻪ ﭘﺮداﺧﺖ و از ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﻮم ﮔﺬﺷﺖ و ﻳﻜﻴﺸـﺎن ﺳـﺨﻨﻰ ﺑـﻪ ﮔﻮﺷـﻪدار ﺑـﺎ او ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ اﺛـﺮ آن در‬
‫ﭼﻬﺮهاش ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ و ﺑﺮﻓﺖ و ﭼﻮن ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﻗﻮم ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎز ﺳﺨﻨﻰ ﮔﻮﺷﻪدار ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»اى ﮔﺮوه ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﻰﺷﻨﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻛﺸﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺳﺨﻦ وى در ﻗﻮم اﺛﺮ ﻛﺮد و ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ او ﺳـﺨﺖﺗـﺮ از‬
‫ﻫﻤﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻼﻳﻤﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﻘﺎﺳﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺷﻰ ﺑﺮو ﺗﻮ ﻫﻴﭽﻮﻗﺖ ﺳﺒﻚ ﻧﺒﻮدهاى«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ و روز دﻳﮕﺮ ﺟﻤﺎﻋﺖ در ﺣﺠﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻦ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻮدم و ﺑـﺎ ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫»درﺑﺎره وى ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮدﻳﺪ و ﭼﻮن ﺳﺨﻨﻰ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﮔﻔﺖ او را رﻫﺎ ﻛﺮدﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﻗﻮم در اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻫﻤﮕﻰ ﺑﺮﺟﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و وى را اﺣﺎﻃﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﺗـﻮ‬
‫ﺑﻮدى ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺘﻰ و دﻳﻦ و ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎ را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﺮدى‪«.‬‬
‫‪59‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬آرى ﻣﻨﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪«.‬‬

‫و ﻳﻜﻴﺸﺎن را دﻳﺪم ﻛﻪ اﻃﺮاف رداى او را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ و اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﺑﻪ دﻓـﺎع از او‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﺮﻳﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﻛﺴﻰ را ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ؟« و ﻗﺮﺷـﻴﺎن وى‬
‫را رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ رﻓﺘﺎرى ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻧﺴﺐ ﺑﻪ وى دﻳﺪم‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻚ روز اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﺬﺷﺖ و او ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺻﻔﺎ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و او را آزار ﻛﺮد و ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺖ‪ ،‬و از دﻳﻦ او ﻋﻴﺐ ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪ و ﭼﻴﺰى ﺑﺎ او ﻧﮕﻔﺖ و‬
‫ﻛﻨﻴﺰ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺪﻋﺎن ﺗﻴﻤﻰ ﻛﻪ در ﻣﻨﺰل وى ﺑﺮ ﺑﺎﻻى ﺻﻔﺎ ﺑﻮد اﻳﻦ را ﺑﺸﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻌﺒﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻨﺸﺴﺖ و ﭼﻴﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺰة ﺑﻦ ﻋﺒـﺪ‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻛﻪ ﻛﻤﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ دوش داﺷﺖ از ﺷﻜﺎر ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ ،‬و رﺳﻢ وى ﭼﻨـﺎن ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﭼـﻮن از ﺷـﻜﺎر ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻰﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻤﻰرﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﻛﻌﺒﻪ ﻃﻮاف ﺑﺮد و از ﭘﻰ ﻃﻮاف ﺑﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﻗﺮﻳﺶ ﻣﻰاﻳﺴﺘﺎد و ﺳﻼم ﻣﻰﮔﻔﺖ و‬
‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬ﺣﻤﺰه از ﻫﻤﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن دﻟﻴﺮﺗﺮ ﺑﻮد و آن روز وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺟﺎى ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻪ ﺑـﻮد و ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺣﻤﺰه ﺑﺮ ﻛﻨﻴﺰ اﺑﻦ ﺟﺪﻋﺎن ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﻋﻤﺎره ﻛﺎش دﻳـﺪه ﺑـﻮدى ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮادرزادهات ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺶ‪ ،‬از دﺳﺖ اﺑﻮ اﻟﺤﻜﻢ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﭼﻪ ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و اﺑﻮ اﻟﺤﻜﻢ او را‬
‫ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺖ و رﻓﺘﺎر ﻧﺎروا ﻛﺮد و ﺑﺮﻓﺖ و ﻣﺤﻤﺪ ﭼﻴﺰى ﺑﺎ او ﻧﮕﻔﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺣﻤﺰه از ﺧﺸﻢ ﺳﺮخ ﺷﺪ و ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﺮﻓﺖ و ﭘﻴﺶ ﻛﺲ ﻧﺎﻳﺴﺘﺎد و ﺑﺮاى در آوﻳﺨﺘﻦ ﺑﺎ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ آﻣﺎده‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ درآﻣﺪ او را ﺑﺪﻳﺪ ﻛﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﻗﻮم ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺳﻮى او رﻓﺖ و ﺑﺎ ﻛﻤﺎن ﺑﺰد و ﺳﺮ‬
‫او را ﺑﺸﻜﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ و ﻧﺪاﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺮ دﻳﻦ او ﻫﺴﺘﻢ و ﻫﺮ ﭼﻪ او ﮔﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‬
‫ﮔﻮﻳﻢ؟ اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﻰ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﻦ ﺑﺮﺧﻴﺰ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻣﺮدان ﺑﻨﻰ ﻣﺨﺰوم ﺑﻪ ﻳﺎرى اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ اﺑﻮ ﻋﻤﺎره ﻛﺎرى‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺑﺮادرزادهاش ﻧﺎﺳﺰاى زﺷﺖ ﮔﻔﺘﻪام‪ «.‬و ﺣﻤـﺰه اﺳـﻼم آورد و ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﺑﺪاﻧﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻴﺮو ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺣﻤﺰه از او دﻓﺎع ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬و از آزار ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ دﺳﺖ ﺑﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻳﺤﻴﻰ ﺑﻦ ﻋﺮوة ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﻛﻪ در ﻣﻜﻪ ﻗﺮآن آﺷﻜﺎرا ﺧﻮاﻧـﺪ ﻋﺒـﺪ اﷲ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬روزى ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﺗـﺎﻛﻨﻮن ﻗـﺮآن را آﺷـﻜﺎرا ﻧﺸـﻨﻴﺪهاﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺮآن را ﺑﻪ ﮔﻮش آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؟«‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻴﻢ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﺮا آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺮدى ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻗﻴﺎم ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺸـﻴﺮهاى داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از او ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺑﺮوم ﻛﻪ ﺧﺪا از ﻣﻦ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪60‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻧﻴﻤﺮوز ﺑﻪ ﻣﻘﺎم اﺑﺮاﻫﻴﻢ آﻣﺪ و ﻗﺮﺷﻴﺎن در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﺻﺪاى ﺑﻠﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‪ «.‬و ﻗﺮاﺋﺖ ﺳﻮره اﻟﺮﺣﻤﺎن را آﻏﺎز ﻛﺮد و ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ داد‪ .‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﮔـﻮش دادﻧـﺪ و‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﺑﻦ ام ﻋﺒﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ؟«‬
‫ﺑﻌﻀﻴﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻴﺰى از ﻗـﺮآن ﻣﺤﻤـﺪ ﻣـﻰﺧﻮاﻧـﺪ« و ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ و او را ﺳـﻴﻠﻰ زدن ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ و او‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬و ﭼﻬﺮهاش ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺷـﺪه ﺑـﻮد و ﺑـﺎ او ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﺑـﻴﻢ‬
‫داﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﺮوز در ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺧﻮار ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ و اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻓﺮدا ﻧﻴﺰ ﻛﺎر‬
‫ﺧﻮد را ﺗﻜﺮار ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻮش آﻧﻬﺎ رﺳﺎﻧﻴﺪى‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺣﺒﺸﻪ در ﻗﻠﻤﺮو ﻧﺠﺎﺷﻰ آرام ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﮔﺎن ﺣﺒﺸﻪ ﺣﻴﻠﻪاى ﻛﻨﻨﺪ و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﻣﺨﺰوﻣﻰ را ﺑﺎ ﻫﺪﻳﻪﻫـﺎى‬
‫ﻓﺮاوان ﺑﻔﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺠﺎﺷﻰ و ﺑﻄﺮﻳﻘﺎن وى دادﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺣﺒﺸﻪ ﺷﺪﻧﺪ اﻣﺎ از ﻋﻤـﺮو و‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﻛﺎرى ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﺪ و ﺳﺮاﻓﻜﻨﺪه ﺑﺎز آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﭘﺲ از آن ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و او ﻣﺮدى دﻟﻴﺮ و ﺟﺴﻮر ﺑﻮد و ﭘﻴﺶ از او ﻧﻴﺰ ﺣﻤـﺰة ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪ‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﺎ اﺳﻼم آﻧﻬﺎ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻴﺮو ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و اﺳـﻼم در ﻗﺒﺎﻳـﻞ ﻗـﺮﻳﺶ آﺷـﻜﺎر ﺷـﺪ و‬
‫ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻘﻴﻢ ﺣﺒﺸﻪ را در ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬
‫»و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و ﻫﻢ ﺳﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻜﺘﻮﺑﻰ ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺎن ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﻰ‬
‫ﻫﺎﺷﻢ و ﺑﻨﻰ اﻟﻤﻄﻠﺐ زن ﻧﺪﻫﻨﺪ و از آﻧﻬﺎ زن ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺧﺮﻳـﺪ و ﻓـﺮوش ﻧﻜﻨﻨـﺪ و ﻧﺎﻣـﻪاى در اﻳـﻦ ﺑـﺎب‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و در دل ﻛﻌﺒﻪ آوﻳﺨﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻮﻛﺪﺗﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫»و از ﭘﻰ ﭘﻴﻤﺎن ﻗﺮﺷﻴﺎن‪ ،‬و ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ و ﺑﻨﻰ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺷﻌﺐ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ وى ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺟﺰ اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺮﻳﺶ ﭘﻴﻮﺳﺖ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪ‪ ،‬و دو ﺳﺎل ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ‬
‫رﻧﺞ اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ آذوﻗﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰرﺳﻴﺪ ﻣﮕﺮ ﻧﻬﺎﻧﻰ و از ﻃﺮف ﻗﺮﺷﻴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﺮ ﻧﻴﻜﻰ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام ﺑﻦ ﺧﻮﻳﻠﺪ را دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻏﻼﻣﺶ ﮔﻨـﺪﻣﻰ ﺑـﺮاى ﺧﺪﻳﺠـﻪ ﻋﻤـﻪ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﻰﺑﺮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى در ﺷﻌﺐ ﺑﻮد‪ ،‬و در او آوﻳﺨﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ ﺧﻮراﻛﻰ ﻣﻰﺑﺮى؟ ﺑـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﻧﻤﻰﮔﺬارم ﺑﺮ وى و ﺗﺮا در ﻣﻜﻪ رﺳﻮا ﻣﻰﻛﻨﻢ«‬
‫و اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ او ﭼﻪ ﻛﺎر دارى؟«‬
‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ ﺧﻮراﻛﻰ ﻣﻰﺑﺮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺧﻮراﻛﻰ از ﻋﻤﻪاش ﭘﻴﺶ اوﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻧﻤﻰﮔﺬارى ﺑـﺮاى او ﺑﺒـﺮد‪ ،‬دﺳـﺖ از اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺮد ﺑﺪار‪«.‬‬
‫‪61‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﻣﺎ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى اﺳﺘﺨﻮان ﺷﺘﺮى ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و او را ﺑﺰد ﻛﻪ‬
‫ﺳﺮش ﺑﺸﻜﺴﺖ و او را ﺳﺨﺖ ﺑﻜﻮﻓﺖ و ﺣﻤﺰة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑـﻮد‪ ،‬و زد و ﺧـﻮرد آﻧﻬـﺎ را ﻣـﻰدﻳـﺪ‪ ،‬و‬
‫ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى و ﻳﺎران وى ﻗﺼﻪ را ﺑﺪاﻧﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺷﻤﺎﺗﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﻣﺪت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬آﺷﻜﺎر و ﻧﻬﺎن‪ ،‬ﺷﺐ و روز ﺑﻪ دﻋﻮت ﺧﺪاى ﻣﺸـﻐﻮل ﺑـﻮد و وﺣـﻰ ﭘﻴـﺎﭘﻰ‬
‫ﻣﻰرﺳﻴﺪ ﻛﻪ اﻣﺮ و ﻧﻬﻰ و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن و اﻗﺎﻣﻪ ﺣﺠﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺮان ﻗﻮم ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻋﺪه دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻰ ﺑﺪو دﻫﻨﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺗﻮاﻧﮕﺮﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺮد ﻣﻜﻪ ﺷﻮد و ﻫﺮ ﻛﻪ را ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ زﻧﻰ او دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ از آن ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣـﺎ‬
‫را ﻧﺎﺳﺰا ﻧﮕﻮﻳﻰ و ﺑﻪ ﺑﺪى ﻳﺎد ﻧﻜﻨﻰ و اﮔﺮ اﻳﻦ را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮى‪ ،‬ﭼﻴﺰى دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻼح ﻣﺎ‬
‫و ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬آن ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻳﻚ ﺳﺎل ﺗﻮ ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻻت و ﻋﺰى را ﺑﭙﺮﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ﺳﺎل ﺧﺪاى ﺗﻮ را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪﺑﻴﻨﻢ از ﭘﻴﺶ ﺧﺪاﻳﻢ ﭼﻪ ﻣﻰرﺳﺪ‪«.‬‬
‫و از ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ وﺣﻰ آﻣﺪ‪ُ » :‬ﻗﻞْ ﻳﺎ أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ اﻟْﻜﺎ ‪‬ﻓﺮُونَ‪ ،‬ﻻ أَ ‪‬ﻋ ‪‬ﺒﺪ‪ ‬ﻣﺎ َﺗ ‪‬ﻌ ‪‬ﺒﺪ‪‬ونَ‪ ،‬و‪ ‬ﻻ أَ ْﻧ ُﺘﻢ‪ ‬ﻋﺎ ِﺑﺪ‪‬ونَ ﻣﺎ أَ ‪‬ﻋ ‪‬ﺒﺪ‪ ‬و‪ ‬ﻻ أَﻧـﺎ‬
‫ﻋﺎ ِﺑﺪ‪ ‬ﻣﺎ ‪‬ﻋ ‪‬ﺒﺪ‪ ‬ﱡﺗﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻻ أَ ْﻧ ُﺘﻢ‪ ‬ﻋﺎ ِﺑﺪ‪‬ونَ ﻣﺎ أَ ‪‬ﻋ ‪‬ﺒﺪ‪َ .‬ﻟ ُﻜﻢ‪ ‬د‪‬ﻳ ُﻨ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻟﻲ‪ ‬د‪‬ﻳﻦِ ‪«6 -1 :109‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺑﮕﻮ اى ﻛﺎﻓﺮان‪ ،‬ﻣﻦ آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻴﺪ ﻧﻤـﻰﭘﺮﺳـﺘﻢ‪ ،‬و ﺷـﻤﺎ ﻧﻴـﺰ ﭘﺮﺳـﺘﻨﺪه ﭼﻴـﺰى ﻛـﻪ ﻣـﻦ‬
‫ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻢ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﭘﺮﺳﺘﻨﺪه ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﺮﺳﺘﻴﺪهاﻳﺪ ﻧﻴﺴﺘﻢ و ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﺮﺳـﺘﻨﺪه ﭼﻴـﺰى ﻛـﻪ ﻣـﻦ‬
‫ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻢ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را دﻳﻦ ﺧﻮد و ﻣﺮا دﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺣﻲ‪ ‬إِ َﻟ ‪‬ﻴﻚ‪ ‬و‪ ‬إِﻟَﻰ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ ﻣـﻦ َﻗ ‪‬ﺒﻠ‪‬ـﻚ‪ ‬ﻟَـ ‪‬ﺌﻦْ أَﺷْـﺮَ ْﻛﺖ‪‬‬
‫» ُﻗﻞْ أَ َﻓ َﻐ ‪‬ﻴﺮَ اﷲ َﺗﺄْ ‪‬ﻣﺮُوﻧﱢﻲ أَ ‪‬ﻋ ‪‬ﺒﺪ‪ ‬أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ اﻟْﺠﺎ ‪‬ﻫﻠُﻮنَ‪ ،‬و‪َ ‬ﻟ َﻘﺪ‪ ‬أُو ‪‬‬
‫ﺳﺮِﻳﻦَ ‪‬ﺑﻞِ اﷲ ﻓَﺎ ‪‬ﻋ ‪‬ﺒﺪ‪ ‬و‪ُ ‬ﻛﻦْ ﻣﻦ اﻟﺸﱠﺎ ‪‬ﻛﺮِﻳﻦَ ‪«66 -64 :39‬‬
‫ﻄﻦﱠ ‪‬ﻋ ‪‬ﻤ ُﻠﻚ‪ ‬و‪َ ‬ﻟ َﺘﻜُﻮ َﻧﻦﱠ ﻣﻦ اﻟْﺨﺎ ‪‬‬
‫ﺤ ‪‬ﺒ َ‬
‫َﻟ ‪‬ﻴ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺑﮕﻮ‪ :‬اى ﺟﻬﺎﻟﺖ ﭘﻴﺸﮕﺎن ﻣﮕﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ وادارم ﻛﻨﻴﺪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﺑﭙﺮﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫از ﺗﻮ ﺑﻮدهاﻧﺪ وﺣﻰ ﺷﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺷﺮك ﺑﻴﺎرى ﻋﻤﻠﺖ ﺗﺒﺎه ﻣﻰﺷﻮد و از زﻳﺎﻧﻜﺎران ﻣﻰﺷﻮى‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺧـﺪا را ﻋﺒـﺎدت‬
‫ﻛﻦ و از ﺷﻜﺮ ﮔﺰاران ﺑﺎش‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه و ﻋﺎص ﺑﻦ واﺋﻞ و اﺳﻮد ﺑﻦ ﻣﻄﻠﺐ و اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اى ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺗﺎ ﺧﺪاى ﺗﺮا ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﻴﻢ و ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﺧـﺪاﻳﺎن ﻣـﺎ را ﻋﺒـﺎدت ﻛﻨـﻰ و ﺗـﺮا در ﻛـﺎر‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺷﺮﻛﺖ دﻫﻴﻢ و اﮔﺮ دﻳﻦ ﺗﻮ از آن ﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ در آن ﺷﺮﻳﻚ ﺷﺪهاﻳـﻢ و از آن ﺳـﻬﻤﻰ دارﻳـﻢ و‬
‫اﮔﺮ دﻳﻦ ﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮ از آن ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺷﺮﻳﻚ ﺷﺪهاى و از آن ﻧﺼﻴﺒﻰ دارى‪ «.‬و ﺳﻮره ﻗﻞ ﻳﺎ اﻳﻬﺎ اﻟﻜـﺎﻓﺮون ﻧـﺎزل‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪62‬‬

‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﺻﻼح ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ راﻏﺐ ﺑﻮد و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﻗﺮﻇﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ دﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﻮم از او دورى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاى او ﺳﺨﺖ ﺑﻮد‬
‫آرزو ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﻴﺰى از ﭘﻴﺶ ﺧﺪاى ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن وى و ﻗﻮم ﻧﺰدﻳﻜﻰ آرد ﻛﻪ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ را دوﺳـﺖ داﺷـﺖ و‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺸﻮﻧﺖ از ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮود و ﭼﻮن اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ در ﺧﺎﻃﺮ وى ﮔﺬﺷﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ آﻳﺎت را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﻄﻖُ ‪‬ﻋﻦِ ا ْﻟﻬ‪‬ﻮى ‪«3 -1 :53‬‬
‫ﺣ ‪‬ﺒ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻣﺎ ﻏَﻮى‪ ،‬و‪ ‬ﻣﺎ ‪‬ﻳ ْﻨ ‪‬‬
‫ﺿﻞﱠ ﺻﺎ ‪‬‬
‫ﺠﻢِ إِذا ﻫ‪‬ﻮى‪ ،‬ﻣﺎ َ‬
‫»و‪ ‬اﻟ ﱠﻨ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ آن ﺳﺘﺎره وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻓﺮو رود ﻛﻪ رﻓﻴﻘﺘﺎن ﻧﻪ ﮔﻤﺮاه ﺷﺪه و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﮔﺮوﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ از‬
‫روى ﻫﻮس ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ‪ :‬أَ َﻓﺮَأَ ‪‬ﻳ ُﺘﻢ‪ ‬اﻟﻠﱠﺎت‪ ‬و‪ ‬ا ْﻟ ‪‬ﻌﺰﱠى‪ ،‬و‪ ‬ﻣ‪‬ﻨﺎةَ اﻟﺜﱠﺎ ‪‬ﻟ َﺜﺔَ ا ْﻟﺄُﺧْﺮى ‪20 -19 :53‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻣﺮا از ﻻت و ﻋﺰى‪ ،‬و ﻣﻨﺎت ﺳﻮﻣﻴﻦ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺒﺮ دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺮ زﺑﺎن وى اﻧﺪاﺧﺖ ﻛﻪ ﺗﻠﻚ اﻟﻐﺮاﻧﻴﻖ اﻟﻌﻠﻰ و ان ﺷﻔﺎﻋﺘﻬﻦ َﻟﺘُﺮﺗَﺠﻰ‪ .‬ﻳﻌﻨﻰ اﻳﻦ ﺑﺘﺎن واﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺘﺸﺎن ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن اﻳﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪﻧﺪ ﺧﻮﺷﺪل ﺷﺪﻧﺪ و از ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاﻳﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺪو ﮔﻮش‬
‫دادﻧﺪ و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻧﻴﺰ وﺣﻰ ﺧﺪا را ﺑﺎور داﺷﺘﻨﺪ و او را ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻤﻰداﺷﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻗﺮاﺋﺖ آﻳﺎت ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ ﺳﺠﺪه رﺳﻴﺪ ﺳﺠﺪه ﻛﺮد و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى ﺳﺠﺪه ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻗﺮﻳﺶ و دﻳﮕﺮان ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﻳﺎد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺧﺪاﻳﺎﻧﺸﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﺠﺪه اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﻫﺮ ﻣﺆﻣﻦ و ﻛﺎﻓﺮ آﻧﺠﺎ ﺑـﻮد ﺳـﺠﺪه‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﻛﻪ ﭘﻴﺮى ﻓﺮﺗﻮت ﺑﻮد و ﺳﺠﺪه ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻛﺮد و ﻣﺸﺖ رﻳﮕﻰ از زﻣﻴﻦ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑـﻪ‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺮد و ﺑﺮ آن ﺳﺠﺪه ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻴﺮون ﺷﺪﻧﺪ ﺧﻮﺷﺪل ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ از ﺧﺪاﻳﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻰ‬
‫ﻳﺎد ﻛﺮد و آﻧﺮا ﺑﺘﺎن واﻻ ﻧﺎﻣﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺘﺸﺎن ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﻗﺼﻪ ﺳﺠﺪه ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻘﻴﻢ ﺣﺒﺸﻪ رﺳﻴﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻗﺮﺷﻴﺎن اﺳﻼم آوردهاﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻴﺸـﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧـﺪ و‬
‫ﺑﻌﺾ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ ﭼﻪ ﻛﺮدى‪ ،‬ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﭼﻴﺰى ﺧﻮاﻧﺪى ﻛﻪ ﻣﻦ‬
‫از ﭘﻴﺶ ﺧﺪا ﻧﻴﺎورده ﺑﻮدم و ﺳﺨﻨﻰ ﮔﻔﺘﻰ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﺑﺎ ﺗﻮ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺳﺨﺖ ﻏﻤﻴﻦ ﺷﺪ و از ﺧﺪاى ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺑﺎ وى رﺣﻴﻢ ﺑﻮد و آﻳﻪاى ﻧـﺎزل‬
‫ﻓﺮﻣﻮد و ﻛﺎر را ﺑﺮ او ﺳﺒﻚ ﻛﺮد و ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آن ﻧﻴﺰ ﭘﻴﻤﺒﺮان و رﺳﻮﻻن ﭼـﻮن وى آرزو داﺷـﺘﻪاﻧـﺪ و‬
‫ﺷﻴﻄﺎن آرزوى آﻧﻬﺎ را در ﻗﺮاﺋﺘﺸﺎن آورده اﺳﺖ و آﻳﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﺴﺦُ اﷲ ﻣﺎ‬
‫ﺸﻴ‪‬ﻄﺎنُ ﻓﻲ أُ ‪‬ﻣ ‪‬ﻨ ‪‬ﻴ ‪‬ﺘﻪ‪َ 52 :22 ‬ﻓ ‪‬ﻴ ْﻨ ‪‬‬
‫ﺳﻠْﻨﺎ ﻣﻦ َﻗ ‪‬ﺒ ‪‬ﻠﻚ‪ ‬ﻣﻦ ر‪‬ﺳ‪‬ﻮلٍ و‪ ‬ﻻ َﻧ ِﺒﻲ‪ ‬إِﻟﱠﺎ إِذا َﺗ ‪‬ﻤﻨﱠﻰ أَ ْﻟﻘَﻰ اﻟ ﱠ‬
‫»و‪ ‬ﻣﺎ أَر‪ ‬‬
‫ﺣﻜ‪‬ﻴﻢ‪«52 :22 ‬‬
‫ﺤ ‪‬ﻜﻢ‪ ‬اﷲ آﻳﺎ ‪‬ﺗﻪ‪ ‬و‪ ‬اﷲ ‪‬ﻋﻠ‪‬ﻴﻢ‪ ‬‬
‫ﺸﻴ‪‬ﻄﺎنُ ُﺛﻢ‪ ‬ﻳ ‪‬‬
‫‪‬ﻳ ْﻠﻘ‪‬ﻲ اﻟ ﱠ‬
‫‪63‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﭘﻴﺶ از ﺗﻮ رﺳﻮﻟﻰ ﻳﺎ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮى ﻧﻔﺮﺳﺘﺎدهاﻳﻢ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ وﻗﺘﻰ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛـﺮد ﺷـﻴﻄﺎن در ﻗﺮاﺋـﺖ وى‬
‫اﻟﻘﺎء ﻛﺮد ﺧﺪا ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن اﻟﻘﺎ ﻛﺮده ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﺳﭙﺲ آﻳﻪﻫﺎى ﺧﻮﻳﺶ را اﺳﺘﻮار ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﺧـﺪا‬
‫داﻧﺎ و ﻓﺮزاﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻏﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ و ﺗﺮس وى زاﻳﻞ ﺷﺪ و ﭼﻴﺰى ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ زﺑﺎن وى اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﻨﺴﻮخ ﺷﺪ و اﻳـﻦ‬
‫ﺳ ‪‬ﻤ ‪‬ﻴ ُﺘﻤ‪‬ﻮﻫﺎ أَ ْﻧ ُﺘﻢ‪ ‬و‪ ‬آﺑﺎؤُ ُﻛﻢ‪ ‬ﻣﺎ أَ ْﻧﺰَلَ‬
‫ﺴ ‪‬ﻤﺔٌ ﺿ‪‬ﻴﺰى‪ ،‬إِنْ ‪‬ﻫﻲ‪ ‬إِﻟﱠﺎ أَﺳ‪‬ﻤﺎء‪ ‬‬
‫آﻳﻪ آﻣﺪ ﻛﻪ »أَ َﻟ ُﻜﻢ‪ ‬اﻟﺬﱠ َﻛﺮُ و‪َ ‬ﻟﻪ‪ ‬ا ْﻟﺄُﻧْﺜﻰ‪ ،‬ﺗ ْﻠﻚ‪ ‬إِذاً ‪‬ﻗ ‪‬‬
‫ﻈﻦﱠ و‪ ‬ﻣﺎ َﺗ ‪‬ﻬﻮ‪‬ى ا ْﻟﺄَ ْﻧ ُﻔﺲ‪ ‬و‪َ ‬ﻟ َﻘﺪ‪ ‬ﺟﺎء‪ ‬ﻫﻢ‪ ‬ﻣﻦ ر‪ ‬ﺑ ِﻬﻢ‪ ‬ا ْﻟﻬ‪‬ﺪى‪ .‬أَم‪ ‬ﻟ ْﻠﺈِﻧْﺴﺎنِ ﻣﺎ َﺗ ‪‬ﻤﻨﱠـﻰ‪.‬‬
‫ﺳﻠْﻄﺎنٍ إِنْ ‪‬ﻳ ﱠﺘ ِﺒﻌ‪‬ﻮنَ إِﻟﱠﺎ اﻟ ﱠ‬
‫اﷲ ﺑِﻬﺎ ﻣﻦ ‪‬‬
‫ﺷﻴ‪‬ﺌﺎً إِﻟﱠﺎ ﻣﻦ ‪‬ﺑ ‪‬ﻌﺪ‪ ‬أَنْ ‪‬ﻳﺄْذَنَ اﷲ ‪‬ﻟ ‪‬ﻤﻦْ ﻳ‪‬ﺸﺎء‪ ‬و‪‬‬
‫ﺧﺮَةُ و‪ ‬ا ْﻟﺄُوﻟﻰ‪ .‬و‪َ ‬ﻛﻢ‪ ‬ﻣﻦ ‪‬ﻣ َﻠﻚ‪ ‬ﻓﻲ اﻟﺴ‪‬ﻤﺎوات‪ ‬ﻻ ُﺗ ْﻐﻨ‪‬ﻲ ﺷَﻔﺎ ‪‬ﻋ ُﺘ ‪‬ﻬﻢ‪َ ‬‬
‫َﻓ ‪‬ﻠ ﱠﻠﻪ‪ ‬اﻟْ‪ Ĥ‬‬
‫‪‬ﻳﺮْﺿﻰ ‪«26 -21 :53‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬آﻳﺎ ﭘﺴﺮ ﺧﺎص ﺷﻤﺎﺳﺖ و دﺧﺘﺮ ﺧﺎص ﺧﺪاﺳﺖ؟ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﻗﺴﻤﺘﻰ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﺘـﺎن ﺟـﺰ‬
‫ﻧﺎﻣﻬﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ و ﭘﺪراﻧﺘﺎن ﻧﺎﻣﻴﺪهاﻳﺪ و ﺧﺪا دﻟﻴﻠﻰ درﺑﺎره آن ﻧﺎزل ﻧﻜﺮده ﺟﺰ ﮔﻤﺎن را ﺑﺎ آﻧﭽﻪ دﻟﻬﺎ ﻫﻮس‬
‫دارد‪ ،‬ﭘﻴﺮوى ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﻰ ﻛﻪ از ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻫﺪاﻳﺖ ﺳﻮى اﻳﺸﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ اﻧﺴﺎن ﻫﺮ ﭼﻪ آرزو‬
‫ﻛﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﺳﺮاى دﻳﮕﺮ و اﻳﻦ ﺳﺮاى ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺷﻔﺎﻋﺘﺸﺎن‬
‫ﻛﺎرى ﻧﻤﻰﺳﺎزد ﻣﮕﺮ از ﭘﺲ آﻧﻜﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ و ﭘﺴﻨﺪد اﺟﺎزه دﻫﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن اﻳﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ از ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاﻳﺎن ﺷﻤﺎ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷـﺪ و آﻧـﺮا ﺗﻐﻴﻴـﺮ داد و‬
‫ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮ آورد‪ «.‬و اﻳﻦ دو ﻛﻠﻤﻪ ﻛﻪ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ زﺑﺎن وى اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ دﻫﺎن ﻣﺸﺮﻛﺎن اﻓﺘﺎده ﺑﻮد و ﺳـﺨﺘﻰ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻴﻔﺰود‪ ،‬و ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺣﺒﺸﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺒﺮ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﻣﻜﻴﺎن ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮده و در ﭘﻨﺎه دﻳﮕﺮان ﻳﺎ ﭘﻨﻬﺎﻧﻰ وارد ﻣﻜﻪ ﺷﺪﻧﺪ و اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻰ و ﺳﻪ ﻛﺲ ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﻣﻜﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از ﺣﺎدﺛﻪ ﻏﺮاﻧﻴﻖ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻛﻌﺒـﻪ آوﻳﺨﺘـﻪ ﺑـﻮد‬
‫ﻗﻴﺎم ﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﻮﺷﺎﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﻋﺎﻣﺮى ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮادرزاده ﻣﺎدرى ﻧﻀﻠﺔ ﺑﻦ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ‬
‫ﻣﻨﺎف ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ زﻫﻴﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ اﻣﻴﻪ ﻣﺨﺰوﻣﻰ رﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺎدرش ﻋﺎﺗﻜﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠـﺐ ﺑـﻮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى‬
‫زﻫﻴﺮ ﺗﻮ ﻏﺬا ﻣﻰﺧﻮرى و ﻟﺒﺎس ﻣﻰﭘﻮﺷﻰ و زن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪدارى‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﺗﻮ ﭼﻨﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ و ﻛﺲ ﺑـﺎ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ اﻳﻨﺎن ﺧﻮﻳﺸﺎن اﺑﻮ اﻟﺤﻜﻢ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻰ ﺑﺮ ﺿﺪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﻛﻨﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮﻓﺖ«‬
‫زﻫﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻜﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﻳﻚ ﻧﻔﺮم اﮔﺮ ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻮد ﺑﺮاى ﻧﻘﺾ ﭘﻴﻤﺎن ﻗﻴﺎم ﻣﻰﻛﺮدم‪«.‬‬
‫ﻫﺸﺎم ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﻚ ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺖ‪«.‬‬
‫زﻫﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آن ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﻫﺸﺎم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻨﻢ‪«.‬‬
‫زﻫﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻮﻣﻰ ﺑﺠﻮى‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪64‬‬

‫ﻫﺸﺎم ﺳﻮى ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻋﺪى ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﻄﻌﻢ‪ ،‬آﻳﺎ راﺿﻰ ﻫﺴـﺘﻰ ﻛـﻪ دو‬
‫ﺗﻴﺮه از ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻮ ﺑﻨﮕﺮى و ﻣﻮاﻓﻖ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎﺷﻰ؟«‬
‫ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻜﻨﻢ ﻣﻦ ﻳﻚ ﻧﻔﺮم‪«.‬‬
‫ﻫﺸﺎم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬آن ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﻫﺸﺎم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻮﻣﻰ ﺑﺠﻮى«‬
‫ﻫﺸﺎم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﺴﺘﻪام‪«.‬‬
‫ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﻫﺸﺎم ﮔﻔﺖ‪» :‬زﻫﻴﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ اﻣﻴﻪ‪«.‬‬
‫ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻔﺖ »ﭼﻬﺎرﻣﻰ ﺑﺠﻮى‪«.‬‬
‫ﻫﺸﺎم ﺳﻮى اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى اﺑﻦ ﻫﺸﺎم رﻓﺖ و ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻤﺎن ﺳﺨﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻋﺪى ﮔﻔﺘـﻪ ﺑـﻮد ﺑـﺎ وى‬
‫ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﻛﺴﻰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻤﺪاﺳﺘﺎﻧﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﻫﺸﺎم ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﻫﺸﺎم ﮔﻔﺖ‪» :‬زﻫﻴﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ اﻣﻴﻪ و ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻋﺪى‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮام‪«.‬‬
‫اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻨﺠﻤﻰ ﺑﺠﻮى‪«.‬‬
‫ﻫﺸﺎم ﭘﻴﺶ زﻣﻌﺔ ﺑﻦ اﺳﻮد ﺑﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻦ اﺳﺪ رﻓﺖ‪ ،‬و از ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪى و ﺣﻖ ﺑﻨـﻰ ﻫﺎﺷـﻢ ﺑـﺎ وى ﺳـﺨﻦ‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫زﻣﻌﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﻛﺴﻰ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻤﺪاﺳﺘﺎﻧﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﻫﺸﺎم ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى و ﻧﺎم ﻛﺴﺎن را ﺑﺮاى وى ﺑﮕﻔﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺣﺠﻮن ﺑﺎﻻى ﻣﻜﻪ وﻋﺪهﮔﺎه ﻛﺮدﻧﺪ و آﻧﺠﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﻴﻤـﺎن‬
‫ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ و آﻧﺮا ﻧﻘﺾ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻫﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ آﻏﺎز ﻣﻰﻛﻨﻢ و ﭘﻴﺶ از ﻫﻤﻪ در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫و روز دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻌﺒﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬زﻫﻴﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ اﻣﻴﻪ ﺣﻠﻪاى ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ و ﻫﻔﺖ ﺑﺎر‬
‫ﺑﺮ ﻛﻌﺒﻪ ﻃﻮاف ﺑﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﺴﺎن آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ ﻣﺎ ﻏﺬا ﻣﻰﺧـﻮرﻳﻢ و آب ﻣـﻰﻧﻮﺷـﻴﻢ و‬
‫ﺟﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻤﻴﺎن ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ ﺑـﻪ ﺧـﺪا از ﭘـﺎى‬
‫ﻧﻨﺸﻴﻨﻢ ﺗﺎ آن ﭘﻴﻤﺎن ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ ﭘﺎره ﺷﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﻛﻪ در ﮔﻮﺷﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺠﺎ ﻣﮕﻮ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎن ﭘﺎره ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫‪65‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫زﻣﻌﺔ ﺑﻦ اﺳﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﺑﻴﺠﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻰﺷﺪ ﻣﺎ راﺿﻰ ﻧﺒﻮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬زﻣﻌﻪ راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎ از ﻣﺘﻦ ﭘﻴﻤﺎن راﺿﻰ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و آﻧﺮا ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻋﺪى ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ ﮔﻮﻳﺪ دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ از اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺎن و ﻫﺮ ﭼﻪ در‬
‫آن ﻧﻮﺷﺘﻪاﻧﺪ ﺑﻴﺰارﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺰ ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ ﻧﻈﻴﺮ اﻳﻦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬در اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺳﺨﻦ ﻛﺮدهاﻧﺪ و راى زدهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫و اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ در ﮔﻮﺷﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻋﺪى ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎن را ﭘﺎره ﻛﻨﺪ و دﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻮرﻳﺎﻧﻪ ﻫﻤﻪ را ﺧﻮرده ﺑﻪ ﺟﺰ ﻛﻠﻤـﻪ »ﺑﺴـﻤﻚ‬
‫اﻟﻠﻬﻢ« ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن در آﻏﺎز ﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﺧﻮد ﻣﻰﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪهام ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﭘﻴﻤﺎن ﺿﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ و ﺑﻨﻰ اﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮر ﺑﻦ ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ ﻫﺎﺷـﻢ‬
‫ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﺪار ﺑﻦ ﻗﺼﻰ ﺑﻮد و دﺳﺘﺶ ﺷﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺣﺒﺸﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺿـﻤﺮى را‬
‫ﭘﻴﺶ ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد و آﻧﻬﺎ را در دو ﻛﺸﺘﻰ ﻧﺸﺎﻧﺪ و ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد و وﻗﺘـﻰ رﺳـﻴﺪﻧﺪ ﻛـﻪ او از ﭘـﺲ ﺳـﻔﺮ‬
‫ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ در ﺧﻴﺒﺮ ﺑﻮد و ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ دو ﻛﺸﺘﻰ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﺎﻧﺰده ﺗﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻣﻜﻪ ﺑﺎ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻮد و آﺷﻜﺎر و ﻧﻬﺎن آﻧﻬﺎ را ﺳﻮى ﺧـﺪا ﻣـﻰﺧﻮاﻧـﺪ و ﺑـﺮ آزار و‬
‫اﺳﺘﻬﺰاء و ﺗﻜﺬﻳﺒﺸﺎن ﺻﺒﻮر ﺑﻮد و ﻛﺎر آزارﺷﺎن ﺑﺪاﻧﺠﺎ رﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ وﻗﺘـﻰ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑﻨﻤـﺎز ﺑـﻮد ﺑﭽـﻪدان ﺑـﺰ ﺑـﺮ او‬
‫ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﮔﻮﺷﻪاى ﻧﻬﺎﻧﻰ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻋﺮوة ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﭽﻪدان ﺑﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ آﻧﺮا ﺑـﺎ ﭼـﻮب ﺑـﺮون ﻣـﻰآورد و ﺑـﺮ در‬
‫ﻣﻰاﻳﺴﺘﺎد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف اﻳﻦ ﭼﻪ ﭘﻨﺎﻫﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣـﻦ دادهاﻳـﺪ‪ «.‬ﺳـﭙﺲ آﻧـﺮا ﺑـﻪ ﻛﻮﭼـﻪ‬
‫ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ و ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻤﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق اﻳـﻦ‪ ،‬ﺳـﻪ ﺳـﺎل ﭘـﻴﺶ از‬
‫ﻫﺠﺮت ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﻣﺮگ آﻧﻬﺎ ﻛﺎر ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ از ﭘﺲ ﻣﺮگ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﻗﺮﺷﻴﺎن آزارﻫﺎ ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﻣﺮگ وى ﺟﺮﺋﺖ آن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻳﻜﻴﺸﺎن ﺧﺎك ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى رﻳﺨﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ آن ﺳﻔﻴﻪ ﺧﺎك ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى رﻳﺨﺖ وى ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ رﻓﺖ و ﺧﺎك ﺑﺮ ﺳـﺮ وى‬
‫ﺑﻮد و ﻳﻜﻰ از دﺧﺘﺮاﻧﺶ ﺑﻪ ﭘﺎك ﻛﺮدن آن ﭘﺮداﺧﺖ و ﻣﻰﮔﺮﻳﺴﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬دﺧﺘﺮﻛﻢ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻜـﻦ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪا از ﭘﺪر ﺗﻮ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﺮا آزار ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﺮد ﺗﺎ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻤـﺮد‪ «.‬و ﭼـﻮن اﺑـﻮ ﻃﺎﻟـﺐ ﺑﻤـﺮد‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻃﺎﻳﻒ رﻓﺖ ﻛﻪ از ﺛﻘﻔﻴﺎن ﻳﺎرى ﺑﺠﻮﻳﺪ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪66‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﻗﺮﻇﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻪ ﻃﺎﻳﻒ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺗﻨﻰ ﭼﻨـﺪ از ﺛﻘﻔﻴـﺎن رﻓـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺳﺮان ﻗﻮم ﺑﻮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﺳﻪ ﺑﺮادر ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻋﺒﺪ اﻟﻴﻞ و ﻣﺴﻌﻮد و ﺣﺒﻴﺐ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﭘﺴﺮان ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫ﻳﻜﻴﺸﺎن زﻧﻰ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻨﻰ ﺟﻤﺢ ﻗﺮﻳﺶ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﻛـﻪ وى را در ﻛـﺎر اﺳـﻼم و ﺑـﺮ ﺿـﺪ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻗﻮﻣﺶ ﻳﺎرى ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻴﺸﺎن ﻛﻪ ﭼﻴﺰى از ﺟﺎﻣﻪ ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﻛﺠﺎ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺗﺮا ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ؟«‬
‫دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﺟﺰ ﺗﻮ ﻛﺴﻰ را ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﻮﻣﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺳﺨﻦ ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪاﻳﻰ ﻣﻬﻤﺘﺮ از آﻧـﻰ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮﻳﻢ و اﮔﺮ ﺑﺮ ﺧﺪا دروغ ﺑﺴﺘﻪاى روا ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﭼﻴﺰى ﺑﮕﻮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ را ﻧﻬﺎن دارﻳﺪ« ﻛﻪ ﺑﻴﻢ داﺷﺖ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﺒﺮدار ﺷﻮﻧﺪ و‬
‫آزارﺷﺎن ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺳﻔﻴﻬﺎن و ﻏﻼﻣﺎن ﻗﻮم را ﺑﺮ ﺿﺪ او ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺳـﺰا ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ و‬
‫ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻰزدﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و او ﺳﻮى ﺑﺎﻏﻰ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد ﻛﻪ از آن ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﻮد‬
‫و ﻫﺮ دو ان در ﺑﺎغ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﻔﻴﻬﺎن ﺛﻘﻴﻒ از ﺗﻌﻘﻴﺐ وى ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و او ﺑﻪ ﺳﺎﻳﻪ دارﺑﺴﺘﻰ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد و ﺑﻨﺸﺴﺖ و‬
‫ﭘﺴﺮان رﺑﻴﻌﻪ او را ﻣﻰﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ و رﻓﺘﺎر ﺳﻔﻴﻬﺎن را دﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬آن زن ﺟﻤﺤﻰ را ﺑﺪﻳﺪ و ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻳﺪى ﺧﻮﻳﺸﺎن ﺗﻮ ﺑﺎ ﻣﺎ ﭼﻪ ﻛﺮدﻧﺪ؟«‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ آرام ﮔﺮﻓﺖ ﺧﺪاى را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و از ﺿﻌﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺑﺪو ﺑﺮد و ﻳﺎرى ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬و ﭘﺴـﺮان‬
‫رﺑﻴﻌﻪ از رﻓﺘﺎر ﻗﻮم رأﻓﺖ آوردﻧﺪ و ﻏﻼم ﻧﺼﺮاﻧﻰ ﺧﻮﻳﺶ را ﻛﻪ ﻋـﺪاس ﻧـﺎم داﺷـﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪﻧـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﭼﻨـﺪ‬
‫ﺧﻮﺷﻪ از اﻳﻦ اﻧﮕﻮر ﺑﺮﮔﻴﺮ و در اﻳﻦ ﻃﺒﻖ ﻧﻪ و ﭘﻴﺶ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺮو ﺑﮕﻮ از آن ﺑﺨﻮرد‪«.‬‬
‫ﻋﺪاس ﭼﻨﺎن ﻛﺮد و ﻃﺒﻖ را ﺑﺒﺮد و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻬﺎد و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ دﺳﺖ ﺳﻮى آن ﺑﺮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺴﻢ اﷲ«‬
‫و ﺳﭙﺲ ﺑﺨﻮرد‪.‬‬
‫ﻋﺪاس ﺑﻪ ﭼﻬﺮه او ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﺮدم اﻳﻦ ﺷﻬﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ از ﻛﺪام ﺷﻬﺮى و دﻳﻦ ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﻋﺪاس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﺼﺮاﻧﻴﻢ و از ﻣﺮدم ﻧﻴﻨﻮى‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬از دﻳﺎر ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺘﻰ‪ ،‬ﻣﺮد ﭘﺎرﺳﺎ؟«‬
‫ﻋﺪاس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ داﻧﻰ ﻛﻪ ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺘﻰ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬وى ﺑﺮادر ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬او ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﻤﺒﺮم‪«.‬‬
‫ﻋﺪاس ﺳﺮ و دﺳﺖ و ﭘﺎى ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﻮﺳﻴﺪن ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻳﻜﻰ از ﭘﺴﺮان رﺑﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻏﻼﻣـﺖ‬
‫را از راه ﺑﻪ در ﺑﺮد‪ «.‬و ﭼﻮن ﻋﺪاس ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑـﺪو ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﭼـﺮا ﺳـﺮ و دﺳـﺖ و ﭘـﺎى اﻳـﻦ ﻣـﺮد را‬
‫ﻣﻰﺑﻮﺳﻴﺪى؟«‬
‫‪67‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﺪاس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا در ﻫﻤﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﺮد ﻧﻴﺴﺖ ﺳﺨﻨﻰ ﺑﺎ ﻣﻦ ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ ﺟـﺰ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﻧﺪاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﻋﺪاس ﺗﺮا از دﻳﻨﺖ ﻧﮕﺮداﻧﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮ از دﻳﻦ اوﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺧﻴﺮ ﺛﻘﻔﻴﺎن ﻧﻮﻣﻴﺪ ﺷﺪ از ﻃﺎﻳﻒ ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺨﻠﻪ رﺳﻴﺪ در دل ﺷﺐ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد و ﮔﺮوﻫﻰ از ﺟﻨﻴﺎن ﺑﺮ او ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ از آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷﻨﻴﺪهام آﻧﻬﺎ ﻫﻔﺖ ﺗﻦ از ﺟﻨﻴﺎن ﻧﺼﻴﺒﻴﻦ ﻳﻤﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻮش ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﻓﺮا دادﻧﺪ و ﭼﻮن از ﻧﻤﺎز ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﺳﻮى ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ دﻋﻮت آﻧﻬـﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ اﻳﻤـﺎن‬
‫آورده ﺑﻮدﻧﺪ و آﻧﭽﻪ را ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ درﺑﺎره ﺣﻜﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣـﻮد‪» :‬و‪‬‬
‫ﻀﻲ‪ ‬و‪ ‬ﱠﻟﻮ‪‬ا إِﻟـﻰ ﻗَـﻮ‪ ‬ﻣ ِﻬﻢ‪ ‬ﻣﻨْـﺬ‪‬رِﻳﻦَ‬
‫ﺼﺘُﻮا َﻓ َﻠﻤ‪‬ﺎ ُﻗ ‪‬‬
‫ﻀﺮُوه‪ ‬ﻗﺎﻟُﻮا أَ ْﻧ ‪‬‬
‫ﺣ َ‬
‫ﺴ َﺘ ‪‬ﻤﻌ‪‬ﻮنَ ا ْﻟ ُﻘﺮْآنَ َﻓ َﻠﻤ‪‬ﺎ ‪‬‬
‫ﺠﻦﱢ ‪‬ﻳ ‪‬‬
‫ﺻﺮَﻓْﻨﺎ إِ َﻟ ‪‬ﻴﻚ‪َ ‬ﻧﻔَﺮاً ﻣﻦ ا ْﻟ ِ‬
‫إِذْ ‪‬‬
‫ﺤﻖﱢ و‪ ‬إِﻟﻰ َﻃﺮِﻳﻖٍ ‪‬ﻣﺴ‪‬ـ َﺘﻘ‪‬ﻴﻢٍ‪.‬‬
‫ﺼﺪ‪‬ﻗﺎً ﻟ‪‬ﻤﺎ ‪‬ﺑ ‪‬ﻴﻦَ ‪‬ﻳﺪ‪ ‬ﻳﻪ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻬﺪ‪‬ي إِﻟَﻰ ا ْﻟ ‪‬‬
‫ﺳ ‪‬ﻤﻌ‪‬ﻨﺎ ﻛ‪‬ﺘﺎﺑﺎً أُ ْﻧﺰِلَ ﻣﻦ ‪‬ﺑ ‪‬ﻌﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮﺳﻰ ‪‬ﻣ ‪‬‬
‫ﻗﺎﻟُﻮا ﻳﺎ َﻗﻮ‪‬ﻣ‪‬ﻨﺎ إِﻧﱠﺎ ‪‬‬
‫ﺠﺮْ ُﻛﻢ‪ ‬ﻣﻦ ﻋ‪‬ﺬابٍ أَﻟ‪‬ﻴﻢٍ ‪«.31 -29 :46‬‬
‫ﻳﺎ َﻗﻮ‪‬ﻣ‪‬ﻨﺎ أَﺟِﻴﺒ‪‬ﻮا دا ‪‬ﻋﻲ‪ ‬اﷲ و‪ ‬آ ‪‬ﻣﻨُﻮا ﺑﻪ ‪‬ﻳ ْﻐ ‪‬ﻔﺮْ َﻟ ُﻜﻢ‪ ‬ﻣﻦ ذُﻧُﻮ ِﺑ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻳ ِ‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬و ﭼﻮن ﺗﻨﻰ از ﭘﺮﻳﺎن را ﺳﻮى ﺗﻮ آورﻳﻢ ﻛﻪ ﻗﺮآن را ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ و ﭼﻮن ﻧﺰد ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺣﻀـﻮر ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﻴﺪ‪ «.‬و ﭼﻮن ﺗﻼوت اﻧﺠﺎم ﺷﺪ ﺑﻴﻢرﺳﺎﻧﺎن ﺳﻮى ﻗﻮﻣﺸﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى‬
‫ﻗﻮم ﭘﺮى! ﻣﺎ اﺳﺘﻤﺎع ﻛﺘﺎﺑﻰ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﻮﺳﻰ ﻧﺎزل ﺷﺪه و ﻣﺼﺪق ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى ﭘﻴﺶ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺣﻖ و ﺑﻪ راه‬
‫راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اى ﻗﻮم ﻣﺎ‪ ،‬دﻋﻮﺗﮕﺮ ﺧﺪا را اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺪو اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎرﻳﺪ ﺗﺎ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺘﺎن را ﺑﻴـﺎﻣﺮزد و از‬
‫ﻋﺬاﺑﻰ اﻟﻢ اﻧﮕﻴﺰﺗﺎن ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﻧﻴﺰ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺳ ‪‬ﻤﻌ‪‬ﻨﺎ ُﻗﺮْآﻧﺎً ‪‬ﻋﺠ‪‬ﺒﺎً ‪«1 :72‬‬
‫ﺠﻦﱢ‪ ،‬ﻓَﻘﺎﻟُﻮا إِﻧﱠﺎ ‪‬‬
‫ﺳ َﺘ ‪‬ﻤﻊ‪َ ‬ﻧ َﻔﺮٌ ﻣﻦ ا ْﻟ ِ‬
‫ﺣﻲ‪ ‬إِ َﻟﻲ‪ ‬أَ ﱠﻧﻪ‪ ‬ا ‪‬‬
‫» ُﻗﻞْ أُو ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺑﮕﻮ ﺑﻪ ﻣﻦ وﺣﻰ آﻣﺪه ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﭘﺮﻳﺎن اﺳﺘﻤﺎع )ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻦ( ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻗﺮآﻧﻰ ﺷﮕﻔﺖ‬
‫آور ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻧﺎم ﺟﻨﻴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺣﻰ ﮔﻮش دادﻧﺪ ﺣﺲ و ﻣﺲ و ﺷﺎﺻﺮ و ﻧﺎﺻﺮ و اﻳﻨـﺎ اﻻرد و‬
‫اﺑﻨﻴﻦ و اﻻﺣﻘﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آﻣﺪ و ﻗﻮم در ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ وى ﺳﺨﺘﺘﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺠﺰ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﺮدم‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﻛﻪ ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى از ﻃﺎﻳﻒ ﺑﺎز آﻣﺪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ ﺑﺮ او ﮔﺬﺷـﺖ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑـﺪو‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﻰ از ﻃﺮف ﻣﻦ ﻣﻰﺑﺮى؟«‬
‫او ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ اﺧﻨﺲ ﺑﻦ ﺷﺮﻳﻖ ﺑﺮو و ﺑﻪ او ﺑﮕﻮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﻣﺮا ﭘﻨﺎه ﻣﻰدﻫﻰ ﺗﺎ رﺳـﺎﻟﺖ ﺧـﺪاى‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﮕﺰارم؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪68‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و آن ﺷﺨﺺ ﭘﻴﺶ اﺧﻨﺲ رﻓﺖ و ﭘﻴﻐﺎم ﺑﮕﺬاﺷﺖ‪«.‬‬

‫اﺧﻨﺲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻛﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﻗﺮﺷﻴﺎﻧﻢ ﺑﺮ ﺿﺪ آﻧﻬﺎ ﭘﻨﺎه ﻧﺘﻮاﻧﻢ داد‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن آن ﺷﺨﺺ ﮔﻔﺘﺎر اﺧﻨﺲ را ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ ﺑﺎز ﮔﺮدى؟«‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬آرى«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﺮو و ﺑﮕﻮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﺮا ﭘﻨﺎه ﻣﻰدﻫـﻰ ﺗـﺎ رﺳـﺎﻟﺖ ﺧـﺪاى‬
‫ﺧﻮد را ﺑﮕﺰارم‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن آن ﺷﺨﺺ ﭘﻴﻐﺎم ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﻪ ﺳﻬﻴﻞ رﺳﺎﻧﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻟﻮى ﺑﺮ ﺿـﺪ ﺑﻨـﻰ ﻛﻌـﺐ ﭘﻨـﺎه‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺪ داد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺳﺨﻦ ﺳﻬﻴﻞ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ ﺑﺎزﮔﺮدى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻋﺪى ﺑﺮو و ﺑﮕﻮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﺮا ﭘﻨﺎه ﻣﻰدﻫﻰ ﻛـﻪ رﺳـﺎﻟﺖ ﺧـﺪاى‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﮕﺰارم؟«‬
‫و ﭼﻮن ﻓﺮﺳﺘﺎده ﭘﻴﻐﺎم ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺎ ﻣﻄﻌﻢ ﺑﮕﺰاﺷﺖ ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬آرى‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﺪ‪«.‬‬
‫آن ﺷﺨﺺ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺳﺨﻦ ﻣﻄﻌﻢ را ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫و ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻋﺪى ﺑﺎ ﭘﺴﺮان و ﺑﺮادرزادﮔﺎن ﺧﻮد ﺳﻼح ﭘﻮﺷﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام درآﻣﺪﻧﺪ و‬
‫ﭼﻮن اﺑﻮ ﺟﻬﻞ او را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻨﺎه دﻫﻨﺪهاى ﻳﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻨﺎه دﻫﻨﺪه؟«‬
‫ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻨﺎه دﻫﻨﺪهام‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﻪ را ﭘﻨﺎه دادهاى در ﭘﻨﺎه ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ وارد ﻣﻜﻪ ﺷﺪ و آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻳﻚ روز ﻛﻪ وارد ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺸـﺮﻛﺎن‬
‫ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن اﺑﻮ ﺟﻬﻞ او را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻣﺎﻧﻌﻰ دارد ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻳﺎ ﺷﺎﻫﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﻋﺘﺒﻪ را ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺧﻮد وى ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﻴﺶ آﻧﻬـﺎ آﻣـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﻋﺘﺒـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺳﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﮕﻔﺘﻰ ﺑﻠﻜﻪ از ﺳﺮ ﻏﺮور ﮔﻔﺘﻰ‪ ،‬و ﺗﻮ اى اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﺨﺪا ﭼﻨﺪان ﻣﺪﺗﻰ ﻧﮕـﺬرد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﮕﺮﻳﻰ و ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺨﻨﺪى‪ ،‬و ﺷﻤﺎ اى ﮔﺮوه ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭼﻨﺪان ﻣﺪﺗﻰ ﻧﮕﺬرد ﻛﻪ ﻧﺎ ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه ﭘﻴﺮو دﻳﻦ ﺧﺪا‬
‫ﺷﻮﻳﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﻮﺳﻢ ﺣﺞ ﺑﺎ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻋﺮب ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮد و ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﺳﺖ و آﻧﻬﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﺗﺼﺪﻳﻖ و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺎد ﺑﺎ ﭘﺪرم ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﻮﺟﻮان ﺑﻮدم‬
‫و ﺑﺎ ﭘﺪرم ﺑﻪ ﻣﻨﻰ ﺑﻮدم و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻋﺮب ﻣﻰاﻳﺴﺘﺎد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻓﻼن‪ ،‬ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪاﻳﻢ‬
‫‪69‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻛﻪ از ﺳﻮى ﺷﻤﺎ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪهام و ﺧﺪا ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ او را ﺑﭙﺮﺳﺘﻴﺪ و ﺑـﺮاﻳﺶ ﺷـﺮﻳﻚ ﻧﻴﺎرﻳـﺪ و از‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺑﺘﺎن ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻴﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ اﻳﻤﺎن آرﻳﺪ و ﺗﺼﺪﻳﻘﻢ ﻛﻨﻴﺪ و ﺣﻤﺎﻳﺘﻢ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﺰارم‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ وى ﻣﺮدى ﻟﻮچ و ﺳﭙﻴﺪ روى ﺑﻮد ﻛﻪ دو رﺷﺘﻪ ﻣﻮى ﺑﻪ ﺳﺮ و ﺣﻠﻪ ﻋﺪﻧﻰ ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬و‬
‫ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮاﻏﺖ ﻣﻰﻳﺎﻓﺖ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻓﻼن اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ از ﻻت و‬
‫ﻋﺰى ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻴﺪ و ﭘﻴﺮو ﺑﺪﻋﺖ و ﺿﻼﻟﺖ او ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬زﻧﻬﺎر‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ وى ﻣﻜﻨﻴﺪ و ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺶ ﮔﻮش ﻣﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﭘﺪرم ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰرود و رد او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ؟«‬
‫ﭘﺪرم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻤﻮى او ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى‪ ،‬اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻛﻨﺪه آﻣﺪ و ﺳﺎﻻرﺷﺎن ‪‬ﻣﻠَـﻴﺢ‬
‫ﻧﻴﺰ آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ او را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺣﺼﻴﻦ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻪ ﻣﻨﺎزل ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﷲ آﻣﺪ ﻛﻪ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻛﻠﺐ ﺑﻮدﻧﺪ و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮى ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧـﺎم ﭘـﺪر ﺷـﻤﺎ را ﻧﻜـﻮ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ «،‬اﻣـﺎ دﻋـﻮﺗﺶ را‬
‫ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺑﻨﻰ ﺣﻨﻴﻔﻪ آﻣـﺪ و آﻧﻬـﺎ را ﺳـﻮى ﺧـﺪا‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ و ﺟﻮاﺑﻰ زﺷﺖ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻴﻚ از ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻋﺮب زﺷﺘﺘﺮ از آن ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪاده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﺻﻌﺼﻌﻪ آﻣﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺳﻮى ﺧﺪا ﺧﻮاﻧﺪ و ﻳﻜﻰ‬
‫از آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﺤﺮه ﻧﺎم داﺷﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ اﻳﻦ ﺟﻮان را از ﻗﺮﻳﺶ ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ او ﻋﺮﺑﺎن را ﻣﻰﺧﻮردم‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺑﻴﺤﺮه ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﭘﻴﺮو ﺗﻮ ﺷﻮﻳﻢ و ﺧﺪاﻳﺖ ﺑﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﭼﻴﺮه ﻛﻨﺪ آﻳـﺎ ﭘـﺲ از ﺗـﻮ‬
‫ﻛﺎر ﺑﺎ ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻬﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻴﺤﺮه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﺳﻴﻨﻪﻫﺎى ﺧﻮﻳﺶ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﺮﺑﺎن ﺳﭙﺮ ﻛﻨﻴﻢ و ﭼﻮن ﻏﺎﻟـﺐ ﺷـﺪى ﻛـﺎر ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫دﻳﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ اﺣﺘﻴﺎﺟﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺪارﻳﻢ« و دﻋﻮت او را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺮدم از ﺣﺞ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮﻳﺎن ﭘﻴﺶ ﻳﻜﻰ از ﭘﻴﺮان ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺨﺖ ﻓﺮﺗـﻮت ﺑـﻮد و‬
‫ﺗﻮان ﺣﺞ ﻧﺪاﺷﺖ و ﻫﺮ ﺳﺎل ﻛﻪ از ﺣﺞ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺘﻨﺪ ﺣﻮادث اﻳﺎم زﻳﺎرت را ﺑﺮاى وى ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن آن‬
‫ﺳﺎل ﺑﻪ ﻧﺰد وى ﺷﺪﻧﺪ و از ﺣﻮادث اﻳﺎم زﻳﺎرت ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺟﻮاﻧﻰ از ﻗﺮﻳﺶ از ﻃﺎﻳﻔـﻪ ﺑﻨـﻰ ﻋﺒـﺪ اﻟﻤﻄﻠـﺐ‬
‫ﭘﻴﺶ ﻣﺎ آﻣﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﺳﺖ و ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﻛﻪ از او ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻴﻢ و او را ﺑﻪ دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ آرﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭘﻴﺮ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﻬﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﻰﺷﻮد اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺗﻼﻓﻰ ﻛـﺮد و او را ﺟﺴـﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻛﻒ اوﺳﺖ ﻫﺮ اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻰ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﻪ او ﻧﭙﺮداﺧﺘﻴﺪ؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪70‬‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ در ﻫﺮ ﻣﻮﺳﻢ ﺣﺞ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻣﻰرﻓﺖ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪا و اﺳﻼم دﻋﻮت ﻣﻰﻛﺮد‬
‫و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ و رﺣﻤﺘﻰ ﻛﻪ آورده ﺑﻮد ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﻛﺮد و ﻫﺮ وﻗﺖ ﻣﻰﺷﻨﻴﺪ ﻳﻜﻰ از ﻋﺮﺑﺎن ﺷﺮﻳﻒ‬
‫و ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آﻣﺪه ﭘﻴﺶ وى ﻣﻰرﻓﺖ و او را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﺮ او ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺘﺎده ﻇﻔﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺳﻮﻳﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ از ﺑﻨﻰ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻮف ﺑﻪ ﺣﺞ ﻳﺎ ﻋﻤﺮه ﺑـﻪ ﻣﻜـﻪ آﻣـﺪه ﺑـﻮد و ﻗـﻮم‬
‫ﺳﻮﻳﺪ او را ﻛﺎﻣﻞ ﻟﻘﺐ داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدى دﻟﻴﺮ و ﺷﺎﻋﺮ و و اﻻﻧﺴﺐ و ﺷﺮﻳﻒ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از آﻣﺪن وى ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ او را ﺑﺪﻳﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا و اﺳﻼم ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﻳﺪ ﺑـﺪو ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺷﺎﻳﺪ آﻧﭽﻪ ﺗﻮ دارى ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ دارم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﭼﻪ دارى؟«‬
‫ﺳﻮﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻜﻤﺖ ﻟﻘﻤﺎن‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﻮ ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﺳﻮﻳﺪ ﭼﻴﺰى از ﺣﻜﻤﺖ ﻟﻘﻤﺎن ﺑﮕﻔﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺳﺨﻨﻰ ﻧﻜﻮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻴـﺰى ﻛـﻪ ﻣـﻦ دارم از‬
‫اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮآﻧﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺳﺒﻴﻞ ﻫﺪاﻳﺖ و ﻧﻮر ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﭼﻴﺰى از ﻗﺮآن ﺑﺮ او ﻓﺮو ﺧﻮاﻧﺪ و او را ﺑﻪ اﺳﻼم دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﻪ اﻧﻜﺎر ﻧﻜﺮد و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»اﻳﻦ ﺳﺨﻨﻰ ﻧﻜﻮ اﺳﺖ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨـﻪ رﻓـﺖ و ﭼﻨـﺪى ﺑﻌـﺪ ﻣـﺮدم ﺧـﺰرج او را ﺑﻜﺸـﺘﻨﺪ و ﻗـﻮم وى‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬وى ﺑﺮ اﺳﻼم ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ «.‬و ﻗﺘﻞ وى ﭘﻴﺶ از ﺟﻨﮓ ﺑﻌﺎث ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻦ ﻟﺒﻴﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ اﻟﺤ‪‬ﻴﺴ‪‬ﺮ اﻧﺲ ﺑﻦ راﻓﻊ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻨﻰ اﻻﺷﻬﻞ ﺑﻪ ﻣﻜـﻪ‬
‫آﻣﺪ ﻛﻪ اﻳﺎس ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﻧﻴﺰ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮد و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ ﺧﺰرﺟﻴﺎن ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻨﺸﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰى ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺟﺴـﺘﺠﻮى آن آﻣـﺪهاﻳـﺪ‬
‫ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آن ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺳﻮى ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺧﺪا و ﺗـﺮك ﺑـﺖﭘﺮﺳـﺘﻰ‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﻢ و ﻛﺘﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺎزل ﻛﺮده« و از اﺳﻼم ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و آﻳﺎت ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﺎس ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﻛﻪ ﻧﻮﺟﻮان ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﻮم‪ ،‬اﻳﻦ از آﻧﭽﻪ ﻣﻰﺟﻮﻳﻴﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ اﻟﺤﻴﺴﺮ ﻣﺸﺘﻰ رﻳﮓ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻳﺎس زد و ﮔﻔﺖ‪» :‬از اﻳﻦ ﺳـﺨﻦ درﮔـﺬر ﻛـﻪ ﺑـﺮاى‬
‫ﻛﺎرى دﻳﮕﺮ آﻣﺪهاﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﺎس ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪ و ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸـﺘﻨﺪ و ﺟﻨـﮓ ﺑﻌـﺎث ﻣﻴـﺎن اوس و ﺧـﺰرج داد و ﭼﻴـﺰى‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﺎس درﮔﺬﺷﺖ‪«.‬‬
‫‪71‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻦ ﻟﺒﻴﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم وﻓﺎت وى ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻬﻠﻴﻞ‬
‫و ﺗﻜﺒﻴﺮ و ﺣﻤﺪ و ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺧﺪا ﻣﻰﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﺑﻤﺮد و ﺷﻚ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﻼم ﻣﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻤـﺎن ﻣﺠﻠـﺲ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺪﻳﺪ و ﺳﺨﻨﺎن او را ﺑﺸﻨﻴﺪ اﺳﻼم در دﻟﺶ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻮن ﺧﺪا اراده ﻓﺮﻣﻮد دﻳﻦ ﺧﻮد را ﻏﺎﻟﺐ ﻛﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﻋﺰت دﻫﺪ و وﻋﺪه ﺧﻮد را ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﻮﺳﻢ ﺣﺞ ﺑﻪ دﻳﺪار و دﻋﻮت ﻗﺒﺎﻳﻞ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﻪ ﻧﺰد ﻋﻘﺒﻪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﻮم ﺧﺰرج را ﺑﺪﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻧﻴﻜﻰ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪاى ﺻـﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و ﺳـﻠﻢ آﻧﻬـﺎ را ﺑﺪﻳـﺪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺷـﻤﺎ ﭼـﻪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از ﻗﻮم ﺧﺰرﺟﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬از واﺑﺴﺘﮕﺎن ﻳﻬﻮدﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺳﺨﻦ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫و آﻧﻬﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ دﻋﻮﺗﺸﺎن ﻛﺮد و اﺳﻼم را ﺑـﺮ آﻧﻬـﺎ ﻋﺮﺿـﻪ‬
‫ﻛﺮد و آﻳﺎت ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﺧﺪاى ﭼﻨﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻬﻮدان دﻳﺎرﺷﺎن اﻫﻞ ﻋﻠﻢ و ﻛﺘﺎب ﺑﻮدﻧﺪ و ﺧﺰرﺟﻴـﺎن ﻣﺸـﺮك و‬
‫ﺑﺖﭘﺮﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻳﻬﻮدان ﺟﻨﮕﻬﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺮ وﻗﺖ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺣﺎدﺛﻪاى ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮى دارﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻌﺜﺖ او ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ و روزﮔﺎرش ﻓﺮا رﺳﻴﺪه و ﻣﺎ ﭘﻴﺮو او ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ او ﺷـﻤﺎ را ﭼـﻮن ﻋـﺎد و ارم‬
‫ﻣﻰﻛﺸﻴﻢ و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎ آن ﮔﺮوه ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا دﻋﻮﺗﺸﺎن ﻛﺮد ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻦ‬
‫ﻫﻤﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدان ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺒﺎدا ﭘﻴﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﺪو ﺑﮕﺮوﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن ﺟﻤﻌﻰ از ﺧﺰرﺟﻴﺎن دﻋﻮت ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺗﺼﺪﻳﻖ او ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﺳﻼم ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻴﺎن ﻗﻮم ﻣﺎ دﺷﻤﻨﻰ و ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزى ﻫﺴﺖ و اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﺧﺪا ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮ دﺷﻤﻨﻰ از ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮدارد‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﭘـﻴﺶ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﻰروﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ دﻋﻮﺗﺸﺎن ﻛﻨﻴﻢ و دﻳﻦ ﺗﺮا ﻛﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻋﺮﺿﻪ دارﻳـﻢ اﮔـﺮ ﺑـﻪ اﻳـﻦ دﻳـﻦ‬
‫ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﻮﻧﺪ ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺗﻮ ﻋﺰﻳﺰﺗﺮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺧﺰرﺟﻴﺎن ﺳﻮى دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺘﻨﺪ و اﻳﻤﺎن آورده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ و ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﺷﺶ ﺗﻦ ﺧﺰرﺟﻰ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره‪ ،‬و ﻋﻮف ﺑﻦ ﺣﺎرث‪ ،‬راﻓﻊ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ﻗﻄﺒﺔ ﺑﻦ ﻋﺎﻫﺮ‪ ،‬ﻋﻘﺒﺔ ﺑﻦ‬
‫ﻋﺎﻣﺮ و ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رﺋﺎب‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺳﻼم ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و‬
‫در ﻫﻤﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى اﻧﺼﺎر از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﺨﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪72‬‬

‫ﺳﺎل ﺑﻌﺪ در ﻣﻮﺳﻢ ﺣﺞ دوازده ﻛﺲ از اﻧﺼﺎر ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آﻣﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﻪ ﻧﺰدﻳـﻚ ﻋﻘﺒـﻪ دﻳﺪﻧـﺪ‪ ،‬و اﻳـﻦ‬
‫ﻋﻘﺒﻪ اول ﺑﻮد و ﺑﺎ وى ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ را ﺑﻴﻌﺖ زﻧﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺟﻨﮓ ﻣﻘﺮر ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮوه دوم اﻳﻦ ﻛﺴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره‪ ،‬ﻋﻮف ﺑﻦ ﺣﺎرث‪ ،‬ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﺣﺎرث‪ ،‬راﻓﻊ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ذﻛﻮان ﺑـﻦ‬
‫ﻋﺒﺪ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ﻋﺒﺎدة ﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ‪ ،‬اﺑﻮ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﺛﻌﻠﺒﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺎده‪ ،‬ﻋﻘﺒﺔ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ‪ ،‬ﻗﻄﺒﺔ ﺑـﻦ ﻋـﺎﻣﺮ‪،‬‬
‫اﺑﻮ اﻟﻬﻴﺜﻢ ﺑﻦ ﺗﻴﻬﺎن و ﻋﻮﻳﻢ ﺑﻦ ﺳﺎﻋﺪه‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎدة ﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ در ﺑﻴﻌﺖ ﻋﻘﺒﻪ اول ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻢ و دوازده ﻛﺲ ﺑﻮدﻳﻢ و ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻴﻌﺖ‬
‫زﻧﺎن ﻛﺮدﻳﻢ و اﻳﻦ ﭘﻴﺶ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻜﺎر ﻣﻘﺮر ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺧﺪا ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻴﺎرﻳﻢ و دزدى و زﻧﺎ‬
‫ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﻜﺸﻴﻢ و ﺗﻬﻤﺖ ﻧﺰﻧﻴﻢ و در ﻛﺎر ﻧﻴﻚ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ ،‬و او ﺻـﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و‬
‫ﺳﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ وﻓﺎ ﻛﺮدﻳﺪ ﺑﻬﺸﺖ دارﻳﺪ و اﮔﺮ در ﭼﻴﺰى از آن ﺧﻠﻞ آوردﻳﺪ و در دﻧﻴـﺎ ﻋﻘﻮﺑـﺖ آن را‬
‫دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻔﺎره آﻧﺮا دادهاﻳﺪ و اﮔﺮ آﻧﺮا ﻧﻬﺎن داﺷﺘﻴﺪ روز رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﺒﺨﺸـﺪ‬
‫و اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻋﺬاﺑﺘﺎن ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻮن اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﺳﻮى دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻣﺼﻌﺐ ﺑـﻦ ﻋﻤﻴـﺮ ﺑـﻦ‬
‫ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻗﺮآن ﺑﺨﻮاﻧﺪ و اﺳﻼم و ﻓﻘﻪ دﻳﻦ ﺑﻴﺎﻣﻮزد و ﻣﺼﻌﺐ در ﻣﺪﻳﻨﻪ‬
‫ﻗﺎرى ﻟﻘﺐ ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻨﺰل وى در ﺧﺎﻧﻪ اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬روزى اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره ﺑﺎ ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ ﺳﻮى ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻻﺷﻬﻞ و ﺑﻨﻰ ﻇﻔﺮ رﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﻌﺪ‬
‫ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺳﺎﻻر ﻗﻮم‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﺧﺎﻟﻪ اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره ﺑﻮد و در ﻳﻜﻰ از ﺑﺎﻏﻬﺎى ﺑﻨﻰ ﻇﻔﺮ ﺑﺮ ﺳـﺮ ﭼـﺎﻫﻰ ﻧﺸﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻣﺮدم ﻗﺒﻴﻠﻪ اﺳﻠﻢ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ در آن ﻫﻨﮕﺎم ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﻀﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑـﺮو اﻳـﻦ دو‬
‫ﻣﺮد را ﻛﻪ ﺳﻮى ﻣﺤﻠﻪ ﻣﺎ آﻣﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺿﻌﻔﺎى ﻣﺎ را ﺑﻔﺮﻳﺒﻨﺪ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎزدار و ﺑﮕﻮ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﺳﻌﺪ‬
‫ﺑﻦ زراره ﭘﺴﺮ ﺧﺎﻟﻪ ﻣﻦ ﻧﺒﻮد ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮدم‪«.‬‬
‫اﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺣﻀﻴﺮ ﻧﻴﺰه ﻛﻮﺗﺎه ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻮى آﻧﻬﺎ رﻓﺘﻪ و ﭼﻮن اﺳـﻌﺪ ﺑـﻦ زواره او را ﺑﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺼﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬در ﻛﺎر ﺧﺪا ﺑﺎ وى ﺻﺮﻳﺢ ﺑﺎش‪«.‬‬
‫ﻣﺼﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ ﺑﺎ وى ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و اﺳﻴﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﺎد و ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻦ آﻏﺎز ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا آﻣﺪهاﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺿـﻌﻴﻔﺎن ﻣـﺎ را ﺑﻔﺮﻳﺒﻴـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ از اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮوﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺼﻌﺐ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﺸﻴﻦ و ﮔﻮش ﺑﺪه‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻰ ﭼﻴﺰى را ﺑﭙﺬﻳﺮ و اﮔﺮ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻰ ﻧﭙﺬﻳﺮ‪«.‬‬
‫اﺳﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺨﻦ ﺑﻪ اﻧﺼﺎف ﮔﻔﺘﻰ و ﻧﻴﺰه ﻛﻮﺗﺎه ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻓﺮو ﻛﺮد و ﺑﻨﺸﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﺼﻌﺐ از اﺳﻼم ﺑﺎ وى ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﻌﺐ و اﺳﻌﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺧـﺪا از آن ﭘـﻴﺶ ﻛـﻪ ﺳـﺨﻦ ﮔﻮﻳـﺪ از ﮔﺸـﺎدهروﻳـﻰ وى اﺳـﻼم را در‬
‫ﭼﻬﺮهاش دﻳﺪﻳﻢ‪«.‬‬
‫‪73‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻛﻤﻰ ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﭼﻪ ﺧﻮب و دﻟﭙﺴﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﮕﺮوﻳﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻏﺴﻞ ﻛﻨﻰ و ﺟﺎﻣﻪ ﭘﺎﻛﻴﺰه ﻛﻨﻰ آﻧﮕﺎه ﺷﻬﺎدت ﺣﻖ ﺑﮕﻮﻳﻰ و دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﻨﻰ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺳﻴﺪ ﺑﭙﺎﺧﺎﺳﺖ و ﻏﺴﻞ ﻛﺮد و ﺟﺎﻣﻪ ﭘﺎﻛﻴﺰه ﻛﺮد و ﺷﻬﺎدت ﺣﻖ ﺑﮕﻔﺖ و دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺼﻌﺐ و اﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺮدى ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭘﻴﺮ ﺷﻤﺎ ﺷﻮد ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﻣﺮدان ﻗﻮم وى ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ او ﻧﻜﻨـﺪ او‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن وى را ﭘﻴﺶ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه اﺳﻴﺪ ﻧﻴﺰه ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﭘﻴﺶ ﺳﻌﺪ و ﻛﺴﺎن وى رﻓﺖ ﻛﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﺧـﻮﻳﺶ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﭼـﻮن‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ وى را از دور ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻗﺴﻢ اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﻀﻴﺮ ﺑﺎ ﭼﻬﺮهاى ﺟﺰ آن ﻛﻪ از ﭘﻴﺶ ﺷـﻤﺎ رﻓـﺖ‬
‫ﺑﺎزﻣﻰﮔﺮدد‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن اﺳﻴﺪ ﺑﺮ ﻣﺠﻠﺲ اﻳﺴﺘﺎد‪ ،‬ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻛﺮدى؟«‬
‫اﺳﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻴﺰى ﺑﺪى ﻧﺪﻳﺪم‪ ،‬ﻣﻨﻌﺸﺎن ﻛﺮدم و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﻨﻰ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﺮون ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره را ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﭼﻮن داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ او ﭘﺴﺮ ﺧﺎﻟﻪ ﺗﻮ اﺳـﺖ ﺧﻮاﺳـﺘﻪاﻧـﺪ‬
‫ﭘﻨﺎه ﺗﺮا ﺑﺸﻜﻨﻨﺪ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺧﺸﻤﻨﺎك ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و از آﻧﭽﻪ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺷﺪ و ﻧﻴﺰه از ﻛﻒ اﺳﻴﺪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻛﺎرى ﻧﺴﺎﺧﺘﻰ« و ﺳﻮى ﻣﺼﻌﺐ و اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره رﻓﺖ و ﭼﻮن آرام و ﻣﻄﺌﻤﻨﺸﺎن دﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫اﺳﻴﺪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻪ وى ﺳﺨﻨﺎن آﻧﻬﺎ را ﺑﺸﻨﻮد و ﻧﺰدﻳﻚ آﻧﻬﺎ اﻳﺴﺘﺎد و ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻦ آﻏﺎز ﻛﺮد و ﺑﻪ اﺳـﻌﺪ ﺑـﻦ زراره‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻣﺎﻣﻪ اﮔﺮ ﺣﺮﻣﺖ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪى ﻧﺒﻮد در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﺎﺳﺖ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻰ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره ﺑﻪ ﻣﺼﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻦ ﺳﺎﻻرﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﻮم وى ﭘﺸﺖ ﺳﺮش ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﭘﻴﺮو ﺗـﻮ‬
‫ﺷﻮد ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ او ﻧﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﺸﻴﻦ و ﮔﻮش ﺑﺪه اﮔﺮ ﭼﻴﺰى را ﭘﺴﻨﺪﻳﺪى و ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻮدى ﺑﭙﺬﻳﺮ و اﮔـﺮ‬
‫ﻧﺨﻮاﺳﺘﻰ ﻛﺎرى ﻛﻪ ﺧﻼف ﻣﻴﻞ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺨﻦ ﺑﻪ اﻧﺼﺎف ﻛﺮدﻳﺪ« و ﻧﻴﺰه را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﻮﻓﺖ و ﺑﻨﺸﺴﺖ و ﻣﺼﻌﺐ اﺳـﻼم ﺑـﺪو ﻋﺮﺿـﻪ‬
‫ﻛﺮد و از آﻳﺎت ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺳﺨﻦ ﻛﻨﺪ اﺳﻼم را در ﭼﻬﺮه او دﻳﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮﻳﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﮕﺮاﻳﻴﺪ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻏﺴﻞ ﻣﻰﻛﻨﻰ و ﺟﺎﻣﻪ ﭘﺎﻛﻴﺰه ﻣﻰﻛﻨﻰ و ﺷﻬﺎدت ﺣﻖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ و دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﻨﻰ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺳﻌﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻏﺴﻞ ﻛﺮد و ﺟﺎﻣﻪ ﭘﺎﻛﻴﺰه ﻛﺮد و ﺷﻬﺎدت ﺣﻖ ﺑﮕﻔﺖ و دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و ﻧﻴﺰه‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻮى ﻣﺠﻠﺲ ﻗﻮم ﺑﺎزﮔﺸﺖ و اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﻀﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى ﺑﻮد‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﻮم او را از دور ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻗﺴﻢ ﺳﻌﺪ ﺑﺎ ﭼﻬﺮهاى ﺟﺰ آن ﻛﻪ رﻓﺖ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدد‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺳﻌﺪ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻗﻮم اﻳﺴﺘﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻻﺷﻬﻞ ﻣﺮا ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺳﺎﻻر و ﺳﺮور ﻣﺎﻳﻰ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪74‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ او اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎرﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻫﻤﺎﻧﺸﺐ در ﻣﺤﻠﻪ ﻋﺒﺪ اﻻﺷﻬﻞ ﻣﺮد و زﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺒﻮد‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻣﺮدم را ﺑﻪ اﺳﻼم ﺧﻮاﻧﺪ و ﺧﺎﻧﻪاى از اﻧﺼـﺎر ﻧﻤﺎﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ زﻧﺎن و ﻣﺮدان آن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﺗﻴﺮه اوس اﷲ ﻛﻪ ﺷﺎﻋﺮﺷﺎن اﺑﻮ ﻗﻴﺲ اﺻﻠﺖ ﺻﻴﻔﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ‬
‫ﺑﺎزﺷﺎن داﺷﺖ و ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮد و ﺑﺪر و اﺣﺪ و ﺧﻨﺪق ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﺲ از آن ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻧﺼﺎر ﺑﺎ ﺣـﺞﮔـﺰاران ﻣﺸـﺮك ﻗـﻮم‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ در اواﺳﻂ اﻳﺎم ﺗﺸﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻋﻘﺒﻪ وﻋﺪه ﻧﻬﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا اراده ﻓﺮﻣﻮده ﺑـﻮد‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﻳﺎرى ﻛﻨﺪ و اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻋﺰﻳﺰ دارد و ﺷﺮك و ﻣﺸﺮﻛﺎن را ذﻟﻴﻞ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫از ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﻛﻪ از ﺣﺎﺿﺮان ﻋﻘﺒﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا در آﻧﺠﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺣﺞﮔﺰاران ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﻓﺘﻴﻢ و ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ و دﻳﻦ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ و ﺳﺎﻻر و ﺳﺮور ﻣﺎ ﺑﺮ اﺑﻦ ﻣﻌﺮور ﻫﻤﺮاه‬
‫ﻣﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻮن از ﻣﺪﻳﻨﻪ درآﻣﺪﻳﻢ ﺑﺮاء‪ ‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻣﺮا رأﻳﻰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬آﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬رأى ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬رأى ﻣﻦ آﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻛﻌﺒﻪ را‪ ،‬واﻧﮕﺬارﻳﻢ و ﺳﻮى آن ﻧﻤﺎز ﺑﺮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا آﻧﭽﻪ ﺷﻨﻴﺪهاﻳﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎ ﺳﻮى ﺷﺎم ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻣﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ او را ﺧﻮش ﻧﺪارﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﺑﺮاء ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬وﻟﻰ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻮن وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﻰرﺳﻴﺪ ﻣﺎ ﺳﻮى ﺷﺎم ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ و ﺑﺮاء ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ‬
‫رﺳﻴﺪﻳﻢ و ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﺮاء ﻋﻴﺐ ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻴﻢ وﻟﻰ از آن دﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﻤﻰداﺷﺖ‪ .‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا روﻳﻢ و از ﻛﺎرى ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻛﺮدم از او ﺑﭙﺮﺳﻢ ﻛﻪ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﻤﺎ دﻟﻢ ﭼـﺮﻛﻴﻦ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻴﺮون ﺷﺪﻳﻢ و ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا رﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ او را ﻧﻤﻰ ﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ و از ﭘﻴﺶ ﻧﺪﻳﺪه ﺑـﻮدﻳﻢ و‬
‫ﻳﻜﻰ از اﻫﻞ ﻣﻜﻪ را دﻳﺪﻳﻢ و ﺳﺮاغ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ او را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻋﻤﻮى وى را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﺒﺎس را ﻣﻰﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ از آن رو ﻛﻪ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻮد و ﺳﻮى ﻣﺎ ﻣﻰآﻣﺪ و آن ﺷﺨﺺ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ وارد‬
‫ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﺷﺪﻳﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪75‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪﻳﻢ ﻋﺒﺎس ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻼم ﻛﺮدﻳﻢ و ﻧﺰد وى‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ دو ﻣﺮد را ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻰ؟«‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى اﻳﻦ ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻣﻌﺮور ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﮔﻔﺘﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد ﻫﻤﺎن ﺷﺎﻋﺮ؟«‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻣﻌﺮور ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻔﺮ آﻣﺪم و ﺧﺪاى ﻣﺮا ﺑﻪ اﺳﻼم ﻫﺪاﻳﺖ ﻛـﺮده ﺑـﻮد و‬
‫ﭼﻨﺎن دﻳﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﺎء ﻳﻌﻨﻰ ﻛﻌﺒﻪ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻧﮕﺬارم و ﺳﻮى آن ﻧﻤﺎز ﻛﺮدم و ﻳﺎراﻧﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ دﻟﻢ ﭼﺮﻛﻴﻦ ﺷﺪ‪ ،‬راى ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻤﺎﻧﻰ‪ «.‬و ﺑﺮاء ﺑـﻪ ﻗﺒﻠـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑﺎزﮔﺸـﺖ و ﺳـﻮى ﺷـﺎم ﻧﻤـﺎز‬
‫ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻛﺴﺎن وى ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮد ﺗﺎ درﮔﺬﺷـﺖ‪ ،‬و اﻳـﻦ درﺳـﺖ ﻧﻴﺴـﺖ و ﻣـﺎ ﺑﻬﺘـﺮ‬
‫داﻧﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﺲ از آن ﺑﺮاى ﺣﺞ رﻓﺘﻴﻢ و در ﻧﻴﻤﻪ اﻳﺎم ﺗﺸﺮﻳﻦ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻋﻘﺒﻪ وﻋﺪه ﻧﻬﺎدﻳﻢ و ﭼـﻮن‬
‫از ﺣﺞ ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ و ﺷﺐ وﻋﺪه ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪ‪ ،‬اﺑﻮ ﺟﺎﺑﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﺮام ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑـﻮد‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ او ﺧﺒـﺮ‬
‫دادﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ را از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻗﻮم ﻧﻬﺎن ﻣﻰداﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ او ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ :‬اى اﺑﻮ ﺟﺎﺑﺮ‪ ،‬ﺗﻮ از ﺳﺮوران ﻗﻮم ﻣﺎﻧﻰ و‬
‫ﺑﻴﻢ دارﻳﻢ ﺑﺮ اﻳﻦ دﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻰ ﻫﻴﺰم ﺟﻬﻨﻢ ﺷﻮى‪ .‬آﻧﮕﺎه وى را ﺑﻪ اﺳﻼم ﺧﻮاﻧﺪﻳﻢ و ﮔﻔﺘـﻴﻢ ﻛـﻪ در ﻋﻘﺒـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا وﻋﺪه ﻧﻬﺎدهاﻳﻢ‪ ،‬و اﺑﻮ ﺟﺎﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻘﺒﻪ آﻣﺪ و ﺟﺰو ﻧﻘﻴﺒﺎن ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و آن ﺷﺐ را در ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮدﻳﻢ ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﻮم ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺖ و ﺳﻮى وﻋﺪهﮔﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺷﺪﻳﻢ‬
‫و ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ راه ﺳﭙﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ دره ﻧﺰدﻳﻚ ﻋﻘﺒﻪ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻳﻢ و ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ ﺑﻮدﻳﻢ و دو زن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬و در‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻋﻤﻮى وى ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﺎ وى ﺑﻮد او ﻫﻨﻮز ﺑﺮ دﻳﻦ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮد و‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ در ﻛﺎر ﺑﺮادرزاده ﺧﻮﻳﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاى او ﭘﻴﻤﺎن ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻨﺸﺴﺖ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ آﻏﺎز ﻛﺮد ﻋﺒﺎس ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﺧﺰرج )و رﺳﻢ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺮﺑﺎن ﻫﻤﻪ اﻧﺼﺎرﻳﺎن را ﭼﻪ اوس و ﭼﻪ ﺧﺰرج‪ ،‬ﺧﺰرﺟﻰ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ( ﻣﻘﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﺴـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻰداﻧﻴﺪ و او را از آﺳﻴﺐ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮدهاﻳﻢ و اﻛﻨﻮن در ﺷـﻬﺮ ﺧـﻮﻳﺶ در ﻋـﺰت و ﺣﺮﻣـﺖ اﺳـﺖ و‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وى وﻓﺎ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺣﻤﺎﻳﺘﺶ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ داﻧﻴﺪ‬
‫و آﻧﭽﻪ ﺗﻌﻬﺪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و اﮔﺮ ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺳﻮى ﺷﻤﺎ آﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺗﺴﻠﻴﻤﺶ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و از ﻳـﺎرﻳﺶ ﺑـﺎز‬
‫ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن او را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﺷﻬﺮ ﺧﻮﻳﺶ در ﻋﺰت و ﺣﺮﻣﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰﺑﺮد‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪76‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬ﺳﺨﻨﺎن ﺗﻮ را ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪ .‬اﻛﻨﻮن اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺳﺨﻦ ﻛﻦ و آﻧﭽﻪ ﺧﻮاﻫﻰ ﺑـﺮاى‬
‫ﺧﻮد و ﺧﺪاﻳﺖ ﺑﺨﻮاه‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا دﻋﻮت ﻛﺮد و ﺑﻪ اﺳﻼم ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮا ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﻳﺶ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻣﻌﺮور ﺳﺨﻦ آﻏﺎز ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺣﻖ ﻣﺒﻌﻮث ﻛـﺮده ﺗـﺮا ﻫﻤﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﺎ اﻫﻞ ﭘﻴﻜﺎر و ﺳﻼﺣﻴﻢ و اﻳـﻦ را از ﭘـﺪران‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ارث ﺑﺮدهاﻳﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ اﻟﻬﻴﺸﻢ ﺗﻴﻬﺎن ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻻﺷﻬﻞ ﺳﺨﻦ ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻣﻌﺮور را ﺑﺮﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪاى‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﻛﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮدش ﻳﻬﻮدان ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ و ﺧﺪا ﺗﺮا ﻏﻠﺒﻪ دﻫـﺪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻮى ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺮدى و ﻣﺎ را واﮔﺬارى؟«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻟﺒﺨﻨﺪى زد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮن ﻣﻦ ﺧﻮن ﺷﻤﺎ اﺳﺖ و وﻳﺮاﻧﻰ ﻣﻦ وﻳﺮاﻧﻰ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ از ﻣﻨﻴﺪ‬
‫و ﻣﻦ از ﺷﻤﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻢ و ﺑﺎ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬
‫»آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬دوازده ﻧﻘﻴﺐ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﻗـﻮم ﺧـﻮﻳﺶ ﭘﺮدازﻧـﺪ‪ «.‬و‬
‫دوازده ﻧﻘﻴﺐ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻦ از ﺧﺰرج و ﺳﻪ ﺗﻦ از اوس‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻧﻘﻴﺒﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮ ﻛﺎر ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻮارﻳﺎن ﻋﻴﺴﻰ‬
‫ﺑﻦ ﻣﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ آﻧﻬﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺸﻢ‪«.‬‬
‫و آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﺘﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻗﻮم ﺑﺮاى ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻓـﺮاﻫﻢ ﺷـﺪﻧﺪ ﻋﺒـﺎس ﺑـﻦ ﻋﺒـﺎده‬
‫اﻧﺼﺎرى ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم ﺧﺰرج‪ ،‬ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﺑﻴﻌﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮخ و ﺳﻴﺎه ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ اﻣﻮاﻟﺘﺎن ﺗﺒﺎه ﺷﻮد و اﺷـﺮاﻓﺘﺎن‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬او را رﻫﺎ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر زﺑﻮﻧﻰ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﺒﺎﻫﻰ‬
‫اﻣﻮال و ﻗﺘﻞ اﺷﺮاف ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ او وﻓﺎ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬او را ﺑﺒﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺧﻴﺮ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت در اﻳﻦ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻗﻮم ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬وى را ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻠﻒ اﻣﻮال و ﻗﺘﻞ اﺷﺮاف ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا اﮔﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺧﻮﻳﺶ وﻓﺎ ﻛﺮدﻳﻢ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻬﺸﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬دﺳﺖ ﭘﻴﺶ آر‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ دﺳﺖ ﭘﻴﺶ آورد و ﺑﺎ وى ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﺘﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﺒﺎس آن ﺳﺨﻨﺎن ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﻪ ﮔﺮدن آﻧﻬﺎ ﻣﺤﻜﻢ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪77‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫وﻟﻰ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﺳﺨﻨﺎن ﻋﺒﺎس ﺑﺮاى آن ﺑﻮد ﻛﻪ آن ﺷﺐ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻓﺘـﺪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫اﻣﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻦ ﺳﻠﻮل ﻧﻴﺰ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﺑﺪ و ﻛﺎر ﻗﻮم ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ ﺷﻮد‪ ،‬و ﺧﺪا ﺑﻬﺘﺮ داﻧﺪ ﻛـﻪ ﻛـﺪام ﻳـﻚ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﻰ ﻧﺠﺎر ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد وﻟﻰ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻻﺷـﻬﻞ ﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ :‬ﺑﻴﻌـﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ اﺑﻮ اﻟﻬﻴﺜﻢ ﺑﻦ ﺗﻴﻬﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻣﻌـﺮور ﺑـﻮد‪ ،‬ﭘـﺲ از آن ﻗـﻮم‬
‫ﭘﻴﺎﭘﻰ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن از ﺑﺎﻻى ﻋﻘﺒﻪ ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺻـﺪاﻳﻰ ﻛـﻪ ﺗـﺎ آن‬
‫وﻗﺖ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدم ﺑﺎﻧﮓ زد ﻛﻪ اى ﻣﺮدم! ﻣﺬﻣﻢ و ﺻﺎﺑﻴﺎن ﺑﺮ ﭘﻴﻜﺎر ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻴﻄﺎن ﻋﻘﺒﻪ اﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﺧﺪاى ﺑﺸﻨﻮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺗـﻮ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﻰرﺳﻢ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ اﻧﺼﺎر ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدﻳﺪ‪ «.‬و ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺎده ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ‬
‫ﺣﻖ ﻓﺮﺳﺘﺎد اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻰ ﻓﺮدا ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎى ﺧﻮﻳﺶ در اﻫﻞ ﻣﻨﻰ ﻣﻰاﻓﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﻰ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺮدﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻴﻢ و ﺑﺨﻔﺘﻴﻢ و ﭼﻮن ﺻﺒﺢ ﺷﺪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﺶ ﻣـﺎ آﻣﺪﻧـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬اى‬
‫ﮔﺮوه ﺧﺰرج ﺷﻨﻴﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ رﻓﻴﻖ ﻣﺎ آﻣﺪهاﻳﺪ ﺗﺎ او را ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﺑﺎ وى ﺑﺮ ﺟﻨﮓ ﻣﺎ ﺑﻴﻌـﺖ ﻛﻨﻴـﺪ ﺑﺨـﺪا ﻫﺮﮔـﺰ‬
‫ﺧﻮش ﻧﺪارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ ﺟﻨﮕﻰ رخ دﻫﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻗﻮم ﻣﺎ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻗﺴﻢ ﻳﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰى ﻧﺒﻮده ﻣﻄﻠﻘﺎً ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪«.‬‬
‫و آﻧﻬﺎ ﺑﺎور ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﻰﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬و ﻗﻮم ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﻣﺨﺰوﻣﻰ‬
‫ﻧﻴﺰ در آن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﻔﺖ ﭘﺎﭘﻮش ﻧﻮ داﺷﺖ و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى آﻧﻜﻪ ﭼﻴﺰى ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى اﺑﻮ ﺟﺎﺑﺮ‬
‫ﺗﻮ ﻛﻪ از ﺳﺎﻻران ﻣﺎﻳﻰ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻰ ﭘﺎﭘﻮﺷﻰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﭘﻮش اﻳﻦ ﺟﻮان ﻗﺮﺷﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻰ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺣﺎرث اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪ ﭘﺎﭘﻮش از ﭘﺎى درآورد و ﺳﻮى ﻣﻦ اﻧﺪاﺧﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﺮا ﺑﻪ ﭘﺎ ﻛﻦ« و اﺑﻮ‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﺟﻮان را ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻛﺮدى ﭘﺎﭘﻮش او را ﭘﺲ ﺑﺪه‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﭘﺲ ﻧﻤﻰدﻫﻢ ﻛﻪ ﻓﺎﻟﻰ ﻧﻜﻮﺳﺖ و اﮔﺮ ﻓﺎل درﺳﺖ درآﻳﺪ ﻟﺒﺎس وى از آن ﻣﻦ ﻣﻰﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﺣﺪﻳﺚ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ درﺑﺎره ﻋﻘﺒﻪ ﻛﻪ در آن ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در رواﻳﺖ دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺼﺎرﻳﺎن در ﻣﺎه ذى ﺣﺠﻪ در ﻣﻜﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﻌـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﭘﺲ از ﺑﻴﻌﺖ ﺑﻘﻴﻪ ذىﺣﺠﻪ آن ﺳﺎل و ﻣﺤﺮم و ﺻﻔﺮ را در ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻛﺮد و در ﻣـﺎه رﺑﻴـﻊ اﻻول‬
‫ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮد و روز دوﺷﻨﺒﻪ دوازدﻫﻢ آن ﻣﺎه ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﺮوه ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺣﺒﺸﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻓﺰوﻧـﻰ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﺑﺴـﻴﺎرى از اﻧﺼـﺎر‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ و اﺳﻼم در آﻧﺠﺎ رواج ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺮدم ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪78‬‬

‫»و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﺨﺘﻰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ آﻧﻬﺎ را از دﻳﻨﺸﺎن ﺑﮕﺮداﻧﻨـﺪ و‬
‫ﻣﺤﻨﺖ ﺳﺨﺖ ﺷﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻓﺘﻨﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ دو ﻓﺘﻨﻪ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺘﻨﻪ اول آن ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن داد ﺳﻮى ﺣﺒﺸﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻓﺘﻨﻪ دوم وﻗﺘﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺣﺒﺸﻪ ﺑﺎز آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫»و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ از ﺳﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺞ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺎ وى ﺑﻴﻌـﺖ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ از ﻣﺎﻳﻰ و ﻣﺎ از ﺗﻮﻳﻴﻢ و ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎران ﺗﻮ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﺎ آﻳﺪ و ﺧـﻮد ﺗـﺮا‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدﻣﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫»و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﻳﺎران وى ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ‬
‫ﻓﺘﻨﻪ دوﻣﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد و ﺧﻮد او ﻧﻴﺰ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻓﺮﻣﻮد و در ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺘﻨﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪا‬
‫ﺣﺘﱠﻰ ﻻ َﺗﻜُﻮنَ ‪‬ﻓ ْﺘ َﻨﺔٌ »و‪ ‬ﻳﻜُﻮنَ اﻟﺪ‪‬ﻳﻦُ ُﻛ ﱡﻠﻪ‪ ‬ﻟ ﱠﻠﻪ‪«39 :8 ‬‬
‫اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ‪» :‬و‪ ‬ﻗﺎ ‪‬ﺗﻠُﻮ ‪‬ﻫﻢ‪ ‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻓﺘﻨﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﻫﻤﻪ دﻳﻦ ﺧﺎص ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﺶ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻦ ﺳﻠﻮل ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ وى ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﻋﺒـﺪ‬
‫اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎرى ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﻗﻮم ﻣﻦ ﺑﻰ ﺧﺒﺮ ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرى ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻣـﻦ ﭼﻨـﻴﻦ ﭼﻴـﺰى‬
‫ﻧﻤﻰداﻧﻢ‪ «.‬و آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺮدم از ﻣﻨﻰ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ و ﺧﺒﺮ ﻓﺎش ﺷﺪ و ﺑﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰى ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻠﺐ اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده و ﻣﻨﺬر ﺑﻦ ﻋﻤﺮو را ﻛـﻪ ﻫـﺮ دو از ﻧﻘﻴﺒـﺎن ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑﻴﺎﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻨـﺬر‬
‫ﺑﮕﺮﻳﺨﺖ وﻟﻰ ﺳﻌﺪ را ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و دﺳﺘﺎن وى را ﺑﻪ ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻜﻪ آوردﻧـﺪ و آزار دادﻧـﺪ و ﻣـﻮى او را‬
‫ﻣﻰﻛﺸﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮى ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﻦ آﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ از آن ﺟﻤﻠـﻪ ﻣـﺮدى‬
‫ﺳﭙﻴﺪ روى ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ ﺧﺒﺮى ﻫﺴﺖ ﭘﻴﺶ اﻳﻦ ﻣﺮد اﺳﺖ و ﭼـﻮن ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺷـﺪ ﺳـﻴﻠﻰ‬
‫ﺳﺨﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ زد و ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭘﺲ از اﻳﻦ دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ ﻧﺰد ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺒﻮدم و ﻣﺮا روى زﻣﻴﻦ ﻣﻰﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻦ آﻣﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻴﺎن ﺗﻮ و ﻳﻜﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻨﺎه و‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ ﻧﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﺮا‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﺠﺎرت ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ و ﺣﺎرث ﺑﻦ اﻣﻴﻪ را ﭘﻨﺎه ﻣﻰدادم و از ﺗﺠﺎوز ﻛﺴﺎن ﺣﻤﺎﻳﺘﺸـﺎن‬
‫ﻣﻰﻛﺮدم‪«.‬‬
‫ﺑﻤﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺎم اﻳﻦ دو ﻛﺲ را ﺑﻠﻨﺪ ﺑﮕﻮى و آﻧﭽﻪ را ﻣﻴﺎن ﺗﻮ و آﻧﻬﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻳﺎد ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدم و آن ﻣﺮد ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﺟﺒﻴﺮ و ﺣﺎرث رﻓﺖ و آﻧﻬﺎ را در ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻌﺒﻪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﻜﻰ از ﺧﺰرﺟﻴﺎن را در اﺑﻄﺢ ﻣﻰزﻧﻨﺪ و او ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ و او ﭘﻨﺎﻫﻰ ﻫﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪79‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ او ﺗﺠﺎرت ﻣﺎ را ﭘﻨﺎه ﻣﻰداد و در ﺷﻬﺮ ﺧﻮﻳﺶ از ﺗﺠﺎوز ﻛﺴـﺎن ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬
‫ﻣﻰﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ او ﺗﺠﺎرت ﻣﺎ را ﭘﻨﺎه ﻣﻰداد و در ﺷﻬﺮ ﺧﻮﻳﺶ از ﺗﺠﺎوز ﻛﺴـﺎن ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬
‫ﻣﻰﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﺟﺒﻴﺮ و ﺣﺎرث ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﺳﻌﺪ را از دﺳﺖ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﻼص ﻛﺮدﻧﺪ و او ﺑﺮﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﺳﻬ‪‬ﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻮد‪.‬‬
‫و آن ﻛﺲ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻌﺪ ﺳﺨﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد ‪‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻮن اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺳﻼم ﻧﻤﻮدار ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻨﻮز ﺗﻨﻰ ﭼﻨـﺪ از ﭘﻴـﺮان‬
‫ﻗﻮم ﻣﺸﺮك ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺟﻤﻮح از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫»و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﺎذ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺟﻤﻮح در ﻋﻘﺒﻪ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﺼﺎر ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑﻴﻌـﺖ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫»ﺟﻤﻌﻰ از اوس و ﺧﺰرج در ﻋﻘﺒﻪ درم ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﺟﻨﮓ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧـﺪا اذن‬
‫ﺟﻨﮓ داد و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻴﻌﺖ ﻏﻴﺮ از ﻋﻘﺒﻪ اول ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ در ﻋﻘﺒﻪ اول ﻃﺒﻖ رواﻳﺘﻰ ﻛﻪ از ﻋﺒـﺎدة ﺑـﻦ ﺻـﺎﻣﺖ آوردم‪،‬‬
‫ﺑﻴﻌﺖ زﻧﺎن ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻴﻌﺖ ﻋﻘﺒﻪ دوم‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در رواﻳﺖ دﻳﮕﺮ آوردم ﺑﺮ ﺟﻨﮓ ﺳﺮخ و ﺳﻴﺎه ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎدة ﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻧﻘﻴﺒﺎن ﺑﻮد ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﺟﻨﮓ ﻛـﺮدﻳﻢ« و ﻋﺒـﺎده از آن دوازده‬
‫ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻋﻘﺒﻪ اول ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﱠـﻰ ﻻ َﺗﻜُـﻮنَ‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻮن ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮد اذن ﺟﻨﮓ داد و آﻳﻪ »و‪ ‬ﻗـﺎ ‪‬ﺗﻠُﻮ ‪‬ﻫﻢ‪ ‬‬
‫‪‬ﻓ ْﺘ َﻨﺔٌ ‪ «39 :8‬ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬و اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﺟﻨﮓ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ در ﻣﻜـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑﻔﺮﻣـﻮد ﺗـﺎ‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ روﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﺮادران اﻧﺼﺎرى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑـﺮادران و ﻣﺤﻠـﻰ‬
‫ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻗﺮار داد ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ در اﻣﺎن ﻣﻰﻣﺎﻧﻴﺪ‪ .‬و آﻧﻬﺎ ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﻜﻪ ﺑﻮد و اﻧﺘﻈﺎر ﻣـﻰﺑـﺮد ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاﻳﺶ اذن دﻫﺪ ﺗﺎ از ﻣﻜﻪ درآﻳﺪ و ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻫﺠﺮت ﻛﺮد اﺑﻮ ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻻﺳﺪ ﻣﺨﺰوﻣﻰ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﺑﻴﻌﺖ ﻋﻘﺒﻪ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ رﻓﺖ‪ ،‬وى از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺣﺒﺸﻪ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸـﺖ و‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن وى را آزار ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺼﺎرﻳﺎن اﺳﻼم آوردهاﻧﺪ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻫﺠﺮت ﻛﺮد‪.‬‬
‫»ﻣﻬﺎﺟﺮ دﻳﮕﺮ‪ ،‬از ﭘﻰ اﺑﻮ ﺳﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﻋﺪى ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ زن ﺧـﻮﻳﺶ ﻟﻴﻠـﻰ‬
‫دﺧﺘﺮ اﺑﻰ ﺣﺜﻤﻪ ﻫﺠﺮت ﻛﺮد‪.‬‬
‫»ﭘﺲ از آن ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ و اﺑﻮ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ ﻫﺠﺮت ﻛﺮدﻧﺪ اﺑﻮ اﺣﻤﺪ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻰراﻫﻨﻤﺎ در‬
‫ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻜﻪ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آن ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ روان ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ در ﻣﻜـﻪ ﺑـﻮد و‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ اذن ﺧﺪا ﺑﻮد و ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﻪ در ﻣﻜﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﺒﺲ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﻳﺎ ﺑﻪ ﻓﺘﻨﻪ اﻓﺘﺎده ﺑـﻮد‬
‫ﻣﮕﺮ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ و اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻗﺤﺎﻓﻪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪80‬‬

‫»و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از ﭘﻴﻤﺒﺮ اذن ﻫﺠﺮت ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺷﺘﺎب ﻣﻜﻦ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺧﺪا ﺑﺮاى ﺗﻮ ﻫﻤﺴﻔﺮى ﺑﻴﺎرد« و اﺑﻮﺑﻜﺮ اﻣﻴﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺴﻔﺮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫»و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻃﺮﻓﺪاران و ﻳﺎراﻧﻰ ﺟﺰ آﻧﻬﺎ و در ﺷﻬﺮ دﻳﮕﺮ دارد و از رﻓﺘﻦ ﻳـﺎران وى‬
‫ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺑﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﻠﻰ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و از دﺳﺘﺮس آﻧﻬﺎ دور ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻣﺮاﻗﺐ ﺧﺮوج ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ وى ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻠﺤﻖ ﻣﻰﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ آﻧﻬﺎ آﻣﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﺒﺐ در دار‬
‫اﻟﻨﺪوه ﺧﺎﻧﻪ ﻗﺼﻰ ﺑﻦ ﻛﻼب ﻛﻪ ﻗﺮﻳﺶ ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﻳﺶ را در آﻧﺠﺎ ﻓﻴﺼﻞ ﻣﻰدادﻧﺪ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﺸﻮرت‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪﺷﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ از ﺳﺮ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن وﻋﺪه ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دار اﻟﻨﺪوه روﻧﺪ و در ﻛﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻣﺸﻮرت ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ روز وﻋﺪه‪ ،‬اﺑﻠﻴﺲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻴﺮى واﻻ ﻗﺪر ﺑﺎ ﻟﺒﺎﺳﻰ ﺧﺸﻦ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪ و ﺑﺮ در ﺧﺎﻧﻪ اﻳﺴﺘﺎد و ﭼـﻮن او‬
‫را دﻳﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﺮ ﻛﻴﺴﺘﻰ؟«‬
‫اﺑﻠﻴﺲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺮى از اﻫﻞ ﻧﺠﺪم ﻛﻪ از ﻛﺎر ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪام و آﻣﺪهام ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﺷﻤﺎ را ﺑﺸﻨﻮم و ﺷﺎﻳﺪ‬
‫رأى و ﻣﺸﻮرﺗﻰ ﻧﻴﻚ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺧﻮب‪ ،‬درآى« و اﺑﻠﻴﺲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ درآﻣﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و در اﻳﻦ اﻧﺠﻤﻦ ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ از ﻫﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫از ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ‪ :‬ﺷﻴﺒﻪ و ﻋﺘﺒﻪ ﭘﺴﺮان رﺑﻴﻌﻪ و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب‪.‬‬
‫و از ﺑﻨﻰ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف‪ :‬ﻃﻌﻴﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﺪى و ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ و ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ‪.‬‬
‫و از ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﺪار ﺑﻦ ﻗﺼﻰ‪ :‬ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻛﻠﺪه‪.‬‬
‫و از ﺑﻨﻰ اﺳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى‪ :‬اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى ﺑﻦ ﻫﺸﺎم و زﻣﻌﺔ ﺑﻦ اﺳﻮد ﺑﻦ ﻣﻄﻠﺐ و ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام‪.‬‬
‫و از ﺑﻨﻰ ﻣﺨﺰوم‪ :‬اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم‪.‬‬
‫و از ﺑﻨﻰ ﺳﻬﻢ‪ :‬ﻧﺒﻴﻪ و ﻣﻨﺒﻪ ﭘﺴﺮان ﺣﺠﺎج‪.‬‬
‫و از ﺑﻨﻰ ﺟﻤﺢ‪ :‬اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ‪.‬‬
‫ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻗﺮﺷﻴﺎن‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ از ﻗﺮﻳﺶ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﺎر اﻳﻦ ﻣﺮد ﭼﻨﺎن ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻴﺪ و ﺑـﻴﻢ آن ﻫﺴـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﺎزد‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺗﺪﺑﻴﺮى ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ و ﻣﺸﻮرت ﻛﺮدﻧﺪ و ﻳﻜﻴﺸﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺑﻨﺪ آﻫﻨﻴﻨﺶ ﻛﻨﻴﺪ و در ﺑﺮ او ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﭼﻮن‬
‫ﺷﺎﻋﺮان دﻳﮕﺮ زﻫﻴﺮ و ﻧﺎﺑﻐﻪ و ﻏﻴﺮه ﻣﺮﮔﺶ در رﺳﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﺮ ﻧﺠﺪى! ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا‪ ،‬اﻳﻦ رأى درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ او را ﺣﺒﺲ ﻛﻨﻴﺪ ﻳﺎراﻧﺶ ﺧﺒـﺮ ﺷـﻮﻧﺪ و ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺗﺎزﻧﺪ و وى را از دﺳﺘﺘﺎن ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬رأى دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎرﻳﺪ‪«.‬‬
‫‪81‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺑﺎز ﻣﺸﻮرت ﻛﺮدﻧﺪ و ﻳﻜﻴﺸﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬وى را از ﺷﻬﺮ ﺧﻮد ﺑﺮون ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﭼﻮن ﺑﺮﻓﺖ ﻣﺎ را ﭼﻪ ﺑﺎك ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺠﺎ رود و ﻛﺠﺎ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻛﻪ از دﺳﺖ وى آﺳﻮده ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ و ﻛﺎر ﻣﺎ ﺑﻪ ﺻﻼح ﻣـﻰآﻳـﺪ و ﭘﺮاﻛﻨـﺪﮔﻰ از ﻣﻴﺎﻧـﻪ‬
‫ﺑﺮﻣﻰﺧﻴﺰد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﺮ ﻧﺠﺪى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ راى درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻧﻜﻮﻳﻰ ﮔﻔﺘﺎر و ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺳـﺨﻦ و ﻧﻔـﻮذ او را در دل‬
‫ﻛﺴﺎن ﻧﺪﻳﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻴﻢ آن ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻰ از ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻋﺮب رود و ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺮه ﺷﻮد و ﺑﺎ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﺪ و ﻛﺎرﺗﺎن را از دﺳﺘﺘﺎن ﺑﮕﻴﺮد و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬رأى دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎرﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا رأﻳﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻧﻴﺎوردهاﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﺤﻜﻢ‪ ،‬رأى ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬رأى ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻫﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺟﻮاﻧﻰ دﻟﻴﺮ و واﻻ ﻧﺴﺐ و ﺷﺮﻳﻒ ﻣﻌـﻴﻦ ﻛﻨـﻴﻢ و ﻫـﺮ ﻳـﻚ را‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮى ﺑﺮ ان دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ او رﻳﺰﻧﺪ و ﻳﻜﺒﺎره ﭼﻮن ﺿﺮﺑﺖ ﻳﻚ ﻣﺮد ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﺧﻮﻧﺶ ﺑﺮﻳﺰﻧـﺪ و ﻣـﺎ آﺳـﻮده‬
‫ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮن وى ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻗﺒﺎﻳﻞ اﻓﺘﺪ و ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻛﻪ ﺗﺎب ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻗﺮﻳﺶ ﻧﺪارﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ راﺿﻰ ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﺮ ﻧﺠﺪى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺨﻦ درﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ و رأى ﺻﻮاب ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﻗﻮم ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ و ﺟﻤﻊ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪ و ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﺸـﺐ‬
‫ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺨﻮاب‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﺷﺐ درآﻣﺪ ﺑﺮ در ﺧﺎﻧﻪ او ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﻰ ﺑﺨﻮاﺑﺪ و ﺑﺮ او ﺗﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ را ﺑﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻦ ﺑﺨﻮاب و ﺟﺎﻣﻪ ﺳـﺒﺰ ﺣﻀـﺮﻣﻰ ﻣـﺮا‬
‫ﺑﭙﻮش ﻛﻪ آﺳﻴﺒﻰ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻤﻰرﺳﺪ‪ «.‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻔﺘﻦ اﻳـﻦ ﺟﺎﻣـﻪ ﺳـﺒﺰ را ﺑـﻪ ﺗـﻦ‬
‫ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺰودهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﺴـﺮ اﺑـﻰ‬
‫ﻗﺤﺎﻓﻪ ﭘﻴﺶ ﺗﻮ آﻣﺪ ﺑﺎ وى ﺑﮕﻮ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺳﻮى ﻛﻮه ﺛﻮر رﻓﺘﻢ و ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻳﺪ و ﺗـﻮ ﻏـﺬاﻳﻰ ﺑـﺮاى ﻣـﻦ ﺑﻔﺮﺳـﺖ و‬
‫ﺑﻠﺪى ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ راه ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ و ﻣﺮﻛﺒﻰ ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺑﺨﺮ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ و ﺧﺪا دﻳﺪه ﻣﺮاﻗﺒﺎن وى را از دﻳﺪن او ﻛﻮر ﻛﺮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ از آﻧﻬﺎ ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﻗﺮﻇﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮاﻗﺒﺎن ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑـﻮد و ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻨﺪارد ﻛﻪ اﮔـﺮ ﭘﻴـﺮو دﻳـﻦ او ﺷـﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻠـﻮك ﻋـﺮب و ﻋﺠـﻢ‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ و ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ ،‬زﻧﺪه ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ و ﺑﺎﻏﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎغ اردن دارﻳﺪ‪ :‬و اﮔﺮ ﺑﻪ دﻳﻦ او ﻧﺮوﻳﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ و‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺮگ زﻧﺪه ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ و در آﺗﺶ ﻣﻰﺳﻮزﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺧﺎﻧﻪ درآﻣﺪ ﻣﺸﺘﻰ ﺧﺎك ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ و ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻰ‬
‫از آﻧﻬﺎﻳﻰ‪ «.‬و ﺧﺪا ﭼﺸﻤﺎن آﻧﻬﺎ را ﻏﺎﻓﻞ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ و او ﺧﺎك ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﻣﻰرﻳﺨﺖ‪ ،‬و او اﻳﻦ آﻳﺎت‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪82‬‬

‫ﺴ َﺘﻘ‪‬ﻴﻢٍ‪َ ،‬ﺗ ْﻨﺰِﻳﻞَ ا ْﻟ ‪‬ﻌﺰِﻳﺰِ اﻟﺮﱠﺣ‪‬ﻴﻢِ‪ ،‬ﻟ ُﺘ ْﻨﺬ‪‬ر‪‬‬

‫ﺳﻠ‪‬ﻴﻦَ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻠﻰ ﺻ‪‬ﺮاط‪ ‬ﻣ ‪‬‬
‫ﺤﻜ‪‬ﻴﻢِ‪ ،‬إِ ﱠﻧﻚ‪َ ‬ﻟ ‪‬ﻤﻦَ ا ْﻟ ‪‬ﻤﺮْ ‪‬‬
‫را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ »ﻳﺲ‪ ،‬و‪ ‬ا ْﻟ ُﻘﺮْآنِ ا ْﻟ ‪‬‬
‫ﺟ ‪‬ﻌﻠْﻨﺎ ﻓﻲ أَﻋ‪‬ﻨﺎ ‪‬ﻗ ِﻬﻢ‪ ‬أَﻏْﻼﻟًﺎ َﻓ ِﻬﻲ‪‬‬
‫ﺣﻖﱠ ا ْﻟ َﻘﻮ‪‬لُ ﻋ‪‬ﻠﻰ أَ ْﻛ َﺜﺮِ ‪‬ﻫﻢ‪َ ‬ﻓ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻻ ‪‬ﻳﺆْ ‪‬ﻣﻨُﻮنَ‪ ،‬إِﻧﱠﺎ ‪‬‬
‫َﻗﻮ‪‬ﻣﺎً ﻣﺎ أُ ْﻧﺬ‪‬ر‪ ‬آﺑﺎؤُ ‪‬ﻫﻢ‪َ ‬ﻓ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻏﺎ ‪‬ﻓﻠُﻮنَ‪َ ،‬ﻟ َﻘﺪ‪ ‬‬
‫ﺼﺮُونَ ‪-1 :36‬‬
‫ﺸﻴ‪‬ﻨﺎ ‪‬ﻫﻢ‪َ ‬ﻓ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻻ ‪‬ﻳ ‪‬ﺒ ‪‬‬
‫ﺳﺪ‪‬ا َﻓﺄَ ْﻏ َ‬
‫ﺧ ْﻠ ‪‬ﻔ ِﻬﻢ‪ ‬‬
‫ﺳﺪ‪‬ا و‪ ‬ﻣﻦ َ‬
‫ﺟ ‪‬ﻌﻠْﻨﺎ ﻣﻦ ‪‬ﺑ ‪‬ﻴﻦِ أَ ‪‬ﻳﺪ‪‬ﻳ ِﻬﻢ‪ ‬‬
‫إِﻟَﻰ ا ْﻟﺄَذْﻗﺎنِ َﻓ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻣ ْﻘ ‪‬ﻤﺤ‪‬ﻮنَ‪ .‬و‪ ‬‬
‫‪«9‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻳﺎ‪ ،‬ﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺮآن ﺣﻜﻤﺖ آﻣﻮز ﻛﻪ ﺗﻮ از ﭘﻴﻐﻤﺒﺮاﻧﻰ و ﭘﻴـﺮو راه راﺳـﺖ‪ .‬ﻗـﺮآن از ﺟﺎﻧـﺐ‬
‫ﺧﺪاى ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ رﺣﻴﻢ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺗﺎ ﮔﺮوﻫﻰ را ﻛﻪ ﭘﺪراﻧﺸﺎن ﺑﻴﻢ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺧﻮدﺷـﺎن ﺑـﻰﺧﺒﺮﻧـﺪ ﺑـﻴﻢ رﺳـﺎﻧﻰ‪،‬‬
‫ﮔﻔﺘﺎر ﺧﺪاى درﺑﺎره اﻛﺜﺮﺷﺎن ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪه و آﻧﻬﺎ اﻳﻤﺎن ﻧﻤﻴﺎرﻧﺪ ﻣﮕـﺮ ﺑـﻪ ﮔﺮدﻧﻬﺎﻳﺸـﺎن ﻏﻠﻬـﺎ ﻧﻬـﺎدهاﻳـﻢ ﻛـﻪ ﺗـﺎ‬
‫ﭼﺎﻧﻪﻫﺎﺳﺖ و ﺳﺮﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻰﺣﺮﻛﺖ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ و ﭘﻴﺶ روﻳﺸﺎن ﺳﺪى ﻧﻬﺎدهاﻳﻢ و ﭘﺮده ﺑﺮ آﻧﻬﺎ اﻓﻜﻨـﺪهاﻳـﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻗﺮاﺋﺖ اﻳﻦ آﻳﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻫﻴﭽﻜﺲ از آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺧـﺎﻛﻰ ﺑـﻪ ﺳـﺮ ﻧﺪاﺷـﺖ‪ ،‬آﻧﮕـﺎه‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﻘﺼﺪ ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺖ و ﻳﻜﻰ ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻛﻴﺴﺘﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺤﻤﺪ را ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻣﺤﻤﺪ از ﺧﺎﻧﻪ درآﻣﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ ﻫﻤﻪﺗﺎن ﺧﺎك رﻳﺨﺖ و ﺑﺮﻓـﺖ ﻣﮕـﺮ ﺧـﺎك را ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﺧـﻮد‬
‫ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻴﺪ؟« ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﺧﺎك را ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ و در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻠﻰ را ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ دﻳﺪﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪه و ﺟﺎﻣـﻪ ﺧـﻮﻳﺶ ﺑـﻪ ﺗـﻦ دارد« و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺒﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ درآﻣﺪ و ﻋﻠﻰ از ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آن ﻛـﺲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺎ ﺳـﺨﻦ ﻛـﺮد‪ ،‬راﺳـﺖ‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ «.‬و درﺑﺎره اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ و ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﺮد اﻳﻦ آﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺧﻴ‪‬ـﺮُ‬
‫ﺨﺮِﺟ‪‬ـﻮك‪ ‬و‪ ‬ﻳ ‪‬ﻤﻜُـﺮُونَ و‪ ‬ﻳ ‪‬ﻤﻜُـﺮُ اﷲ و‪ ‬اﷲ َ‬
‫»و‪ ‬إِذْ ‪‬ﻳ ‪‬ﻤ ُﻜﺮُ ِﺑﻚ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ َﻛﻔَـﺮُوا ‪‬ﻟ ‪‬ﻴ ْﺜ ِﺒﺘُـﻮك‪ ‬أَو‪ ‬ﻳ ْﻘ ُﺘﻠُـﻮك‪ ‬أَو‪ ‬ﻳ ْ‬
‫اﻟْﻤﺎ ‪‬ﻛﺮِﻳﻦَ ‪«30 :8‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬و ﭼﻮن ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮدﻧﺪ درﺑﺎره ﺗﻮ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﻣﻰزدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪارﻧﺪت ﻳﺎ ﺑﻜﺸﻨﺪت ﻳﺎ ﺑﻴﺮوﻧﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﺪا ﻧﻴﺮﻧﮓ )اﻳﺸﺎن را ﺑﻰاﺛﺮ( ﻣﻰﻛﺮد و ﺧﺪا از ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺮﻧﮕﻴﺎن ﻣﺎﻫﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و اﻳﻦ آﻳﻪ ﻛﻪ‪» :‬أَم‪ ‬ﻳﻘُﻮﻟُﻮنَ ﺷﺎ ‪‬ﻋﺮٌ َﻧ َﺘﺮَ ‪‬ﺑﺺ‪ ‬ﺑﻪ ر‪ ‬ﻳﺐ‪ ‬ا ْﻟ ‪‬ﻤﻨُﻮنِ‪ُ ،‬ﻗﻞْ َﺗﺮَ ‪‬ﺑﺼ‪‬ﻮا َﻓﺈِﻧﱢﻲ ‪‬ﻣ ‪‬ﻌ ُﻜﻢ‪ ‬ﻣﻦ ا ْﻟ ‪‬ﻤ َﺘﺮَ ‪‬ﺑﺼ‪‬ﻴﻦَ ‪-30 :52‬‬
‫‪«.31‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬و ﻳﺎ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺷﺎﻋﺮﻳﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺮگ او ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﮕﻮ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮم‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﭘﻴﺶ ﻋﻠﻰ آﻣﺪ و ﺳﺮاغ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮﻓﺖ و او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻏﺎر ﺛﻮر رﻓﺘﻪ و ﮔﻔﺘـﻪ اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ او را ﺑﻪﺑﻴﻨﻰ آﻧﺠﺎ روى‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﺮﻓﺖ و در راه ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﺪاى دراى اﺑﻮﺑﻜﺮ را‬
‫در ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﺷﺐ ﺷﻨﻴﺪ و ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ از ﻣﺸﺮﻛﺎن اﺳﺖ و ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﺮﻓﺖ و ﭘﺎﭘﻮش وى ﭘﺎره ﺷـﺪ و اﻧﮕﺸـﺘﺶ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻨﮕﻰ ﺧﻮرد زﺧﻤﻰ ﺷﺪ و ﺧﻮن ﺑﺴﻴﺎر رﻓﺖ و اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺗﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ را ﺑـﻪ زﺣﻤـﺖ اﻧﺪاﺧﺘـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺑﺎﻧـﮓ‬
‫‪83‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺑﺮداﺷﺖ و ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﺸﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺎﻳﺴﺘﺎد ﺗﺎ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺧﻮن از ﭘﺎى ﭘﻴﻤﺒﺮ روان ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﻏﺎر رﺳﻴﺪﻧﺪ و وارد آن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫و آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﻋﻠﻰ از ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳـﺖ و ﭼـﻮن‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪﻧﺪ او را ﺑﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬رﻓﻴﻘﺖ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟«‬
‫ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻣﻰداﻧﻢ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﻦ ﻧﮕﻬﺒﺎن او ﺑﻮدم‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ ﺑﺮود‪ ،‬او ﻫﻢ رﻓﺖ‪«.‬‬
‫و ﻗﻮم ﺑﻪ او ﺗﻌﺮض ﻛﺮدﻧﺪ و او را ﺑﺰدﻧﺪ و ﺳﻮى ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮدﻧـﺪ و ﺳـﺎﻋﺘﻰ ﺑﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕـﺎه رﻫـﺎ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﺧﺪاى ﺗﻌﺎﻟﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ را از ﻛﻴﺪﺷﺎن در اﻣﺎن داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ اذن ﻫﺠﺮت داد‪«،‬‬
‫ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﺮوه ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨـﻪ رﻓﺘﻨـﺪ و او‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻰ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‪،‬‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و آﻳﻪ ﻗﺘﺎل ﻧﺎزل ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ از او اذن ﻫﺠﺮت ﺧﻮاﺳﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻧﻴﺰ اذن ﻫﺠﺮت داده ﺷﻮد‪ «.‬و اﺑﻮﺑﻜﺮ دو ﺷﺘﺮ ﺧﺮﻳﺪه ﺑﻮد و آﻣﺎده ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳـﻮى ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫رود‪ ،‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ اﻣﻴﺪ اذن ﻫﺠﺮت دارد‪ ،‬دو ﺷﺘﺮ را ﻧﮕﻬﺪاﺷـﺖ و‬
‫ﻋﻠﻒ داد ﺗﺎ ﭼﺎق ﺷﺪ‪ ،‬و در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻮن ﻫﺠﺮت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ اﻧﺠﺎﻣﻴـﺪ‪ ،‬اﺑـﻮﺑﻜﺮ‬
‫ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﻴﺪوارى ﻛﻪ اذن ﻫﺠﺮت ﺑﻪ ﺗﻮ داده ﺷﻮد؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى« و اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﻤﺮوز ﻛﻪ ﻣﻦ و اﺳﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺮم در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻫﺮ روز اول روز ﻳﺎ آﺧﺮ‬
‫روز ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎ ﻣﻰآﻣﺪ و ﭼﻮن اﺑﻮﺑﻜﺮ دﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻴﻤﺮوز آﻣﺪه ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا‪ ،‬ﻗﻄﻌـﺎ ﻛـﺎر ﺗـﺎزهاى‬
‫ﻫﺴﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ درآﻣﺪ ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﺠﺎ را ﺧﻠﻮت ﻛﻦ‪«.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺒﺮﭼﻴﻦ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬و دو دﺧﺘﺮ ﻣﻦ اﻳﻨﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اذن رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﻢ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى در ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﻰ‪«.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﻜﻰ از دو ﺷﺘﺮ را ﺑﮕﻴﺮ« و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن دو ﺷﺘﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺳﻔﺮ آﻣﺎده ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻳﻜـﻰ را‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى ﺳﻮارى ﺑﮕﻴﺮ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﺮا ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻰﮔﻴﺮم‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه از ﻛﻨﻴﺰزادﮔﺎن ازد‪ ،‬از آن ﻃﻔﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮادر ﻣـﺎدرى‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و ﻣﻤﻠﻮك ﺑﻮد‪ ،‬اﺑﻮ ﺑﻜﺮ او را ﺑﺨﺮﻳﺪ و آزاد ﻛﺮد و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫ﻗﺪم ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ و اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪاﻧﻰ داﺷﺖ و ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه را ﺑﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺑﻪ ﻏـﺎر‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪84‬‬

‫ﺛﻮر ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻏﺎر ﺛﻮر ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﺧﻮﻳﺶ از آن ﻳﺎد ﻛﺮده اﺳـﺖ و ﺷـﺘﺮان را ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﺑﻦ ﻋﺪى ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮد و ﻣﺸﺮك ﺑﻮد وﻟﻰ او را ﺑﻪ ﻣﺰدورى ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ راه را ﺧﻮب ﻣﻰداﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫»در آن ﺷﺒﻬﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و اﺑﻮﺑﻜﺮ در ﻏﺎر ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﺷﺪ و ﺧﺒﺮﻫﺎى‬
‫ﻣﻜﻪ را ﻣﻰﮔﻔﺖ و ﺻﺒﺤﮕﺎه در ﻣﻜﻪ ﺑﻮد و ﻋﺎﻣﺮ ﻫﺮ ﺷﺐ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را ﻣﻰﺑﺮد ﻛﻪ ﺷﻴﺮ ﺑﺪوﺷﻨﺪ و ﺻﺒﺤﮕﺎه ﭘﻴﺶ‬
‫ﭼﻮﭘﺎﻧﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﻰرﻓﺖ ﺗﺎ ﻛﺲ آﮔﺎه ﻧﺸﻮد‪«.‬‬
‫»و ﭼﻮن ﺳﺮ و ﺻﺪا ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ و ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺲ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮد ﻋﺪوى ﺑﺎ دو ﺷـﺘﺮ‬
‫ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى ﺧﺪﻣﺖ و ﻛﻤﻚ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮدﻧﺪ و اﺑﻮﺑﻜﺮ او را ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺧﻮد ﺳﻮار‬
‫ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬و ﺟﺰ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه و ﻣﺮد ﻋﺪوى ﻛﻪ ﺑﻠﺪ راه ﺑﻮد ﻛﺴﻰ ﻫﻤﺮاه آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮد‪«.‬‬
‫»ﻣﺮد ﻋﺪوى آﻧﻬﺎ را از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻜﻪ ﺑﺒﺮد ﺗﺎ زﻳﺮ ﻋﺴﻔﺎن ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳـﺎﺣﻞ رﺳـﻴﺪﻧﺪ آﻧﮕـﺎه ﺑﺮﻓﺘﻨـﺪ ﺗـﺎ از ﻗﺪﻳـﺪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ راه درآﻣﺪﻧﺪ و از ﺧﺮار و ﺗﻨﻴﺔ اﻟﻤﺮه ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه از راه ﻣﺪﻟﺠﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﻦ راه ﻋﻤﻖ و راه روﺣﺎ ﻋﺒﻮر‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ راه ﻋﺮج رﺳﻴﺪﻧﺪ و در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ رﻛﻮﺑﻪ از آﺑﻰ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻏﺎﺑﺮ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑـﻪ وادى رﺋـﻢ‬
‫رﺳﻴﺪﻧﺪ و از آﻧﺠﺎ راه ﻣﺪﻳﻨﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭘﻴﺶ از ﻇﻬﺮ ﺑﻴﺮون ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮ ﺑﻨﻰ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻮف ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ دو روز آﻧﺠﺎ ﺑﻮد وﻟﻰ ﺑﻨﻰ ﻋﻤﺮﻳﺎن ﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺪت اﻗﺎﻣﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻧﺰد آﻧﻬـﺎ ﺑـﻴﺶ از اﻳـﻦ ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮاﻧﺪ و دﻧﺒﺎل آن ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﺑﻨﻰ ﻧﺠﺎر رﺳﻴﺪ‪«.‬‬
‫در رواﻳﺖ دﻳﮕﺮ از ﻋﺎﻳﺸﻪ ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺪه ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺧﺎﻧﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻮد و ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ رﻓﻴـﻖ راه‬
‫اوﺳﺖ وى از ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻰ ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ارﻗﺪ دﺋﻠﻰ را ﻛﻪ ﻣﺸﺮك ﺑﻮد اﺟﻴﺮ ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑﻠـﺪ راه ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫ﺷﺘﺮان ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺪو ﺳﭙﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﭽﺮاﻧﺪ ﺗﺎ وﻗﺖ ﺳﻔﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﺰ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ و اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﺧﺎﻧﺪان وى ﻛﺲ از ﻫﺠﺮت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒـﺮ ﻧﺪاﺷـﺖ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺳﻔﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺧﺒﺮ داده ﺑﻮد و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد در ﻣﻜﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ و اﻣﺎﻧﺘﻬـﺎﻳﻰ را ﻛـﻪ از ﻣـﺮدم ﭘـﻴﺶ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺶ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ زﻳﺮا ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ در ﻣﻜﻪ ﭼﻴـﺰى ﮔﺮاﻧﻘـﺪر داﺷـﺖ ﺑـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪاى‬
‫ﻣﻰﺳﭙﺮد ﻛﻪ ﺻﺪق و اﻣﺎﻧﺖ وى را ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻫﻨﮓ رﻓﺘﻦ ﻛﺮد ﭘﻴﺶ اﺑﻮﺑﻜﺮ رﻓﺖ و از در ﻛﻮﭼﻜﻰ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﺧﺎﻧﻪ وى ﺑﻮد ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ و‬
‫ﺳﻮى ﻏﺎر ﺛﻮر رﻓﺘﻨﺪ ﺛﻮر ﻛﻮﻫﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻜﻪ اﺳﺖ وارد ﻏﺎر ﺷﺪﻧﺪ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﭘﺴﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻫـﺮ روز اﺧﺒـﺎر‬
‫ﻣﻜﻪ را ﻣﻰآورد و ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را ﻣﻰآورد ﻛﻪ ﺷﻴﺮ ﺑﺪوﺷﻨﺪ و اﺳﻤﺎء دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ‬
‫ﻏﺬا ﻣﻰآورد‪.‬‬
‫»ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻪ روز در ﻏﺎر ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬و اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺎ وى ﺑﻮد و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺻﺪ ﺷﺘﺮ ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻬﺎده ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺲ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ را ﭘﺲ آرد ﺑﻪ او ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﻣﺮاﻗﺐ اﺧﺒﺎر و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎى ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺑـﻪ‬
‫ﻏﺎر ﻣﻰآﻣﺪ و ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺖ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او ﻣﻴﺮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻰ ﭘﺎﻳﺶ ﻛﻮر ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪85‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫»و ﭼﻮن ﺳﻪ روز ﮔﺬﺷﺖ و ﻛﺴﺎن از ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﻤﺎﻧﺪﻧﺪ ﻣﺮد اﺟﻴﺮ ﺷﺘﺮان را ﺑﻴﺎورد و اﺳـﻤﺎء دﺧﺘـﺮ اﺑـﻮﺑﻜﺮ‬
‫ﺳﻔﺮه را ﺑﻴﺎورد و ﭼﻮن ﺑﻨﺪ ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﮕﺸﻮد و آﻧﺮا ﺑﻪ دو ﻧﻴﻢ ﻛـﺮد و از ﻧﻴﻤـﻪ آن ﺑﻨـﺪى ﺑـﺮاى‬
‫ﺳﻔﺮه ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ او را ذات اﻟﻨﻄﺎﻗﻴﻦ ﻳﻌﻨﻰ ﺻﺎﺣﺐ دو ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫»و ﭼﻮن اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺷﺘﺮان را ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد ﺷﺘﺮ ﺑﻬﺘﺮ را ﭘﻴﺶ ﺑﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﺑﻪ ﻓﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺳﻮار ﺷﻮ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺮ ﺷﺘﺮى ﻛﻪ ﻣﺎل ﺧﻮدم ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺳﻮار ﻧﻤﻰﺷﻮم‪«.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺷﺘﺮ ﻣﺎل ﺗﻮ اﺳﺖ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺘﺮ را ﺑﻪ ﭼﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪهاى؟«‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺷﺘﺮ را ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪم‪«.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎل ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﺳﻤﺎء دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺮﻓﺖ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻪ در ﺧﺎﻧـﻪ ﻣـﺎ آﻣﺪﻧـﺪ‪ ،‬اﺑـﻮ‬
‫ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻢ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭘﺪرت ﻛﺠﺎﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻧﻤﻰداﻧﻢ ﭘﺪرم ﻛﺠﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﻛﻪ ﻣﺮدى ﺧﺒﻴﺚ و ﺑﺪ دﻫﺎن ﺑﻮد دﺳﺖ ﺑﻠﻨـﺪ ﻛـﺮد و ﺳـﻴﻠﻰاى ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣـﻦ زد ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻮﺷﻮارهام ﺑﻴﻔﺘﺎد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺳﻪ ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺖ و ﻣﺎ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺠـﺎ رﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗـﺎ ﻳﻜـﻰ از‬
‫ﺟﻨﻴﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ و در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻜﻪ اﺷﻌﺎرى ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او رﻓﺘﻨﺪ و ﺻﺪاﻳﺶ را ﺷـﻨﻴﺪﻧﺪ اﻣـﺎ ﺧـﻮدش را‬
‫ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ و ﻣﻀﻤﻮن اﺷﻌﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ دو رﻓﻴﻖ ﻛﻪ«‬
‫»در ﺧﻴﻤﻪ ام ﻣﻌﺒﺪ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ«‬
‫»ﭘﺎداش ﻧﻴﻚ دﻫﺎد«‬
‫»ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ آﻧﺠﺎ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ«‬
‫»و آﻧﻜﻪ رﻓﻴﻖ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻮد رﺳﺘﮕﺎر ﺷﺪ«‬
‫»ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻛﻌﺐ! از اﻗﺎﻣﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮش ﺑﺎﺷﻴﺪ«‬
‫»ﻛﻪ ﻣﻘﺎم وى ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﺴﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن اﺷﻌﺎر ﺟﻨﻰ را ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ داﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺳﻔﺮ رﻓﺘﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ و اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ارﻗﺪ ﻛﻪ ﺑﻠﺪ راه ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻓﺮاز اﺑـﻮ‬
‫ﻗﺒﻴﺲ ﺷﻌﺮى ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ دو ﺳﻌﺪ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪86‬‬

‫»ﻣﺤﻤﺪ در ﻣﻜﻪ از ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺑﺎك ﻧﺪارد«‬

‫و ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ دو ﺳﻌﺪ ﻛﺪاﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ ﺳﻌﺪ ﺑﻜﺮ ﻳﺎ ﺳﻌﺪ ﺗﻤﻴﻢ ﻳـﺎ ﺳـﻌﺪ ﻫـﺬﻳﻢ؟«‬
‫ﺷﺐ ﺑﻌﺪ ﻫﻤﺎن ﺻﺪا را ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻌﺮى ﺑﺎﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫»اى ﺳﻌﺪ اوس‪ ،‬ﺗﻮ ﻳﺎرى ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎش«‬
‫»و ﺗﻮ ﻧﻴﺰ اى ﺳﻌﺪ ﺧﺰرﺟﻴﺎن دﻟﻴﺮ‪«،‬‬
‫»دﻋﻮﺗﮕﺮ ﻫﺪاﻳﺖ را اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﺪ«‬
‫»و از ﺧﺪا ﺑﻬﺸﺖ آرزو ﻛﻨﻴﺪ«‬
‫»ﻛﻪ ﺛﻮاب ﺧﺪا ﺑﺮاى ﻃﺎﻟﺐ ﻫﺪاﻳﺖ«‬
‫»ﺑﺎغ ﺑﻬﺸﺖ ﺳﺎﻳﻪدار اﺳﺖ«‬
‫ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ دو ﺳﻌﺪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ اﺳﺖ و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻠﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و اﺑﻮﺑﻜﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ روز دوﺷﻨﺒﻪ دوازدﻫﻢ رﺑﻴﻊ اﻻول ﭘﺴﻴﻨﮕﺎه ﺑﻪ ﻗﺒﺎ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺑﻨﻰ‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻮف رﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮﻳﻢ ﺑﻦ ﺳﺎﻋﺪه ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎن ﻗﻮم ﻣﻦ ﻛﻪ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻣﻜﻪ ﺑﺮون ﺷﺪه در اﻧﺘﻈﺎر آﻣﺪن وى ﺑﻮدﻳﻢ و ﻫﺮ روز ﺻﺒﺢ از ﭘﻰ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺣﺮه ﻣـﻰرﻓﺘـﻴﻢ و اﻧﺘﻈـﺎر‬
‫وﺻﻮل ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻣﻰﺑﺮدﻳﻢ و ﻫﻤﭽﻨﺎن آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻳﻢ ﺗﺎ آﻓﺘﺎب ﻫﻤﻪ ﺟﺎ را ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و دﻳﮕﺮ ﺳﺎﻳﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬آن وﻗﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰرﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ روزﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮم ﺑﻮد و آن روز ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى رﺳﻴﺪ ﻣﺜﻞ ﻫﺮ روز ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ و ﭼﻮن آﻓﺘﺎب ﻫﻤﻪ ﺟﺎ را ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ رﻓﺘﻴﻢ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﻳﻜـﻰ از ﻳﻬـﻮدان‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ رﻓﺘﺎر و اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺎ را دﻳﺪه ﺑﻮد و ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﻪ اى ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻠﻪ ﺑﺨﺖ ﺷﻤﺎ آﻣﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘـﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ در ﺳﺎﻳﻪ ﻧﺨﻠﻰ ﺑﻮد و اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى ﺑﻮد‪ .‬ﻏﺎﻟﺐ ﻣﺎ ﭘﻴﺶ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ و او را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ و‬
‫ﭼﻮن ﺳﺎﻳﻪ ﺑﮕﺸﺖ و اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺎ رداى ﺧﻮد ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺎﻳﻪ اﻓﻜﻨﺪ‪ ،‬او را ﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻠﺜﻮم ﺑﻦ ﻫﺪم و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺧﻴﺜﻤـﻪ ﻓـﺮود آﻣـﺪ‪ ،‬آﻧﻬـﺎ ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻨﺰل وى ﺑﻪ ﻧﺰد ﻛﻠﺜﻮم ﺑﻦ ﻫﺪم ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮﻳﻨﺪ وﻗﺘﻰ از ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻠﺜﻮم ﺑﻴﺮون ﻣﻰﺷﺪ در ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺧﻴﺜﻤﻪ‬
‫ﺑﺮاى دﻳﺪن ﻛﺴﺎن ﻣﻰﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻮد و زن ﻫﻤﺮاه وى ﻧﺒﻮد و ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻣﺠﺮد در ﺧﺎﻧـﻪ ﺳـﻌﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﺧﻴﺜﻤﻪ را ﺧﺎﻧﻪ »ﻣﺠﺮدان« ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪا ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻰداﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺎل ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده و ﻣﺎ ﻫﺮ دو رواﻳﺖ را ﺷﻨﻴﺪهاﻳﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻗﺤﺎﻓﻪ در ﺳﻨﺢ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺧﺒﻴﺐ ﺑﻦ اﺳﺎف ﺧﺰرﺟﻰ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺧﺎرﺟﺔ ﺑﻦ زﻳﺪ‬
‫ﻣﻨﺰل ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ رﺿﻰ اﷲ ﻋﻨﻪ ﺳﻪ ﺷﺐ در ﻣﻜﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ و اﻣﺎﻧﺘﻬﺎ را ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑـﻮد ﺑـﻪ ﺻـﺎﺣﺒﺎﻧﺶ‬
‫داد و ﭼﻮن از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﻮﺳﺖ و ﺑﻪ ﻧﺰد وى در ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻠﺜﻮم ﺑﻦ ﻫﺪم ﻣﻨﺰل ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪87‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﻠﻰ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬در ﻗﺒﺎ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ زن ﺑﻴﻮه ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻨﺰل ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم در دل ﺷـﺐ ﻳﻜـﻰ ﻣـﻰآﻣـﺪ و در‬
‫ﻣﻰزد و آن زن ﻣﻰرﻓﺖ و ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه آورده ﺑﻮد ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﻣﻦ ﺑﺪﮔﻤﺎن ﺷﺪم و ﺑﻪ زن ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺷﺐ در ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺮا ﻣﻰزﻧﺪ و ﻣـﻰروى و‬
‫ﭼﻴﺰى از او ﻣﻰﮔﻴﺮى‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﻪ ﻳﻚ زن ﺑﻴﻮه و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﺴﺘﻰ؟«‬
‫زن ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺳﻬﻞ ﺑﻦ ﺣﻨﻴﻒ ﺑﻦ واﻫﺐ اﺳﺖ و ﻣﻰداﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻛﺴﻰ را ﻧﺪارم ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺐ ﺑﺘـﺎن ﻗـﻮم‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺧﺮد ﻛﻨﺪ و ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آرد و ﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺟﺎى ﻫﻴﺰم ﺑﺴﻮزان‪«.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺳﻬﻞ ﺑﻦ ﺣﻨﻴﻒ در ﻋﺮاق ﻫﻼك ﺷﺪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟـﺐ اﻳـﻦ ﺣﻜﺎﻳـﺖ را درﺑـﺎره وى ﻧﻘـﻞ‬
‫ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ روز دوﺷﻨﺒﻪ و ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ و ﭼﻬﺎر ﺷﻨﺒﻪ و ﭘﻨﺠﺸـﻨﺒﻪ را در ﻗﺒـﺎ ﭘـﻴﺶ‬
‫ﺑﻨﻰ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻮف ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد و ﺑﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ از ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﻨﺪار ﺑﻨﻰ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻮف اﻗﺎﻣﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﻮد و ﺧﺪا ﺑﻬﺘﺮ داﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ اﻗﺎﻣﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى در ﻗﺒﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﻴﺰده روز ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻄﻠﻌﺎن ﺳﻠﻒ درﺑﺎره ﻣﺪﺗﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﻰ ﺑﻌﺜﺖ در ﻣﻜﻪ اﻗﺎﻣﺖ ﻓﺮﻣـﻮده ﺑـﻮد اﺧـﺘﻼف‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ اﻗﺎﻣﺖ وى در ﻣﻜﻪ از ﺑﻌﺜﺖ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﻫﺠﺮت ده ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫از اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺒﻌـﻮث ﺷـﺪ و ده ﺳـﺎل در ﻣﻜـﻪ اﻗﺎﻣـﺖ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫از ﻋﺎﻳﺸﻪ و اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻧﻴﺰ رواﻳﺘﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ده ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮآن ﺑﺮ او ﻧﺎزل ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻴﺐ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺮآن در ﭼﻬﻞ و ﺳﻪ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺎزل ﺷـﺪ و ﭘـﺲ از آن ده‬
‫ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﻋﻜﺮﻣﻪ و اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻧﻴﺰ رواﻳﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﻰ ﺑﻌﺜﺖ ﺳﻴﺰده ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻴﺰده ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ وﺣﻰ ﺑﺪو ﻣﻰرﺳﻴﺪ‪ .‬و ﻫﻢ از او‬
‫رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪ و ﭘﺲ از آن ﺳﻴﺰده ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺻﺮﻓﻪ اﻧﺼﺎرى ﻗﺼﻴﺪهاى دارد ﻛﻪ ﺿﻤﻦ آن از ﻛﺮاﻣﺖ اﻧﺼﺎر و اﻗﺎﻣﺖ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺰد اﻳﺸﺎن ﺳﺨﻦ آورده و او ﻧﻴﺰ ﻣﺪت اﻗﺎﻣﺖ ﻣﻜﻪ را ﺳﻴﺰده ﺳﺎل ﻣﻰداﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧﺰد ﻗﺮﻳﺶ ده و ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﻤﺎﻧﺪ«‬
‫»و ﺗﺬﻛﺎر ﻣﻰداد و در ﺟﺴﺘﺠﻮى دوﺳﺘﺎن ﺑﻮد«‬
‫»و در ﻣﻮﺳﻢ ﺣﺞ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﻪ ﻛﺴﺎن ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﻛﺮد‪«.‬‬
‫»اﻣﺎ ﭘﻨﺎﻫﻰ ﻧﻴﺎﻓﺖ و ﻛﺴﻰ ﺑﻪ دﻋﻮت او ﻧﮕﺮوﻳﺪ«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪88‬‬

‫»و ﭼﻮن ﭘﻴﺶ ﻣﺎ آﻣﺪ ﺧﺪا دﻳﻦ وى را ﻏﻠﺒﻪ داد«‬

‫»و در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺧﻮﺷﺪل و راﺿﻰ زﻳﺴﺖ«‬
‫»و دوﺳﺘﺎن ﻳﺎﻓﺖ و آرام ﮔﺮﻓﺖ«‬
‫»و ﻳﺎرى ﺧﺪاى ﺑﻪ او رﺳﻴﺪ«‬
‫»و ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻮح ﺑﺎ ﻗﻮم ﺧﻮد ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد«‬
‫»و ﻣﻮﺳﻰ وﻗﺘﻰ ﻧﺪاى ﺣﻖ ﺷﻨﻴﺪ ﭼﻪ ﮔﻔﺖ«‬
‫»و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ از ﻛﺲ ﺑﻴﻢ ﻧﺪاﺷﺖ«‬
‫»و ﻣﺎ اﻣﻮال ﺧﻮﻳﺶ را در راه وى ﺑﺬل ﻛﺮدﻳﻢ«‬
‫»و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻴﻜﺎر ﺟﺎﻧﺒﺎزى ﻛﺮدﻳﻢ«‬
‫»و ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪاﻳﺘﮕﺮ اﺳﺖ«‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺑﻮ ﻗﻴﺲ در اﻳﻦ ﻗﺼﻴﺪه ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﺲ ﻧﺒﻮت و وﺣﻰ ده و ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﻣﻴﺎن ﻗﻮم‬
‫ﺧﻮﻳﺶ اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬اﻗﺎﻣﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﻜﻪ ﭘﺲ از ﻧﺒﻮت ﭘـﺎﻧﺰده ﺳـﺎل ﺑـﻮد و ﻫﻤـﻴﻦ ﺷـﻌﺮ را ﺷـﺎﻫﺪ ﮔﻔﺘـﺎر‬
‫ﺧﻮﻳﺶ آوردهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻜﺮﻣﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﺷﻌﺮ اﺑﻮ ﻗﻴﺲ را ﺷﺎﻫﺪ آورد اﻣﺎ در ﻣﺘﻦ ﺷـﻌﺮ ﺑﺠـﺎى »ﺑﻀـﻊ‬
‫ﻋﺸﺮه« ﻛﻪ ده و ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ »ﺧﻤﺲ ﻋﺸﺮة« ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﺻﺮﻳﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﺷﻌﺒﻰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ وﺣﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﺪ ﻣﺪت ﺳﻪ ﺳـﺎل اﺳـﺮاﻓﻴﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺰد وى ﻣﻰآﻣﺪ‪ ،‬و ﻣﺘﻦ رواﻳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ واﻗﺪى از ﺷﻌﺒﻰ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﭼﻨـﻴﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺪت ﺳـﻪ ﺳـﺎل‬
‫اﺳﺮاﻓﻴﻞ ﻗﺮﻳﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻮد ﻛﻪ ﺻﺪاى او را ﻣﻰﺷﻨﻴﺪ اﻣﺎ ﺧﻮدش را ﻧﻤﻰدﻳـﺪ و ﭘـﺲ از آن ﺟﺒﺮﺋﻴـﻞ ﻋﻠﻴـﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم آﻣﺪ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ رواﻳﺖ را ﺑﺮاى ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ دﻳﻨﺎر ﻧﻘﻞ ﻛﺮدم و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ‬
‫ﺣﺰم و ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﺘﺎده در ﻣﺴﺠﺪ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻳﻚ ﻣﺮد ﻋﺮاﻗﻰ اﻳﻦ رواﻳﺖ ﺑﮕﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دوﺷﺎن‬
‫ﻣﻨﻜﺮ آن ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺸﻨﻴﺪهاﻳﻢ و ﻧﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ از آﻏﺎز وﺣﻰ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ وﻓﺎت ﻳﺎﻓﺖ ﺟﺒﺮﻳﻞ‬
‫ﺑﺪو وﺣﻰ ﻣﻰآورد‪«.‬‬
‫از داود ﺑﻦ اﺑﻰ ﻋﺎﻣﺮ ﻧﻴﺰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﻪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣﺒﻌـﻮث ﺷـﺪ و ﻣـﺪت ﺳـﻪ ﺳـﺎل‬
‫اﺳﺮاﻓﻴﻞ ﻗﺮﻳﻦ ﻧﺒﻮت وى ﺑﻮد و ﻛﻠﻤﻪ و ﭼﻴﺰ ﺑﺪو ﻣﻰآﻣﻮﺧﺖ و ﻗﺮآن ﺑﻪ زﺑﺎن وى ﻧﺎزل ﻧﺸﺪه ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺳﻪ ﺳﺎل‬
‫ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺟﺒﺮﻳﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻗﺮﻳﻦ ﻧﺒﻮت وى ﺷﺪ و ﺳﻴﺰده ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ و ده ﺳﺎل در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻗﺮآن ﺑـﺮ او ﻧـﺎزل‬
‫ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬
‫‪89‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ اﻗﺎﻣﺖ وى در ﻣﻜﻪ ﭘﺲ از ﻧﺰول وﺣـﻰ ده ﺳـﺎل ﺑـﻮد‪ ،‬ﻣـﺪت را از‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺟﺒﺮﻳﻞ وﺣﻰ آورد ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آوردهاﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﺪت اﻗﺎﻣﺖ وى را ﺳﻴﺰده ﺳﺎل داﻧﺴﺘﻪاﻧـﺪ از آﻏـﺎز‬
‫ﻧﺒﻮت ﻛﻪ اﺳﺮاﻓﻴﻞ ﻗﺮﻳﻦ وى ﺑﻮد ﺷﻤﺮدهاﻧﺪ و آن ﺳﻪ ﺳﺎل را ﻛﻪ ﻣﺄﻣﻮر ﺑﻪ اﻇﻬﺎر دﻋﻮت ﻧﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آوردهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻗﺘﺎده رواﻳﺘﻰ دﻳﮕﺮ ﺑﺠﺰ اﻳﻦ دو ﮔﻔﺘﺎر ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺪت ﻫﺸﺖ ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ و ده ﺳﺎل در ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﻗﺮآن ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺎزل ﻣﻰﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻰ از ﺣﺴﻦ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺪت ﻧﺰول ﻗﺮآن ده ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ و ده ﺳﺎل در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻬﺎدﻧﺪ‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪ ﺑﻔﺮﻣﻮد ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻬﻨﺪ‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﺷﻬﺎب رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺎه رﺑﻴﻊ اﻻول ﺑﻮد ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺗـﺎرﻳﺦ‬
‫ﻧﻬﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻳﻚ ﻣﺎه و دو ﻣﺎه از وﻗﺖ آﻣﺪن وى را ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻰﻧﻬﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﺳـﺎل ﺑـﻪ ﺳـﺮ‬
‫رﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﻛﻪ در اﺳﻼم ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻬﺎد ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب رﺣﻤﺔ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﺷﻌﺒﻰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﻣﻮﺳﻰ اﺷﻌﺮى ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ از ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰرﺳـﺪ ﻛـﻪ ﺗـﺎرﻳﺦ‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻋﻤﺮ ﻛﺴﺎن را ﺑﺮاى ﻣﺸﻮرت ﻓﺮاﻫﻢ آورد و ﺑﻌﻀﻴﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از ﻣﺒﻌﺚ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻨـﻪ«‬
‫و ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺗﺎرﻳﺦ از ﻫﺠﺮت ﺑﻨﻪ‪ «.‬و ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺎرﻳﺦ از ﻫﺠﺮت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﻧﻬﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺠﺮت ﻓﺎﺻـﻠﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن ﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫از ﻣﻴﻤﻮن ﺑﻦ ﻣﻬﺮان رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻮاﻟﻪاى ﺑﻪ ﻧﺰد ﻋﻤﺮ آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺷﻌﺒﺎن داده ﺷﻮد و ﻋﻤـﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺪام ﺷﻌﺒﺎن اﺳﺖ؟ ﺷﻌﺒﺎن آﻳﻨﺪه ﻳﺎ ﺷﻌﺒﺎﻧﻰ ﻛﻪ در آن ﻫﺴﺘﻴﻢ؟«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻴﺰى ﺑﺮاى ﻣﺮدم ﺑﻨﻬﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺷـﻨﺎﺧﺖ‪ «.‬ﺑﻌﻀـﻰﻫـﺎ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ روم ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ« ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ از روزﮔﺎر ذو اﻟﻘﺮﻧﻴﻦ ﻣﻰﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ دراز اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀـﻰ‬
‫دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ« ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﭘﺎرﺳﻴﺎن وﻗﺘﻰ ﺷﺎﻫﻰ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻣﺪت ﺷﺎه ﭘﻴﺸﻴﻦ‬
‫را رﻫﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل در ﻣﺪﻳﻨﻪ اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ده ﺳﺎل ﺑﻮد و ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫را از ﻫﺠﺮت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﻴﺮﻳﻦ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﭘﻴﺶ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻬﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻬﺎدن ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺠﻤﺎن ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ در ﻣﺎه ﻓﻼن از ﺳﺎل ﻓﻼن‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻴﺰى ﻧﻜﻮﺳﺖ« ﺑﻨﺎ ﺷﺪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻬﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از ﻛﺪام ﺳﺎل آﻏﺎز ﻛﻨﻴﻢ؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪90‬‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از ﻣﺒﻌﺚ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬از وﻓﺎت وى‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷـﺪﻧﺪ ﻛـﻪ از ﻫﺠـﺮت آﻏـﺎز ﻛﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬از ﻛﺪام ﻣﺎه آﻏﺎز ﻛﻨﻴﻢ؟ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬از رﻣﻀﺎن آﻏﺎز ﻣﻰﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﭘـﺲ از آن ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﻣﺤـﺮم را ﻣﺒـﺪأ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎه ﺣﺮام اﺳﺖ و ﻛﺴﺎن از ﺣﺞ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﻣﺤﺮم ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻬﺎدن از ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪ آﻏـﺎز‬
‫ﺷﺪ و در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺸﺮٍ ‪ «2 -1 :89‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﺠﺮِ و‪ ‬ﻟَﻴﺎلٍ ‪‬ﻋ ْ‬
‫و ﻫﻢ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ در ﺗﻔﺴﻴﺮ »و‪ ‬ا ْﻟ َﻔ ‪‬‬
‫ﻓﺠﺮ ﻣﺤﺮم اﺳﺖ ﻛﻪ آﻏﺎز ﺳﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻋﺒﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺮم ﻣﺎه ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ اﺳﺖ و آﻏﺎز ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻌﺒﻪ‬
‫را ﺟﺎﻣﻪ ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺎرﻳﺦ از آن آﻏﺎز ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﻜﻪ در آن زﻧﻨﺪ و روزى در ﻣﺤﺮم ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﻮﻣﻰ در آن روز ﺗﻮ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻮﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﻋﻤﺮو ﺑﻦ دﻳﻨﺎر رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ اول ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻬﺎد ﻳﻌﻠﻰ اﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺑﻮد ﻛـﻪ در ﻳﻤـﻦ‬
‫ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا در ﻣﺎه رﺑﻴﻊ اﻻول ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪ و ﻣﺮدم آﻏﺎز ﺳﺎل را ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺗـﺎرﻳﺦ از آﻣـﺪن ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺷﻌﺒﻰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﻰ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ آﺗﺶ اﺑﺮاﻫﻴﻢ را ﻣﺒﺪأ ﺗﺎرﻳﺦ داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ ﻛﻌﺒـﻪ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻨﻴﺎن ﺧﺎﻧﻪ را آﻏﺎز ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ وﻗﺖ ﺑﺮون ﺷﺪن از ﺗﻬﺎﻣـﻪ‬
‫را آﻏﺎز ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬و آن ﮔﺮوه از ﺑﻨﻰ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﻛﻪ در ﺗﻬﺎﻣﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﺮوج ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺳﻌﺪ و ﻧﻬﺪ و ﺟﻬﻴﻨﻪ و‬
‫ﺑﻨﻰ زﻳﺪ را آﻏﺎز ﺗﺎرﻳﺦ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻟﻮى ﺑﻤﺮد و ﺗﺎ ﺳﺎل ﻓﻴﻞ ﻣﺮدن وى را آﻏﺎز ﺗﺎرﻳﺦ داﺷـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺳﺎل ﻓﻴﻞ را آﻏﺎز ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﻫﺠﺮت را آﻏﺎز ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺮد و اﻳﻦ ﺑـﻪ ﺳـﺎل‬
‫ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻳﺎ ﻫﻴﺠﺪﻫﻢ ﻫﺠﺮت ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻴﺐ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛـﻪ ﻋﻤـﺮ ﺑـﻦ ﺧﻄـﺎب ﻛﺴـﺎن را ﻓـﺮاﻫﻢ آورد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬از ﭼـﻪ روز‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ؟«‬
‫ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﮔﻔﺖ‪» :‬از روزى ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳـﻠﻢ ﻣﻬـﺎﺟﺮت ﻛـﺮد و‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺷﺮك را ﺗﺮك ﻓﺮﻣﻮد« و ﻋﻤﺮ رﺿﻰ اﷲ ﻋﻨﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬رواﻳﺘﻰ ﻛﻪ از ﺷﻌﺒﻰ درﺑﺎره ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻨﻰ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ آوردهاﻧﺪ از ﺣـﻖ دور ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺒـﺪأ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ از ﺣﺎدﺛﻪاى ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻫﻤﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻗﺤﻄﻰ ﻳﺎ ﺑﻠﻴﻪاى را ﻛﻪ در ﮔﻮﺷﻪاى از دﻳﺎرﺷـﺎن‬
‫رخ داده ﺑﻮد ﻣﺒﺪأ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و از ﻣﻴﺎن ﻋﺮﺑﺎن‪ ،‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺒﺪأ ﺗﺎرﻳﺨﺸﺎن ﭘﻴﺶ از ﻫﺠﺮت‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻓﻴﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻧﻴﺰ ﺑﻮد و از ﺟﻨﮓ ﻓﺠﺎر ﺗﺎ ﺑﻨﺎى ﻛﻌﺒﻪ ﭘﺎﻧﺰده ﺳـﺎل ﺑـﻮد و از‬
‫ﺑﻨﺎى ﻛﻌﺒﻪ ﺗﺎ ﻣﺒﻌﺚ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪91‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺒﻌـﻮث ﺷـﺪ‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺷـﻌﺒﻰ ﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫اﺳﺮاﻓﻴﻞ ﻫﻤﺮاه ﻧﺒﻮت وى ﺑﻮد و اﻳﻦ ﭘﻴﺶ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺄﻣﻮر دﻋﻮت و اﻇﻬﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮى ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ رواﻳﺘﻬـﺎى‬
‫آﻧﺮا آوردهاﻳﻢ‪ ،‬و ﺳﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﺟﺒﺮﻳﻞ ﻫﻤﺮاه ﻧﺒﻮت وى ﺷﺪ و ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ دﻋﻮت و ﻧﺒﻮت اﻇﻬﺎر ﻛﻨـﺪ و ده ﺳـﺎل در‬
‫ﻣﻜﻪ ﺑﻪ دﻋﻮت ﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻣﺎه رﺑﻴﻊ اﻻول ﺳﺎل ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﻧﺒﻮت ﺧﻮﻳﺶ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻫﺠﺮت ﻓﺮﻣـﻮد‬
‫و ﺧﺮوج وى از ﻣﻜﻪ ﺑﻪ روز دوﺷﻨﺒﻪ ﺑﻮد و ﻫﻢ روز دوﺷﻨﺒﻪ دوازدﻫﻢ رﺑﻴﻊ اﻻول ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ روز دوﺷﻨﺒﻪ ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺖ و روز دوﺷﻨﺒﻪ ﻣﺒﻌﻮث ﺷـﺪ و روز‬
‫دوﺷﻨﺒﻪ ﺣﺠﺮ اﻻﺳﻮد را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻬﺎد‪ .‬و روز دوﺷﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻫﺠﺮت از ﻣﻜﻪ ﺑﺮون ﺷﺪ و روز دوﺷـﻨﺒﻪ ﺑـﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫رﺳﻴﺪ و روز دوﺷﻨﺒﻪ از ﺟﻬﺎن درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺒﺪأ ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻫﺠﺮت ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺤﺮم را آﻏﺎز ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ دو ﻣـﺎه و‬
‫دوازده روز زودﺗﺮ از وﺻﻮل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻮد‪ .‬و وﻗﺖ رﺳﻴﺪن وى ﻣﺒﺪأ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﺸـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ از اول ﺳـﺎل آﻏـﺎز‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻮادث ﺳﺎل اول ﻫﺠﺮت‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﭘﻴﺶ‪ ،‬وﻗﺖ وﺻﻮل ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﻨـﺰل وى را و اﻳﻨﻜـﻪ ﭼـﻪ وﻗـﺖ از ﻣﻨـﺰل او ﺑـﺮون ﺷـﺪ‬
‫آوردهاﻳﻢ‪ ،‬اﻛﻨﻮن دﻳﮕﺮ ﺣﻮادث ﺳﺎل اول ﻫﺠﺮت را ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ وﻗﺖ ﺑﺮون رﻓﺘﻦ از ﻗﺒﺎ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﻤﻌﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻮن آن روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻮد و در ﻣﺤـﻞ‬
‫ﺑﻨﻰ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻦ ﻋﻮف در درهاى ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ در رﺳﻴﺪ‪ ،‬و ﺷـﻨﻴﺪهام ﻛـﻪ ﻫـﻢاﻛﻨـﻮن در‬
‫آﻧﺠﺎ ﻣﺴﺠﺪى ﺑﭙﺎﺳﺖ و اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى در اﺳـﻼم ﺑـﻪ ﭘـﺎ داﺷـﺖ و ﺧﻄﺒـﻪ ﺧﻮاﻧـﺪ و‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﻄﺒﻪاى ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻄﺒﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺟﻤﻌﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺟﻤﺤﻰ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﻄﺒﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ ﭘـﺲ از ﻧﻤـﺎز ﺟﻤﻌـﻪ در ﺑﻨـﻰ‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻦ ﻋﻮف ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﺪا را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬و از او ﻛﻤﻚ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ و آﻣﺮزش ﻣﻰﻃﻠﺒﻢ و ﻫﺪاﻳﺖ از او ﻣﻰﺟﻮﻳﻢ و‬
‫ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن دارم و اﻧﻜﺎر او ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ و ﺑﺎ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻛﺎﻓﺮ وى ﺑﺎﺷﺪ دﺷﻤﻨﻰ ﻣﻰﻛﻨﻢ و ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدﻫﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاﻳﻰ ﺟﺰ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﻰﺷﺮﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻨﺪه و ﭘﻴﻤﺒﺮ اوﺳـﺖ ﻛـﻪ وى را ﺑـﻪ دوران ﻓﺘـﺮت‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮان و ﻧﺎداﻧﻰ ﺿﻼﻟﺖ ﻣﺮدم و ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن و ﻧﺰدﻳﻜﻰ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﺪاﻳﺖ و ﻧﻮر و ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻓﺮﺳـﺘﺎد‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻫﺮ ﻛـﻪ ﻧﺎﻓﺮﻣـﺎﻧﻰ آﻧﻬـﺎ ﻛﻨـﺪ ﮔﻤـﺮاه ﺷـﺪه و در‬
‫ﺿﻼﻟﺘﻰ دور اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻔﺎرش ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ از ﺧﺪاى ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﺳﻔﺎرﺷـﻰ ﻛـﻪ ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻛﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وى را ﺑﻪ ﻛﺎر آﺧﺮت ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗـﺮس از ﺧـﺪاى وادارد‪ .‬از ﻣﻨﻬﻴـﺎت‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪92‬‬

‫ﺧﺪا ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﺼﻴﺤﺖ و ﺗﺬﻛﺎرى ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﺮس از ﺧﺪا ﻛﻤﻜﻰ ﺑﺮاى وﺻﻮل ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺻـﺪ‬
‫آﺧﺮت اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﻪ رواﺑﻂ آﺷﻜﺎر و ﻧﻬﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺻﻼح آرد و از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺟﺰ رﺿﺎى ﺧـﺪا‬
‫ﻣﻨﻈﻮرى ﻧﺪارد و ﻧﻴﻜﻨﺎﻣﻰ دﻧﻴﺎ و ذﺧﻴﺮه ﭘﺲ از ﻣﺮگ اوﺳﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎده‬
‫ﺧﻮﻳﺶ اﺣﺘﻴﺎج دارد و ﻫﺮ ﻋﻤﻠﻰ ﻛﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺻﺎﺣﺒﺶ آرزو ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اى ﻛـﺎش ﻧﻜـﺮده ﺑـﻮد‪ .‬ﺧـﺪا‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﻴﻢ ﻣﻰدﻫﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ و ﮔﻔﺘـﺎر وى راﺳـﺖ اﺳـﺖ و وﻋـﺪه وى‬
‫ﻣﺤﻘﻖ اﺳﺖ و ﺑﻰﺗﺨﻠﻒ‪ ،‬ﻛﻪ او ﻋﺰ و ﺟﻞ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺶ ﻣـﻦ دﮔﺮﮔـﻮن ﻧﺸـﻮد و ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺑﻨـﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺘﻢ ﻧﻜﻨﻢ‪ .‬در ﻛﺎر دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت و آﺷﻜﺎر و ﻧﻬﺎن ﺧﻮﻳﺶ از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ ﻛـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﻪ از ﺧـﺪا‬
‫ﺑﺘﺮﺳﺪ رﺳﺘﮕﺎرى ﺑﺰرگ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮس ﺧﺪا از ﻏﻀﺐ و ﻋﻘﻮﺑﺖ او ﻣﺤﻔـﻮظ ﻣـﻰدارد‪ ،‬و ﭼﻬـﺮهﻫـﺎ را‬
‫ﺳﭙﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﻣﺎﻳﻪ رﺿﺎى ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺮﺗﺒﺖ را ﺑﺎﻻ ﻣﻰﺑﺮد‪ .‬ﻧﺼﻴﺐ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ و در‬
‫ﻛﺎر ﺧﺪا ﻗﺼﻮر ﻣﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻛﺘﺎب ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ آﻣﻮﺧﺘﻪ و راه ﺧـﻮﻳﺶ را ﻧﻤـﻮده ﺗـﺎ راﺳـﺘﮕﻮ از‬
‫دروﻏﮕﻮ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﻜﻰ ﻛﻨﻴﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺷـﻤﺎ ﻧﻴﻜـﻰ ﻛـﺮده اﺳـﺖ و ﺑـﺎ دﺷـﻤﻨﺎن وى‬
‫دﺷﻤﻨﻰ ﻛﻨﻴﺪ و در راه ﺧﺪا ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻬﺎد ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ او ﺷﻤﺎ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺗﺎ ﻫﺮ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻼك ﻣﻰﺷﻮد از روى ﺣﺠﺖ ﻫﻼك ﺷﻮد و ﻫﺮ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﻳﺎﺑﺪ از روى ﺣﺠﺖ زﻧﺪﮔﻰ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎ‬
‫از ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪا را ﺑﺴﻴﺎر ﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮى آﺧﺮت ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﻪ رواﺑﻂ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺧﺪا ﺳﺎﻣﺎن دﻫﺪ‬
‫رواﺑﻂ او را ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻧﻜﻮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺣﺎﻛﻢ اﺳﺖ و ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺧﺪا ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧـﺪا ﻣﺎﻟـﻚ‬
‫اﺳﺖ و ﻣﺮدم ﻣﺎﻟﻚ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺮوﻫﺎ از ﺧﺪاى ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺸﺴﺖ و ﻣﻬﺎر آن را رﻫﺎ ﻛﺮد و ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از ﻣﺤـﻼت اﻧﺼـﺎر‬
‫ﻣﻰﮔﺬﺷﺖ اﻫﻞ ﻣﺤﻠﻪ وى را دﻋﻮت ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺰل ﮔﻴﺮد و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪاى اﻳﻨﺠـﺎ‬
‫ﻣﺮد و ﺳﻼح و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻫﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺑﺮود ﻛﻪ ﻣﺄﻣﻮر اﺳﺖ« و ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﺴﺠﺪ رﺳﻴﺪ و ﺷﺘﺮ ﺑـﻪ ﺟـﺎﻳﻰ ﻛـﻪ‬
‫اﻛﻨﻮن در ﻣﺴﺠﺪ اﺳﺖ ﺑﺨﻔﺖ و آﻧﺠﺎ ﺷﺘﺮﺧﺎﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دو ﭘﺴﺮ ﻳﺘـﻴﻢ از ﺑﻨـﻰ ﻧﺠـﺎر ﺗﻌﻠـﻖ داﺷـﺖ ﻛـﻪ زﻳـﺮ‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻰ ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﻋﻔﺮا ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻴﺸﺎن ﺳﻬﻞ و دﻳﮕﺮى ﺳﻬﻴﻞ ﻧﺎم داﺷﺖ و ﭘﺴﺮان ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺒﺎد ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺷﺘﺮ ﺑﺨﻔﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ از آن ﻓﺮود ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و اﻧﺪﻛﻰ ﺑﺮﻓﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻬـﺎر آﻧـﺮا‬
‫رﻫﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺷﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻔﺘﻦ اول ﺑﺎزﮔﺸﺖ و آﻧﺠﺎ ﺑﺨﻔﺖ و ﮔﺮدن ﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬
‫ﻧﻬﺎد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ از آن ﻓﺮود آﻣﺪ و اﺑﻮ اﻳﻮب ﻟﻮازم وى را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮد و اﻧﺼﺎر او را ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﺧﻮد دﻋﻮت ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ ،‬ﻣﺮد ﺑﺎ ﻟﻮازم ﺧﻮد ﻣﻨﺰل ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﺰد اﺑﻮ اﻳﻮب‪ ،‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑـﻦ زﻳـﺪ‬
‫ﺑﻦ ﻛﻠﻴﺐ‪ ،‬ﻓﺮود آﻣﺪ ﻛﻪ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻨﻰ ﻏﻨﻢ ﺑﻦ ﻧﺠﺎر ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﺷﺘﺮ ﺧﺎن از ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﻋﻔﺮا ﮔﻔﺖ »از آن دو ﻳﺘﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را راﺿﻰ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫‪93‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻣﺴﺠﺪى ﺑﻨﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﻴﺶ اﺑﻮ اﻳﻮب ﺑﻮد ﺗﺎ ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﺴﻜﻨﻬﺎى وى آﻣﺎده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺤﻞ ﻣﺴﺠﺪ را ﺧﺮﻳﺪ و ﺑﻨﻴﺎن ﻧﻬﺎد وﻟﻰ درﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﻦ آﻧﺴﺖ ﻛﻪ در رواﻳـﺖ اﻧـﺲ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻚ آﻣﺪه ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از آن ﺑﻨﻰ ﻧﺠﺎر ﺑﻮد و ﻧﺨﻞ و ﻛﺸﺖ داﺷﺖ و ﻗﺒﺮﻫـﺎﻳﻰ از روزﮔـﺎر ﺟﺎﻫﻠﻴـﺖ‬
‫آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﻴﻤﺖ آﻧﺮا ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻗﻴﻤﺘﻰ ﺟﺰ ﺛﻮاب ﺧﺪاى ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﻧﺨﻠﻬﺎ را ﺑﺒﺮﻳﺪﻧﺪ و ﻛﺸﺖ را ﺑﻪ ﻫﻢ زدﻧﺪ و ﻗﺒﻮر را ﻧﺒﺶ ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﭘـﻴﺶ از آن در‬
‫آﻏﻞ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﻳﺎ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻣﻰرﺳﻴﺪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر در ﺑﻨﺎى ﻣﺴﺠﺪ ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﻣﺴﺠﺪ ﻗﺒﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻫﺠﺮت ﻣﺪﻳﻨﻪ وﻓﺎت ﻳﺎﻓﺖ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺰل ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﻛﻠﺜـﻮم ﺑـﻦ ﻫـﺪم‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻤﻰ ﭘﺲ از آﻣﺪن وى درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن اﺑﻮ اﻣﺎﻣﻪ‪ ،‬اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره‪ ،‬در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﺑﻤﺮد و وﻓﺎت وى‬
‫ﭘﻴﺶ از ﺧﺘﻢ ﺑﻨﺎى ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرى ﮔﻠﻮ و ﺳﻴﻨﻪ درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫از ﻳﺤﻴﻰ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﺑـﻮ اﻣﺎﻣـﻪ‬
‫ﻣﻴﺖ ﺧﻮﺑﻰ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻳﻬﻮدان و ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻋﺮب ﮔﻮﻳﻨﺪ اﮔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد رﻓﻴﻘﺶ ﻧﻤﻰﻣﺮد اﻣﺎ در ﻗﺒﺎل ﺧﺪا ﺑـﺮاى‬
‫ﺧﻮدم و رﻓﻴﻘﻢ ﻛﺎرى از ﻣﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫از اﻧﺲ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﻴﻤﺎرى ﻛﻪ داﺷﺖ داغ ﻛﺮد‪.‬‬
‫از ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﺘﺎده اﻧﺼﺎرى رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ اﺑﻮ اﻣﺎﻣﻪ‪ ،‬اﺳﻌﺪ ﺑﻦ زراره‪ ،‬ﺑﻤﺮد ﻣـﺮدم ﺑﻨـﻰ‬
‫ﻧﺠﺎر ﻛﻪ اﺑﻮ اﻣﺎﻣﻪ ﻧﻘﻴﺒﺸﺎن ﺑﻮد ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺎ ﭼﻨﺎن ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫داﻧﻰ‪ ،‬ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ ﺟﺎى او ﺑﺮﮔﻤﺎر ﻛﻪ ﻋﻬﺪه دار ﻛﺎر وى ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻟﮕﺎن ﻣﻨﻴﺪ و ﻣﻦ از ﺷﻤﺎﻳﻢ و ﻧﻘﻴﺐ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻤﻰﺧﻮاﺳﺖ در ﻛﺎر ﻧﻘﻴﺒﻰ ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ دﻳﮕﺮى ﻣﺮﺟﺢ ﺷﻤﺎرد‪ ،‬و از ﻓﻀﻴﻠﺖﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻨﻰ‬
‫ﻧﺠﺎر ﺑﺮاى ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﺷﻤﺮدﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻘﻴﺒﺸﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل اﺑﻮ اﺣﻴﺤﻪ در ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺑﻤﺮد ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﻣﻠﻜﻰ داﺷﺖ‪ ،‬و وﻟﻴـﺪ ﺑـﻦ ﻣﻐﻴـﺮه و ﻋـﺎص ﺑـﻦ واﻳـﻞ‬
‫ﺳﻬﻤﻰ ﻧﻴﺰ در ﻣﻜﻪ ﺑﻤﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻋﺎﻳﺸﻪ زﻓﺎف ﻛﺮد و اﻳﻦ در ﻣﺎه ذى ﻗﻌﺪه ﻫﺸﺖ ﻣﺎه ﭘﺲ از آﻣـﺪن ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ در ﻣﺎه ﺷﻮال ﻫﻔﺖ ﻣﺎه ﭘﺲ از آﻣﺪن وى ﺑﻮد‪ ،‬ازدواج ﺑﺎ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از ﻫﺠﺮت و ﭘﺲ از‬
‫وﻓﺎت ﺧﺪﻳﺠﻪ در ﻣﻜﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻋﺎﻳﺸﻪ در آن وﻗﺖ ﺷﺶ ﺳﺎﻟﻪ و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺻﻔﻮان و ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از ﻗﺮﻳﺶ ﭘﻴﺶ ﻋﺎﻳﺸـﻪ رﻓﺘﻨـﺪ و ﻋﺎﻳﺸـﻪ ﺑـﻪ آن ﻗﺮﺷـﻰ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻓﻼﻧﻰ ﺣﺪﻳﺚ ﺣﻔﺼﻪ را ﺷﻨﻴﺪهاى؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪94‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى«‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺻﻔﻮان ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﺣﺪﻳﺚ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬درﺑﺎره ﻧﻪ ﻣﺰﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻦ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ در ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از زﻧﺎن ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﺮﻳﻢ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﺮان‬
‫ﻧﺒﻮد ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻦ را ﺑﺮاى ﺗﻔﺎﺧﺮ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ زﻧﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺻﻔﻮان ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻦ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ زن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺪم‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ او رﻓﺘﻢ‪ ،‬دوﺷﻴﺰه ﺑﻮدم ﻛﻪ زن او ﺷﺪم و ﻫﻴﭽﻴﻚ از زﻧﺎن وى در اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ ﻧﺒـﻮد‪ ،‬وﻗﺘـﻰ وﺣـﻰ‬
‫ﺑﺪو ﻣﻰآﻣﺪ ﻣﻦ ﺑﺎ او زﻳﺮ ﻳﻚ ﻟﺤﺎف ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﺮا از ﻫﻤﻪ ﻛﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬در ﻗﻀﻴﻪاى ﻛـﻪ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻮد‬
‫ﻣﺎﻳﻪ ﻫﻼك اﻣﺖ ﺷﻮد آﻳﻪ ﻗﺮآن درﺑﺎره ﻣﻦ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺒﺮﻳﻞ را دﻳﺪم و ﻫﻴﭽﻜﺲ از زﻧﺎن وى ﺑـﻪ ﺟـﺰ ﻣـﻦ او را‬
‫ﻧﺪﻳﺪ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻦ درﮔﺬﺷﺖ و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺟﺰ ﻓﺮﺷﺘﻪ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻛﺎر وى ﻧﭙﺮداﺧﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﺎﻳﺸﻪ را در ﻣﺎه ﺷﻮال ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻫﻢ در ﻣﺎه ﺷـﻮال ﺑـﺎ وى‬
‫زﻓﺎف ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺮوه از ﻋﺎﻳﺸﻪ رواﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا در ﺷﻮال ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻢ در ﺷﻮال ﺑﺎ ﻣﻦ زﻓـﺎف‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻣﻰداﻧﺴﺖ ﻛﻪ در ﻣﺎه ﺷﻮال ﺑﺎ زﻧﺎن زﻓﺎف ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫رواﻳﺖ دﻳﮕﺮ از ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺮوه از ﮔﻔﺘﺎر ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻫﺴﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻴﻚ از زﻧﺎن ﺧﻮﻳﺶ را از ﻣﻦ‬
‫ﻋﺰﻳﺰﺗﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ روز ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ در ﻣﺎه ﺷﻮال در ﺧﺎﻧﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ در ﺳﻨﺢ ﺑﺎ ﻋﺎﻳﺸﻪ زﻓـﺎف‬
‫ﻛﺮد‪ «.‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ و اﺑﻮ راﻓﻊ را ﺑﺮاى آوردن دﺧﺘـﺮان ﺧـﻮﻳﺶ و‬
‫ﻫﻤﺴﺮش ﺳﻮده دﺧﺘﺮ زﻣﻌﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را از ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ارﻳﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻣﺤﻞ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ را ﺑﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﭘﺴﺮش ﺧﺒﺮ داد‪ ،‬ﻋﺒـﺪ اﷲ‬
‫ام روﻣﺎن زن ﭘﺪر را ﻛﻪ ﻣﺎدر ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺑﻮد ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮد و ﻃﻠﺤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ اﷲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻧﻤﺎز ﺣﺎﺿﺮ دو رﻛﻌﺖ اﻓﺰوده ﺷﺪ و اﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﺎه ﭘﺲ از وﺻـﻮل ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ و دوازدﻫﻢ رﺑﻴﻊ اﻻﺧﺮ ﺑﻮد و ﭘﻴﺶ از آن ﻧﻤﺎز ﺣﺎﺿﺮ و ﻣﺴﺎﻓﺮ دو رﻛﻌﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺣﺠﺎزﻳﺎن در اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺧﺘﻼف ﻧﺪارﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﺗﻮﻟﺪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﺗﻮﻟﺪ وى ﺑﻪ ﺳﺎل دوم وﺻﻮل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ و در ﻣﺎه ﺷﻮال ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻮﻟﻮدى ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻫﺠﺮﺗﮕﺎه ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ وى‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ از آن رو ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﺎﻳﻊ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻬﻮدان ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺟﺎدو ﻛﺮدهاﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﭽﻪ ﻧﻴﺎرﻧﺪ و ﺗﻜﺒﻴﺮﺷﺎن از ﺧﻮﺷﺪﻟﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻳﻬﻮدان را دروغ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪95‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺳﻤﺎء دﺧﺘﺮ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻰآﻣﺪ ﻋﺒﺪ اﷲ را ﺑﺎر داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﺑﺸﻴﺮ ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻮﻟﻮد اﻧﺼﺎر ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﭘـﺲ از ﻫﺠـﺮت‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ‪ ،‬وﻟﻰ واﻗﺪى اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮد و ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻌﻤﺎن ﭼﻬﺎرده ﻣﺎه ﭘﺲ از ﻫﺠﺮت ﺑﻮد و‬
‫ﻫﺸﺖ ﺳﺎل ﻳﺎ ﻛﻤﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺟﻬﺎن درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻌﻤﺎن ﺳﻪ ﻳﺎ ﭼﻬﺎر ﻣﺎه ﭘﻴﺶ از ﺑﺪر ﺑﻮد‪«.‬‬
‫از اﺑﻰ اﻻﺳﻮد رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ از ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﺑﺸﻴﺮ ﺳﺨﻦ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ وى ﺷﺶ‬
‫ﻣﺎه از ﻣﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ اﻻﺳﻮد ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﺑﻴﺴﺖ ﻣﺎه ﭘﺲ از ﻫﺠﺮت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺗﻮﻟﺪ ﻧﻌﻤﺎن ﭼﻬﺎرده ﻣﺎه‬
‫ﭘﺲ از ﻫﺠﺮت در ﻣﺎه رﺑﻴﻊ اﻻﺧﺮ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﻟﺪ ﻣﺨﺘﺎر ﺑﻦ اﺑﻰ ﻋﺒﻴﺪ ﺛﻘﻔﻰ و زﻳﺎد ﺑﻦ ﺳﻤﻴﻪ ﻧﻴﺰ در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن و ﻫﻔﺖ ﻣﺎه ﭘﺲ از ﻫﺠﺮت ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﭘـﺮﭼﻢ ﺳـﻔﻴﺪى ﺑـﺮاى‬
‫ﺣﻤﺰة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﺴﺖ و او را ﺑﺎ ﺳﻰ ﺗﻦ از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ راه ﻛﺎروان ﻗﺮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺑﻨﺪﻧﺪ و ﺣﻤﺰه ﺑـﺎ‬
‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺼﺪ ﻣﺮد ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ و ﻣﺠﺪى ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺟﻬﻨﻰ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺣﺎﻳﻞ ﺷﺪ و ﺑﻰ ﺟﻨﮓ از‬
‫ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﺮﭼﻤﺪار ﺣﻤﺰه اﺑﻮ ﻣﺮﺛﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻫﻢ ﺑﮕﻔﺘﻪ او در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل‪ ،‬ﻫﺸﺖ ﻣﺎه ﭘﺲ از ﻫﺠﺮت‪ ،‬در ﻣﺎه ﺷﻮال ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﭘﺮﭼﻢ ﺳﭙﻴﺪى ﺑﺮاى‬
‫ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺑﺴﺖ و ﮔﻔﺖ ﺳﻮى دره راﺑﻎ رود‪ ،‬و ﭘﺮﭼﻤﺪار وى ﻣﺴﻄﺢ ﺑﻦ اﺛﺎه ﺑﻮد‪،‬‬
‫و ﻋﺒﻴﺪه ﺑﺎ ﺷﺼﺖ ﺗﻦ از ﻣﻬﺎﺟﺮان در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺟﺤﻔﻪ ﺑﻪ ﺛﻨﻴﺔ اﻟﻤﺮه رﺳﻴﺪ‪ ،‬و از اﻧﺼﺎر ﻛﺲ ﻫﻤـﺮاه وى ﻧﺒـﻮد‪ .‬و ﺑـﺮ‬
‫ﺳﺮ آب اﺣﻴﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺮﻛﺎن رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ و در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﻴﺮاﻧﺪازى ﺷﺪ اﻣﺎ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺧﻼف اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻻر ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻛﻰ ﺑﻮد ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ اﺑـﻮ ﺳـﻔﻴﺎن ﺑـﻦ ﺣـﺮب ﺑـﻮد‪ ،‬و‬
‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻣﻜﺮز ﺑﻦ ﺣﻔﺺ ﺑﻮد اﻣﺎ درﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻰ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻮد و دوﻳﺴﺖ ﻛﺲ از ﻣﺸﺮﻛﺎن را‬
‫ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و در ذى ﻗﻌﺪه ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﺳﻔﻴﺪى ﺑﺮاى ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗـﺎص ﺑﺴـﺖ و او را ﺳـﻮى‬
‫ﺧﺮار ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﭘﺮﭼﻤﺪار وى ﻣﻘﺪاد ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﻛﺲ )ﻳﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻚ ﻛﺲ( ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺎده ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﺮﻓﺘﻴﻢ و روز ﻧﻬﺎن‬
‫ﻣﻰﺷﺪﻳﻢ و ﺷﺐ راه ﻣﻰﺳﭙﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ روز ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻪ ﺧﺮار رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺧﺮار ﺗﺠـﺎوز‬
‫ﻧﻜﻨﻢ و ﻛﺎروان ﻳﻚ روز ﭘﻴﺶ از ﻣﻦ از آﻧﺠﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺷﺼﺖ ﻣﺮد ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻫﻤﻪ ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺳﻌﺪ از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﺎر اﺑﻦ اﺳﺤﺎق درﺑﺎره ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺳﻔﺮﻫﺎى ﺟﻨﮕﻰ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ از واﻗﺪى ﻧﻘﻞ ﻛﺮدم اﺧـﺘﻼف‬
‫دارد و ﻫﻤﻪ اﻳﻦ ﺳﻔﺮﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎل دوم ﻫﺠﺮت ﻣﻰﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪96‬‬

‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ او ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ دوازدﻫﻢ ﻣﺎه ﺷﻮال ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﻣﺎه رﺑﻴﻊ اﻻول و رﺑﻴﻊ‬
‫اﻻﺧﺮ و دو ﺟﻤﺎدى و رﺟﺐ و ﺷﻌﺒﺎن و رﻣﻀﺎن و ﺷﻮال و ذى ﻗﻌﺪه و ذى ﺣﺠﻪ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‪ ،‬و ﺣـﺞ‬
‫آن ﺳﺎل را ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻋﻬﺪه دار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﺮم را ﻧﻴﺰ در ﻣﺪﻳﻨﻪ و در ﻣﺎه ﺻﻔﺮ ﻛﻪ دوازده ﻣﺎه از ﻫﺠﺮت وى ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻏﺰا ﺑﺮون ﺷﺪ و ﺗﺎ ودان رﻓﺖ و ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﻗﺮﺷﻴﺎن و ﺑﻨﻰ ﺿﻤﺮة ﺑﻦ ﺑﻜﺮ ﺑﻮد و اﻳﻦ را ﻏﺰوه اﺑﻮ ﮔﻮﻳﻨـﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺑﻨﻰ ﺿﻤﺮه ﺑﺎ وى ﭘﻴﻤﺎن ﺻﻠﺢ ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺻﻠﺢ آﻣﺪ ﺳﺎﻻرﺷﺎن ﻣﺨﺸﻰ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و زد و ﺧﻮردى ﻧﺒﻮد و ﺑﻘﻴﻪ ﺻﻔﺮ و ﻗﺴﻤﺘﻰ از رﺑﻴﻊ اﻻول را در‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‪ .‬و در اﻳﻦ اﺛﻨﺎ ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺎ ﻫﺸﺘﺎد ﻳﺎ ﺷﺼﺖ ﺳﻮار از ﻣﻬـﺎﺟﺮان ﺑﻔﺮﺳـﺘﺎد و‬
‫ﻫﻴﭽﻜﺲ از اﻧﺼﺎر در آن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد و ﻋﺒﻴﺪه ﺗﺎ اﺣﻴﺎء ﻛﻪ آﺑﻰ اﺳﺖ در ﺣﺠﺎز زﻳﺮ ﺛﻨﻴﺔ اﻟﻤﺮه‪ ،‬ﺑﺮﻓﺖ و در آﻧﺠﺎ ﺑﺎ‬
‫ﮔﺮوه ﺑﺴﻴﺎرى از ﻗﺮﺷﻴﺎن رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ و زد و ﺧﻮردى ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺟﺰ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص ﺗﻴـﺮى ﺑﻴﻨـﺪاﺧﺖ و‬
‫اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻴﺮى ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺳﻼم اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن در ﻗﻮم از ﻫـﻢ ﺟـﺪا ﺷـﺪﻧﺪ و از ﮔـﺮوه ﻣﺸـﺮﻛﺎن‬
‫ﻣﻘﺪاد ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻬﺮاﻧﻰ و ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ ﻏﺰوان ﺳﻮى اردوى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻫﺮ دو ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻛﻔﺎر‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮﺳﻨﺪ و ﺳﺎﻻر ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮﭼﻢ ﻋﺒﻴﺪه ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺮﭼﻤﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در اﺳﻼم ﺑﺮاى ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻄﻠﻌﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﻏﺰوه اﺑﻮ ا و ﭘﻴﺶ از وﺻﻮل ﺑـﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﻋﺒﻴـﺪه را‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و در ﻫﻤﻴﻦ اﺛﻨﺎ ﻛﻪ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﻮد ﺣﻤﺰة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ را ﺑـﺎ ﺳـﻰ ﻛـﺲ از ﻣﻬـﺎﺟﺮان ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻋﻴﺺ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺟﻬﻴﻨﻪ ﺑﻮد و ﻫﻴﭽﻜﺲ از اﻧﺼﺎر ﻫﻤﺮاه ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﺣﻤﺰه در ﺳﺎﺣﻞ‬
‫درﻳﺎ ﺑﺎ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺼﺪ ﻛﺲ از ﻣﻜﻴﺎن ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ و ﻣﺠﺪى ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺟﻬﻨﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺑﻮد در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺣﺎﻳﻞ ﺷﺪ و دو ﮔﺮوه از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ و زد و ﺧﻮردى ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﭘﺮﭼﻢ ﺣﻤﺰه ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺮﭼﻤﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاى ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺴﺖ وﻟـﻰ ﭼـﻮن‬
‫ﮔﺮوه وى ﺑﺎ ﮔﺮوه ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺣﺎرث ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد اﻳﻦ ﺧﻄﺎ رخ داد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﻣﻄﻠﻌﺎن ﺷﻨﻴﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ ﭘﺮﭼﻢ اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪه ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﭘﺮﭼﻤﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺳﻼم ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن در ﻣﺎه رﺑﻴﻊ اﻻﺧﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ آﻫﻨﮓ ﻏﺰا و ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺮون ﺷﺪ و ﺗﺎ ﺑﻮاط رﻓﺖ ﻛﻪ در‬
‫ﻧﺎﺣﻴﻪ رﺿﻮى ﺑﻮد و ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺣﺎدﺛﻪاى ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ آﻫﻨﮓ ﻏﺰا و ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮون ﺷﺪ و از راه ﺗﻨﮕﻪ ﺑﻨﻰ دﻳﻨﺎر ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ دره اﺑـﻦ ازﻫـﺮ‬
‫زﻳﺮ درﺧﺘﻰ ﻓﺮود آﻣﺪ و آﻧﺠﺎ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ و ﻧﻤﺎزﮔﺎه وى آﻧﺠﺎ ﻫﺴﺖ‪ ،‬و ﻏﺬاﺋﻰ ﺑﺮاى او ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ از آن ﺑﺨﻮرد و‬
‫ﻛﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى ﺑﺨﻮردﻧﺪ و ﻣﺤﻞ اﺟﺎق آﻧﺠﺎ ﻫﺴﺖ و از ﭼﺎه آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﺸﻴﺮب ﻧـﺎم دارد آب ﺑـﺮاى وى آوردﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ از آﻧﺠﺎ ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ در وادى ﻳﻨﺒﻊ ﺑﻪ ﻋﺸﻴﺮه رﺳﻴﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﺟﻤﺎدى اﻻول و ﭼﻨﺪ روز از ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ را آﻧﺠﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد و ﺑﺎ ﺑﻨﻰ ﻣﺪﻟﺞ و ﺑﻨﻰ ﺿﻤﺮه ﭘﻴﻤﺎن ﺻﻠﺢ ﺑﺴﺖ و ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺣﺎدﺛﻪاى ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫‪97‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻏﺰوه ذو اﻟﻌﺸﻴﺮه ﺑﺎز آﻣﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ده روز در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛـﺮز ﺑـﻦ ﺟـﺎﺑﺮ‬
‫ﻓﻬﺮى ﻛﻠﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ را ﻏﺎرت ﻛﺮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ او ﺑﺮون ﺷﺪ و ﺗﺎ دره ﺳﻔﻮان ﺑﻪ ﺣﺪود ﺑﺪر رﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺮز‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ را ﻏﺰوه ﺑﺪر اول ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﻘﻴﻪ ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ و رﺟﺐ و ﺷﻌﺒﺎن را آﻧﺠﺎ ﮔﺬراﻧﻴﺪ و در اﻳﻦ اﺛﻨﺎ‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص را ﺑﺎ ﻫﺸﺖ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻏﺰا ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺳﺎل اول ﻫﺠﺮت‪ ،‬اﺑﻮ ﻗﻴﺲ اﺳﻠﺖ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫و ﺳﻠﻢ وى را ﺑﻪ اﺳﻼم ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻳﻦ ﺗﻮ ﻧﻴﻜﻮﺳﺖ‪ ،‬در ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻨﮕﺮم و ﺑﺎز ﭘﻴﺶ ﺗﻮ آﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ او را ﺑﺪﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻨﮓ ﺧﺰرﺟﻴﺎن را ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺘﻰ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻗﻴﺲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺎ ﻳﻚ ﺳﺎل ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺸﻮم« و در ﻣﺎه ذى ﻗﻌﺪه ﺑﻤﺮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﺎل دوم ﻫﺠﺮت درآﻣﺪ‬
‫ﺑﻪ اﺗﻔﺎق اﻫﻞ ﺳﻴﺮت در رﺑﻴﻊ اﻻول اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻏﺰوه اﺑﻮ ا و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻏﺰوه ودان رﻓـﺖ و ﻣﻴـﺎن دو‬
‫ﻣﺤﻞ ﺷﺶ ﻣﻴﻞ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﺰا ﻣﻰرﻓﺖ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎدة ﺑﻦ دﻟﻴﻢ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻛﺮد و ﭘﺮﭼﻤﺪار وى ﺣﻤﺰة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻮد و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﭘﺮﭼﻤﻰ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺎﻧﺰده روز در ودان اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ دوﻳﺴﺖ ﺗﻦ از ﻳﺎران ﺧﻮد ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻏﺰا رﻓﺖ و در ﻣﺎه رﺑﻴﻊ اﻻول ﺑﻪ ﺑﻮاط رﺳﻴﺪ‬
‫و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ راه ﻛﺎرواﻧﻬﺎى ﻗﺮﻳﺶ را ﺑﺒﻨﺪد‪ ،‬ﺳﺎﻻر ﻛﺎروان اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ ﺑﻮد و ﻳﻜﺼﺪ ﻣـﺮد از ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﻫﻤـﺮاه‬
‫داﺷﺖ و دو ﻫﺰار و ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺷﺘﺮ در ﻛﺎروان ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ از اﻳﻦ ﻏﺰا ﺑﻰ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑـﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﺑﺎزﮔﺸـﺖ‪ .‬در اﻳـﻦ ﺳـﻔﺮ‬
‫ﭘﺮﭼﻤﺪار وى ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص ﺑﻮد و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در رﺑﻴﻊ اﻻول ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﺮز ﺑﻦ ﺟﺎﺑﺮ ﻓﻬﺮى رﻓﺖ ﻛﻪ ﮔﻠﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ را ﻏﺎرت ﻛﺮده ﺑﻮد و ﺗﺎ ﺑﺪر‬
‫رﻓﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ او دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺖ و ﭘﺮﭼﻤﺪار وى در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻋﻠﻰ اﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻮد و زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛـﻪ را‬
‫در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺑﻪ ﺗﻌﺮض ﻛﺎرواﻧﻬﺎى ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ ﺳﻮى ﺷﺎم ﻣﻰرﻓﺖ ﺑﺮون ﺷـﺪ‬
‫و اﻳﻦ را ﻏﺰوه ذات اﻟﻌﺸﻴﺮه ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺗﺎ ﻳﻨﺒﻊ رﻓﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ اﺑﻮ ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻻﺳﺪ را در ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ‬
‫ﻛﺮد و ﭘﺮﭼﻤﺪار وى ﺣﻤﺰة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺎر ﻳﺎﺳﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ و ﻋﻠﻰ در ﻏﺰوه ذو اﻟﻌﺸﻴﺮه ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻫﻤﺮاه ﺑﻮدﻳﻢ و در ﻣﻨﺰﻟﻰ ﻓـﺮود آﻣـﺪﻳﻢ و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﺑﻨﻰ ﻣﺪﻟﺞ را دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ در ﻧﺨﻠﺴﺘﺎن ﺧﻮد ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻦ و ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺑﺮوﻳﻢ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﻓﺘﻴﻢ و ﺳﺎﻋﺘﻰ در آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻮاﺑﻤﺎن ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻮى درﺧﺘﺎن ﻧﺨﻞ ﻧﻮ ﺳﺎل رﻓﺘﻴﻢ و زﻳـﺮ‬
‫آن روى ﺧﺎك ﺑﺨﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪارﻣﺎن ﻛﺮد و ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎك آﻟﻮده ﺑﻮدﻳﻢ و ﻋﻠﻰ‬
‫را ﺑﺎ ﭘﺎى ﺧﻮد ﺗﻜﺎن داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﺗﺮاب ﺑﺮﺧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻴﺨﻮاﻫﻰ ﺗﺮا از ﺗﻴﺮهروزﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺧﺒﺮ دﻫﻢ ﻛـﻪ ﭼـﻮن‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪98‬‬

‫ﺳﺮﺧﻤﻮى ﺛﻤﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺘﺮ را ﭘﻰ ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎى ﺗﻮ ﺿﺮﺑﺖ زﻧﺪ« و دﺳﺖ ﺑـﻪ ﭘﻴﺸـﺎﻧﻰ او زد‬
‫»و اﻳﻦ را از ﺧﻮن ﺧﻀﺎب ﻛﻨﺪ« و رﻳﺶ او را ﺑﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺟﺰ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ در رواﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﺎرﺑﻰ آﻣﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳـﻬﻞ ﺑـﻦ‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻳﻜﻰ از اﻣﻴﺮان ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﺗﻮ ﻓﺮﺳﺘﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻰ را ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻮﻳﻰ‪«.‬‬
‫ﺳﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺜﻼ ﭼﻪ ﮔﻮﻳﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﮕﻮﻳﻰ ﻧﺎم وى اﺑﻮ ﺗﺮاب اﺳﺖ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﻧﺎم را ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﺪو داد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻠﻰ از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮون آﻣﺪ و در ﺳﺎﻳﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺨﻔﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻓﺎﻃﻤـﻪ آﻣـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺴﺮ ﻋﻢ ﺗﻮ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟«‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﻣﺴﺠﺪ ﺧﻔﺘﻪ اﺳﺖ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ و او را دﻳﺪ ﻛﻪ ردا از ﭘﺸﺘﺶ اﻓﺘﺎده و ﺧﺎك آﻟﻮد ﺷﺪه و ﺧﺎك از ﭘﺸـﺖ او ﭘـﺎك ﻣـﻰﻛـﺮد و‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﺑﻮ ﺗﺮاب ﺑﺮﺧﻴﺰ« ﺑﺨﺪا‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻧﺎﻣﻰ را ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭼﻨﺪ روز ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻪ آﺧﺮ ﺻﻔﺮ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺎﻃﻤﻪ رﺿﻰ‬
‫اﷲ ﻋﻨﻬﺎ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻃﺒﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﺮز ﺑﻦ ﺟﺎﺑﺮ ﻓﻬﺮى ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬و اﻳـﻦ در‬
‫ﻣﺎه ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ ﺑﻮد‪ ،‬در ﻣﺎه رﺟﺐ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ را ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻛـﺲ از اﻧﺼـﺎر ﺑـﺎ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫در رواﻳﺖ زﻫﺮى و ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ روﻣﺎن از ﻋﺮوة ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺪه‪ ،‬وﻟﻰ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑـﻦ‬
‫ﺟﺤﺶ را ﺑﺎ دوازده ﻛﺲ از ﻣﻬﺎﺟﺮات ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬و ﻫﻢ در رواﻳﺖ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻧﺎﻣـﻪاى ﺑـﺮاى ﻋﺒـﺪ اﷲ ﺑـﻦ‬
‫ﺟﺤﺶ ﻧﻮﺷﺖ و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در آن ﻧﻨﮕﺮد ﺗﺎ دو روز راه ﺑﺴﭙﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻴﻨﺪ و ﻣﻀﻤﻮن آن را ﻛﺎر ﺑﻨﺪد و‬
‫ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻋﺒﺪ اﷲ دو روز راه ﺳﭙﺮد ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺎز ﻛﺮد و ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬وﻗﺘﻰ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮا ﺑﺪﻳـﺪى‬
‫ﺗﺎ وادى ﻧﺨﻠﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻜﻪ و ﻃﺎﻳﻒ ﺑﺮو و ﻣﺮاﻗﺐ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎش و از اﺧﺒﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آر‪ «.‬و ﭼﻮن ﻋﺒﺪ اﷲ ﻧﺎﻣﻪ را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ« و ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳـﻮى ﻧﺨﻠـﻪ روم و‬
‫ﻣﺮاﻗﺐ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎﺷﻢ و ﺧﺒﺮى از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آرم‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺷﻤﺎ را ﻧﺎ ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه ﻧﺒﺮم‪ ،‬ﻫﺮ ﻛـﺲ‬
‫رﻏﺒﺖ ﺷﻬﺎدت دارد ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺧﻮش ﻧﺪارد ﺑﺎزﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﻛﺎر ﻣﻰﺑﻨﺪم‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﺮﻓﺖ و ﻫﻤﻪ ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﺎ او ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﺎز ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﺑﻪ راه ﺣﺠﺎز ﺑﺮﻓـﺖ ﺗـﺎ ﺑـﺎﻻى ﻓـﺮع ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻌﺪﻧﻰ رﺳﻴﺪ و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص و ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ ﻏﺰوان ﺷﺘﺮى را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﺮ آن ﺳﻮار ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ ﮔﻢ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫‪99‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى آن ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ و دﻳﮕﺮان ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺨﻠﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻛﺎرواﻧﻰ از ﻗﺮﻳﺶ آﻧﺠﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻳﺰ و ﭼﺮم و ﻛﺎﻻى ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻰ ﺑﺎر داﺷﺖ و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻰ و ﻋﺜﻤﺎن ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪ اﷲ ﺑـﻦ ﻣﻐﻴـﺮه و‬
‫ﺑﺮادرش ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻣﺨﺰوﻣﻰ‪ ،‬و ﺣﻜﻢ ﺑﻦ ﻛﻴﺴﺎن ﺑـﺎ ﻛـﺎروان ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬و ﭼـﻮن ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ آﻧﻬﺎ ﻓﺮود آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ وﻟـﻰ ﻋﻜﺎﺷـﻪ ﺑـﻦ ﻣﺤﺼـﻦ را دﻳﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺮ‬
‫ﺗﺮاﺷﻴﺪه ﺑﻮد و آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻳﺎران ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻪ ﻋﻤﺮه آﻣﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺸﻮرت ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و آﺧﺮﻳﻦ روز رﺟﺐ ﺑﻮد‪ ،‬و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ اﻣﺸﺐ ﻛﺎروان را رﻫـﺎ ﻛﻨﻴـﺪ وارد‬
‫ﺣﺮم ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺪان دﺳﺖ ﻧﻴﺎﺑﻴﺪ و اﮔﺮ ﺑﻜﺸﻴﺪﺷﺎن در ﺷﻬﺮ ﺣﺮام ﺧـﻮن رﻳﺨﺘـﻪاﻳـﺪ‪ ،‬و ﻣـﺮدد ﺷـﺪﻧﺪ و از ﻋﻤـﻞ‬
‫ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺷﺠﺎﻋﺖ آوردﻧﺪ و ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ را ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﻣـﺎل وى ﺑﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬و‬
‫واﻗﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺗﻤﻴﻤﻰ ﺗﻴﺮى ﺑﺰد و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻰ را ﺑﻜﺸﺖ و ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ و ﺣﻜﻢ ﺑﻦ ﻛﻴﺴﺎن اﺳﻴﺮ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﮕﺮﻳﺨﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻧﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ و ﻳﺎراﻧﺶ ﻛﺎروان را ﺑﺎ دو اﺳـﻴﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ اﻋﻘﺎب ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﺎ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﭘﻨﺠﻢ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷـﻤﺎ از‬
‫آن ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﭘﻴﺶ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻤﺲ ﻣﻘﺮر ﺷﻮد و ﺧﻤﺲ ﻏﻨﺎﻳﻢ را ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺟﺪا ﻛﺮد و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه‬
‫را ﻣﻴﺎن ﻳﺎران ﺧﻮد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪ ،‬و ﭼﻮن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮدم در ﻣـﺎه ﺣـﺮام ﺟﻨـﮓ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ« و ﻛﺎروان و دو اﺳﻴﺮ را ﺑﺪاﺷﺖ و ﭼﻴﺰى از آن ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ ﻳﺎران ﻋﺒﺪ اﷲ ﻣﺘﺤﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ و ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻣﻼﻣﺘﺸﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﺎرى ﻛﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮد و در ﻣﺎه ﺣﺮام ﺟﻨـﮓ ﻛﺮدﻳـﺪ و ﻓﺮﻣـﺎن ﺟﻨـﮓ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران وى ﺣﺮﻣﺖ ﻣﺎه ﺣﺮام ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ و در ﻣﺎه ﺣﺮام ﺧﻮن رﻳﺨﺘـﻪاﻧـﺪ و ﻣـﺎل‬
‫ﺑﺮدهاﻧﺪ و اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ «.‬و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ در ﺷﻌﺒﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻳﻬﻮدان ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺎل ﺑﺪ زدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻰ را واﻗﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﻛﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻋﻤﺮو ﺟﻨﮓ‬
‫را ﻣﻌﻤﻮر ﻛﺮده و ﺣﻀﺮﻣﻰ ﺣﺎﺿﺮ ﺟﻨﮓ ﺑﻮده و واﻗﺪ آﺗﺶ ﺟﻨﮓ روﺷﻦ ﻛﺮده )ﻛﻪ واﻗﺪ اﻓﺮوزﻧﺪه آﺗﺶ اﺳـﺖ( و‬
‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﺿﺮر آﻧﻬﺎ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﻮدﺷﺎن ﻧﻴﺴﺖ و ﭼﻮن ﻛﺴﺎن در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧﺪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ اﻳﻦ‬
‫آﻳﻪ را ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺠﺪ‪‬‬
‫ﺻﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ـﻦْ ﺳ‪‬ـﺒِﻴﻞِ اﷲ و‪ُ ‬ﻛﻔْـﺮٌ ﺑـﻪ و‪ ‬ا ْﻟ ‪‬ﻤﺴ‪‬ـ ِ‬
‫ﺸ ‪‬ﻬﺮِ ا ْﻟﺤ‪‬ﺮامِ ﻗ‪‬ﺘﺎلٍ ﻓ‪‬ﻴﻪ‪ُ ‬ﻗﻞْ ﻗ‪‬ﺘﺎلٌ ﻓ‪‬ﻴﻪ‪َ ‬ﻛﺒِﻴﺮٌ و‪ ‬‬
‫ﺴ َﺌﻠُﻮ َﻧﻚ‪ ‬ﻋﻦِ اﻟ ﱠ‬
‫» ‪‬ﻳ ‪‬‬
‫ﺣﺘﱠﻰ ‪‬ﻳﺮُد‪‬و ُﻛﻢ‪ ‬ﻋﻦْ د‪‬ﻳ ‪‬ﻨ ُﻜﻢ‪‬‬
‫ا ْﻟﺤ‪‬ﺮامِ و‪ ‬إِﺧْﺮاج‪ ‬أَ ‪‬ﻫ ‪‬ﻠﻪ‪ ‬ﻣ ْﻨﻪ‪ ‬أَ ْﻛ ‪‬ﺒﺮُ ‪‬ﻋ ْﻨﺪ‪ ‬اﷲ و‪ ‬ا ْﻟ ‪‬ﻔ ْﺘ َﻨﺔُ أَ ْﻛ ‪‬ﺒﺮُ ﻣﻦ ا ْﻟ َﻘ ْﺘﻞِ و‪ ‬ﻻ ﻳ‪‬ﺰاﻟُﻮنَ ﻳ‪‬ﻘﺎ ‪‬ﺗﻠُﻮ َﻧ ُﻜﻢ‪ ‬‬
‫ﺧﺮَةِ و‪‬‬
‫ﺣ ِﺒﻄَـﺖ‪ ‬أَﻋ‪‬ﻤـﺎ ُﻟ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻓـﻲ اﻟـﺪ‪‬ﻧْﻴﺎ و‪ ‬اﻟْـ‪ Ĥ‬‬
‫ﺳﺘَﻄﺎﻋ‪‬ﻮا و‪ ‬ﻣﻦ ‪‬ﻳﺮْ َﺗﺪ‪‬د‪ ‬ﻣ ْﻨ ُﻜﻢ‪ ‬ﻋﻦْ د‪‬ﻳ ‪‬ﻨﻪ‪َ ‬ﻓ ‪‬ﻴ ‪‬ﻤﺖ‪ ‬و‪ ‬ﻫﻮ‪ ‬ﻛﺎ ‪‬ﻓﺮٌ َﻓﺄُوﻟﺌ‪‬ـﻚ‪ ‬‬
‫إِنِ ا ‪‬‬
‫أُوﻟ ‪‬ﺌﻚ‪ ‬أَﺻ‪‬ﺤﺎب‪ ‬اﻟﻨﱠﺎرِ ‪‬ﻫﻢ‪ ‬ﻓ‪‬ﻴﻬﺎ ﺧﺎ ‪‬ﻟﺪ‪‬ونَ ‪«217 :2‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪100‬‬

‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺗﺮا از ﻣﺎه ﺣﺮام و ﭘﻴﻜﺎر در آن ﭘﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮ ﭘﻴﻜﺎر در آن ﻣﻬﻢ و ﺑﺎز داﺷﺘﻦ از راه ﺧﺪا و اﻧﻜﺎر اوﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻣﺴﺠﺪ ﺣﺮام و ﺑﻴﺮون ﻛﺮدن ﻣﺮدﻣﺶ ﻧﺰد ﺧﺪا ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ و ﻓﺘﻨﻪ از ﻛﺸﺘﺎر ﺑﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺮﻛﺎن ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺷﻤﺎ ﭘﻴﻜﺎر ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ را از دﻳﻨﺘﺎن ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻛﻪ از ﺷﻤﺎ از دﻳـﻦ ﺧـﻮﻳﺶ ﺑـﺎزﮔﺮدد و ﺑﻤﻴـﺮد و‬
‫ﻛﺎﻓﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎن در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت اﻋﻤﺎﻟﺸـﺎن ﺑﺎﻃـﻞ ﮔﺸـﺘﻪ اﺳـﺖ آﻧﻬـﺎ ﺟﻬﻨﻤﻴﺎﻧﻨـﺪ و ﺧﻮدﺷـﺎن در آن‬
‫ﺟﺎوداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺮآن در اﻳﻦ ﺑﺎب ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺧﺪا اﺧـﺘﻼف از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮداﺷـﺖ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻛـﺎروان و دو اﺳـﻴﺮ را‬
‫ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮاى ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ و ﺣﻜﻢ ﺑﻦ ﻛﻴﺴﺎن ﻓﺪﻳﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد ﻓﺪﻳﻪ ﻧﻤﻰﮔﻴـﺮﻳﻢ‬
‫ﺗﺎ دو ﻳﺎر ﻣﺎ ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص و ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ ﻏﺰوان ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻢ دارﻳﻢ آﻧﻬﺎ را ﺑﻜﺸﻴﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫دو ﻳﺎر از ﺷﻤﺎ را ﻣﻴﻜﺸﻴﻢ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺳﻌﺪ و ﻋﺘﺒﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دو اﺳﻴﺮ ﻓﺪﻳﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺑﻦ ﻛﻴﺴﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﭘﺎك اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻮد و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺗﺎ در ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺟﺮاح را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺑﻔﺮﺳـﺘﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ راى داد و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ را ﻓﺮﺳﺘﺎد‪«.‬‬
‫ﺟﻨﺪب ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮوﻫﻰ را ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎد و اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺟﺮاح را ﺑﻪ ﺳﺎﻻرﻳﺸﺎن ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮد‬
‫و ﭼﻮن ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮود از ﻏﻢ دورى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮﻳﻪ ﺳﺮداد و او ﻧﻴﺰ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ را ﺑﻪ ﺟﺎى وى ﻓﺮﺳﺘﺎد‪«.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺑﻘﻴﻪ ﺣﻮادث ﺳﺎل دوم ﻫﺠﺮت‬
‫از ﺣﻮادث اﻳﻦ ﺳﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺒﻠﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺷﺎم ﺑﻪ ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺎه ﺷـﻌﺒﺎن آن ﺳـﺎل ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻄﻠﻌﺎن ﺳﻠﻒ در وﻗﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺒﻠﻪ اﺧﺘﻼف ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ رﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ در ﻧﻴﻤﻪ ﺷﻌﺒﺎن ﻫﻴﺠﺪه ﻣﺎه ﭘﺲ‬
‫از ﻫﺠﺮت ﺑﻮد‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻮى ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﻧﻤﺎز ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ و ﭼـﻮن ﻫﻴﺠـﺪه ﻣـﺎه از‬
‫ﻫﺠﺮت ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻬﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﺳﺮ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺮﻣﻰداﺷﺖ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاى ﺑﻮد و ﺳﻮى ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘـﺪس‬
‫ﺟ ِﻬﻚ‪‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺑﺮد و دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺮد و ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ َﻗﺪ‪ ‬ﻧَﺮى َﺗ َﻘ ﱡﻠﺐ‪ ‬و‪ ‬‬
‫ﻄﺮَه‪ ‬و‪‬‬
‫ﺣ ‪‬ﻴﺚُ ﻣﺎ ُﻛ ْﻨ ُﺘﻢ‪َ ‬ﻓﻮ‪‬ﻟﱡﻮا و‪‬ﺟ‪‬ﻮ ‪‬ﻫ ُﻜﻢ‪ ‬ﺷَـ ْ‬
‫ﺠﺪ‪ ‬ا ْﻟﺤ‪‬ﺮامِ و‪ ‬‬
‫ﺴ ِ‬
‫ﻄﺮَ ا ْﻟ ‪‬ﻤ ‪‬‬
‫ﺷ ْ‬
‫ﺟ ‪‬ﻬﻚ‪َ ‬‬
‫ﻓﻲ اﻟﺴ‪‬ﻤﺎء‪َ ‬ﻓ َﻠ ُﻨﻮ‪ ‬ﱢﻟ ‪‬ﻴ ﱠﻨﻚ‪ ‬ﻗ ‪‬ﺒ َﻠﺔً َﺗﺮْﺿﺎﻫﺎ َﻓﻮ‪‬لﱢ و‪ ‬‬
‫ﺤﻖﱡ ﻣﻦ ر‪ ‬ﺑ ِﻬﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻣ‪‬ﺎ اﷲ ﺑِﻐﺎ ‪‬ﻓﻞٍ ‪‬ﻋﻤ‪‬ﺎ ‪‬ﻳ ‪‬ﻌ ‪‬ﻤﻠُﻮنَ ‪«144 :2‬‬
‫إِنﱠ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ أُوﺗُﻮا ا ْﻟﻜ‪‬ﺘﺎب‪َ ‬ﻟ ‪‬ﻴ ‪‬ﻌ َﻠﻤ‪‬ﻮنَ أَ ﱠﻧﻪ‪ ‬ا ْﻟ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﮔﺮدش روى ﺗﺮا ﺑﻪ ﻃﺮف آﺳﻤﺎن ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ و ﺗﺮا ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪاى ﻛﻪ دوﺳـﺖ دارى ﺑﮕـﺮداﻧﻴﻢ روى ﺧـﻮد‬
‫ﺳﻮى ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﻛﻦ و ﻫﺮ ﺟﺎ ﺑﻮدﻳﺪ روﻫﺎى ﺧﻮد ﺳﻮى آن ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻰ دارﻧﺪ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺣﻖ اﺳﺖ و از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن و ﺧﺪا از آﻧﭽﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﻰﺧﺒﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫از اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻧﻴﺰ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺒﻠﻪ در ﻣﺎه ﺷﻌﺒﺎن‪ ،‬ﻫﻴﺠﺪه ﻣﺎه ﭘﺲ از ﻫﺠﺮت‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﻧﻴﺰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺒﻠﻪ ﺑﻪ روز ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﻌﺒﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺒﻠﻪ ﺷﺎﻧﺰده ﻣﺎه ﭘﺲ از ﻫﺠﺮت ﺑﻮد‪«.‬‬
‫‪101‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻗﺘﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﻜﻪ ﺑﻮد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﻮى ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﻧﻤـﺎز ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ و ﭼـﻮن ﻫﺠـﺮت‬
‫ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺷﺎﻧﺰده ﻣﺎه ﺳﻮى ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺑﺮد ﭘﺲ از آن ﻗﺒﻠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺖ و ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ زﻳﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺪت ﺷﺎﻧﺰده ﻣﺎه ﺳﻮى ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺑﺮد و ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدان ﻣﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران وى ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻗﺒﻠﻪﺷﺎن ﻛﺠﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺎ ﻫﺪاﻳﺘﺸﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ را ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺖ و ﺳـﺮ‬
‫ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺮداﺷﺖ و آﻳﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل روزه ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻣﻘﺮر ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﻘﻮﻟﻰ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺎه ﺷﻌﺒﺎن ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻨﺎن ﺑـﻮد‬
‫ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدان ﺑﻪ روز ﻋﺎﺷﻮرا روزه ﻣﻰدارﻧﺪ و از آﻧﻬﺎ ﺳﺒﺐ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ‬
‫روزى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آل ﻓﺮﻋﻮن را ﻏﺮق ﻛﺮد و ﻣﻮﺳﻰ و ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى را ﻧﺠﺎت داد‪ «.‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺣﻖ ﻣـﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ« و آن روز را روزه داﺷﺖ و ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﻛﺴﺎن ﻧﻴﺰ روزه ﺑﺪارﻧـﺪ‪ ،‬و ﭼـﻮن روزه‬
‫ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻣﻘﺮر ﺷﺪ ﻧﮕﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﻋﺎﺷﻮرا روزهدار ﺷﻮﻧﺪ و از آن ﻣﻨﻊ ﻧﻔﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل زﻛﺎت ﻓﻄﺮ ﻣﻘﺮر ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻳﻚ ﻳﺎ دو روز ﭘﻴﺶ از ﻋﻴﺪ ﻓﻄﺮ ﺧﻄﺒـﻪ ﺧﻮاﻧـﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ زﻛﺎت ﻓﻄﺮ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎزﮔﺎه رﻓﺖ و ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﺧﻮاﻧﺪ و اﻳﻦ اول ﻧﻤﺎز ﻋﻴﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﭘـﺎ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻋﺼﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﻧﺠﺎﺷﻰ ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮده ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﻤﺎزﮔﺎه ﻋﻴﺪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺣﺎﻣﻞ آن‬
‫زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﻮام ﺑﻮد و ﭘﻴﺶ روى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻬﺎد و در ﻫﻤﻪ روزﻫﺎى ﻋﻴﺪ آﻧﺮا ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺷـﻨﻴﺪهام اﻛﻨـﻮن ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺰد ﻣﺆذﻧﺎن ﻣﺪﻳﻨﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﺰرگ ﻣﻴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻛﻔﺎر ﻗﺮﻳﺶ رخ داد و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﻮد و در روز‬
‫آن اﺧﺘﻼف ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﻪ روز ﻧﻮزدﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺐ ﻗﺪر را در ﺷﺐ ﻧﻮزدﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﺐ ﺑﺪر ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﻧﻴﺰ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺷﺐ ﻗﺪر را در ﺷﺐ ﻧﻮزدﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﺻﺒﺤﮕﺎه آن ﺟﻨﮓ ﺑﺪر رخ داد‪«.‬‬
‫ﺧﺎرﺟﺔ ﺑﻦ زﻳﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﺪرم در اﺣﻴﺎى ﺷﺐ ﻧﻮزدﻫﻢ و ﺑﻴﺴﺖ و ﺳـﻮم رﻣﻀـﺎن ﺳـﺨﺖ دﻗﻴـﻖ ﺑـﻮد و در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻴﺪارى رﻧﮕﺶ زرد ﻣﻰﺷﺪ و ﭼﻮن ﺳﺒﺐ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺻﺒﺤﮕﺎه اﻳﻦ ﺷﺐ ﺧﺪا ﺣـﻖ را از ﺑﺎﻃـﻞ ﺟـﺪا‬
‫ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ ﻫﻔﺪﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺐ ﻗﺪر را در ﺷﺐ ﻫﻔﺪﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ روز آن ﺗﻼﻗـﻰ دو ﮔـﺮوه‬
‫ﺠﻤ‪‬ﻌﺎنِ ‪ «.155 :3‬ﺳﭙﺲ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﺎ در ﺷﺐ ﻧﻮزدﻫﻢ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ در آﻳﻪ ﻗﺮآن آﻣﺪه و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻳﻮ‪‬م‪ ‬ا ْﻟ َﺘﻘَﻰ ا ْﻟ ‪‬‬
‫ﻳﺎ در ﺷﺐ ﺑﻴﺴﺖ و ﻳﻜﻢ ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ‪«.‬‬
‫از زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﺪى رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺻﺒﺤﮕﺎه ﻧﻮزدﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪102‬‬

‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ را ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﮕﻔﺘﻢ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻜـﺮ ﻧﻤـﻰﻛـﺮدم ﻫـﻴﭽﻜﺲ ﺷـﻚ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺻﺒﺤﮕﺎه ﺟﻤﻌﻪ ﻫﻔﺪﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﺘﺎده و ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ روﻣﺎن ﻧﻴـﺰ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﺮادر زاده در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻪ ﻧـﺎم ذﻛـﺮ ﻛﺴـﺎن ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ روﺷﻦ اﺳﺖ و زﻧﺎن ﻧﻴﺰ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ اﻳﻦ را ﻣﻰداﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ اﺑﻰ زﻳﺎد ﮔﻔﺘﻢ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑـﺖ ﺷـﺐ ﻫﻔـﺪﻫﻢ‬
‫رﻣﻀﺎن را اﺣﻴﺎ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻧﺸﺎن ﺑﻴﺪارى ﺑﺮ ﭼﻬﺮه وى ﻧﻤﻮدار ﺑﻮد و ﻣﻰﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺻـﺒﺤﮕﺎه اﻳـﻦ روز‬
‫ﺧﺪا ﺣﻖ را از ﺑﺎﻃﻞ ﺟﺪا ﻛﺮد و اﺳﻼم را ﻋﺰﻳﺰ ﻛﺮد و ﻗﺮآن را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد و ﺳﺮان ﻛﻔﺮ را ذﻟﻴﻞ ﻛﺮد و ﺟﻨﮓ ﺑﺪر‬
‫ﺑﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫از ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺐ ﻓﺮﻗﺎن و روز ﺗﻼﻗﻰ ﺟﻤﻌﺎن ﻫﻔﺪﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺒﺐ ﺟﻨﮓ ﺑﺪر و دﻳﮕﺮ ﺟﻨﮕﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا و ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻗﺮﻳﺶ رخ داد ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﻋـﺮوة ﺑـﻦ زﺑﻴـﺮ‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺘﻞ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ واﻗﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺗﻤﻴﻤﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﺰرگ‬
‫ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﺮوه ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺪرم ﺑﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ ﻣﺮوان ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬از ﻛﺎر اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و رﻓﺘﻨﺶ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺑـﻮدى‬
‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﺎروان ﻫﻔﺘﺎد ﻧﻔﺮى از ﻫﻤﻪ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻗﺮﻳﺶ از ﺷـﺎم ﻣـﻰآﻣـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺠﺎرت ﺷﺎم رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﺎل و ﻛﺎﻻ ﺑﺎزﻣﻰﮔﺸﺘﻨﺪ و ﻗﻀﻴﻪ را ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒـﺮ دادﻧـﺪ و ﭘـﻴﺶ از آن در ﻣﻴﺎﻧـﻪ‬
‫ﺟﻨﮓ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺧﻮن رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد و اﻳﻦ ﺣﻀـﺮﻣﻰ و ﻛﺴـﺎن دﻳﮕـﺮ در ﻧﺨﻠـﻪ ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ و دو ﺗـﻦ از‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻣﻐﻴﺮه ﺑﺎ اﺑﻦ ﻛﻴﺴﺎن واﺑﺴﺘﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺳﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ ﺑـﻪ دﺳـﺖ ﻋﺒـﺪ اﷲ ﺑـﻦ‬
‫ﺟﺤﺶ و واﻗﺪ ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻨﻰ ﻋﺪى و ﮔﺮوﻫﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻫﻤـﻴﻦ ﻣـﺎﺟﺮا ﻛـﻪ ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻮد و ﭘﻴﺶ از رﻓﺘﻦ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻪ ﺷﺎم رخ داده ﺑﻮد ﺟﻨﮓ را در ﻣﻴﺎن دو ﻃـﺮف‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ‪.‬‬
‫»ﭘﺲ از آن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﺎ ﻛﺎروان ﻗﺮﻳﺶ از ﺷﺎم ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻋﺒﻮرﺷﺎن از ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎ ﺑﻮد و ﭼـﻮن ﭘﻴﻤﺒـﺮ اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺸﻨﻴﺪ ﺑﺎ ﻳﺎران ﺧﻮد از ﻣﺎل ﻛﺎروان و ﺗﻌﺪاد ﻛﻢ ﻣﺮدان آن ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﻠـﺐ اﺑـﻮ ﺳـﻔﻴﺎن و‬
‫ﻛﺎروان وى ﺑﻮدﻧﺪ و آﻧﺮا ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻰﺑﺮدﻧﺪ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰرﺳﺪ ﺟﻨﮕﻰ ﺳﺨﺖ رخ‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاى در ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎب ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬و دوﺳﺖ داﺷﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﺮوه ﺿﻌﻴﻔﺘﺮ از آن ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫»و ﭼﻮن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى راه ﺑﺮ او ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻛـﺲ ﺳـﻮى ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران وى راه ﺷﻤﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺠﺎرت ﺧﻮﻳﺶ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻜﻴﺎن ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ آﻣﺪﻧﺪ از آن رو ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺗﻴﺮهﻫﺎى ﺑﻨﻰ ﻟﻮى در ﻛﺎروان اﺑﻮ‬
‫ﺳﻔﻴﺎن ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ از ﺑﻨﻰ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻟﻮى ﺑﻮد و از ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻪ ﺟﺰ از ﺗﻴـﺮه ﺑﻨـﻰ ﻣﺎﻟـﻚ ﺑـﻦ‬
‫‪103‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺣﻨﺒﻞ ﻛﺲ ﻧﺒﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران وى از ﺣﺮﻛﺖ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﺪر رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ راه ﻛﺎرواﻧﻬﺎى‬
‫ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ از ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﺎم ﻣﻰرﻓﺖ از آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن از ﺑﺪر ﺑﮕﺸﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻢ داﺷﺖ در ﺑﺪر ﻣﺘﻌـﺮض‬
‫او ﺷﻮﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺪر ﻓﺮود آﻳﺪ و زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﻮام را ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻰ از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭼﺎه ﺑﺪر‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﻴﺮون ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫»و ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از آﺑﮕﻴﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﺰد ﭼﺎه ﺑﺪر رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻏﻼم ﺳﻴﺎﻫﻰ از ﺑﻨﻰ ﺣﺠﺎج ﺟﺰو آﻧﻬـﺎ ﺑـﻮد‪ .‬و‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ زﺑﻴﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻏﻼم ﺳﻴﺎه را ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻛﺴﺎن دﻳﮕﺮ ﺑﮕﺮﻳﺨﺘﻨﺪ و ﻏﻼم را ﺑﻪ ﻧﺰدﻳـﻚ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫آوردﻧﺪ و او ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪.‬‬
‫»و از ﻏﻼم درﺑﺎره اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﻳﺎران وى ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ وى از ﻫﻤﺮاﻫﺎن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻰ ﻏﻼم از ﻗﺮﺷﻴﺎن و ﺳﺮاﻧﺸﺎن ﻛﻪ ﺑﺮون آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮد و ﺧﺒﺮ راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ ،‬وﻟﻰ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺧﺒﺮ را ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و از ﻛﺎروان اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى ﺧﺒﺮ ﻣﻰﺟﺴﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑـﻮد و‬
‫رﻛﻮع و ﺳﺠﻮد ﻣﻰﻛﺮد و ﻣﻰدﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻏﻼم ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﭼﻮن ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن آﻣﺪهاﻧﺪ او را ﻣﻰزدﻧـﺪ و‬
‫ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﻳﺎران او را ﻣﻜﺘـﻮم ﻣـﻰدارى و ﻏـﻼم از آﻧﻬـﺎ ﺧﺒـﺮ ﻧﺪاﺷـﺖ ﻛـﻪ از‬
‫آﺑﮕﻴﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﻰ او را زدﻧﺪ و از اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﻳﺎران وى ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻪ اﻳﻦ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن اﺳﺖ«‬
‫اﻣﺎ ﻛﺎروان از آﻧﺠﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧ َﺘ َﻠ ْﻔ ُﺘﻢ‪ ‬ﻓﻲ ا ْﻟﻤ‪‬ﻴﻌﺎد‪ ،‬و‪‬‬
‫ﺳ َﻔﻞَ ‪‬ﻣ ْﻨ ُﻜﻢ‪ ،‬و‪َ ‬ﻟﻮ‪ ‬ﺗَﻮا ‪‬ﻋﺪ‪ُ ‬ﺗﻢ‪ ‬ﻟَﺎ ْ‬
‫»إِذْ أَ ْﻧ ُﺘﻢ‪ ‬ﺑِﺎ ْﻟ ‪‬ﻌﺪ‪‬و‪‬ةِ اﻟﺪ‪‬ﻧْﻴﺎ و‪ ‬ﻫﻢ‪ ‬ﺑِﺎ ْﻟ ‪‬ﻌﺪ‪‬و‪‬ةِ ا ْﻟ ُﻘﺼ‪‬ﻮى و‪ ‬اﻟﺮﱠ ْﻛﺐ‪ ‬أَ ‪‬‬
‫ﻀﻲ‪ ‬اﷲ أَﻣ‪‬ﺮاً ﻛﺎنَ ‪‬ﻣ ْﻔﻌ‪‬ﻮﻟًﺎ ‪«42 :8‬‬
‫ﻟ ‪‬ﻜﻦْ ‪‬ﻟ ‪‬ﻴ ْﻘ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﻛﻨﺎره ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮدﻳﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻛﻨﺎره دور ﺑﻮدﻧﺪ و ﻛﺎروان دور از ﺷـﻤﺎ ﺑـﻮد اﮔـﺮ‬
‫وﻋﺪه ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﺪ در )وﺻﻮل ﺑﻪ( ﻣﻴﻌﺎدﮔﺎه اﺧﺘﻼف ﻣﻰﻳﺎﻓﺘﻴﺪ )و ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﻧﻤﻰرﺳﻴﺪﻳﺪ( وﻟﻰ )ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ( ﺗﺎ ﺧﺪا‬
‫ﻛﺎرى را ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻧﻰ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮد‪.‬‬
‫»و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻏﻼم ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻗﺮﺷﻴﺎن آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬او را ﻣﻰزدﻧﺪ و ﭼﻮن ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ اﺑـﻮ ﺳـﻔﻴﺎن‬
‫اﺳﺖ« دﺳﺖ از او ﺑﺎز ﻣﻰداﺷﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﺎر آﻧﻬﺎ را ﺑﺪﻳﺪ از ﻧﻤﺎز ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ آﻧﻜـﻪ‬
‫ﺟﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ وﻗﺘﻰ راﺳﺖ ﮔﻮﻳﺪ او را ﻣﻰزﻧﻴﺪ و ﭼﻮن دروغ ﮔﻮﻳﺪ دﺳﺖ از او ﺑﺎز ﻣﻰدارﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن آﻣﺪهاﻧﺪ‪«،‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻛﺎروان ﺧﻮﻳﺶ آﻣﺪهاﻧﺪ«‬
‫»آﻧﮕﺎه ﻏﻼم را ﺑﺨﻮاﺳﺖ و از او ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺮد و او از ﻗﺮﻳﺶ ﺧﺒﺮ داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬از اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺧﺒﺮ ﻧﺪارم«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭼﻨﺪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻏﻼم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻤﻰداﻧﻢ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎدﻧﺪ‪ «.‬ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﭘﺮﻳﺸﺐ ﻛﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻏﺬا داد؟« و ﻏﻼم ﻳﻜﻰ‬
‫را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﭼﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﻛﺸﺖ؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪104‬‬

‫ﻏﻼم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ ﺷﺘﺮ«‬

‫ﺳﭙﺲ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬دﻳﺸﺐ ﻛﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻏﺬا داد؟« و ﻏﻼم ﻳﻜﻰ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﭼﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻛﺸﺖ؟«‬
‫ﻏﻼم ﮔﻔﺖ‪» :‬ده ﺷﺘﺮ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎر ﻗﻮم ﻣﻴﺎن ﻧﻬﺼﺪ و ﻫﺰار اﺳﺖ«‪ ،‬و ﺟﻤﻊ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻧﻬﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﻛﺲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫»ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ و ﺑﺮ ﭼﺎه ﺑﺪر ﻓﺮود آﻣﺪ و ﺣﻮﺿﻬﺎ را از آب ﭘﺮ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﻳـﺎران ﺧـﻮد را در آﻧﺠـﺎ‬
‫ﺑﺼﻒ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﻫﻤﺎﻧﺪم ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺑﺪر رﺳﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﺠﺎ ﻗﺘﻠﮕﺎه آﻧﻬﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫»و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﻴﺶ آﻧﺠﺎ ﻓﺮود آﻣﺪه و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ اﻳﻦ ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ و ﻏﺮور ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﻮ و ﺗﻜﺬﻳﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮت آﻣﺪه‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ وﻋﺪه ﺧﻮﻳﺶ را وﻓﺎ ﻛﻦ«‬
‫»و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن در رﺳﻴﺪﻧﺪ ﭘﻴﺶ روى آﻧﻬﺎ رﻓﺖ و ﺧﺎك ﺑﻪ ﭼﻬـﺮهﻫﺎﺷـﺎن ﭘﺎﺷـﻴﺪ و ﺧـﺪا ﻣﻨﻬﺰﻣﺸـﺎن‬
‫ﻛﺮد‪«.‬‬
‫»و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از رو ﺑﻪ رو ﺷﺪن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪاى اﺑـﻮ ﺳـﻔﻴﺎن ﻛـﺲ ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎزﮔﺮدﻳﺪ و ﻛﺎروان اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻪ ﺟﺤﻔﻪ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪«.‬‬
‫»وﻟﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎزﻧﮕﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺪر ﻓﺮود آﻳﻴﻢ و ﺳﻪ روز ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ و ﻣﺮدم ﺣﺠﺎز ﻣـﺎ‬
‫را ﺑﻪﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ از ﻋﺮﺑﺎن ﻣﺎ را ﺑﻪﺑﻴﻨﺪ ﺟﺮﺋﺖ ﺟﻨﮓ ﻣﺎ ﻧﻴﺎرد و ﺧﺪاى ﺗﻌﺎﻟﻰ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺳﺒِﻴﻞِ اﷲ و‪ ‬اﷲ ﺑِﻤﺎ ‪‬ﻳ ‪‬ﻌ ‪‬ﻤﻠُﻮنَ ‪‬ﻣﺤ‪‬ﻴﻂٌ ‪«47 :8‬‬
‫ﺼﺪ‪‬ونَ ‪‬ﻋﻦْ ‪‬‬
‫ﺧﺮَﺟ‪‬ﻮا ﻣﻦ د‪‬ﻳﺎرِ ‪‬ﻫﻢ‪ ‬ﺑﻄَﺮاً و‪ ‬رِﺋﺎء‪ ‬اﻟﻨﱠﺎسِ و‪ ‬ﻳ ‪‬‬
‫»ﻛَﺎ ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ َ‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬آن ﻛﺴﺎن ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻰ و رﻳﺎى ﻣﺮدم از دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮون ﺷﺪهاﻧﺪ و از راه ﺧﺪا ﺑﺎز ﻣﻰدارﻧﺪ‬
‫و ﺧﺪا ﺑﻪ اﻋﻤﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ اﺣﺎﻃﻪ دارد‪.‬‬
‫»و ﭼﻮن ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﺧﺪا ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﻇﻔﺮ داد و ﺳﺮان ﻛﻔﺮ را زﺑﻮن ﻛﺮد و دل ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫را ﺧﻨﻚ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫از ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪﻳﻢ از ﻣﻴﻮهﻫﺎى آن ﺑﺨﻮردﻳﻢ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺴﺎﺧﺖ و‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪﻳﻢ و ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺑﺪر ﺧﺒﺮ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻮن ﺧﺒﺮ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﭘﻴﺶ آﻣﺪﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﺑﺪر روان ﺷﺪ‬
‫و ﺑﺪر ﭼﺎﻫﻰ ﺑﻮد و در آﻧﺠﺎ دو ﻣﺮد ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﻗﺮﺷﻰ ﺑﻮد و دﻳﮕﺮى ﻏﻼم ﻋﻘﺒﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻣﻌﻴﻂ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻗﺮﺷﻰ‬
‫ﺑﮕﺮﻳﺨﺖ وﻟﻰ ﻏﻼم ﻋﻘﺒﻪ را ﺑﮕﺮﻓﺘﻴﻢ و از او ﻣﻰﭘﺮﺳﻴﺪﻳﻢ‪» :‬ﺷﻤﺎر ﻗﻮم ﭼﻨﺪ اﺳﺖ؟«‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن او را ﻣﻰزدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از او ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺮدﻳﻢ و او ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻗﻮم ﭼﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻏﻼم ﻧﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﻫﺮ روز ﭼﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ده ﺷﺘﺮ‪«.‬‬
‫‪105‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎرﺷﺎن ﻫﺰار اﺳﺖ‪«.‬‬

‫و ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺑﺎراﻧﻰ زد و زﻳﺮ درﺧﺘﺎن و ﺳﭙﺮﻫﺎ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدﻳﻢ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ دﻋﺎ ﺑﻮد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧـﺪاﻳﺎ‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻫﻼك ﺷﻮد ﻛﺲ در زﻣﻴﻦ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺗﻮ ﻧﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻧﺪاى ﻧﻤﺎز داد و ﻣﺮدم از زﻳﺮ درﺧﺘﺎن و ﺳﭙﺮﻫﺎ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و ﻛﺴـﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﻜﺎر ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺮ ﻛﻨﺎره اﻳﻦ ﻛﻮﻫﻨﺪ و ﭼﻮن ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﻧﺰدﻳـﻚ ﺷـﺪﻧﺪ و ﻣـﺎ‬
‫ﺻﻒ ﺑﺴﺘﻴﻢ ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ را دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷﺘﺮى ﺳﺮخ در ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻊ ﻣﻰرﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺣﻤﺰه ﺑﭙﺮس ﺳﻮار ﺷﺘﺮ ﺳﺮخ ﻛﻴﺴﺖ و ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ؟« و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‬
‫از آن رو ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺰه از ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﮔﺮوه ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ در ﻣﻴﺎن ﻗﻮم ﻛﺴﻰ ﻃﺮﻓﺪار ﺧﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻮار ﺷﺘﺮ ﺳﺮخ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﺣﻤﺰه ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬وى ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺟﻨﮓ اﺳﺖ و ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬اﻳﻨـﺎن ﮔﺮوﻫـﻰ از‬
‫ﺟﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ آﺳﺎن ﺑﺮ آﻧﻬﺎ دﺳﺖ ﻧﻤﻰﻳﺎﺑﻴﺪ اى ﻗﻮم ﮔﻨﺎه را ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻣﻦ ﺑـﺎر ﻛﻨﻴـﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻴـﺪ ﻋﺘﺒـﺔ ﺑـﻦ‬
‫رﺑﻴﻌﻪ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ و ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ ﺗﺮﺳﻮﺗﺮ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و اﺑﻮ ﺟﻬﻞ اﻳﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺟﺰ ﺗﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣـﻰﮔﻔـﺖ‬
‫ﺳﺰاﻳﺶ را ﻣﻰدادم‪ ،‬ﺣﻘﺎ ﻛﻪ ﺳﻴﻨﻪ و ﺷﻜﻤﺖ از ﺗﺮس ﻣﺎﻻ ﻣﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺘﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻴﺐ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﺗﻮ ﻛﻪ ﻧﺸﻴﻤﻨﺖ را زرد ﻛﺮدهاى‪ ،‬اﻣﺮوز ﺧﻮاﻫﻰ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ از ﻣﺎ‬
‫ﺗﺮﺳﻮﺗﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و ﺑﺮادرش ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و ﭘﺴﺮش وﻟﻴـﺪ از روى ﺣﻤﻴـﺖ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺪان آﻣﺪﻧـﺪ و‬
‫ﻫﻤﺎورد ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و ﺷﺶ ﺗﻦ از ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﺼﺎر ﺳﻮى آﻧﻬﺎ ﺷﺪﻧﺪ و ﻋﺘﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣـﺎ اﻳﻨﻬـﺎ را ﻧﻤـﻰﺧـﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﻋﻤﻮزادﮔﺎن ﻣﺎ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﻰ و ﺣﻤﺰه و ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﺮﺧﻴﺰﻳﺪ و ﺧﺪا ﻋﺘﺒﻪ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و وﻟﻴﺪ ﺑﻦ‬
‫ﻋﺘﺒﻪ را ﺑﻜﺸﺖ و ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺣﺎرث زﺧﻤﺪار ﺷﺪ و ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ از آﻧﻬﺎ را ﺑﻜﺸﺘﻴﻢ و ﻫﻔﺘﺎد اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ را ﻛﻪ اﺳﻴﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﺮا اﺳﻴﺮ ﻧﻜﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺮدى دﻟﻴﺮ و ﻧﻜﻮ روى ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺒﻰ اﺑﻠﻖ ﺳﻮار ﺑﻮد و او را ﻣﻴﺎن‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻢ«‬
‫اﻧﺼﺎرى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ او را اﺳﻴﺮ ﻛﺮدهام‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﺷﺘﻪاى را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺗﻮ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬از ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻋﺒﺎس و ﻋﻘﻴﻞ و ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﺣﺎرث اﺳﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﻫﻢ ﻋﻠﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﻛﻪ آﻣﺎده ﺟﻨﮓ ﺷﺪﻳﻢ در ﭘﻨﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻮدﻳﻢ و از ﻫﻤﻪ ﻣﺎ دﻟﻴﺮﺗﺮ ﺑـﻮد و‬
‫ﻫﻴﭽﻴﻚ از ﻣﺎ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ از او ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﻧﺒﻮد‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪106‬‬

‫و ﻫﻢ او ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﺳﻮارى ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﻘﺪاد ﺑﻦ اﺳﻮد ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﺒﻮد و ﻫﻤﻪ ﺧﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﻪ ﺟﺰ ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﻛﻪ ﻛﻨﺎر درﺧﺘﻰ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و ﺗﺎ ﺻﺒﺢ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و دﻋﺎ ﻣﻰﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻛﺎروان اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻛﻪ از ﺷﺎم ﻣﻰآﻣﺪ‪ ،‬ﺳﻰ ﻳﺎ ﭼﻬﻞ ﻛﺲ از ﻗﺮﺷﻴﺎن را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺮﻣﺔ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻛﺎروان اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن از ﺷﺎم ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدد ﺑﻪ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎروان ﻗﺮﻳﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﻫﻤﺮاه دارد‪ ،‬ﺑﺮوﻳﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪا آﻧﺮا ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷـﻤﺎ ﻛﻨـﺪ و ﺑﻌﻀـﻰ‬
‫روان ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻰ ﺳﺴﺘﻰ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻣﺮاﻗﺐ اﺧﺒﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﻣﻮال ﻛﺎروان ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﻮد و ﻳﻜﻰ از ﻛﺎرواﻧﻴﺎن ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ ﺿﺪ ﺗﻮ و ﻛﺎروان ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻪ و او ﻣﺤﺘﺎط ﺷﺪ و ﺿﻤﻀﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻏﻔـﺎرى را اﺟﻴـﺮ‬
‫ﻛﺮد و ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ ﻗﺮﺷﻴﺎن را ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ اﻣﻮاﻟﺸﺎن راﻫﻰ ﻛﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳـﺎراﻧﺶ ﺳـﺮ‬
‫ﺗﻌﺮض ﻛﺎروان دارﻧﺪ و ﺿﻤﻀﻢ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺳﻮى ﻣﻜﻪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻪ روز ﭘﻴﺶ از رﺳﻴﺪن ﺿﻤﻀﻢ ﻋﺎﺗﻜﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺧﻮاﺑﻰ دﻳﺪ ﻛﻪ ﺳﺨﺖ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ و ﻛـﺲ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﺑﺮادر ﺧﻮد ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادر دﻳﺸﺐ ﺧﻮاﺑﻰ دﻳﺪم ﻛﻪ ﺳﺨﺖ ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﻢ‬
‫و ﻣﻰﺗﺮﺳﻢ ﻛﻪ ﺷﺮ و ﺑﻠﻴﻪاى ﺑﻪ ﻗﻮم ﺗﻮ رﺳﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻣﻜﺘﻮم دار‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﻮاب ﭼﻪ دﻳﺪى؟«‬
‫ﻋﺎﺗﻜﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﻮاب دﻳﺪم ﻛﻪ ﺳﻮارى ﺑﺮ ﺷـﺘﺮ ﺑﻴﺎﻣـﺪ و ﺑـﻪ دره ﻣﻜـﻪ اﻳﺴـﺘﺎد و ﺑﺎﻧـﮓ زد‪ :‬اى ﻣـﺮدم‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺘﺎن ﺳﻪ روز دﻳﮕﺮ ﺳﻮى ﻗﺘﻠﮕﺎه ﺧﻮﻳﺶ ﺷﺘﺎﺑﻴﺪ‪ .‬و ﻣﺮدم ﺑﺪور وى ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ آﻧﮕﺎه ﺳﻮى ﻣﺴﺠﺪ رﻓﺖ و‬
‫ﻣﺮدم از دﻧﺒﺎل وى ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬در آن ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎ ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﻻى ﻛﻌﺒﻪ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ و ﺑﺎز ﺑﺎﻧﮓ زد ﻣﺮدم ﺳﻨﮕﺴـﺘﺎن‬
‫ﺳﻪ روز دﻳﮕﺮ ﺳﻮى ﻗﺘﻠﮕﺎه ﺧﻮﻳﺶ ﺷﺘﺎﺑﻴﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﻻى اﺑﻮ ﻗﻴﺲ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ و ﺑﺎﻧﮓ زد و ﻫﻤـﺎن‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺳﻨﮕﻰ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و رﻫﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﻮه رﺳﻴﺪ و درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺖ و‬
‫ﭘﺎرهﻫﺎى آن ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ رؤﻳﺎ را ﻣﻜﺘﻮم دار و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻣﮕﻮى«‬
‫ﭘﺲ از آن ﻋﺒﺎس ﺑﺮﻓﺖ و وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ را ﻛﻪ دوﺳﺖ وى ﺑﻮد ﺑﺪﻳﺪ و ﺧﻮاب ﻋﺎﺗﻜﻪ را ﺑﺮاى وى‬
‫ﻧﻘﻞ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ آﻧﺮا ﻣﻜﺘﻮم دارد‪ .‬وﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاب را ﺑﺮاى ﭘﺪر ﺧـﻮﻳﺶ ﻋﺘﺒـﺔ ﻧﻘـﻞ ﻛـﺮد و ﻗﺼـﻪ ﺷـﺎﻳﻊ ﺷـﺪ و‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن از آن ﺳﺨﻦ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﻃﻮاف ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻮدم و اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫از ﺧﻮاب ﻋﺎﺗﻜﻪ ﺳﺨﻦ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﻣﺮا ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﻔﻀﻞ وﻗﺘﻰ ﻃﻮاف ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدى‪ ،‬ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﺎ ﺑﻴﺎ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻮن ﻃﻮاف ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدم‪ ،‬ﭘﻴﺶ وى ﺷﺪم و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻨﺸﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫‪107‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ زن از ﻛﻰ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﻘﺼﻮد ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮاﺑﻰ ﻛﻪ ﻋﺎﺗﻜﻪ دﻳﺪه اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻪ ﺧﻮاﺑﻰ دﻳﺪه اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﻣﺮدان ﺷﻤﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮى ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ زﻧـﺎن ﺷـﻤﺎ ﻧﻴـﺰ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺎﺗﻜﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ در ﺧﻮاب دﻳﺪه ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﺳﻪ روز دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻗﺘﻠﮕﺎه ﺧﻮد ﺑﺸﺘﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺳـﻪ روز ﺻـﺒﺮ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ آﻧﭽﻪ ﻋﺎﺗﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬رخ ﻣـﻰدﻫـﺪ‪ ،‬و اﮔـﺮ از ﭘـﺲ از ﺳـﻪ روز ﭼﻴـﺰى ﻧﺒﺎﺷـﺪ ﻧﺎﻣـﻪاى‬
‫ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دروﻏﮕﻮﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﺪان ﻋﺮﺑﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺨﺪا ﭼﻨﺪان ﺳﺨﻦ ﻧﻜﺮدم و ﻗﻀﻴﻪ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ ﻋﺎﺗﻜﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﺑﻰ ﻧﺪﻳـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﭘﺲ از آن ﻣﺘﻔﺮق ﺷﺪﻳﻢ و ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﻫﻤﻪ زﻧﺎن ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺎﺳﻖ ﺑﺪﻧﻬﺎد‬
‫اﺟﺎزه دادﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺷﻤﺎ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻮﻳﺪ و اﻛﻨﻮن ﺑﻪ زﻧﺎن ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺖ و ﺗﻮ ﺷﻨﻴﺪى و ﻏﻴﺮت ﻧﻴﺎوردى«‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد و ﭼﻨﺪان ﺳﺨﻦ ﻧﻜﺮدم ﺑﺨﺪا ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺳﻮى او روم و اﮔﺮ ﺗﻜﺮار ﻛﺮد‬
‫ﺳﺰاﻳﺶ ﺑﺪﻫﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺻﺒﺤﮕﺎه روز ﺳﻮم ﺧﻮاب ﻋﺎﺗﻜﻪ‪ ،‬ﺗﻨﺪ ﺧﻮى و ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻮدم و ﭘﻨﺪاﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺘﻰ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ‬
‫و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻢ آﻧﺮا ﺑﻪ دﺳﺖ آورم‪ ،‬و ﺳﻮى ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪم و اﺑﻮ ﺟﻬﻞ را دﻳﺪم و ﺳﻮى او ﻣﻰرﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﭼﻴـﺰى از آن‬
‫ﺑﺎب ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﺑﺎ او دراﻓﺘﻢ و او ﻣﺮدى ﺳﺒﻚ و ﭘﺮرو و ﺑﺪ زﺑﺎن و ﺑﺪ ﭼﺸﻢ ﺑﻮد و دﻳـﺪﻣﺶ ﻛـﻪ ﺷـﺘﺎﺑﺎن ﺳـﻮى در‬
‫ﻣﺴﺠﺪ رﻓﺖ و ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻢ ﻣﻠﻌﻮن از ﺑﻴﻢ ﻧﺎﺳﺰا ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺷﺘﺎب ﻣﻰﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻣﺎ او ﺻﺪاى ﺿﻤﻀﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻏﻔﺎرى را ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد و ﻣﻦ ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑـﻮدم ﻛـﻪ در دل دره ﺑـﺮ ﺷـﺘﺮ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و ﺑﻴﻨﻰ ﺷﺘﺮ را ﺑﺮﻳﺪه ﺑﻮد و ﺟﻬﺎز آﻧﺮا واروﻧﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﺧﻮﻳﺶ درﻳﺪه ﺑﻮد و ﺑﺎﻧـﮓ‬
‫ﻣﻰزد‪» :‬ﺧﻄﺮ‪ ،‬ﺧﻄﺮ‪ ،‬اﻣﻮال ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن اﺳﺖ در ﺧﻄﺮ ﻣﺤﻤـﺪ و ﻳـﺎران اوﺳـﺖ و ﺑـﻴﻢ دارم ﺑـﺪان‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ‪ ،‬ﻛﻤﻚ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ از او ﺑﻪ ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدم و او از ﻣﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد و ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ آﻣﺎده ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﮕﺮ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران او ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎروان ﻧﻴﺰ ﭼﻮن ﻛﺎروان اﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻰ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ! ﺧﻮاﻫـﺪ داﻧﺴـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ« و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻴﺮون ﺷﺪن ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧـﻮد ﺑـﺮاى ﻓﺮﺳـﺘﺎدن آﻣـﺎده ﻛـﺮد و ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ و از ﺳﺮان ﻗﻮم ﻛﺲ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪ و ﻋﺎص ﺑﻦ‬
‫ﻫﺸﺎم اﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه را ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﻫﺰار درم از او ﻃﻠﺐ داﺷﺖ و ﻋﺎص ﻣﻔﻠﺲ ﺷﺪه ﺑﻮد و او را‬
‫اﺟﻴﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺪﻫﻰ او را ﺑﺒﺨﺸﺪ و ﻋﺎص ﺑﻪ ﺟﺎى او رﻓﺖ و اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪108‬‬

‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻧﺠﻴﺢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ ﻛﻪ ﭘﻴﺮى واﻻ ﻗﺪر و ﺳـﻨﮕﻴﻦ ﺑـﻮد آﻫﻨـﮓ ﻣﺎﻧـﺪن داﺷـﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻴﺎن ﻗﻮم ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻋﻘﺒﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻣﻌﻴﻂ ﺑﺎ آﺗﺸﺪاﻧﻰ ﻛﻪ آﺗـﺶ و ﺑـﻮى ﺧـﻮش داﺷـﺖ‬
‫ﺑﺮﻓﺖ و آﺗﺸﺪان را ﭘﻴﺶ او ﻧﻬﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﻋﻠﻰ ﺑﺨﻮر ﺑﺴﻮز ﻛﻪ از زﻧﺎﻧﻰ«‪.‬‬
‫اﻣﻴﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺖ زﺷﺖ دارد ﻛﻪ ﭼﻴﺰى زﺷﺖ آوردهاى«‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و اﻣﻴﻪ آﻣﺎده ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻗﻮم ﺑﺮون ﺷﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن آﻣﺎده ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻰ را ﻛﻪ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ و ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎة‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻳﺎد آوردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻰﺗﺮﺳﻴﻢ از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﺎزﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم اﺑﻠﻴﺲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮاﻗﺔ ﺑﻦ ﺟﻌﺸﻢ ﻣـﺪﻟﺠﻰ ﻛـﻪ از اﺷـﺮاف ﻛﻨﺎﻧـﻪ ﺑـﻮد‬
‫ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮف ﻛﻨﺎﻧﻪ ﺑﺪى ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻰرﺳﺪ‪ ،‬و ﻗﻮم ﺷﺘﺎﺑﺎن روان ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ روز ﺳﻮم ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﺎ ﺳﻴﺼﺪ و ده و ﭼﻨﺪ ﻣﺮد از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴـﺮون ﺷـﺪ و در‬
‫ﺷﻤﺎره ﺑﻴﺸﺘﺮ از ده اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺳﻴﺼﺪ و ﺳﻴﺰده ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاء ﮔﻮﻳﺪ ﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﺻﺤﺎب ﺑﺪر ﺑﺸﻤﺎر اﺻﺤﺎب ﻃﺎﻟﻮت‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺳﻴﺼﺪ و ﺳﻴﺰده ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ از ﻧﻬﺮ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻫﻔﺘﺎد و ﻫﻔﺖ ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ و اﻧﺼﺎر دوﻳﺴﺖ و ﺳـﻰ و‬
‫ﺷﺶ ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺮﭼﻤﺪار ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻮد و ﭘﺮﭼﻤﺪار اﻧﺼﺎر ﺳـﻌﺪ ﺑـﻦ ﻋﺒـﺎده‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪرﻳﺎن ﺳﻴﺼﺪ و ﭼﻬﺎرده ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻀﻮر داﺷـﺘﻨﺪ ﻳـﺎ از ﻏﻨﻴﻤـﺖ ﻧﺼـﻴﺐ‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﺳﻴﺼﺪ و ﻫﻴﺠﺪه ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﻰ ﻏﺎﻟﺐ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺼﺪ و ده و ﭼﻨـﺪ‬
‫ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﺪى رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻃﺎﻟﻮت ﺑﺎ ﺳﻴﺼﺪ و ده و ﭼﻨﺪ ﻛﺲ از ﻧﻬﺮ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﺟﻨﮕﺎوران ﺑﺪر‪.‬‬
‫و ﻫﻢ از ﻗﺘﺎده رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﺳﻴﺼﺪ و ده و ﭼﻨﺪ ﻛﺲ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺪ روز از رﻣﻀﺎن رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ اﺻﺤﺎب ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﺮون ﺷﺪ و ﻗﻴﺲ ﺑﻦ اﺑـﻰ‬
‫ﺻﻌﺼﻌﻪ ﺑﺮادر ﺗﻨﻰ ﻣﺎزن ﺑﻦ ﻧﺠﺎر را ﺑﺮ دﻧﺒﺎﻟﻪ ﮔﻤﺎﺷﺖ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺻﻔﺮاء رﺳﻴﺪ ﺑﺴﺒﺲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺟﻬﻨﻰ و‬
‫ﻋﺪى ﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺰﻏﺒﺎى ﺟﻬﻨﻰ را ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى ﺧﺒﺮ درﺑﺎره ﻛﺎروان اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺳﻮى ﺑﺪر ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎد و آﻧﻬﺎ را از ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺻﻔﺮاء رﺳﻴﺪ ﻛﻪ دﻫﻜﺪهاﻳﺴﺖ ﻣﻴﺎن دو ﻛﻮه‪ ،‬از ﻧﺎم دو ﻛﻮه‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ ﻣﺴﻠﺢ اﺳﺖ و دﻳﮕﺮى ﻣﺨﺮى و از ﻣﺮدم دﻫﻜﺪه ﭘﺮﺳﻴﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻨﻰ اﻟﻨﺎر و ﺑﻨﻮ ﺣﺮاق ﻛﻪ دو‬
‫ﺗﻴﺮه از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻏﻔﺎرﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ دو ﻛﻮه و ﻋﺒﻮر از ﻣﻴﺎن آﻧﺮا ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﺎم دو ﻛﻮه و ﻣﺮدم آﻧﺠﺎ ﻓﺎل ﺑـﺪ‬
‫زد و دو ﻛﻮه را ﺑﺎ ﺻﻔﺮا ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻧﻬﺎد و از ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺳﻮى وادى ذﻓﺮان رﻓـﺖ و ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ ﻛـﻪ از آﻧﺠـﺎ‬
‫ﺑﺮون ﻣﻰرﻓﺖ ﺧﺒﺮ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﻛﺎروان آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻛﺴـﺎن ﻣﺸـﻮرت ﻛـﺮد و ﺧﺒـﺮ آﻣـﺪن‬
‫‪109‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻗﺮﻳﺶ را ﺑﮕﻔﺖ و اﺑﻮ ﺑﻜﺮ رﺿﻰ اﷲ ﻋﻨﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺳﺨﻦ ﮔﻔـﺖ و ﻧﻜـﻮ ﮔﻔـﺖ‪ .‬ﭘـﺲ از آن ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ ﺧﻄـﺎب‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﻧﻜﻮ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻣﻘﺪاد ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪاى‪ ،‬آﻧﭽـﻪ را‬
‫ﺧﺪاى ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﺎر ﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮاﻳﻢ و ﭼﻮن ﺑﻨﻰ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﺨـﻮاﻫﻴﻢ ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮو‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺧﺪاﻳﺖ ﺟﻨﮓ ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻳﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﺑﺮو ﻫﻤﺮاه ﺧﺪاﻳﺖ ﺟﻨﮓ ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣـﺎ ﻫﻤـﺮاه ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺟﻨﮓ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺣﻖ ﻣﺒﻌﻮث ﻛﺮده اﮔﺮ ﻣﺎ را ﺗﺎ ﺑﺮك اﻟﻐﻤـﺎد‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻰ ﺣﺒﺸـﻪ‪ ،‬ﺑـﺮى در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﭘﻴﻜﺎر ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺪان دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻰ‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﻦ ﺧﻮش ﮔﻔﺖ و ﺑﺮاى او دﻋﺎى ﺧﻴﺮ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻘﺪاد را در وﺿﻌﻰ دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟـﺎى وى ﺑـﻮدن را از داﺷـﺘﻦ ﻫﻤـﻪ ﺟﻬـﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ وى ﻣﺮدى دﻟﻴﺮ ﺑﻮد و ﮔﻮﻧﻪﻫﺎى ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺧﺸﻢ ﺳﺮخ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺪاد ﭘﻴﺶ وى آﻣﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺧﻮﺷﺪل ﺑﺎش ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﻨﻰ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑـﻪ ﺗـﻮ ﻧﺨـﻮاﻫﻴﻢ ﮔﻔـﺖ ﺑـﺮو‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺧﺪاﻳﺖ ﺟﻨﮓ ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪاﻳﻢ ﺑﻠﻜﻪ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺣﻖ ﻣﺒﻌﻮث ﻛـﺮده ﭘـﻴﺶ رو و‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ و راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﻓﻴﺮوز ﺷﻮى‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم‪ ،‬راى دﻫﻴﺪ‪ «.‬و ﻣﻘﺼﻮدش اﻧﺼـﺎر ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬از‬
‫آن رو ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ وﻗﺘﻰ در ﻋﻘﺒﻪ ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺧﺪا ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺣﻔﻆ ﺗﻮ ﺗﻜﻠﻴﻔﻰ ﻧﺪارﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻣﺎ رﺳﻰ و ﭼﻮن آﻧﺠﺎ رﺳﻴﺪى در ﭘﻨﺎه ﻣﺎﻧﻰ و ﺗـﺮا ﭼـﻮن زن و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﺣﻔﻆ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﻢ داﺷﺖ ﻛﻪ اﻧﺼﺎر ﻳﺎرى او را در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷـﻤﻨﻰ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﻫﺠـﻮم آرد در ﻋﻬـﺪه ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﺷﻤﺎرﻧﺪ و ﻧﺒﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﺳﻮى دﺷﻤﻦ ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻔﺖ‪ ،‬ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻮﻳﻰ ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﻣﺎ دارى؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى«‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ اﻳﻤﺎن آوردﻳﻢ و ﺗﺼﺪﻳﻘﺖ ﻛﺮدﻳﻢ و ﺷﻬﺎدت دادﻳﻢ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺗﻮ ﺣﻖ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻋﻬـﺪ و‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻄﻴﻊ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﻴﻢ اﻛﻨﻮن ﻫﺮ ﻛﺠﺎ اراده ﻓﺮﻣﺎﻳﻰ ﺑﺮو‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺣﻖ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﮔـﺮ‬
‫ﻣﺎ را ﺳﻮى درﻳﺎ ﺑﺒﺮى و در آن ﻓﺮو روى ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻓﺮو ﺷﻮﻳﻢ و ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﻣﺎ ﺑﺎز ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑـﺎ دﺷـﻤﻦ‬
‫ﺑﺎك ﻧﺪارﻳﻢ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ ﺻﺒﻮرﻳﻢ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﺧﻮرد راﺳﺖ ﮔﻔﺘﺎرﻳﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ از رﻓﺘﺎر ﻣﺎ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺷﻮى‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺮﻛﺖ ﺧﺪاى ﻣﺎ را ﭘﻴﺶ ﺑﺒﺮ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﮔﻔﺘﺎر ﺳﻌﺪ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺷﺪ و ﻧﻴﺮو ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﺧﺪاى روان ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻳﻜﻰ‬
‫از دو ﮔﺮوه را ﺑﻪ ﻣﻦ وﻋﺪه داده و ﮔﻮﻳﻰ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻗﺘﻠﮕﺎه ﻗﻮم را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪110‬‬

‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى از ذﻓﺮان ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد و ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺪر ﻓﺮود آﻣﺪ و ﺑﺎ ﻳﻜـﻰ از ﻳـﺎران ﺧـﻮد‬
‫ﺑﺮﻧﺸﺴﺖ و ﭘﻴﺶ ﻳﻜﻰ از ﭘﻴﺮان ﻋﺮب ﺑﺎﻳﺴﺘﺎد و از او ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره ﻗﺮﻳﺶ و ﻣﺤﻤﺪ و ﻳـﺎران او ﭼـﻪ ﺷـﻨﻴﺪه‬
‫اﺳﺖ؟‬
‫ﭘﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺎ ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ از ﻛﺠﺎﻳﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﻮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻰ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻨﻴﺪهام ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران وى ﻓﻼن روز ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ راﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ اﻛﻨـﻮن‬
‫در ﻓﻼن ﻣﻜﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻜﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در آﻧﺠﺎ ﻓﺮود آﻣﺪه ﺑﻮد ﻧﺎم ﺑﺮد‪ ،‬و ﻧﻴـﺰ ﺷـﻨﻴﺪهام ﻛـﻪ ﻗـﺮﻳﺶ ﻓـﻼن روز‬
‫ﺑﻴﺮون آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ راﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ اﻛﻨﻮن در ﻓﻼن ﻣﻜﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻜﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن در آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻧـﺎم‬
‫ﺑﺮد‪ .‬و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ از ﻛﺠﺎﻳﻴﺪ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ از آﺑﻴﻢ« و ﺑﺮﻓﺖ و ﭘﻴﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬از ﻛﺪام آب؟ از آب ﻋﺮاق؟«‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ اﺻﺤﺎب ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ و زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﻮام و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص را‬
‫ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ دﻳﮕﺮ از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى ﺧﺒﺮ ﺳﻮى ﭼﺎه ﺑﺪر ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در رواﻳﺖ اﺑﻦ اﺳـﺤﺎق‬
‫ﻫﺴﺖ ﺑﻪ آﺑﮕﻴﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺮﺧﻮردﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﻠﻢ‪ ،‬ﻏﻼم ﺑﻨﻰ اﻟﺤﺠﺎج‪ ،‬و ﻋﺮﻳﺾ اﺑﻮ ﻳﺴﺎر‪ ،‬ﻏﻼم ﺑﻨﻰ اﻟﻌﺎص‪ ،‬ﺟﺰو آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺮ دو را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﻮد‪ ،‬و از آﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺮدﻧﺪ و دو ﻏﻼم ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ آﺑﮕﻴﺮان‬
‫ﻗﺮﻳﺸﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ را ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ آب ﺑﺒﺮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻗﻮم ﺧﺒﺮ آﻧﻬﺎ را ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻛﺎروان اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را زدﻧﺪ ﺗـﺎ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﺎ از ﻛﺎروان اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎﻧﻴﻢ و دﺳﺖ ﺑﺪاﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻛﻮع ﻛﺮد و دو ﺳﺠﺪه ﺑﻪ ﺟﺎ آورد و ﺳﻼم ﻧﻤﺎز ادا ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ راﺳﺖ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻰزﻧﻴﺪﺷﺎن‬
‫و وﻗﺘﻰ دروغ ﮔﻮﻳﻨﺪ دﺳﺖ از آﻧﻬﺎ ﻣﻰدارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪا آﻧﻬﺎ از آن ﻗﺮﻳﺸﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟«‬
‫دو ﻏﻼم ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪» :‬ﭘﺸﺖ اﻳﻦ ﺗﭙﻪاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭼﻘﺪرﻧﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺧﻴﻠﻰ زﻳﺎدﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎرﺷﺎن ﭼﻨﺪ اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﺪاﻧﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ روز ﭼﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﺪاﻧﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ روز ﭼﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻳﻚ روز ﻧﻪ ﺷﺘﺮ و ﻳﻚ روز ده ﺷﺘﺮ‪«.‬‬
‫‪111‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﻧﻬﺼﺪ و ﻫﺰارﻧﺪ‪«.‬‬

‫ﭘﺲ از آن ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬از اﺷﺮاف ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى اﺑﻦ ﻫﺸﺎم و ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام و ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﺧﻮﻳﻠﺪ و‬
‫ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ و ﻃﻌﻴﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﺪى و ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﺣﺎرث اﺑﻦ ﻛﻠﺪه و زﻣﻌﺔ ﺑﻦ اﺳﻮد و اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم و‬
‫اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ و ﻧﺒﻴﻪ و ﻣﻨﺒﻪ ﭘﺴﺮان ﺣﺠﺎج و ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺒﺪود‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ رو ﺑﻪ ﻛﺴﺎن ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻜﻪ ﭘﺎرهﻫﺎى ﺟﮕﺮ ﺧﻮد را ﺳﻮى ﺷﻤﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﺴﺒﺲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو و ﻋﺪى ﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺰﻏﺒﺎء ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ در ﺑﺪر ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و ﺷـﺘﺮان ﺧـﻮﻳﺶ را ﻛﻨـﺎر‬
‫ﺗﭙﻪاى ﻧﺰدﻳﻚ آب ﺑﺨﻮاﺑﺎﻧﻴﺪﻧﺪ و دﻟﻮى ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ آب ﺑﺮآرﻧﺪ و ﻣﺠﺪى ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺟﻬﻨﻰ ﺑﺮ ﻟﺐ آب ﺑﻮد و ﻋﺪى‬
‫و ﺑﺴﺒﺲ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﻴﺰى ﺑﺮ ﻟﺐ آب از ﻛﻨﻴﺰ دﻳﮕﺮ ﻗﺮض ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ و ﻛﻨﻴﺰ ﺑﺪﻫﻜﺎر ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺮدا‬
‫ﻳﺎ ﭘﺲ ﻓﺮدا ﻛﺎروان ﻣﻰرﺳﺪ و ﻣﻦ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻢ و ﻗﺮض ﺗﺮا ﻣﻰدﻫﻢ‪ «.‬ﻣﺠﺪى ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ«‬
‫و آﻧﻬﺎ را ﺟﺪا ﻛﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻋﺪى و ﺑﺴﺒﺲ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺸﻨﻴﺪﻧﺪ ﺑﺮ ﺷﺘﺮان ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻨـﺪ و آﻧﭽـﻪ را‬
‫ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن از روى اﺣﺘﻴﺎط ﭘﻴﺶ از ﻛﺎروان ﺑﻴﺎﻣﺪ ﺗﺎ ﻟﺐ آب رﺳﻴﺪ و از ﻣﺠـﺪى ﺑـﻦ ﻋﻤـﺮو ﭘﺮﺳـﻴﺪ‪» :‬آﻳـﺎ‬
‫ﻛﺴﻰ را ﻧﺪﻳﺪى؟«‬
‫ﻣﺠﺪى ﺟﻮاب داد‪» :‬ﻛﺴﻰ را ﻛﻪ ﻣﻈﻨﻮن ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺪﻳﺪم اﻣﺎ دو ﺳﻮار دﻳﺪم ﻛﻪ ﺷﺘﺮان ﺧﻮﻳﺶ را ﭘﻬﻠﻮى اﻳـﻦ‬
‫ﺗﭙﻪ ﺧﻮاﺑﺎﻧﻴﺪﻧﺪ و آب ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و رﻓﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻪ ﺧﻔﺘﻦ ﮔﺎه ﺷﺘﺮان رﻓﺖ و از ﭘﺸﮕﻞ آن ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺸﻜﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺴـﺘﻪ در آن ﺑـﻮد و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﻋﻠﻮﻓﻪ ﻳﺜﺮب اﺳﺖ‪ «.‬و ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺳﻮى ﻳﺎران ﺧﻮد رﻓﺖ و ﻛﺎروان را از راه ﺑﮕﺮداﻧﻴﺪ و راه ﺳﺎﺣﻞ ﮔﺮﻓـﺖ‬
‫و ﺑﺪر را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻧﻬﺎد و ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ دور ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و در ﺟﺤﻔﻪ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺟﻬﻴﻢ ﺑﻦ ﺻﻠﺖ ﺑﻦ ﻣﺨﺮﻣﺔ ﺑﻦ ﻣﻄﻠـﺐ ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪ‬
‫ﻣﻨﺎف ﺧﻮاﺑﻰ دﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﻣﻴﺎن ﺧﻮاب و ﺑﻴﺪارى اﺳﺐ ﺳﻮارى را دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺷﺘﺮى ﻫﻤـﺮاه داﺷـﺖ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﺔ و ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و اﺑﻮ اﻟﺤﻜﻢ اﺑﻦ ﻫﺸﺎم و اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ و ﻓﻼن و ﻓﻼن )و ﻧﺎم ﻛﺴـﺎﻧﻰ را‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻳﺎد ﻛﺮد( ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ آﻧﮕﺎه ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﺮ ﮔﺮدن ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ زد و آﻧﺮا در اردو رﻫﺎ ﻛﺮد‬
‫و ﺧﻴﻤﻪاى ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰى از ﺧﻮن ﺷﺘﺮ ﺑﺪان ﻧﺮﺳﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺧﺒﺮ ﺑﻪ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ رﺳﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﻤﺒﺮ دﻳﮕﺮى از ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮدا ﺑﺪاﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ وﻗﺘﻰ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻳﻢ ﻣﻘﺘﻮل ﻛﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻛﺎروان را از ﺧﻄﺮ ﺟﺴﺘﻪ دﻳﺪ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑـﺮاى ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬
‫ﻛﺎروان و ﻣﺮدان و اﻣﻮال ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮون ﺷﺪهاﻳﺪ ﺑﺎزﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا آﻧﺮا ﻧﺠﺎت داد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪112‬‬

‫اﻣﺎ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺑﺎز ﻧﮕﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺑﺪر ﺑﺮﺳﻴﻢ و ﺳﻪ روز آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ و ﺷﺘﺮ ﺑﻜﺸﻴﻢ و ﻏﺬا ﺑـﺪﻫﻴﻢ‬
‫و ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﺎﻧﻴﻢ و ﻛﻨﻴﺰﻛﺎن دف ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﻋﺮﺑﺎن ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ و ﻣﻬﺎﺑﺖ ﻣﺎ را ﺑﻪ دل ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﻢ!« ﺑﺪر ﺟﺎﻳﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺳﺎل ﻋﺮﺑﺎن ﺑﺎزارى آﻧﺠﺎ ﺑﭙﺎ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺧﻨﺲ ﺑﻦ ﺷﺮﻳﻖ ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻨﻰ زﻫﺮه در ﺟﺤﻔﻪ ﺑ‪Ĥ‬ﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ زﻫﺮه ﺧﺪا اﻣﻮال ﺷﻤﺎ را ﻧﺠﺎت داد‬
‫و ﻳﺎر ﺷﻤﺎ ﻣﺨﺮﻣﺔ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﻧﻴﺰ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ آﻣﺪه ﺑﻮدﻳﺪ ﻛﻪ او و ﻣﺎﻟﺶ را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎه اﻳﻦ ﺗﺮس را ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮدن ﻣﻦ ﻧﻬﻴﺪ و ﺑﺎز ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﻪ ﺳﺨﻦ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻮش ﻣﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫و زﻫﺮﻳﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ از آﻧﻬﺎ در ﺑﺪر ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﻗﻮم از اﺧﻨﺲ اﻃﺎﻋﺖ ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬از ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺗﻴﺮهﻫﺎى ﻗﺮﻳﺶ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﺒﺪر آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺑﻨﻰ ﻋﺪى ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﻛﻪ ﻛﺲ از آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪه ﺑﻮد ﺑﻨﻰ زﻫﺮه ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫اﺧﻨﺲ ﺑﻦ ﺷﺮﻳﻖ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و از اﻳﻦ دو ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻛﺲ در ﺑﺪر ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻛﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻗـﻮم ﺑـﻮد و ﺑﻌﻀـﻰ از‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﻰ رﻓﺖ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا اى ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻤﻴﺎن اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ آﻣﺪهاﻳﺪ اﻣﺎ داﻧﻴﻢ ﻛﻪ دل ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫اﺳﺖ« و ﻃﺎﻟﺐ ﻧﻴﺰ ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ ﻛﻠﺒﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﻪ ﺑﺪر آﻣﺪ و ﻧﺎﺑﺪﻟﺨﻮاه آﻣﺪه ﺑـﻮد و او‬
‫را در ﻣﻴﺎن ﻛﺸﺘﮕﺎن ﻳﺎ اﺳﻴﺮان ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ و ﭘﻴﺶ ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﺑﺎزﻧﮕﺸﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺪر ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و ﺧﺪا ﺑﺎراﻧﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد و زﻣﻴﻦ ﻛﻪ ﺳﺴﺖ ﺑﻮد‬
‫ﺗﺮﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران او از رﻓﺘﻦ ﺑﺎز ﻧﻤﺎﻧﺪﻧﺪ وﻟﻰ ﺟﺎى ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ از رﻓﺘﻦ ﺑﻤﺎﻧﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪاى‬
‫ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ زودﺗﺮ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ آب رﺳﻴﺪ و ﺑﺮ ﻟﺐ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﭼﺎه ﺑﺪر ﻓﺮود آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺣﺒﺎب ﺑﻦ ﻣﻨﺬر ﺑﻦ ﺟﻤﻮح ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى! ﺧﺪاى ﺗﺮا در اﻳﻦ ﺟﺎى ﻓﺮود آورد ﻛـﻪ ﻧﺒﺎﻳـﺪ‬
‫ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻳﺎ ﻋﻘﺒﺘﺮ رﻓﺖ‪ ،‬ﻳﺎراى اﺳﺖ و ﺟﻨﮓ و ﺧﺪﻋﻪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬راى اﺳﺖ و ﺟﻨﮓ و ﺧﺪﻋﻪ‪«.‬‬
‫ﺣﺒﺎب ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﺮ ﺳﺮ ﭼﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮ اﺳـﺖ‬
‫ﻓﺮود آر و ﭼﺎﻫﻬﺎى دﻳﮕﺮ را ﻛﻮر ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ آن ﭼﺎه ﺣﻮﺿﻰ ﺑﺴﺎز و ﭘﺮ از آب ﻛﻦ‪ .‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﻣﺎ‬
‫آب دارﻳﻢ و آﻧﻬﺎ ﻧﺪارﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ‪» :‬راى درﺳﺖ اﻳﻨﺴﺖ‪ «.‬و ﺑﺎ ﻛﺴﺎن ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭼﺎه ﻧﺰدﻳﻚ ﻗﺮﺷﻴﺎن رﺳﻴﺪ و آﻧﺠﺎ ﻓﺮود‬
‫آﻣﺪ و ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﭼﺎﻫﻬـﺎ را ﻛـﻮر ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺣﻮﺿـﻰ ﺑـﺮ آن ﭼـﺎه ﺑﺴـﺎﺧﺘﻨﺪ و از آب ﭘـﺮ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﻇـﺮف در آن‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺳﺎﻳﺒﺎﻧﻰ از ﺷﺎﺧﻪ درﺧﺘﺎن ﺑﺮاى ﺗﻮ ﺑﺴﺎزﻳﻢ ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺎﺷﻰ و‬
‫ﻣﺮﻛﺐﻫﺎى ﺗﻮ آﻣﺎده ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ دﺷﻤﻦ روﻳﻢ اﮔﺮ ﺧﺪا ﻣﺎ را ﻓﻴﺮوزى داد و ﺑﺮ دﺷﻤﻦ ﭼﻴﺮه ﺷﺪﻳﻢ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻘﺼﻮد رﺳﻴﺪهاﻳﻢ و اﮔﺮ ﻛﺎر ﺻﻮرت دﻳﮕﺮ داﺷﺖ ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺸﻴﻨﻰ و ﺑﻪ آن ﮔﺮوه از ﻗﻮم ﻣـﺎ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺟـﺎ‬
‫‪113‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮى ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺴﺎن ﺑﻪ ﺟﺎى ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎ دوﺳﺘﺪار ﺗﻮاﻧﺪ و اﮔﺮ ﮔﻤﺎن ﻣـﻰﺑﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺟﻨﮕﻰ ﻫﺴﺖ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺗﻮ ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ و ﻧﻴﻜﺨﻮاﻫﻰ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻤﺮاه ﺗـﻮ ﺟﻬـﺎد ﻛﻨﻨـﺪ‪ «.‬و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﺘﺎﻳﺶ او ﮔﻔﺖ و دﻋﺎى ﺧﻴﺮ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﺎﻳﺒﺎﻧﻰ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و آﻣﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﺪﻳﺪ ﻛﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺗﭙﻪ ﭘﻴﺶ ﻣـﻰآﻣﺪﻧـﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ اﻳﻦ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺎ ﻛﺒﺮ و ﻓﺨﺮ ﺧﻮﻳﺶ آﻣﺪه ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮ دﺷﻤﻨﻰ ﻛﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮت را ﺗﻜـﺬﻳﺐ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺧـﺪاﻳﺎ‬
‫ﻓﻴﺮوزى ﻣﻮﻋﻮد را ﻋﻄﺎ ﻛﻦ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺳﺰاﻳﺸﺎن ﺑﺪه‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ را در ﻣﻴﺎن ﻗﻮم ﺑﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷﺘﺮى ﺳﺮخ ﺳﻮار ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺧﻴﺮى ﭘﻴﺶ‬
‫ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﻴﺶ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺘﺮ ﺳﺮخ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻃﺎﻋﺖ وى ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ راه ﺻﻮاب روﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻔﺎف ﺑﻦ اﻳﻤﺎء ﻏﻔﺎرى ﻳﺎ ﭘﺪرش اﻳﻤﺎء وﻗﺘﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن از ﻧﺰدﻳـﻚ وى ﻣـﻰﮔﺬﺷـﺘﻨﺪ ﭘﺴـﺮ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺷﺘﺮان را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﺪﻳﻪ داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﺳﻼح و ﻣﺮد ﻣﺪد‬
‫ﻛﻨﻢ« و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ او ﭘﻴﻐﺎم دادﻧﺪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎن ﻧﻴﻜﻰ ﻛﻨﻰ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﺧﻮﻳﺶ ادا ﻛﺮدهاى ﻛﻪ ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣـﺮدم‬
‫ﺟﻨﮓ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ در ﻗﺒﺎل آﻧﻬﺎ زﺑﻮن ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﺟﻨﮓ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻴﭽﻜﺲ‬
‫ﺗﺎب ﺧﺪاى ﻧﻴﺎرد‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻛﺴﺎن ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﻧﺰد ﺣﻮض ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﮕﺬارﻳﺪﺷﺎن‪ «.‬و ﻫﺮ‬
‫ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ آب ﻧﻮﺷﻴﺪ آن روز ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﮕﺮ ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﻧﺸﺪ و ﺑﺮ اﺳﺐ ﺧﻮد ﺟﺎن ﺑـﻪ در ﺑـﺮد و‬
‫ﭘﺲ از آن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم ﺑﻮد و وﻗﺘﻰ ﻗﺴﻢ ﺳﺨﺖ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮرد ﻣﻰﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻗﺴـﻢ ﺑـﻪ‬
‫آﻧﻜﻪ روز ﺑﺪر ﻣﺮا ﻧﺠﺎت داد«‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻋﻤﻴﺮة ﺑﻦ وﻫﺐ ﺟﻤﺤـﻰ را ﻓﺮﺳـﺘﺎدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﺑﺒـﻴﻦ‬
‫ﻳﺎران ﻣﺤﻤﺪ ﭼﻘﺪرﻧﺪ؟« و او ﺑﺎ اﺳﺐ ﺧﻮﻳﺶ دور اردو ﺑﮕﺸﺖ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻴﺼﺪ ﻛﺴﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪﻛﻰ ﻛﻤﺘـﺮ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ وﻟﻰ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﻢ آﻳﺎ ﻛﻤﻴﻨﻰ ﻳﺎ ﻣﺪدى دارﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﻣﺴﺎﻓﺘﻰ دور ﺑﺮﻓﺖ و ﭼﻴﺰى ﻧﺪﻳﺪ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻴﺰى ﻧﺪﻳﺪم اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ دﻳﺪم ﻛﻪ ﺟﺰ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎى ﺧﻮد ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻰ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﻧﺸﻮد ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻳﻜﻰ از ﺷﻤﺎ را ﺑﻜﺸﺪ و اﮔﺮ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬
‫ﺧﻮﻳﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻜﺸﻨﺪ دﻳﮕﺮ زﻧﺪﮔﻰ ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪه دارد‪ ،‬اﻛﻨﻮن در ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪ ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎد و ﭘﻴﺶ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ »اى اﺑـﻮ اﻟﻮﻟﻴـﺪ‬
‫اﻛﻨﻮن ﺗﻮ ﺳﺎﻻر ﻗﺮﻳﺸﻰ ﻛﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﺗﻮ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎرى ﻛﻦ ﻛﻪ ﺗﺎ آﺧﺮ روزﮔﺎر ﺗﺮا ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻰ ﻳﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺘﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻛﻨﻢ؟«‬
‫ﺣﻜﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮدم را ﺑﺎزﮔﺮدان و ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻰ ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺑﮕﻴﺮ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪114‬‬

‫ﻋﺘﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﻢ و ﺗﻮ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎش‪ ،‬وى ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻦ ﺑﻮده و ﺧﻮﻧﺒﻬﺎﻳﺶ و ﺧﺴﺎرت ﻣﺎﻟﺶ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻬﺪه ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ اﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻴﻪ ﺑﺮو ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺟﺰ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ «.‬ﻣﻨﻈﻮرش اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻴﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺮوان ﺑﻦ ﺣﻜﻢ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﺎﺟﺐ وى ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺑﻮ ﺧﺎﻟﺪ ﺣﻜـﻴﻢ‬
‫ﺑﻦ ﺣﺰام ﺑﺮد اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﺮوان ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺎﻳﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام ﺑﻴﺎﻣﺪ ﻣﺮوان ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮش آﻣﺪى ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻴﺎ« و ﺻﺪر ﻣﺠﻠـﺲ را ﺑـﺮاى وى‬
‫ﺧﺎﻟﻰ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺮوان و ﻣﺘﻜﺎ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻣﺮوان روى ﺑﺪو ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺼﻪ ﺑﺪر را ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺑﮕﻮى«‬
‫ﺣﻜﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﺟﺤﻔﻪ ﻓﺮود آﻣﺪﻳﻢ ﻳﻜﻰ از ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻫﻴﭽﻜﺲ از آﻧﻬﺎ در ﺑﺪر ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﻮى ﺑﺪر رﻓﺘﻴﻢ و ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﭙﻪاى ﻛﻪ ﺧﺪا در ﻗﺮآن ﻳﺎد ﻛﺮده ﻓﺮود آﻣﺪﻳﻢ و ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﻋﺘﺒﺔ ﺑـﻦ رﺑﻴﻌـﻪ‬
‫رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﻮﻟﻴﺪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﻛﻪ ﻣﺎدام اﻟﻌﻤﺮ ﺷﺮف اﻳﻦ روز از آن ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻛﻨﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﻗﻮم ﺧﻮن اﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻰ را از ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ و او ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺗـﻮ ﺑـﻮده‪ ،‬ﺧﻮﻧﺒﻬـﺎى او را ﺑـﻪ‬
‫ﮔﺮدن ﺑﮕﻴﺮ و ﻣﺮدم را ﺑﺎزﮔﺮدان‪«.‬‬
‫ﻋﺘﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ را ﺑﻪ ﮔﺮدن ﻣﻰﮔﻴﺮم‪ ،‬ﭘﻴﺶ اﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻴﻪ ﺑﺮو‪ -‬ﻣﻘﺼﻮدش اﺑﻮ ﺟﻬﻞ‬
‫ﺑﻮد‪ -‬و ﺑﮕﻮ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺧﻮﻳﺶ را از ﺟﻨﮓ ﻋﻤﻮزادهات ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮداﻧﻰ؟«‬
‫و ﻣﻦ ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ رﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ ﭘﻴﺶ روى و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑـﺮادر اﺑـﻦ ﺣﻀـﺮﻣﻰ ﻣﻘﺘـﻮل‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻى ﺳﺮش اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﺧﻮﻳﺶ را از ﻋﺒـﺪ ﺷـﻤﺲ ﺑﺮﻳـﺪم و ﺑـﺎ ﺑﻨـﻰ ﻣﺨـﺰوم ﭘﻴﻤـﺎن‬
‫ﻛﺮدم‪ «.‬و ﺑﺎ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﺟﻤﻊ ﺧﻮد را از ﺟﻨﮓ ﻋﻤﻮزادهات ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮداﻧﻰ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬و ﻣﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻛﺴﻰ ﺟﺰ او ﻧﻤﻰﺷﻮم«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﺑﻴﺮون آﻣﺪم و ﭘﻴﺶ ﻋﺘﺒﻪ رﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ؟ و ﻋﺘﺒﻪ ﺑﺮ اﻳﻤـﺎء ﺑـﻦ رﺧﺼـﻪ‬
‫ﻏﻔﺎرى ﺗﻜﻴﻪ داده ﺑﻮد و او ده ﺷﺘﺮ ﺑﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻫﺪﻳﻪ داده ﺑـﻮد‪ ،‬در اﻳـﻦ وﻗـﺖ اﺑـﻮ ﺟﻬـﻞ ﺑﻴﺎﻣـﺪ و آﺛـﺎر ﺷـﺮ از‬
‫ﭼﻬﺮهاش ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻋﺘﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺨﺖ ﺗﺮﺳﻴﺪهاى«‬
‫ﻋﺘﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮاﻫﻰ دﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻛﺸﻴﺪ و ﺑﻪ اﺳﺐ ﺧﻮﻳﺶ زد و اﻳﻤﺎء ﺑﻦ رﺧﺼﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺎل ﻧﻴﻜﻰ ﻧﻴﺴﺖ و ﺟﻨـﮓ آﻏـﺎز‬
‫ﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ اﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﻣـﺮدم ﻗـﺮﻳﺶ از زد و ﺧـﻮرد ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران وى ﭼﻪ ﺳﻮد ﻣﻴﺒﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﺑﺮ او ﻇﻔﺮ ﻳﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻳﻜﻰ ﺑﻪ دﻳﮕﺮى ﻧﮕﺮد ﻛـﻪ دﻳـﺪن او را‬
‫ﺧﻮش ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻋﻤﻮزاده ﻳﺎ ﺧﺎﻟﻪزاده ﻳﺎ ﻳﻜﻰ از ﻗﺒﻴﻠﻪ او را ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺮدﻳﺪ و ﻣﺤﻤـﺪ را ﺑـﺎ دﻳﮕـﺮ ﻋﺮﺑـﺎن‬
‫‪115‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫واﮔﺬارﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ او را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ و اﮔﺮ ﻛﺎر ﺻﻮرت دﻳﮕﺮ ﮔﺮﻓـﺖ ﺑـﺎ وى در ﻧﻴﺎوﻳﺨﺘـﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺳﻮى اﺑﻮ ﺟﻬـﻞ رﻓـﺘﻢ و دﻳـﺪم ﻛـﻪ زرهاى از ﻛﻴﺴـﻪ ﭼـﺮﻣﻴﻦ درآورده ﺑـﺮاى‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪن آﻣﺎده ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﺤﻜﻢ ﻋﺘﺒﻪ ﻣـﺮا ﭘـﻴﺶ ﻓﺮﺳـﺘﺎده و ﭼﻨـﻴﻦ و ﭼﻨـﺎن ﭘﻴﻐـﺎم داده‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا از دﻳﺪن ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران او ﺗﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮﻧﮕﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺧﺪا ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫و ﻳﺎران او داورى ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺘﺒﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن از دل ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎراﻧﺶ را دﻳﺪه ﻛﻪ ﺷﺘﺮ ﻣـﻰﺧﻮرﻧـﺪ و‬
‫ﭘﺴﺮش ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎﺳﺖ و ﻣﻰﺗﺮﺳﺪ او را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ اﻳﻨﻚ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎم ﺗﻮ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻫـﻢ ﭘﻴﻤـﺎن ﺗـﻮ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮدم را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﺮادر را ﻳﺎد ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺮﻫﻨﻪ ﺷﺪ و ﻓﺮﻳﺎد زد‪» :‬واى ﻋﻤﺮو ﻣـﻦ‪ ،‬واى ﻋﻤـﺮو ﻣـﻦ« و آﺗـﺶ ﺟﻨـﮓ‬
‫اﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪ و رﺷﺘﻪ آﺷﺘﻰ ﺑﺮﻳﺪ و ﻛﺎر ﺷﺮ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ و راى ﺻﻮاﺑﻰ ﻛﻪ ﻋﺘﺒﻪ ﻣﺮدم را ﺑﺪان ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﺒـﺎﻫﻰ‬
‫ﻛﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ ﻋﺘﺒﻪ ﺗﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺸـﻴﻤﻦ ﺧـﻮد را‬
‫زرد ﻛﺮده ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ ﻛﻰ ﺗﺮﺳﻴﺪه ﻣﻦ ﻳﺎ او« آﻧﮕﺎه ﺧﻮدى ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﺮ وى ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ در ﻫﻤﻪ ﺳـﭙﺎه‬
‫ﭼﻨﺎن ﺧﻮدى ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺳﺮ او ﺑﺰرگ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪ ﺣﻮﻟﻪاى ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺳﻮد ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻻﺳﺪ ﻣﺨﺰوﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺮدى ﺷﺮور و ﺑﺪﺧﻮى ﺑﻮد ﺑﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﺧﺪا ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ از‬
‫ﺣﻮﺿﺸﺎن ﺑﻨﻮﺷﻢ و آﻧﺮا وﻳﺮان ﻛﻨﻢ ﻳﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮم و ﺣﻤﺰة اﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑـﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ وى آﻣـﺪ و در ﻧﺰدﻳﻜـﻰ‬
‫ﺣﻮض ﺿﺮﺑﺘﻰ زد و ﭘﺎى او را از ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎق ﺑﺒﺮﻳﺪ و او ﺑﻪ ﭘﺸﺖ اﻓﺘﺎد و ﺧﻮن از ﭘﺎﻳﺶ روان ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮى ﺣﻮض ﻛﺸﺎﻧﻴﺪ و در آن اﻓﺘﺎد ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺴﻤﺶ راﺳﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﻤـﺰه ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل وى رﻓـﺖ و‬
‫ﺿﺮﺑﺘﻬﺎى ﻣﻜﺮر زد و او را در ﺣﻮض ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﺎ ﺑﺮادرش ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و ﭘﺴﺮش وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﻪ آﻫﻨﮓ ﺟﻨﮓ ﻛﺮد و ﭼﻮن از‬
‫ﺻﻒ ﻗﺮﻳﺶ ﺟﺪا ﺷﺪ ﻫﻤﺎورد ﺧﻮاﺳﺖ و ﺳﻪ ﺗﻦ از ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﺼﺎر ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻮف و ﻣﺴﻌﻮد ﭘﺴﺮان ﺣﺎرث و ﻋﺒـﺪ اﷲ‬
‫ﺑﻦ رواﺣﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ او رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺘﺒﻪ و ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﻛﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ؟«‬
‫ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ‪» :‬از ﻣﺮدم اﻧﺼﺎرﻳﻢ«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻛﺎرى ﻧﺪارﻳﻢ«‬
‫آﻧﮕﺎه ﻧﺪا دادﻧﺪ ﻛﻪ اى ﻣﺤﻤﺪ ﻫﻤﺴﻨﮕﺎن ﻣﺎ را از ﻗﻮم ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻔﺮﺳﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻤﺰه ﺑﺮﺧﻴﺰ‪ ،‬ﻋﺒﻴﺪه‬
‫ﺑﺮﺧﻴﺰ‪ ،‬ﻋﻠﻰ ﺑﺮﺧﻴﺰ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﻋﺘﺒﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﻛﻰ ﻫﺴﺘﻴﺪ؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪116‬‬

‫و ﻋﺒﻴﺪه و ﺣﻤﺰه و ﻋﻠﻰ ﻧﺎم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺴﻨﮕﺎن ﮔﺮاﻣﻰ ﻣﺎﻳﻴﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻋﺒﻴﺪه ﻛﻪ از دﻳﮕﺮان ﺳﺎﻟﺨﻮردهﺗﺮ ﺑﻮد ﺑﺎ ﻋﺘﺒﻪ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ و ﺣﻤﺰه ﺑﺎ ﺷﻴﺒﻪ در آوﻳﺨـﺖ و ﻋﻠـﻰ ﺑـﺎ‬
‫وﻟﻴﺪ ﻫﻤﺎورد ﺷﺪ و ﭼﻴﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺰه ﺷﻴﺒﻪ را ﺑﻜﺸﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻰ ﻧﻴﺰ وﻟﻴﺪ را ﺑﻜﺸﺖ و ﻋﺒﻴﺪه و ﻋﺘﺒﻪ ﺿـﺮﺑﺘﻰ‬
‫رد و ﺑﺪل ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ ﭘﺎى ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﻤﺰه و ﻋﻠﻰ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ ﻋﺘﺒﻪ ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و او را ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ و ﻋﺒﻴﺪه را‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺶ ﺑﺮﻳﺪه ﺑﻮد و ﻣﻐﺰ آن روان ﺑﻮد و ﭼﻮن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ! ﻣـﻦ‬
‫ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻣﻰروم؟«‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى«‬
‫ﻋﺒﻴﺪه ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ زﻧﺪه ﺑﻮد ﻣﻰداﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻛﻪ او ﮔﻔﺖ ﺣﻖ ﻣﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕـﻮﻳﻢ ﺑـﻪ‬
‫دور ﻣﺤﻤﺪ ﺟﺎﻧﺒﺎزى ﻛﻨﻴﻢ و از زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﻴﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺟﻮاﻧﺎن اﻧﺼﺎرى ﻧﺴﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ ﻋﺘﺒﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﺴـﻨﮕﺎن ﺑﺰرﮔﻮارﻳـﺪ‬
‫وﻟﻰ ﻣﺎ ﻫﻤﺎورد از ﻗﻮم ﺧﻮدﻣﺎن ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻣﺮدم ﭘﻴﺶ آﻣﺪﻧﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻜﻨﻨﺪ ﺗﺎ وى ﻓﺮﻣﺎن دﻫﺪ و‬
‫اﮔﺮ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ﺑﺮاﻧﻨﺪ‪ ،‬در آن ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا در ﺳﺎﻳﺒﺎن ﺑﻮد و اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﺎ وى ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻒ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﺮﺗﺐ ﮔﺮد و ﺗﻴﺮى ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﺴـﺎن‬
‫را ﺑﺎ آن ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻢ ﻣﻰﻛﺮد و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺰد ﺳﻮاد ﺑﻦ ﻏﺰﻳﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ از ﺻﻒ ﺑﺮون زده ﺑﻮد ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻢ وى زد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻮاد ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﻳﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﺳﻮاد ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ! دردم آﻣﺪ ﺧﺪا ﺗﺮا ﺑﻪ ﺣﻖ ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼﻓﻰ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﻜﻢ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻨﻤﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻼﻓﻰ ﻛﻦ«‬
‫و ﺳﻮاد ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺷﻜﻢ وى را ﺑﻮﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﺮدى«‬
‫ﺳﻮاد ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ! ﺟﻨﮓ در ﭘﻴﺶ اﺳﺖ و ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮم و ﺧﻮاﺳﺘﻢ در اﻳﻦ دم آﺧﺮ ﭘﻮﺳﺖ ﻣـﻦ‬
‫ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺖ ﺗﻮ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاى او دﻋﺎى ﺧﻴﺮ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻔﻬﺎ را ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮد ﺳﻮى ﺳﺎﻳﺒﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ و اﺑﻮ ﺑﻜﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮد و ﻛﺲ ﺟﺰ اﺑـﻮ‬
‫ﺑﻜﺮ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺳﺎﻳﺒﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ دﻋﺎ ﻣﻰﻛﺮد و ﻓﻴﺮوزى ﻣﻮﻋﻮد ﺧﺪا را ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ اﮔﺮ‬
‫اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻫﻼك ﺷﻮد‪ ،‬و دﻳﮕﺮ ﻛﺴﻰ ﺗﺮا ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ دﻋﺎ ﺑﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا وﻋﺪه ﺧﻮﻳﺶ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪«.‬‬
‫‪117‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﻤﺎر ﻣﺸﺮﻛﺎن را ﺑﺪﻳﺪ و ﻳﺎران وى ﺳﻴﺼـﺪ و ﭼﻨـﺪ ﻛـﺲ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻛﺮد و دﻋﺎ ﻛﺮدن ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ وﻋﺪهاى را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ دادى وﻓﺎ ﻛﻦ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ اﮔـﺮ‬
‫اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻫﻼك ﺷﻮد ﻛﺲ در زﻣﻴﻦ ﺗﺮا ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ «.‬و ﻫﻤﭽﻨﺎن دﻋﺎ ﻛﺮد ﺗﺎ رداﻳـﺶ ﺑﻴﻔﺘـﺎد و اﺑـﻮ ﺑﻜـﺮ‬
‫رداى وى را ﺑﻪ دوﺷﺶ اﻧﺪاﺧﺖ و ﭘﺸﺖ ﺳﺮش ﺑﺎﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪا! ﭘـﺪر و ﻣـﺎدرم ﺑﻔـﺪاﻳﺖ دﻋـﺎ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا وﻋﺪه ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ ﺗﻮ وﻓﺎ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاى ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﻰ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺳﺘَﺠﺎب‪َ ‬ﻟ ُﻜﻢ‪ ‬أَﻧﱢﻲ ‪‬ﻣ ‪‬ﻤﺪ‪ُ ‬ﻛﻢ‪ِ ‬ﺑﺄَ ْﻟﻒ‪ ‬ﻣﻦ ا ْﻟﻤ‪‬ﻼ ‪‬ﺋ َﻜﺔِ ‪‬ﻣﺮْد‪‬ﻓ‪‬ﻴﻦَ ‪«9 :8‬‬
‫ﺴ َﺘﻐ‪‬ﻴﺜُﻮنَ ر‪ ‬ﺑ ُﻜﻢ‪ ‬ﻓَﺎ ‪‬‬
‫»إِذْ َﺗ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬آن دم ﻛﻪ از ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ و ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻫـﺰار‬
‫ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺻﻒ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺪدﺗﺎن ﻣﻰدﻫﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺧﻴﻤﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎن و وﻋﺪه ﺧﻮﻳﺶ وﻓﺎ‬
‫ﻛﻦ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻰ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﺮا ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻜﻨﻨﺪ« و اﺑﻮ ﺑﻜﺮ دﺳﺖ وى ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺧﺪا ﺑﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا اﺻﺮار ﻛﺮدى‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ زره ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ و ﺑﺮون آﻣﺪ و اﻳﻦ آﻳﺎت را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺠ ‪‬ﻤﻊ‪ ‬و‪ ‬ﻳﻮ‪‬ﻟﱡﻮنَ اﻟﺪ‪ ‬ﺑﺮَ‪ ،‬ﺑﻞِ اﻟﺴ‪‬ﺎ ‪‬ﻋﺔُ ‪‬ﻣﻮ‪ ‬ﻋﺪ‪ ‬ﻫﻢ‪ ‬و‪ ‬اﻟﺴ‪‬ﺎ ‪‬ﻋﺔُ أَد‪‬ﻫﻰ و‪ ‬أَ ‪‬ﻣﺮﱡ ‪«46 -45 :54‬‬
‫ﺳ ‪‬ﻴ ‪‬ﻬﺰَم‪ ‬ا ْﻟ ‪‬‬
‫» ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺑﻪ زودى اﻳﻦ ﺟﻤﻊ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻰﺧﻮرد و ﭘﺸﺖ )ﺑﻪ ﺟﻨﮓ( ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻮﻋﺪﺷﺎن رﺳـﺘﺎﺧﻴﺰ اﺳـﺖ و‬
‫رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺳﺨﺖﺗﺮ اﺳﺖ و ﺗﻠﺨﺘﺮ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا در ﺳﺎﻳﺒﺎن ﺑﻮد ﻟﺤﻈﻪاى او را ﺧﻮاب در رﺑﻮد و ﭼﺸﻢ ﺑﮕﺸـﻮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﻳﺎرى ﺧﺪا ﺑﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻚ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻨﺎن اﺳﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﻰﻛﺸـﻴﺪ و ﭘﺎﻫـﺎى‬
‫آن ﺧﺎك آﻟﻮد ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻴﺮى ﺑﻪ ﻣﻬﺠﻊ ﻏﻼم ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب رﺳﻴﺪ و ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و اﻳﻦ ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ ﻣﻘﺘـﻮل ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺣﺎرﺛﺔ ﺑﻦ ﺳﺮاﻗﻪ ﺗﻴﺮى ﺑﺰد و ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻋﺪى ﺑﻦ ﻧﺠﺎر را ﻛﻪ از ﺣﻮض آب ﻣﻰﻧﻮﺷﻴﺪ ﺑﻜﺸﺖ‪ .‬آﻧﮕـﺎه‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺮد و ﻏﻨﻴﻤﺖ را از آن ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﻴﺮ ﺷﻤﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺴـﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ ﻫﺮ ﻛﻪ اﻣﺮوز در ﺟﻨﮓ ﺑﻪ رﺿﺎى ﺧﺪا ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﻛﻨﺪ و ﭘﺸﺖ ﺑﻪ دﺷـﻤﻦ‬
‫ﻧﻜﻨﺪ و ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ رود‪ «.‬ﻋﻤﻴﺮ ﺑﻦ ﺣﻤﺎم ﻛﻪ ﻣﺸﺘﻰ ﺧﺮﻣﺎ داﺷﺖ و از آن ﻣﻰﺧﻮرد ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺑـﻪ! ﺑـﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاى آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ درآﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻨﺎن ﻣﺮا ﺑﻜﺸﻨﺪ« و ﺧﺮﻣﺎ را ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗـﺎ ﻛﺸـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ و ﺷﻌﺮى ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﺳﻮى ﺧﺪا ﺷﻮﻳﺪ«‬
‫»ﻛﻪ ﺗﻮﺷﻪاى ﺟﺰ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﺎرى و ﻋﻤﻞ آﺧﺮت«‬
‫»و ﭘﺎﻳﻤﺮدى در ﻛﺎر ﺟﻬﺎد«‬
‫»ﻻزم ﻧﺪارﻳﺪ«‬
‫»و ﻫﺮ ﺗﻮﺷﻪاى ﺑﺠﺰ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﺎرى«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪118‬‬

‫»و ﻧﻴﻜﻰ و ﻫﺪاﻳﺖ در ﻣﻌﺮض ﺗﻠﻒ اﺳﺖ«‬

‫ﻗﺘﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻮف ﺑﻦ ﺣﺎرث از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺧﺪا را از ﺑﻨﺪه ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻰزره دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮن دﺷﻤﻦ ﺑﻴﺎﻻﻳﺪ«‬
‫ﻋﻮف زره ﺧﻮﻳﺶ را درآورد و ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ دو ﮔﺮوه روﺑﺮو ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﻢ رﺳﻴﺪﻧﺪ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻫﺮ ﮔﺮوه از ﻣﺎ‬
‫ﻛﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﻧﻜﻨﺪ و ﻛﺎرى ﻧﺎروا ﻛﻨﺪ ﺳﺰاى او را ﺑﺪه‪ «.‬و ﺑﻪ ﺿﺮر ﺧﻮﻳﺶ دﻋﺎ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﺸﺘﻰ رﻳﮓ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و رو ﺑﻪ ﻗﺮﻳﺶ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬روﻫﺎﻳﺘﺎن زﺷﺖ ﺑﺎد« و رﻳﮕﻬﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮى آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺷﻴﺪ و ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﻴﺪ« و ﻫﺰﻳﻤـﺖ در ﻣﺸـﺮﻛﺎن اﻓﺘـﺎد و ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑﺰرﮔـﺎن‬
‫ﻗﺮﻳﺶ را ﺑﻜﺸﺖ و ﺑﻪ اﺳﻴﺮى داد‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺳﺎﻳﺒﺎن ﺑﻮد و ﺳـﻌﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﻌﺎذ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺖ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از اﻧﺼﺎر ﻧﮕﻬﺒﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺣﻤﻠﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﺪو ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﭼﻬﺮه ﺳﻌﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ از ﻛﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮﺷﺪل ﻧﺒﻮد و ﺑﺪو ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﮔـﻮﻳﻰ اﺳـﻴﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﻣﺸـﺮﻛﺎن را‬
‫ﺧﻮش ﻧﺪارى؟«‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ و ﻛﺸﺘﻦ آﻧﻬﺎ را اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺸﺎن‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﺑﻨـﻰ ﻫﺎﺷـﻢ و دﻳﮕـﺮان ﺑـﻪ ﻧﺎرﺿـﺎﻳﻰ ﺑﻴـﺮون‬
‫آﻣﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﺎ رﻏﺒﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺷﻤﺎ ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷـﻢ را دﻳـﺪ او را ﻧﻜﺸـﺪ و ﻫـﺮ ﻛـﻪ اﺑـﻮ‬
‫اﻟﺒﺨﺘﺮى ﺑﻦ ﻫﺸﺎم را دﻳﺪ او را ﻧﻜﺸﺪ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻋﻤﻮى ﻣﺮا دﻳـﺪ او را ﻧﻜﺸـﺪ ﻛـﻪ ﻧـﺎ ﺑـﻪ‬
‫دﻟﺨﻮاه آﻣﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و اﺑﻮ ﺣﺬﻳﻔﺔ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪران و ﻓﺮزﻧﺪان و ﺑﺮادران ﺧﻮد را ﺑﻜﺸﻴﻢ و ﻋﺒـﺎس را واﮔـﺬارﻳﻢ‬
‫ﺑﺨﺪا اﮔﺮ او را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﺷﻤﺸﻴﺮ در او ﻓﺮو ﻣﻰﺑﺮم‪«.‬‬
‫و ﺳﺨﻦ او ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪ و ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﺣﻔﺺ ﻣﻰﺷﻨﻮى ﻛﻪ ﺣﺬﻳﻔﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ‬
‫ﺑﻪ روى ﻋﻤﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻰﻛﺸﻢ؟«‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﮕﺬار ﺗﺎ ﮔﺮدن او را ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺰﻧﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﻰ ﻛـﺮده اﺳـﺖ؟« ﺑﻌـﺪﻫﺎ ﻋﻤـﺮ‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ اول ﺑﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻨﻴﻪ ﻣﺮا اﺑﻮ ﺣﻔﺺ ﮔﻔﺖ ‪«..‬‬
‫اﺑﻮ ﺣﺬﻳﻔﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺳﺨﻨﻰ ﻛﻪ آن روز ﮔﻔﺘﻢ آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻴﺴﺘﻢ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از آن ﺑﻴﻤﻨـﺎﻛﻢ‬
‫ﻣﮕﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﻬﺎدت آﻧﺮا ﻛﻔﺎره ﻛﻨﻢ‪ «.‬و در ﺟﻨﮓ ﻳﻤﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺸﺘﻦ اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى را ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ در ﻣﻜﻪ دﺳﺖ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺪاﺷﺘﻪ ﺑـﻮد و آزار‬
‫ﻧﻜﺮده ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻴﺰى ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ از او ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻛﺎر ﻧﻘﺾ ﭘﻴﻤﺎن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮ‬
‫ﺿﺪ ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ و ﺑﻨﻰ ﻣﻄﻠﺐ ﻛﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬در اﺛﻨﺎى ﺟﻨﮓ ﻣﺤﺬر ﺑﻦ زﻳـﺎد ﺑﻠـﻮى او را ﺑﺪﻳـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫‪119‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻛﺸﺘﻦ ﺗﺮا ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮده اﺳﺖ‪ «.‬و ﺟﻨﺎدة ﺑﻦ ﻣﻠﻴﺤﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى از ﻣﻜﻪ ﺑﺮون آﻣﺪه ﺑﻮد ﻫﻤـﺮاه وى ﺑـﻮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﺮاﻫﻢ ﭼﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﻣﺠﺬر ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﺮاه ﺗﺮا واﻧﮕﺬارﻳﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﻨﻬﺎ درﺑﺎره ﺗﻮ ﻓﺮﻣﺎن داده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻣﻦ و او ﻫﺮ دو ﻣﻴﻤﻴﺮﻳﻢ ﺗﺎ زﻧﺎن ﻗﺮﻳﺶ در ﻣﻜﻪ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﻼﻗـﻪ‬
‫ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻰ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮﻳﺶ را رﻫﺎ ﻛﺮدهام‪ «،‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺠﺬر ﺑﺎ اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى درآوﻳﺨﺖ او ﺷﻌﺮى ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﻫﻴﭻ آزاده ﻫﻤﺮاه ﺧﻮد را رﻫﺎ ﻧﻜﻨﺪ«‬
‫»ﺗﺎ ﺑﻤﻴﺮد و ﻳﺎ راه ﺧﻮد را ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﺪ«‬
‫و ﺑﺠﻨﮕﻴﺪﻧﺪ و ﻣﺠﺬر او را ﺑﻜﺸﺖ آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺣﻖ ﻓﺮﺳـﺘﺎده‬
‫ﻛﻮﺷﻴﺪم ﺗﺎ او را اﺳﻴﺮ ﺑﮕﻴﺮم و ﻧﺨﻮاﺳﺖ و ﺑﺎ او ﺟﻨﮓ ﻛﺮدم و ﺧﻮﻧﺶ ﺑﺮﻳﺨﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ در ﻣﻜﻪ دوﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮد و ﻧﺎم ﻣﻦ ﻋﺒﺪ ﻋﻤﺮو ﺑـﻮد و ﭼـﻮن در‬
‫ﻣﻜﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪم ﻧﺎﻣﻢ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﻴﻪ وﻗﺘﻰ ﻣﺮا ﻣﻰدﻳﺪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬اى ﻋﺒﺪ ﻋﻤﺮو از ﻧﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﭘﺪرت ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ داده ﺑﻮد ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪى‪ ،‬ﻧﺎﻣﻰ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﺮا ﺑﺪان ﺑﺨﻮاﻧﻢ ﻛﻪ ﭼﻮن ﺗﺮا ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳـﺎﺑﻖ ﺑﺨـﻮاﻧﻢ ﺟـﻮاﺑﻢ‬
‫ﻧﺪﻫﻰ و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺗﺮا ﺑﻪ ﻧﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻧﺪاﻧﻢ ﭼﻴﺴﺖ ﻧﺨﻮاﻧﻢ«‬
‫ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى اﺑﻮ ﻋﻠﻰ‪ ،‬ﻫﺮ ﻧﺎم ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻰ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺎم ﺗﻮ ﻋﺒﺪ اﻻﻟﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب«‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ ﺑﺮ او ﻣﻰﮔﺬﺷﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻔﺖ »ﻋﺒﺪ اﻻﻟﻪ« و ﻣﻦ ﺟﻮاب او را ﻣﻰدادم و ﺑﺎ وى‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮدم و ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﺑﺮ او ﮔﺬﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺴﺮش ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﻣﻴﻪ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و دﺳﺖ او را ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬و‬
‫ﻣﻦ ﭼﻨﺪ زره ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم و ﭼﻮن اﻣﻴﻪ ﻣﺮا ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﻋﺒـﺪ ﻋﻤـﺮو« و ﺟـﻮاﺑﺶ‬
‫ﻧﺪادم ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﺒﺪ اﻻﻟﻪ«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﻠﻪ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ ﻣﺮا اﺳﻴﺮ ﮔﻴﺮى ﻛﻪ از اﻳﻦ زرهﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮم‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﻴﺎ« و زرهﻫﺎ را ﺑﻴﻨﺪاﺧﺘﻢ و دﺳﺖ او و ﭘﺴﺮش را ﮔﺮﻓﺘﻢ و او ﻣﻰﮔﻔـﺖ‪» :‬ﭼﻨـﻴﻦ روزى ﻧﺪﻳـﺪهام‬
‫ﻣﮕﺮ ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻪ ﻣﻼﻳﻤﺖ ﻧﺪارﻳﺪ« و آﻧﻬﺎ را راه اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در آن اﺛﻨﺎ ﻛﻪ ﻣﻰرﻓﺘﻴﻢ اﻣﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬اى ﻋﺒﺪ اﻻﻟﻪ آن ﻣﺮد ﻛﻪ ﭘﺮ ﺷﺘﺮ ﻣﺮغ ﺑـﻪ ﺳـﻴﻨﻪ دارد‬
‫ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﺣﻤﺰه ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﭼﻨﺎن ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪120‬‬

‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻼل اﻣﻴﻪ را ﺑﺪﻳﺪ و او در ﻣﻜﻪ ﺑﻼل را ﺷـﻜﻨﺠﻪ ﻣـﻰداد ﻛـﻪ از اﺳـﻼم‬
‫ﺑﮕﺮدد و او را از ﭘﺸﺖ روى رﻳﮕﻬﺎى داغ ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺖ و ﻣﻰﮔﻔـﺖ ﺗـﺎ ﺳـﻨﮕﻰ ﺑـﺰرگ روى ﺳـﻴﻨﻪاش ﺑﮕﺬارﻧـﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﻣﻴﻤﺎﻧﻰ ﺗﺎ از دﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﮕﺮدى« اﻣﺎ ﺑﻼل در آن ﺣﺎل اﺣﺪ! اﺣﺪ! ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن اﻣﻴﻪ را‬
‫ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﻴﻪ ﺳﺮ ﻛﻔﺮ اﺳﺖ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﻼل‪ ،‬اﺳﻴﺮ ﻣﺮا؟«‬
‫ﺑﻼل ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ«‬
‫ﺑﻪ اﻣﻴﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﻰﺷﻨﻮى ﺳﻴﺎﻫﺰاده ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ«‬
‫ﭘﺲ از آن ﺑﻼل ﻓﺮﻳﺎد زد‪» :‬اى ﻳﺎران ﺧﺪا‪ ،‬ﺳﺮ ﻛﻔﺮ‪ ،‬اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ‪«.‬‬
‫و ﻛﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺎ را در ﻣﻴﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ دﻓﺎع از اﻣﻴﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﻳﻜﻰ ﭘﺴﺮ او را ﺑﺰد ﻛـﻪ ﺑﻴﻔﺘـﺎد و اﻣﻴـﻪ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻓﺮﻳﺎد زد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻈﻴﺮ آن ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬و ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻓﺮار ﻛﻦ ﻛﻪ ﻛـﺎرى از ﻣـﻦ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴـﺖ‪ «.‬و‬
‫ﻛﺴﺎن آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺰدﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرﺷﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﺑﻼل را ﻧﻴﺎﻣﺮزد‪ ،‬زرهﻫﺎﻳﻢ رﻓﺖ و اﺳـﻴﺮان ﻣـﺮا ﺑـﻪ ﻛﺸـﺘﻦ‬
‫داد‪«.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻏﻔﺎر ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻣﺸﺮك ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﺮ ﻛﻮﻫﻰ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ‬
‫ﻣﺤﻞ ﺑﺪر را ﻣﻰدﻳﺪﻳﻢ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﺷﻜﺴﺖ از آن ﻛﻴﺴﺖ و ﺑﺎ ﻏﺎرﺗﻴﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﻮه ﺑﻮدﻳﻢ اﺑﺮى ﺑﻪ ﻣﺎه ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ و ﺻﺪاى اﺳﺒﺎن از آن ﺷﻨﻴﺪه ﻣﻰﺷﺪ و ﺷﻨﻴﺪم‬
‫ﻛﻪ ﻳﻜﻰ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﻴﺰوم ﭘﻴﺶ ﺑﺮو و ﭘﺮده ﻗﻠﺐ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮى ﻣﻦ ﭘﺎره ﺷﺪ و ﺑﻤﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺑـﻮد ﻫـﻼك‬
‫ﺷﻮم اﻣﺎ ﺑﺮ ﺧﻮدم ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ داود ﻣﺎزﻧﻰ ﻛﻪ در ﺑﺪر ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻳﻜﻰ از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻣﻰرﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫او ﺿﺮﺑﺖ ﺑﺰﻧﻢ و ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﻦ ﺑﺪو رﺳﺪ ﺳﺮش ﺑﻴﻔﺘﺎد و داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ دﻳﮕﺮى او را ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻰ اﻣﺎﻣﺔ ﺑﻦ ﺳﻬﻞ ﺑﻦ ﺣﻨﻴﻒ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺪرم ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮ ﺟﺎن ﺑﺮوز ﺑﺪر ﻳﻜﻰ از ﻣﺎ ﺑـﺎ ﺷﻤﺸـﻴﺮ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﺳﻮى ﻣﺸﺮﻛﻰ اﺷﺎره ﻣﻰﻛﺮد و ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺪو رﺳﺪ ﺳﺮش از ﭘﻴﻜﺮ ﻣﻰاﻓﺘﺎد‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻋﻤﺎﻣﻪﻫﺎى ﺳﭙﻴﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و ﺑﻪ روز ﺣﻨﻴﻦ ﻋﻤﺎﻣﻪﻫﺎى ﺳﺮخ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن در ﻫﻴﭽﻴﻚ از ﺟﻨﮕﻬﺎ ﺑﺠﺰ ﺑـﺪر ﻧﺠﻨﮕﻴﺪﻧـﺪ و در ﺟﻨﮕﻬـﺎى‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آﻣﺪﻧﺪ اﻣﺎ ﺿﺮﺑﺖ ﻧﺰدﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺟﻤﻮح ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻛﺎر دﺷﻤﻦ ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺑﻮ ﺟﻬﻞ را در ﻣﻴـﺎن‬
‫ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ‪ .‬و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﻛﻪ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ را ﺑﺪﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﻮدم‪ .‬ﻛﺎر اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺳﺨﺖ ﻣـﻰﻧﻤـﻮد و ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫ﻛﺴﻰ ﺑﻪ اﺑﻮ اﻟﺤﻜﻢ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﺑﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺷﻨﻴﺪم ﻗﺼﺪ وى ﻛﺮدم و ﭼﻮن ﺑـﻪ او رﺳـﻴﺪم ﺣﻤﻠـﻪ ﺑـﺮدم و‬
‫ﺿﺮﺑﺘﻰ زدم ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺶ را از ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎق ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎد و ﭘﺴﺮش ﻋﻜﺮﻣﻪ ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﻪ ﺑﺎزوى ﻣﻦ زد و دﺳﺘﻢ‬
‫‪121‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫را ﺑﺒﺮﻳﺪ ﻛﻪ از ﭘﻮﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮﻳﻢ آوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻛﺎر ﺟﻨﮓ از آن ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪم و ﻫﻤﻪ روز ﺑﺠﻨﮕﻴـﺪم و آﻧـﺮا ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺧﻮد ﻣﻰﻛﺸﻴﺪم و ﭼﻮن ﻣﺎﻳﻪ آزار ﻣﻦ ﺷﺪ ﭘﺎ ﺑﺮ آن ﻧﻬﺎدم و ﺑﻜﻨﺪم و ﺑﻴﻨﺪاﺧﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﻌﺎذ ﺗﺎ ﺑﻪ روزﮔﺎر ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن زﻧﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻣﻌﻮذ ﺑﻦ ﻋﻔﺮاء ﺑﺮ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻣـﻴﻦ اﻓﺘـﺎده ﺑـﻮد ﮔﺬﺷـﺖ و ﭼﻨـﺪ ﺿـﺮﺑﺖ ﺑـﻪ او زد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻰﺣﺮﻛﺖ ﺷﺪ و ﻫﻨﻮز رﻣﻘﻰ داﺷﺖ ﻛﻪ از او ﮔﺬﺷﺖ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺟﻨﮓ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ را ﻣﻴﺎن ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺑﺠﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ رﻓﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ در ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن او ﺑﻪ زﺣﻤﺖ اﻓﺘﺎدﻳﺪ ﻧﻴﻚ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ران وى اﺛﺮ زﺧﻤﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ و او روزى‬
‫ﺑﺮ ﺳﻔﺮه ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺪﻋﺎن درآوﻳﺨﺘﻴﻢ و ﻫﺮ دو ﺟﻮان ﺑﻮدﻳﻢ و ﻣﻦ از او ﻛﻤﺴﺎﻟﺘﺮ ﺑﻮدم و او را ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻮ زدم‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﻳﻜﻰ از راﻧﻬﺎﻳﺶ زﺧﻤﺪار ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز اﺛﺮ آن ﺑﻪ ﺟﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮدم ﻫﻨﻮز رﻣﻘﻰ داﺷﺖ و ﭘﺎى ﺑﺮ ﮔﺮدن او ﻧﻬﺎدم ﻛـﻪ‬
‫ﻳﻜﺒﺎر در ﻣﻜﻪ ﻣﺮا اذﻳﺖ ﻛﺮده و ﻟﮕﺪ زده ﺑﻮد و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اى دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﺧﺪاﻳﺖ زﺑﻮن ﻛﺮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ زﺑﻮﻧﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻣﺮدى ﺑﻮدهام ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷـﻤﺎ ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪهام‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﺑﮕـﻮ ﻇﻔـﺮ از‬
‫ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬از ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ اوﺳﺖ«‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭼﻮﭘﺎﻧﻚ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﺳﺨﺖ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪاى‪ «.‬و ﻣﻦ ﺳﺮ او را ﺑﺮﻳﺪم و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﺧﺪاى ﺑﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﺳﺮ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ دﺷﻤﻦ ﺧﺪا اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺰ او ﺧﺪاﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ؟« و ﺻﻴﻐﻪ ﻗﺴﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬آرى ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺰ او ﺧﺪاﻳﻰ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ «.‬و ﺳﺮ را ﭘﻴﺶ ﭘـﺎى ﭘﻴﻤﺒـﺮ اﻧـﺪاﺧﺘﻢ و او‬
‫ﺧﺪا را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺑﺪر را ﺑﻪ ﭼﺎه اﻧﺪازﻧﺪ ﻫﻤﻪ را ﺑﻴﻨﺪاﺧﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠـﻒ‬
‫ﻛﻪ در زره ﺧﻮد ﺑﺎد ﻛﺮده ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ او را ﺣﺮﻛﺖ دﻫﻨﺪ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪ و او را ﺑﻪ ﺟﺎى ﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﺧﺎك‬
‫و ﺳﻨﮓ ﺑﺮ روﻳﺶ رﻳﺨﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻬﺎن ﺷﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻛﺸﺘﮕﺎن را در ﭼﺎه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ ﭼﺎه اﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم ﭼـﺎه! آﻳـﺎ وﻋـﺪهاى را ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاﻳﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده ﺑﻮد ﻣﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ؟ ﻛﻪ ﻣﻦ وﻋﺪهاى را ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺑﻮد ﻣﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى آﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدﮔﺎن ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﻨﻰ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﺎن ﺑﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ وﻋﺪهاى را ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دادم ﺣﻖ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎن ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺷﻨﻴﺪهاﻧﺪ« اﻣﺎ واﻗﻊ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬داﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ در دل ﺷﺐ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم ﭼﺎه! اى ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌـﻪ‪،‬‬
‫اى ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ‪ ،‬اى اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ‪ ،‬اى اﺑﻮ ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم‪ -‬و ﻧﺎم ﻫﻤﻪ ﻛﺸﺘﮕﺎﻧﻰ را ﻛﻪ در ﭼـﺎه ﺑﻮدﻧـﺪ ﻳـﺎد‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪122‬‬

‫ﻛﺮد‪ -‬آﻳﺎ وﻋﺪهاى را ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داد ﻣﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ؟ ﻛﻪ ﻣﻦ وﻋﺪهاى را ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻢ ﺑـﻪ ﻣـﻦ داد ﻣﺤﻘـﻖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮدﮔﺎن را ﻧﺪا ﻣﻰدﻫﻰ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺮا ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰﺷﻨﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺟﻮاب ﮔﻮﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم ﭼﺎه! ﺷﻤﺎ ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮﺗـﺎن ﻋﺸـﻴﺮه ﺑـﺪى‬
‫ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺮا ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮدﻳﺪ و دﻳﮕﺮان ﺗﺼﺪﻳﻘﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوﻧﻢ ﻛﺮدﻳﺪ و دﻳﮕﺮان ﭘﻨﺎﻫﻢ دادﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ‬
‫آﻣﺪﻳﺪ و دﻳﮕﺮان ﻳﺎرﻳﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ وﻋﺪهاى را ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داد ﻣﺤﻘـﻖ ﻳﺎﻓﺘﻴـﺪ؟ ﻛـﻪ ﻣـﻦ‬
‫وﻋﺪهاى را ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ داد ﻣﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ ﻛﺸﺘﮕﺎن را ﺑﻪ ﭼـﺎه اﻓﻜﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﻋﺘﺒـﺔ ﺑـﻦ رﺑﻴﻌـﻪ را ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﺳـﻮى ﭼـﺎه‬
‫ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﭼﻬﺮه اﺑﻮ ﺣﺬﻳﻔﺔ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﺔ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻏﻤﮕﻴﻦ و ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﺣﺬﻳﻔﻪ ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺪرت ﭼﻴﺰى ﺑﺪل ﮔﺮﻓﺘﻪاى؟«‬
‫اﺑﻮ ﺣﺬﻳﻔﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اى ﭘﻴﻤﺒﺮ! ﻫﺮﮔﺰ از ﻛﺎر ﭘﺪرم و ﻗﺘﻞ وى ﺷﻚ ﺑﻪ دﻟﻢ راه ﻧﻴﺎﻓﺖ وﻟﻰ او را ﺻﺎﺣﺐ‬
‫رأى و ﻋﺎﻗﻞ و داﻧﺎ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ و اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺳﻮى اﺳﻼم راه ﻳﺎﺑﺪ و ﭼﻮن ﺳـﺮاﻧﺠﺎم وى را ﺑﺪﻳـﺪم و ﺑـﻪ ﻳـﺎد‬
‫آوردم ﻛﻪ ﭘﺲ از آن اﻣﻴﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره وى داﺷﺘﻢ ﺑﺮ ﻛﻔﺮ ﺑﻤﺮد‪ ،‬ﻏﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪم‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاى او دﻋﺎى ﺧﻴﺮ ﻛﺮد و ﺑﺎ وى ﺳﺨﻦ ﻧﻴﻚ ﮔﻔﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻـﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و‬
‫ﺳﻠﻢ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ را ﺑﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻓﺮاﻫﻢ آرﻧﺪ و ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن درﺑﺎره آن اﺧﺘﻼف ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از آن ﻣﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻏﻨﻴﻤﺖ را از آن ﮔﻴﺮﻧﺪه آن داﻧﺴﺘﻪ اﺳـﺖ‪ «.‬و‬
‫آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﺟﻨﮕﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﻧﺒﻮدﻳﻢ ﻏﻨﻴﻤـﺖ ﻧﻤﻴﮕﺮﻓﺘﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻗـﻮم را از ﺷـﻤﺎ ﻣﺸـﻐﻮل‬
‫داﺷﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ‪ «.‬و آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺣـﻖ ﺷـﻤﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻣـﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﻜﺸﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪا آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دﺳﺘﺮس ﻣـﺎ ﻧﻬـﺎده ﺑـﻮد‪ ،‬و ﻣـﻰﺗﻮاﻧﺴـﺘﻴﻢ ﻛـﺎﻻى‬
‫دﺷﻤﻦ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻛﺲ ﻣﺪاﻓﻊ آن ﻧﺒﻮد وﻟﻰ از ﺣﻤﻠﻪ دﺷـﻤﻦ ﺑـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا ﺑـﻴﻢ داﺷـﺘﻴﻢ و ﺑـﻪ ﺣﻔـﻆ وى‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺣﻖ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ اﻣﺎﻣﻪ ﺑﺎﻫﻠﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﻋﺒﺎدة ﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ درﺑﺎره آﻳﺎت اﻧﻔﺎل ﭘﺮﺳﻴﺪم و ﮔﻔﺖ‪» :‬درﺑﺎره ﻣﺎ ﺟﻨﮕـﺎوران ﺑـﺪر‬
‫ﻧﺎزل ﺷﺪ ﻛﻪ در ﻛﺎر ﻏﻨﺎﻳﻢ اﺧﺘﻼف ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﻢ و ﺑﺪﺧﻮﻳﻰ ﻛﺮدﻳﻢ و ﺧﺪا آﻧﺮا از ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﻴﻤﺒـﺮ داد‬
‫ﻛﻪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺎوى ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﺮس ﺧﺪا و اﻃﺎﻋﺖ ﭘﻴﻤﺒـﺮ و ﺻـﻼح ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن در آن‬
‫ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﻓﻴﺮوزى رخ ﻧﻤﻮد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﮋده رﺳﺎن ﺑﻪ ﺑﺎﻻى ﻣﺪﻳﻨـﻪ و‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺷﻬﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪«.‬‬
‫‪123‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺳﺎﻣﺔ ﺑﻦ زﻳﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ رﻗﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺑﻮدﻳﻢ ﺧﺒﺮ آﻣﺪ‪ «.‬رﻗﻴﻪ زن ﻋﺜﻤـﺎن ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻔﺎن ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻦ و ﻋﺜﻤﺎن را ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ وى ﻧﻬﺎده ﺑﻮد و ﭼﻮن زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪ ﭘﻴﺶ وى رﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻧﻤﺎزﮔﺎه اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و ﻣﺮدم‪ ،‬اﻃﺮاف وى را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و ﺷـﻴﺒﺔ ﺑـﻦ رﺑﻴﻌـﻪ و اﺑـﻮ‬
‫ﺟﻬﻞ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم و زﻣﻌﺔ ﺑﻦ اﺳﻮد و اﺑﻮ اﻟﺒﺨﺘﺮى ﺑﻦ ﻫﺸﺎم و اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ و ﻣﻨﻴﻪ و ﻧﺒﻴﻪ ﭘﺴﺮان ﺣﺠـﺎج ﻛﺸـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭘﺪر ﺟﺎن راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻪ ﭘﺴﺮ ﺟﺎن«‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻫﻨﮓ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻛﺮد و ﻏﻨﺎﻳﻤﻰ را ﻛﻪ از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﻤـﺮاه آورد و ﻫﻤـﻪ را ﺑـﻪ‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ زﻳﺪ ﺳﭙﺮده ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺗﻨﮕﻪ ﺻﻔﺮا رﺳﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺗﭙﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﺳﻴﺮه ﻧﺎم داﺷﺖ ﻓـﺮود‬
‫آﻣﺪ و ﻏﻨﺎﻳﻢ را ﺑﻪ ﻣﺴﺎوات ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و از ﭼﺎه ارواق ﺑﺮاى وى آب آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا روان ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ روﺣﺎ رﺳﻴﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﻓﻴﺮوزى را ﺑﻪ او و ﻫﻤﺮاﻫـﺎن وى‬
‫ﻣﺒﺎرﻛﺒﺎد ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ ﺳﻼﻣﺔ ﺑﻦ وﻗﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺒﺎرﻛﺒﺎد ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻳـﻚ ﻣﺸـﺖ ﭘﻴـﺮان ﺳـﺮﻃﺎس‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻮن ﺷﺘﺮان ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻴﻤﺸﺎن‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻟﺒﺨﻨﺪ زد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﺮادرزاده اﻳﻨﺎن ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮم ﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺸﺮﻛﺎن اﺳﻴﺮ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻬﻞ و ﭼﻬﺎر ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺷﻤﺎر ﻛﺸﺘﮕﺎن ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻘﺒﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻣﻌﻴﻂ و ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺟﺰو اﺳﻴﺮان ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺻﻔﺮا رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻧﻀﺮ ﺑﻦ ﺣﺎرث را ﺑﻜﺸﺖ‪ ،‬وى‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﻄﻠﻌﺎن اﻫﻞ ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﺮق اﻟﻈﺒﻴﻪ رﺳﻴﺪ و‬
‫ﻋﻘﺒﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻣﻌﻴﻂ را ﺑﻜﺸﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ او ﻓﺮﻣﺎن داد ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻰ ﺑـﻪ ﻛﻮدﻛـﺎﻧﻢ‬
‫ﻣﻲ رﺳﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻬﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ اﺑﻰ اﻓﻠﺢ اﻧﺼﺎرى وى را ﺑﻜﺸﺖ‪«.‬‬
‫و ﻫﻢ در ﻋﺮق اﻟﻈﺒﻴﻪ اﺑﻮ ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻏﻼم ﻓﺮوة ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻴﺎﺿﻰ ﻛﻪ ﺣﺠﺎﻣﺘﮕﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺶ آﻣﺪ‪ .‬وى از‬
‫ﺑﺪر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد وﻟﻰ در ﻫﻤﻪ ﺟﻨﮕﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺑﻮ ﻫﻨﺪ ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر اﺳﺖ و ﺑـﻪ او زن‬
‫ﺑﺪﻫﻴﺪ و دﺧﺘﺮ او را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ «.‬و ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺷﻮد و ﻳﻚ روز ﭘﻴﺶ از اﺳﻴﺮان ﺑﻪ آﻧﺠﺎ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ اﺳﻴﺮان را ﺑﻴﺎوردﻧﺪ ﺳﻮده دﺧﺘﺮ زﻣﻌﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺧﺎﻧـﺪان ﻋﻔـﺮا‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻮف و ﻣﻌﻮذ ﭘﺴﺮان ﻋﻔﺮا ﻣﻰﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﭘﻴﺶ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺠﺎب ﺑﺮ زﻧﺎن ﻣﻘﺮر ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪124‬‬

‫ﺳﻮده ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺶ آل ﻋﻔﺮا ﺑﻮدم ﻛﻪ آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ اﺳﻴﺮان را آوردﻧﺪ و ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ ﺧـﻮﻳﺶ رﻓـﺘﻢ و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و اﺑﻮ ﻳﺰﻳﺪ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ در ﮔﻮﺷﻪ اﻃﺎق و دﺳﺘﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﻦ ﭼـﻮن او را‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺣﺎل دﻳﺪم ﺧﻮددارى ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى اﺑﻮ ﻳﺰﻳﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻳﺪ ﭼﺮا دﻟﻴﺮاﻧﻪ ﻧﻤﺮدﻳﺪ؟«‬
‫و ﮔﻔﺘﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻮد آورد ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺳﻮده ﺑﺮ ﺿﺪ ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ او ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﻨﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺣﻖ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ دﺳﺘﺎن اﺑﻮ ﻳﺰﻳﺪ را ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺑﺴـﺘﻪ‬
‫دﻳﺪم ﺧﻮددارى ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻔﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﻧﺒﻴﻪ ﺑﻦ وﻫﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ اﺳﻴﺮان را ﺑﻴﺎوردﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﻬﺎ را ﻣﻴﺎن ﻳـﺎران ﺧـﻮﻳﺶ ﺑﭙﺮاﻛﻨـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺑـﺎ‬
‫اﺳﻴﺮان ﻧﻜﻮﻳﻰ ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮ ﻋﺰﻳﺰ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ ﺑﺮادر ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ ﺟﺰو اﺳﻴﺮان ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻋﺰﻳﺰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮادرم ﻣﺼﻌﺐ ﺑﺮ ﻣﻦ ﮔﺬﺷﺖ و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر ﻣﺮا اﺳﻴﺮ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺼﻌﺐ ﺑﺪو ﮔﻔـﺖ‪» :‬او‬
‫را ﻣﺤﻜﻢ ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ ﻣﺎدرش ﭼﻴﺰدار اﺳﺖ ﺷﺎﻳﺪ آزادى او را از ﺗﻮ ﺑﺨﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ از ﺑﺪر ﻣﺮا ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻰآوردﻧﺪ ﻫﻤﺮاه ﮔﺮوﻫﻰ از اﻧﺼﺎر ﺑﻮدم و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻏﺬا ﻣﻰﻧﺸﺴـﺘﻨﺪ‬
‫ﻧﺎن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻰدادﻧﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن ﺧﺮﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮردﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺳﻔﺎرﺷﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ درﺑﺎره اﺳﻴﺮان ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد و ﻫﺮ ﻛﺲ ﭘﺎره ﻧﺎﻧﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰآورد ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻰداد و ﻣﻦ ﺷﺮﻣﮕﻴﻦ ﻣﻰﺷﺪم و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺲ ﻣﻰدادم و ﺑﺎز ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻣﻰدادﻧﺪ و دﺳﺖ ﺑﻪ آن ﻧﻤﻰزدﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺧﺒﺮ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﺸﺮﻛﺎن را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آورد ﺣﻴﺴﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ‬
‫اﻳﺎس ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬واﻗﺪى ﺣﻴﺴﻤﺎن را ﭘﺴﺮ ﺣﺎﺑﺲ ﺧﺰاﻋﻰ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺣﻴﺴﻤﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﺧﺒﺮ دارى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ و اﺑﻮ اﻟﺤﻜﻢ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم و اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ و زﻣﻌﺔ ﺑـﻦ اﺳـﻮد و اﺑـﻮ‬
‫اﻟﺒﺨﺘﺮى ﺑﻦ ﻫﺸﺎم و ﻧﺒﻴﻪ و ﻣﻨﻴﻪ ﭘﺴﺮان ﺣﺠﺎج ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و دﻳﮕﺮ ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ را ﺷﻤﺮدن ﮔﺮﻓﺖ و ﺻـﻔﻮان‬
‫ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﻛﻪ در ﮔﻮﺷﻪاى ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﻧﻤﻰﻓﻬﻤﺪ درﺑﺎره ﻣﻦ از او ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻪ ﺣﻴﺴﻤﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﭼﻪ ﺷﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺻﻔﻮان اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺪر و ﺑﺮادرش را دﻳﺪم ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ راﻓﻊ واﺑﺴﺘﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻏﻼم ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻮدم و اﺳﻼم ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد و ام‬
‫اﻟﻔﻀﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪم و ﻋﺒﺎس از ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﻢ داﺷﺖ و ﻧﻤﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺑـﻪ ﺧـﻼف‬
‫آﻧﻬﺎ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﺪ و اﺳﻼم ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﻬﺎن ﻣﻰداﺷﺖ از آن رو ﻛﻪ ﻣﺎل ﺑﺴﻴﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎن ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و‬
‫دﺷﻤﻦ ﺧﺪا اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﺑﻪ ﺑﺪر ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻋﺎص ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه را ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫‪125‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫»و ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد دﻳﮕﺮى را ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺧﺒـﺮ آﻣـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن در ﺑﺪر ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎ ﺧﻮرد و زﺑﻮن ﺷﺪ و ﻣﺎ اﺣﺴﺎس ﻗﻮت و ﻋﺰت ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﺮدى ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮدم و در ﻛﻨﺎر زﻣﺰم ﺗﻴﺮ ﻣﻰﺗﺮاﺷﻴﺪم و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدم‬
‫و ام اﻟﻔﻀﻞ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و از ﺧﺒﺮ ﺑﺪر ﺧﻮﺷﺪل ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﻓﺎﺳﻖ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﭘﺎﻫﺎى ﺧﻮد را ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻦ ﻧﺸﺴﺖ و ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ داد و در اﻳﻦ اﺛﻨﺎ ﻛﺴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻨﻚ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣـﺎرث ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪ‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺐ آﻣﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزاده ﺑﻴﺎ ﻛﻪ ﺧﺒﺮ ﭘﻴﺶ ﺗﻮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎر ﻛﺴﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد؟«‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﭼﻴﺰى ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻨﻜﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪﻳﻢ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﻮر دﻟﺸﺎن ﺧﻮاﺳـﺖ‬
‫ﻣﺎ را ﻛﺸﺘﻨﺪ و اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪا ﻣﻦ ﻛﺴﺎن را ﻣﻼﻣﺖ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﻣﺮداﻧﻰ ﺳـﻔﻴﺪﭘﻮش‬
‫را دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺒﺎن اﺑﻠﻖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻛﺲ ﺗﺎب آﻧﻬﺎ ﻧﺪاﺷﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ راﻓﻊ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻃﻨﺎﺑﻬﺎى ﺧﻴﻤﻪ را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻨﺎن ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﻮدهاﻧـﺪ‪ «.‬و اﺑـﻮ ﻟﻬـﺐ دﺳـﺖ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد و ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ زد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ ﺑﺎ او درآوﻳﺨﺘﻢ و ﻣﺮا ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ زد و روى ﻣﻦ اﻓﺘﺎد و ﻣﺮا ﻣﻰزد ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﻣـﺮدى‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮدم‪ .‬و ام اﻟﻔﻀﻞ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻳﻜﻰ از ﺳﺘﻮﻧﻬﺎى ﺧﻴﻤﻪ را ﺑﮕﺮﻓـﺖ و ﺿـﺮﺑﺘﻰ ﺑـﺰد و ﺳـﺮ او را ﺑـﻪ ﺷـﺪت‬
‫زﺧﻤﺪار ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺿﻌﻴﻒ ﮔﻴﺮ آوردى ﻛﻪ آﻗﺎﻳﺶ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬و اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و زﺑـﻮن ﺑﺮﻓـﺖ و‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﻔﺖ روز زﻧﺪه ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺧﺪا او را ﺑﻪ آﺑﻠﻪ ﻣﺒﺘﻼ ﻛﺮد و ﺟﺎن ﺑﺪاد و ﭘﺴﺮاﻧﺶ دو ﻳﺎ ﺳﻪ روز او را ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎك ﻧﻤﻰﺳﭙﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻮ ﮔﺮﻓﺖ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛـﻪ ﻗﺮﺷـﻴﺎن از ﺳـﺮاﻳﺖ آﺑﻠـﻪ ﭼـﻮن ﻃـﺎﻋﻮن‬
‫ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻳﻜﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﺷﺮم ﻧﺪارﻳﺪ ﻛـﻪ ﭘـﺪرﺗﺎن در ﺧﺎﻧـﻪاش ﺑـﻮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ و ﺧـﺎﻛﺶ‬
‫ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﭘﺴﺮان اﺑﻮ ﻟﻬﺐ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از آﺑﻠﻪ ﻣﻰﺗﺮﺳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﺮد ﻗﺮﺷﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﻳﻴﻢ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و از دور ﺑﺮ او آب رﻳﺨﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ ﺑـﻪ او‬
‫ﻧﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺟﺜﻪ را ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻻى ﻣﻜﻪ ﭘﺎى دﻳﻮار ﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﺳﻨﮓ ﺑﺮ آن رﻳﺨﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻬﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﺒﻰ ﻛﻪ ﻗﻮم از ﺑﺪر ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و اﺳﻴﺮان در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻣﺤﺒﻮس ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫را ﺧﻮاب ﻧﺒﺮد و ﻳﺎران ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺧﻮاب ﻧﻤﻰﺑﺮد؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻧﺎﻟﻪ ﻋﺒﺎس را ﻣﻰﺷﻨﻮم‪«.‬‬
‫و ﻫﻢ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻜﻪ ﻋﺒﺎس را ﺑﻪ روز ﺑﺪر اﺳﻴﺮ ﻛﺮد اﺑﻮ اﻟﻴﺴﺮ ﻛﻌﺐ اﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻮد‪ ،‬و ﻋﺒﺎس ﻣﺮدى‬
‫ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ اﺑﻮ اﻟﻴﺴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺒﺎس را ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﻴﺮ ﻛﺮدى‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪126‬‬

‫اﺑﻮ اﻟﻴﺴﺮ ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮدى ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ او را ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدم و دﻳﮕﺮ ﻧﺪﻳﺪم و ﺷﻜﻠﺶ ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن‬
‫ﺑﻮد ﻣﺮا ﻛﻤﻚ داد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻓﺮﺷﺘﻪاى ﺑﻪ ﺗﻮ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮ ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻨﺎﻟﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﻜﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران او ﺧﺒﺮدار ﺷﻮﻧﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺷﻤﺎﺗﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﻛﺲ ﺑﺮاى ﺧﺮﻳﺪ آزادى اﺳـﻴﺮان ﻧﻔﺮﺳـﺘﻴﺪ ﺗـﺎ ﻣـﺪﺗﻰ‬
‫ﺑﮕﺬرد ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران او ﺳﺨﺘﻰ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ اﺳﻮد ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻳﻐﻮث ﺳﻪ ﭘﺴﺮ از دﺳﺖ داده ﺑﻮد‪ :‬زﻣﻌﺔ ﺑﻦ اﺳﻮد و ﻋﻘﻴﻞ ﺑﻦ اﺳﻮد‬
‫و ﺣﺎرث ﺑﻦ اﺳﻮد‪ ،‬و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﺴﺮان ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﺮﻳﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺐ ﺻﺪاى ﮔﺮﻳﻪاى ﺷﻨﻴﺪ و ﭼﻮن ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺑـﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻏﻼم ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪﺑﻴﻦ آﻳﺎ ﮔﺮﻳﺴﺘﻦ روا ﺷﺪه و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮ ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺧﻮد ﻣـﻰﮔﺮﻳﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﻧﻴـﺰ ﺑـﺮ اﺑـﻰ‬
‫ﺣﻜﻴﻤﻪ ﺑﮕﺮﻳﻢ ﻛﻪ دﻟﻢ آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرش از اﺑﻰ ﺣﻜﻴﻤﻪ زﻣﻌﻪ ﭘﺴﺮش ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻏﻼم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺧﺒﺮ آورد ﻛﻪ زﻧﻰ ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﮔﻤﺸﺪه ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﮔﺮﻳـﺪ و او ﺷـﻌﺮى ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻀـﻤﻮن‬
‫ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﮔﻤﺸﺪه ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﮔﺮﻳﺪ‪«.‬‬
‫»و او را ﺧﻮاب ﻧﻤﻰﺑﺮد‪«.‬‬
‫»ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﺑﺮ ﺑﺪر ﺑﺎﻳﺪ«‬
‫»و ﭘﺴﺮان ﺑﻨﻰ ﺣﺼﻴﺺ و ﻣﺨﺰوم و ﮔﺮوه اﺑﻰ اﻟﻮﻟﻴﺪ«‬
‫»اﮔﺮ ﮔﺮﻳﻪ ﺧﻮاﻫﻰ ﻛﺮد ﺑﺮ ﻋﻘﻴﻞ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻦ«‬
‫»و ﺑﺮ ﺣﺎرث ﻛﻪ ﺳﺮ ﺳﺮان ﺑﻮد«‬
‫»ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻦ و ﻧﺎم از ﻛﺴﻰ ﻣﺒﺮ«‬
‫»ﻛﻪ اﺑﻰ ﺣﻜﻴﻤﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﺪاﺷﺖ«‬
‫»ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺳﺎﻻرى رﺳﻴﺪﻧﺪ«‬
‫»ﻛﻪ اﮔﺮ ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﻧﺒﻮد ﺳﺎﻻر ﻧﻤﻰﺷﺪﻧﺪ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻴﺮان‪ ،‬اﺑﻮ وداﻋﺔ ﺑﻦ ﺿﺒﻴﺮه ﺳﻬﻤﻰ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و ﺳـﻠﻢ ﻓﺮﻣـﻮد‪» :‬وى‬
‫ﭘﺴﺮى زﻳﺮك و ﺗﺎﺟﺮ و ﻣﺎﻟﺪار دارد و ﺑﺮاى ﺧﺮﻳﺪن آزادى ﭘﺪرش ﺧﻮاﻫﺪ آﻣـﺪ‪ «.‬و ﭼـﻮن ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬در‬
‫ﺧﺮﻳﺪن آزادى اﺳﻴﺮان ﺷﺘﺎب ﻣﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران وى ﺳﺨﺘﻰ ﻧﻜﻨﻨﺪ« ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻦ اﺑﻰ وداﻋﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از او‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ در ﺧﺮﻳﺪ آزادى اﺳﻴﺮان ﺷﺘﺎب ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺮد‪ «.‬و ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه آﻫﻨـﮓ ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﻛﺮد و ﭼﻬﺎر ﻫﺰار درم ﺑﺪاد و ﭘﺪر ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮاى ﺧﺮﻳﺪن آزادى اﺳﻴﺮان ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﻣﻜﺮز ﺑﻦ ﺣﻔﺺ ﺑﺮاى آزاد ﻛﺮدن ﺳﻬﻴﻞ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻤﺮو آﻣﺪ‪ ،‬وى اﺳﻴﺮ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ دﺧﺸﻢ ﺑﻮد و ﻟﺐ زﻳﺮﻳﻨﺶ ﺷﻜﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪127‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب درﺑﺎره ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬دو دﻧﺪان ﺟﻠﻮ وى را در آر ﻛﻪ زﺑﺎﻧﺶ از دﻫـﺎن‬
‫درآﻳﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ اﻳﺴﺘﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻰ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﻧﺎﻗﺺ اﻟﻌﻀﻮ ﻧﻜﻨﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻢ ﻧﺎﻗﺺ اﻟﻌﻀﻮ ﻛﻨﺪ اﮔﺮ ﭼـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎب ﺑﻪ ﻋﻤـﺮ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺷـﺎﻳﺪ در ﻣـﻮردى ﺑـﻪ ﺳـﺨﻦ اﻳﺴـﺘﺪ ﻛـﻪ آﻧـﺮا‬
‫ﺑﭙﺴﻨﺪى« و ﭼﻮن ﻣﻜﺮز درﺑﺎره آزادى ﺳﻬﻴﻞ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آﻧﭽﻪ را ﺑﺎﻳﺪ داد ﺑﻴﺎر‪«.‬‬
‫ﻣﻜﺮز ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﺟﺎى او ﻧﮕﻬﺪارﻳﺪ و او را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺮود و ﻓﺪﻳﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺳﻬﻴﻞ را رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻜﺮز را ﺑﻪ ﺟﺎى او ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻـﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ و ﺳـﻠﻢ ﺑـﺪو‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﺪارى ﻓﺪﻳﻪ ﺧﻮدت و دو ﺑﺮادرزادهات ﻋﻘﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ و ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﺣﺎرث و ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎﻧﺖ ﻋﺘﺒﺔ‬
‫ﺑﻦ ﻋﻤﺮو را ﺑﭙﺮداز‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدم اﻣﺎ ﻗﻮم ﻣﺮا ﺑﻪ ﻧﺎرﺿﺎ آوردﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا اﺳﻼم ﺗﺮا ﺑﻬﺘﺮ داﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ راﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺪاﻳﺖ ﭘﺎداش ﻣﻰدﻫﺪ اﻣﺎ ﻇـﺎﻫﺮ‬
‫ﻛﺎر ﺗﻮ ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺪﻳﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﭙﺮدازى‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺴﺖ اوﻗﻴﻪ ﻃﻼ از ﻋﺒﺎس ﺑﻪ دﺳﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا آﻧﺮا ﭘﺎى ﻓﺪﻳﻪ ﻣﻦ ﻣﺤﺴﻮب دار‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺑﻪ ﻣﺎ داده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﻣﺎﻟﻰ ﻧﻴﺴﺖ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮون ﺷﺪن از ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد ام اﻟﻔﻀﻞ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث ﻧﻬﺎدى و ﻫـﻴﭽﻜﺲ ﺟـﺰ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﺒﻮد و ﮔﻔﺘﻰ اﮔﺮ در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺗﻠﻒ ﺷﺪم ﻓﻼن ﻣﻘﺪار از آن ﻓﻀﻞ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﻼن ﻣﻘﺪار از آن ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻓﻼن ﻣﻘﺪار از آن ﻗﺜﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﻼن ﻣﻘﺪار از آن ﻋﺒﻴﺪ اﷲ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺷﺪ؟«‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ آﻧﻜﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺣﻖ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻫﻴﭽﻜﺲ اﻳﻦ را ﺟﺰ ﻣﻦ و او ﻧﻤﻰداﻧﺴـﺖ و داﻧﺴـﺘﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻰ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻓﺪﻳﻪ ﺧﻮﻳﺶ و دو ﺑﺮادرزاده و ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺧﻮد را ﺑﺪاد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﺑﻰ ﺳﻔﻴﺎن ﺟﺰو اﺳﻴﺮان ﺑﺪر ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻓﺪﻳﻪ ﻋﻤﺮو را ﺑﭙﺮداز‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻢ ﺧﻮﻧﻢ ﺑﺮود و ﻫﻢ ﻣﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺣﻨﻈﻠﻪ را ﻛﺸﺘﻨﺪ ﻋﻤﺮو را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻓﺪﻳﻪ آزاد ﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﺑﮕﺬارﻳـﺪ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﮕﺎﻫﺶ ﺑﺪارﻧﺪ‪ «.‬و ﻋﻤﺮو ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﺤﺒﻮس ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ اﻛﺎل ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻋﻤﺮه رﻓﺖ‪ ،‬وى ﭘﻴﺮى ﻛﻬﻨﺴﺎل ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪان‬
‫ﺧﻮد در ﻧﻘﻴﻊ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰﺑﺮد و از آﻧﺠﺎ ﺑﻘﺼﺪ ﻋﻤﺮه ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد و ﮔﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ او را در ﻣﻜﻪ ﻧﮕﻪ ﻣﻴﺪارﻧﺪ زﻳﺮا‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪128‬‬

‫رﺳﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﺘﻌﺮض ﺣﺞﮔﺰار و ﻋﻤﺮهﮔﺰار ﻧﻤﻰﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻰ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن او را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺑـﻪ ﻋـﻮض ﻋﻤـﺮو‬
‫ﭘﺴﺮ ﺧﻮد در ﻣﻜﻪ ﻣﺤﺒﻮس ﻛﺮد و ﺷﻌﺮى ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اى ﻗﻮم اﺑﻦ اﻛﺎل! دﻋﻮت او را اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﺪ«‬
‫»ﻛﻪ ﻋﻬﺪ ﻛﺮدهاﻳﺪ ﭘﻴﺮ ﻓﺮﺗﻮت را واﻧﮕﺬارﻳﺪ«‬
‫»ﺣﻘﺎ ﻛﻪ ﺑﻨﻰ ﻋﻤﺮو ﭘﺴﺖ و ذﻟﻴﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‬
‫»اﮔﺮ اﺳﻴﺮ ﺧﻮﻳﺶ را آزاد ﻧﻜﻨﻨﺪ«‬
‫ﺑﻨﻰ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻮف ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻨﺪ و ﻗﺼﻪ اﺑﻦ اﻛﺎل را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ اﺑـﻰ‬
‫ﺳﻔﻴﺎن را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺮ ﺧﻮﻳﺶ را آزاد ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭼﻨﺎن ﻛﺮد و ﻋﻤﺮو را ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‬
‫و ﺳﻌﺪ را آزاد ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻴﺮان اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻊ ﺑﻮد ﻛﻪ داﻣﺎد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻮد‪ .‬اﺑـﻮ اﻟﻌـﺎص ﺑـﻪ ﻣـﺎل و اﻣﺎﻧـﺖ و‬
‫ﺗﺠﺎرت از ﻣﺮدان اﻧﮕﺸﺖ ﺷﻤﺎر ﻣﻜﻪ ﺑﻮد و ﻣﺎدرش ﻫﺎﻟﻪ دﺧﺘﺮ ﺧﻮﻳﻠﺪ ﺑﻮد و ﺧﺪﻳﺠـﻪ ﺧﺎﻟـﻪ وى ﺑـﻮد و از ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ دﺧﺘﺮ ﺑﺪو دﻫﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻧﻤﻰﻛﺮد و اﻳﻦ ﭘﻴﺶ از ﻧﺰول وﺣﻰ ﺑﻮد و دﺧﺘﺮ ﺑﺪو داد و‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ او را ﭼﻮن ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﺷﻤﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﻋﺰت ﻧﺒﻮت داد و ﺧﺪﻳﺠﻪ و دﺧﺘﺮاﻧﺶ ﺑﺪو اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ و ﺑﻪ دﻳﻦ‬
‫وى ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﺑﺮ ﺷﺮك ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻳﻜﻰ از دو دﺧﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬رﻗﻴﻪ ﻳﺎ ام ﻛﻠﺜﻮم را‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ اﺑـﻰ ﻟﻬـﺐ داده ﺑـﻮد و‬
‫ﭼﻮن ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ را ﺑﺎ ﻗﺮﻳﺶ در ﻣﻴﺎن ﻧﻬﺎد و از او دورى ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻣﺤﻤﺪ را از ﮔﺮﻓﺘﺎرى‬
‫رﻫﺎ ﻛﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬دﺧﺘﺮاﻧﺶ را ﺑﻪ او ﭘﺲ دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻃﺮش ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎرى آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮد و ﭘﻴﺶ اﺑـﻮ اﻟﻌـﺎص ﺑـﻦ‬
‫رﺑﻴﻊ رﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از زن ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺪا ﺷﻮد و ﻣﺎ ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻗﺮﺷﻴﺎن را ﺧﻮاﻫﻰ ﺑﻪ زﻧﻰ ﺗﻮ دﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﻧﻜﻨﺪ ﻣﻦ از زن ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺪا ﺷﻮم و ﺑﻪ ﺟﺎى زﻧـﻢ زﻧـﻰ از ﻗـﺮﻳﺶ ﻧﻤﻴﺨـﻮاﻫﻢ‪ «.‬و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ داﻣﺎد ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﻣﻰﺳﺘﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺳﻮى ﻓﺎﺳﻖ ﺑﻦ ﻓﺎﺳﻖ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ اﺑﻮ ﻟﻬﺐ رﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬دﺧﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ را ﻃﻼق ﺑﺪه و ﻣـﺎ ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺲ از ﻗﺮﻳﺶ را ﺧﻮاﻫﻰ ﺑﻪ زﻧﻰ ﺗﻮ دﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺘﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ دﺧﺘﺮ اﺑﺎن ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺎص ﻳﺎ دﺧﺘﺮ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺎص را ﺑـﻪ ﻣـﻦ دﻫﻴـﺪ از زﻧـﻢ ﺟـﺪا‬
‫ﻣﻰﺷﻮم‪«.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن دﺧﺘﺮ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺎص را ﺑﺪو دادﻧﺪ و از دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺨﺎﻧﻪ دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺟﺪا‬
‫ﺷﺪ و ﺧﺪا ﻛﻪ ﻛﺮاﻣﺖ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ذﻟﺖ ﻋﺘﺒﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﺟﺪاﻳﻰ آورد و دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ زن ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ‬
‫ﻋﻔﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪129‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﻜﻪ اﺧﺘﻴﺎرى ﻧﺪاﺷﺖ و ﺣﻼل و ﺣﺮام ﻧﻤﻰﻛـﺮد و اﺳـﻼم ﻣﻴـﺎن زﻳﻨـﺐ دﺧﺘـﺮ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮد و اﺑﻰ اﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻊ ﺟﺪاﻳﻰ آورده ﺑﻮد وﻟﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺖ آﻧﻬﺎ را ﺟﺪا ﻛﻨﺪ و زﻳﻨﺐ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﻣﺸﺮك ﺑﺒﻮد ﺗﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﺠﺮت ﻛﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺳﻮى ﺑﺪر رﻓﺘﻨﺪ اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻊ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد و ﺑﻪ روز ﺑﺪر اﺳـﻴﺮ ﺷـﺪ و در ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﻣﻜﻴﺎن ﻓﺪﻳﻪ اﺳﻴﺮان را ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﻴﺰ ﻓﺪﻳﻪ اﺑـﻮ اﻟﻌـﺎص ﺑـﻦ‬
‫رﺑﻴﻊ را ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻰ ﺑﻮد و ﮔﺮدن ﺑﻨﺪى ﻛﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻫﻨﮕﺎم وﻓﺎت ﺑﺪو داده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮدن ﺑﻨﺪ را ﺑﺪﻳﺪ ﺳﺨﺖ رﻗﺖ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ اﺳﻴﺮ وى را آزاد ﻛﻨﻴـﺪ و‬
‫ﻣﺎﻟﺶ را ﭘﺲ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬و اﺑﻮ اﻟﻌﺎص را آزاد ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺎل زﻳﻨﺐ را ﭘﺲ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ از اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد ﻳﺎ او وﻋﺪه داده ﺑﻮد ﻛﻪ زﻳﻨﺐ را رﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻦ ﺟﺰو ﺷﺮاﻳﻂ آزادى اﺑـﻮ‬
‫اﻟﻌﺎص ﺑﻮد اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺑﺎب ﻧﻪ او و ﻧﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭼﻴﺰى ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺣﺎل داﻧﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ وﻗﺘﻰ اﺑﻮ اﻟﻌﺎص آزاد ﺷﺪ و ﺳﻮى ﻣﻜﻪ رﻓﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر را ﻓﺮﺳـﺘﺎد و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﻪ دره ﻳﺎﺟﺞ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ ﺗﺎ زﻳﻨﺐ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻫﻤﺮاه او ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻳﻴﺪ‪ «.‬و آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺎه ﻳـﺎ ﻛﻤﺘـﺮ ﭘـﺲ از ﺑـﺪر روان‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪ ﺑﻪ زﻳﻨﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ ﭘﺪرش ﺑﺮود و او ﻟﻮازم ﺳﻔﺮ آﻣﺎده ﻣﻰﻛﺮد‪«.‬‬
‫زﻳﻨﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در آن اﺛﻨﺎ ﻛﻪ در ﻣﻜﻪ آﻣﺎده ﻣﻰﺷﺪم ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﺪرم ﺑﺮوم ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻣـﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺧﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ! ﺷﻨﻴﺪهام ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﭘﻴﺶ ﭘﺪرت ﺑﺮوى؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺼﺪى ﻧﺪارم«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮى ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﮕﻮى اﮔﺮ ﭼﻴﺰى ﻳﺎ ﻣﺎﻟﻰ ﻻزم دارى ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﺪر روى ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻴـﺪﻫﻢ و‬
‫از ﮔﺮﻓﺘﻦ درﻳﻎ ﻣﺪار ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدان ﻫﺴﺖ ﻣﻴﺎن زﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺨﺪا اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﻣﻰﻛﻨـﺪ اﻣـﺎ از او ﺑﻴﻤﻨـﺎك ﺑـﻮدم و ﮔﻔـﺘﻢ‪» :‬ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻗﺼﺪى ﻧﺪارم‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻟﻮازم ﺳﻔﺮ آﻣﺎده ﻛﺮد ﻛﻨﺎﻧﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻊ ﺑﺮادر ﺷﻮﻫﺮش ﺷﺘﺮى ﺑﺪو داد ﻛﻪ ﺳﻮار ﺷـﻮد و‬
‫ﻛﻤﺎن و ﺗﻴﺮدان ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم روز وى را ﺑﺒﺮد و زﻳﻨﺐ در ﻫﻮدج ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮدان ﻗﺮﻳﺶ از رﻓﺘﻦ زﻳﻨﺐ ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴـﺐ وى ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ و در ذى ﻃـﻮى ﺑـﺪو رﺳـﻴﺪﻧﺪ و‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﺎن ﻛﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻫﺒﺎر ﺑﻦ اﺳﻮد ﺑﻦ ﻣﻄﻠﺐ و ﻧﺎﻓﻊ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻘﻴﺲ ﻓﻬﺮى ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺒﺎر زﻳﻨﺐ را ﻛﻪ در‬
‫ﻫﻮدج ﺑﻮد ﺑﺎ ﻧﻴﺰه ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﻴﺪ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ وى ﺑﺎردار ﺑﻮد و ﺑﺎر ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ و ﺑﺮادر ﺷﻮﻫﺮش ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺧﻔـﺖ و‬
‫ﺗﻴﺮدان ﺑﮕﺸﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد ﺗﻴﺮى در او ﺟﺎى دﻫﻢ‪ «.‬و ﻛﺴﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪130‬‬

‫آﻧﮕﺎه اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﭘﻴﺶ وى آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺗﻴﺮ ﻣﻴﻨﺪاز ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺳﺨﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫و اﺑﻦ رﺑﻴﻊ از ﺗﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ دﺳﺖ ﺑﺪاﺷﺖ و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻧﺰد وى ﺑﺎﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ درﺳﺖ ﻧﺒﻮد‬
‫ﻛﻪ زن را آﺷﻜﺎرا در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮدان ﺑﺮون آوردى ﺗﻮ ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻠﻴﻪ ﻣﺎ را ﻣﻰداﻧﻰ ﻛﻪ از ﻣﺤﻤﺪ ﭼﻪ ﻛﺸﻴﺪهاﻳﻢ‬
‫و اﮔﺮ دﺧﺘﺮ او را آﺷﻜﺎرا از ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺑﺒﺮى ﻣﺮدم ﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ از ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻠﻴﻪ ﺑﻪ ذﻟﺖ اﻓﺘﺎدهاﻳﻢ و ﺿﻌﻴﻒ و زﺑﻮن‬
‫ﺷﺪهاﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ او ﺣﺎﺟﺖ ﻧﺪارﻳﻢ او را ﺑﺎزﮔﺮدان و ﭼﻮن ﺳﺮ و ﺻﺪا آرام ﺷﺪ و ﻣﺮدم ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ او را‬
‫ﭘﺲ آوردهاﻳﻢ ﻧﻬﺎﻧﻰ او را ﭘﻴﺶ ﭘﺪرش ﺑﺒﺮ‪«.‬‬
‫و اﺑﻦ رﺑﻴﻊ ﭼﻨﺎن ﻛﺮد و ﭼﻮن ﺳﺮ و ﺻﺪا ﺑﺨﻔﺖ ﺷﺒﺎﻧﻪ زﻳﻨﺐ را ﺑﺒﺮد و ﺑﻪ زﻳـﺪ ﺑـﻦ ﺣﺎرﺛـﻪ و ﻫﻤـﺮاه وى‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ اﻟﻌﺎص در ﻣﻜﻪ ﺑﻮد و زﻳﻨﺐ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺳﻼم ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﺟـﺪاﻳﻰ‬
‫آورده ﺑﻮد و ﻛﻤﻰ ﭘﻴﺶ از ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﺳﻮى ﺷﺎم رﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻰ داﺷﺖ و اﻣﻴﻦ اﻣﻮال ﻗـﺮﻳﺶ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﻻ ﺑﺪو ﺳﭙﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن از ﺗﺠﺎرت ﺧﻮﻳﺶ ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﺑـﻮد ﺑـﺪو ﺑﺮﺧﻮردﻧـﺪ و‬
‫ﻣﺎﻟﺶ را ﺑﺒﺮدﻧﺪ و او ﺑﮕﺮﻳﺨﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎل وى را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ اﺑﻮ اﻟﻌﺎص در ﺗـﺎرﻳﻜﻰ‬
‫ﺷﺐ ﭘﻴﺶ زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و از او ﭘﻨﺎه ﺧﻮاﺳﺖ و زﻳﻨﺐ ﻧﻴﺰ او را ﭘﻨﺎه داد ﻛﻪ ﻣﺎل وى را ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮون ﺷﺪ و ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺖ و ﻣﺮدم ﺑﺎ وى ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ زﻳﻨﺐ از ﺻﻔﻪ زﻧـﺎن ﺑﺎﻧـﮓ زد‬
‫ﻛﻪ اى ﻣﺮدم اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻊ را ﭘﻨﺎه دادهام‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻼم ﻧﻤﺎز ﺑﮕﻔﺖ روى ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﭽﻪ را ﺷﻨﻴﺪم ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ ﻣﻦ از ﻗﻀﻴﻪ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﺗﺎ آﻧﭽﻪ را ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ ﺷـﻨﻴﺪﻳﺪ‬
‫ﺷﻨﻴﺪم و زﺑﻮﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ آﻧﻬﺎ ﭘﻨﺎه دﻫﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﭘﻴﺶ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺧﺘﺮ! او را ﺣﺮﻣﺖ ﺑﺪار اﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ راه ﻧﻴﺎﺑﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ او‬
‫ﺣﻼل ﻧﻴﺴﺘﻰ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﻣﺎل اﺑﻰ اﻟﻌـﺎص را ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ ﭘـﻴﺶ ﺧﻮاﻧـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻧﺴﺒﺖ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﻪ ﻣﺎ ﭼﻨﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪ ،‬و ﺷﻤﺎ ﻣﺎل او را ﺑﺮدهاﻳﺪ‪ ،‬دوﺳـﺖ دارم ﻧﻴﻜـﻰ ﻛﻨﻴـﺪ و ﻣـﺎﻟﺶ را‬
‫ﺑﺪﻫﻴﺪ و اﮔﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده و ﺣﻖ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻛﺴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﺎل او را ﭘﺲ ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﺎل اﺑﻰ اﻟﻌﺎص را ﭘﺲ دادﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﻪ ﭼﻴﺰى از او ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻴﺎورد ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺎل او را ﺑﺪادﻧـﺪ و‬
‫ﭼﻴﺰى از آن ﻛﻢ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫‪131‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫آﻧﮕﺎه اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﻣﺎل را ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺮد و ﻫﺮ ﭼﻪ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﺶ وى ﺑﻮد ﭘﺲ داد و ﭘـﺲ از آن ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى‬
‫ﮔﺮوه ﻗﺮﺷﻴﺎن آﻳﺎ ﻛﺴﻰ ﭼﻴﺰى ﭘﻴﺶ ﻣﻦ دارد ﻛﻪ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺧﺪا ﺗﺮا ﭘﺎداش ﻧﻴﻚ دﻫﺪ ﻛﻪ وﻓﺎدار و ﻛﺮﻳﻢ ﺑﻮدهاى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﻚ ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﺟﺰ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴـﺖ و ﻣﺤﻤـﺪ ﺑﻨـﺪه و ﻓﺮﺳـﺘﺎده اوﺳـﺖ«‬
‫ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺸﺪم ﻣﺒﺎدا ﭘﻨﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻣﺎل ﺷﻤﺎ را ﺑﺨـﻮرم‪ .‬اﻛﻨـﻮن ﻛـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﻣﺎﻟﺘﺎن را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ رﺳﺎﻧﻴﺪ و از ﻛﺎر آن ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺘﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪم‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا زﻳﻨﺐ را از ﭘﺲ ﺷﺶ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻋﻘﺪ اول ﺑﻪ اﺑﻰ اﻟﻌﺎص داد‪.‬‬
‫ﻋﺮوة ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﭘﺲ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺪر‪ ،‬ﻋﻤﻴﺮ ﺑﻦ وﻫﺐ ﺟﻤﺤﻰ ﺑﺎ ﺻﻔﻮان اﺑﻦ اﻣﻴﻪ در ﺣﺠﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﺑﻦ وﻫﺐ از ﺷﻴﻄﺎﻧﻬﺎى ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮد و از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران وى را اذﻳﺖ ﻣﻰﻛﺮده ﺑﻮد و در‬
‫ﻣﻜﻪ از او رﻧﺞ دﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺴﺮ وى وﻫﺐ ﺟﺰو اﺳﻴﺮان ﺑﺪر ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﻴﺮ از ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﭼﺎه اﻓﺘﺎده ﺳﺨﻦ آورد و ﺻﻔﻮان ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﭘﺲ از آﻧﻬﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﺧﻮش ﻧﺒﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻰ ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﻗﺮﺿﻰ دارم و اداى آن ﻧﺘﻮاﻧﻢ و ﻧﺎﻧﺨﻮراﻧﻰ دارم ﻛﻪ از‬
‫ﭘﺲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﺣﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﻢ‪ ،‬ﺳﻮار ﻣﻰﺷﺪم و ﺳﻮى ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻰرﻓﺘﻢ و او را ﻣﻰﻛﺸﺘﻢ ﻛﻪ ﭘﺴﺮ ﻣـﻦ ﭘـﻴﺶ‬
‫آﻧﻬﺎ اﺳﻴﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﻤﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺮض ﺗﺮا ﻣﻰدﻫﻢ و ﻧﺎﻧﺨﻮران ﺗﺮا ﺑﻪ ﻧﺎﻧﺨﻮران ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﻠﺤﻖ ﻣﻰﻛﻨﻢ و ﻫﺮ ﭼﻪ دارم از آﻧﻬﺎ درﻳﻎ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ را ﻧﻬﺎن دار‪«.‬‬
‫ﺻﻔﻮان ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ«‬
‫ﭘﺲ از آن ﻋﻤﻴﺮ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ او را ﺗﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ زﻫﺮ آب دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳـﻴﺪ و‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب و ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻣﺴـﺠﺪ ﺑﻮدﻧـﺪ و از روز ﺑـﺪر ﺳـﺨﻦ داﺷـﺘﻨﺪ و از ﻓﻀـﻞ‬
‫ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺑﻠﻴﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﻳﺎد ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮ دﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻴﺮ ﺷﺘﺮ ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑـﺮ در ﻣﺴـﺠﺪ‬
‫ﺧﻮاﺑﺎﻧﻴﺪ و ﺷﻤﺸﻴﺮ آوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺳﮓ دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﺑﺮاى ﺷﺮى آﻣﺪه اﺳﺖ اﻳﻦ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ روز ﺑﺪر‬
‫ﺑﺮ ﺿﺪ ﻣﺎ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﺮد و ﻛﺲ از ﻣﺎ ﺑﻜﺸﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻋﻤﺮ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻨﻚ دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﻋﻤﻴﺮ اﺑﻦ وﻫﺐ آﻣﺪه و ﺷﻤﺸـﻴﺮ‬
‫آوﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آر‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﺮﻓﺖ و ﺑﻨﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮ او را ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدن آوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺑﺎ اﻧﺼﺎرﻳﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﺑـﺎ وى ﺑﻮدﻧـﺪ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ درآﻳﻴﺪ و ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ و ﻣﺮاﻗﺐ اﻳﻦ ﺧﺒﻴﺚ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن از او ﻧﺒﺎﻳﺪ داﺷﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻋﻤﻴـﺮ را ﭘـﻴﺶ‬
‫آورد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪132‬‬

‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻨﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮش را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬رﻫﺎﻳﺶ ﻛﻦ« و ﺑـﻪ ﻋﻤﻴـﺮ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎ«‬
‫و ﭼﻮن ﻋﻤﻴﺮ ﭘﻴﺶ رﻓﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬روزﺗﺎن ﺧﻮش و اﻳﻦ درود ﻣﺮدم ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﻤﻴﺮ‪ ،‬ﺧﺪا درودى ﺑﻬﺘﺮ از درود ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﺎ داده اﺳﺖ ﻳﻌﻨـﻰ ﺳـﻼم ﻛـﻪ درود اﻫـﻞ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اى ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﺎزه آﻧﺮا ﻣﻰﺷﻨﻮم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى ﭼﻪ آﻣﺪهاى؟«‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى آزادى اﻳﻦ اﺳﻴﺮ آﻣﺪهام ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره وى ﻛﺮم ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا ﺷﻤﺸﻴﺮ آوﻳﺨﺘﻪاى؟«‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎى ﺑﺪى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرى ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻧﺴﺎﺧﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﺑﮕﻮ ﺑﺮاى ﭼﻪ آﻣﺪهاى؟«‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى آزادى اﺳﻴﺮ آﻣﺪهام‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ و ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ در ﺣﺠﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ و ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﭼﺎه اﻓﺘﺎده ﻗﺮﻳﺶ را ﻳﺎد ﻛﺮدﻳﺪ‬
‫و ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻰ اﮔﺮ ﻗﺮض و ﻧﺎﻧﺨﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﻣﻰرﻓﺘﻢ و ﻣﺤﻤﺪ را ﻣﻰﻛﺸﺘﻢ و ﺻﻔﻮان ﻗـﺮض و ﻧـﺎﻧﺨﻮر ﺗـﺮا ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻜﺸﻰ و ﺧﺪا ﻣﻴﺎن ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺣﺎﻳﻞ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻰ‪ ،‬وﻗﺘﻰ از آﺳﻤﺎن ﺧﺒﺮ ﻣﻰدادى ﺗﺮا ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻰﻛـﺮدﻳﻢ و‬
‫ﻧﺰول وﺣﻰ را ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬در اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺟﺰ ﻣﻦ و ﺻﻔﻮان ﻛﺲ ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺖ و داﻧﻢ ﻛﻪ ﺧﺪا آﻧﺮا ﺑﻪ ﺗﻮ ﺧﺒﺮ‬
‫داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪا را ﺳﭙﺎس ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ اﺳﻼم ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد و ﺑﻪ اﻳﻦ راه ﻛﺸﺎﻧﻴﺪ »آﻧﮕﺎه ﺷﻬﺎدت ﺣﻖ ﺑﮕﻔﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﻦ را ﺑﻪ ﺑﺮادر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ و ﻗﺮآن ﺗﻌﻠﻴﻢ دﻫﻴﺪ و اﺳﻴﺮ وى را آزاد ﻛﻨﻴﺪ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻨﺎن ﻛﺮدﻧﺪ«‬
‫آﻧﮕﺎه ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻦ ﻣﻰﻛﻮﺷﻴﺪم ﻛﻪ ﻧﻮر ﺧﺪاى را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻨﻢ و ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺑﺮ دﻳﻦ‬
‫ﺧﺪا ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ آزار ﻣﻰﻛﺮدم‪ .‬دوﺳﺖ دارم ﻛﻪ اﺟﺎزه دﻫﻰ ﺳﻮى ﻣﻜﻪ روم و ﻛﺴﺎن را ﺳﻮى ﺧﺪا و اﺳـﻼم‬
‫دﻋﻮت ﻛﻨﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪا ﻫﺪاﻳﺘﺸﺎن ﻛﻨﺪ و ﮔﺮ ﻧﻪ آزارﺷﺎن ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا اﺟﺎزه داد و ﻋﻤﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻋﻤﻴﺮ از ﻣﻜﻪ درآﻣﺪه ﺑﻮد ﺻﻔﻮان ﺑﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮﺷﺪل ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫روزﻫﺎ ﺧﺒﺮى ﻣﻰرﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﻠﻴﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺪر را از ﻳﺎد ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺑﺮد‪ «.‬و از ﻛﺎرواﻧﻴﺎن از اﺧﺒﺎر ﺻـﻔﻮان ﻣـﻰﭘﺮﺳـﻴﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﻳﻜﻰ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺧﺒﺮ آورد ﻛﻪ ﻋﻤﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه و ﺻﻔﻮان ﻗﺴﻢ ﺧﻮرد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ وى ﺳﺨﻦ ﻧﻜﻨﺪ و ﻛﺎرى ﺑـﺮاى‬
‫او ﻧﺴﺎزد‪.‬‬
‫‪133‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﭼﻮن ﻋﻤﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪ ﺑﻪ دﻋﻮت اﺳﻼم ﭘﺮداﺧﺖ و ﻫﺮ ﻛـﻪ را ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ او ﻣـﻰﻛـﺮد ﺑـﻪ ﺳـﺨﺘﻰ آزار‬
‫ﻣﻰداد و ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ وى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻛﺎر ﺑﺪر ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻫﻤﻪ ﺳﻮره اﻧﻔﺎل را درﺑﺎره آن ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﻛﻪ دو ﮔﺮوه رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻧﺪ ﺧﺪا ﻣﺸﺮﻛﺎن را ﻫﺰﻳﻤﺖ داد و ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ‬
‫از آﻧﻬﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ اﺳﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ و ﻋﻠﻰ و ﻋﻤﺮ درﺑﺎره اﺳﻴﺮان ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا اﻳﻨﺎن ﺑﺮادران و اﻗﻮام و ﻋﺸﻴﺮه ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ راى ﻣﻦ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ از آﻧﻬـﺎ ﻓﺪﻳـﻪ‬
‫ﮔﻴﺮى ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﻗﻮت ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ اﺳﻼم ﻫﺪاﻳﺘﺸﺎن ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﺎران ﻣﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﺴﺮ ﺧﻄﺎب راى ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا راى ﻣﻦ ﭼﻮن اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬راى ﻣﻦ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻼﻧﻰ را ﺑﻪ ﻣﻦ دﻫﻰ ﺗﺎ ﮔـﺮدﻧﺶ ﺑـﺰﻧﻢ و‬
‫ﺑﺮادر ﺣﻤﺰه را ﺑﺎو دﻫﻰ ﻛﻪ ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﺰﻧﺪ و ﻋﻘﻴﻞ را ﺑﻪ ﻋﻠﻰ دﻫﻰ ﺗﺎ ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﺰﻧﺪ ﺗﺎ ﺧـﺪا ﺑﺪاﻧـﺪ ﻛـﻪ در دل ﻣـﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺎﻓﺮان ﻣﻼﻳﻤﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﺎن ﺳﺮان و ﺳﺎﻻران ﻛﻔﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ رأى اﺑﻮ ﺑﻜﺮ را ﭘﺴﻨﺪﻳﺪ و راى ﻣﺮا ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪ و ﻓﺪﻳﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬روز دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﭼﺮا ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻴﺰ ﮔﺮﻳﻪ آورى ﺑﺎﺷﺪ ﺑﮕﺮﻳﻢ و اﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ از ﮔﺮﻳﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﺮﻳﻪ وار ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﻓﺪﻳﻪ ﻛﻪ ﻳﺎران ﺗﻮ ﺑﺎ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻋﺬاب ﺑﻪ ﺷﻤﺎ از اﻳﻦ درﺧﺖ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪ «.‬و‬
‫ﺑﻪ درﺧﺘﻰ ﻧﺰدﻳﻚ اﺷﺎره ﻛﺮد و ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺧﺮَةَ و‪ ‬اﷲ‬
‫ﺨﻦَ ﻓﻲ ا ْﻟﺄَر‪‬ضِ ُﺗﺮِﻳﺪ‪‬ونَ ‪‬ﻋﺮَض‪ ‬اﻟﺪ‪‬ﻧْﻴﺎ و‪ ‬اﷲ ‪‬ﻳﺮِﻳـﺪ‪ ‬اﻟْـ‪ Ĥ‬‬
‫ﺣﺘﱠﻰ ‪‬ﻳ ْﺜ ‪‬‬
‫»ﻣﺎ ﻛﺎنَ ‪‬ﻟ َﻨ ِﺒﻲ‪ ‬أَنْ ‪‬ﻳﻜُﻮنَ َﻟﻪ‪ ‬أَﺳ‪‬ﺮى ‪‬‬
‫ﺣﻜ‪‬ﻴﻢ‪«67 :8 ‬‬
‫‪‬ﻋﺰِﻳﺰٌ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮى را ﻧﺴﺰد ﻛﻪ اﺳﻴﺮاﻧﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ در زﻣﻴﻦ ﻛﺸﺘﺎر ﺑﺴـﻴﺎر ﻛﻨـﺪ ﺷـﻤﺎ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ دﻧﻴـﺎ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ و ﺧﺪا )ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ( ﭘﺎداش آﺧﺮت ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و ﻓﺮزاﻧﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن روا ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ در اﺣﺪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ و ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ از ﻳﺎران‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ اﺳﻴﺮ ﺷﺪ و دﻧﺪان وى ﺑﺸﻜﺴﺖ و ﺧﻮد ﺑﺮ ﺳﺮوى ﺧﻮرد ﺷﺪ و ﺧﻮن ﺑﻪ ﭼﻬﺮهاش‬
‫ﺟﺎرى ﺷﺪ و ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮار ﻛﺮدﻧﺪ و از ﻛﻮه ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻨﺪ و ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺴ ُﻜﻢ‪ ‬إِنﱠ اﷲ ﻋ‪‬ﻠﻰ ُﻛﻞﱢ ﺷَـﻲ‪‬ء‪‬‬
‫ﺻ ‪‬ﺒ ُﺘﻢ‪ ‬ﻣ ْﺜ َﻠﻴ‪‬ﻬﺎ ُﻗ ْﻠ ُﺘﻢ‪ ‬أَﻧﱠﻰ ﻫﺬا ُﻗﻞْ ‪‬ﻫﻮ‪ ‬ﻣﻦ ‪‬ﻋ ْﻨﺪ‪ ‬أَ ْﻧ ُﻔ ‪‬‬
‫»أَ و‪َ ‬ﻟﻤ‪‬ﺎ أَﺻﺎ ‪‬ﺑ ْﺘ ُﻜﻢ‪ ‬ﻣﺼ‪‬ﻴ ‪‬ﺒﺔٌ َﻗﺪ‪ ‬أَ ‪‬‬
‫َﻗﺪ‪‬ﻳﺮٌ ‪«165 :3‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬ﭼﺮا وﻗﺘﻰ ﺷﻤﺎ را ﺻﺪﻣﻪاى رﺳﻴﺪ ﻛﻪ دو ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﺮا رﺳﺎﻧﻴﺪه ﺑﻮدﻳﺪ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ :‬اﻳﻦ از ﻛﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪ؟‬
‫ﺑﮕﻮ‪ :‬اﻳﻦ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ«‬
‫و ﻫﻢ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪134‬‬

‫ﺤﺰَﻧُﻮا ﻋ‪‬ﻠﻰ ﻣـﺎ‬

‫ﺣﺪ‪ ‬و‪ ‬اﻟﺮﱠﺳ‪‬ﻮلُ ‪‬ﻳﺪ‪‬ﻋ‪‬ﻮ ُﻛﻢ‪ ‬ﻓﻲ أُﺧْﺮا ُﻛﻢ‪َ ‬ﻓﺄَﺛﺎ ‪‬ﺑ ُﻜﻢ‪َ ‬ﻏﻤ‪‬ﺎ ِﺑ َﻐﻢ‪ ‬ﻟ َﻜﻴ‪‬ﻼ َﺗ ‪‬‬
‫ﺼ ‪‬ﻌﺪ‪‬ونَ و‪ ‬ﻻ َﺗ ْﻠﻮ‪‬ونَ ﻋ‪‬ﻠﻰ أَ ‪‬‬
‫»إِذْ ُﺗ ‪‬‬
‫ﺧﺒِﻴﺮٌ ﺑِﻤﺎ َﺗ ‪‬ﻌ ‪‬ﻤﻠُﻮنَ‪ُ .‬ﺛﻢ‪ ‬أَ ْﻧﺰَلَ ‪‬ﻋ َﻠ ‪‬ﻴ ُﻜﻢ‪ ‬ﻣﻦ ‪‬ﺑ ‪‬ﻌﺪ‪ ‬ا ْﻟ َﻐﻢ‪ ‬أَ ‪‬ﻣ َﻨﺔً ‪«154 -153 :3‬‬
‫ﻓﺎ َﺗ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻻ ﻣﺎ أَﺻﺎ ‪‬ﺑ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬اﷲ َ‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬آن دم ﻛﻪ دور ﻣﻰﺷﺪﻳﺪ و ﺑﻪ ﻛﺴﻰ اﻋﺘﻨﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻴﺪ و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ از دﻧﺒﺎﻟﺘﺎن ﺷﻤﺎ را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و )ﺧﺪا(‬
‫ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻏﻤﻰ روى ﻏﻤﻰ داد ﺗﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ از ﻛﻔﺘﺎن رﻓﺘﻪ و آﻧﭽﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ رﺳـﻴﺪه ﻏـﻢ ﻣﺨﻮرﻳـﺪ و ﺧـﺪا از آﻧﭽـﻪ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ آﮔﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻗﺒﺖ ﭘﺲ از آن ﻏﻢ آراﻣﺸﻰ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺎزل ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر وﻗﺘـﻰ اﺳـﻴﺮان را ﺑﻴﺎوردﻧـﺪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﻔـﺖ‪» :‬درﺑـﺎره اﺳـﻴﺮان ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ؟«‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻗﻮم و ﻛﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﻧﮕﻬﺪار و ﻣﻬﻠﺘﺸﺎن ده ﺷﺎﻳﺪ ﺧـﺪا ﺗﻮﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮد‪«.‬‬
‫وﻟﻰ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺗﺮا ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻴﺮوﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎرﺷﺎن و ﮔﺮدﻧﺸﺎن ﺑﺰن‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ درهاى ﭘﺮ ﻫﻴﺰم ﺑﺠﻮى و اﺳﻴﺮان را آﻧﺠﺎ ﺑﺒﺮ و آﺗﺶ در ﻫﻴﺰم زن‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪاﻧﺖ از ﺗﻮ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻮد و ﭼﻴﺰى ﻧﮕﻔﺖ و ﺑﻪ درون رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ را ﻣﻰﮔﻴﺮد‪«.‬‬
‫و ﻛﺴﺎن دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﮔﻔﺘﻪ ﻋﻤﺮ را ﻣﻰﮔﻴﺮد‪«.‬‬
‫و ﺑﻌﻀﻰ ﻛﺴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ رواﺣﻪ را ﻣﻰﮔﻴﺮد‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮون ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا دل ﻛﺴﺎﻧﻰ را در ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺮم ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛـﻪ از ﺷـﻴﺮ ﻧـﺮمﺗـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و دل ﻛﺴﺎﻧﻰ را در ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺨﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﺳﻨﮓ ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اى اﺑـﻮ ﺑﻜـﺮ ﻣﺜـﺎل ﺗـﻮ ﭼـﻮن‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﻦ ﺷﻮد از ﻣﻦ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ ﻣﻦ ﻛﻨﺪ ﺗـﻮ آﻣﺮزﮔـﺎر و ﻣﻬﺮﺑـﺎﻧﻰ‪ .‬و‬
‫ﻣﺜﺎل ﺗﻮ ﭼﻮن ﻋﻴﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻋﺬاﺑﺸﺎن ﻛﻨﻰ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺗﻮاﻧﺪ و اﮔﺮ ﺑﺒﺨﺸﻰ ﺗـﻮ ﻧﻴﺮوﻣﻨـﺪ‪ .‬و داﻧـﺎﻳﻰ‪ .‬و‬
‫ﻣﺜﺎل ﺗﻮ اى ﻋﻤﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮح اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﻛﺎﻓﺮان را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻗﻰ ﻣﮕﺬار‪ .‬و ﻣﺜﺎل ﺗـﻮ ﭼـﻮن‬
‫ﻣﻮﺳﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ ﺧﺪاﻳﺎ اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻦ و دﻟﻬﺎﺷﺎن را ﺳﺨﺖ ﻛﻦ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﻧﻴﺎرﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﺬاب دردﻧﺎك را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻛﻨﻮن ﺷﻤﺎ ﻋﻴﺎﻟﻤﻨﺪﻳﺪ و ﻫﻴﭻ اﺳﻴﺮى را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻣﮕﺮ ﻓﺪﻳﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﮔﺮدﻧﺶ‬
‫را ﺑﺰﻧﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ و ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﺑﻴﻀﺎ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪم از اﺳﻼم ﺳﺨﻦ داﺷﺖ‪ «.‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﭘﺎﺳـﺦ ﻧـﺪاد و ﺑـﻴﻢ‬
‫ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻰ از آﺳﻤﺎن ﺑﺮ ﻣﻦ اﻓﺘﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﮕﺮ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﺑﻴﻀﺎء« و ﺧـﺪا اﻳـﻦ آﻳـﺎت را‬
‫ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ‪:‬‬
‫‪135‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺧﺮَةَ و‪ ‬اﷲ‬
‫ﺨﻦَ ﻓﻲ ا ْﻟﺄَر‪‬ضِ‪ُ .‬ﺗﺮِﻳﺪ‪‬ونَ ‪‬ﻋﺮَض‪ ‬اﻟﺪ‪‬ﻧْﻴﺎ و‪ ‬اﷲ ‪‬ﻳﺮِﻳـﺪ‪ ‬اﻟْـ‪ Ĥ‬‬
‫ﺣﺘﱠﻰ ‪‬ﻳ ْﺜ ‪‬‬
‫»ﻣﺎ ﻛﺎنَ ‪‬ﻟ َﻨ ِﺒﻲ‪ ‬أَنْ ‪‬ﻳﻜُﻮنَ َﻟﻪ‪ ‬أَﺳ‪‬ﺮى ‪‬‬
‫ﺧﺬْ ُﺗﻢ‪ ‬ﻋ‪‬ﺬاب‪ ‬ﻋﻈ‪‬ﻴﻢ‪َ .‬ﻓ ُﻜﻠُﻮا ‪‬ﻣﻤ‪‬ﺎ َﻏ ‪‬ﻨ ‪‬ﻤ ُﺘﻢ‪ ‬ﺣ‪‬ﻼﻟًـﺎ َﻃﻴ‪‬ﺒـﺎً و‪ ‬ا ﱠﺗﻘُـﻮا‬
‫ﺴ ُﻜﻢ‪ ‬ﻓ‪‬ﻴﻤﺎ أَ َ‬
‫ﺳ ‪‬ﺒﻖَ َﻟ ‪‬ﻤ ‪‬‬
‫ﺣﻜ‪‬ﻴﻢ‪َ .‬ﻟﻮ‪ ‬ﻻ ﻛ‪‬ﺘﺎب‪ ‬ﻣﻦ اﷲ ‪‬‬
‫‪‬ﻋﺰِﻳﺰٌ ‪‬‬
‫اﷲ إِنﱠ اﷲ َﻏﻔُﻮر‪ ‬ر‪‬ﺣ‪‬ﻴﻢ‪«69 -67 :8 ‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮى را ﻧﺴﺰد ﻛﻪ اﺳﻴﺮاﻧﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ در زﻣﻴﻦ ﻛﺸﺘﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ دﻧﻴـﺎ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ و ﺧﺪا )ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ( ﭘﺎداش آﺧﺮت ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و ﻓﺮزاﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﻀﺎى ﺧﺪا ﺑﺮ اﻳـﻦ ﻧﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺑﻮد در ﻣﻮرد آن اﺳﻴﺮان ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ ﻋﺬاﺑﻰ ﺑﺰرگ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰرﺳﻴﺪ‪ ،‬از آﻧﭽﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑـﺮدهاﻳـﺪ ﺣـﻼل و ﭘـﺎﻛﻴﺰه‬
‫ﺑﺨﻮرﻳﺪ و از )ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ( ﺧﺪا ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا آﻣﺮزﮔﺎر و رﺣﻴﻢ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ آﻳﻪ ﻣﺎ ﻛﺎن ﻟﻨﺒﻰ ﻧﺎزل ﺷﺪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻓﺮﻣـﻮد‪» :‬اﮔـﺮ از آﺳـﻤﺎن ﻋـﺬاب ﻧـﺎزل‬
‫ﻣﻰﺷﺪ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺟﺰ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ از آن ﻧﺠﺎت ﻧﻤﻰﻳﺎﻓﺖ ﺑﺮاى اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻓﺮاط در ﻛﺸﺘﺎر‬
‫را ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﻛﺴﺎن دوﺳﺖ داﺷﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻫﻤﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺪر ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺳﻬﻤﺸـﺎن داد‬
‫ﻫﺸﺘﺎد و ﺳﻪ ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻤﻪ اوﺳﻴﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺪر ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ از ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺳﻬﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺷﺼﺖ و ﻳﻚ ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و ﻫﻤﻪ ﺧﺰرﺟﻴﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺪر ﻳﻜﺼﺪ و ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻬﺎرده ﺗﻦ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪﻧﺪ ﺷـﺶ ﺗـﻦ از‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮان و ﻫﺸﺖ ﺗﻦ از اﻧﺼﺎر‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻧﻬﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﻜﺼﺪ اﺳﺐ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬و ﻫﻢ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ او ﺑـﻪ روز ﺑـﺪر‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺧﺮدﺳﺎل ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ و راﻓﻊ ﺑﻦ ﺧﺪﻳﺞ و ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻋﺎزب و‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ و اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﻇﻬﻴﺮ و ﻋﻤﻴﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﻰ از آن ﭘﺲ ﻛﻪ ﻋﻤﻴـﺮ را ﻧﭙـﺬﻳﺮﻓﺖ‬
‫اﺟﺎزه ﺟﻨﮓ داد ﻛﻪ در ﺟﻨﮓ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ از ﻣﺪﻳﻨﻪ درآﻳﺪ ﻃﻠﺤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ اﷲ و ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو‬
‫ﺑﻦ ﻧﻔﻴﻞ را ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى اﺧﺒﺎر ﻛﺎروان ﺑﻪ راه ﺷﺎم ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ روز ﺑـﺪر ﺳـﻮى ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﺑـﺎز آﻣﺪﻧـﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺑﺪر ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺖ در ﺗﺮﺑﺎن ﺑﻪ ﺣﻀﻮر وى رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﺳﻴﺼﺪ و ﭘﻨﺞ ﻛﺲ ﺑﺮون ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻔﺘﺎد و ﭼﻬﺎر ﺗﻦ از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻘﻴﻪ از اﻧﺼﺎر‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺸﺖ ﻛﺲ را ﻛﻪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ از ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺳﻬﻢ داد‪ :‬ﺳﻪ ﺗﻦ از ﻣﻬﺎﺟﺮان‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﺎﻟﻴﻦ دﺧﺘـﺮ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻤﺮد‪ ،‬و ﻃﻠﺤﺔ اﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ اﷲ و ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ زﻳﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى اﺧﺒﺎر ﻛﺎروان ﻓﺮﺳﺘﺎده‬
‫ﺑﻮد‪ .‬و ﭘﻨﺞ ﻛﺲ از اﻧﺼﺎر‪ ،‬اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ ﺑﺸﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻨﺬر ﻛﻪ او را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﺪى‬
‫ﻋﺠﻼن ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﺣﺎرث ﺑﻦ ﺣﺎﻃﺐ ﻛﻪ از روﺣﺎ وى را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﭼﻴﺰى ﻛﻪ درﺑـﺎره‬
‫ﺑﻨﻰ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻮف ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد ﺳﻮى آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺣﺎرث ﺑﻦ ﺻﻤﻪ و ﺧﻮات ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ ﻛﻪ در روﺣﺎ ﺑﻴﻤﺎر ﺷـﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪136‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻔﺘﺎد ﺷﺘﺮ و دو اﺳﺐ داﺷﺘﻨﺪ ﻳﻚ اﺳﺐ از آن ﻣﻘﺪاد ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻮد و دﻳﮕـﺮى از ﻣﺮﺛـﺪ‬
‫ﺑﻦ اﺑﻰ ﻣﺮﺛﺪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻛﺸﻴﺪه در ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﺸﺮﻛﺎن دﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣـﻰﻓﺮﻣـﻮد‪:‬‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﻨﻬﺰم ﺷﻮد و روى ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﭘﻴﻤﺒﺮ ذو اﻟﻔﻘﺎر را ﻛﻪ از آن ﻣﻨﺒﻪ ﺑﻦ ﺣﺠﺎج ﺑﻮد ﺑﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﻫـﻢ ﺷـﺘﺮ اﺑـﻮ‬
‫ﺟﻬﻞ ﻏﻨﻴﻤﺖ او ﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﺪرو ﺑﻮد و ﺑﺮ آن ﺑﻪ ﻏﺰا ﻣﻰرﻓﺖ و در ﺗﺨﻢ ﻛﺸﻰ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻰﺑﺮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از ﺑﺪر ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺪﻳﻨﻪ اﻗﺎﻣﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻫﺠـﺮت ﻛـﺮده‬
‫ﺑﻮد ﺑﺎ ﻳﻬﻮدان ﭘﻴﻤﺎن ﺻﻠﺢ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺴﻰ را ﺑﺮ ﺿﺪ او ﻛﻤﻚ ﻧﺪﻫﻨﺪ و اﮔﺮ دﺷﻤﻨﻰ ﺑﻪ او ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد ﻳـﺎرﻳﺶ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و ﭼﻮن ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻗﻮﻣﺶ در ﺑﺪر ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻳﻬﻮدان ﺣﺴﺪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑـﺎ ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬
‫رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﺎ رو ﺑﻪ رو ﺷﻮد ﺟﻨﮕﻰ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﮓ دﻳﮕﺮ ﻛﺴﺎن ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ «.‬و‬
‫در ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻜﺴﺖ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺼﻪ ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﻬﺎ را در ﺑﺎزارﺷـﺎن ﻓـﺮاﻫﻢ آورد و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»اى ﮔﺮوه ﻳﻬﻮد از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﻠﻴﻪاى ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰداﻧﻴـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮﺳﻠﻢ و اﻳﻦ را در ﻛﺘﺎب ﺧﻮﻳﺶ و ﭘﻴﻤﺎن ﺧﺪا ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﻬﻮدان ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻨﺪارى ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻗﻮم ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻐﺮور ﻣﺸﻮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ رو ﺑﻪ‬
‫رو ﺷﺪى ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻓﺮﺻﺘﻰ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردى‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣـﺎ ﺟﻨـﮓ ﻛﻨـﻰ ﺧـﻮاﻫﻰ دﻳـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺴﺎﻧﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻗﺘﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻳﻬﻮدان ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺮوه ﻳﻬﻮدان ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑـﻴﻦ ﺑـﺪر و اﺣـﺪ ﭘﻴﻤـﺎن ﺷـﻜﻨﻰ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺟﻨﮓ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع در ﺷﻮال ﺳﺎل دوم ﻫﺠﺮت ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻋﺮوه ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﺒﺮﻳﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد ﻛﻪ‪:‬‬
‫»و‪ ‬إِﻣ‪‬ﺎ ﺗَﺨﺎ َﻓﻦﱠ ﻣﻦ َﻗﻮ‪‬مٍ ﺧ‪‬ﻴﺎ َﻧﺔً ﻓَﺎ ْﻧ ِﺒﺬْ إِ َﻟ ‪‬ﻴ ِﻬﻢ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﻰ ﺳ‪‬ﻮاء‪«58 :8 ‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬اﮔﺮ از ﮔﺮوﻫﻰ ﺧﻴﺎﻧﺘﻰ ﺑﺪاﻧﺴﺘﻰ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻋﻼم ﻛﻦ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺟﺒﺮﻳﻞ آﻳﻪ را ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ از ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﻢ« و ﺑﻪ ﺣﻜـﻢ ﻫﻤـﻴﻦ آﻳـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻨﮓ اﻳﺸﺎن رﻓﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺎﻧﺰده روز ﻳﻬﻮدان ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺲ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ و دﺳﺘﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺒﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ آﻧﻬﺎ را ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻋﺒـﺪ اﷲ‬
‫ﺑﻦ اﺑﻰ درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫‪137‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻳﻬﻮدان ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﭘﻴﺶ وى آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اى ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ واﺑﺴﺘﮕﺎن ﻣﻦ ﻧﻴﻜﻰ ﻛﻦ‪ «.‬و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ از آن ﺟﻬﺖ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻳﻬﻮدان ﺑﻨـﻰ ﻗﻴﻨﻘـﺎع ﻫـﻢ ﭘﻴﻤـﺎن‬
‫ﺧﺰرﺟﻴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪاد‪ ،‬و ﺑﺎز ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ ﺑـﺎ واﺑﺴـﺘﮕﺎن ﻣـﻦ ﻧﻴﻜـﻰ ﻛـﻦ‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒـﺮ روى از او‬
‫ﺑﮕﺮداﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻋﺒﺪ اﷲ دﺳﺖ در ﮔﺮﻳﺒﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺮا رﻫﺎ ﻛﻦ« و ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﭼﻬـﺮه‬
‫وى ﺗﻴﺮه ﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎزﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا رﻫﺎ ﻛﻦ«‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا رﻫﺎﻳﺖ ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ واﺑﺴﺘﮕﺎن ﻣﻦ ﻧﻴﻜﻰ ﻛﻨﻰ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﺑﻰزره و ﺳﻴﺼـﺪ‬
‫زره ﭘﻮش را ﻛﻪ ﻣﺮا در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﺎه و ﺳﺮخ ﺣﻔﻆ ﻛﺮدهاﻧﺪ در ﻳﻚ روز ﺑﻜﺸﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﺣﻮادث در اﻣﺎن ﻧﻴﺴـﺘﻢ‬
‫و از آﻳﻨﺪه ﺑﻴﻢ دارم‪«.‬‬
‫ﻗﺘﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻧﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻟﻌﻨﺘﺸﺎن ﻛﻨﺪ و او را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ ﻳﻬﻮدان را رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ از دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮوﻧﺪ و ﺧﺪا اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﻏﻨﻴﻤـﺖ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛـﺮد‪،‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﺷﺎن زرﮔﺮى ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻼح ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ ﻟﻮازم زرﮔﺮى از آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻋﺒﺎدة ﺑﻦ ﺻـﺎﻣﺖ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ زن و ﻓﺮزﻧﺪ از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺒﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ذﺑﺎب رﺳﺎﻧﻴﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﭼﻪ دورﺗﺮ ﺑﻬﺘﺮ‪«.‬‬
‫در ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻨﺬر را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﻼم ﺧﻤﺲ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺧﻤـﺲ ﻏﻨـﺎﻳﻢ را ﺑﺮﮔﺮﻓـﺖ و ﭼﻬـﺎر‬
‫ﺧﻤﺲ دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮد داد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﺮﭼﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع ﺳﭙﻴﺪ ﺑﻮد و ﺣﻤﺰة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ آﻧﺮا ﻣﻰﺑﺮد‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎن ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﺗﻮاﻧﮕﺮان اﺻﺤﺎب ﺑﻪ روز دﻫﻢ‬
‫ذى ﺣﺠﻪ ﻗﺮﺑﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و او ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻧﻤﺎزﮔﺎه رﻓﺖ و ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﻋﻴﺪ ﺑﺎ ﻣـﺮدم‬
‫در ﻧﻤﺎزﮔﺎه ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد و ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ دو ﺑﺰ و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻳﻜﻰ‪ ،‬ذﺑﺢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ از ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع ﺑﺎز آﻣﺪﻳﻢ ﺻﺒﺤﮕﺎه دﻫﻢ ذى ﺣﺠـﻪ ﻗﺮﺑـﺎن ﻛـﺮدﻳﻢ و اﻳـﻦ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻋﻴﺪ ﻗﺮﺑﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﺎ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺎ‪ ،‬در ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻤﻪ ﻗﺮﺑﺎن ﻛﺮدﻳﻢ و ﻫﻔﺪه ﻗﺮﺑﺎن آﻧﺠﺎ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع وﻗﺘﻰ ﻣﻌﻴﻦ ﻧﻜﺮده ﺟـﺰ اﻳﻨﻜـﻪ ﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬ﻣﻴـﺎن ﻏـﺰوه‬
‫ﺳﻮﻳﻖ ﺑﻮد و رﻓﺘﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﺎ ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ و ﺑﺤﺮان ﻛﻪ دو ﻣﻌﺪن ﺣﺠﺎز ﺑﻮد ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻏﺰاى ﻗﺮﻳﺶ‪«.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ از ﻏﺰوه ﺑﺪر اول ﺗﺎ ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع ﺳﻪ ﻏﺰا و ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺑﻮد و ﭘﻨﺪاﺷـﺘﻪاﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻬﻢ ﺻﻔﺮ ﺳﺎل ﺳﻮم )ﻛﺬا( ﻫﺠﺮت ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘـﺎع رﻓـﺖ و اﻳـﻦ ﭘـﺲ از ﺑﺎزﮔﺸـﺖ از ﺑـﺪر ﺑـﻮد و روز‬
‫ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﻫﺸﺖ روز ﻣﺎﻧﺪه از رﻣﻀﺎن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬و ﺑﻘﻴﻪ رﻣﻀﺎن را در آﻧﺠﺎ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪138‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ و ﻏﻄﻔﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻏﺰاى ﻗﺮﻗﺮة اﻟﻜﺪر رﻓﺖ و ﺑﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ ﻏﺮه ﺷﻮال ﺳـﺎل دوم ﻫﺠـﺮت‬
‫ﭘﺲ از ﺑﺮآﻣﺪن آﻓﺘﺎب آﻫﻨﮓ آﻧﺠﺎ ﻛﺮد‪.‬‬
‫وﻟﻰ اﺑﻦ ﺣﻤﻴﺪ از اﺑﻦ اﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺑﺪر ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻓﺮاﻏﺖ از ﺑﺪر در‬
‫آﺧﺮ رﻣﻀﺎن ﻳﺎ اول ﺷﻮال ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﻔﺖ روز در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﺷﺨﺼﺎ ﺑﻪ ﻏﺰا رﻓﺖ و ﻗﺼﺪ ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ داﺷﺖ‬
‫و ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ آب ﻛﺪر ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ رﺳﻴﺪ و ﺳﻪ روز آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺣﺎدﺛﻪاى ﻧﺒﻮد و ﺑﻘﻴﻪ ﺷﻮال و‬
‫ذى ﻗﻌﺪه را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﮔﺬراﻧﻴﺪ و در اﻳﻦ اﺛﻨﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﻴﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﻓﺪﻳﻪ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻰ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺤﺮم ﺳﺎل ﺳﻮم ﻫﺠﺮت ﺑﻪ ﻏﺰاى ﻛﺪر رﻓﺖ و ﭘﺮﭼﻢ وى را ﻋﻠـﻰ ﺑـﻦ اﺑـﻰ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ ﻣﻰﺑﺮد‪ ،‬و اﺑﻦ ام ﻣﻜﺘﻮم ﻣﻌﻴﺼﻰ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻏﺰاى ﻛﺪر ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪ و ﺣﺸﻢ و ﮔﻠﻪ آورد و ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬و دﻫﻢ ﺷـﻮال ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ و روز ﻳﺎزدﻫﻢ ﻫﻤﺎن ﻣﺎه ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﻟﻴﺜﻰ را ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ و ﻏﻄﻔﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ‬
‫ﻛﺴﺎن ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ و ﮔﻠﻪ ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و روز ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﺷﻮال ﺑﺎ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎز آﻣﺪﻧﺪ و در اﻳﻦ ﻏﺰا ﺳﻪ ﻛﺲ از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﺎ ذى ﺣﺠﻪ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ و روز ﺷﻨﺒﻪ ﻫﻔﺖ روز ﻣﺎﻧﺪه از ذى ﺣﺠﻪ ﺑـﻪ ﻏـﺰاى‬
‫ﺳﻮﻳﻖ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻏﺰوه ﺳﻮﻳﻖ‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻏﺰاى ﻛﺪر ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﺑﺎزﮔﺸـﺖ ﺑﻘﻴـﻪ ﺷـﻮال و ذى‬
‫ﻗﻌﺪه ﺳﺎل دوم ﻫﺠﺮت را آﻧﺠﺎ ﮔﺬراﻧﻴﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه در ﻣﺎه ذى ﺣﺠﻪ ﺑﺮاى ﻏﺰوه ﺳﻮﻳﻖ ﺳﻮى اﺑـﻮ ﺳـﻔﻴﺎن ﺑـﻦ ﺣـﺮب‬
‫رﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻣﺸﺮﻛﺎن اﻣﻮر ﺣﺞ را ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﻛﻪ از ﻣﻄﻠﻌﺎن اﻧﺼﺎر ﺑﻮد ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب ﺑﺎ ﻛﺎروان ﺑﻪ ﻣﻜـﻪ‬
‫رﺳﻴﺪ و ﺑﻘﻴﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن از ﺑﺪر ﺑﺎز آﻣﺪﻧﺪ ﻧﺬر ﻛﺮد ﻛﻪ از ﺟﻨﺎﻳﺖ آب ﺑﻪ ﺳـﺮ ﻧﺰﻧـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ ﻣﺤﻤـﺪ رود و ﺑـﺎ‬
‫دوﻳﺴﺖ ﺳﻮار از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮون ﺷﺪ ﺗﺎ ﻗﺴﻢ راﺳﺖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و از راه ﻧﺠﺪﻳﻪ ﺗﺎ ﺻﺪر ﻗﻨﺎة ﺑﺮﻓﺖ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫ﻛﻮه ﺗﻴﺖ ﻳﻚ ﻣﻨﺰﻟﻰ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ و در ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﺷﺐ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ رﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻧﺰد ﺣﻴﻰ ﺑﻦ اﺧﻄﺐ ﺷـﺪ و‬
‫در او را ﺑﺰد و ﺣﻴﻰ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ و در ﻧﮕﺸﻮد و از آﻧﺠﺎ ﭘﻴﺶ ﺳﻼم ﺑﻦ ﻣﺸﻜﻢ رﻓﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻻر و ﮔﻨﺠﻴﻨـﻪ دار ﺑﻨـﻰ‬
‫ﻧﻀﻴﺮ ﺑﻮد و ﺳﻼم او را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮد و ﻣﻬﻤﺎن ﻛﺮد و از اﺧﺒﺎر ﻛﺴﺎن ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﭘﻴﺶ ﻳﺎران ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻗﺮﻳﺶ را ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺗـﺎ ﺣـﺪود‬
‫ﻋﺮﻳﺾ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺪ ﻧﺨﻞ ﻛﻮﭼﻚ را ﺑﺴﻮزاﻧﻴﺪﻧﺪ و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﭘﻴﻤـﺎن ﺧـﻮﻳﺶ در ﻛﺸـﺘﺰار ﺑـﻮد‬
‫ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ و ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪139‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﻛﺴﺎن ﺧﺒﺮ ﺑﻤﺪﻳﻨﻪ آوردﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺒﺸﺎن ﺗﺎ ﻗﺮﻗﺮة اﻟﻜﺪر رﻓﺖ و از آﻧﺠﺎ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن‬
‫و ﻳﺎران وى دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﺗﻮﺷﻪﻫﺎى ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻛﻪ در ﻛﺸﺘﺰار رﻫﺎ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺒﻜﺒﺎر ﺷﻮﻧﺪ و آﺳﺎن ﺑﮕﺮﻳﺰﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎزﻣﻰﮔﺸﺖ از او ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪» :‬اﻣﻴﺪ دارى ﺛﻮاب ﻏﺰاﻳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى«‬
‫و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﺮاى ﺣﺮﻛﺖ از ﻣﻜﻪ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺎده ﻣـﻰﺷـﺪ در ﺗﺮﻏﻴـﺐ ﻗﺮﺷـﻴﺎن اﺷـﻌﺎرى‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﻪ ﻳﺜﺮب و ﺟﻤﺎﻋﺘﺸﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﻴﺪ«‬
‫»ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻓﺮاﻫﻢ آوردهاﻧﺪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺎ ﺷﻮد«‬
‫»اﮔﺮ ﺑﻪ روز ﭼﺎه آﻧﻬﺎ ﻇﻔﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ«‬
‫»ﭘﺲ از آن ﻧﻮﺑﺖ ﺷﻤﺎﺳﺖ«‬
‫»ﻗﺴﻢ ﺧﻮردهام ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ زﻧﺎن ﻧﺸﻮم«‬
‫»و آب ﺑﻪ ﺳﺮ و ﺗﻦ ﻧﺰﻧﻢ«‬
‫»ﺗﺎ ﻗﺒﺎﻳﻞ اوس و ﺧﺰرج را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻴﺪ«‬
‫»ﻛﻪ دل از ﻏﻢ ﻣﺸﺘﻌﻞ اﺳﺖ«‬
‫وﻟﻰ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﻏﺰوه ﺳﻮﻳﻖ در ذى ﻗﻌﺪه ﺳﺎل دوم ﻫﺠﺮت ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ دوﻳﺴﺖ ﻛﺲ از ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر ﺑﺮون ﺷﺪ‪ «.‬و ﺣﻜﺎﻳﺖ وى ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق اﺳﺖ‪ ،‬ﺟـﺰ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن در ﻋﺮﻳﺾ ﺑﻪ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو و ﻣﺰدور وى ﺑﺮﺧﻮرد و ﻫﺮ دو را ﺑﻜﺸﺖ و ﭼﻨـﺪ ﺧﺎﻧـﻪ و‬
‫ﻣﻘﺪارى ﻛﺎه را ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻮد ﺑﺴﻮﺧﺖ و ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﻗﺴﻢ وى راﺳﺖ ﺷﺪه و ﺧﺒـﺮ ﺑـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ رﺳـﻴﺪ و ﻣـﺮدم را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﻪ او ﻧﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﻳﺎران او ﻛﻴﺴﻪﻫﺎى ﺳﻮﻳﻖ را ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺒﻜﺒﺎر ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺷـﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺳﻮﻳﻖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ اﻳﻦ را ﻏﺰوه ﺳﻮﻳﻖ ﻧﺎم دادﻧﺪ‪«.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻨﺬر را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در ذى ﺣﺠﻪ ﺳﺎل دوم ﻫﺠﺮت ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻈﻌﻮن ﺑﻤﺮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا او را در ﺑﻘﻴـﻊ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎك ﺳﭙﺮد و ﺳﻨﮕﻰ ﺑﻪ ﻧﺸﺎن ﻗﺒﺮ وى ﺑﺎﻻى ﺳﺮش ﻧﻬﺎد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﻴـﻪ اﻟﺴـﻼم را در ذى ﺣﺠـﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺴﺖ و دو ﻣﺎه ﭘﺲ از ﻫﺠﺮت‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮد و اﮔﺮ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﻔﺘﻪ اول درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ را ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ وى آوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪140‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﺳﺎل ﺳﻮم ﻫﺠﺮت درآﻣﺪ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻏﺰوه ﺳﻮﻳﻖ ﺑﺎزﮔﺸـﺖ‪ ،‬ﺑﻘﻴـﻪ ذى ﺣﺠـﻪ و ﻣﺤـﺮم را در ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﮔﺬراﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻏﺰاى ﻧﺠﺪ رﻓﺖ و ﻗﺼﺪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻏﻄﻔﺎن داﺷﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ را ﻏـﺰوه ذى اﻣـﺮ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ ،‬و ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ‬
‫ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺮ‪ ،‬را در ﻧﺠﺪ ﮔﺬراﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺣﺎدﺛﻪاى ﻧﺒﻮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ رﺑﻴﻊ اﻻول را در ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻏﺰا ﺑﺮون ﺷﺪ و ﻗﺼﺪ ﻗﺮﻳﺶ و ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ داﺷﺖ و ﺑﻪ ﺑﺤﺮان رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﺪﻧﻰ در ﺣﺠﺎز ﺑﻮد و ﻣﺎه‬
‫رﺑﻴﻊ اﻻﺧﺮ و ﺟﻤﺎدى اﻻول را در آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺣﺎدﺛﻪاى ﻧﺒﻮد‪«.‬‬
‫ﺧﺒﺮ ﻛﻌﺐ اﺑﻦ اﺷﺮف‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﺑﺮاى ﻛﺸﺘﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺷﺮف ﻓﺮﺳﺘﺎد‪«.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﺣﺎدﺛﻪ در رﺑﻴﻊ اﻻول ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻗﺼﻪ اﺑﻦ اﺷﺮف ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن در ﺑﺪر ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و زﻳﺪ ﺑـﻦ ﺣﺎرﺛـﻪ و‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﻬﺎ را ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﺑـﻮد ﺗـﺎ ﻣـﮋده ﻓـﺘﺢ و ﻗﺘـﻞ ﻣﺸـﺮﻛﺎن را ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آﻧﺠﺎ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺷﺮف ﻛﻪ از ﻣﺮدم ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻃﻰ ﺑﻮد و ﻣﺎدرش از ﻳﻬﻮدان ﺑﻨﻰ ﻧﻀـﻴﺮ ﺑـﻮد وﻗﺘـﻰ‬
‫اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺸﻨﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬واى‪ ،‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ؟ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﻣﺮد ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﺸﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬اﻳﻨـﺎن‬
‫اﺷﺮاف ﻋﺮب و ﻣﻠﻮك ﻛﺴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﻣﺤﻤﺪ آﻧﻬﺎ را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺮگ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮ از زﻧﺪﮔﺎﻧﻰ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن دﺷﻤﻦ ﺧﺪا از ﺻﺤﺖ ﺧﺒﺮ ﻳﻘﻴﻦ ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﻮى ﻣﻜﻪ رﻓﺖ و ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﻄﻠـﺐ اﺑـﻦ اﺑـﻰ وداﻋـﻪ ﺳـﻬﻴﻢ‬
‫ﻣﻨﺰل ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻣﻄﻠﺐ او را ﮔﺮاﻣﻰ داﺷﺖ و ﻛﻌﺐ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﭘﺮداﺧﺖ و ﺷﻌﺮ ﻣﻰﺳﺮود و ﺑﺮ‬
‫ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﭼﺎه اﻓﺘﺎده ﻗﺮﻳﺶ ﻣﻰﮔﺮﻳﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و در اﺷﻌﺎر ﺧـﻮﻳﺶ از زﻧـﺎن ﻣﺴـﻠﻤﺎن‬
‫ﻳﺎد ﻛﺮد و ﻣﻮﺟﺐ آزار آﻧﻬﺎ ﺷﺪ‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ ﺷﺮ اﺑﻦ اﺷﺮف را ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻰﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى! ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻢ و او را ﻣﻰﻛﺸﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻜﻦ«‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ از ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﻪ روز ﺟﺰ اﻧﺪﻛﻰ ﻛﻪ رﻣﻖ او را ﺣﻔﻆ ﻛﻨـﺪ ﻧﺨـﻮرد و‬
‫ﻧﻨﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ را ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا از ﺧﻮردن و ﻧﻮﺷﻴﺪن ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهاى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى! ﺳﺨﻨﻰ ﮔﻔﺘﻪام ﻛﻪ ﻧﺪاﻧﻢ اﻧﺠﺎم آن ﺗﻮاﻧﻢ ﻳﺎ ﻧﻪ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻜﻠﻴﻔﻰ ﺑﺠﺰ ﻛﻮﺷﻴﺪن ﻧﺪارى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا! ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻰ ﺑﮕﻮى«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ و اﺑﻮ ﻧﺎﺋﻠﻪ ﺳﻠﻜﺎن ﺑﻦ ﺳﻼﻣﻪ ﻛﻪ ﺑﺮادر ﺷﻴﺮى ﻛﻌﺐ ﺑﻮد و ﻋﺒﺎد ﺑﻦ ﺑﺸﺮ و ﺣﺎرث‬
‫ﺑﻦ اوس و اﺑﻮ ﻋﺒﺲ ﺑﻦ ﺟﺒﺮ ﺑﺮ ﻛﺸﺘﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺷﺮف ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و اﺑﻮ ﻧﺎﺋﻠﻪ را ﻛﻪ ﺷـﺎﻋﺮ ﺑـﻮد ﭘـﻴﺶ وى‬
‫‪141‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻋﺘﻰ ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و ﺷﻌﺮى ﺧﻮاﻧﺪ و ﭘﺲ از آن ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻦ ﺷﺮف! ﻣﻦ ﺑﻪ ﺣﺎﺟﺘﻰ ﭘـﻴﺶ‬
‫ﺗﻮ آﻣﺪهام آﻧﺮا ﻧﻬﺎن دار‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻣﺪن اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﻠﻴﻪاى ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﺮﺑﺎن ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻰ ﻣﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺑﺮ ﺿـﺪ ﻣـﺎ ﻫﻤﺴـﺨﻦ ﺷـﺪﻧﺪ و‬
‫راﻫﻬﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ و ﻧﺎﻧﺨﻮران ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻨﺖ اﻓﺘﺎدهاﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﭘﺴﺮ اﺷﺮف ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬از ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻛﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﺷﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻦ ﻧﺎﺋﻠﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ آذوﻗﻪاى ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻔﺮوﺷﻰ و وﺛﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ دﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﻳﺶ را وﺛﻴﻘﻪ دﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﻣﺎ را رﺳﻮا ﻛﻨﻰ؟ ﻣﺮا ﻳﺎراﻧﻰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺮأى ﻣﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ آﻧﻬﺎ را ﭘﻴﺶ ﺗﻮ آرم ﻛﻪ‬
‫آذوﻗﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﻫﻰ و ﻧﻴﻜﻰ ﻛﻨﻰ و ﻣﺎ ﺳﻼح ﺑﻪ وﺛﻴﻘﻪ ﺗﻮ دﻫﻴﻢ« ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻛﺴـﺎن ﺑـﺎ ﺳـﻼح ﭘـﻴﺶ‬
‫ﻛﻌﺐ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ وى ﺑﺪﮔﻤﺎن ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻼح ﺑﺮاى وﺛﻴﻘﻪ ﺑﺲ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺳﻠﻜﺎن ﭘﻴﺶ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻗﺼﻪ را ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﺮد و ﺑﮕﻔـﺖ ﺗـﺎ ﺳـﻼح ﺑﺮﮔﻴﺮﻧـﺪ و‬
‫ﭘﻴﺶ وى ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪«.‬‬
‫»آﻧﮕﺎه ﻫﻤﮕﺎن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاﻫﺸﺎن ﺗﺎ ﺑﻘﻴﻊ ﻏﺮﻗﺪ ﺑﺮﻓﺖ و آﻧﻬﺎ را رواﻧﻪ ﻛـﺮد و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺑﺮوﻳﺪ« و دﻋﺎ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻛﻤﻜﺸﺎن ﻛﻦ‪«.‬‬
‫»آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺷﺒﻰ ﻣﻬﺘﺎب ﺑﻮد و آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﻠﻌﻪ ﻛﻌﺐ رﺳﻴﺪﻧﺪ و اﺑﻮ ﻧﺎﺋﻠﻪ ﺑﺎﻧﮓ‬
‫زد و او ﻛﻪ ﺗﺎزه ﻋﺮوﺳﻰ ﻛﺮده ﺑﻮد از ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺮﺟﺴﺖ و زﻧﺶ او را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ در ﺣﺎل ﺟﻨﮕﻰ و ﻣـﺮد در‬
‫ﺣﺎل ﺟﻨﮓ در ﭼﻨﻴﻦ وﻗﺘﻰ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻤﻴﺮود‪«.‬‬
‫»ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ اﺑﻮ ﻧﺎﺋﻠﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺮا ﺧﻔﺘﻪ ﺑﻴﻨﺪ ﺑﻴﺪارم ﻧﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫»زن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا در ﺻﺪاى وى ﻧﺸﺎن ﺷﺮ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ«‬
‫»ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﺮد را ﺑﻪ ﺳﻮى ﺿﺮﺑﺖ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ‪» «.‬آﻧﮕـﺎه از ﺟـﺎى ﺧـﻮﻳﺶ ﻓـﺮود آﻣـﺪ و‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻰ ﺑﺎ آﻣﺪﮔﺎن ﺳﺨﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻴﺎ ﺑﻪ دره ﻋﺠﻮز ﺷﻮﻳﻢ و ﺑﺎﻗﻰ ﺷﺐ را ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﮕﺬراﻧﻴﻢ«‬
‫ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ«‬
‫»و ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺳﺎﻋﺘﻰ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه اﺑﻮ ﻧﺎﺋﻠﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻫﺎى ﺳـﺮ ﻛﻌـﺐ ﻛﺸـﻴﺪ و ﺑﺒﻮﻳﻴـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻫﺮﮔﺰ ﻋﻄﺮى ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺷﺒﻮ ﻧﺪﻳﺪهام«‪ .‬ﭘﺲ از آن ﺳﺎﻋﺘﻰ ﺑﺮﻓﺖ و ﺑﺎز ﭼﻨﺎن ﻛﺮد ﺗـﺎ ﻛﻌـﺐ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﻳﺎﻓـﺖ و‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻰ ﺑﻌﺪ ﺑﺎز ﭼﻨﺎن ﻛﺮد و ﻣﻮﻫﺎى ﺳﺮ او را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺷﻤﻦ ﺧﺪا را ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ «.‬و ﺷﻤﺸـﻴﺮﻫﺎ ﺑـﺮ او ﻓـﺮود‬
‫آﻣﺪ اﻣﺎ ﻛﺎرى ﻧﺴﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪142‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ دﻳﺪم از ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎ ﻛﺎرى ﺑﺮﻧﻴﺎﻣـﺪ و دﺷـﻤﻦ ﺧـﺪا ﻓﺮﻳـﺎد زد و ﺑـﺮ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻗﻠﻌﻪﻫﺎ آﺗﺶ اﻓﺮوﺧﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺎرﻳﻜﻰ را ﻛﻪ در ﻧﻴﺎم داﺷﺘﻢ ﺑﻪ ﻳﺎد آوردم و ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ او ﻧﻬﺎدم و ﻓﺸﺎر دادم ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻬﻴﮕﺎﻫﺶ رﺳﻴﺪ و دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﺑﻴﻔﺘﺎد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬از ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎى ﻣﺎ زﺧﻤﻰ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻳﺎ ﭘﺎى ﺣﺎرث ﺑﻦ اوس ﺧﻮرده ﺑﻮد‪ .‬و ﺑﺮاه اﻓﺘﺎدﻳﻢ و ﺑﻴﺎﻣـﺪﻳﻢ و از‬
‫ﻣﺤﻞ ﺑﻨﻰ اﻣﻴﺔ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ و ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ و ﺑﻌﺎث ﮔﺬﺷﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺮه ﻋﺮﻳﺾ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬و اوس ﺑﻦ ﺣﺎرث ﻛﻨﺪ ﻣﻰآﻣﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮن از او ﻣﻰرﻳﺨﺖ و ﺳﺎﻋﺘﻰ ﺑﺮاى او ﺑﻤﺎﻧﺪﻳﻢ آﻧﮕﺎه ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺎ آﻣﺪ و ﻋﺎﻗﺒﺖ او را ﺑﺮداﺷﺘﻴﻢ و آﺧـﺮ ﺷـﺐ‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا رﺳﻴﺪﻳﻢ و او اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪو ﺳﻼم ﻛﺮدﻳﻢ و ﭘـﻴﺶ ﻣـﺎ آﻣـﺪ و ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪن‬
‫دﺷﻤﻦ ﺧﺪا را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻴﻢ و ﭘﻴﻤﺒﺮ آب دﻫﻦ ﺑﻪ زﺧﻢ رﻓﻴﻖ ﻣﺎ اﻧﺪاﺧﺖ و ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫»ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻳﻬﻮدان از ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﻫﺮاﺳﺎن ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﻳﻬﻮدى ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﺟﺎن ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﻴﻤﻨﺎك ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺮدان ﻳﻬﻮد دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﺧﻮﻧﺶ را ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪ «.‬ﻣﺤﻴﺼﺔ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﺮ‬
‫اﺑﻦ ﺳﻨﻴﻨﻪ ﺗﺎﺧﺖ و او را ﺑﻜﺸﺖ‪ ،‬وى ﻳﻜﻰ از ﺗﺠﺎر ﻳﻬﻮد ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﺼﻪ و ﻛﺴﺎﻧﺶ رﻓﺖ و آﻣﺪ و داد و ﺳـﺘﺪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺣﻮﻳﺼﺔ اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻫﻨﻮز ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺸﺪه ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻣﺤﻴﺼﻪ ﻳﻬﻮدى را ﺑﻜﺸﺖ او را ﻣﻰزد و ﻣـﻰﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»دﺷﻤﻦ ﺧﺪا‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺮد را ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﭘﻴﻪ در ﺷﻜﻢ دارى از ﻣﺎل اوﺳﺖ ﻛﺸﺘﻰ؟«‬
‫ﻣﺤﻴﺼﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ آﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪ او را ﺑﻜﺸﻢ ﻓﺮﻣﺎن دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﻧﻴﺰ ﺑﻜﺸﻢ« و اﻳـﻦ آﻏـﺎز اﺳـﻼم‬
‫ﺣﻮﻳﺼﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺮا ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﺮا ﺑﻜﺸﻰ ﻣﻴﻜﺸﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﻠﻪ ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺗﺮا ﺑﻜﺸﻢ‪ ،‬ﮔﺮدﻧﺖ را ﻣﻰزﻧﻢ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا دﻳﻨﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ« و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﺳﺮ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺷﺮف را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا آوردﻧﺪ‪«.‬‬
‫»و ﻫﻢ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ او در رﺑﻴﻊ اﻻول اﻳﻦ ﺳﺎل ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ام ﻛﻠﺜﻮم دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و‬
‫در ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ او را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮد و در رﺑﻴﻊ اﻻول ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻏﺰاى اﻧﻤﺎر رﻓﺖ ﻛﻪ آﻧﺮا ﻏﺰوه ذو اﻣـﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق را در اﻳﻦ ﺑﺎب ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ آوردهاﻳﻢ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺗﻮﻟﺪ ﺳﺎﻳﺐ ﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ اﺧﺖ اﻟﻨﻤﺮ در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻏﺰوه ﻗﺮده‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ اﻳﻦ ﺳﺎل ﻏﺰاى ﻗﺮده رخ داد و ﺳـﺎﻻر آن زﻳـﺪ اﺑـﻦ ﺣﺎرﺛـﻪ ﺑـﻮد و اﻳـﻦ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺳﺎﻻرى ﻗﻮم ﻳﺎﻓﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ در ﺳﻔﺮى ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﻓﺮﺳـﺘﺎد در ﻣﺤـﻞ ﻗـﺮده‪،‬‬
‫ﻳﻜﻰ از آﺑﻬﺎى ﻧﺠﺪ‪ ،‬ﻛﺎروان ﻗﺮﻳﺶ را ﻛﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻫﻤﺮاه او ﺑﻮد ﺑﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪143‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫»و ﻗﺼﻪ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﻗﺮﺷﻴﺎن از راه ﺷﺎم ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺷﺪﻧﺪ و راه ﻋﺮاق ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﺮوﻫﻰ‬
‫از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬و از ﺟﻤﻠﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻘﺮه ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛـﺎﻻى ﺗﺠـﺎرت آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻧﻘﺮه ﺑﻮد و ﻳﻜﻰ از ﺑﻜﺮ ﺑﻦ واﺋﻞ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺮات ﺑﻦ ﺣﻴﺎن اﺟﻴﺮ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻠﺪ راه ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ زﻳﺪ ﺑـﻦ ﺣﺎرﺛـﻪ را‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ آب ﻗﺮده ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻪ ﻣﺮدان ﺑﮕﺮﻳﺨﺘﻨـﺪ و اﻣـﻮال ﻛـﺎروان را ﺑﮕﺮﻓـﺖ و ﭘـﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫آورد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﻗﺼﻪ اﻳﻦ ﻏﺰا ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﻣﺤﻤـﺪ راه ﺗﺠـﺎرت ﻣـﺎ را‬
‫ﺑﺴﺘﻪ« و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﮔﺮ در ﻣﻜﻪ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎى ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺨﻮرﻳﻢ«‪.‬‬
‫زﻣﻌﺔ ﺑﻦ اﺳﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ راه ﻧﺠﺪﻳﻪ رود راه را ﺑﺠﻮﻳﺪ«‬
‫ﺻﻔﻮان ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎ ﭼﻨﺪان ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻪ آب ﻧﺪارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻣﺴﺘﺎن ﻣﻰروﻳﻢ‪«.‬‬
‫زﻣﻌﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻓﺮات ﺑﻦ ﺣﻴﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن او را ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و اﺟﻴﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم زﻣﺴﺘﺎن ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺮون آﻣﺪ و از ذات ﻋﺮق ﻋﺒﻮر ﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﻏﻤﺮه رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﺧﺒﺮ ﻛﺎروان ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎل ﺑﺴﻴﺎر و ﻇﺮوف ﻧﻘﺮه داﺷﺖ ﻛﻪ ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻣـﻰﺑـﺮد‪ .‬و‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﺮون ﺷﺪ و راه ﻛﺎروان را ﺑﺒﺴﺖ و آﻧﺮا ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮم ﺑﮕﺮﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺧﻤـﺲ اﻣـﻮال ﻛـﺎروان‬
‫ﺑﻴﺴﺖ ﻫﺰار ﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻬﺎر ﺧﻤﺲ دﻳﮕﺮ را ﺑﻪ زﻳﺪ و ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪ ،‬و ﻓﺮات ﺑﻦ ﺣﻴـﺎن‬
‫را ﻛﻪ اﺳﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ اﮔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮى ﺗﺮا ﻧﻤـﻰﻛﺸـﺪ و ﭼـﻮن ﭘﻴﻤﺒـﺮ او را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ اﺳﻼم آورد و او را رﻫﺎ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺘﻞ اﺑﻰ راﻓﻊ ﻳﻬﻮدى‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻗﺘﻞ راﻓﻊ ﻳﻬﻮدى در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد و ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﻪ وى ﻛﻌـﺐ ﺑـﻦ‬
‫اﺷﺮف را ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻰﻛﺮده ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻧﻴﻤﻪ ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴـﻚ‬
‫را ﺳﻮى او ﻓﺮﺳﺘﺎد‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ را از اﻧﺼﺎر ﺳﻮى اﺑﻮ راﻓﻊ ﻳﻬﻮدى ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺳﺎﻻر ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﻋﺒـﺪ اﷲ‬
‫ﺑﻦ ﻋﻘﺒﻪ ﻳﺎ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﻮ راﻓﻊ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﻣﻰآزرد و ﺑﺮ ﺿﺪ وى ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻴﻜﺮد‬
‫و در ﻗﻠﻌﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺠﺎز ﻣﻘﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫»وﻗﺘﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ وى ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪﻧﺪ آﻓﺘﺎب ﻏﺮوب ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻛﺴﺎن ﮔﻠﻪﻫﺎى ﺧﻮﻳﺶ را‬
‫ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻘﺒﻪ ﻳﺎ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗـﺎ ﻣـﻦ ﺑـﺮوم و ﺑـﺎ‬
‫درﺑﺎن ﺳﺨﻦ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ درآﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺑﺮﻓﺖ و ﭼﻮن ﻧﺰدﻳﻚ در رﺳﻴﺪ ﺟﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﭼﻬﺮه اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻰ ﺑﻪ ﺣﺎﺟﺖ ﻣﺸـﻐﻮل ﺑـﻮد و ﻛﺴـﺎن‬
‫داﺧﻞ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و درﺑﺎن ﺑﺎﻧﮓ زد‪» :‬ﺑﻨﺪه ﺧﺪا اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ درآﻳﻰ درآى ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ در را ﺑﺒﻨﺪم‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪144‬‬

‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬درآﻣﺪم و در ﻃﻮﻳﻠﻪ ﺧﺮى ﻛﻤﻴﻦ ﻛﺮدم و ﭼﻮن ﻛﺴﺎن درآﻣﺪﻧﺪ در را ﺑﺒﺴﺖ و ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﻣﻴﺨﻰ آوﻳﺨﺖ و ﻣﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ را ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻢ و اﺑﻮ راﻓﻊ در ﺑﺎﻻ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻛﺴﺎن ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺖ ﺑﻮد و ﭼـﻮن‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﻣﻦ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻢ و ﻫﺮ درى را ﻣﻰﮔﺸﻮدم از داﺧﻞ ﻣﻰﺑﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ ﻛﺴﺎن ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ‬
‫وى آﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﺑﻨﺪ ﺗﺎ او را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﺪو رﺳﻴﺪم ﻛﻪ در اﻃﺎﻗﻰ ﺗﺎرﻳـﻚ ﻣﻴـﺎن اﻫـﻞ ﺧﺎﻧـﻪ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﺪاﻧﺴﺘﻢ ﻛﺠﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى اﺑﻮ راﻓﻊ!«‬
‫اﺑﻮ راﻓﻊ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ ﺳﻮى ﺻﺪا دوﻳﺪم و ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺰدم و ﺣﻴﺮت زده ﺑﻮدم و از ﺷﻤﺸﻴﺮى ﻛـﺎرى ﻧﺴـﺎﺧﺖ‪ .‬اﺑـﻮ‬
‫راﻓﻊ ﻓﺮﻳﺎد زد و ﻣﻦ از اﻃﺎق ﺑﺮون ﺷﺪم و ﻟﺤﻈﻪاى ﺑﻌﺪ درآﻣﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﺑﺎﻧﮓ ﭼﻪ ﺑﻮد؟«‬
‫اﺑﻮ راﻓﻊ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﻜﻰ در اﻃﺎق ﺑﻮد و ﻣﺮا ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ زد«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺰدم ﻛﻪ زﺧﻤﻰ ﺷﺪ اﻣﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﻧﺸﺪ و ﺳﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﺑﻪ ﺷﻜﻢ او ﻓﺮود ﻛـﺮدم ﻛـﻪ از‬
‫ﭘﺸﺘﺶ درآﻣﺪ و داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ او را ﻛﺸﺘﻪام‪ ،‬آﻧﮕﺎه درﻫﺎ را ﻳﻜﻰ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮى ﮔﺸﻮدم ﺗﺎ ﺑﻪ ﭘﻠـﻪاى رﺳـﻴﺪم و ﭘـﺎ‬
‫ﻧﻬﺎدم و ﭘﻨﺪاﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ رﺳﻴﺪهام و ﺷﺒﻰ ﻣﻬﺘﺎب ﺑﻮد و ﺑﻴﻔﺘﺎدم و ﭘﺎﻳﻢ ﺑﺸﻜﺴﺖ و آﻧﺮا ﺑـﺎ ﻋﻤﺎﻣـﻪ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﺴﺘﻢ و ﺑﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ در ﻧﺸﺴﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻣﺸﺐ ﻧﺮوم ﺗﺎ از ﻣﺮگ وى ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮم«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﺧﺮوس ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮآورد ﻳﻜﻰ از ﺑﺎﻻى ﺣﺼـﺎر ﺑﺎﻧـﮓ زد ﻛـﻪ اﺑـﻮ راﻓـﻊ ﺑﺎزرﮔـﺎن ﻣـﺮدم ﺣﺠـﺎز‬
‫درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬و ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﻢ رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ ﻓﺮار ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا اﺑﻮ راﻓﻊ را ﻛﺸﺖ و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻢ و ﻗﺼـﻪ‬
‫را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺎﻳﺖ را دراز ﻛﻦ« و ﭘﺎﻳﻢ را دراز ﻛﺮدم و دﺳﺖ ﺑﺪان ﻣﺎﻟﻴﺪ و ﮔﻮﻳﻰ ﻫﺮﮔﺰ آﺳـﻴﺐ‬
‫ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﭘﻴﻤﺒﺮ در ذىﺣﺠﻪ ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮت ﻛﺲ ﺑﺮاى ﻛﺸﺘﻦ اﺑﻮ راﻓﻊ ﺳﻼم‬
‫ﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن وى اﺑﻮ ﻗﺘﺎده و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ و ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻦ ﺳﻨﺎن و اﺳﻮد ﺑﻦ ﺧﺰاﻋﻰ‬
‫و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﻧﻴﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻗﺼﻪ را ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻼم ﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬اﺑﻮ راﻓﻊ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﺿﺪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪى ﻣﻰﻛﺮد و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﺟﻨﮓ اﺣﺪ اوﺳﻴﺎن‪ ،‬ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺷﺮف را ﻛﻪ ﺑـﺎ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫دﺷﻤﻨﻰ داﺷﺖ و ﺑﺮ ﺿﺪ او ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻰﻛﺮد ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﺰرﺟﻴﺎن از ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻼم ﺑﻦ اﺑﻰ‬
‫اﻟﺤﻘﻴﻖ را ﻛﻪ در ﺧﻴﺒﺮ ﺑﻮد ﺑﻜﺸﻨﺪ و او اﺟﺎزه داد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺷﻬﺎب زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ داده ﺑﻮد اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛـﻪ دو ﻗﺒﻴﻠـﻪ اﻧﺼـﺎر‬
‫اوس ﺧﺰرج ﭼﻮن دو ﻗﻮچ در ﺧﺪﻣﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ داﺷﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻴﻨﻜﻪ اوﺳﻴﺎن ﺧﺪﻣﺘﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﺧﺰرﺟﻴﺎن ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮ ﻣﺎ ﭘﻴﺸﻰ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ «.‬و آرام ﻧﻤﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻛﺎرى ﻧﻈﻴﺮ آن اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﺧﺰرﺟﻴﺎن ﻛﺎرى ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اوﺳﻴﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪145‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫»و ﭼﻮن اوﺳﻴﺎن ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺷﺮف را ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد ﻛﺸﺘﻨﺪ ﺧﺰرﺟﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺑﺮ ﻣﺎ‬
‫ﭘﻴﺸﻰ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدى ﻛﻪ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﺑﻦ اﺷﺮف ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻴﺴﺖ و ﻧـﺎم‬
‫اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ ﻛﻪ در ﺧﻴﺒﺮ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻣﺪ و از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﺮاى ﻛﺸﺘﻦ او اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و او اﺟﺎزه‬
‫داد و ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ از ﺧﺰرﺟﻴﺎن ﺳﻮى او رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ و ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻦ ﺳﻨﺎن و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑـﻦ اﻧـﻴﺲ و‬
‫اﺑﻮ ﻗﺘﺎده و ﺧﺰاﻋﻰ ﺑﻦ اﺳﻮد از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺎﻻرى ﮔﺮوه را ﺑﻪ اﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ داد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬از ﻛﺸـﺘﻦ‬
‫زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮددارى ﻛﻨﻨﺪ و آن ﮔﺮوه ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻴﺒﺮ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺳﻮى ﺧﺎﻧﻪ اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ رﻓﺘﻨﺪ‬
‫و او در ﺑﺎﻻ ﺧﺎﻧﻪاى ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﺮخ روﻣﻰ ﺑﺮ آن ﺑﻮد و ﺑﺮ آن ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ در وى رﺳﻴﺪﻧﺪ و اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‬
‫و زن او ﺑﺮون آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﻛﻴﺴﺘﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از ﻣﺮدم ﻋﺮﺑﻴﻢ و آذوﻗﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬درآﻳﻴﺪ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن درآﻣﺪﻳﻢ در اﻃﺎق را ﺑﻪ روى زن ﺑﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻴﻢ ﻣـﺰاﺣﻢ ﻣـﺎ ﺷـﻮد و او ﺑﺎﻧـﮓ زد و‬
‫ﺣﻀﻮر ﻣﺎ را ﺧﺒﺮ داد‪ .‬اﺑﻮ راﻓﻊ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺳﻮى او ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻳﻢ و در ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﺷﺐ از‬
‫ﺳﭙﻴﺪى او ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺟﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻰ ﻳﻚ زن ﻗﺒﻄﻰ ﺧﻔﺘﻪ ﺑﻮد و ﭼﻮن زن ﺑﺎﻧﮓ زد ﺑﻪ روى او ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻛﺸـﻴﺪﻳﻢ‬
‫اﻣﺎ ﻣﻨﻊ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﻪ ﻳﺎد آوردﻳﻢ و دﺳﺖ از او ﺑﺪاﺷﺘﻴﻢ و اﮔﺮ ﻣﻨﻊ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺒﻮد او را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن اﺑﻮ راﻓﻊ را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺰدﻳﻢ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﻧﻴﺲ ﺷﻤﺸﻴﺮ در ﺷﻜﻤﺶ ﻓﺮو ﺑﺮد و او ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑـﺲ‪،‬‬
‫ﺑﺲ‪«،‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﺲ از آن ﺑﺮون آﻣﺪﻳﻢ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ ﺧﻮب ﻧﻤﻰدﻳﺪ و از ﭘﻠﻪ ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﺑـﻪ ﺳـﺨﺘﻰ آﺳـﻴﺐ‬
‫دﻳﺪ ﻛﻪ او را ﺑﺮداﺷﺘﻴﻢ و ﺳﻮى ﻧﻬﺮى رﻓﺘﻴﻢ و در آن‪ ،‬ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻳﻬﻮدان آﺗﺶ اﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮ در ﺟﺴﺘﺠﻮى ﻣﺎ رﻓﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﻧﻮﻣﻴﺪ ﺷـﺪﻧﺪ ﭘـﻴﺶ اﺑـﻮ راﻓـﻊ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ و او را ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﻰداد در ﻣﻴﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﻣـﺮده اﺳـﺖ؟« ﻳﻜـﻰ از ﻣـﺎ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺑـﺮوﻳﻢ‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ« و ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم درآﻣﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻳﻬﻮدان اﻃﺮاف اﺑﻮ راﻓﻊ ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧـﺶ ﻛـﻪ ﭼـﺮاغ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫داﺷﺖ در ﭼﻬﺮه او ﻧﻈﺮ ﻣﻰﻛﺮد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺻﺪاى اﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ اﻣﺎ ﺑـﺎور ﻧﻜـﺮدم و ﮔﻔـﺘﻢ اﺑـﻦ‬
‫ﻋﺘﻴﻚ ﻛﺠﺎ و اﻳﻨﺠﺎ ﻛﺠﺎ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﺳﻮى اﺑﻮ راﻓﻊ رﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺪو ﺑﻨﮕﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻳﻬﻮدى ﻣﺮد‪«.‬‬
‫رﻓﻴﻖ ﻣﺎ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ ﺳﺨﻨﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻧﺸﻨﻴﺪه ﺑﻮدم‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن رﻓﻴﻖ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﮕﻔﺖ اﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ را ﺑﺮداﺷﺘﻴﻢ و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻴﻢ و ﺧﺒﺮ ﻗﺘﻞ دﺷـﻤﻦ‬
‫ﺧﺪا را ﺑﮕﻔﺘﻴﻢ و ﺑﻪ ﻧﺰد وى اﺧﺘﻼف ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ از ﻣﺎ او را ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺪﻋﻰ ﻛﺸﺘﻦ او ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎى ﺧﻮد را ﺑﻴﺎرﻳﺪ«‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﻴﺎوردﻳﻢ در آن ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﭼـﻮن ﺷﻤﺸـﻴﺮ اﺑـﻦ‬
‫اﻧﻴﺲ را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ او را ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن اﺳﺘﺨﻮان را در آن ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪146‬‬

‫ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ درﺑﺎره ﻗﺘﻞ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺷﺮف و ﺳﻼم ﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﻘﻴﻖ ﺷﻌﺮى ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻀـﻤﻮن آن‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»اى اﺑﻦ ﺣﻘﻴﻖ و اى اﺑﻦ اﺷﺮف!«‬
‫»دﻟﻴﺮا ﮔﺮوﻫﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دﻳﺪﻳﺪ«‬
‫»ﻛﻪ ﭼﻮن ﺷﻴﺮ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺗﻴﺰ ﺳﻮى ﺷﻤﺎ ﺷﺪﻧﺪ«‬
‫»و ﻣﺮگ ﺑﺸﻤﺎ ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪﻧﺪ«‬
‫»ﻛﻪ در ﻛﺎر دﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﻨﺎ ﺑﻮدﻧﺪ«‬
‫»و ﻣﺎﻳﻪ زﺑﻮﻧﻰ ﺳﺘﻢ ﺑﻮدﻧﺪ«‬
‫دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﻧﻴﺲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاى ﻛﺸﺘﻦ اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ‬
‫ﺑﻮد و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﻧﻴﺲ و اﺑﻮ ﻗﺘﺎده و ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ از اﻧﺼﺎر و آﻧﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺐ ﺑﻪ ﺧﻴﺒﺮ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﻧﻴﺲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ‪ ،‬درﻫﺎ را ﻣﻰﺑﺴﺘﻴﻢ و ﻛﻠﻴﺪ آﻧﺮا ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﻫﻤﻪ درﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷـﺪ و ﻛﻠﻴـﺪ‬
‫آﻧﺮا در ﮔﻮداﻟﻰ اﻧﺪاﺧﺘﻴﻢ آﻧﮕﺎه ﺳﻮى ﺑﺎﻻ ﺧﺎﻧﻪاى رﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و ﻣﻦ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ‬
‫ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻴﻢ و ﻳﺎران ﻣﺎ در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺖ و زن اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ‬
‫ﺻﺪاى ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ در ﻳﺜﺮب اﺳﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ در اﻳﻦ وﻗﺖ اﻳﻨﺠﺎ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮد‪ .‬در را ﺑﺎز‬
‫ﻛﻦ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻤﺮد در اﻳﻦ وﻗﺖ ﻛﺲ را از در ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺮاﻧﺪ‪«.‬‬
‫زن اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و در را ﮔﺸﻮد و ﻣﻦ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ درآﻣﺪﻳﻢ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»زن را ﺑﺰن‪ «.‬و ﻣﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻛﺸﻴﺪم و رﻓﺘﻢ ﻛﻪ او را ﺑﺰﻧﻢ و ﺑﻪ ﻳﺎد آوردم ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻛﺸﺘﻦ زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻨـﻊ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد و دﺳﺖ از او ﺑﺪاﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ ﺑﻪ ﻧﺰد اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ رﻓﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ را در ﺑﺎﻻ ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺎرﻳﻚ ﻣﻰدﻳﺪم از ﺑﺲ ﻛﻪ ﺳﭙﻴﺪ ﺑﻮد و ﭼﻮن او ﻣـﺮا ﺑـﺎ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺪﻳﺪ ﻣﺘﻜﺎ را ﺟﻠﻮ ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻣﻦ ﭘﻴﺶ رﻓﺘﻢ ﻛﻪ او را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺰﻧﻢ اﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ‪،‬‬
‫و او را زﺧﻤﻰ ﻛﺮدم‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﻧﻴﺲ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺑﻜﺸﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬آرى«‬
‫و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﻧﻴﺲ ﺑﺮﻓﺖ و او را ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﻧﻴﺲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺶ اﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ رﻓﺘﻢ و راه ﺧﻮﻳﺶ ﮔـﺮﻓﺘﻴﻢ و زن ﻓﺮﻳـﺎد زد‪ :‬ﺷـﺒﻴﺨﻮن!‬
‫ﺷﺒﻴﺨﻮن!«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﻴﻚ از ﭘﻠﻪ ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺎﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻢ‪«.‬‬
‫‪147‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﻣﻦ او را ﺑﺮداﺷﺘﻢ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬راه ﺑﻴﻔﺖ ﭘﺎﻳﺖ ﻃﻮرى ﻧﺸﺪه‪ «.‬و روان ﺷﺪﻳﻢ و ﻳﺎدم آﻣﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﻤﺎﻧﻢ را روى ﭘﻠﻪ ﻧﻬﺎدهام و ﺑﺮاى ﺑﺮداﺷـﺘﻦ آن ﺑﺎزﮔﺸـﺘﻢ و ﺧﻴﺒﺮﻳـﺎن را دﻳـﺪم ﻛـﻪ درﻫـﻢ اﻓﺘـﺎدهاﻧـﺪ و ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺳﺨﻨﺸﺎن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ را ﻛﻰ ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻫﺮ ﻛﻪ را ﻣﻰدﻳـﺪم ﻣـﻰﮔﻔـﺘﻢ‪» :‬اﺑـﻦ اﺑـﻰ‬
‫اﻟﺤﻘﻴﻖ را ﻛﻰ ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن از ﭘﻠﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻴﻢ و ﻣﺮدم در ﭘﻠﻜﺎن آﻣﺪ و رﻓﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﻤﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮداﺷـﺘﻢ و‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ و ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻴﻮﺳﺘﻢ و روان ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬روز ﻧﻬﺎن ﻣﻰﺷﺪﻳﻢ و ﺷﺐ راه ﻣﻰرﻓﺘﻴﻢ و ﭼﻮن ﻫﻨﮕـﺎم روز‬
‫ﻧﻬﺎن ﻣﻰﺷﺪﻳﻢ ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﻣﻰﮔﻤﺎﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻴﺰى دﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ اﺷﺎره ﻛﻨﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺑﻴﻀﺎ رﺳﻴﺪﻳﻢ ﻣﻦ‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺷﺪم و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺸـﺎن ﺑـﻮدم و ﻧﺰدﻳـﻚ ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫رﺳﻴﺪم‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺰى دﻳﺪى؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻧﻪ وﻟﻰ دﻳﺪم ﻛﻪ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪهاﻳﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻢ از ﺗﺮس ﺑﺪوﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در ﺷﻌﺒﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺣﻔﺼﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﺮ را ﺑـﻪ زﻧـﻰ ﮔﺮﻓـﺖ‪ ،‬در اﻳـﺎم ﺟﺎﻫﻠﻴـﺖ‬
‫ﺣﻔﺼﻪ زن ﺧﻨﻴﺲ ﺑﻦ ﺣﺬاﻓﻪ ﺳﻬﻤﻰ ﺑﻮده و ﺷﻮﻫﺮش ﻣﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﺟﻨﮓ اﺣﺪ رخ داد ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﺷﻨﺒﻪ ﻫﻔﺘﻢ ﺷﻮال ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ اﺣﺪ‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺒﺐ ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﻣﻴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﺟﻨﮓ ﺑـﺪر ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺟﻤﻌـﻰ از اﺷـﺮاف‬
‫ﻗﺮﻳﺶ در اﺛﻨﺎى آن ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب ﻧﻴﺰ ﻛﺎروان‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ رﺑﻴﻌﻪ و ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ و ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﺳـﺮان ﻗـﺮﻳﺶ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﭘﺪر ﻳﺎ ﭘﺴﺮ ﻳﺎ ﺑﺮادرﺷﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﺎ اﺑـﻮ ﺳـﻔﻴﺎن و ﻫﻤـﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﻛـﻪ در ﻛـﺎروان ﭼﻴـﺰى‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻴﻜﺎن ﺷﻤﺎ را ﺑﻜﺸﺖ ﺑﺎ ﻣﺎل ﻛﺎروان ﺑﺮاى ﺟﻨـﮓ وى ﻛﻤـﻚ ﻛﻨﻴـﺪ‪ «.‬و‬
‫آﻧﻬﺎ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﺣﺒﺸﻴﺎن و ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻛﻨﺎﻧﻪ و ﻣﺮدم ﺗﻬﺎﻣﻪ ﻛﻪ اﻃﺎﻋﺘﺸﺎن ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ ﺑـﺮاى ﺟﻨـﮓ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺎده ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﻮ ﻋﺰة ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺟﻤﺤﻰ ﺟﺰو اﺳﻴﺮان ﺑﺪر ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ او ﻣﻨﺖ ﻧﻬﺎده ﺑـﻮد ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ ﻓﻘﻴﺮ ﺑﻮد و ﭼﻨﺪ دﺧﺘﺮ داﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪاى! ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ داﻧـﻰ ﻣـﻦ ﻓﻘﻴـﺮم و ﻋﻴﺎﻟﻤﻨـﺪ و‬
‫ﻣﺤﺘﺎج‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻨﺖ ﺑﻨﻪ« و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ او ﻣﻨﺖ ﻧﻬﺎد‪ ،‬و ﺑﻰﻓﺪﻳﻪ آزادش ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺑﺮاى اﺣﺪ ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺑﻪ اﺑﻮ ﻋﺰه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻣﺮدى ﺷﺎﻋﺮى ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻴـﺎ و ﻣـﺎ را ﺑـﻪ زﺑـﺎن‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻤﻚ ﻛﻦ«‬
‫اﺑﻮ ﻋﺰه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻨﺖ ﻧﻬﺎده و ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺮ ﺿﺪ وى ﺷﻤﺎ را ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﺻﻔﻮان ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻰ و ﻣﻦ ﺗﻌﻬﺪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻰ ﺗﻮرا ﺑﻰ ﻧﻴﺎز ﻛﻨﻢ و اﮔﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪى‬
‫دﺧﺘﺮان ﺗﺮا ﭘﻴﺶ دﺧﺘﺮان ﺧﻮدم ﺑﺒﺮم ﻛﻪ در ﺗﻨﮕﻰ و ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺷﺮﻳﻚ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪148‬‬

‫اﺑﻮ ﻋﺰه ﺑﺮون ﺷﺪ و در ﺗﻬﺎﻣﻪ ﻣﻰرﻓﺖ و ﺑﻨﻰ ﻛﻨﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﻓﻊ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﻧﻴﺰ ﺳﻮى‬
‫ﺑﻨﻰ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻛﻨﺎﻧﻪ رﻓﺖ و ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺗﺮﻏﻴﺒﺸﺎن ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ ﻏﻼم ﺣﺒﺸﻰ ﺧﻮﻳﺶ را ﻛﻪ وﺣﺸﻰ ﻧﺎم داﺷﺖ و زوﺑﻴﻦ ﺑﻪ رﺳﻢ ﺣﺒﺸـﻴﺎن ﻣـﻰاﻧـﺪاﺧﺖ و‬
‫زوﺑﻴﻦ او ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻄﺎ ﻣﻰﻛﺮد ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﺎ او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺮون ﺷﻮ و اﮔﺮ ﻋﻤﻮى ﻣﺤﻤﺪ را ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎم ﻋﻤﻮى ﻣﻦ‬
‫ﻃﻌﻴﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﺪى ﻛﺸﺘﻰ ﺗﺮا آزاد ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎن ﺧﻮد از ﺣﺒﺸﻴﺎن و ﺑﻨﻰ ﻛﻨﺎﻧﻪ و اﻫﻞ ﺗﻬﺎﻣﻪ ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺎن را ﻧﻴﺰ ﻫﻤـﺮاه ﺑﺮدﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮدان را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻊ ﻓﺮارﺷﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن اﺑﻦ ﺣﺮب ﺳﺎﻻر ﻗﻮم‪ ،‬ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ را‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺮد و ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺟﻬﻞ‪ ،‬ام ﺣﻜﻴﻢ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻫﺸﺎم را و ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ وﻟﻴﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﻐﻴﺮه را‪ ،‬و ﺻﻔﻮان اﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺑﺮزه و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﺑﺮه‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺛﻘﻔﻰ را ﻛﻪ ﻣﺎدر ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑـﻦ ﺻـﻔﻮان‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص رﻳﻄﻪ دﺧﺘﺮ ﻣﻨﺒﻪ ﺑﻦ ﺣﺠﺎج را ﻛﻪ ﻣﺎدر ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻋـﺎص ﺑـﻮد و ﻃﻠﺤـﺔ ﺑـﻦ اﺑـﻰ‬
‫ﻃﻠﺤﻪ ﺳﻼﻓﻪ دﺧﺘﺮ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺷﻬﻴﺪ را ﻛﻪ ﺳﻪ ﻓﺮزﻧﺪ از او داﺷﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺴﺎﻓﻊ و ﺟﻼس و ﻛﻼب ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﭘﺪرﺷﺎن در اﺣﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﺧﻨﺎس دﺧﺘﺮ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻣﻀﺮب ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﺧﻮﻳﺶ اﺑﻰ ﻋﺰﻳﺰ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ ﺑﺮون ﺷﺪ‪ .‬وى‬
‫ﻣﺎدر ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮه دﺧﺘﺮ ﻋﻠﻘﻤﻪ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ از زﻧﺎن ﺑﻨﻰ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮون ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ وﺣﺸﻰ را ﻣﻰدﻳﺪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎﺑﺎ ﺳـﻴﺎه اﻧﺘﻘـﺎم ﻣـﺎ را‬
‫ﺑﮕﻴﺮ« ﺑﺎﺑﺎ ﺳﻴﺎه ﻛﻨﻴﻪ وﺣﺸﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن روان ﺷﺪﻧﺪ و راه ﭘﻴﻤﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از آﻣﺪﻧﺸﺎن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﮔﺎوى ﺑﻪ ﺧﻮاب دﻳﺪم و آﻧﺮا ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻰ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮدم و دﻳﺪم ﻛﻪ دم ﺷﻤﺸـﻴﺮم ﺷـﻜﺎف ﺑﺮداﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد و دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ را در زرهاى ﺑﺮدم و آﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮدم‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ و ﻗﺮﺷـﻴﺎن را‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ واﮔﺬارﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ و ﻣﺤﻨﺖ اﻓﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﺎ آﻳﻨﺪ در ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ روز ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺑﻪ اﺣﺪ رﺳﻴﺪﻧﺪ و آن روز و ﭘﻨﺠﺸﻨﺒﻪ و ﺟﻤﻌﻪ را آﻧﺠﺎ ﻣﻘﻴﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑـﻪ‬
‫روز ﺟﻤﻌﻪ ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﺑﻪ دره اﺣﺪ رﻓﺖ و روز ﺷﻨﺒﻪ دو ﮔﺮوه رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫رأى ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻦ ﺳﻠﻮك ﻣﺎﻧﻨﺪ رأى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻮى دﺷﻤﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ رﻓﺖ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮون ﺷﺪن‬
‫از ﻣﺪﻳﻨﻪ را ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﻪ در ﺑﺪر ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻴﺸﺎن در اﺣﺪ ﻛﺸـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻣﺎ را ﺳﻮى دﺷﻤﻦ ﺑﺒﺮ ﻛﻪ ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﺎ ﺗﺮﺳﻴﺪهاﻳﻢ ﻳﺎ زﺑﻮﻧﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻤﺎن ﻛﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺳﻮى دﺷﻤﻦ رﻓﺘﻪاﻳـﻢ ﺷﻜﺴـﺖ‬
‫ﺧﻮردهاﻳﻢ و ﻫﺮ وﻗﺖ دﺷﻤﻦ وارد ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺷﺪه ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮﺷﻴﺎن را واﮔﺬار ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ‬
‫اﻓﺘﻨﺪ و اﮔﺮ وارد ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺮدان رو ﺑﻪ رو ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺠﻨﮕﻨﺪ و زﻧﺎن و ﻛﻮدﻛﺎن از ﺑﺎﻻ ﺳﻨﮕﺸـﺎن اﻧﺪازﻧـﺪ و اﮔـﺮ‬
‫ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﻮﻣﻴﺪى رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪149‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫وﻟﻰ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ رو ﺑﻪ رو ﺷﻮﻧﺪ ﭼﻨﺪان اﺻﺮار ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ رﻓـﺖ و زره‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ روز ﺟﻤﻌﻪ ﭘﺲ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﺑﻮد‪ .‬در ﻫﻤﺎن روز ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو‪ ،‬ﻣﺮده ﺑـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ او ﻧﻤﺎز ﻛﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﻗﻮم ﺑﺮون ﺷﺪ و ﻛﺴﺎن ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎرﺿﺎﻳﻰ ﺑﺮون ﺷﺪ‬
‫و ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬رواﻳﺖ ﺳﺪى ﺑﻪ ﻣﻀﻤﻮن دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻗﺮﺷـﻴﺎن و‬
‫ﻃﺮﻓﺪاراﻧﺸﺎن ﺑﻪ اﺣﺪ رﺳﻴﺪهاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟«‬
‫ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮى اﻳﻦ ﺳﮕﺎن ﺑﺮ«‬
‫اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻫﺮﮔﺰ در دﻳﺎر ﻣﺎ دﺷﻤﻦ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ ﺣﺎﻻ ﻛﻪ ﺗﻮ‬
‫در ﻣﻴﺎن ﻣﺎﻳﻰ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺳﻠﻮل را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻫﺮﮔﺰ وى را ﻧﺨﻮاﻧﺪه ﺑﻮد و ﺑﺎ او ﻣﺸﻮرت ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎ را ﺳﻮى اﻳﻦ ﺳﮕﺎن ﺑﺮ« ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ درآﻳﺪ و در ﻛﻮﭼﻪﻫﺎ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ اﻧﺼﺎرى ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا از ﺑﻬﺸﺖ ﻣﺤﺮوم ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺣـﻖ‬
‫ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻰروم«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﺳﺒﺐ؟«‬
‫ﻧﻌﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﺟﺰ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻰ و از‬
‫ﺟﻨﮓ ﻓﺮار ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ« و ﻧﻌﻤﺎن آن روز ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ زره ﺧﻮﻳﺶ را ﺧﻮاﺳﺖ و ﺑﭙﻮﺷﻴﺪ و ﭼﻮن ﻛﺴﺎن دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ زره ﭘﻮﺷـﻴﺪ ﭘﺸـﻴﻤﺎن‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺪ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﻛﻪ وﺣﻰ ﺑﺪو ﻣﻰرﺳﺪ ﺑـﻪ ﻛـﺎرى واداﺷـﺘﻴﻢ‪ «.‬و ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ و‬
‫ﭘﻮزش ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻫﺮ ﭼﻪ راى ﺗﺴﺖ ﻫﻤﺎن ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬روا ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮى زره ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﺮود و آﻧﺮا در آورد‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻫﺰار ﻛﺲ ﺳﻮى اﺣﺪ روان ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﻛﻨﻴﺪ ﻇﻔﺮ ﻳﺎﺑﻴﺪ« و ﭼﻮن از ﻣﺪﻳﻨﻪ‬
‫ﺑﺮون رﻓﺖ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻦ ﺳﻠﻮل ﺑﺎ ﺳﻴﺼﺪ ﻛﺲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و اﺑﻮ ﺟﺎﺑﺮ ﺳﻠﻤﻰ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﻧﻬﺎ رﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻰ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺟﻨﮕﻰ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﺎ ﻛﻦ و ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺮﮔﺮد‪ «.‬و ﺧﺪاى ﻋـﺰ و ﺟـﻞ ﻓﺮﻣـﻮد‬
‫وﻗﺘﻰ ﻛﻪ دو ﻃﺎﻳﻔﻪ از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﺎن ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻤﻪ و ﺑﻨﻰ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑـﺎ ﻋﺒـﺪ‬
‫اﷲ اﺑﻰ ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺧﺪا آﻧﻬﺎ را ﻣﺼﻮن داﺷﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻛﺲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻫﻨﮓ ﺑﺮون ﺷﺪن ﻛﺮد ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺗـﺮا ﻧﺎﺑـﻪ دﻟﺨـﻮاه ﺑﻴـﺮون‬
‫ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ و ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻤﺎن«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ زره ﭘﻮﺷﻴﺪ ﻧﺒﺎﻳﺪ آﻧﺮا درآرد ﺗﺎ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﺪ«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪150‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻫﺰار ﻣﺮد ﺑﺮون ﺷﺪ و در »ﺷﻮط« ﻣﻴﺎن راه اﺣﺪ و ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ اﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻦ ﺳﻠﻮل ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﺳﻮم ﻛﺴﺎن از او ﺟﺪا ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺮو آﻧﻬﺎ ﺷﺪ و ﺑﺮون آﻣﺪ و ﺧﻼف ﻣﻦ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺨـﺪا ﻧﻤـﻰداﻧـﻴﻢ ﭼـﺮا اﻳﻨﺠـﺎ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ ﻣﻰدﻫﻴﻢ« و ﺑﺎ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ ﭘﻴﺮو او ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﺰام‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﻧﻬﺎ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﻮم ﺧﺪا را ﺑﻪ ﻳﺎد آرﻳﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺷﻤﻦ رﻫﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺷﻤﺎ را رﻫﺎ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻳﻢ وﻟﻰ ﻣﻰداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺟﻨﮕـﻰ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ «.‬و ﭼﻮن اﺻﺮار ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﺘﺎن ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ اوﻳﻴﺪ و ﻣـﺎ را از ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺑﻰﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ از ﻣﺤﻞ ﺷﻴﺨﻴﻦ ﺑﺎ ﺳﻴﺼﺪ ﻛﺲ ﺟﺪا ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪا‬
‫ﺑﺎ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻛﺲ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺳﻪ ﻫﺰار ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ دوﻳﺴﺖ اﺳﺐ‪ ،‬و ﭘﺎﻧﺰده زن ﻫﻤﺮاﻫﺸﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻛﺲ‬
‫از آﻧﻬﺎ زره داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻳﻜﺼﺪ زره داﺷﺘﻨﺪ و دو اﺳﺐ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از آن ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑـﻮد و ﻳﻜـﻰ از اﺑـﻰ ﺑـﺮده‬
‫ﺣﺎرﺛﻰ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺲ از ﻣﻐﺮب در ﻣﺤﻞ ﺷﻴﺨﻴﻦ ﺟﻨﮕﺎوران را ﺳﺎن دﻳﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻰ را رد ﻛـﺮد ﻛـﻪ زﻳـﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ و اﺑﻦ ﻋﻤﺮو اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﻇﻬﻴﺮ و ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻋﺎزب و ﻋﺮاﺑﺔ ﺑﻦ اوس و اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ ﺧﺪرى از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬راﻓـﻊ‬
‫ﺑﻦ ﺧﺪﻳﺞ را ﻧﻴﺰ ﻛﻮﭼﻚ دﻳﺪ و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ او را رد ﻛﻨﺪ اﻣﺎ راﻓﻊ ﺑﺮ روى ﭘﻨﺠﻪ ﭘﺎ اﻳﺴﺘﺎد و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑـﻪ او اﺟـﺎزه‬
‫داد‪ .‬ﺳﻤﺮة ﺑﻦ ﺟﻨﺪب ﻧﻴﺰ اﺟﺎزه ﻳﺎﻓﺖ‪«.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎدر ﺳﻤﺮه زن ﻣﺮى ﺑﻦ ﺳﻨﺎن‪ ،‬ﻋﻤﻮى اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ ﺧﺪرى‪ ،‬ﺑﻮد و در ﺧﺎﻧﻪ او ﺑﺰرگ ﺷﺪه ﺑﻮد و‬
‫ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى اﺣﺪ ﻣﻰرﻓﺖ و ﻳﺎران ﺧﻮد را ﺳﺎن دﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻤﺮة ﺑﻦ ﺟﻨﺪب را ﺟـﺰو ﺧﺮدﺳـﺎﻻن رد ﻛـﺮد و ﺑـﻪ‬
‫راﻓﻊ ﺑﻦ ﺧﺪﻳﺞ اﺟﺎزه داد و ﺳﻤﺮه ﺑﻪ ﻧﺎﭘﺪرى ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪر ﺟﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ راﻓﻊ ﺑﻦ ﺧﺪﻳﺞ اﺟﺎزه داد و ﻣﺮا‬
‫رد ﻛﺮد وﻟﻰ ﻣﻦ در ﻛﺸﺘﻰ راﻓﻊ را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻰزﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﺮى ﺑﻦ ﺳﻨﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮ ﻣﺮا رد ﻛﺮدى و راﻓﻊ ﺑﻦ ﺧﺪﻳﺞ را اﺟـﺎزه دادى اﻣـﺎ ﭘﺴـﺮ ﻣـﻦ او را‬
‫زﻣﻴﻦ ﻣﻰزﻧﺪ« ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻰ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺳﻤﺮه‪ ،‬راﻓﻊ را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ زد و ﺑﻪ او ﻧﻴﺰ اﺟﺎزه داد ﻛﻪ در ﺟﻨـﮓ‬
‫اﺣﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در راه اﺣﺪ اﺑﻮ ﺧﻴﺜﻤﻪ ﺣﺎرﺛﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ از ﺣﺮه ﺑﻨﻰ ﺣﺎرﺛﻪ ﻋﺒﻮر ﻛﺮد و آﻧﺠﺎ دم اﺳﺒﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮى ﺧﻮرد ﻛﻪ از‬
‫ﻧﻴﺎم درآﻣﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ ﻓﺎل زدن را ﺧﻮش داﺷﺖ اﻣﺎ اﻓﺮاط ﻧﻤﻰﻛﺮد ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را در ﻧﻴﺎم ﻛﻦ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎ از ﻧﻴﺎم درآﻳﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را از راﻫﻰ ﺑﺒﺮد ﻛﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻗﻮم ﮔﺬر ﻧﻜﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺣﺜﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻢ«‬
‫‪151‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻮ ﺣﺜﻤﻪ ﭘﻴﺶ اﻓﺘﺎد و او را از ﺣﺮه ﺑﻨﻰ ﺣﺎرﺛﻪ و اراﺿﻰ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﻮر داد و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﻦ ﻗﻴﻈﻰ ﮔﺬﺷﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﻰ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻋﺒﻮر ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران وى را ﺑﺪاﻧﺴﺖ ﺧﺎك ﺑﻪ روى آﻧﻬﺎ ﻣﻰاﻓﺸﺎﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔـﺮ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻰ روا ﻧﻤﻰدارم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎغ ﻣﻦ درآﻳﻰ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ و ﻣﺸﺘﻰ ﺧﺎك ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ اﮔﺮ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻧﻤﻰﺧﻮرد ﺑﻪ‬
‫روﻳﺖ ﻣﻰزدم‪ «.‬ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ او را ﺑﻜﺸﻨﺪ وﻟﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ او ﻛﻮر دﻳﺪه و ﻛﻮر دل اﺳﺖ«‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﻌﺪ ﺑﻦ زﻳﺪ اﺷﻬﻠﻰ ﺑﺎ ﻛﻤﺎن ﺑﺰد و ﺳﺮ او را ﺑﺸﻜﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ دره اﺣﺪ ﻓﺮود آﻣﺪ و در ﻛﻨﺎر دره و داﻣﻨﻪ ﻛﻮه ﺟﺎى ﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ اردوى وى‬
‫ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻛﻮه داﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺲ ﺟﻨﮓ آﻏﺎز ﻧﻜﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺟﻨﮓ دﻫﻴﻢ«‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن اﺳﺒﺎن ﺧﻮﻳﺶ را در ﻛﺸﺘﺰارﻫﺎى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن رﻫﺎ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﻜﻰ از آﻧﻬـﺎ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻛﺸـﺖ ﺑﻨـﻰ‬
‫ﻗﻴﻠﻪ را ﺑﭽﺮاﻧﺪ و ﺟﻨﮓ ﻧﻜﻨﻴﻢ!«‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺴﺎن ﺧﻮﻳﺶ را آراﻳﺶ ﺟﻨﮓ داد ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻧﻴﺰ آراﻳﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻌﺸﺎن ﺳﻪ ﻫﺰار ﻛﺲ ﺑـﻮد‬
‫و دوﻳﺴﺖ اﺳﺐ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮد و ﻃﺮف ﺳﭙﺎه ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺎﻟﺪ اﺑﻦ وﻟﻴﺪ را ﺑﺮ ﻣﻴﻤﻨﻪ ﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﻋﻜﺮﻣﻪ ﭘﺴﺮ اﺑﻮ ﺟﻬـﻞ را‬
‫ﺑﺮ ﻣﻴﺴﺮه ﺟﺎى دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ را ﺳﺎﻻر ﺗﻴﺮاﻧﺪازان ﻛﺮد و او ﻟﺒﺎﺳﻰ ﺳﭙﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ و ﺗﻴﺮاﻧﺪازان ﭘﻨﺠﺎه ﻛﺲ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ﺳﻮاران را ﺑﺮاﻧﻴﺪ ﻛﻪ از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺿـﺮر‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎش ﻛﻪ از اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻴﺎرﻧﺪ«‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ دو زره ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاء ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ روز اﺣﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﺸـﺮﻛﺎن رو ﺑـﻪ رو ﺷـﺪ ﻛﺴـﺎﻧﻰ را در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺗﻴﺮاﻧـﺪازان دﺷـﻤﻦ‬
‫ﮔﻤﺎﺷﺖ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ را ﺳﺎﻻرﺷﺎن ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ دﻳﺪﻳﺪ ﺑﺮ دﺷﻤﻦ ﻏﻠﺒﻪ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ ﺟﺎﻳﺘﺎن را رﻫﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ‬
‫و اﮔﺮ دﻳﺪﻳﺪ دﺷﻤﻦ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻳﺎرى ﻣﺎ ﻧﻴﺎﻳﻴﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن دو ﮔﺮوه رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻧﺪ ﻫﺰﻳﻤﺖ در ﻣﺸﺮﻛﺎن اﻓﺘﺎد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ زﻧﺎن ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺎﻗﻬﺎى ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ و ﺧﻠﺨﺎﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪ و ﺗﻴﺮاﻧﺪازان ﻫﻤﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻏﻨﻴﻤﺖ! ﻏﻨﻴﻤﺖ«‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرام ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻳﺎد ﻧﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻪ ﮔﻔﺖ« اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﮔﻮش ﻧﺪادﻧﺪ و ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ‬
‫و ﭼﻮن دﺷﻤﻦ ﺑﻴﺎﻣﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن روز ﺳﻮم ﺷﻮال در اﺣﺪ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮدم را ﻓﺮاﻫﻢ آورد و زﺑﻴـﺮ را ﺑـﺮ‬
‫ﺳﻮاران ﮔﻤﺎﺷﺖ و ﻣﻘﺪاد ﺑﻦ اﺳﻮد ﻛﻨﺪى ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى ﺑﻮد و ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﻪ ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ داد و ﺣﻤﺰه را ﺑﺮ ﮔـﺮوه‬
‫ﺑﻰزرﮔﺎن ﮔﻤﺎﺷﺖ و او را ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﺳﻮاران ﺳﭙﺎه ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺟﻬـﻞ ﺑـﺎ‬
‫وى ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ زﺑﻴﺮ را ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ روى ﺧﺎﻟﺪ ﺷﻮد و ﻣﻮﺿﻊ ﺑﮕﻴﺮ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ اﺟـﺎزه دﻫـﻢ‪ «.‬ﮔﺮوﻫـﻰ‬
‫دﻳﮕﺮ را از ﺳﻮى دﻳﮕﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ اﺟﺎزهﺗﺎن دﻫﻢ‪ «.‬و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﻻت و ﻋﺰى ﺑﻮد و‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪152‬‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ زﺑﻴﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻦ و او ﺑﻪ ﮔﺮوه ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و ﺧـﺪا او را ﺑـﺎ ﻫﻤﺮاﻫـﺎﻧﺶ‬
‫ﻣﻨﻬﺰم ﻛﺮد و اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺼ ‪‬ﻴ ُﺘﻢ‪ ‬ﻣﻦ ‪‬ﺑﻌ‪‬ـﺪ‪ ‬ﻣـﺎ‬
‫ﺸ ْﻠ ُﺘﻢ‪ ‬و‪ ‬ﺗَﻨﺎز‪ ‬ﻋ ُﺘﻢ‪ ‬ﻓﻲ ا ْﻟﺄَ ‪‬ﻣﺮِ و‪ ‬ﻋ ‪‬‬
‫ﺣﺘﱠﻰ إِذا َﻓ ‪‬‬
‫ﺤﺴ‪‬ﻮ َﻧ ‪‬ﻬﻢ‪ِ ‬ﺑﺈِذْ ‪‬ﻧﻪ‪ ،‬‬
‫ﺻﺪ‪َ ‬ﻗ ُﻜﻢ‪ ‬اﷲ و‪ ‬ﻋﺪ‪‬ه‪ ‬إِذْ َﺗ ‪‬‬
‫»و‪َ ‬ﻟ َﻘﺪ‪ ‬‬
‫ﺤﺒ‪‬ﻮنَ ‪«152 :3‬‬
‫أَرا ُﻛﻢ‪ ‬ﻣﺎ ُﺗ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺧﺪا وﻋﺪه ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺷﻤﺎ راﺳﺖ ﻛﺮد آن دم ﻛﻪ ﺑﻪ اذن وى ﺑﻜﺸﺘﻴﺪﺷﺎن‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ ﺳﺴـﺖ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ و در ﻛﺎر ﺟﻨﮓ اﺧﺘﻼف ﻛﺮدﻳﺪ و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﻪ ﺧﺪا ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ دوﺳﺖ ﻣﻰداﺷـﺘﻴﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ وﻋﺪه ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻇﻔﺮ دﻫﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮوﻫﻰ را ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻋﻘﺒﺪار ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺟﻠﻮ ﻓﺮارﻳﺎن را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﻧﮕﻬﺒﺎن ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﺎ ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران وى دﺷﻤﻦ را ﻣﻨﻬﺰم ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا روﻳﺪ و ﭘـﻴﺶ از آﻧﻜـﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ« و ﮔﺮوﻫﻰ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻃﺎﻋﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﻰﻣﺎﻧﻴﻢ« ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻌﻀﻰﺗﺎن دﻧﻴﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ« ﻳﻌﻨﻰ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ و »ﺑﻌﻀـﻰﺗـﺎن آﺧـﺮت‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻴﺪ‪ «.‬ﻳﻌﻨﻰ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ اﻃﺎﻋﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﻣﺎﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ از روز اﺣﺪ ﻫﺮﮔﺰ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﻜﺮدم ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬دﻧﻴـﺎ و ﻣـﺎل دﻧﻴـﺎ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺳﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ در اﺣﺪ ﺑﺎ ﻣﺸﺮﻛﺎن رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ ﺑﻪ ﺗﻴﺮاﻧﺪازان ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﭘﺎى ﻛﻮه رو ﺑﻪ روى ﺳﭙﺎه‬
‫ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ دﻳﺪﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻨﻬﺰم ﻛﺮدﻳﻢ از ﺟﺎى ﺧﻮد ﺗﻜﺎن ﻧﺨﻮرﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎدام ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺎى ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺮ دﺷﻤﻦ ﻏﺎﻟﺐ آﻳﻴﻢ« و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ ﺑﺮادر ﺧﻮات ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ را ﺳﺎﻻر آﻧﻬﺎ ﻛﺮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻃﻠﺤﺔ ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن ﭘﺮﭼﻤﺪار ﻣﺸﺮﻛﺎن در ﻧﺒﺮدﮔـﺎه اﻳﺴـﺘﺎد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﮔـﺮوه ﻳـﺎران ﻣﺤﻤـﺪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﭘﻨﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﻣﻰﺑﺮد و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻰﺑﺮد‪ ،‬آﻳﺎ‬
‫ﻛﺴﻰ از ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﻦ او را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻓﺮﺳﺘﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮد ﻣﺮا ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﻓﺮﺳﺘﺪ؟«‬
‫ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ رﺿﻰ اﷲ ﻋﻨﻪ رو ﺑﻪ روى او اﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ از‬
‫ﺗﻮ ﺟﺪا ﻧﺸﻮم ﺗﺎ ﺗﺮا ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮدم ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﻓﺮﺳﺘﻢ ﻳﺎ ﻣﺮا ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮدت ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻓﺮﺳﺘﻰ‪ «.‬آﻧﮕﺎه‬
‫ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﺰد و ﭘﺎى وى را ﻗﻄﻊ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﻋﻮرﺗﺶ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﻤﻮزاده‪ ،‬ﺗﺮا ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸـﺎوﻧﺪى‬
‫ﻗﺴﻢ ﻣﻰدﻫﻢ‪ «.‬و ﻋﻠﻰ او را رﻫﺎ ﻛﺮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎران ﻋﻠﻰ از او ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪» :‬ﭼﺮا او را ﻧﻜﺸﺘﻰ؟«‬
‫ﺑﭙﺎﺳﺦ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﻋﻮرت ﻋﻤﻮزادهام ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ ﻣﺮا ﻗﺴﻢ داد و از او ﺷﺮم ﻛﺮدم«‬
‫ﭘﺲ از آن زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﻮام و ﻣﻘﺪاد ﺑﻦ اﺳﻮد ﺑﺮ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺣﻤﻠـﻪ ﺑﺮدﻧـﺪ و آﻧﻬـﺎ را ﻣﻨﻬـﺰم ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ و‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى ﻧﻴﺰ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن را ﻫﺰﻳﻤﺖ دادﻧﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﺧﺎﻟﺪ ﺑـﻦ وﻟﻴـﺪ اﻳـﻦ ﺑﺪﻳـﺪ ﺣﻤﻠـﻪ آورد و‬
‫‪153‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺗﻴﺮاﻧﺪازان ﺗﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و او ﻋﻘﺐ رﻓﺖ و ﭼﻮن ﺗﻴﺮاﻧﺪازان دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑـﻪ دل اردوﮔـﺎه ﻣﺸـﺮﻛﺎن راه‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻏﺎرت ﭘﺮداﺧﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﺮآﻣﺪﻧـﺪ و ﺑﻌﻀﻴﺸـﺎن ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﻓﺮﻣـﺎن ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا را رﻫـﺎ‬
‫ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬وﻟﻰ ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اردوﮔﺎه ﻣﺸﺮﻛﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺧﺎﻟﺪ ﻛﻤﻰ ﺗﻴﺮاﻧـﺪازان را ﺑﺪﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮاران ﺧﻮد ﺑﺎﻧﮓ زد و ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و ﺗﻴﺮاﻧﺪازان را ﺑﻜﺸﺖ و ﺑﻪ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﺳﻮاران ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮآوردﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﻣﻨﻬﺰﻣﺸﺎن‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮى را ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺖ ﻧﺸﺎن داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛـﻰ اﻳـﻦ ﺷﻤﺸـﻴﺮ را‬
‫ﻣﻰﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺣﻖ آﻧﺮا ادا ﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻴﺮم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ روى از ﻣﻦ ﺑﮕﺮداﻧﻴﺪ و ﺑﺎزﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ اﻳﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﻣﻰﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ آن وﻓﺎ ﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﺑﺎز ﻣﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻴﺮم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ روى از ﻣﻦ ﺑﮕﺮداﻧﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ اﻳﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﻣﻰﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ آن وﻓﺎ ﻛﻨﺪ؟«‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎر اﺑﻮ دﺟﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻤﺎك ﺑﻦ ﺧﺮﺷﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ آﻧﺮا ﻣﻰﮔﻴﺮم و ﺑﻪ ﺣﻖ آن وﻓﺎ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬وﻟﻰ‬
‫ﺣﻖ آن ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻖ اﻳﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭼﻨﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ را ﺑﺎ آن ﻧﻜﺸﻰ و ﺑﺎ آن از ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺎﻓﺮ ﻧﮕﺮﻳﺰى‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﺑﻪ اﺑﻮ دﺟﺎﻧﻪ داد‪ .‬رﺳﻢ وى ﺑﻮد ﻛﻪ ﭼﻮن آﻫﻨﮓ ﺟﻨﮓ داﺷﺖ ﺳﺮﺑﻨﺪى ﻣﻰﺑﺴﺖ و ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺒﻴﻨﻢ اﻣﺮوز ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ «.‬و دﻳﺪم ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ را ﺟﻠﻮ او ﻣﻰآﻣﺪ ﺑﻪ ﻛﻨﺎر ﻣﻰزد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ زﻧﺎﻧﻰ‬
‫رﺳﻴﺪ ﻛﻪ در داﻣﻨﻪ ﻛﻮه ﺑﻮدﻧﺪ و دف ﺑﻪ ﻛﻒ داﺷﺘﻨﺪ و ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﺷﻌﺮى ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ رو ﻛﻨﻴﺪ ﺷﻤﺎ را در آﻏﻮش ﻣﻰﮔﻴﺮﻳﻢ«‬
‫»و ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻓﺮش ﻣﺨﻤﻞ ﻣﻰﮔﺴﺘﺮاﻧﻴﻢ‪«.‬‬
‫»و اﮔﺮ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﭘﺸﺖ ﻛﻨﻴﺪ«‬
‫»از ﺷﻤﺎ ﺟﺪا ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ«‬
‫»ﺟﺪا ﺷﺪن ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ«‬
‫اﺑﻮ دﺟﺎﻧﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺎﻻ ﺑﺮد ﻛﻪ آن زن را ﺑﺰﻧﺪ وﻟﻰ دﺳﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎى ﺗﺮا دﻳﺪم ﻳﺎدت ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﻛﻪ ﺑﺮاى آن زن ﻓﺮود آورده ﺑـﻮدى‬
‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮاﻣﻰﺗﺮ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ زﻧﻰ را ﺑﺎ آن ﺑﻜﺸﻢ«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪154‬‬

‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ اﻳﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﻣﻰﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻖ آن وﻓـﺎ ﻛﻨـﺪ« ﭼﻨـﺪ‬
‫ﻛﺲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺪاد‪ ،‬ﺗﺎ اﺑﻮ دﺟﺎﻧﻪ ﺳﻤﻚ ﺑﻦ ﺧﺮﺷﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺣﻖ اﻳﻦ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻖ ﺷﻤﺸﻴﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺪان ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﺰﻧﻰ ﺗﺎ ﻛﺞ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ دﺟﺎﻧﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺣﻖ آن وﻓﺎ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﺑﺪو داد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ دﺟﺎﻧﻪ ﻣﺮدى ﺷﺠﺎع ﺑﻮد و ﻫﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ ﮔﺮدﻧﻔﺮازى ﻣﻰﻛﺮد و وﻗﺘـﻰ ﺳـﺮﺑﻨﺪ ﺳـﺮخ ﻣـﻰﺑﺴـﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ وى ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﻛﻨﺪ و ﭼﻮن ﺷﻤﺸﻴﺮ از دﺳﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺮﺑﻨﺪ ﺳﺮخ ﺑـﻪ ﺳـﺮ‬
‫ﺑﺴﺖ و ﻣﻴﺎن دو ﺻﻒ ﻣﻐﺮوراﻧﻪ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻫﻤﻰ ﻛﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻐﺮوراﻧﻪ وى را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ راه رﻓﺘﻦ را دﺷـﻤﻦ دارد و ﻣﮕـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎﻧﻰ ﺷﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻳﻜﻰ را ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه اوس و ﺧﺰرج ﻋﻤﻮزاده ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﺎ واﮔﺬارﻳﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺮوﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪ «.‬و اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﺟﻮاب ﺳﺨﺖ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ‪ ،‬ﻋﺒﺪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺻﻴﻔﻰ‪ ،‬ﻛﻨﻴﺰزاده ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﺿـﺒﻴﻌﻪ ﺑـﻮد و از ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺟﺪاﻳﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺳﻮى ﻣﻜﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﻨﺠﺎه ﻧﻮﺟﻮان از ﻗﺒﻴﻠﻪ اوس ﺑـﺎ وى ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻳﻜﻴﺸـﺎن ﻋﺜﻤـﺎن ﺑـﻦ‬
‫ﺣﻨﻴﻒ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﭘﺎﻧﺰده ﻛﺲ ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ و ﺑﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن وﻋﺪه داده ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑـﺎ ﻣﺤﻤـﺪ رو ﺑـﻪ رو ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﻫﻴﭽﻜﺲ از اﻧﺼﺎر ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ وى ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻮن دو ﮔﺮوه رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﺎ ﺣﺒﺸﻴﺎن و ﻏﻼﻣﺎن ﻣﻜﻪ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ و ﺑﺎﻧﮓ زد ﻛـﻪ اى‬
‫ﮔﺮوه اوﺳﻴﺎن ﻣﻦ اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮم«‬
‫اوﺳﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﻓﺎﺳﻖ‪ ،‬ﺧﺪا ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺧﻮﺷﺪل ﻧﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ را در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ راﻫﺐ ﻟﻘﺐ داده ﺑﻮد وﻟﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﻓﺎﺳﻖ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ ﺟﻮاب اوﺳﻴﺎن را ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﻮم ﻣﻦ ﭘﺲ از ﻣﻦ دﭼﺎر ﺷﺮى ﺷﺪهاﻧﺪ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﺟﻨﮕﻰ ﺳـﺨﺖ‬
‫ﻛﺮد و ﭘﺲ از آن ﻛﺴﺎن را ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺑﺰد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬روز ﭘﻴﺶ از ﺟﻨﮓ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﺪار را ﻛـﻪ ﭘﺮﭼﻤـﺪاران ﻗـﺮﻳﺶ ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ‬
‫ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﺪار‪ ،‬ﺷﻤﺎ روز ﺑﺪر ﭘﺮﭼﻤﺪار ﻣﺎ ﺑﻮدﻳﺪ و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ دﻳﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﭼﺸﻢ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺮﭼﻢ دارﻧﺪ و اﮔﺮ ﭘﺲ رود ﭘﺲ روﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﺮﭼﻢ را ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪارﻳﺪ ﻳﺎ آﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﺎ دﻫﻴﺪ ﺗـﺎ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺑﺒﺮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﺪارﻳﺎن ﻗﺼﺪ او ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﭘﺮﭼﻢ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺗﻮ دﻫﻴﻢ؟ ﻓﺮدا ﻛـﻪ رو‬
‫ﺑﻪ رو ﺷﺪﻳﻢ ﺧﻮاﻫﻰ دﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻫﻤﻴﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫‪155‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﭼﻮن دو ﮔﺮوه رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻧﺪ ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﻪ ﺑﺎ زﻧﺎﻧﻰ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺮاه وى ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑـﻪ ﭘـﺎ ﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ و دف‬
‫ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﺮدان ﻣﻰزدﻧﺪ و اﺷﻌﺎرى در ﺗﺮﻏﻴﺐ و ﺗﺤﺮﻳﻚ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻛﺴﺎن ﺑﺠﻨﮕﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺗﻨﻮر ﺟﻨﮓ ﮔﺮم ﺷﺪ و اﺑﻮ دﺟﺎﻧﻪ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ و ﺑﺎ ﺣﻤﺰة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠـﺐ و ﻋﻠـﻰ ﺑـﻦ‬
‫اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ و ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻗﻠﺐ دﺷﻤﻦ زدﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻇﻔﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد و ﺑﻪ وﻋﺪه ﺧﻮﻳﺶ‬
‫وﻓﺎ ﻛﺮد و دﺷﻤﻦ را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺰدﻧﺪ و از ﺟﺎى ﺑﺮاﻧﺪﻧﺪ و ﻫﺰﻳﻤﺖ در آﻧﻬﺎ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺧﺎدﻣﺎن ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﻪ و ﻳﺎران او را ﻣﻰدﻳﺪم ﻛﻪ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ و ﮔﺮﻓﺘﻨﺸﺎن آﺳﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬و ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ را از اردوﮔﺎﻫﺶ ﺑﺮاﻧﺪﻳﻢ ﺗﻴﺮاﻧﺪازان آﻫﻨﮓ آﻧﺠﺎ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻏﺎرت ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﺎ را‬
‫ﺑﺮاى ﺳﻮاران دﺷﻤﻦ ﺧﺎﻟﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻳﻜﻰ ﺑﺎﻧﮓ زد ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﺎ ﻣﺘﻔﺮق‬
‫ﺷﺪﻳﻢ و دﺷﻤﻦ ﺣﻤﻠﻪ آورد و ﭘﻴﺶ از آن ﭘﺮﭼﻤﺪاران را ﭼﻨﺪان ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻫـﻴﭽﻜﺲ ﺑـﻪ ﭘـﺮﭼﻢ ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫ﻧﻤﻰﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮﭼﻢ ﺑﻪ ﺧﺎك اﻓﺘﺎده ﺑﻮد ﺗﺎ ﻋﻤﺮه دﺧﺘﺮ ﻋﻠﻘﻤﻪ ﺣﺎرﺛﻰ آﻧـﺮا ﺑﮕﺮﻓـﺖ و ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ دور آن ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﺮﭼﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺻﻮاب ﻏﻼم ﺣﺒﺸﻰ اﺑﻰ ﻃﻠﺤﻪ ﺑـﻮد و آﺧـﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﺮا ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ و ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ دﺳﺘﺶ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ و روى ﭘﺮﭼﻢ اﻓﺘﺎد و آﻧﺮا ﺑﺎ ﺳﻴﻨﻪ و ﮔﺮدن ﺧـﻮد ﺑـﺎﻻ‬
‫ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ آﻳﺎ ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدم‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻛﺮﻳﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﭘﺮﭼﻤﺪاران را ﺑﻜﺸﺖ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﺮوﻫـﻰ از ﻣﺸـﺮﻛﺎن ﻗـﺮﻳﺶ را‬
‫ﺑﺪﻳﺪ و ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻦ« و ﻋﻠﻰ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و آﻧﻬﺎ را ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻛﺮد و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺟﻤﺤـﻰ‬
‫را ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮوه دﻳﮕﺮى از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻗﺮﻳﺶ را ﺑﺪﻳﺪ و ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻦ«‬
‫و ﻋﻠﻰ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و ﺟﻤﻊ آﻧﻬﺎ را ﻣﺘﻔﺮق ﻛﺮد و ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ را ﻛﻪ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺑﻨـﻰ ﻋـﺎﻣﺮ ﺑـﻦ ﻟـﻮى ﺑـﻮد‬
‫ﺑﻜﺸﺖ و ﺟﺒﺮﻳﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا از ﺧﻮد ﮔﺬﺷﺘﮕﻰ اﻳﻨﺴﺖ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬او از ﻣﻦ اﺳﺖ و ﻣﻦ از اوﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﺟﺒﺮﻳﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ از ﺷﻤﺎﻳﻢ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در اﻳﻦ وﻗﺖ ﺑﺎﻧﮕﻰ ﺑﺮآﻣﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮى ﺟﺰ ذو اﻟﻔﻘﺎر ﻧﻴﺴﺖ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدى ﺟﺰ ﻋﻠﻰ ﻧﻴﺴﺖ«‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﺷﺪ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﻣﺸﺮﻛﺎن از آﻧﻬـﺎ ﺑﻜﺸـﺘﻨﺪ و‬
‫ﭼﻮن ﺑﻠﻴﻪ در ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻓﺘﺎد ﺳﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻗﺴـﻤﺘﻰ ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪﻧﺪ و ﻗﺴـﻤﺘﻰ زﺧﻤـﻰ ﺷـﺪﻧﺪ و ﻗﺴـﻤﺘﻰ‬
‫ﻫﺰﻳﻤﺖ ﺷﺪﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﻓﺮو ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دﻧﺪان ﭘﻴﻤﺒﺮ آﺳﻴﺐ دﻳﺪ و ﻟﺐ وى ﺑﺪرﻳـﺪ و‬
‫ﺻﻮرت و ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﺶ زﺧﻤﺪار ﺷﺪ و اﺑﻦ ﻗﻤﻴﺌﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮى او زد و ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ اﺑـﻰ وﻗـﺎص او را زﺧـﻢ زده‬
‫ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪156‬‬

‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن روز اﺣﺪ دﻧﺪان ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺸﻜﺴﺖ و زﺧﻤﺪار ﺷﺪ و ﺧﻮن ﺑﺮ ﭼﻬـﺮهاش روان ﺑـﻮد‬
‫آﻧﺮا ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰﻣﺎﻟﻴﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﻮﻣﻰ ﻛـﻪ ﺻـﻮرت ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﻮﻳﺶ را ﺧـﻮﻧﻴﻦ ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ رﺳـﺘﮕﺎر‬
‫ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؟« و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻰﻛﺮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ دﺷﻤﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ را در ﻣﻴﺎن ﮔﺮﻓﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺒـﺎزى ﻛﻨـﺪ؟« و زﻳـﺎد ﺑـﻦ‬
‫ﺳﻜﻦ و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻋﻤﺎرة ﺑﻦ زﻳﺎد ﺑﻦ ﺳﻜﻦ ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﻛﺲ از اﻧﺼﺎر ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا ﺑﺠﻨﮕﻴﺪﻧـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﻳﻜﺎﻳﻚ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و آﺧﺮﺷﺎن زﻳﺎد ﻳﺎ ﻋﻤﺎر ﺑﻦ زﻳﺎد از ﺑﺴﻴﺎرى زﺧﻢ از ﭘﺎى درآﻣﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و دﺷﻤﻦ را از او ﺑﺮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻦ آرﻳﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن وى را ﻧﺰدﻳﻚ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ ﭘﺎى ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎﻟﺶ وى ﻛﺮد و در ﺣﺎﻟﻰ ﺟﺎن داد ﻛﻪ ﭼﻬـﺮهاش ﺑـﺮ‬
‫ﭘﺎى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم اﺑﻮ دﺟﺎﻧﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺳﭙﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ روى او ﺧﻢ ﺷـﺪه ﺑـﻮد و ﺗﻴﺮﻫـﺎ ﺑـﻪ ﭘﺸـﺖ وى‬
‫ﻣﻰﺧﻮرد و ﺗﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮ ﭘﺸﺘﺶ ﺟﻤﻊ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﻴﺮ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﻰزد‪ .‬ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﻴﺮ ﺑﻪ ﻣـﻦ ﻣـﻰداد و ﻣـﻰﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﻴﻨﺪاز ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﻳﺖ‪ «.‬و ﮔﺎه ﻣﻰﺷﺪ ﺗﻴﺮى ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻰداد ﻛﻪ ﭘﻴﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺖ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﻨﺪاز«‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻛﻤﺎن ﺧﻮد ﭼﻨﺪان ﺗﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺖ ﻛﻪ زه آن ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﻗﺘﺎده ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶ وى ﺑـﻮد‬
‫آﻧﺮا ﺑﮕﺮﻓﺖ‪ .‬در آن روز ﭼﺸﻢ ﻗﺘﺎده آﺳﻴﺐ دﻳﺪ و ﺑﺮ ﭼﻬﺮهاش اﻓﺘﺎد و ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﺮا ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻬﺎد و از‬
‫ﭼﺸﻢ دﻳﮕﺮ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪ و ﺗﻴﺰﺑﻴﻦﺗﺮ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ ﺑﺎ ﭘﺮﭼﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬و اﺑﻦ ﻗﻤﻴﺌﻪ ﻟﻴﺜﻰ ﺑﻪ او‬
‫ﺿﺮﺑﺖ زد و ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﺳﺖ و ﭘﻴﺶ ﻗﺮﺷﻴﺎن رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ را ﻛﺸﺘﻢ«‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺼﻌﺐ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ رﺿﻰ اﷲ ﻋﻨﻪ داد‪.‬‬
‫ﺣﻤﺰة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ در اﺛﻨﺎى ﺟﻨﮓ ارﻃﺎة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ را ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﭘﺮﭼﻤﺪاران ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻮد ﺑﻜﺸﺖ‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫آن ﺳﺒﺎع ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى ﻏﺒﺸﺎﻧﻰ ﺑﺮ او ﺑﮕﺬﺷﺖ و ﺣﻤﺰه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺎ اى ﻛﻪ ﻣﺎدرت ﭼﻮﭼﻮﻟﻪ ﻣـﻰﺑﺮﻳـﺪ« و ﭼﻨـﺎن‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎدر وى ﻛﻨﻴﺰ ﺷﺮﻳﻖ اﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ وﻫﺐ ﺛﻘﻔﻰ در ﻣﻜﻪ ﺧﺘﻨﻪﮔﺮ ﺑـﻮد و ﭼـﻮن ﺑـﻪ ﻫـﻢ رﺳـﻴﺪﻧﺪ ﺣﻤـﺰه‬
‫ﺿﺮﺑﺘﻰ زد و او را ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫وﺣﺸﻰ ﻏﻼم ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺣﻤﺰه را دﻳﺪم ﻛﻪ ﻛﺴﺎن را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ درو ﻣﻰﻛﺮد و ﭼـﻮن ﺷـﺘﺮى‬
‫ﺗﻴﺮه رﻧﮓ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻰرﺳﻴﺪ از ﭘﻴﺶ ﺑﺮﻣﻰداﺷﺖ و ﭼﻮن ﺳﺒﺎع ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ ﺣﻤﺰه ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﻴﺎ اى ﻛﻪ ﻣﺎدرت ﭼﻮﭼﻮﻟﻪ ﻣﻰﺑﺮﻳﺪ« و ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﻪ او زد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮش ﻧﺨﻮرد و ﻣﻦ زوﺑﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﻜﺎن دادم‬
‫ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺧﻮب ﻧﺸﺎﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻢ رﻫﺎ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ ﺣﻤﺰه ﺧﻮرد و از ﻣﻴﺎن دو ﭘﺎﻳﺶ درآﻣﺪ و او آﻫﻨـﮓ ﻣـﻦ‬
‫ﻛﺮد اﻣﺎ از ﭘﺎى درآﻣﺪ و ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﻣﻦ ﺻﺒﺮ ﻛﺮدم ﺗﺎ ﺑﻤﺮد و ﭘﻴﺶ رﻓـﺘﻢ و زوﺑـﻴﻦ ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑﺮﮔـﺮﻓﺘﻢ و ﺳـﻮى‬
‫اردوﮔﺎه رﻓﺘﻢ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻛﺎرى ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫‪157‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ اﺑﻰ اﻻﻓﻠﺢ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﻊ ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ و ﺑﺮادرش ﻛﻼب ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ را ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ﺑﻜﺸﺖ و ﺳﻼﻓﻪ ﻣﺎدر‬
‫ﻣﺴﺎﻓﻊ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺳﺮ او را ﺑﻪ داﻣﻦ ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮ ﺟﺎن ﻛﻰ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺗﻴﺮ زد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﻜﻪ ﺗﻴﺮ ﻣﻰزد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ ﻣﻦ اﺑﻦ اﻓﻠﺤﻢ«‬
‫ﺳﻼﻓﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﺳﻮده ﺑﺎش« و ﻧﺬر ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺳﺮ ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻪ دﺳﺖ وى اﻓﺘﺪ در آن ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﻴﺪ‪ .‬ﻋﺎﺻﻢ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﺬر ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺮﻛﻰ ﻧﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻧﺲ ﺑﻦ ﻧﻀﺮ ﻋﻤﻮى اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب و ﻃﻠﺤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ اﷲ را دﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و دﺳﺖ روى دﺳﺖ ﻧﻬﺎده ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا ﻧﺸﺴﺘﻪاﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ از وى ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻴﺰﻳﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻤﻴﺮﻳﺪ« و ﺳﻮى دﺷﻤﻦ رﻓـﺖ و‬
‫ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬و اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﻧﺎم از او ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آن روز اﻧـﺲ ﺑـﻦ ﻧﻀـﺮ ﻫﻔﺘـﺎد زﺧـﻢ و ﺿـﺮﺑﺖ ﺧـﻮرده ﺑـﻮد و ﺧـﻮاﻫﺮش او را از‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اول ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻫﺰﻳﻤﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺷﻴﻮع ﻗﺘﻞ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا او را ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺸﻤﺎن وى را دﻳﺪم ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻰدرﺧﺸﻴﺪ و ﻓﺮﻳﺎد زدم‪ :‬اى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺑﺸﺎرت‪ ،‬اﻳﻨﻚ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺎﻣﻮش ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻮى دره رﻓﺖ و ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ و اﺑﻮ‬
‫ﺑﻜﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻗﺤﺎﻓﻪ و ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب و ﻃﻠﺤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ اﷲ و زﺑﻴﺮ ﺑـﻦ ﻋـﻮام و ﺣـﺎرث ﺑـﻦ ﺻـﻤﻪ ﺑـﺎ ﺟﻤﻌـﻰ از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻤﺮاه وى ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻃﺮف دره ﻣﻰرﻓﺖ اﺑﻰ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ در رﺳﻴﺪ و ﻣـﻰﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫ﻛﺠﺎﺳﺖ ﻧﺠﺎت ﻧﻴﺎﺑﻢ اﮔﺮ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ«‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ او رود؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ«‬
‫و ﭼﻮن ﻧﺰدﻳﻚ آﻣﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ زوﺑﻴﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﺻﻤﻪ را ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﻪ ﮔﺮدن اﺑـﻰ ﺑـﻦ ﺧﻠـﻒ زد ﻛـﻪ‬
‫روى اﺳﺐ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﻠﺮزﻳﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﻰ در ﻣﻜﻪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻣﻰدﻳﺪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤـﺪ اﺳـﺒﻰ دارم ﻛـﻪ ﻫـﺮ روز ﻳـﻚ‬
‫ﻇﺮف ذرت ﺑﻪ او ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ ﺳﻮار آن ﺷﻮم و ﺗﺮا ﺑﻜﺸﻢ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ان ﺷﺎء اﷲ ﻣﻦ ﺗﺮا ﻣﻰﻛﺸﻢ«‬
‫و ﭼﻮن اﺑﻰ ﭘﻴﺶ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ زﺧﻢ ﻛﻮﭼﻜﻰ ﺑﻪ ﮔﺮدن داﺷﺖ ﻛـﻪ ﺧـﻮن از آن ﻣـﻰرﻳﺨـﺖ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺨﺪا ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺮا ﻛﺸﺖ«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻋﻘﻠﺖ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪158‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا در ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻣﻦ ﺗﺮا ﻣـﻰﻛﺸـﻢ‪ ،‬و اﮔـﺮ آب دﻫـﺎن ﺑـﻪ ﻣـﻦ اﻧﺪاﺧﺘـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﻣـﺮا‬
‫ﻣﻰﻛﺸﺪ« و دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺳﻮى ﻣﻜﻪ در ﺳﺮف ﺑﻤﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ دره رﺳﻴﺪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺮﻓﺖ و ﺳﭙﺮ ﺧﻮﻳﺶ را از ﺳﻨﮕﺎب آب ﻛﺮد و‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد ﻛﻪ از آن ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن آب ﺑﻮ ﻣﻰداد ﻧﻨﻮﺷﻴﺪ و ﺧﻮن از ﭼﻬﺮه ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺸﺴﺖ و آب ﺑﻪ ﺳـﺮ‬
‫زد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﭼﻬﺮه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮض ﻏﻀﺐ ﺳﺨﺖ ﺧﺪا اﺳﺖ«‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ ﻛﺴـﻰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻋﺘﺒـﺔ ﺑـﻦ اﺑـﻰ وﻗـﺎص رﻏﺒـﺖ ﻧﺪاﺷـﺘﻢ و‬
‫ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ او ﺑﺪﺧﻮى و ﻣﻨﻔﻮر ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ و ﭼﻮن ﺷﻨﻴﺪم ﭘﻴﻤﺒﺮ درﺑﺎره او ﻣﻰﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻫـﺮ ﻛـﻪ ﭼﻬـﺮه‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﺮض ﻏﻀﺐ ﺳﺨﺖ ﺧﺪاﺳﺖ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪم‪«.‬‬
‫ﺳﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻦ ﻗﻤﻴﺌﻪ ﺣﺎرﺛﻰ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺳﻨﮕﻰ ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﻴﻨـﻰ و دﻧـﺪان او را ﺑﺸﻜﺴـﺖ و‬
‫ﭼﻬﺮهاش را زﺧﻤﺪار ﻛﺮد و رﻓﺘﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻨﺪ ﺷﺪ و ﻳﺎراﻧﺶ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻴﺸـﺎن ﺳـﻮى ﻣﺪﻳﻨـﻪ رﻓﺘﻨـﺪ و‬
‫ﺑﻌﻀﻰ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻻى ﻛﻮه روى ﺻﺨﺮه رﻓﺘﻨﺪ و آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻰزد‪ :‬ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا‪ ،‬ﭘـﻴﺶ ﻣـﻦ آﻳﻴـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻳﻴﺪ« و ﺳﻰ ﻛﺲ ﺑﻪ دور وى آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و ﺟﺰ ﻃﻠﺤﻪ و ﺳـﻬﻞ ﺑـﻦ ﺣﻨﻴـﻒ ﻛـﺲ‬
‫ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻜﺮد و ﻃﻠﺤﻪ ﺣﺎﻳﻞ وى ﺷﺪ و ﺗﻴﺮى ﺑﻪ دﺳﺖ او ﺧﻮرد ﻛﻪ دﺳﺘﺶ ﺑﺨﺸﻜﻴﺪ«‬
‫در آن ﻫﻨﮕﺎم اﺑﻰ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ ﺟﻤﺤﻰ ﻛﻪ ﻗﺴﻢ ﺧﻮرده ﺑﻮد ﭘﻴﻤﺒـﺮ را ﺑﻜﺸـﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﻔﺘـﻪ ﺑـﻮد ﻣـﻦ او را‬
‫ﻣﻰﻛﺸﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى دروﻏﮕﻮ‪ ،‬ﻛﺠﺎ ﻓﺮار ﻣﻰﻛﻨﻰ« و ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﮔﺮﻳﺒﺎن‬
‫زره ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﻪ او زد ﻛﻪ زﺧﻤﻰ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﭼﻮن ﮔﺎو ﺧﺮﺧﺮ ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن او را ﺑﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺗﻮ ﻛﻪ زﺧﻢ ﻧﺪارى از ﭼﻪ ﻣﻰﻧﺎﻟﻰ؟«‬
‫اﺑﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺗﺮا ﻣﻴﻜﺸﻢ اﮔﺮ ﺑﻬﻤﻪ رﺑﻴﻌﻪ و ﻣﻀﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد آﻧﻬﺎ را ﻣﻰﻛﺸﺖ«‬
‫و ﻳﻚ روز ﺑﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ از آن زﺧﻢ ﺑﻤﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺷﺎﻳﻊ ﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ ﻛﻪ روى ﺻﺨﺮه ﺑﻮدﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﻛﺎش ﻳﻜﻰ‬
‫را ﭘﻴﺶ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻣﺎ از اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن اﻣﺎن ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اى ﻣﺮدم ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از‬
‫آﻧﻜﻪ ﻗﻮﻣﺘﺎن ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﻜﺸﻨﺪ ﺳﻮى آﻧﻬﺎ ﺑﺮوﻳﺪ«‬
‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻧﻀﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﻮم اﮔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺪاى ﻣﺤﻤﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﻧﺸﺪه در راه دﻳﻨﻰ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﻛﺮد ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﻦ از آﻧﭽﻪ اﻳﻨﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﭘﻮزش ﻣﻰﺧـﻮاﻫﻢ و از ﺳـﺨﻨﺎن آﻧﻬـﺎ ﺳـﺨﺖ‬
‫ﺑﻴﺰارم« آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮد و ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ و ﻣﺮدم را ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﺮدم ﺻﺨﺮه رﺳﻴﺪ و ﭼﻮن او را ﺑﺪﻳﺪﻧـﺪ ﻳﻜﻴﺸـﺎن ﺗﻴـﺮى در‬
‫ﻛﻤﺎن ﻧﻬﺎد ﻛﻪ او را ﺑﺰﻧﺪ و او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻢ« و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ را زﻧـﺪه دﻳﺪﻧـﺪ ﺧﻮﺷـﺪل ﺷـﺪﻧﺪ و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﺷﺪل ﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﺎران ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه از او دﻓﺎع ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪159‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﭼﻮن ﻳﺎران ﺻﺨﺮه ﺑﻪ دور ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﻏﻤﺸﺎن ﺑﺮﻓﺖ‪ ،‬و از ﻓﺘﺤﻰ ﻛﻪ از دﺳﺘﺸﺎن رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺳﺨﻦ‬
‫آوردﻧﺪ و ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﭘﻴﺶ ﻗﻮم ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﺎزﮔﺮدﻳﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺳﻞُ أَ َﻓﺈِنْ ﻣﺎت‪ ‬أَو‪ُ ‬ﻗ ‪‬ﺘﻞَ ا ْﻧ َﻘ َﻠ ‪‬ﺒ ُﺘﻢ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﻰ أَﻋ‪‬ﻘـﺎ ِﺑ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻣـﻦ ‪‬ﻳ ْﻨ َﻘﻠ‪‬ـﺐ‪‬‬
‫ﺧ َﻠﺖ‪ ‬ﻣﻦ َﻗ ‪‬ﺒ ‪‬ﻠﻪ‪ ‬اﻟﺮﱡ ‪‬‬
‫ﺤ ‪‬ﻤﺪ‪ ‬إِﻟﱠﺎ ر‪‬ﺳ‪‬ﻮلٌ َﻗﺪ‪َ ‬‬
‫»و‪ ‬ﻣﺎ ‪‬ﻣ ‪‬‬
‫ﺠﺰِي اﷲ اﻟﺸﱠﺎ ‪‬ﻛﺮِﻳﻦَ ‪«144 :3‬‬
‫ﺳ ‪‬ﻴ ‪‬‬
‫ﺷﻴ‪‬ﺌﺎً و‪ ‬‬
‫ﻀﺮﱠ اﷲ َ‬
‫ﻋ‪‬ﻠﻰ ‪‬ﻋ ‪‬ﻘ ‪‬ﺒ ‪‬ﻴﻪ‪َ ‬ﻓ َﻠﻦْ ‪‬ﻳ ُ‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺟﺰ ﻓﺮﺳﺘﺎدهاى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از او ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن درﮔﺬﺷﺘﻪاﻧﺪ آﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﻤﻴﺮد ﻳﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻋﻘﺐﮔﺮد ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﻋﻘﺐﮔﺮد ﻛﻨﺪ ﺿﺮرى ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻤﻰزﻧﺪ و ﺧﺪا ﺳﭙﺎﺳﺪاران را ﭘﺎداش ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﺎﻻ رﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺮف ﺷﺪ و ﭼـﻮن او را ﺑﺪﻳﺪﻧـﺪ ﮔﻔﺘﮕـﻮى ﺧـﻮﻳﺶ را ﻓﺮاﻣـﻮش‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ اﮔﺮ اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﺲ‬
‫ﺗﺮا ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻜﻨﺪ« و ﻳﺎران ﺧﻮد را ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ او و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ را ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺑﺰدﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻛﻨﻮن ﻫﺒﻞ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺣﻨﻈﻠﻪاى ﺑﻪ ﺣﻨﻈﻠـﻪاى و روزى در ﻣﻘﺎﺑـﻞ روز ﺑـﺪر« و اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺨﻦ از آن رو ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺣﻨﻈﻠﺔ ﺑﻦ راﻫﺐ را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و او ﺟﻨﺐ ﺑﻮد و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن وى را ﻏﺴـﻞ دادﻧـﺪ و‬
‫ﺣﻨﻈﻠﺔ ﺑﻦ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﻋﺰى دارﻳﻢ و ﺷﻤﺎ ﻋﺰى ﻧﺪارﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﮕﻮ‪» :‬ﺧﺪا ﻣﻮﻻى ﻣﺎﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﻣﻮﻟﻰ ﻧﺪارﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺾ ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺷﻤﺎ را اﻋﻀﺎء ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﻔﺘـﻪ ﺑـﻮدم و‬
‫ﻣﻨﻊ ﻧﻴﺰ ﻧﻜﺮدم‪ ،‬از آن ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﺸﺪم و ﺑﺪم ﻧﻴﺎﻣﺪ‪«.‬‬
‫و ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن را ﻳﺎد ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺤﺰَﻧُﻮا ﻋ‪‬ﻠﻰ ﻣﺎ ﻓﺎ َﺗ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻻ ﻣﺎ أَﺻﺎ ‪‬ﺑ ُﻜﻢ‪«153 :3 ‬‬
‫» َﻓﺄَﺛﺎ ‪‬ﺑ ُﻜﻢ‪َ ‬ﻏﻤ‪‬ﺎ ِﺑ َﻐﻢ‪ ‬ﻟ َﻜﻴ‪‬ﻼ َﺗ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬و )ﺧﺪا( ﺳﺰاﻳﺘﺎن ﻏﻤﻰ روى ﻏﻤﻰ داد ﺗﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ از ﻛﻔﺘﺎن رﻓﺘﻪ و آﻧﭽـﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻧﺮﺳـﻴﺪه اﻧـﺪوه‬
‫ﻣﺨﻮرﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ اول از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻓﺘﺢ و ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﻮد و ﻏﻢ دوم ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ دﺷﻤﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ آن ﮔﺮوه از ﻳﺎران در دره ﺑﻮد ﺟﻤﻌﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎﻻى‬
‫ﻛﻮه رﻓﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ روا ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﺎ روﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب و ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺑﺎ آن ﮔﺮوه ﺑﺠﻨﮕﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ از ﻛﻮه ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺻﺨﺮهاى رود و ﭼﻮن ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻮد و دو زره ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮد ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺖ و‬
‫ﻃﻠﺤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ اﷲ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه او ﺷﺪ ﻛﻪ از روى وى ﺑﺎﻻى ﺳﻨﮓ رﻓﺖ‪.‬‬
‫زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬آن روز ﻛﻪ ﻃﻠﺤﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮ او واﺟﺐ آﻣﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪160‬‬

‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﺰﻳﻤﺖ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻰﺷﺎن ﺗﺎ »ﻣﺘﻘﻰ« ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن و ﻋﻘﺒﺔ ﺑﻦ‬
‫ﻋﺜﻤﺎن و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن ﻛﻪ دو ﺗﻦ از اﻧﺼﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﻓﺮارى ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﻠﻌﺐ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻮﻫﻰ در ﺣﺪود ﻣﺪﻳﻨﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﺳﻪ روز آﻧﺠﺎ ﺑﺒﻮدﻧﺪ ‪«..‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺴﻴﺎر دور رﻓﺘﻴﺪ‪ «.‬ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺣﻨﻈﻠـﻪ ﭘﺴـﺮ اﺑـﻮ ﻋـﺎﻣﺮ ﻛـﻪ او را ﻏﺴـﻴﻞ‬
‫اﻟﻤﻼﺋﻜﻪ ﻧﺎم دادﻧﺪ ﺑﺎ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ و ﺑﺎ وى درآوﻳﺨﺖ و ﺷﺪاد ﺑﻦ اﺳﻮد ﻛﻪ او را اﺑﻦ ﺷﻌﻮب‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﭼﻮن دﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﻨﻈﻠﻪ ﺑﺮ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﭼﻴﺮه ﺷﺪ ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﺰد و وى را ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن رﻓﻴﻖ ﺷﻤﺎ ﻳﻌﻨﻰ ﺣﻨﻈﻠﻪ را ﻏﺴﻞ ﻣﻰدﻫﻨﺪ‪ ،‬از اﻫـﻞ ﺧﺎﻧـﻪاش ﺑﭙﺮﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺼﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫زن وى ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﺑﺮون ﻣﻰﺷﺪ ﺟﻨﺐ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن او را ﻏﺴﻞ ﻣﻰدادﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺷﺪاد ﺑﻦ اﺳﻮد درﺑﺎره ﻛﺸﺘﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ ﺷﻌﺮى ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﻮدم و رﻓﻴﻘﻢ را«‬
‫»ﺑﺎ ﺿﺮﺑﺘﻰ ﭼﻮن ﭘﺮﺗﻮ ﺧﻮرﺷﻴﺪ«‬
‫»ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ«‬
‫ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻛﻴﺴﺎن ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﻪ و زﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه وى ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﻠﻪ ﻛﺮدن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻘﺘـﻮل‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﮔﻮش و ﺑﻴﻨﻰ ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ و ﻫﻨﺪ از ﮔﻮش و ﺑﻴﻨﻰ ﻣﻘﺘﻮﻻن ﺧﻠﺨـﺎل و ﮔـﺮدن ﺑﻨـﺪ ﺳـﺎﺧﺖ و ﺧﻠﺨـﺎل و‬
‫ﮔﺮدن ﺑﻨﺪ و ﮔﻮﺷﻮار ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ وﺣﺸﻰ ﻏﻼم ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ ،‬و ﻛﺒـﺪ ﺣﻤـﺰه را درآورد و ﺑـﻪ دﻧـﺪان‬
‫ﺑﺨﺎﻳﻴﺪ و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻮرد و آﻧﺮا ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮ ﺻﺨﺮهاى ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﺑﺎ ﺻﺪاى ﺑﻠﻨﺪ اﺷﻌﺎرى درﺑـﺎره ﻓﻴـﺮوزى‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮاﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آﻣﺪ و دوﺑﺎره ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳـﺎ ﻣﺤﻤـﺪ ﻣﻴـﺎن ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻫﺴﺖ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻮاﺑﺶ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﻪ ﺑﺎر ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﭘﺴﺮ اﺑﻰ ﻗﺤﺎﻓﻪ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺖ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻮاﺑﺶ ﻧﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﻪ ﺑﺎر ﮔﻔﺖ »آﻳﺎ ﭘﺴﺮ ﺧﻄﺎب در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺖ؟«‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻮاﺑﺶ ﻧﺪﻫﻴﺪ«‬
‫و ﭼﻮن ﺟﻮاﺑﻰ ﻧﺸﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ زﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺟﻮاب ﻣﻰدادﻧـﺪ و‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺧﻮددارى ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺷﻤﻦ ﺧﺪا‪ ،‬دروغ ﮔﻔﺘﻰ‪ ،‬ﺧﺪا ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﺑﺎﻗﻰ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺗـﺮا‬
‫ﺧﻮار ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪161‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺒﻞ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻫﺒﻞ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻮاﺑﺶ دﻫﻴﺪ«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﮔﻮﻳﻴﻢ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺧﺪا ﺑﺮﺗﺮ و واﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﻋﺰى دارﻳﻢ و ﺷﻤﺎ ﻋﺰى ﻧﺪارﻳﺪ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻮاﺑﺶ دﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﮔﻮﻳﻴﻢ« ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺧﺪا ﻣﻮﻻى ﻣﺎﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﻣﻮﻟﻰ ﻧﺪارﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬روزى در ﻣﻘﺎﺑﻞ روز ﺑﺪر و ﺟﻨﮓ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺷﻤﺎ را ﻣﺜﻠﻪ ﻛﺮدهاﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪم ﻧﻴﺎﻣﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺟﻮاب داد‪ ،‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺎ اﻳﻨﺠﺎ« و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺮو«‬
‫ﻋﻤﺮ ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن رﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻤﺮ ﺗﺮا ﻗﺴﻢ ﻣﻰدﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ آﻳﺎ ﻣﺤﻤﺪ را ﻛﺸﺘﻪاﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ »ﺑﺨﺪا ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن او ﺳﺨﻦ ﺗﺮا ﻣﻰﺷﻨﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ از اﺑﻦ ﻗﻤﻴﺌﻪ راﺳﺘﮕﻮﺗﺮى‪ «.‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ از آن رو ﻣﻰﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻤﻴﺌﻪ ﺑﺎ ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﻣﺤﻤﺪ را ﻛﺸﺘﻪام«‬
‫آﻧﮕﺎه اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮداﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺷﻤﺎ را ﻣﺜﻠﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺨﺪا از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﺸـﺪم و‬
‫ﺑﺪم ﻧﻴﺎﻣﺪ‪«.‬‬
‫ﺣﻠﻴﺲ ﺑﻦ زﺑﺎن ﻛﻪ ﺳﺎﻻر ﺣﺒﺸﻴﺎن ﺑﻮد ﺑﺮ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺣﻤﺰه اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و ﭼﺎﻧﻪ وى‬
‫را ﺑﻪ ﻧﻴﺰه ﻣﻰزد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻛﻨﺎﻧﻪ اﻳـﻦ ﺳـﺎﻻر ﻗﺮﺷـﻴﺎن اﺳـﺖ و ﺑـﺎ ﻋﻤـﻮزاده ﺧـﻮد ﭼﻨـﻴﻦ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ را ﻧﻬﺎن دار ﻛﻪ ﺧﻄﺎﻳﻰ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﻳﺎراﻧﺶ آﻫﻨﮓ رﻓﺘﻦ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎﻧﮓ زد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺎل آﻳﻨﺪه در ﺑﺪر ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻰرﺳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻰرﺳﻴﻢ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟـﺐ ﻋﻠﻴـﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم را ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮو ﺑﺒﻴﻦ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻗﺼﺪ ﻛﺠـﺎ دارﻧـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ اﺳـﺒﺎن را ﻳـﺪك‬
‫ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ ﻗﺼﺪ ﻣﻜﻪ دارﻧﺪ و اﮔﺮ ﺑﺮ اﺳﺒﺎن ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺷﺘﺮان را راﻧﺪﻧﺪ ﻗﺼﺪ ﻣﺪﻳﻨﻪ دارﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ اﮔﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ روﻧﺪ آﻧﺠﺎ روم و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺠﻨﮕﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻗﻮم رﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻢ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﭼﻮن اﺳـﺒﺎن را ﻳـﺪك ﻛﺸـﻴﺪﻧﺪ و ﺑـﺮ ﺷـﺘﺮان‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ رو ﺳﻮى ﻣﻜﻪ داﺷﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻮد ﻧﻬﺎن دار ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻳﻰ و ﭼﻮن دﻳﺪم ﻛﻪ ﺳﻮى‬
‫ﻣﻜﻪ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ و ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻰزدم و از ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻰ ﻗﻀﻴﻪ را ﻧﻬﺎن ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ داﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪162‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﻛﺴﺎن ﺑﻪ ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ رﺑﻴﻊ ﭼﻪ ﺷﺪ آﻳﺎ زﻧﺪه اﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﺮده‪«.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻣﻰروم ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ «.‬و او را دﻳﺪ ﻛﻪ زﺧﻤﻰ ﺷﺪه ﺑـﻮد و رﻣﻘـﻰ داﺷـﺖ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﺒﻴﻨﻢ ﺗﻮ زﻧﺪهاى ﻳﺎ ﻣﺮدهاى‪«.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺟﺰو ﻣﺮدﮔﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻼم ﺑﺮﺳﺎن و ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺖ ﭘﺎداش ﻧﻴﻚ دﻫﺪ‪ .‬و ﺑﻪ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﮕﻮ‪ :‬اﮔﺮ ﻳﻜﻰﺗﺎن زﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ و دﺷﻤﻨﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮﺗﺎن دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ ﭘﻴﺶ ﺧﺪا ﻣﻌﺬور ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪«.‬‬
‫اﻧﺼﺎرى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ آﻧﺠﺎ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺳﻌﺪ ﺟﺎن داد و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ و ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ دادم‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى ﺣﻤﺰه ﺑﺮآﻣﺪ و او را در دل دره ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﻤﺶ درﻳﺪه و ﺑﻴﻨﻰ و دو ﮔﻮﺷـﺶ‬
‫ﺑﺮﻳﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﺰه ﭼﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﮔـﺮ ﺻـﻔﻴﻪ ﻏﻤـﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﻰﺷﺪ ﻳﺎ اﻳﻦ رﺳﻢ ﻧﻤﻰﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻜﺮ ﺣﻤﺰه را ﻣﻰﮔﺬاﺷﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻢ درﻧـﺪﮔﺎن و ﭼﻴﻨـﻪ دان ﭘﺮﻧـﺪﮔﺎن رود‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﺧﺪاﻳﻢ در ﺟﻨﮕﻰ ﺑﺮ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻓﻴﺮوزى دﻫﺪ ﺳﻰ ﺗﻦ از ﻛﺸﺘﮕﺎن آﻧﻬﺎ را ﻣﺜﻠﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻏﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ را از رﻓﺘﺎر دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺎ ﻋﻤﻮﻳﺶ ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﺑـﺮ ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﻇﻔـﺮ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ ﭼﻨﺎن آﻧﻬﺎ را ﻣﺜﻠﻪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺲ در ﻋﺮب ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﺧﺪا درﺑﺎره ﮔﻔﺘﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران وى اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺧ ‪‬ﻴﺮٌ ﻟ‪‬ﻠﺼ‪‬ﺎ ِﺑﺮِﻳﻦَ ‪«126 :16‬‬
‫ﺻ ‪‬ﺒﺮْ ُﺗﻢ‪َ ‬ﻟ ‪‬ﻬﻮ‪َ ‬‬
‫»و‪ ‬إِنْ ﻋﺎ َﻗ ‪‬ﺒ ُﺘﻢ‪ ‬ﻓَﻌﺎ ‪‬ﻗﺒ‪‬ﻮا ِﺑ ‪‬ﻤ ْﺜﻞِ ﻣﺎ ﻋ‪‬ﻮ ‪‬ﻗ ‪‬ﺒ ُﺘﻢ‪ ‬ﺑﻪ و‪َ ‬ﻟ ‪‬ﺌﻦْ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬اﮔﺮ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻧﻈﻴﺮ آن ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻛﻪ دﻳﺪهاﻳﺪ ﻋﻘﻮﺑﺖ ﻛﻨﻴﺪ و اﮔﺮ ﺻﺒﻮرى ﻛﻨﻴـﺪ ﻫﻤـﺎن ﺑـﺮاى‬
‫ﺻﺎﺑﺮان ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﺬﺷﺖ ﻛﺮد و ﺻﺒﻮرى ﻛﺮد و ﻣﺜﻠﻪ ﻛﺮدن را ﻣﻤﻨﻮع داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺻﻔﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺧﻮاﻫﺮ ﺣﻤﺰه آﻣﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ او را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ زﺑﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮو او را ﺑﺮﮔﺮدان ﻛﻪ ﻧﺒﻴﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﺮادرش ﭼﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ«‬
‫زﺑﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﺰد ﺻﻔﻴﻪ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎدر‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﺑﺎزﮔﺮد‪«.‬‬
‫ﺻﻔﻴﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا ﺑﺮﮔﺮدم‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪهام ﺑﺮادرم را ﻣﺜﻠﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ و اﻳﻦ در راه ﺧﺪا زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺷـﺪه‬
‫رﺿﺎ دﻫﻢ و ان ﺷﺎء اﷲ ﺻﺒﻮر ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن زﺑﻴﺮ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و اﻳﻦ ﺑﮕﻔﺖ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﺬار ﺑﺮود« و ﺻﻔﻴﻪ ﭘﻴﺶ ﻛﺸﺘﻪ ﺑﺮادر رﻓـﺖ و‬
‫ﺑﺮ آن ﺑﮕﺮﻳﺴﺖ و درود ﮔﻔﺖ و اﻧﺎ ﷲ ﺧﻮاﻧﺪ و آﻣﺮزش ﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺣﻤﺰه را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪163‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻰ از ﻣﻨﺴﻮﺑﺎن ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺸـﺘﻪ ﻋﺒـﺪ اﷲ را ﻛـﻪ او ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﺜﻠﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد اﻣﺎ ﻛﺒﺪش را در ﻧﻴﺎورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺎدرش اﻣﻴﻤﺔ دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻮد و ﺣﻤﺰه ﺧﺎل وى ﺑﻮد ﺑﺎ‬
‫ﭘﻴﻜﺮ ﺣﻤﺰه ﺑﻪ ﻳﻚ ﮔﻮر ﻛﺮد و ﻣﻦ اﻳﻦ را ﺟﺰ از ﻣﻨﺴﻮﺑﺎن وى ﻧﺸﻨﻴﺪهام‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻦ ﻟﺒﻴﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى اﺣﺪ ﻣﻰرﻓﺖ ﺣﺴﻴﻞ ﺑﻦ ﺟﺎﺑﺮ و ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ وﻗﺶ را در ﻗﻠﻌﻪﻫﺎ ﺑـﺎ‬
‫زﻧﺎن و ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻪ ﺟﺎى ﮔﺬاﺷﺖ و ﻳﻜﻴﺸﺎن ﺑﻪ دﻳﮕﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا از ﻋﻤﺮ ﻣﺎ اﻧﺪﻛﻰ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و اﻣﺮوز ﻓـﺮدا‬
‫ﻣﻴﻤﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮدارﻳﻢ و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮﻳﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪا ﺷﻬﺎدﺗﻰ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﺎ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﻨﮕﺎوران ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ و ﻛﺲ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ اﺑﻦ وﻗﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺸـﺮﻛﺎن‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﺣﺴﻴﻞ ﺑﻦ ﺟﺎﺑﺮ در ﮔﺮﻣﺎ ﮔﺮم ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪ و او را ﻧﺸـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫ﺣﺬﻳﻔﻪ ﭘﺴﺮش ﻓﺮﻳﺎد زد‪» :‬واى‪ ،‬ﭘﺪرم«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا او را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻴﻢ« و راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺬﻳﻔﻪ ﮔﻔﺖ ﺧﺪا ﺷﻤﺎ را ﺑﺒﺨﺸﺪ ﻛﻪ ارﺣﻢ اﻟﺮاﺣﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى او را ﺑﺪﻫﺪ و ﺣﺬﻳﻔﻪ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى ﭘﺪر را ﺻـﺪﻗﻪ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛـﺮد و ﺣﺮﻣـﺖ وى‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﻔﺰود‪.‬‬
‫ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﺘﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﺎﻃﺐ ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﭘﺴﺮى ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﺰﻳﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ روز‬
‫اﺣﺪ زﺧﻤﻰ ﺷﺪ و او را ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﻰداد ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﺴﺎﻧﺶ رﺳﺎﻧﻴﺪﻧﺪ و ﻣﺮدم ﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﻳﺰﻳﺪ‪ ،‬ﻣﮋده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻰروى‪«.‬‬
‫ﺣﺎﻃﺐ ﭘﺪر او ﻛﻪ ﭘﻴﺮ ﺑﻮد و ﺑﻪ روزﮔﺎر ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﺰرگ ﺷﺪه ﺑـﻮد‪ ،‬آن روز ﻧﻔـﺎق ﺧـﻮﻳﺶ را ﻧﺸـﺎن داد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻛﺪام ﺑﻬﺸﺖ ﻣﮋدهاش ﻣﻰدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﭘﺴﺮ را ﻓﺮﻳﺐ دادﻳﺪ و ﻣﺮا داﻏﺪار او ﻛﺮدﻳﺪ‪«.‬‬
‫و ﻫﻢ او ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻣﺮدى ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد اﺻﻞ وى از ﻛﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﺎﻣﺶ ﻗﺰﻣﺎن ﺑﻮد و ﻫﺮ وﻗﺖ‬
‫ﻳﺎد وى ﻣﻰرﻓﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﻫﻞ ﺟﻬﻨﻢ اﺳﺖ‪ «.‬اﻣﺎ ﺑﻪ روز اﺣﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﺳﺨﺘﻰ ﺟﻨﮕﻴﺪ و ﺑﺘﻨﻬﺎﻳﻰ ﻫﺸﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ‬
‫ﺗﻦ از ﻣﺸﺮﻛﺎن را ﻛﺸﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدى ﺷﺠﺎع و دﻟﻴﺮ ﺑﻮد و ﭼﻮن زﺧﻤﻰ ﺷﺪ از ﭘﺎى درآﻣﺪ او را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﻨـﻰ ﻇﻔـﺮ‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺪو ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻣﺮوز ﺧﻮب ﺟﻨﮕﻴﺪى ﺗﺮا ﻣﮋده ﺑﺎد‪«.‬‬
‫ﻗﺰﻣﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻣﮋدهاى ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﻮم ﺧﻮدم ﺟﻨﮕﻴﺪم و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮد ﺟﻨﮓ ﻧﻤﻰﻛﺮدم‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن زﺧﻢ وى دردﻧﺎك ﺷﺪ ﺗﻴﺮى از ﺗﻴﺮدان ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و رﮔﻬﺎى دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﺟـﺎن داد و‬
‫ﭼﻮن ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ دادﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻘﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻢ ﻛﻪ از ﭘﻴﺶ ﺧﺒﺮ دادم‪«.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ روز اﺣﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﺨﻴﺮﻳﻖ ﻳﻬﻮدى ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺑﻨﻰ ﺛﻌﻠﺒﻪ ﺑـﻮد و ﺑـﻪ روز ﺟﻨـﮓ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻳﻬﻮد ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻤﺪ را ﻳﺎرى ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﻬﻮدان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻣﺮوز ﺷﻨﺒﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪164‬‬

‫ﻣﺨﻴﺮﻳﻖ ﮔﻔﺖ‪» :‬رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻨﺒﻪ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ‪ «:‬و ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺳﻼح ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺷـﺪم ﻣـﺎﻟﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ و ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻣﺨﻴﺮﻳـﻖ از ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮدﻧـﺪ و آﻧﺠـﺎ دﻓـﻦ ﻛﺮدﻧـﺪ وﻟـﻰ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﻊ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﻬﺎ را ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ دﻓﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻰ اﺳﺤﺎق ﺑﻦ ﻳﺴﺎر ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎم دﻓﻦ ﻛﺸﺘﮕﺎن اﺣﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺟﻤﻮح و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو‬
‫ﺑﻦ ﺣﺰام را ﻛﻪ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ دوﺳﺖ ﻫﻤﺪل ﺑﻮدهاﻧﺪ در ﻳﻚ ﻗﺒﺮ ﺟﺎى دﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ آﻧﺠﺎ را ﺣﻔﺮ ﻛﺮد ﻫﺮ دو ﺑﺎ ﻫﻢ از ﮔﻮر درآﻣﺪﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛـﻪ ﮔـﻮﻳﻰ روز‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺧﺎك رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ روان ﺷﺪ و ﺣﻤﻨﻪ دﺧﺘﺮ ﺟﺤﺶ ﺑﻪ او ﺑﺮﺧﻮرد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻗﺘـﻞ ﺑـﺮادرش‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﺤﺶ را ﺑﺪو داد و اﻧﺎ ﷲ ﮔﻔﺖ و ﺑﺮاى وى آﻣﺮزش ﻃﻠﺒﻴﺪ آﻧﮕﺎه ﻗﺘﻞ ﺣﻤﺰة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ را ﻛﻪ‬
‫ﺧﺎل وى ﺑﻮد ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ اﻧﺎ ﷲ ﮔﻔﺖ و ﺑﺮاى او آﻣﺮزش ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﻗﺘﻞ ﺷﻮﻫﺮش ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﻋﻤﻴـﺮ را‬
‫ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ ﺑﺎﻧﮓ و ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻨﺎﻟﻴﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ آراﻣﺶ وى را از ﺧﺒﺮ ﻗﺘﻞ ﺑﺮادر و ﺧﺎل و ﻧﺎﻟﻴﺪن وى را از ﻏﻢ‬
‫ﻣﺮگ ﺷﻮﻫﺮ دﻳﺪه ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻮﻫﺮ در ﭘﻴﺶ زن ﺟﺎﻳﻰ دارد‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى اﻧﺼﺎر ﮔﺬﺷﺖ و ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺸـﺘﮕﺎن ﺧـﻮﻳﺶ ﻣـﻰﻧﺎﻟﻴـﺪ و ﮔﺮﻳـﻪ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و اﺷﻚ در دﻳﺪه وى آﻣﺪ و ﺑﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﺎ ﻛﺴﻰ ﺑﺮ ﺣﻤﺰه ﻧﻤﻰﮔﺮﻳﺪ‪ «.‬و ﭼﻮن ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ و‬
‫اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﻀﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻻﺷﻬﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ ﺑﻪ زﻧﺎن ﻗﺒﻴﻠﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﺎرﻫﺎى ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و ﺑﺮوﻧـﺪ‬
‫ﺑﺮ ﻋﻤﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﺮﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ زﻧﻰ از ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺑﻨﻰ دﻳﻨﺎر ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﻮﻫﺮ و ﺑﺮادر و ﭘﺪرش در اﺣـﺪ‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﺑﺪو ﺧﺒﺮ دادﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا در ﭼﻪ ﺣﺎل اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬وى ﺧﻮب اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﻰ ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻰ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮن آﻧـﺮا ﺑﺸـﻮى و‬
‫ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﻧﻴﺰ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺪو داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ را ﺑﺸﻮى ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻰ ﻛﺎر ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﺧﻮب ﺟﻨﮕﻴﺪى و ﺳﻬﻞ ﺑﻦ ﺣﻨﻴﻒ و اﺑﻮ دﺟﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺧﻮب ﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻋﻠﻰ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﻰداد ﺷﻌﺮى ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻀﻤﻮن آن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮى ﻧﻜﻮﺳﺖ«‬
‫»و ﻣﻦ در راه دوﺳﺘﻰ اﺣﻤﺪ و اﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪاى«‬
‫‪165‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫»ﺟﻨﮕﻴﺪهام‪«.‬‬
‫»ﺷﻤﺸﻴﺮم ﭼﻮن ﺷﻬﺎب در ﻛﻔﻢ ﻣﻰﻟﺮزﻳﺪ«‬
‫»و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮﻳﺪم و ﺷﻜﺴﺘﻢ‪«،‬‬
‫»ﺗﺎ ﺟﻤﻊ دﺷﻤﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪ«‬
‫»و دﻟﻬﺎ ﺧﻨﻚ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ دﺟﺎﻧﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ ﺷﻤﺸﻴﺮ از دﺳﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﭘﻴﻜـﺎرى ﺳـﺨﺖ ﻛـﺮدم ﻳﻜـﻰ را‬
‫دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﻰﺑﺎﻛﺎﻧﻪ ﻣﻰﺟﻨﮕﻴﺪ و ﺑﺎ او رو ﺑﻪ رو ﺷﺪم و ﺑﺪو ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدم و ﺑﻨﺎﻟﻴﺪ و ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ زﻧﻰ اﺳﺖ و ﻧﺨﻮاﺳﺘﻢ‬
‫ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ زﻧﻰ را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ روز ﺷﻨﺒﻪ ﻳﻌﻨﻰ ﻫﻤﺎن روز ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻜﺮﻣﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺑﻪ روز ﺷﻨﺒﻪ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﻮال ﺑﻮد و ﺑﻪ روز ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ﺑﺎﻧﮓ زن ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻧـﺪا‬
‫داد ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ دﺷﻤﻦ ﺑﺮون ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﺮ ﻛﻪ در اﺣﺪ ﻧﺒﻮده ﻧﻴﺎﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ اﻧﺼﺎرى ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪرم ﻣﺮا ﭘﻴﺶ ﻫﻔﺖ ﺧﻮاﻫﺮم ﮔﺬاﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬روا ﻧﺒﺎﺷـﺪ اﻳـﻦ‬
‫زﻧﺎن را ﺑﺪون ﻣﺮد واﮔﺬارﻳﻢ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺑﺮﻛﺖ ﺟﻬﺎد ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﻪ ﺗﻮ واﻧﮕﺬارم‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺮاﻧﺖ ﺑﻤـﺎن‪ .‬و ﻣـﻦ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪم‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺪو اﺟﺎزه داد ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮون ﺷﺪ ﺗﺎ دﺷﻤﻦ را ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﺪ و ﭼﻮن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻌﻘﻴﺒﺸـﺎن آﻣـﺪه ﮔﻤـﺎن ﺑﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ وى‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ اﺳﺖ و ﺷﻜﺴﺖ اﺣﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را در ﻛﺎر ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﺿﻌﻴﻒ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻻﺷﻬﻞ ﻛﻪ در اﺣﺪ ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ و ﺑـﺮادرم از اﺣـﺪ‬
‫زﺧﻤﺪار ﺑﺮﮔﺸﺘﻴﻢ و ﭼﻮن ﺑﺎﻧﮓ زن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺪا داد ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺗﻌﻘﻴﺐ دﺷﻤﻦ ﺑﺮون ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻦ و ﺑﺮادرم ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻏﺰاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺮﻛﺒﻰ ﺑﺮاى ﺳﻮارى ﻧﺪارﻳﻢ و ﻫﺮ دو زﺧﻤﻰ و ﻧـﺎﺗﻮان ﻫﺴـﺘﻴﻢ‪،‬‬
‫ﻋﺎﻗﺒﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮﻓﺘﻴﻢ و ﻫﺮ وﻗﺖ ﺿﻌﻒ ﺑﺮ او ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻰﺷﺪ ﺑﻪ دوﺷﺶ ﻣﻰﺑﺮدم و ﺑﻌﺪ راه ﻣﻰرﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﺎ ﺣﻤﺮاء اﻻﺳﺪ ﭘﻴﺶ رﻓﺖ ﻛـﻪ ﺗـﺎ ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﻫﺸـﺖ ﻣﻴـﻞ راه ﺑـﻮد و روز دوﺷـﻨﺒﻪ و ﺳـﻪ ﺷـﻨﺒﻪ و‬
‫ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ را آﻧﺠﺎ ﺑﺒﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫در آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻮد ﻣﻌﺒﺪ ﺧﺰاﻋﻰ ﭘﻴﺶ وى آﻣﺪ و ﻗﻮم ﺧﺰاﻋـﻪ ﻛـﻪ در ﺗﻬﺎﻣـﻪ اﻗﺎﻣـﺖ داﺷـﺘﻨﺪ از ﻣﺴـﻠﻤﺎن و‬
‫ﻣﺸﺮك دوﺳﺘﺪاران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻴﺰى را از او ﻧﻬﺎن ﻧﻤﻰداﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺒﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬از ﺣﺎدﺛﻪاى ﻛﻪ ﺑﺮ ﻳﺎران ﺗﻮ ﮔﺬﺷﺖ ﻏﻤﻴﻦ ﺷﺪﻳﻢ و آرزو داﺷـﺘﻴﻢ ﺧـﺪا‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﻛﻨﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﻮد« آﻧﮕﺎه از ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﻳﺎران وى رﺳﻴﺪ روﺣـﺎ ﻣﺎﻧـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران وى ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺰرﮔﺎن و ﺳﺮان اﺻﺤﺎب وى‬
‫را ﻛﺸﺘﻴﻢ اﻣﺎ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﻧﺎﺑﻮدﺷﺎن ﻛﻨﻴﻢ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﻢ و ﻛﺎرﺷﺎن را ﻳﻜﺴﺮه ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻣﻌﺒﺪ را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﺧﺒﺮ دارى؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪166‬‬

‫ﻣﻌﺒﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ اﻧﺒﻮه ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻧﺪﻳﺪهام و ﻫﻤـﻪ از ﺧﺸـﻢ ﻟﺒﺮﻳﺰﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺗﻌﻘﻴـﺐ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻣﻰآﻳﺪ و ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ روز اﺣﺪ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه وى آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و از ﻏﻴﺒﺖ اﺣﺪ ﭘﺸـﻴﻤﺎن ﺷـﺪهاﻧـﺪ و‬
‫ﭼﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻧﺪﻳﺪهام‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ؟«‬
‫ﻣﻌﺒﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻫﻤﻴﻨﻜﻪ از اﻳﻨﺠﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻰ ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ اﺳﺒﺎن را ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ‪ «.‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﻗﺼﺪ‬
‫دارﻳﻢ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮﻳﻢ و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪهﺷﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﻌﺒﺪ او را از ﺳﭙﺎه ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻴﻢ داد و ﻋﺰم اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﻳﺎران وى ﺳﺴـﺘﻰ ﮔﺮﻓـﺖ و از ﺑﺎزﮔﺸـﺘﻦ ﻣﻨﺼـﺮف‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ اﺛﻨﺎ ﻛﺎرواﻧﻰ از ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻘﻴﺲ ﺑﺮ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﻛﺠﺎ ﻣﻰروﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻰروﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻰروﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻰروﻳﻢ آذوﻗﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺎﻣﻰ از ﻣﻦ ﺑﺮاى ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺒﺮﻳﺪ و وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻋﻜﺎظ آﻣﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﺷﺘﺮ ﻣﻮﻳﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰدﻫﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺮدﻳﻢ و ﺑﻘﻴﻪ ﻳﺎران او را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻛﺎروان در ﺣﻤﺮاء اﻻﺳﺪ ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺬﺷﺖ و ﺳﺨﻦ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﻣﺎ را ﺑﺲ ﻛﻪ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻫﻰ ﻧﻜﻮﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﺲ از ﺳﻪ روز اﻗﺎﻣﺖ ﺣﻤﺮاء اﻻﺳﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻄﻠﻌﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺳﻔﺮ ﺣﻤﺮاء اﻻﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﺔ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮة و اﺑﻮ ﻋﺰه ﺟﻤﺤﻰ دﺳﺖ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬و‬
‫او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺰﻳﻤﺖ اﺑﻦ ام ﻣﻜﺘﻮم را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺳﻮم ﻫﺠﺮت در ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﻫﻢ در اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺎل ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺖ و از ﺗﻮﻟﺪ ﺣﺴﻦ ﺗﺎ ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﭘﻨﺠﺎه روز ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل در ﻣﺎه ﺷﻮال ﺟﻤﻴﻠﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺣﻨﻈﻠﻪ را ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻮادث ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮت‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮت درآﻣﺪ و در ﺻﻔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﻏﺰوه رﺟﻴﻊ رخ داد‪.‬‬
‫و ﺣﻜﺎﻳﺖ آن ﺑﻪ رواﻳﺖ ﻗﺘﺎده ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺲ از اﺣﺪ ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺮدم ﻋﻀﻞ و ﻗﺎره ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ و‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﺳﻼم و ﻧﻴﻜﻰ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ رواج ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻔﺮﺳﺖ ﺗﺎ ﻋﻠﻢ دﻳـﻦ و ﺷـﺮﻳﻌﺖ ﺑـﻪ ﻣـﺎ‬
‫آﻣﻮزﻧﺪ و ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻗﺮآن ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪167‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﺷﺶ ﺗﻦ از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻣﺮﺛﺪ ﻏﻨﻮى و ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺑﻜﻴﺮ و ﻋﺎﺻﻢ اﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ و ﺧﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻋﺪى‬
‫و زﻳﺪ ﺑﻦ دﺛﻨﻪ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻃﺎرق را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد و ﺳﺎﻻرى ﮔﺮوه را ﺑﻪ ﻣﺮﺛﺪ داد‪.‬‬
‫و آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻋﻀﻞ و ﻗﺎره ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ رﺟﻴﻊ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ آب ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺑﻨﻰ ﻫﺬﻳﻞ ﺑﻮد‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﻣﺮدم ﻋﻀﻞ‬
‫و ﻗﺎره ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎﻧﮓ زدﻧﺪ و ﻣﺮدم ﻫﺬﻳﻞ را ﺑﺮ ﺿﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻨﺪ و آن ﺷﺶ ﻧﻔﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎن‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺤﺼﻮر دﻳﺪﻧﺪ و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻬﺎﺟﻤـﺎن‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﻤﺎ را ﺑﻜﺸﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺰى از ﻣﻜﻴﺎن ﺑﮕﻴـﺮﻳﻢ و ﻗﺴـﻢ‬
‫ﻣﻰﺧﻮرﻳﻢ و ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﻧﻜﺸﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺛﺪ ﻏﻨﻮى و ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺑﻜﻴﺮ و ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﭘﻴﻤـﺎن ﻣﺸـﺮﻛﺎن را ﻧﻤـﻰﭘـﺬﻳﺮﻳﻢ‪ «.‬و ﺟﻨـﮓ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺗﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻰ زﻳﺪ ﺑﻦ دﺛﻨﻪ و ﺧﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻋﺪى و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻃﺎرق ﻣﻼﻳﻤﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ زﻧﺪه ﻣﺎﻧـﺪن ﻋﻼﻗـﻪ ﻧﺸـﺎن‬
‫دادﻧﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻫﺬﻳﻞ اﺳﻴﺮﺷﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﻴﺎن ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺮ اﻟﻈﻬﺮان رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻃﺎرق دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ را از ﺑﻨﺪر رﻫﺎ ﻛﺮد و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و‬
‫ﻫﺬﻟﻴﺎن از او دور ﺷﺪﻧﺪ و ﭼﻨﺪان ﺳﻨﮓ زدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻤﺮد و ﻗﺒﺮ وى در ﻇﻬﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻋﺪى و زﻳﺪ ﺑﻦ دﺛﻨﻪ را ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺑﻔﺮوﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺒﻴﺐ را ﺣﺠﻴﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ اﻫﺎب ﺑﺮاى ﺣـﺎرث‬
‫ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ او را ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎم ﺧﻮن ﭘﺪر ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬زﻳﺪ ﺑﻦ دﺛﻨﻪ را ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎم ﺧﻮن اﻣﻴـﻪ‬
‫ﭘﺪر ﺧﻮﻳﺶ ﺧﻮﻧﺶ را ﺑﺮﻳﺰد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﻫﺬﻟﻴﺎن ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ را ﻛﺸﺘﻨﺪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺳﺮش را ﺑﺒﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺳﻼﻓﻪ دﺧﺘﺮ ﺳـﻌﺪ ﺑﻔﺮوﺷـﻨﺪ‪،‬‬
‫زﻳﺮا وﻗﺘﻰ ﭘﺪر ﺳﻼﻓﻪ در اﺣﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻋﺎﺻﻢ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻧﺬر ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔـﺮ ﺳـﺮ او را ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورد در ﻛﺎﺳـﻪ‬
‫ﺳﺮش ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ زﻧﺒﻮران ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ دور ﺟﺜﻪ ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻮد و ﺑﺪو راه ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﺗـﺎ ﺷـﺐ‬
‫ﺷﻮد و زﻧﺒﻮران ﺑﺮود‪ «.‬و ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺳﻴﻞ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﭘﻴﻜﺮ ﻋﺎﺻﻢ را ﺑﺒﺮد‪ .‬وى ﻧﺬر ﻛﺮده ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﻪ ﻣﺸـﺮﻛﻰ‬
‫دﺳﺖ ﻧﺰﻧﺪ و از ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ دﺳﺖ ﻣﺸﺮﻛﻰ ﺑﺪو ﻧﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ زﻧﺒﻮران ﻣﺎﻧﻊ دﺳﺘﺮﺳﻰ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﻪ ﺟﻨﺎزه ﻋﺎﺻﻢ ﺷﺪه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻔـﺎﻇﺘﻰ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪا از ﺑﻨﺪه ﻣﺆﻣﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺮد ﻋﺠﻴﺐ ﺑﻮد ﻋﺎﺻﻢ ﻧﺬر ﻛﺮده ﺑﻮد در زﻧﺪﮔﻰ ﺑﻪ ﻣﺸﺮﻛﻰ دﺳﺖ ﻧﺰﻧﺪ و از ﺧـﺪا‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد دﺳﺖ ﻣﺸﺮﻛﻰ ﺑﺪو ﻧﺮﺳﺪ و ﺧﺪا ﭘﺲ از ﻣﺮگ ﻧﻴﺰ او را از ﻣﺲ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺣﻔﻆ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬رواﻳﺖ اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه از ﻏﺰوه رﺟﻴﻊ ﺻـﻮرت دﻳﮕـﺮ دارد‪ ،‬ﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ده ﻛـﺲ ﻓﺮﺳـﺘﺎد و‬
‫ﺳﺎﻻرى آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ داد و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻫﺪاه رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺑﻨﻰ ﻟﺤﻴﺎن ﻛﻪ از ﻗﻮم ﻫﺬﻳﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﺒﺮدار‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﻳﻜﺼﺪ ﺗﻴﺮاﻧﺪاز ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﺟﺎﻳﻰ را ﻛﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﺧﻮرده ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬اﻳـﻦ‬
‫ﻫﺴﺘﻪ ﺧﺮﻣﺎى ﻳﺜﺮب اﺳﺖ‪ «.‬و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﺛﺮﺷﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﺎﺻﻢ و ﻳﺎراﻧﺶ از دور آﻧﻬﺎ را ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻛﻮﻫﻰ ﭘﻨﺎه‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪168‬‬

‫ﺑﺮدﻧﺪ و ﻣﺸﺮﻛﺎن دورﺷﺎن را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ« و ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﻜﺸﻨﺪ و ﻋﺎﺻﻢ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﻣﺸﺮك ﻓﺮود ﻧﻴﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ را از ﺣﺎل ﻣﺎ ﺧﺒﺮدار ﻛﻦ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ دﺛﻨﻪ و ﺧﺒﻴﺐ و ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﺸﺮﻛﺎن زه ﻛﻤﺎﻧﻬﺎ را ﺑﺎز ﻛﺮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺒﺴﺘﻨﺪ و ﻳﻜﻴﺸﺎن‬
‫زﺧﻤﻰ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ آﻏﺎز ﺧﻴﺎﻧﺖ اﺳﺖ ﺑﺨﺪا ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎﻳﻢ و او را ﺑﺰدﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ «.‬و ﺧﺒﻴﺐ و اﺑـﻦ‬
‫دﺛﻨﻪ را ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺧﺒﻴﺐ را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ دادﻧﺪ ﻛﻪ وى در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺣﺎرث را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ ﺧﺒﻴﺐ ﭘﻴﺶ دﺧﺘﺮان ﺣﺎرث ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻴﻐﻰ از ﻳﻜﻴﺸﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻴﺰ ﻛﻨـﺪ ﻧﺎﮔﻬـﺎن زن‬
‫دﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺒﻴﺐ ﻃﻔﻞ او را ﺑﺮ زاﻧﻮى ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺸﺎﻧﺪه و ﺗﻴﻎ را ﺑﻪ دﺳﺖ دارد و ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮآورد‪.‬‬
‫ﺧﺒﻴﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺗﺮﺳﻰ او را ﺑﻜﺸﻢ؟ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺎر ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫زن ﻣﻜﻰ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ اﺳﻴﺮى ﺑﻬﺘﺮ از ﺧﺒﻴﺐ ﻧﺪﻳﺪم‪ ،‬در ﻣﻜﻪ ﻣﻴﻮه ﻧﺒﻮد‪ ،‬وﻟﻰ ﺧﻮﺷﻪ اﻧﮕﻮرى ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ او دﻳﺪم ﻛﻪ از آن ﻣﻰﺧﻮرد و اﻳﻦ روزىاى ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺧﺒﻴﺐ داده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺟﻤﻌﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻛﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﭼﻴﺰى از ﮔﻮﺷﺖ ﻋﺎﺻـﻢ ﺑﻴﺎرﻧـﺪ ﻛـﻪ از روز اﺣـﺪ ﺧـﻮﻧﻰ ﭘـﻴﺶ وى‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاى زﻧﺒﻮراﻧﻰ ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد و ﭘﻴﻜﺮ ﻋﺎﺻﻢ را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺮد و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از ﮔﻮﺷﺖ او ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺧﺒﻴﺐ را از ﺣﺮم ﺑﺮون ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻜﺸﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﻨﻢ‪ «.‬و او را رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و اﻳﻦ ﺳﻨﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻰﺷﻮد دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺧﺒﻴﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻧﻤﻰﮔﻔﺘﻴﺪ از ﻣﺮگ ﺑﻴﻢ داﺷﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻰﻛﺮدم وﻟﻰ اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺪارد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ‬
‫از ﭘﺎى درآﻳﻢ ﺑﻪ ﻛﺪام ﭘﻬﻠﻮ ﺑﻴﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻧﺎﭼﻴﺰﺷﺎن ﻛﻦ و ﻧﺎﺑﻮدﺷﺎن ﻛﻦ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه اﺑﻮ ﺳﺮوﻋﻪ ﭘﺴﺮ ﺣﺎرث او را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺿﺮﺑﺖ زد ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻴﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﺒﺮ ﺑﻴﺎرم و ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ دارى ﻛﻪ ﺧﺒﻴـﺐ را آوﻳﺨﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫رﻓﺘﻢ و ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﺮا ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﺑﺎﻻى دار رﻓﺘﻢ و ﺧﺒﻴﺐ را ﮔﺸﻮدم ﻛﻪ زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎد و ﺑﻪ ﻛﻨﺎرى رﻓﺘﻢ و‬
‫ﻧﻈﺮ ﻛﺮدم و اﺛﺮى از او ﻧﺪﻳﺪم ﮔﻮﻳﻰ زﻣﻴﻦ ﭘﻴﻜﺮ او را ﺑﻠﻌﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و اﻳﻨﻚ اﺛﺮى از ﺧﺒﻴﺐ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ زﻳﺪ ﺑﻦ دﺛﻨﻪ را ﺑﺎ ﻏﻼم ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﺴﻄﺎس از ﺣﺮم ﺑﺮون ﺑﺮد ﺗﺎ در ﺗﻨﻌﻴﻢ‬
‫او را ﺑﻜﺸﺪ ﺟﻤﻌﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن اﺑﻦ ﺣﺮب ﻧﻴـﺰ از آن ﺟﻤﻠـﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬وﻗﺘـﻰ زﻳـﺪ را ﭘـﻴﺶ‬
‫آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻜﺸﻨﺪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺮا ﺑﺨﺪا ﺑﮕﻮ آﻳﺎ دوﺳﺖ دارى اﻛﻨﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺗﻮ ﺑﻮد و ﮔـﺮدن او را‬
‫ﻣﻰزدﻳﻢ و ﺗﻮ ﭘﻴﺶ ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﺑﻮدى؟«‬
‫زﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا دﻟﻢ ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺧﺎرى ﻣﺎﻳﻪ آزار ﻣﺤﻤﺪ ﺷﻮد و در ﻋﻮض ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻢ«‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﻧﺪﻳﺪم ﻛﻪ ﭼﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺤﺒﻮب ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺿﻤﺮى‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﺮدم ﻋﻀﻞ و ﻗﺎره ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ‬
‫اﻣﻴﻪ ﺿﻤﺮى را ﺑﺎ ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫‪169‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﻤﺮو ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ روان ﺷﺪﻳﻢ ﻣﻦ ﻳﻚ ﺷﺘﺮ داﺷﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ رﻓﻴﻘﻢ ﺷﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺖ و ﭘﺎﻳﺶ ﻋﻠﻴﻞ ﺑﻮد و او‬
‫را ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺳﻮار ﻣﻰﻛﺮدم ﺗﺎ ﺑﻪ دره ﻳﺎﺟﺞ رﺳﻴﺪﻳﻢ و زاﻧﻮى ﺷﺘﺮ را ﺑﺒﺴـﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑـﻪ رﻓـﻴﻘﻢ ﮔﻔـﺘﻢ‪» :‬اﻳﻨـﻚ‬
‫ﺳﻮى ﺧﺎﻧﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻣﻰروﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ او را ﺑﻜﺸﻢ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺗﻮ آﻣﺪﻧﺪ ﻳﺎ از ﭼﻴﺰى ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺷـﺪى‬
‫ﭘﻴﺶ ﺷﺘﺮ ﺑﺮﮔﺮد و ﺳﻮار ﺷﻮ و ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ رو و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻮى و ﺑﺎ ﻣﻦ ﻛﺎرى ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑـﺎش ﻛـﻪ ﻣـﻦ‬
‫اﻳﻨﺠﺎ را ﺧﻮب ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻢ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﺷﺪﻳﻢ و ﻣﻦ ﺧﻨﺠﺮى ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﻣﺰاﺣﻢ ﻣﻦ ﺷﺪ او‬
‫را ﺑﻜﺸﻢ‪.‬‬
‫رﻓﻴﻘﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺎ ﺑﺮوﻳﻢ و ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﺑﺮ ﻛﻌﺒﻪ ﻃﻮاف ﺑﺮﻳﻢ و دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﻦ اﻫﻞ ﻣﻜﻪ را ﺑﻬﺘﺮ از ﺗﻮ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻢ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺷﺐ درآﻳﺪ ﺻﺤﻦ ﺧﺎﻧﻪﻫـﺎ را آب ﻣﻴﭙﺎﺷـﻨﺪ و آﻧﺠـﺎ‬
‫ﻣﻰﻧﺸﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻜﻪ را ﻧﻴﻚ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و او ﻫﻤﭽﻨﺎن اﺻﺮار ﻛﺮد ﺗﺎ ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ رﻓﺘﻴﻢ و ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﻃﻮاف ﺑﺮدﻳﻢ و دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤـﺎز ﻛـﺮدﻳﻢ و‬
‫ﺑﺮون ﺷﺪﻳﻢ و ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻗﻮم ﮔﺬﺷﺘﻴﻢ و ﻳﻜﻴﺸﺎن ﻣﺮا ﺑﺸﻨﺎﺧﺖ و ﺑﺎﻧﮓ زد ﻛﻪ اﻳﻨﻚ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ ﺑﻪ دور ﻣﺎ رﻳﺨﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻋﻤﺮو ﺑـﺮاى ﻛـﺎر ﺧﻴـﺮ ﻧﻴﺎﻣـﺪه و ﺷـﺮى او را اﻳﻨﺠـﺎ‬
‫ﻛﺸﺎﻧﻴﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ از آن رو ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮو در اﻳﺎم ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻣﺮدى آدم ﻛﺶ و ﺷﺮور ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻜﻴﺎن ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻦ و رﻓﻴﻘﻢ ﺑﺮآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻢ ﻓﺮار ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺨﺪا ﻣﻦ از ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن دﺳﺖ ﻧﻤﻰﻳﺎﺑﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮار ﻛﻦ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﺮﻓﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺎﻻى ﻛﻮه رﺳﻴﺪﻳﻢ و وارد ﻏﺎرى ﺷﺪﻳﻢ و ﺷﺐ را آﻧﺠـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ وارد ﻏﺎر ﺷﺪم ﺑﺮ در آن ﺳﻨﮓ ﭼﻴﺪم‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ‬
‫رﻓﻴﻘﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺗﻌﺎﻗﺐ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آرام ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ اﻣﺸﺐ و ﻓﺮدا ﺗﺎ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﻣﺎ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻏﺎر ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻴﺎﻣﺪ و اﺳﺐ ﺧﻮد را ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ در ﻏـﺎر اﻳﺴـﺘﺎد و ﻣـﻦ ﺑـﻪ‬
‫رﻓﻴﻘﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﻣﺎ را ﺑﺒﻴﻨﺪ اﻫﻞ ﻣﻜﻪ را ﺧﺒﺮدار ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ «.‬و ﺑﺮون ﺷـﺪم و ﺧﻨﺠـﺮ را در ﺷـﻜﻤﺶ ﻓـﺮو‬
‫ﻛﺮدم و او ﻓﺮﻳﺎدى ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻜﻴﺎن ﺑﺸﻨﻴﺪﻧﺪ و ﺳﻮى او آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟـﺎى ﺧـﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺸـﺘﻢ و ﺑـﻪ رﻓـﻴﻘﻢ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬آرام ﺑﺎش‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺻﺪا آﻣﺪﻧﺪ و ﻋﻤﺮو را ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻤﺮده ﺑﻮد ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﻰ ﺗﺮا زد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ‪ «.‬و ﭘﺲ از آن ﺑﻤﺮد و آﻧﻬﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺟﺎى ﻣﺎ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻰداﻧﺴﺘﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻛﺎر ﺧﻴﺮى ﻧﻴﺎﻣﺪه‪ «.‬و ﻣﺮگ ﻋﺜﻤﺎن از ﺟﺴﺘﺠﻮى ﻣﺎ ﺑﺎزﺷﺎن داﺷﺖ‪ ،‬و ﺟﺜﻪ او را ﻫﻤﺮاه ﺑﺮدﻧـﺪ و ﻣـﺎ دو‬
‫روز در ﻏﺎر ﺑﻮدﻳﻢ ﺗﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺳﻮى ﺗﻨﻌﻴﻢ رﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ دار ﺧﺒﻴﺐ آﻧﺠـﺎ ﺑـﻮد و رﻓـﻴﻘﻢ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺧﺒﻴﺐ را از دار ﻓﺮود آورﻳﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻛﺠﺎﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪170‬‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬آرى‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻬﻠﺖ ﺑﺪه و ﻛﻤﻰ دور ﺷﻮ‪«.‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ دور دار ﺧﺒﻴﺐ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ رﻓﻴﻘﻢ ﮔﻔﺘﻢ اﮔـﺮ از ﭼﻴـﺰى ﺑﻴﻤﻨـﺎك ﺷـﺪى‬
‫ﺳﻮى ﺷﺘﺮ ﺑﺮو و ﺳﻮار ﺷﻮ و ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎزﮔﺮد و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺮاى وى ﺑﮕﻮ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ دار ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدم و ﭘﻴﻜـﺮ‬
‫ﺧﺒﻴﺐ را ﺑﻪ دوش ﻛﺸﻴﺪم و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭼﻬﻞ ذراع ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺧﺒﺮدار ﺷـﺪﻧﺪ و ﺟﺜـﻪ را ﺑﻴﻨـﺪاﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﺻﺪاى ﺳﻘﻮط آﻧﺮا ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻦ ﻣـﻰدوﻳﺪﻧـﺪ و ﻣـﻦ راه ﺻـﻔﺮا را ﭘـﻴﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬رﻓﻴﻘﻢ ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺿﺠﻨﺎن رﺳﻴﺪم و وارد ﻏﺎرى ﺷﺪم و ﺗﻴﺮﻫﺎ و ﻛﻤﺎن ﺧﻮد را ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻢ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻰ‬
‫ﻛﻪ در ﻏﺎر ﺑﻮدم ﻣﺮدى دراز ﻗﺪ و ﻳﻚ ﭼﺸﻢ از ﺑﻨﻰ دﺋﻞ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺧﻮد ﺑﻮد وارد ﻏـﺎر ﺷـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻛﻴﺴﺘﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬از ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮم‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ از ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮم و از ﺗﻴﺮه ﺑﻨﻰ دﺋﻠﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه در ﻏﺎر ﺑﺨﻔﺖ و ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺷﻌﺮى ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﺗﺎ زﻧﺪهام ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻤﻴﺸﻮم«‬
‫»و ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم ﻧﻤﻴﮕﺮوم«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ‪ ،‬و ﭼﻴﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﻋﺮب ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺧﻮاب رﻓﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ وﺿـﻌﻰ او‬
‫را ﻛﺸﺘﻢ و ﻛﻤﺎن ﺧﻮد را در ﭼﺸﻢ ﺳﺎﻟﻢ او ﻓﺮو ﻛﺮدم ﻛﻪ از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ درآﻣﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺮون ﺷﺪم و ﺑﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﻴﻊ رﺳﻴﺪم و ﺑﻪ دو ﺗﻦ از ﻣﻜﻴﺎن ﺑﺮﺧﻮردم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى اﺧﺒﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﻪ اﺳﺎرت ﺗﻦ دﻫﻴﺪ«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ اﺳﻴﺮ ﺗﻮ ﺷﻮﻳﻢ؟«‬
‫ﻳﻜﻴﺸﺎن را ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ﺑﺰدم و ﺑﻜﺸﺘﻢ و دﻳﮕﺮى را اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ رﻓﺘﻢ و ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﭘﻴﺮان اﻧﺼﺎر‬
‫ﺑﺮﺧﻮردم ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ«‬
‫و ﭼﻮن ﻛﻮدﻛﺎن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪﻧﺪ ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ دوﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪو ﺧﺒﺮ دﻫﻨﺪ و ﻣﻦ اﻧﮕﺸﺘﺎن اﺳﻴﺮ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺎ زه ﻛﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدم و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﻦ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﭼﻨﺎن ﺑﺨﻨﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ دﻧﺪاﻧﻬﺎﻳﺶ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕـﺎه از ﻣـﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺮد و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﮕﻔﺘﻢ و ﻣﺮا ﺳﺘﻮد و دﻋﺎى ﺧﻴﺮ ﻛﺮد‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﺧﺰﻳﻤﻪ را ﻛﻪ ﻟﻘﺐ ام اﻟﻤﺴﺎﻛﻴﻦ داﺷﺖ و از‬
‫ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺑﻨﻰ ﻫﻼل ﺑﻮد ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و اﻳﻦ در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﻮد و دوازده و ﻧﻴﻢ اوﻗﻴﻪ ﻧﻘﺮه ﻣﻬﺮ او ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﻴﺶ از آن‬
‫زﻳﻨﺐ زن ﻃﻔﻴﻞ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻮده ﺑﻮد و ﻃﻼق ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧﻪ‬
‫‪171‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﺳﺎل‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮت‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮوﻫﻰ را ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ در ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧﻪ ﻛﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﺲ اﺣﺪ ﺑﻘﻴﻪ ﺷﻮال و ذى ﻗﻌﺪه و ذى ﺣﺠﻪ و ﻣﺤﺮم را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‬
‫آن ﺳﺎل ﻛﺎر ﺣﺞ ﺑﺎ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﻮد و در ﻣﺎه ﺻﻔﺮ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻣﺎه ﭘﺲ از اﺣﺪ ﮔﺮوه ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧﻪ را ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫اﺑﻰ اﺳﺤﺎق ﺑﻦ ﻳﺴﺎر ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﺑﺮاء ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻣﻼﻋﺐ اﻻﺳﻨﻪ ﻛﻪ ﺳﺎﻻر ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ ﺑـﻦ‬
‫ﺻﻌﺼﻌﻪ ﺑﻮد در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى آﻣﺪ و ﻫﺪﻳﻪاى آورده ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﺮا ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻫﺪﻳﻪ‬
‫ﻣﺸﺮك را ﻧﻤﻰﭘﺬﻳﺮم اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﻫﺪﻳﻪات را ﺑﭙﺬﻳﺮم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮ«‪ ،‬آﻧﮕﺎه اﺳﻼم ﺑﺮ او ﻋﺮﺿﻪ ﻛـﺮد و از ﺛـﻮاﺑﻰ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن وﻋﺪه ﻛﺮده ﺳﺨﻦ آورد و ﺑﺮاى وى ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺑﻮ ﺑﺮاء اﺳﻼم ﻧﻴﺎورد و اﻧﻜﺎر ﻧﻜـﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ دﻳﻦ ﺗﻮ ﻧﻴﻜﻮ و زﻳﺒﺎﺳﺖ اﮔﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ را ﭘﻴﺶ اﻫﻞ ﻧﺠﺪ ﻓﺮﺳﺘﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ‬
‫دﻳﻦ ﺗﻮ ﺧﻮاﻧﻨﺪ اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ دﻋﻮت ﺗﺮا ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ از اﻫﻞ ﻧﺠﺪ ﺑﺮ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﻢ دارم«‬
‫اﺑﻮ ﺑﺮاء ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ آﻧﻬﺎ را ﭘﻨﺎه ﻣﻰدﻫﻢ ﺑﻔﺮﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺗﻮ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ« ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻨﺬر ﺑﻦ ﻋﻤﺮو را ﺑـﺎ ﭼﻬـﻞ‬
‫ﺗﻦ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺎﻣﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﺻﻤﻪ و ﺣﺮام ﺑﻦ ﻣﻠﺤﺎن و ﻋﺮوة ﺑﻦ اﺳﻤﺎء و ﻧﺎﻓﻊ ﺑﻦ ﺑﺪﻳﻞ ﺧﺰاﻋﻰ و‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه واﺑﺴﺘﻪ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻮﻳﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻣﻨﺬر ﺑﻦ ﻋﻤﺮو را ﺑﺎ ﻫﻔﺘﺎد ﺳﻮار ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ در ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧﻪ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ و ﺣﺮه ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ اﺳﺖ و ﺣﺮام ﺑﻦ ﻣﻠﺤﺎن را ﺑـﺎ ﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻃﻔﻴﻞ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ در آن ﻧﻨﮕﺮﻳﺴﺖ و ﺣﺎﻣـﻞ ﻧﺎﻣـﻪ را ﺑﻜﺸـﺖ و ﺑﻨـﻰ ﻋـﺎﻣﺮ را ﺑـﺮ ﺿـﺪ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن دﻋﻮت ﻛﺮد اﻣﺎ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﭘﻨﺎه اﺑﻮ ﺑﺮاء را ﻧﻤﻰﺷـﻜﻨﻴﻢ ﻛـﻪ ﭘﻴﻤـﺎن ﻛـﺮده و ﭘﻨـﺎه داده‬
‫اﺳﺖ‪ «.‬ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻃﻔﻴﻞ ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ را ﺑﺮ ﺿﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ﻛـﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﺑﻴﺎﻣﺪﻧـﺪ و آن‬
‫ﻫﻔﺘﺎد ﻧﻔﺮ را در ﻣﻴﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪﻧﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺠﻨﮕﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﮕﻰ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻣﮕﺮ ﻛﻌﺐ‬
‫ﺑﻦ زﻳﺪ ﻛﻪ رﻣﻘﻰ داﺷﺖ و از ﻣﻴﺎن ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ در ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق ﻛﺸﺘﻪ ﺷـﺪ و ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ‬
‫اﻣﻴﻪ ﺿﻤﺮى و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺮاى ﺷﺘﺮان رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ از ﺑﻠﻴﻪ ﻳﺎران ﺧﻮد ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺮﻏﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ اردوﮔﺎه‬
‫ﭘﺮواز ﻣﻰﻛﺮد ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺣﺎدﺛﻪاى رخ داده« و ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و دﻳﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻓﺮﺳـﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﻤﺒـﺮ در‬
‫ﺧﺎك و ﺧﻮن اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ و دﺷﻤﻦ آﻧﺠﺎﺳﺖ و ﻣﺮد اﻧﺼﺎرى ﺑﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬راى ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬راى ﻣﻦ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ روﻳﻢ و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪«.‬‬
‫اﻧﺼﺎرى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ از ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﻨﺬر ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﻤﻰروم ﻛﻪ ﻛﺴﺎن اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ را ﻧﻘﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﺑﻪ ﺟﻨﮓ دﺷﻤﻦ رﻓﺖ و ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ را اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﮔﻔﺖ ﻛﻪ از ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻣﻀﺮ اﺳﺖ ﻋﺎﻣﺮ‬
‫ﺑﻦ ﻃﻔﻴﻞ او را رﻫﺎ ﻛﺮد و ﻣﻮى ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﺶ را ﺑﻜﻨﺪ و آزاد ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺎدرش آزادى ﻏﻼﻣﻰ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪172‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﺮﻗﺮه رﺳﻴﺪ و دو ﺗﻦ از ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ آﻧﺠﺎ ﻓـﺮود آﻣﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ از ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﭘﻴﻤﺎن و ﭘﻨﺎه داﺷﺘﻨﺪ و ﻋﻤﺮو ﺑﻰﺧﺒﺮ ﺑﻮد و از آﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ از ﻛﺪام ﻃﺎﻳﻔﻪاﻧﺪ؟ ﺟﻮاب دادﻧـﺪ‪ :‬از ﺑﻨـﻰ ﻋـﺎﻣﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﺻﺒﺮ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻫﺮ دو ﺑﺨﻔﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻜﺸﺖ و ﭘﻨﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺘﻠﺸﺎن از ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻋﻤﺮو ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪ و ﻣﺎﺟﺮا ﺑﮕﻔﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬دو ﺗﻦ را ﻛﺸﺘﻪاى ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎﻳﺸﺎن را‬
‫ﺑﺪﻫﻢ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎر اﺑﻮ ﺑﺮاء ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدن اﻳﻦ ﮔـﺮوه را ﺧـﻮش ﻧﺪاﺷـﺘﻢ و از آن ﺑﻴﻤﻨـﺎك‬
‫ﺑﻮدم‪ «.‬و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ اﺑﻮ ﺑﺮاء رﺳﻴﺪ و رﻓﺘﺎر ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻃﻔﻴﻞ ﻛﻪ ﭘﻨﺎه وى را ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻠﻴﻪاى ﻛﻪ از ﭘﻨﺎه وى‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﺑﺮ او ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻃﻔﻴﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد اﻳﻦ ﻣﺮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﻴﺎن آﺳـﻤﺎن و زﻣـﻴﻦ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﻣﻦ او را در آﺳﻤﺎن دﻳﺪم ﻛﻰ ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻓﻬﻴﺮه ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﺒﺎر از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ روز ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻋـﺎﻣﺮ ﺑـﻦ ﻃﻔﻴـﻞ ﺑـﻮد و ﺑﻌـﺪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺒﺐ اﺳﻼم ﻣﻦ آن ﺑﻮد ﻛﻪ آن روز ﺑﺎ ﻧﻴﺰه ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن زدم ﻛﻪ از ﺳﻴﻨﻪ‬
‫او درآﻣﺪ و ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺨﺪا رﺳﺘﮕﺎر ﺷﺪم‪ «.‬و ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﮔﻔـﺘﻢ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ رﺳـﺘﮕﺎر ﺷـﺪ؟ ﻣﮕـﺮ ﻣـﻦ او را‬
‫ﻧﻜﺸﺘﻢ؟ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ رﺳﺘﮕﺎرى ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬رﺳﺘﮕﺎرى ﺷﻬﺎدت ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﻘﺎ ﻛـﻪ‬
‫رﺳﺘﮕﺎر ﺷﺪه ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ و ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ اﺷﻌﺎرى در ﺗﻘﺒﻴﺢ ﻋﻤﻞ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻃﻔﻴﻞ ﻛﻪ ﭘﻨﺎه اﺑﻮ ﺑـﺮاء را ﺷﻜﺴـﺘﻪ و‬
‫ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮد ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﭼﻮن رﺑﻴﻌﻪ ﭘﺴﺮ اﺑﻮ ﺑﺮاء اﺷﻌﺎر آﻧﻬﺎ را ﺑﺸﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻃﻔﻴﻞ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد اﻣﺎ‬
‫ﻧﻴﺰه ﺑﺮ او ﻛﺎرﮔﺮ ﻧﺸﺪ و از اﺳﺐ ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎر اﺑﻮ ﺑﺮاء اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮدم ﺧﻮﻧﻢ ﺑﻪ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﺗﻌﻠـﻖ دارد و‬
‫دﻧﺒﺎل ﻧﺸﻮد و اﮔﺮ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪم ﻣﻰداﻧﻢ ﭼﻪ ﻛﻨﻢ«‬
‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺪاﻧﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧﻪ ﭼﻬﻞ ﻳﺎ ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻃﻔﻴﻞ ﺑـﺮ ﺳـﺮ آن‬
‫آب ﺑﻮد و ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ در ﻏﺎرى ﻧﺰدﻳﻚ آب ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﻰ ﭘﻴﺎم ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﭘﻴﺶ اﻳﻦ‬
‫ﻗﻮم ﻣﻰﺑﺮد؟«‬
‫اﺑﻦ ﻣﻠﺤﺎن اﻧﺼﺎرى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻣﻰﺑﺮم« و ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻴﻤﻪﻫﺎى آﻧـﺎن رﺳـﻴﺪ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﻣـﺮدم ﺑﺌـﺮ‬
‫ﻣﻌﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻦ ﭘﻴﻚ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻢ و ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﺟـﺰ ﺧـﺪاى ﻳﮕﺎﻧـﻪ ﻧﻴﺴـﺖ و ﻣﺤﻤـﺪ ﺑﻨـﺪه و‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده اوﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ او اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎرﻳﺪ« و از ﻛﻨﺎر ﺧﻴﻤﻪاى ﻧﻴﺰهاى ﺑﺮون ﺷﺪ و ﺑـﻪ ﭘﻬﻠـﻮى او‬
‫رﻓﺖ و از ﭘﻬﻠﻮى دﻳﮕﺮ در آﻣﺪ و اﺑﻦ ﻣﻠﺤﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اﷲ اﻛﺒﺮ‪ ،‬رﺳﺘﮕﺎر ﺷﺪم«‬
‫و دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﻳﺎران اﺑﻦ ﻣﻠﺤﺎن را در ﻏﺎر ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻃﻔﻴﻞ ﻫﻤﻪ را ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫‪173‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ درﺑﺎره ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧﻪ آﻳﻪاى ﻧﺎزل ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻠﻐﻮا ﻋﻨﺎ ﻗﻮﻣﻨـﺎ اﻧـﺎ‬
‫ﻗﺪ ﻟﻘﻴﻨﺎ رﺑﻨﺎ ﻓﺮﺿﻰ ﻋﻨﺎ و رﺿﻴﻨﺎ ﻋﻨﻪ ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺑﻪ ﻗﻮم ﻣﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﺪاى ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺪﻳﺪﻳﻢ و از ﻣـﺎ ﺧﺸـﻨﻮد‬
‫ﺑﻮد و ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ازو ﺧﺸﻨﻮدﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻰ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻛﻪ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻰﺷﺪ ﻧﺴﺦ ﺷﺪ و ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ‬
‫را ﻧﺎزل ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﺳﺒِﻴﻞِ اﷲ أَﻣ‪‬ﻮاﺗﺎً ‪‬ﺑﻞْ أَﺣ‪‬ﻴﺎء‪ ‬ﻋ ْﻨﺪ‪ ‬ر‪ ‬ﺑ ِﻬﻢ‪ ‬ﻳﺮْز‪‬ﻗُﻮنَ ‪«.169 :3‬‬
‫ﺴ ‪‬ﺒﻦﱠ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ ُﻗ ‪‬ﺘﻠُﻮا ﻓﻲ ‪‬‬
‫ﺤ ‪‬‬
‫»و‪ ‬ﻻ َﺗ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻣﭙﻨﺪار آﻧﻬﺎ ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪهاﻧـﺪ ﻣـﺮدهاﻧـﺪ ﺑـﻞ زﻧﺪﮔﺎﻧﻨـﺪ و ﭘـﻴﺶ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷـﺎن روزى‬
‫ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮت‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻗﻮم ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ را از دﻳﺎرﺷﺎن ﺑﻴﺮون ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺑﺮون ﺷﺪن ﻗﻮم ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺒﺐ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن دو ﺗﻨﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻨﺎه و ﭘﻴﻤﺎن داﺷﺘﻨﺪ و ﻋﻤﺮو ﺑـﻦ‬
‫اﻣﻴﻪ ﺿﻤﺮى ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺑﺌﺮ ﻣﻌﻮﻧﻪ ﺧﻮﻧﺸﺎن را رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻃﻔﻴﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ دو ﻛﺲ را ﻛﻪ از ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺎن و ﭘﻨﺎه داﺷﺘﻨﺪ ﻛﺸﺘﻪاى و ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى آﻧﻬﺎ را ﺑﻔﺮﺳﺘﻰ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻗﺒﺎ روان ﺷﺪ و از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ رﻓـﺖ ﻛـﻪ در ﻛـﺎر ﭘﺮداﺧـﺖ‬
‫ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ از آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﮔﻴﺮد و ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر و از ﺟﻤﻠﻪ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﻠﻰ و اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﻀﻴﺮ ﻫﻤﺮاه‬
‫وى ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ رﻓﺖ ﺗﺎ در ﻛﺎر ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى دو ﻣﻘﺘـﻮل از آﻧﻬـﺎ ﻛﻤـﻚ ﮔﻴـﺮد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻘﺘﻮﻻن از ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ و ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻮد و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑـﺎ ﻧﻀـﻴﺮﻳﺎن ﺳـﺨﻦ ﻛـﺮد‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬اى اﺑﻮ اﻟﻘﺎﺳﻢ در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺑﺎ ﺗﻮ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻧﻀﻴﺮﻳﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﺧﻠﻮت ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ اﻳﻦ ﻣﺮد را ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻰﻳﺎﺑﻴﺪ« ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻬﻠﻮى دﻳﻮار‬
‫ﻳﻜﻰ از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺷﺎن ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ از ﺑﺎم اﻳﻦ ﺧﺎﻧـﻪ ﺳـﻨﮕﻰ ﺑﻴﻨـﺪازد و او را ﺑﻜﺸـﺪ و ﻣـﺎ را‬
‫آﺳﻮده ﻛﻨﺪ‪ «.‬ﻳﻜﻰ از ﻳﻬﻮدان ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺟﺤﺶ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻢ« و ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺳﻨﮓ را‬
‫ﺑﻴﻨﺪازد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ و از ﺟﻤﻠﻪ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﻠﻰ ﭘﺎى دﻳﻮار ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ وﺣﻰ آﺳﻤﺎن از ﻗﺼﺪ ﻗﻮم ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻴﺎﻳﻢ« و ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺪﺗﻰ در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى وى ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﻳﻜﻰ‬
‫را دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻰآﻣﺪ و ﭼﻮن از او ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺮدﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ را دﻳﺪم ﻛﻪ وارد ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻰﺷﺪ« ﻳـﺎران‬
‫ﻧﻴﺰ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻗﺼﺪ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻳﻬﻮدان را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ داد و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ آﻧﻬﺎ آﻣﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ رﻓﺖ ﻛﻪ در ﻗﻠﻌﻪﻫﺎ ﺣﺼﺎرى ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔـﺖ ﺗـﺎ‬
‫ﻧﺨﻠﻬﺎﻳﺸﺎن را ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻨﺪ و آﺗﺶ ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﻳﻬﻮدان ﺑﺎﻧﮓ زدﻧﺪ ﻛﻪ اى ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺗﻮ از ﺗﺒﺎﻫﻜﺎرى ﻣﻨﻊ ﻣﻰﻛـﺮدى و از‬
‫ﺗﺒﺎه ﻛﺎران ﻋﻴﺐ ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻰ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺮﻳﺪن و ﺳﻮزاﻧﻴﺪن ﻧﺨﻠﻬﺎ ﺑﺮاى ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪174‬‬

‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ رواﻳﺖ واﻗﺪى وﻗﺘﻰ ﻧﻀﻴﺮﻳﺎن ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﮓ ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻧﺪازﻧـﺪ ﺳـﻼم ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺸﻜﻢ ﻣﻨﻌﺸﺎن ﻛﺮد و از ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻤﺸﺎن داد وﻟﻰ ﻓﺮﻣﺎن وى را ﻧﺒﺮدﻧﺪ و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺟﺤﺎش ﺑﺮ ﺑﺎم رﻓﺖ ﻛﻪ ﺳﻨﮓ‬
‫را ﺑﻴﻨﺪازد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ وﺣﻰ آﺳﻤﺎﻧﻰ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ و از ﺟﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﻰ ﺑﻪ ﺣﺎﺟﺘﻰ ﻣـﻰرﻓـﺖ و ﻳـﺎراﻧﺶ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﭼﻮن دﻳﺮ ﻛﺮد ﻳﻬﻮدان ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﺮا اﺑﻮ اﻟﻘﺎﺳﻢ ﻧﻴﺎﻣﺪ و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ؟« ﻛﻨﺎﻧـﺔ ﺑـﻦ ﺻـﻮرﻳﺎ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ وﺣﻰ آﺳﻤﺎن از ﻗﺼﺪ ﺷﻤﺎ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ ﭘﻴﺶ وى رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺸﺴـﺘﻪ ﺑـﻮد و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺧﺪاى‪ ،‬در اﻧﺘﻈﺎر ﺗﻮ ﺑﻮدﻳﻢ و ﺗﻮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻰ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﻬﻮدان ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﺮا ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒـﺮ داد‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻴـﺪ ﻣﺤﻤـﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﻪ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ «.‬و ﭼﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ ﻳﻬﻮدان رو و ﺑﮕﻮ ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺳﺮ ﺧﻴﺎﻧﺖ داﺷـﺘﻴﺪ‬
‫از دﻳﺎر ﻣﻦ ﺑﻴﺮون ﺷﻮﻳﺪ و دﻳﮕﺮ اﻳﻨﺠﺎ ﺳﺎﻛﻦ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ ﭘﻴﺶ ﻳﻬﻮدان رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ از دﻳﺎر وى ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬اى‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻰﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم اوس ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﻰ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﺑﻴﺎرد‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻟﻬﺎ دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه و اﺳﻼم ﭘﻴﻤﺎﻧﻬﺎ را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻗﺮﻇﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻰروﻳﻢ‪«.‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻛﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﭘﻴﻐﺎم داد‪» :‬ﻧﺮوﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﻋﺮﺑﺎن و ﻣﺮدان ﻗﺒﻴﻠﻪام دو ﻫﺰار ﻛﺲ دارم‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﺮوﻳﻢ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻳﻬﻮدان ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺳﺪ ﻛﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺎ ﻣـﻦ‬
‫زﻧﺪهام ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﻧﻘﺾ ﭘﻴﻤﺎن ﻧﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﻼم ﺑﻦ ﻣﺸﻜﻢ ﺑﻪ ﺣﻴﻰ ﺑﻦ اﺧﻄﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﭽﻪ را ﻣﺤﻤﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﭙﺬﻳﺮ ﻣﺒﺎدا از اﻳﻦ ﺑﺪﺗﺮ ﺷﻮد زﻳﺮا ﺷﺮف‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ اﻣﻮاﻟﻤﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺣﻴﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺪﺗﺮ از اﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﺳﻼم ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﻜﻪ اﻣﻮاﻟﻤﺎن را ﺑﺒﺮﻧﺪ و زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻪ اﺳﻴﺮى ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﺮدان را ﺑﻜﺸﻨﺪ«‬
‫اﻣﺎ ﺣﻴﻰ ﺳﺨﻦ ﺳﻼم را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺟﺪى ﺑﻦ اﺧﻄﺐ را ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﻣﺤـﻞ ﺧـﻮد را‬
‫ﺗﺮك ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻰ ﺑﻜﻦ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻳﻬﻮدان ﺟﻨﮓ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ« و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺟﺪى ﺳﻮى ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ رﻓﺖ ﻛﻪ از او ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﺒﺪ اﷲ را دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از‬
‫ﻳﺎران ﺧﻮد ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎﻧﮓ زن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺪا ﻣﻰداد ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﻼح ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻋﺒﺪ اﷲ ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ‬
‫ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻣﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺳﻼح ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﺮﻓﺖ و ﻣﻦ از ﻛﻤﻚ وى ﻧﻮﻣﻴﺪ ﺷﺪم و ﺑﺮﻓﺘﻢ و ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫دﻳﺪه ﺑﻮدم ﺑﺎ ﺣﻴﻰ ﮔﻔﺘﻢ و او ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺪ ﻣﺤﻤﺪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪175‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و ﻣﺪت ﭘﺎﻧﺰده روز آﻧﻬﺎ را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮد آﻧﮕﺎه ﺻﻠﺢ ﺷـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪ و ﻣﺎل و ﺳﻼﺣﺸﺎن از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻀﻴﺮﻳﺎن را ﭘﺎﻧﺰده روز ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮد و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ اﻓﺘﺎدﻧـﺪ ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﺷـﺪﻧﺪ و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻘﺮر داﺷﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻬﺎﺷﺎن ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮد را ﺗﺮك ﻛﻨﻨﺪ و ﺳﻮى اذرﻋﺎت ﺷﺎم روﻧـﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻔﺮﺷﺎن ﻳﻚ ﺷﺘﺮ و ﻳﻚ ﻣﺸﻚ داد‪.‬‬
‫زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻘﺮر داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﺎر ﻳﻚ ﺷﺘﺮ ﺑﺒﺮﻧﺪ اﻣﺎ ﺳﻼح ﻧﺒﺮﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﻤﻌﻰ از ﺑﻨﻰ ﻋﻮف ﺑﻦ ﺧﺰرج از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻦ ﺳﻠﻮل و ودﻳﻌﻪ و ﻣﺎﻟﻚ ﺑـﻦ‬
‫اﺑﻰ ﻗﻮﻗﻞ و ﺳﻮﻳﺪ و داﻋﺲ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﻧﻀﻴﺮﻳﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛـﻪ ﺑﻤﺎﻧﻴـﺪ و ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﻣﺸـﻮﻳﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ ﺷـﻤﺎ را رﻫـﺎ‬
‫ﻧﻤﻴﻜﻨﻴﻢ اﮔﺮ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻴﺪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و اﮔﺮ ﺑﺮوﻳﺪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻬـﻮدان ﻣﻨﺘﻈـﺮ ﻣﺎﻧﺪﻧـﺪ‬
‫وﻟﻰ از آﻧﻬﺎ ﻛﺎرى ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد و ﺧﺪا ﺗﺮس در دل ﻳﻬﻮدان اﻧﺪاﺧﺖ و از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺮوﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﺪر ﻳﻚ ﺑﺎر ﺷﺘﺮ از اﻣﻮال ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﺳﻼح‪ .‬ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ ﺧـﻮﻳﺶ را وﻳـﺮان‬
‫ﻣﻰﻛﺮد و آﺳﺘﺎن در را ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﺷﺘﺮ ﻣﻰﺑﺮد‪ ،‬ﻫﻤﮕﻰ ﺳﻮى ﺧﻴﺒـﺮ رﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬و ﺑﻌﻀﻴﺸـﺎن از آﻧﺠـﺎ راه ﺷـﺎم ﭘـﻴﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺮان ﻗﻮم ﻛﻪ ﺳﻮى ﺧﻴﺒﺮ رﻓﺘﻨﺪ ﺳﻼم ﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ و ﺣﻴﻰ ﺑﻦ اﺧﻄﺐ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن آﻧﺠـﺎ‬
‫ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ ﻣﺮدم ﻣﻄﻴﻊ آﻧﻬﺎ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻧﻀﻴﺮﻳﺎن ﺑﺎ زن و ﻓﺮزﻧﺪ و ﻣﺎل ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ دف و ﻣﺰﻣﺎر ﻣﻰزدﻧﺪ و ام ﻋﻤﺮو ﻳـﺎر ﻋـﺮوة ﺑـﻦ ورد‬
‫ﻋﺒﺴﻰ ﻛﻪ از زﻧﺎن ﺑﻨﻰ ﻏﻔﺎر ﺑﻮد و او را از ﻋﺮوه ﺧﺮﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﻤﺮاﻫﺸـﺎن ﺑـﻮد و ﭼﻨـﺎن ﺑـﺎ ﻓﺨـﺮ و ﮔﺮدﻧﻔـﺮازى‬
‫ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺲ ﻧﻈﻴﺮ آن ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺎص وى ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﺮا ﺑﺮ ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و ﺑﻪ اﻧﺼﺎر ﭼﻴﺰى ﻧﺪاد ﻣﮕﺮ ﺳﻬﻞ ﺑـﻦ ﺣﻨﻴـﻒ و اﺑـﻮ‬
‫دﺟﺎﻧﻪ ﻛﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﺪارى ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺳﻬﻢ داد و از ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ ﻛﺲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺸﺪ ﻣﮕﺮ ﻳﺎﻣﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ‬
‫و اﺑﻮ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ وﻫﺐ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ و اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ ﻣﻰرﻓﺖ اﺑﻦ ام ﻣﻜﺘﻮم را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻛﺮد‬
‫و ﭘﺮﭼﻤﺪار وى ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫در ﺟﻤﺎدى اﻻول ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن در ﺷﺶ ﺳﺎﻟﮕﻰ ﺑﻤﺮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ او ﻧﻤﺎز ﻛـﺮد‬
‫و ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻪ رﺳﻢ ﻣﻌﻤﻮل ﭘﻴﺶ از ﺟﻨﺎزه وارد ﻗﺒﺮ وى ﺷﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ در ﺷﻌﺒﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫درﺑﺎره ﺣﻮادث ﭘﺲ از ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ اﺧﺘﻼف ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﺲ ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ ﻣـﺎه رﺑﻴـﻊ اﻻول و رﺑﻴـﻊ اﻟﺜـﺎﻧﻰ و ﻗﺴـﻤﺘﻰ از ﺟﻤـﺎدى‬
‫اﻻوﻟﻰ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﮔﺬراﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﻨﻰ ﻣﺤﺎرب و ﺑﻨﻰ ﺛﻌﻠﺒﻪ ﻛﻪ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻏﻄﻔﺎن ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﻮى‬
‫ﻧﺠﺪ رﻓﺖ و در ﻧﺨﻞ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﺮدم ﻏﻄﻔﺎن ﺑﺮﺧﻮرد و دو ﮔﺮوه رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻧﺪ اﻣﺎ ﺟﻨﮕﻰ ﻧﺒﻮد و‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪176‬‬

‫دو ﻗﻮم از ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺧﻮد ﻧﻤﺎز ﺧﻮف ﻛﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﺎزﮔﺸﺖ و اﻳﻦ را ﻏـﺰوه ذات‬
‫اﻟﺮﻗﺎع ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻰ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﻏﺰوه ذات اﻟﺮﻗﺎع در ﻣﺤﺮم ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ﻫﺠﺮت ﺑﻮد و ﻧﺎم از ﻛﻮه ذات اﻟﺮﻗﺎع ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ‬
‫رﻧﮕﻬﺎى ﺳﻴﺎه و ﺳﻔﻴﺪ و ﺳﺮخ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در اﻳﻦ ﻏﺰا ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻧﺠﺪ رﻓﺘﻴﻢ و وﻗﺘﻰ در ﻧﺨﻞ ﺑﻪ ﻛﻮه ذات اﻟﺮﻗـﺎع رﺳـﻴﺪﻳﻢ ﺑـﺎ ﺟﻤﻌـﻰ از‬
‫ﻏﻄﻔﺎن ﺑﺮﺧﻮردﻳﻢ اﻣﺎ ﺟﻨﮕﻰ ﻧﺸﺪ وﻟﻰ ﻛﺴﺎن از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻤﺎز ﺧﻮف ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را دو ﻗﺴﻤﺖ ﻛﺮد ﮔﺮوﻫﻰ رو ﺑﻪ روى دﺷﻤﻦ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ و ﮔﺮوﻫﻰ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻒ ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺗﻜﺒﻴـﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ و ﻫﻤﮕﻰ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ وﺻـﻒ ﭘﺸـﺖ ﺳـﺮ وى ﺑـﻪ رﻛـﻮع رﻓﺘﻨـﺪ و ﺳـﺠﺪه ﻛﺮدﻧـﺪ و ﭼـﻮن‬
‫ﻧﻤﺎزﮔﺰاران ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺻﻒ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺲ رﻓﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﻳﻚ رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﺮدﻧﺪ آﻧﮕﺎه ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎ ﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻳﻚ رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و ﺑﻨﺸﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﻛﻪ رو ﺑﻪ روى دﺷـﻤﻦ ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑـﺎز آﻣﺪﻧـﺪ و‬
‫رﻛﻌﺖ دوم را ﺑﮕﺰاردﻧﺪ و ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻨﺸﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻼم ﻧﻤﺎز ﮔﻔﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬درﺑﺎره ﻧﻤﺎز ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ در وادى ﻧﺨﻞ ﺑﻮد رواﻳﺘﻬﺎى ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺖ اﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺎوردم ﺗﺎ‬
‫ﻛﺘﺎب دراز ﻧﺸﻮد و ان ﺷﺎء اﷲ در ﻛﺘﺎب ﺑﺴﻴﻂ اﻟﻘﻮل ﻓﻰ اﺣﻜﺎم ﺷﺮاﻳﻊ اﻻﺳﻼم در ﻛﺘﺎب ﻧﻤﺎز ﺧﻮف ﺑﻴﺎرم‪«.‬‬
‫ﺳﻠﻴﻤﺎن ﻳﺸﻜﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﭘﺮﺳﻴﺪم‪» :‬ﻛﻮﺗﺎﻫﻰ ﻧﻤﺎز ﭼﻪ روز ﻧﺎزل ﺷﺪ؟«‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻮى ﮔﺬرﮔﺎه ﻛﺎروان ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ از ﺷﺎم ﻣﻰآﻣﺪ رﻓﺘﻴﻢ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺨﻞ رﺳﻴﺪﻳﻢ ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم‬
‫ﻏﻄﻔﺎن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اى ﻣﺤﻤﺪ آﻳﺎ از ﻣﻦ ﺑﻴﻢ دارى؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ ﺗﺮا در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻦ ﺣﻔﻆ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﻣﺮا ﺣﻔﻆ ﻣﻰﻛﻨﺪ« آن ﺷﺨﺺ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻛﺸﻴﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺪاى رﺣﻴﻞ داد و ﺳﻼح ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻤﻴﻨﻜﻪ ﺑﺎﻧـﮓ ﻧﻤـﺎز ﺑﺮآوردﻧـﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪاى ﺑـﺎ‬
‫ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و ﮔﺮوﻫﻰ دﻳﮕﺮ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﺷﺮ وى ﺑﻮدﻧﺪ دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و‬
‫آﻧﻬﺎ ﭘﺲ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎى ﮔﺮوه دﻳﮕﺮ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﺮدﻧـﺪ و ﮔـﺮوه دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻬﺎر رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى دو رﻛﻌﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫آن روز ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺣﻜﻢ ﻧﻤﺎز ﻛﻮﺗﺎه را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﺄﻣﻮر ﺷـﺪﻧﺪ ﻛـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم ﻧﻤـﺎز ﺳـﻼح‬
‫ﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ اﻧﺼﺎرى رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻣﺤﺎرب ﺑﻪ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻣـﻰﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ را ﺑﻜﺸﻢ؟«‬
‫آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى وﻟﻰ ﭼﮕﻮﻧﻪ او را ﻣﻰﻛﺸﻰ؟«‬
‫‪177‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺑﻪ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮى ﻣﻰﻛﺸﻢ‪«.‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﻣﺮد ﻣﺤﺎرﺑﻰ ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺷﻤﺸـﻴﺮ در ﻛﻨـﺎر وى ﺑـﻮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺗﺮا ﺑﺒﻴﻨﻢ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى«‬
‫ﻣﺮد ﻣﺤﺎرﺑﻰ ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﺑﮕﺮﻓﺖ و از ﻧﻴﺎم درآورد و ﻣﻰﺟﻨﺒﺎﻧﻴﺪ و ﻗﺼﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﻛﺮد اﻣﺎ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ او‬
‫را ﺑﺎز ﻣﻰداﺷﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻣﻦ ﻧﻤﻰﺗﺮﺳﻰ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا از ﺗﻮ ﺑﺘﺮﺳﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى آﻧﻜﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ دارم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﻣﺮا از ﺗﻮ ﺣﻔﻆ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﺷﻤﺸﻴﺮ را در ﻧﻴﺎم ﻛﺮد و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺲ داد و ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺴﻄُﻮا إِ َﻟ ‪‬ﻴ ُﻜﻢ‪ ‬أَ ‪‬ﻳﺪ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻬﻢ‪َ ‬ﻓ َﻜﻒ‪ ‬أَ ‪‬ﻳﺪ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻋ‪‬ـ ْﻨ ُﻜﻢ‪ ‬و‪‬‬
‫»ﻳﺎ أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ آ ‪‬ﻣﻨُﻮا اذْ ُﻛﺮُوا ‪‬ﻧ ‪‬ﻌ ‪‬ﻤﺖ‪ ‬اﷲ ‪‬ﻋ َﻠ ‪‬ﻴ ُﻜﻢ‪ ‬إِذْ ‪‬ﻫﻢ‪َ ‬ﻗﻮ‪‬م‪ ‬أَنْ ‪‬ﻳ ‪‬ﺒ ‪‬‬
‫ا ﱠﺗﻘُﻮا اﷲ و‪ ‬ﻋﻠَﻰ اﷲ َﻓ ْﻠ ‪‬ﻴ َﺘﻮ‪ ‬ﱠﻛﻞِ ا ْﻟ ‪‬ﻤﺆْ ‪‬ﻣﻨُﻮنَ ‪«11 :5‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن دارﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ دادن ﺧﺪا را ﺑﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﻳﺎد آرﻳﺪ آن دم ﻛﻪ ﮔﺮوﻫـﻰ ﻣـﻰﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ‬
‫دﺳﺘﻬﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﺳﻮى ﺷﻤﺎ ﺑﮕﺸﺎﻳﻨﺪ و دﺳﺘﻬﺎى اﻳﺸﺎن را از ﺷﻤﺎ ﺑﺎزداﺷﺖ‪ .‬از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ و ﻣﺆﻣﻨـﺎن ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻨﻨﺪ«‬
‫و ﻫﻢ ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ذات اﻟﺮﻗﺎع رﻓﺘﻴﻢ و ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ زن ﻣﺸﺮﻛﻰ ﺗﺠﺎوز‬
‫ﻛﺮد و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻗﺼﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻛﺮد ﺷﻮﻫﺮ زن ﻛﻪ ﻏﺎﻳﺐ ﺑﻮد ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﭼﻮن از ﻣﺎﺟﺮا ﺧﺒﺮدار ﺷﺪ ﻗﺴـﻢ ﺧـﻮرد‬
‫ﻛﻪ از ﭘﺎى ﻧﻨﺸﻴﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻮن ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺮﻳﺰد و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ روان ﺷﺪ و ﭼـﻮن ﭘﻴﻤﺒـﺮ در ﻣﻨﺰﻟـﻰ‬
‫ﻓﺮود آﻣﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﺸﺐ ﻛﻰ ﻣﺎ را ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﺎﺟﺮان و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻣﺎ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ دره ﻓﺮود آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن آن دو ﻛﺲ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ دره رﻓﺘﻨـﺪ‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮى ﺑﻪ اﻧﺼﺎرى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﭼﻪ وﻗﺖ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ ﻛﻨﻢ اول ﺷﺐ ﻳﺎ آﺧﺮ ﺷﺐ؟«‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬اول ﺷﺐ ﺗﻮ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻰ ﻛﻦ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻣﻬﺎﺟﺮى ﺑﺨﻔﺖ و اﻧﺼﺎرى ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد و ﺷـﻮﻫﺮ زن ﺑﻴﺎﻣـﺪ و ﭼـﻮن او را ﺑﺪﻳـﺪ ﺑﺪاﻧﺴـﺖ ﻛـﻪ از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﺴﺖ و ﺗﻴﺮى ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺼﺎرى ﺧﻮرد و ﻓﺮو رﻓﺖ و او ﺗﻴﺮ را ﺑﺮون ﻛﺸﻴﺪ و ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ و ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬
‫در ﻧﻤﺎز ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻣﺮد ﻏﻄﻔﺎﻧﻰ ﺗﻴﺮى دﻳﮕﺮ ﺑﺰد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺼـﺎرى ﺧـﻮرد و ﻓـﺮو رﻓـﺖ و او ﺗﻴـﺮ را ﺑـﺮون ﻛﺸـﻴﺪ و‬
‫ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ و در ﻧﻤﺎز ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺘﻮار ﻣﺎﻧﺪ و آن ﻣﺮد ﺗﻴﺮ ﺳﻮﻣﻰ ﺑﺰد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺧﻮرد و ﻓﺮو رﻓﺖ و اﻧﺼﺎرى آﻧـﺮا‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪178‬‬

‫ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪ و ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ و ﺑﻪ رﻛﻮع رﻓﺖ و ﺳﺠﺪه ﻛﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه رﻓﻴﻖ ﺧﻮد را ﺻﺪا زد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮﺧﻴﺰ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻣﻦ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻬﺎﺟﺮى ﺑﺮﺟﺴﺖ و ﭼﻮن ﻏﻄﻔﺎﻧﻰ آﻧﻬﺎ را ﺑﺪﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﻮم ﺧﺒﺮدار ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﻣﻬﺎﺟﺮى‬
‫اﻧﺼﺎرى را ﺧﻮنآﻟﻮد دﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا اول ﺑﺎر ﻛﻪ ﺗﻴﺮ ﺧﻮردى ﻣﺮا ﺑﻴﺪار ﻧﻜﺮدى؟«‬
‫اﻧﺼﺎرى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻮرهاى ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪم و ﻧﺨﻮاﺳﺘﻢ آﻧﺮا ﺑﺒﺮم و ﭼﻮن ﺗﻴﺮ ﻣﻜﺮر ﺷﺪ رﻛـﻮع ﻛـﺮدم و ﺗـﺮا ﺻـﺪا‬
‫زدم‪ .‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﺑﻴﻢ ﻧﺒﻮد ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺣﻔﻆ آن ﻣﺎﻣﻮر ﻛﺮده از دﺳﺖ ﺑﺮود ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺳﻮره را ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﺑﺮم ﺟﺎن داده ﺑﻮدم‪«.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻏﺰوه ﺳﻮﻳﻖ‬
‫ﻏﺰوه ﺳﻮﻳﻖ ﺑﺪر دوم ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﻌﺎد اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﺮون ﺷﺪ‪ .‬اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى از‬
‫ﻏﺰوه ذات اﻟﺮﻗﺎع ﺑﺎزآﻣﺪ ﺑﺎﻗﻰ ﺟﻤﺎدى اﻻول و ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ و رﺟﺐ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﮔﺬراﻧﻴﺪ و در ﻣﺎه ﺷـﻌﺒﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻴﻌﺎد اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺳﻮى ﺑﺪر رﻓﺖ و آﻧﺠﺎ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻫﺸﺖ روز در اﻧﺘﻈﺎر اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ ﺑﺮون ﺷﺪ ﺗﺎ در ﻣﺮ اﻟﻈﻬﺮان ﺑﻪ ﻣﺠﻨﻪ رﺳﻴﺪ و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ از ﻋﺴﻔﺎن ﻧﻴﺰ ﮔﺬﺷﺖ و‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﻓﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺎل ﭘﺮ ﺑﺎراﻧﻰ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ ﻛـﻪ درﺧـﺖ ﺑﭽـﺮاﻧﻴﻢ و ﺷـﻴﺮ‬
‫ﺑﻨﻮﺷﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺎل ﺧﺸﻚ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدم ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎزﮔﺮدﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه را ﺳﭙﺎه ﺳﻮﻳﻖ ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﻤﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺳﻮﻳﻖ ﺑﺨﻮرﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺑﺪر ﺑﻪ اﻧﺘﻈﺎر اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻮد‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﻣﺨﺸﻰ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺿـﻤﺮى ﻛـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ در ﻏـﺰوه‬
‫ود‪‬ان در ﻛﺎر ﺑﻨﻰ ﺿﻤﺮه ﺑﺎ وى ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ آﻣﺪهاى ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻧﺰدﻳـﻚ اﻳـﻦ آب ﺑـﺎ‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻰ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻪ و اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻰ ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ دارﻳﻢ ﻧﺪﻳﺪه ﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﺠﻨﮕﻴﻢ ﺗﺎ ﺧﺪا ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و‬
‫ﺗﻮ داورى ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺨﺸﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬اى ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺪارﻳﻢ‪«.‬‬
‫وﻟﻰ ﺑﮕﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ وﻋﺪهاى ﻛﻪ ﺑﻪ روز اﺣﺪ ﺑﺎ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻧﻬﺎده ﺑﻮد در ﻣﺎه ذى ﻗﻌـﺪه ﻳـﻚ‬
‫ﺳﺎل ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﻳﺎران ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻏﺰاى ﺑﺪر ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻧﻌﻴﻢ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد اﺷﺠﻌﻰ ﺑﻪ ﻋﻤﺮه رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﻴﺶ ﻗﺮﺷﻴﺎن رﻓﺖ ﻛﻪ ﺑـﺪو ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬اى ﻧﻌـﻴﻢ از‬
‫ﻛﺠﺎ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﻳﺜﺮب‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻼﺷﻰ داﺷﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ ﺷﻤﺎ آﻣﺎده ﻣﻰﺷﺪ‪ «.‬و اﻳﻦ ﭘﻴﺶ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﻧﻌﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪179‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻧﻌﻴﻢ اﻛﻨﻮن ﺳﺎﻟﻰ ﺧﺸﻚ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﺳـﺎﻟﻰ ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ روﻳـﻢ ﻛـﻪ ﺷـﺘﺮان از‬
‫درﺧﺘﺎن ﭼﺮا ﻛﻨﺪ و ﻣﺎ ﺷﻴﺮ ﺑﻨﻮﺷﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻨﻚ ﻣﻴﻌﺎد ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ رو و آﻧﻬـﺎ را ﺑﺘﺮﺳـﺎن و ﺑﮕـﻮ ﻛـﻪ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ و ﺗﺎب ﻣﺎ ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺨﻠﻒ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ و از ﺳﻮى ﻣﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ده ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪ ﺑـﻪ ﺳـﻬﻴﻞ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻤﺮو ﻣﻰﺳﭙﺎرم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ دﻫﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻴﺎﻣﺪ ﻧﻌﻴﻢ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻌﻬﺪ ﻣﻰﻛﻨﻰ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را ﺑﻪ ﻣﻦ دﻫﻰ و ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ روم و او را از آﻣﺪن ﺑﺎز دارم؟«‬
‫ﺳﻬﻴﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى«‬
‫ﻧﻌﻴﻢ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ رﻓﺖ و دﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم آﻣﺎده ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و دﺳﻴﺴﻪ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺻـﻮاب ﻧﻴﺴـﺖ‬
‫ﻣﮕﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺠﺮوح ﻧﺸﺪ؟ ﻣﮕﺮ ﻳﺎراﻧﺶ ﻛﺸﺘﻪ ﻧﺸﺪﻧﺪ؟« و ﻣﺮدم از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ اﮔﺮ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻰ ﻣﻰروم‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻫﻮﺷﻴﺎر ﻛﺮد و ﺑﺎ ﻛـﺎﻻى ﺑﺎزرﮔـﺎﻧﻰ ﺑﺮﻓﺘﻨـﺪ و از ﻫـﺮ درم دو درم ﺳـﻮد‬
‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ دﺷﻤﻦ رو ﺑﻪ رو ﻧﺸﺪﻧﺪ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺪر ﻣﻴﻌﺎد ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎزارى آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﻰﺷﺪ و ﻣﺪت ﻫﺸﺖ روز ﻣﺮدم ﺑﺮاى داد و ﺳﺘﺪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﻏﺰوه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﺷﻮال اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ام ﺳﻠﻤﻪ دﺧﺘﺮ اﺑﻰ اﻣﻴﻪ ﻣﺨﺰوﻣﻰ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ را ﻣﺄﻣﻮر ﻛﺮد ﺗﺎ ﺧﻂ ﻳﻬﻮدان را ﺑﻴﺎﻣﻮزد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑـﻴﻢ دارم‬
‫ﻧﺎﻣﻪﻫﺎى ﻣﺮا درﺳﺖ ﻧﻨﻮﻳﺴﻨﺪ‪«.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻋﻬﺪهدار ﺣﺞ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ﻫﺠﺮت درآﻣﺪ‬
‫در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﺟﺤﺶ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻳﺤﻴﻰ ﺑﻦ ﺣﺒﺎن ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬روزى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﺧﺎﻧﻪ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ رﻓﺖ‪ ،‬زﻳﺪ را زﻳـﺪ ﺑـﻦ ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﻣﻴﺠﺴﺖ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬زﻳـﺪ ﻛﺠﺎﺳـﺖ؟« و ﭼـﻮن ﺑـﻪ ﻃﻠـﺐ او ﺳـﻮى‬
‫ﺧﺎﻧﻪاش رﻓﺖ آﻧﺠﺎ ﻧﺒﻮد و زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﺟﺤﺶ زن زﻳﺪ ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ روى از او ﺑﮕﺮداﻧﻴﺪ‪«.‬‬
‫زﻳﻨﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا زﻳﺪ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﻳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ درآى‪«.‬‬
‫وﻟﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺨﻮاﺳﺖ وارد ﺷﻮد‪ .‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑـﺮ در اﺳـﺖ زﻳﻨـﺐ ﻓﺮﺻـﺖ ﻟﺒـﺎس‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻧﻴﺎﻓﺖ و ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ از دﻳﺪن وى ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺖ آﻣـﺪ و ﺑﺮﻓـﺖ و آﻫﺴـﺘﻪ ﻣـﻰﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺗﻘـﺪﻳﺲ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺰرگ را‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﺲ ﺧﺪاﻳﻰ را ﻛﻪ دﻟﻬﺎ را دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻰﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و زﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ آﻣﺪ و زﻧﺶ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫زﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا ﻧﮕﻔﺘﻰ درآﻳﺪ؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪180‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﮔﻔﺘﻢ درآﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ‪«.‬‬

‫زﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺸﻨﻴﺪى ﻛﻪ ﭼﻴﺰى ﺑﮕﻮﻳﺪ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻣﻰرﻓﺖ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻘﺪﻳﺲ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑـﺰرگ را‪ ،‬ﺗﻘـﺪﻳﺲ ﺧـﺪاﻳﻰ را ﻛـﻪ دﻟﻬـﺎ را‬
‫دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻰﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫زﻳﺪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺷﻨﻴﺪم ﺳﻮى ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدى ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓـﺪاﻳﺖ‬
‫ﭼﺮا وارد ﻧﺸﺪى‪ ،‬اﮔﺮ زﻳﻨﺐ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺘﻰ آورده اﺳﺖ ﻣﻦ از او ﺟﺪا ﻣﻰﺷﻮم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬زﻧﺖ را ﻧﮕﻬﺪار‪«.‬‬
‫اﻣﺎ زﻳﺪ ﭘﺲ از آن روز ﺑﻪ زﻳﻨﺐ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺖ و ﻫﺮ وﻗﺖ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﺷﺪ و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺪو ﺧﺒﺮ ﻣﻰداد‪،‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬زﻧﺖ را ﻧﮕﻬﺪار‪«.‬‬
‫ﻋﺎﻗﺒﺖ زﻳﺪ از زﻳﻨﺐ ﺟﺪا ﺷﺪ و از او ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺖ و زﻳﻨﺐ ﺑﻰﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪ و ﻳـﻚ روز ﻛـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑـﺎ ﻋﺎﻳﺸـﻪ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮد‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺣﺎﻟﺖ وﺣﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺧﻮد آﻣﺪ ﺧﻨﺪان ﺑـﻮد و ﻣـﻰﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻛـﻰ ﭘـﻴﺶ زﻳﻨـﺐ‬
‫ﻣﻰرود و ﻣﮋده دﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا او را ﺑﻪ زﻧﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ داده اﺳﺖ« و اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺨﻔ‪‬ﻲ ﻓـﻲ َﻧ ْﻔﺴ‪‬ـﻚ‪ ‬ﻣ‪‬ـﺎ‬
‫ﺟﻚ‪ ‬و‪ ‬ا ﱠﺗﻖِ اﷲ و‪ُ ‬ﺗ ْ‬
‫ﺴﻚ‪ ‬ﻋ َﻠ ‪‬ﻴﻚ‪ ‬ز‪‬و‪ ‬‬
‫»و‪ ‬إِذْ َﺗﻘُﻮلُ ‪‬ﻟ ﱠﻠﺬ‪‬ي أَ ْﻧ ‪‬ﻌﻢ‪ ‬اﷲ ‪‬ﻋ َﻠ ‪‬ﻴﻪ‪ ‬و‪ ‬أَ ْﻧ ‪‬ﻌ ‪‬ﻤﺖ‪ ‬ﻋ َﻠ ‪‬ﻴﻪ‪ ‬أَ ‪‬ﻣ ‪‬‬
‫ﺣﻖﱡ أَنْ َﺗﺨْﺸﺎه‪َ ،‬ﻓ َﻠﻤ‪‬ﺎ ﻗَﻀﻰ ز‪‬ﻳ‪‬ـﺪ‪ ‬ﻣﻨْﻬـﺎ و‪‬ﻃَـﺮاً ز‪‬و‪‬ﺟ‪‬ﻨﺎﻛَﻬـﺎ ‪‬ﻟﻜَـﻲ‪ ‬ﻻ ‪‬ﻳﻜُـﻮنَ ‪‬ﻋﻠَـﻰ‬
‫ﺨﺸَﻰ اﻟﻨﱠﺎس‪ ‬و‪ ‬اﷲ أَ ‪‬‬
‫اﷲ ‪‬ﻣ ‪‬ﺒﺪ‪‬ﻳﻪ‪ ‬و‪َ ‬ﺗ ْ‬
‫ﻀﻮ‪‬ا ‪‬ﻣ ْﻨ ‪‬ﻬﻦﱠ و‪‬ﻃَﺮاً و‪ ‬ﻛﺎنَ أَ ‪‬ﻣﺮُ اﷲ ‪‬ﻣ ْﻔﻌ‪‬ﻮﻟًﺎ ‪«37 :33‬‬
‫ﺣﺮَج‪ ‬ﻓﻲ أَز‪‬واجِ أَد‪‬ﻋ‪‬ﻴﺎ ‪‬ﺋ ِﻬﻢ‪ ‬إِذا َﻗ َ‬
‫ا ْﻟ ‪‬ﻤﺆْ ‪‬ﻣﻨ‪‬ﻴﻦَ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ آن ﻛﺲ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻧﻌﻤﺘﺶ داده ﺑﻮد و ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﻧﻌﻤـﺘﺶ داده ﺑـﻮدى ﮔﻔﺘـﻰ ﺟﻔـﺖ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﻧﮕﻬﺪار و از ﺧﺪا ﺑﺘﺮس و ﭼﻴﺰى را ﻛﻪ ﺧﺪا آﺷﻜﺎر ﻛﻦ آن ﺑﻮد در ﺿﻤﻴﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻬﺎن ﻣﻰداﺷـﺘﻰ ﻛـﻪ از ﻣـﺮدم‬
‫ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻰ و ﺧﺪا ﺳﺰاوارﺗﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ از او ﺑﻴﻢ ﻛﻨﻰ و ﭼﻮن زﻳﺪ ﺗﻤﻨﺎﻳﻰ از او ﺑﺮآورد ﺟﻔﺖ ﺗﻮاش ﻛﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎن‬
‫را در ﻣﻮرد ﭘﺴﺮﺧﻮاﻧﺪﮔﺎﻧﺸﺎن وﻗﺘﻰ ﭘﺴﺮﺧﻮاﻧﺪﮔﺎن ﺗﻤﻨﺎﻳﻰ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮآوردهاﻧﺪ ﺗﻜﻠﻔﻰ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻓﺮﻣﺎن ﺧـﺪا اﻧﺠـﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﻰ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﻣﻦ آﺷﻔﺘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺪم ﻛﻪ از زﻳﺒﺎﻳﻰ او ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدم و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ آﻧﻜﻪ ﺧـﺪا او‬
‫را ﺑﻪ زﻧﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ داده ﺑﻮد و ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺮدﻧﻔﺮازى ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺳﻠﻤﻰ ﺧﺎدم ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ زﻳﻨﺐ رﻓﺖ و ﻗﺼﻪ را ﺑﮕﻔﺖ و زﻳﻨﺐ زﻳﻮر ﻧﻘﺮه ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺪو ﺑﺨﺸﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻻﻋﻠﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﺟﺤﺶ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑـﻪ زﻧـﻰ ﺑـﻪ زﻳـﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﺣﺎرﺛﻪ داده ﺑﻮد و روزى ﺑﻪ ﻃﻠﺐ زﻳﺪ ﺳﻮى ﺧﺎﻧﻪ او رﻓﺖ و ﭘﺮدهاى ﻣﻮﻳﻴﻦ ﺑﺮ در ﺑﻮد و از وزش ﺑﺎد ﭘﺮده ﺑﻪ ﻛﻨﺎر‬
‫رﻓﺖ و زﻳﻨﺐ در اﻃﺎق ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺮ ﺑﺮﻫﻨﻪ ﺑﻮد و اﻋﺠﺎب وى در دل ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻓﺘﺎد و زﻳﺪ از او دورى ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﻴﺶ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ از زﻧﻢ ﺟﺪا ﺷﻮم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﺪى از او دﻳﺪهاى؟«‬
‫زﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻴﺰ ﺑﺪى ﻧﺒﻮده و ﺟﺰ ﻧﻴﻜﻰ از او ﻧﺪﻳﺪهام‪«.‬‬
‫‪181‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬زن ﺧﻮد را ﻧﮕﻬﺪار و از ﺧﺪا ﺑﺘﺮس‪«.‬‬

‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل در ﻣﺎه رﺑﻴﻊ اﻻول ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻏﺰاى دوﻣﺔ اﻟﺠﻨﺪل رﻓﺖ و ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫وى ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ آﻧﺠﺎ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪهاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻏﺰاى آﻧﻬﺎ ﺗﺎ دوﻣﺔ اﻟﺠﻨـﺪل ﺑﺮﻓـﺖ و ﺟﻨﮕـﻰ ﻧﺒـﻮد و‬
‫ﺳﺒﺎع ﺑﻦ ﻋﺮﻓﻄﻪ ﻏﻔﺎرى را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺗﻐﻠﻤﻴﻦ و اﻃﺮاف آن ﺗﻌﻠﻴﻒ‬
‫ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در دﻳﺎر ﻋﻴﻴﻨﻪ ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻰ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺗﻐﻠﻤـﻴﻦ ﻳـﺎ ﻣـﺮاض‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻒ ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺳﺮ ﺳﺒﺰ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺟﺎزه ﺗﻌﻠﻴﻒ ﺑﺪو داد‪«.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻏﺰاى دوﻣﺔ اﻟﺠﻨﺪل ﺑﻮد ﻣـﺎدر وى‬
‫درﮔﺬﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق‬
‫در ﺷﻮال ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق رخ داد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺒﺐ ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق آن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻳﻬﻮدان ﺑﻨﻰ ﻧﻀـﻴﺮ را از دﻳﺎرﺷـﺎن ﺑﻴـﺮون‬
‫ﻛﺮد ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻳﻬﻮدان ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ و ﺑﻨﻰ واﺋﻞ و از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻼم ﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ ﻧﻀﻴﺮى و ﻫﻮذة ﺑﻦ ﻗﻴﺲ واﺋﻠﻰ‬
‫و اﺑﻮ ﻋﻤﺎر واﺋﻠﻰ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رﻓﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﻳﻴﻢ ﺗﺎ رﻳﺸﻪ او را ﺑﻜﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻳﻬﻮدان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎ اﻫﻞ ﻛﺘﺎﺑﻴﺪ و از ﻣﻮرد اﺧﺘﻼف ﻣﺎ و ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺒﺮ دارﻳﺪ آﻳـﺎ دﻳـﻦ ﻣـﺎ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ دﻳﻦ او؟«‬
‫ﻳﻬﻮدان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬دﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﺪ‪ «.‬و ﺧـﺪا اﻳـﻦ آﻳـﻪ را درﺑـﺎره آﻧﻬـﺎ ﻧـﺎزل‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺠ ‪‬ﺒﺖ‪ ‬و‪ ‬اﻟﻄﱠﺎﻏُﻮت‪ ‬و‪ ‬ﻳﻘُﻮﻟُـﻮنَ ‪‬ﻟﻠﱠـﺬ‪‬ﻳﻦَ َﻛﻔَـﺮُوا ﻫـﺆُﻻء‪‬‬
‫»أَ َﻟﻢ‪َ ‬ﺗﺮَ إِﻟَﻰ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ أُوﺗُﻮا َﻧﺼ‪‬ﻴﺒﺎً ﻣﻦ ا ْﻟﻜ‪‬ﺘﺎبِ‪ ،‬ﻳﺆْ ‪‬ﻣﻨُﻮنَ ﺑِﺎ ْﻟ ِ‬
‫ﺠﺪ‪َ ‬ﻟﻪ‪َ ‬ﻧﺼ‪‬ﻴﺮاً‪ .‬أَم‪َ ‬ﻟﻬ‪‬ـﻢ‪َ ‬ﻧﺼ‪‬ـﻴﺐ‪ ‬ﻣـﻦ‬
‫ﺳﺒِﻴﻠًﺎ‪ .‬أُوﻟ ‪‬ﺌﻚ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ َﻟ ‪‬ﻌ َﻨ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬اﷲ و‪ ‬ﻣﻦ ‪‬ﻳ ْﻠ ‪‬ﻌﻦِ اﷲ َﻓ َﻠﻦْ َﺗ ِ‬
‫أَﻫ‪‬ﺪى ﻣﻦ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ آ ‪‬ﻣﻨُﻮا ‪‬‬
‫ﻀ ‪‬ﻠﻪ‪َ ،‬ﻓ َﻘﺪ‪ ‬آ َﺗﻴ‪‬ﻨﺎ آلَ إِﺑ‪‬ﺮاﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ا ْﻟﻜ‪‬ﺘﺎب‪‬‬
‫ﺴﺪ‪‬ونَ اﻟﻨﱠﺎس‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﻰ ﻣﺎ آﺗﺎ ‪‬ﻫﻢ‪ ‬اﷲ ﻣﻦ َﻓ ْ‬
‫ﺤ ‪‬‬
‫ا ْﻟ ‪‬ﻤ ْﻠﻚ‪َ ‬ﻓﺈِذاً ﻻ ‪‬ﻳﺆْﺗُﻮنَ اﻟﻨﱠﺎس‪َ ‬ﻧﻘ‪‬ﻴﺮاً‪ .‬أَم‪ ‬ﻳ ‪‬‬
‫ﺳﻌ‪‬ﻴﺮاً ‪«55 -51 :4‬‬
‫ﺠ ‪‬ﻬ ﱠﻨﻢ‪ ‬‬
‫ﺻﺪ‪ ‬ﻋ ْﻨﻪ‪ ‬و‪ ‬ﻛَﻔﻰ ِﺑ ‪‬‬
‫ﺤ ْﻜ ‪‬ﻤﺔَ و‪ ‬آ َﺗﻴ‪‬ﻨﺎ ‪‬ﻫﻢ‪ ‬ﻣﻠْﻜﺎً ‪‬ﻋﻈ‪‬ﻴﻤﺎً َﻓ ‪‬ﻤ ْﻨ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻣﻦ آ ‪‬ﻣﻦَ ﺑﻪ و‪ ‬ﻣ ْﻨ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻣﻦ ‪‬‬
‫و‪ ‬ا ْﻟ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻣﮕﺮ آن ﻛﺴﺎن را ﻛﻪ از ﻛﺘﺎب آﺳﻤﺎﻧﻰ ﺑﻬﺮهاى ﺑﻪ اﻳﺸﺎن دادهاﻧﺪ ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻰ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺑـﺖ و ﻃﻐﻴـﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﮔﺮوﻧﺪ و درﺑﺎره ﻛﺎﻓﺮان ﮔﻮﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﮔﺮوه‪ ،‬از ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪﺗﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻨﺪ ﻛـﻪ ﺧـﺪا ﻟﻌﻨﺘﺸـﺎن‬
‫ﻛﺮده و ﻫﺮ ﻛﻪ را ﺧﺪا ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﻳﺎورى ﺑﺮاى او ﻧﺨﻮاﻫﻰ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ آﻧﻬﺎ را از اﻳﻦ ﻣﻠﻚ ﺑﻬﺮهاى ﻫﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫در آن ﺻﻮرت ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻫﺴﺘﻪ ﺧﺮﻣﺎﻳﻰ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺪﻫﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪا از ﻛﺮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‬
‫داده ﺣﺴﺪ ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ ﺣﻘﺎ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺧﺎﻧﺪان اﺑﺮاﻫﻴﻢ را ﻛﺘﺎب و ﺣﻜﻤﺖ دادﻳﻢ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻠﻜﻰ ﻋﻈـﻴﻢ دادﻳـﻢ ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از آن روى ﮔﺮداﻧﻴﺪﻧﺪ و ﺟﻬﻨﻢ )آﻧﻬﺎ را( ﺑﺲ اﻓﺮوﺧﺘﻪ آﺗﺸﻰ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪182‬‬

‫و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﻮﺷﺪل ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻮﺷﺶ آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻳﻬﻮدان ﭘﻴﺶ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻏﻄﻔﺎن رﻓﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪا ﺧﻮاﻧﺪﻧـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺪﻟﻰ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﻣﺮدم ﻏﻄﻔﺎن ﻧﻴﺰ دﻋﻮت ﻳﻬﻮدان را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﺳﺎﻻرى اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ و از ﻣﺮدم ﻏﻄﻔﺎن ﻃﺎﻳﻔـﻪ ﺑﻨـﻰ ﻓـﺰاره ﺑـﻪ ﺳـﺎﻻرى‬
‫ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ و ﺑﻨﻰ ﻣﺮه ﺑﻪ ﺳﺎﻻرى ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﻮف‪ ،‬و ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻦ رﺧﻴﻠﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد از ﻗﻮم اﺷﺠﻊ راﻫﻰ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ و ﻗﺼﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺪاﻧﺴﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺧﻨﺪق زد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺧﻨﺪق ﺑﺰﻧﺪ و اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻨﮕﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻠﻤﺎن در آن‬
‫ﺣﻀﻮر داﺷﺖ و در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم آزاد ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﺎ در ﻛﺸﻮر ﭘﺎرﺳﻴﺎن وﻗﺘﻰ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻣﻰﺷـﺪﻳﻢ‬
‫ﺧﻨﺪق ﻣﻰزدﻳﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاى ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺣﻔﺮ ﺧﻨﺪق ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮد و ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻛﺎر ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑـﻰﺧﺒـﺮ و اﺟـﺎزه ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا ﺳـﻮى ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎى ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﺎرى داﺷﺖ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ و اﺟـﺎزه ﻣـﻰﮔﺮﻓـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮود و ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺟﺎزه ﻣﻰداد و ﭼﻮن ﻛﺎر وى اﻧﺠﺎم ﻣﻰﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻴﺮ و ﺛﻮاب ﺑﻪ ﻛﺎر ﺣﻔـﺮ‬
‫ﺑﺎزﻣﻰﮔﺸﺖ و ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺣﺘﱠـﻰ ‪‬ﻳﺴ‪‬ـ َﺘﺄْذ‪‬ﻧُﻮه‪ ‬إِنﱠ‬
‫»إِ ﱠﻧﻤ‪‬ﺎ ا ْﻟ ‪‬ﻤﺆْ ‪‬ﻣﻨُﻮنَ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ آ ‪‬ﻣﻨُﻮا ﺑِﺎﻟ ﱠﻠﻪ‪ ‬و‪ ‬ر‪‬ﺳ‪‬ﻮ ‪‬ﻟﻪ‪ ‬و‪ ‬إِذا ﻛﺎﻧُﻮا ‪‬ﻣ ‪‬ﻌﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠﻰ أَ ‪‬ﻣﺮٍ ﺟﺎ ‪‬ﻣﻊٍ َﻟﻢ‪ ‬ﻳﺬْ ‪‬ﻫﺒ‪‬ﻮا ‪‬‬
‫ﺷﺄْ ‪‬ﻧ ِﻬﻢ‪َ ‬ﻓﺄْذَنْ ‪‬ﻟ ‪‬ﻤﻦْ ﺷ‪‬ـ ْﺌﺖ‪ ‬ﻣ‪‬ـ ْﻨ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬و‪‬‬
‫ﺳ َﺘﺄْذَﻧُﻮك‪ ‬ﻟ ‪‬ﺒ ‪‬ﻌﺾِ َ‬
‫ﺴ َﺘﺄْذ‪‬ﻧُﻮ َﻧﻚ‪ ‬أُوﻟ ‪‬ﺌﻚ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ ‪‬ﻳﺆْ ‪‬ﻣﻨُﻮنَ ﺑِﺎﻟ ﱠﻠﻪ‪ ‬و‪ ‬ر‪‬ﺳ‪‬ﻮ ‪‬ﻟﻪ‪َ ‬ﻓﺈِذَا ا ‪‬‬
‫ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ ‪‬ﻳ ‪‬‬
‫ﺳ َﺘ ْﻐ ‪‬ﻔﺮْ َﻟ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬اﷲ إِنﱠ اﷲ َﻏﻔُﻮر‪ ‬ر‪‬ﺣ‪‬ﻴﻢ‪«62 :24 ‬‬
‫ا ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻓﻘﻂ آن ﻛﺴﺎﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮش ﮔﺮوﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑـﺮاى ﺑﻌﻀـﻰ ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸـﺎن از ﺗـﻮ‬
‫اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺪاﻣﺸﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻰ اﺟﺎزه ﺑﺪه و ﺑﺮاى اﻳﺸﺎن آﻣﺮزش ﺑﺨـﻮاه ﻛـﻪ ﺧـﺪا آﻣﺮزﮔـﺎر و رﺣـﻴﻢ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ آﻳﻪ درﺑﺎره ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻄﻴﻊ ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد و ﻫﻢ درﺑﺎره ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻛﻪ ﺑﻰﺧﺒﺮ ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ اﻳﻦ آﻳﻪ آﻣﺪ‪:‬‬
‫ﻀ ُﻜﻢ‪ ‬ﺑﻌ‪‬ﻀﺎً َﻗﺪ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻌ َﻠﻢ‪ ‬اﷲ اﻟﱠـﺬ‪‬ﻳﻦَ ‪‬ﻳ َﺘﺴ‪‬ـ ﱠﻠﻠُﻮنَ ﻣ‪‬ـ ْﻨ ُﻜﻢ‪ ‬ﻟ‪‬ـﻮاذاً‪َ ،‬ﻓ ْﻠ ‪‬ﻴﺤ‪‬ـﺬَرِ‬
‫ﺠ ‪‬ﻌﻠُﻮا د‪‬ﻋﺎء‪ ‬اﻟﺮﱠﺳ‪‬ﻮلِ ‪‬ﺑ ‪‬ﻴ َﻨ ُﻜﻢ‪َ ‬ﻛﺪ‪‬ﻋﺎء‪ ‬ﺑ ‪‬ﻌ ‪‬‬
‫»ﻻ َﺗ ‪‬‬
‫ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ ﻳ‪‬ﺨﺎ ‪‬ﻟﻔُﻮنَ ‪‬ﻋﻦْ أَ ‪‬ﻣﺮِه‪ ‬أَنْ ُﺗﺼ‪‬ﻴ ‪‬ﺒ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻓ ْﺘ َﻨﺔٌ أَو‪ ‬ﻳﺼ‪‬ﻴ ‪‬ﺒ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻋ‪‬ﺬاب‪ ‬أَﻟ‪‬ﻴﻢ‪ .‬أَﻻ إِنﱠ ‪‬ﻟ ﱠﻠﻪ‪ ‬ﻣﺎ ﻓﻲ اﻟﺴ‪‬ﻤﺎوات‪ ‬و‪ ‬ا ْﻟﺄَر‪‬ضِ‪َ ،‬ﻗﺪ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻌ َﻠﻢ‪‬‬
‫ﻣﺎ أَ ْﻧ ُﺘﻢ‪ ‬ﻋ َﻠ ‪‬ﻴﻪ‪«.64 -63 :24 ‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺧﻄﺎب ﻛﺮدن ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻣﻴﺎن ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻄﺎب ﻛﺮدن ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﺧـﺪا از ﺷـﻤﺎ ﻛﺴـﺎﻧﻰ را‬
‫ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻧﻰ‪ ،‬در ﻣﻰروﻧﺪ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺧﻼف ﻓﺮﻣﺎن او ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ از آﻧﻜﻪ ﺑﻠﻴﻪاى ﺑﻪ اﻳﺸﺎن رﺳﺪ ﻳﺎ‬
‫ﻋﺬاﺑﻰ اﻟﻢاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن رﺳﺪ‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺖ از ﺧﺪاﺳﺖ و ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ در‬
‫ﭼﻪ ﺣﺎﻟﻴﺪ‪.‬‬
‫و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻜﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﻨﺪق ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪183‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻮف ﻣﺰﻧﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﺎل ﺟﻨﮓ اﺣﺰاب ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻨﺪق را از ﺑﻴﺸﻪ ﺷﻴﺨﻴﻦ از ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻨﻰ ﺣﺎرﺛﻪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺬاذ ﺧﻂ ﻛﺸﻴﺪ و ﺑﺮاى ﻫﺮ ده ﻛﺲ ﭼﻬﻞ ذراع ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮد و ﻣﻬـﺎﺟﺮ و اﻧﺼـﺎر درﺑـﺎره اﻧﺘﺴـﺎب ﺳـﻠﻤﺎن ﺳـﺨﻦ‬
‫آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدى ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻮد اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺳﻠﻤﺎن از ﻣﺎﺳﺖ« و ﻣﻬﺎﺟﺮان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺳـﻠﻤﺎن از ﻣﺎﺳـﺖ« و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻠﻤﺎن از ﺧﺎﻧﺪان ﻣﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻮف ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ و ﺳﻠﻤﺎن و ﺣﺬﻳﻔﺔ ﺑﻦ ﻳﻤﺎن و ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻘﺮن و ﺷﺶ ﻛـﺲ از اﻧﺼـﺎر ﭼﻬـﻞ‬
‫ذراع ﺑﻜﻨﺪﻳﻢ و ﺧﺪا از دل ﺧﻨﺪق ﺳﻨﮕﻰ ﺳﭙﻴﺪ و ﺳﺨﺖ ﻧﻤﻮدار ﻛﺮد و آﻫﻦ ﻣﺎ ﺑﺸﻜﺴﺖ و ﻛﺎر ﺳﺨﺖ ﺷﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻠﻤﺎن ﮔﻔﺘﻴﻢ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮو و ﻣﺎﺟﺮاى اﻳﻦ ﺳﻨﮓ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻮى ﻛﻪ ﻳﺎ از آن ﺑﮕﺬرﻳﻢ ﻳﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﻮﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮش ﻧﺪارﻳﻢ از ﺧﻂ او ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﻴﻢ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻠﻤﺎن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺧﻴﻤﻪ ﺗﺮﻛﻰ ﺟﺎى داﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪاى‪ ،‬ﭘـﺪر و‬
‫ﻣﺎدر ﻣﺎ ﻓﺪاى ﺗﻮ ﺑﺎد ﺳﻨﮓ ﺳﭙﻴﺪ ﺳﺨﺘﻰ از زﻣﻴﻦ ﺧﻨﺪق در آﻣﺪه ﻛﻪ آﻫﻦ ﻣﺎ را ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻛﺎر ﺳـﺨﺖ ﺷـﺪه و‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻦ آن ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﻮى ﻛﻪ ﺧﻮش ﻧﺪارﻳﻢ از ﺧﻂ ﺗﻮ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﺳﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﻨﺪق ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻣﺎ ﻧﻪ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻛﻨﺎر ﺧﻨﺪق ﺑﺎﻻ رﻓﺘـﻴﻢ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻛﻠﻨـﮓ از‬
‫ﺳﻠﻤﺎن ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﻪ ﺳﻨﮓ زد ﻛﻪ ﺑﺸﻜﺴﺖ و ﺑﺮﻗﻰ از آن ﺟﺴﺖ و دو ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ را روﺷﻦ ﻛﺮد ﮔﻔﺘـﻰ‬
‫ﭼﺮاﻏﻰ در ﺧﺎﻧﻪاى ﺗﺎرﻳﻚ ﺑﻮد‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻓﻴﺮوزى ﮔﻔﺖ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒـﺮ دﺳـﺖ‬
‫ﺳﻠﻤﺎن را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺑﺎﻻ رﻓﺖ ﺳﻠﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاى ﺗﻮ ﺑﺎد‪ ،‬ﭼﻴﺰى دﻳﺪم ﻛـﻪ ﻫﺮﮔـﺰ‬
‫ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻛﺴﺎن ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﭽﻪ ﺳﻠﻤﺎن ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ دﻳﺪهاﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺿﺮﺑﺖ ﻣﻰزدى و ﺑﺮﻗﻰ ﭼﻮن ﻣﻮج ﺑﺮون ﻣﻰﺷـﺪ و ﺷـﻨﻴﺪﻳﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻣﻰﮔﻔﺘﻰ و ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻴﻢ و ﭼﻴﺰى ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺪﻳﺪﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻴﺪ وﻗﺘﻰ ﺿﺮﺑﺖ اول را زدم و ﺑﺮﻗﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دﻳﺪﻳﺪ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ ﻗﺼﺮﻫﺎى ﺣﻴﺮه و‬
‫ﻣﺪاﻳﻦ ﻛﺴﺮى را دﻳﺪم ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻰ دﻧﺪاﻧﻬﺎى ﺳﮓ ﺑﻮد و ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣـﻦ ﺧﺒـﺮ داد ﻛـﻪ اﻣـﺖ ﻣـﻦ ﺑـﺮ آن ﺗﺴـﻠﻂ‬
‫ﻣﻰﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺿﺮﺑﺖ دوم را زدم و ﺑﺮﻗﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دﻳﺪﻳﺪ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ ﻗﺼﺮﻫﺎى ﺳﺮخ ﺳﺮزﻣﻴﻦ روم را دﻳـﺪم ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﻰ دﻧﺪاﻧﻬﺎى ﺳﮓ ﺑﻮد و ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ اﻣﺖ ﻣﻦ ﺑﺮ آن ﺗﺴﻠﻂ ﻣﻰﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺿﺮﺑﺖ ﺳﻮم را زدم‬
‫و ﺑﺮﻗﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دﻳﺪﻳﺪ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ و ﻗﺼﺮﻫﺎى ﺻﻨﻌﺎ را دﻳﺪم ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻰ دﻧﺪاﻧﻬﺎى ﺳﮓ ﺑﻮد و ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ‬
‫داد ﻛﻪ اﻣﺖ ﻣﻦ ﺑﺮ آن ﺗﺴﻠﻂ ﻣﻰﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﺸﺎرت ﻛﻪ ﻓﻴﺮوز ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺸﺎرت ﻛﻪ ﻓﻴـﺮوز ﻣـﻰﺷـﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺸـﺎرت ﻛـﻪ‬
‫ﻓﻴﺮوز ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮﺷﺪل ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ وﻋـﺪه ﺻـﺪق اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧـﺪا ﭘـﺲ از ﺣﺼـﺎر وﻋـﺪه ﻓﻴـﺮوزى‬
‫ﻣﻰدﻫﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪184‬‬

‫آﻧﮕﺎه اﺣﺰاب ﻧﻤﻮدار ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ وﻋﺪه ﺧﺪاﺳﺖ و ﺧـﺪا و ﭘﻴﻤﺒـﺮ راﺳـﺖ ﮔﻔﺘـﻪاﻧـﺪ و‬
‫اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن ﺑﻴﻔﺰود‪ «.‬و ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ و آرزوﻣﻨﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ و وﻋﺪه ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫ﻣﻰدﻫﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ در ﻳﺜﺮب ﻗﺼﺮﻫﺎى ﺣﻴﺮه و ﻣﺪاﻳﻦ ﻛﺴﺮى را ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ آﻧﺮا ﻣﻰﮔﺸـﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬وﻟـﻰ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺧﻨﺪق ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ و ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎى ﺣﺎﺟﺖ روﻳﺪ و اﻳﻦ آﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪» :‬و‪ ‬إِذْ ‪‬ﻳﻘُـﻮلُ ا ْﻟﻤ‪‬ﻨـﺎ ‪‬ﻓﻘُﻮنَ و‪ ‬اﻟﱠـﺬ‪‬ﻳﻦَ ﻓـﻲ‬
‫ُﻗﻠُﻮ ِﺑ ِﻬﻢ‪ ‬ﻣﺮَض‪ ‬ﻣﺎ و‪ ‬ﻋﺪ‪‬ﻧَﺎ اﷲ و‪ ‬ر‪‬ﺳ‪‬ﻮ ُﻟﻪ‪ ‬إِﻟﱠﺎ ُﻏﺮُوراً ‪«12 :33‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬آن دم ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻣﺮﺿﻰ ﺑﻮد ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺧﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮش ﺟﺰ ﻓﺮﻳـﺐ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ وﻋﺪه ﻧﺪادﻧﺪ«‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ روزﮔﺎر ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن و ﺑﻌﺪ اﻳﻦ وﻻﻳﺘﻬﺎ ﮔﺸﻮده ﺷﺪ اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه ﻣﻰﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻫـﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﮕﺸﺎﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ ﻫﺮ ﺷـﻬﺮى ﮔﺸـﻮدهاﻳـﺪ ﻳـﺎ ﺗـﺎ ﺑـﻪ روز‬
‫رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺑﮕﺸﺎﻳﻴﺪ ﻛﻠﻴﺪ آﻧﺮا ﻗﺒﻼ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ دادهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻫﻢ او ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﻫﻞ ﺧﻨﺪق ﺳﻪ ﻫﺰار ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻛﻨﺪن ﺧﻨﺪق ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎ ده‬
‫ﻫﺰار ﻛﺲ از ﺣﺒﺸﻴﺎن و ﻣﺮدم ﻛﻨﺎﻧﻪ و ﺗﻬﺎﻣﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﻣﺎ ﺑـﻴﻦ ﺟـﻮف و ﺑﻴﺸـﻪ ﻓـﺮود آﻣﺪﻧـﺪ و ﻗـﻮم ﻏﻄﻔـﺎن و‬
‫ﻧﺠﺪﻳﺎن ﭘﻬﻠﻮى اﺣﺪ ﺟﺎى ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻫﺰار ﻛﺲ از ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻛﻨﺎر ﺳﻠﻊ اردو زد و ﺧﻨـﺪق‬
‫ﻣﻴﺎن وى و دﺷﻤﻦ ﺣﺎﻳﻞ ﺑﻮد و ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﻓﺮزﻧﺪان و زﻧﺎن را در ﻗﻠﻌﻪﻫﺎ ﺟﺎى دادﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﺣﻴﻰ ﺑﻦ اﺧﻄﺐ ﺳﻮى ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺳﺪ ﻗﺮﻇﻰ رﻓﺖ ﻛـﻪ از ﺟﺎﻧـﺐ ﻗﺮﻇﻴـﺎن ﺑـﺎ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻛﻌﺐ‪ ،‬ﺻﺪاى وى را ﺑﺸﻨﻴﺪ در ﻗﻠﻌﻪ ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑﺒﺴـﺖ او را ﻧﭙـﺬﻳﺮﻓﺖ و ﺣﻴـﻰ‬
‫ﻓﺮﻳﺎد زد اى ﻛﻌﺐ در ﺑﮕﺸﺎى‪.‬‬
‫ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻣﺮدى ﺷﻮم ﻫﺴﺘﻰ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮدهام و ﭘﻴﻤﺎن ﻧﻤﻰﺷﻜﻨﻢ ﻛﻪ از او ﺟـﺰ وﻓـﺎ و‬
‫راﺳﺘﻰ ﻧﺪﻳﺪهام‪«.‬‬
‫ﺣﻴﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﺑﮕﺸﺎى ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺳﺨﻦ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﮔﺸﻮد‪«.‬‬
‫ﺣﻴﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا در ﺑﺴﺘﻪاى ﻣﺒﺎدا از ﻧﺎن ﺑﻠﻐﻮرت ﺑﺨﻮرم‪ «.‬و ﻛﻌﺐ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ و در ﺑﮕﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻴﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺰت روزﮔﺎر و درﻳﺎى ﺧﺮوﺷﺎن آوردهام ﺑﺎ ﺳﺮان و ﺳﺎﻻران ﻗﺮﻳﺶ آﻣﺪهام ﻛﻪ در روﻣﻪ ﻓﺮود‬
‫آﻣﺪهاﻧﺪ و ﺳﺮان و ﺳﺎﻻران ﻏﻄﻔﺎن ﭘﻬﻠﻮى اﺣﺪ ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛـﻪ ﻧﺮوﻧـﺪ ﺗـﺎ رﻳﺸـﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران وى را ﺑﻜﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ذﻟﺖ روزﮔﺎر آوردهاى‪ ،‬اﺑﺮى ﻛﻪ آﺑﺶ رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻰﻏﺮد و ﺑﺮق ﻣﻰزﻧﺪ اﻣﺎ ﭼﻴـﺰى ﻧـﺪارد‪،‬‬
‫ﺑﮕﺬار ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﺷﻢ ﻛﻪ از او ﺟﺰ وﻓﺎ و راﺳﺘﻰ ﻧﺪﻳﺪهام«‪.‬‬
‫‪185‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺣﻴﻰ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﻛﻌﺐ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﺑﺎ او ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻗﺮﻳﺶ و ﻏﻄﻔـﺎن ﺑﺎزﮔﺸـﺘﻨﺪ و ﺑـﻪ ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ در ﻗﻠﻌﻪ ﺗﻮ ﺟﺎى ﮔﻴﺮم ﺗﺎ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻰرﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ رﺳﺪ و ﻛﻌﺐ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺸﻜﺴﺖ و از آﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن وى و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد ﺑﻴﺰارى ﻛﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻣﺎﺟﺮا ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺳﺎﻻر ﻗﺒﻴﻠﻪ اوس را ﺑﺎ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده ﺳﺎﻻر ﺧﺰرج و ﻋﺒﺪ‬
‫اﷲ رواﺣﻪ و ﺧﻮات ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ رواﻧﻪ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮوﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ آﻧﭽﻪ درﺑﺎره اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ درﺳﺖ اﺳﺖ‬
‫ﻳﺎ ﻧﻪ؟ اﮔﺮ راﺳﺖ ﺑﻮد ﺑﻪ اﺷﺎره ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻴﻤﻨﺎك ﻧﺸـﻮﻧﺪ و اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﭘﻴﻤـﺎن ﺑـﺎﻗﻰ ﺑﻮدﻧـﺪ آﺷـﻜﺎرا‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن اﻳﻦ ﻛﺴﺎن ﭘﻴﺶ ﻗﺮﻇﻴﺎن رﻓﺘﻨﺪ از آﻧﭽﻪ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺪﺗﺮﺷﺎن دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺳﺰاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ زﺑـﺎن‬
‫آوردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺎ وى ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺪارﻳﻢ‪ «.‬ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺖ و آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﻌﺪ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﻣﺮدى ﺗﻨﺪ ﺑﻮد و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻦ دﺳﺖ ﺑﺪار ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و اﻳﻦ ﻗﻮم ﻫﺴﺖ‬
‫از ﺣﺪ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻮﻳﻰ اﻓﺰون اﺳﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه دو ﺳﻌﺪ و ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳـﻼم ﻛﺮدﻧـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﻋﻀـﻞ و ﻗـﺎره« ﻳﻌﻨـﻰ ﺧﻴـﺎﻧﺘﻰ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻋﻀﻞ و ﻗﺎره ﺑﺎ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻋﺪى و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﷲ اﻛﺒﺮ‪ ،‬اى ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮﺷﺪل ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ «.‬و ﺑﻠﻴﻪ ﺑﺰرگ ﺷﺪ و ﺗﺮس ﻓﺰوﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و دﺷـﻤﻦ‬
‫از ﺑﺎﻻ و زﻳﺮ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﮔﻤﺎنﻫﺎى ﻧﺎروا ﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﻔﺎق ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﺐ ﺑﻦ ﻗﺸﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ وﻋﺪه ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﮔﻨﺠﻬﺎى ﻛﺴﺮى و ﻗﻴﺼﺮ را ﻣﻰﺧﻮرﻳﻢ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﻀﺎى ﺣﺎﺟﺖ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﻴﻢ رﻓﺖ«‬
‫اوس ﺑﻦ ﻗﻴﻈﻰ در ﺣﻀﻮر ﻣﺮدان ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ! ﺧﺎﻧﻪﻫﺎى ﻣﺎ ﺑﻰﺣﻔﺎظ اﺳـﺖ اﺟـﺎزه ﺑـﺪه‬
‫ﺳﻮى ﻣﺤﻠﻪ ﺧﻮﻳﺶ روﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﺪﻳﻨﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻨﺪ روز ﺑﺒﻮد و ﻣﺸﺮﻛﺎن اﻃﺮاف وى ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺟـﺰ ﺗﻴﺮاﻧـﺪازى و‬
‫ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺑﺮﺧﻮردى ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺤﻨﺖ اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ و ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﻮف ﺳـﺮان ﻏﻄﻔـﺎن‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻗﺮار ﺷﺪ ﻳﻚ ﺳﻮم ﺣﺎﺻﻞ ﻣﺪﻳﻨﻪ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳـﺎران ﺧـﻮد از ﻣﺤﺎﺻـﺮه دﺳـﺖ ﺑﺮدارﻧـﺪ و در‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺻﻠﺢ آﻣﺪ و ﻧﺎﻣﻪاى ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻛﺎر ﺻﻠﺢ ﺧﺘﻢ ﻧﺸﺪه ﺑﻮد و ﺷﻬﺎدت ﻧﻨﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻓﻘـﻂ ﮔﻔﺘﮕـﻮ و ﺗﻮاﻓـﻖ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺎر را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﺮد ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده را ﺑﺨﻮاﺳﺖ و ﻗﺼﻪ را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﮕﻔﺖ و از آﻧﻬﺎ ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫دو ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ! اﻳﻦ ﻛﺎرﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﻳﺎ ﺧﺪا ﻓﺮﻣﺎن داده و ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آﻧﻴﻢ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻋﺮﺑﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪهاﻧﺪ و از ﻫـﺮ ﺳـﻮ ﺑـﻪ‬
‫دﺷﻤﻨﻰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪاﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻰ ﺻﻼﺑﺖ آﻧﻬﺎ را ﺑﺸﻜﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪186‬‬

‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣـﺎ و اﻳـﻦ ﻗـﻮم ﻣﺸـﺮك ﺑـﻮدﻳﻢ و ﺑـﺖ ﻣـﻰﭘﺮﺳـﺘﻴﺪﻳﻢ و ﺧﺪاﺷـﻨﺎس و‬
‫ﺧﺪاﭘﺮﺳﺖ ﻧﺒﻮدﻳﻢ‪ ،‬وﻟﻰ اﻳﻦ ﻗﻮم ﺟﺰ ﺑﻪ ﻣﻬﻤﺎﻧﻰ ﻳﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﻚ ﺧﺮﻣﺎ از ﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺧﻮرد‪ .‬اﻛﻨـﻮن ﻛـﻪ ﺧـﺪا ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﻛﺮاﻣﺘﻤﺎن داده و ﻫﺪاﻳﺘﻤﺎن ﻛﺮده و ﺑﻪ وﺟـﻮد ﺗـﻮ ﻋﺰﻳﺰﻣـﺎن ﻛـﺮده اﻣـﻮال ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﺒﺨﺸﻴﻢ؟ ﺑﺨﺪا ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺪارﻳﻢ و ﺟﺰ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰدﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺧﺪا ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و آﻧﻬﺎ داورى ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻃﻮر ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ‪ «.‬و ﺳﻌﺪ ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻮﺷﺘﻪ آﻧﺮا ﻣﺤﻮ ﻛـﺮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻰﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻣﺤﺎﺻﺮه دﺷﻤﻦ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﺟﻨﮕﻰ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد ﺟﺰ آﻧﻜـﻪ ﺑﻌﻀـﻰ ﺳـﻮاران ﻗـﺮﻳﺶ و از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ود و ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺟﻬﻞ و ﻫﺒﻴﺮة ﺑﻦ اﺑﻰ وﻫﺐ ﻣﺨﺰوﻣﻰ و ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ و ﺿـﺮار ﺑـﻦ‬
‫ﺧﻄﺎب ﺑﻦ ﻣﺮداس ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ آﻣﺎده ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮ اﺳﺐ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑـﺮاى‬
‫ﺟﻨﮓ آﻣﺎده ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ زﺑﺪه ﺳﻮاران ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺳﻮى ﺧﻨﺪق آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻛﻨﺎر آن اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﺧﺪﻋﻪاﻳﺴـﺖ ﻛـﻪ ﻫﺮﮔـﺰ‬
‫ﻋﺮﺑﺎن ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ‪ «.‬ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻨﺪق ﺗﻨﮓ ﺑﻮد و اﺳﺒﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺰدﻧﺪ و از ﺧﻨﺪق ﺑﺠﺴﺘﻨﺪ‬
‫در ﺷﻮرهزار ﻣﻴﺎن ﺧﻨﺪق و ﺳﻠﻊ ﺑﻪ ﺟﻮﻻن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺗﻨﮕﻨﺎى ﺧﻨـﺪق را ﺑﮕﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﺳـﻮاران‬
‫ﻗﺮﻳﺶ ﺳﻮى آﻧﻬﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ود ﺑﻪ روز ﺑﺪر زﺧﻤﻰ ﺷﺪه ﺑﻮد و در اﺣﺪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺒﻮد و ﺑﻪ روز ﺧﻨﺪق ﻧﺸﺎن‬
‫دار آﻣﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ ﺟﺎى او را ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬و ﭼﻮن او و ﺳﻮاراﻧﺶ ﺑﺎﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﻤﺮو ﺗـﻮ‬
‫ﺑﺎ ﺧﺪا ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮدهاى ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻗﺮﺷﻴﺎن دو ﭼﻴﺰ از ﺗﻮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻳﻜﻰ را ﺑﭙﺬﻳﺮى؟«‬
‫ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﻛﺮدهام‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺪارم‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﺧﻮاﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادرزاده! ﺑﺮاى ﭼﻪ؟ ﻣﻦ دوﺳﺖ ﻧﺪارم ﺗﺮا ﺑﻜﺸﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻟﻰ ﺑﺨﺪا ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم ﺗﺮا ﺑﻜﺸﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ود ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎن آﻣﺪ و از اﺳﺐ ﺑﻪ زﻳﺮ آﻣﺪ و آﻧﺮا ﭘﻰ ﻛﺮد‪ ،‬ﻳﺎ اﺳﺐ را ﺑﺮاﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﻮى ﻋﻠﻰ‬
‫آﻣﺪ و ﺑﺎ ﻫﻢ درآوﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺟﻮﻻن دادﻧﺪ و ﻋﻠﻰ او را ﺑﻜﺸـﺖ و ﺳـﻮاراﻧﺶ ﻫﺰﻳﻤـﺖ ﺷـﺪﻧﺪ و ﮔﺮﻳـﺰان از ﺧﻨـﺪق‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺠﺰ ﻋﻤﺮو دو ﺗﻦ دﻳﮕﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ :‬ﻣﻨﺒﻪ ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن ﻛﻪ ﺗﻴﺮ ﺧﻮرد و در ﻣﻜﻪ ﺟﺎن داد و ﻧﻮﻓـﻞ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﺒﻮر در ﺧﻨﺪق اﻓﺘﺎد و او را ﺳﻨﮕﺒﺎران ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻰزد ﻛـﻪ اى ﮔـﺮوه ﻋﺮﺑـﺎن‬
‫ﻛﺸﺘﻨﻰ ﺑﻪ از اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ‪ .‬و ﻋﻠﻰ ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓـﺖ و او را ﺑﻜﺸـﺖ‪ .‬ﺟﺜـﻪ ﻧﻮﻓـﻞ در ﺗﺼـﺮف ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﻮد و ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫‪187‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ آﻧﺮا از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺨﺮﻧﺪ و او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﺎﺟﺖ ﺑـﻪ ﺟﺜـﻪ او ﻳـﺎ ﻗﻴﻤـﺖ آن ﻧـﺪارﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺮوﻳﺪ آﻧﺮا ﺑﺒﺮﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﺎﻳﺸﻪ ام اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ در اﻳﺎم ﺧﻨﺪق در ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻨﻰ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﻗﻠﻌﻪﻫﺎ اﺳﺘﻮارﺗﺮ‬
‫ﺑﻮد و ﻣﺎدر ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺑﺎ وى در ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و اﻳﻦ ﭘﻴﺶ از آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺮده ﻣﻘﺮر ﺷﻮد و ﺳﻌﺪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﮔﺬﺷﺖ و زرهاى ﺗﻨﮓ ﺑﻪ ﺗـﻦ ﻛـﺮده‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺑﺎزوى وى از آن ﺑﺮون ﺑﻮد و زوﺑﻴﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ داﺷﺖ و ﻣﺎدرش ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮ ﺟﺎن ﺑـﺮو ﻛـﻪ دﻳـﺮ‬
‫ﻛﺮدهاى‪ «.‬و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﺎدر ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬دﻟﻢ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ زره ﺳﻌﺪ ﮔﺸﺎدهﺗﺮ از اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑـﻴﻢ ﻫﺴـﺖ ﺗﻴـﺮ ﺑـﺪو‬
‫رﺳﺪ‪ «.‬و او در ﺟﻨﮓ ﺗﻴﺮ ﺧﻮرد و رگ دﺳﺘﺶ ﺑﺒﺮﻳﺪ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺗﻴﺮ را اﺑﻦ ﻋﺮﻗﻪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ از ﻗـﻮم‬
‫ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻟﻮى ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺗﻴﺮ ﺑﺪو رﺳﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﺻﻮرت ﺗﺮا در ﺟﻬـﻨﻢ ﺑﺴـﻮزاﻧﺪ ﺧـﺪاﻳﺎ اﮔـﺮ ﻫﻨـﻮز ﺑـﺎ‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺟﻨﮕﻰ ﻣﻰﺷﻮد ﻣﺮا ﻧﮕﻬﺪار ﻛﻪ دوﺳﺖ دارم ﺑﺎ ﻗﻮﻣﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺗـﺮا آزار ﻛـﺮده و دروغزن ﺷـﻤﺮده و از‬
‫ﺷﻬﺮ ﺧﻮد ﺑﻴﺮون ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺟﻬﺎد ﻛﻨﻢ و اﮔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺷﻬﺎدت ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻦ ﻛﻦ اﻣﺎ ﻣﺮا ﻧﻤﻴﺮان ﺗﺎ دﻟﻢ از اﻧﺘﻘﺎم‬
‫ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺧﻨﻚ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در اﻳﺎم ﺧﻨﺪق ﺑﺮون ﺷﺪم و راه ﻣﻰرﻓﺘﻢ در آن ﺣﺎل از دﻧﺒﺎل ﺧﻮد ﺣﺮﻛﺘﻰ ﺷﻨﻴﺪم و ﭼﻮن‬
‫ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ ﺳﻌﺪ را دﻳﺪم و ﺣﺎرث ﺑﻦ اوس ﺑﺮادر وى ﻛﻪ در ﺑﺪر ﺣﻀﻮر داﺷـﺘﻪ ﺑـﻮد ﻫﻤـﺮاﻫﺶ ﺑـﻮد و ﺑـﺮ زﻣـﻴﻦ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫در رواﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو اﻳﻦ اﺿﺎﻓﻪ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺣﺎرث ﺳﭙﺮى ﻫﻤـﺮاه داﺷـﺖ و ﺳـﻌﺪ زرهاى داﺷـﺖ ﻛـﻪ‬
‫دﺳﺘﻬﺎﻳﺶ از آن ﺑﻴﺮون ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻌﺪ ﻣﺮدى ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ و ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺪ ﺑﻮد و ﻣﻦ ﺑﻴﻢ داﺷـﺘﻢ ﻛـﻪ دﺳـﺘﻬﺎى وى آﺳـﻴﺐ‬
‫ﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﭼﻮن ﺳﻌﺪ از ﻣﻦ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﺑﻪ ﺑﺎﻏﻰ درآﻣﺪم ﻛﻪ ﺗﻨﻰ ﭼﻨـﺪ از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن و از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻳﻜﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻐﻔﺮى ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮد و ﺗﻨﻬﺎ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﭘﻴﺪا ﺑﻮد و ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﻴﻠﻰ ﺟﺴﻮرى‪ ،‬ﭼﺮا آﻣﺪى ﭼﻪ ﻣﻰداﻧﻰ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻠﻴﻪاى ﻫﺴﺖ ﻳﺎ در ﻛﺎر ﻓﺮارﻳﻢ«‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺮا ﻣﻼﻣﺖ ﻣﻰﻛﺮد‬
‫ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ آرزو داﺷﺘﻢ ﻛﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺸﻜﺎﻓﺪ و وارد آن ﺷﻮم و ﻣﺮد ﻣﻐﻔﺮدار ﭼﻬﺮه ﺧﻮﻳﺶ ﻋﻴﺎن ﻛـﺮد و دﻳـﺪم ﻛـﻪ‬
‫ﻃﻠﺤﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺨﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻰﻛﻨﻰ‪ ،‬ﻓﺮارى ﺟﺰ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا ﻧﺪارﻳﻢ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در آن روز ﻳﻜﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم اﺑﻦ ﻋﺮﻗﻪ ﺗﻴﺮى ﺳﻮى ﺳﻌﺪ اﻧﺪاﺧﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ ﻣﻦ اﺑﻦ ﻋﺮﻓﻪام«‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﺻﻮرت ﺗﺮا در آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺴﻮزاﻧﺪ‪ «.‬ﺗﻴﺮ ﺑﻪ رگ دﺳﺖ او رﺳﻴﺪه ﺑﻮد و آﻧﺮا ﺑﺮﻳﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﻳﻦ رگ دﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺮا اﻛﺤﻞ ﮔﻮﻳﻨﺪ وﻗﺘﻰ ﺑﺮﻳﺪه ﺷﻮد ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺧﻮن آﻳﺪ ﺗﺎ ﺻﺎﺣﺐ آن‬
‫ﺑﻤﻴﺮد‪«.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﺮا ﻧﻤﻴﺮان ﺗﺎ دﻟﻢ از اﻧﺘﻘﺎم ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺧﻨﻚ ﺷﻮد‪ «.‬ﻗﺮﻇﻴﺎن در اﻳـﺎم ﺟﺎﻫﻠﻴـﺖ ﻫـﻢ‬
‫ﭘﻴﻤﺎن و واﺑﺴﺘﮕﺎن وى ﺑﻮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪188‬‬

‫ﻋﺒﻴﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﻣﻰﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﻴﺮى ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻌﺪ ﺧﻮرد از اﺑـﻮ اﺳـﺎﻣﻪ ﺟﺸـﻤﻰ واﺑﺴـﺘﻪ ﺑﻨـﻰ‬
‫ﻣﺨﺰوم ﺑﻮد و ﺧﺪا داﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺻﻔﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ در ﻓﺎرع ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﻠﻌﻪ ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺻﻔﻴﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺣﺴﺎن ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻰ از زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان آﻧﺠﺎ ﺑﻮد و ﻳﻜﻰ از ﻳﻬﻮدان ﺑﺮ ﻣﺎ ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﻪ دور ﻗﻠﻌـﻪ‬
‫ﻣﻰﮔﺸﺖ و ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ آﻫﻨﮓ ﺟﻨﮓ داﺷﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻛﺲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎ از ﻣﺎ دﻓـﺎع‬
‫ﻛﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ دﺷﻤﻦ رو ﺑﻪ رو ﺑﻮدﻧﺪ و اﮔﺮ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻰﺑﺮد ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺣﺴﺎن ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ اﻳﻦ ﻳﻬﻮدى ﺑﻪ دور ﻗﻠﻌﻪ ﻣﻰﮔﺮدد و ﺑﻴﻢ دارم ﻛﻪ ﺟﺎى ﺑﻰﺣﻔـﺎظ ﻗﻠﻌـﻪ را ﺑـﻪ‬
‫ﻳﻬﻮدان ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران وى از ﻣﺎ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮو و او را ﺑﻜﺶ‪«.‬‬
‫ﺣﺴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اى دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﺧﺪا ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺖ را ﺑﻴﺎﻣﺮزد ﺗﻮ ﻣﻰداﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎره ﻧﻴﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﺣﺴﺎن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻛﺎرى از او ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻴـﺰى ﻧﮕﻔـﺘﻢ و ﭼﻤـﺎﻗﻰ‬
‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻢ و از ﻗﻠﻌﻪ ﻓﺮود آﻣﺪم و ﻳﻬﻮدى را ﺑﺎ ﭼﻤﺎق ﺑﺰدم ﺗﺎ ﺟﺎن داد‪ .‬و ﭼﻮن از ﻛﺎر وى ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﺣﺴﺎن‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﺮو و ﻟﺒﺎس او را درآر ﻛﻪ ﭼﻮن ﻣﺮد ﺑﻮد اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻣﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﺒﻮد‪«.‬‬
‫ﺣﺴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺣﺎﺟﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران وى در ﺣﺎل ﺑﻴﻢ و ﻣﺤﻨﺖ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺪﺳﺖ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و از ﺑﺎﻻ و زﻳﺮ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻌﻴﻢ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد اﺷﺠﻌﻰ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى! ﻣﻦ اﺳﻼم آوردهام‬
‫اﻣﺎ ﻗﻮم ﻣﻦ ﻧﻤﻰداﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺑﮕﻮى ﺗﺎ اﻧﺠﺎم دﻫﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻳﻚ ﺗﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺴﺘﻰ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗـﻮاﻧﻰ در دﺷـﻤﻨﺎن ﺗﻔﺮﻗـﻪ ﻛـﻦ ﻛـﻪ‬
‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺧﺪﻋﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻧﻌﻴﻢ ﭘﻴﺶ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ رﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ روزﮔﺎر ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ دﻣﺨﻮر آﻧﻬـﺎ ﺑـﻮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﻣـﺮدم ﺑﻨـﻰ ﻗﺮﻳﻈـﻪ‬
‫ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ دوﺳﺘﻰ دارم و راﺑﻄﻪ ﻣﺮا ﺑﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﻣﻰداﻧﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ و ﻣﺎ از ﺗﻮ ﺑﺪﮔﻤﺎن ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺮﻳﺶ و ﻏﻄﻔﺎن ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ ﻣﺤﻤﺪ آﻣﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ ﻫﻤﺪﺳـﺖ ﺷـﺪهاﻳـﺪ اﻣـﺎ ﻗـﺮﻳﺶ و‬
‫ﻏﻄﻔﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﺷﻬﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ و اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎل و زن و ﻓﺮزﻧﺪ دارﻳﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎى دﻳﮕﺮ رﻓﺘﻦ ﻧﺘﻮاﻧﻴـﺪ‬
‫وﻟﻰ ﻣﺎل و زن و ﻓﺮزﻧﺪ و دﻳﺎر ﻗﺮﻳﺶ و ﻏﻄﻔﺎن ﺟﺎى دﻳﮕﺮ اﺳﺖ و ﭼﻮن ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻏﻨﻴﻤﺘﻰ ﺑﻪ ﻛﻒ آرﻧﺪ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و اﮔﺮ ﻛﺎر ﺻﻮرت دﻳﮕﺮ ﮔﻴﺮد ﺑﻪ دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ روﻧﺪ و ﺷﻤﺎ را در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺮد واﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬـﺎﻳﻰ‬
‫ﺗﺎب ﻣﻘﺎوﻣﺖ او ﻧﺪارﻳﺪ ﭘﺲ ﻫﻤﺮاه ﻗﺮﺷﻴﺎن و ﻏﻄﻔﺎن ﺟﻨﮓ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﺳﺮان آﻧﻬﺎ را ﮔﺮوﮔﺎن ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ او را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدارﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻗﺮﻇﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬راى ﺻﻮاب و ﻧﻴﻚ آوردى‪«.‬‬
‫‪189‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫آﻧﮕﺎه ﻧﻌﻴﻢ ﺳﻮى ﻗﺮﺷﻴﺎن رﻓﺖ و ﺑﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻪ ﺣﺮب و دﻳﮕﺮ ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ ﺑﺎ وى ﺑﻮدﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى‬
‫ﻣﺮدم ﻗﺮﻳﺶ ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ دوﺳﺘﻰ دارم و از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ دورم و ﭼﻴﺰى ﺷﻨﻴﺪهام ﻛﻪ ﻣﻰﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﻧﻬﺎن دارﻳﺪ«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﮔﺮوه ﻳﻬﻮدان از ﺷﻜﺴﺘﻦ ﭘﻴﻤﺎن ﻣﺤﻤـﺪ ﭘﺸـﻴﻤﺎن ﺷـﺪهاﻧـﺪ و ﻛـﺲ ﭘـﻴﺶ او ﻓﺮﺳـﺘﺎدهاﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﮔﺮوﻫﻰ از ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ و ﻏﻄﻔﺎن را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺑﻪ ﺗﻮ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﺮدﻧﺸﺎن را ﺑﺰﻧﻰ و ﻫﻤـﺮاه ﺗـﻮ ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻘﻴﻪ آﻧﻬﺎ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻴﻢ از ﻣﺎ راﺿﻰ ﻣﻰﺷﻮى؟ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻐﺎم داده ﻛﻪ آرى‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ اﮔﺮ ﻳﻬﻮدان ﻛﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و‬
‫از ﺷﻤﺎ ﮔﺮوﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺣﺘﻰ ﻳﻚ ﮔﺮوﮔﺎن ﻧﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻧﻌﻴﻢ ﭘﻴﺶ ﻏﻄﻔﺎن رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم ﻏﻄﻔﺎن ﺷﻤﺎ رﻳﺸﻪ و ﻋﺸﻴﺮه ﻣﻨﻴﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻤﺎ را از ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻛﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارم و ﭘﻨﺪارم ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﺑﺪ درﺑﺎره ﻣﻦ ﻧﺪارﻳﺪ«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺳﺨﻦ راﺳﺖ آوردى‪ «.‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ آﻧﭽﻪ را ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ ﻧﻬﺎن دارﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻧﻌﻴﻢ ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﮕﻔﺖ و از ﺧﺪﻋﻪ ﻳﻬﻮد ﺑﻴﻤﺸﺎن داد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺷﺐ ﺷﻨﺒﻪ از ﻣﺎه ﺷﻮال ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ﻫﺠﺮت درآﻣﺪ و ﺧﺪا ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﺳﺮان ﻏﻄﻔﺎن‪ ،‬ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺟﻬﻞ را ﺑﺎ ﺗﻨـﻰ ﭼﻨـﺪ از ﻗﺮﺷـﻴﺎن و ﻏﻄﻔﺎﻧﻴـﺎن ﭘـﻴﺶ ﺑﻨـﻰ ﻗﺮﻳﻈـﻪ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﭘﻴﻐﺎم دادﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻬﺎر ﭘﺎﻳﺎن ﻣﺎ در ﺣﺎل ﺗﻠﻒ ﺷﺪن اﺳـﺖ ﺑـﺮاى ﺟﻨـﮓ‬
‫آﻣﺎده ﺷﻮﻳﺪ ﺗﺎ ﻛﺎر ﻣﺤﻤﺪ را ﺑﺴﺎزﻳﻢ و از وى ﺑﻴﺎﺳﺎﻳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻳﻬﻮدان ﭘﺎﺳﺦ دادﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﻚ روز ﺷﻨﺒﻪ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻛﺎرى اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻰدﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ ﻳﻬﻮدان اﻳﻦ رﺳـﻢ ﻧﮕـﻪ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ روز ﺷﻨﺒﻪ ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻠﻴﻪﻫﺎ دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ داﻧﻴﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﻴﺎﻳﻴﻢ ﺗﺎ ﮔﺮوﻫـﻰ‬
‫از ﻣﺮدان ﺧﻮﻳﺶ را ﮔﺮوﮔﺎن دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﻳﻢ ﺗﺎ ﻣﺤﻤﺪ را از ﭘﺎى درآرﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﻢ دارﻳﻢ‬
‫اﮔﺮ ﺟﻨﮓ ﺳﺨﺖ ﺷﻮد ﺳﻮى دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ روﻳﺪ و ﻣﺎ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺮد واﮔﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﺎب ﻣﻘﺎوﻣﺖ وى ﻧﺪارﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﭼﻮن ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﻐﺎم ﻗﺮﻇﻴﺎن را ﺑﺎ ﺳﺮان ﻗﺮﻳﺶ و ﻏﻄﻔﺎن در ﻣﻴﺎن ﻧﻬﺎدﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا آﻧﭽﻪ ﻧﻌﻴﻢ ﺑﻦ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻰﮔﻔﺖ راﺳﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﻓﺮﺳﺘﻴﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻳﻚ ﮔﺮوﮔﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧـﺪﻫﻴﻢ اﮔـﺮ‬
‫ﺳﺮ ﺟﻨﮓ دارﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ و ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ رﺳﻴﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آﻧﭽﻪ ﻧﻌﻴﻢ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻣـﻰﮔﻔـﺖ درﺳـﺖ ﺑـﻮد‪ ،‬اﻳﻨـﺎن‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺟﻨﮓ اﻧﺪازﻧﺪ و اﮔﺮ ﻓﺮﺻﺘﻰ ﺑﻮد ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺎرﻧﺪ و اﮔﺮ ﻛﺎر ﺻﻮرت دﻳﮕﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﺳﻮى دﻳـﺎر ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫روﻧﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺮد واﮔﺬارﻧﺪ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﻗﺮﻳﺶ و ﻏﻄﻔﺎن ﻓﺮﺳﺘﻴﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ‬
‫ﻧﻴﺎﻳﻴﻢ ﺗﺎ ﮔﺮوﮔﺎن دﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪190‬‬

‫ﻗﺮﺷﻴﺎن و ﻏﻄﻔﺎﻧﻴﺎن از دادن ﮔﺮوﮔﺎن اﻣﺘﻨﺎع ﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﺪا ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﺗﻔﺮﻗﻪ اﻧﺪاﺧﺖ و ﻫﻢ او ﻋﺰ و ﺟـﻞ در‬
‫ﺷﺒﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮد زﻣﺴﺘﺎن ﺑﺎدى ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ دﻳﮕﻬﺎﻳﺸﺎن را وارون ﻛﺮد و ﺧﻴﻤﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را ﻓﺮو رﻳﺨﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از اﺧﺘﻼف و ﺗﻔﺮﻗﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﺣﺬﻳﻔﺔ اﻟﻴﻤـﺎن را ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﺗـﺎ ﺑﺪاﻧـﺪ ﻗـﻮم‪ ،‬ﺷـﺒﺎﻧﮕﺎه ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﻗﺮﻇﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﻮاﻧﻰ از ﻣﺮدم ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻪ ﺣﺬﻳﻔﺔ اﻟﻴﻤﺎن ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى اﺑـﻮ ﻋﺒـﺪ اﷲ ﭘﻴﻤﺒـﺮ را‬
‫دﻳﺪﻳﺪ و ﺻﺤﺒﺖ او داﺷﺘﻴﺪ؟«‬
‫ﺣﺬﻳﻔﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى ﺑﺮادرزاده ﻣﻦ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ؟«‬
‫ﺣﺬﻳﻔﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﺨﺘﻰ ﻣﻰﻛﺸﻴﺪﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﺑﻪ روزﮔﺎر او ﺑﻮدﻳﻢ ﻧﻤﻰﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ روى زﻣﻴﻦ راه رود و او را ﺑﺮ دوش ﻣﻰﺑﺮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﺣﺬﻳﻔﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮادرزاده‪ ،‬ﻣﺎ در ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدﻳﻢ و ﭘﺎﺳﻰ از ﺷـﺐ را ﻧﻤـﺎز ﻛـﺮد آﻧﮕـﺎه ﺑـﻪ ﻣـﺎ‬
‫ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ ﻣﻰرود ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻗﻮم دﺷﻤﻦ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎز ﮔﺮدد و ﺧﺪا او را ﺑﻬﺸـﺘﻰ ﻛﻨـﺪ؟« و ﻛـﺲ‬
‫ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭘﺎﺳﻰ از ﺷﺐ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﮔﺬراﻧﻴﺪ و ﺑﺎز ﺳﻮى ﻣﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﻫﻤﺎن ﺳـﺨﻨﺎن ﮔﻔـﺖ و‬
‫ﻛﺲ از ﺟﺎ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺎز ﭘﺎﺳﻰ از ﺷﺐ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﮔﺬراﻧﻴﺪ و ﺳﻮى ﻣﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛـﻰ ﻣـﻰرود ﺑﺒﻴﻨـﺪ‬
‫ﻗﻮم دﺷﻤﻦ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎزﮔﺮدد؟« ﺑﺪﻳﻨﺴﺎن از ﺑﺎزﮔﺸﺖ او ﺧﺒﺮ ﻣﻰداد »و ﻣﻦ از ﺧﺪا ﺑﺨـﻮاﻫﻢ ﻛـﻪ او را در‬
‫ﺑﻬﺸﺖ رﻓﻴﻖ ﻣﻦ ﻛﻨﺪ؟« و ﻛﺲ از ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺮس و ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ و ﺳﺮﻣﺎ ﺳﺨﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻛﺲ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ ﭼﺎره ﻧﺒﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﺬﻳﻔﻪ! ﺑﺮو و ﻣﻴﺎن ﻗـﻮم‬
‫درآى و ﺑﺒﻴﻦ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎرى ﻣﺰن و ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﺑﺎزﮔﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮﻓﺘﻢ و ﻣﻴﺎن ﻗﻮم درآﻣﺪم و ﺑﺎد و ﺳﭙﺎه ﺧﺪاى در آﻧﻬﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬دﻳﮓ و آﺗﺸﻰ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﺒـﻮد و‬
‫ﺧﻴﻤﻪاى ﺳﺮ ﭘﺎ ﻧﻤﻰﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻨﮕﺮد‪ «.‬و ﻣﻦ دﺳﺖ ﻛﺴﻰ را ﻛﻪ ﭘﻬﻠﻮﻳﻢ ﺑﻮد ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻛﻴﺴﺘﻰ؟« و او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻓﻼن ﭘﺴﺮ ﻓﻼﻧﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻨﺠﺎ اﻗﺎﻣﺘﮕﺎه ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺮﻛﻮب و ﭼﻬﺎر ﭘﺎ ﺗﻠﻒ ﺷـﺪ‬
‫و ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ وﻓﺎ ﻧﻜﺮد و ﺧﺒﺮﻫﺎى ﻧﺎﮔﻮار از آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪ و از اﻳﻦ ﺑﺎد ﺑﻠﻴﻪاى دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻧﻪ رﻳـﮓ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ و ﻧﻪ آﺗﺶ ﻣﻰﺳﻮزد و ﻧﻪ ﺧﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﮕﻔﺖ و ﺳﻮى ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ رﻓﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﺎل داﺷﺖ و ﺑﺮ آن ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺰد ﻛﻪ ﺷﺘﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ دﺳﺖ ﺑﺴـﺘﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺳﻪ دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﺎن اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻘﺎل از آن ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﮕﻔﺘـﻪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺎرى ﻧﻜﻨﻢ و ﭘﻴﺶ او ﺑﺮﮔﺮدم ﻣﻰﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ او را ﺑﻪ ﺗﻴﺮ ﺑﺰﻧﻢ‪.‬‬
‫‪191‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺣﺬﻳﻔﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ و او ﺑﺮ ﭘﺎرﭼﻪاى ﻣﻨﻘﺶ ﻛﻪ از ﻳﻜﻰ از زﻧﺎن وى ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑـﻮد‪ ،‬و‬
‫ﭼﻮن ﻣﺮا ﺑﺪﻳﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺧﻮد ﻛﺸﻴﺪ و ﮔﻮﺷﻪ ﭘﺎرﭼﻪ را روى ﻣﻦ اﻧﺪاﺧﺖ آﻧﮕﺎه ﺑﻪ رﻛﻮع و ﺳﺠﻮد رﻓﺖ و ﻣـﻦ زﻳـﺮ‬
‫ﭘﺎرﭼﻪ ﺑﻮدم و ﭼﻮن ﺳﻼم ﻧﻤﺎز ﺑﮕﻔﺖ ﻣﺎ وﻗﻊ را ﺑﺎ وى ﮔﻔﺘﻢ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﻏﻄﻔﺎﻧﻴﺎن ﻛﻪ از ﻛﺎر ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺳﻮى دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ «.‬اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫»ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﺧﻨﺪق ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ رﻓﺘﻨﺪ و ﺳﻼح ﺑﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻇﻬﺮ ﻫﻤﺎﻧﺮوز ﺟﺒﺮﻳﻞ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى آﻣﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺷﻬﺎب زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﺒﺮﻳﻞ ﻋﻤﺎﻣﻪاى از اﺳﺘﺒﺮق ﺑﻪ ﺳﺮ داﺷﺖ و ﺑﺮ اﺳﺘﺮى ﻛﻪ زﻳﻦ داﺷﺖ و ﻗﻄﻴﻔـﻪ‬
‫دﻳﺒﺎ ﺑﺮ آن ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻼح ﺑﻨﻬﺎدى‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﺟﺒﺮﻳﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﺎ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺳﻼح ﻧﻨﻬﺎدهاﻧﺪ و اﻳﻨﻚ از ﺗﻌﺎﻗﺐ ﻗﻮم ﻣﻰآﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺪا ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻮى‬
‫ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ روى و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺳﻮى آﻧﻬﺎ ﻣﻰروم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺑﺎﻧﮕﺰن ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻧﺪا دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻣﻰﺷﻨﻮد و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻋﺼـﺮ را در ﻣﺤـﻞ‬
‫ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﻓﺮﺳـﺘﺎد و ﻣـﺮدم روان‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﻋﻠﻰ ﻧﺰدﻳﻚ ﻗﻠﻌﻪﻫﺎى ﻳﻬﻮد رﺳﻴﺪ ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﻦ زﺷﺖ ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ و ﺑﺎزﮔﺸـﺖ و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ را در راه دﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮدم ﻧﺎﺑﻜﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺸﻮ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا؟ ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻨﻴﺪهاى ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﺮا ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ ﭼﻴﺰى ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻨﺪ؟«‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﻗﻠﻌﻪﻫـﺎ ﻧﺰدﻳـﻚ ﺷـﺪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﻫﻤﺴـﻨﮕﺎن ﺑﻮزﻳﻨـﻪ‪ ،‬ﺧـﺪا‬
‫ﺧﻮارﺗﺎن ﻛﺮد و ﻋﺬاب ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﺮود آورد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﻘﺎﺳﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﻪ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻮى ﻧﺒﻮدى«‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ رﺳﺪ در ﺻﻮرﻳﻦ ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮد ﮔﺬﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺴﻰ را دﻳﺪﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى‪ ،‬دﺣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻛﻠﺒﻰ از اﻳﻨﺠﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺘﺮى ﺳﭙﻴﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ زﻳﻦ داﺷﺖ و ﻗﻄﻴﻔـﻪ‬
‫دﻳﺒﺎ ﺑﺮ زﻳﻦ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺟﺒﺮﻳﻞ ﺑﻮد‪ ،‬او را ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺼﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻠﺮزاﻧـﺪ و ﺗـﺮس در‬
‫دﻟﺸﺎن اﻓﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ رﺳﻴﺪ ﺑﺮ ﭼﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﭼﺎه اﻧـﺎ ﺷـﻬﺮه ﺑـﻮد‬
‫ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻣﺮدم ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻰرﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ ﻧﻜﺮده ﺑﻮدﻧﺪ از آن رو ﻛـﻪ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪192‬‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ را در ﻣﺤﻞ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﮕﺰارﻧﺪ و ﺑـﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬـﺎى ﺟﻨـﮓ اﺷـﺘﻐﺎل داﺷـﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﮔﻔﺘﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﻧﻤﺎز ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻤﺎز و ﻋﺼﺮ را ﭘﺲ از ﻋﺸﺎ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺧـﺪاى در‬
‫ﻛﺘﺎب ﺧﻮﻳﺶ اﻳﻦ را ﻋﻴﺐ ﻧﮕﺮﻓﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺗﻮﺑﻴﺨﺸﺎن ﻧﻜﺮد‪.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺧﻨﺪق ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاى ﺳﻌﺪ ﺧﻴﻤﻪاى در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﭙﺎ ﻛـﺮد و ﺳـﻼح ﺑﻨﻬـﺎد و‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺳﻼح ﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﺟﺒﺮﻳﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺳﻼح ﻧﻬﺎدهاﻳﺪ! ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﻨـﻮز ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن‬
‫ﺳﻼح ﻧﻨﻬﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ رو و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺟﻨﮓ ﻛﻦ‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ زره ﺧﻮاﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛـﺮد و ﺑـﺮون ﺷـﺪ و‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻏﻨﻢ ﮔﺬﺷﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ از اﻳﻨﺠﺎ ﮔﺬﺷﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬دﺣﻴﻪ ﻛﻠﺒﻰ ﮔﺬﺷﺖ‪ «.‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻴﺌﺖ و رﻳﺶ و ﭼﻬﺮه دﺣﻴﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﺒﺮﻳﻞ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﺳﻌﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺧﻴﻤﻪاى ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاى او در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﭙﺎ ﻛـﺮده ﺑـﻮد‬
‫ﺟﺎى داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺪت ﻳﻚ ﻣﺎه ﻳﺎ ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ روز ﻳﻬﻮدان در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﻛﺎر ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﺖ ﺷﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪﺷﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺣﻜﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬و اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻨﺬر اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﺣﻜﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺸﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻬﻮدان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻳﻬﻮدان ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺮى ﻛﻪ ﭘﺎﻻﻧﻰ از ﺑﺮگ ﺧﺮﻣﺎ داﺷﺖ ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد‬
‫ﻛﻪ ﺳﻌﺪ را ﺑﻴﺎوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬زﺧﻢ ﺳﻌﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺟﺰ ﺧﺮاﺷﻰ ﭘﻴﺪا ﻧﺒﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ را ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ روز ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮد ﺗﺎ ﻛﺎر ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﺖ ﺷﺪ و‬
‫ﺧﺪا ﺗﺮس در دﻟﻬﺎﺷﺎن اﻓﻜﻨﺪ و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن و ﻏﻄﻔﺎﻧﻴﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨـﺪ ﺣﻴـﻰ ﺑـﻦ اﺧﻄـﺐ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ‬
‫وﻋﺪهاى ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺳﺪ ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﻪ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ درآﻣﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﻳﻘـﻴﻦ ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا ﺑـﺎز‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ ﺗﺎ ﻛﺎرﺷﺎن را ﻳﻜﺴﺮه ﻛﻨﺪ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻳﻬﻮدان ﺧﺪاى ﻛﺎر ﺷﻤﺎ را ﭼﻨﺎن ﻛـﺮده‬
‫ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﭼﻨﺪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻫﺮ ﻛﺪام را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﮕﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﻜﻰ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺮو اﻳﻦ ﻣﺮد ﺷﻮﻳﻢ و ﺗﺼﺪﻳﻖ او ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮم داﺷـﺘﻪاﻳـﺪ ﻛـﻪ او ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻓﺮﺳـﺘﺎده‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ وﺻﻒ وى را در ﻛﺘﺎب ﺧﻮﻳﺶ ﻣـﻰﻳﺎﺑﻴـﺪ ﺑـﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﺟـﺎن و ﻣـﺎل و زن و ﻓﺮزﻧـﺪﺗﺎن‬
‫ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻰﻣﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ از دﻳﻦ ﺗﻮرات ﻧﮕﺮدﻳﻢ و دﻳﻨﻰ ﺑﻪ ﺟﺎى آن ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪«.‬‬
‫‪193‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻜﺸﻴﻢ و ﭼﻴﺰى ﻛﻪ در ﺧﻮر اﻋﺘﻨـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻧﮕﺬارﻳﻢ و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻜﺸﻴﻢ و ﺳﻮى ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران او روﻳﻢ ﺗﺎ ﺧﺪا ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﻣﺤﻤﺪ داورى ﻛﻨـﺪ‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﻫﻼك ﺷﺪﻳﻢ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪاﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﺎﺷﻴﻢ و اﮔﺮ ﻓﻴﺮوز ﺷﺪﻳﻢ زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﮔﺮ اﻳﻨﺎن را ﺑﻜﺸﻴﻢ ﭘﺲ از آﻧﻬﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺎر آﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ اﻛﻨﻮن ﺷﺐ ﺷﻨﺒﻪ اﺳﺖ و ﻣﺤﻤـﺪ و ﻳـﺎران وى از ﻃـﺮف ﻣـﺎ ﻧﮕﺮاﻧـﻰ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ روﻳﻢ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮى ﺑﺮ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎراﻧﺶ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺣﺮﻣﺖ ﺷﻨﺒﻪ را ﺑﺸﻜﻨﻴﻢ و ﻛﺎرى ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﻛﺮدهاﻧﺪ و ﻣﺴﺦ ﺷﺪهاﻧﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻴﭽﻴﻚ از ﺷﻤﺎ در ﻫﻤﻪ ﻋﻤﺮ ﻳﻚ روز دوراﻧﺪﻳﺶ ﻧﺒﻮدهاﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ را ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﻓﺮﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ او ﻣﺸﻮرت ﻛﻨﻴﻢ از آن رو ﻛﻪ‬
‫ﻗﺮﻇﻴﺎن ﺑﺎ ﻗﺒﻴﻠﻪ اوس ﭘﻴﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ را ﻛﻪ ﭼﻮن او را ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ ﻣـﺮد و زن و ﻛـﻮدك ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻮى او دوﻳﺪﻧﺪ و ﮔﺮﻳﻪ آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ ﺑﺮ ﺣﺎﻟﺸﺎن رﻗﺖ آورد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻳﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى« و ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﮔﻠﻮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﺣﻜﻢ وى ﻛﺸﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭼﻮن از آﻧﺠﺎ درآﻣﺪم داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ وى ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮدهام‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ رﻓﺖ و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﺳﺘﻮﻧﻬﺎ ﺑﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬از‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺮوم ﺗﺎ ﺧﺪا ﮔﻨﺎﻫﻰ را ﻛﻪ ﻛﺮدهام ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ «.‬و ﻧﺬر ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﻧﮕﺬارد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺮا در ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ وى ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮدهام ﻧﺒﻴﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن آﻣﺪن وى دﻳﺮ ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ در اﻧﺘﻈﺎر ﺑﻮد از ﻛﺎرش ﺧﺒﺮدار ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻣـﺪه‬
‫ﺑﻮد ﺑﺮاى وى آﻣﺮزش ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻢ وﻟﻰ اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد ﻣﻦ او را از ﺟﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ ﺑﺎز ﻧﻤﻰﻛـﻨﻢ ﺗـﺎ ﺧـﺪا‬
‫ﺗﻮﺑﻪ او را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ام ﺳﻠﻤﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺒﻮل ﺗﻮﺑﻪ اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ام ﺳﻠﻤﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺤﺮﮔﺎه ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻨﺪه ﻣﻰﻛﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ »اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى از ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻨـﺪى ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﻨﺪان ﺑﺎﺷﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮﺑﻪ اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﮋده را ﺑﺪو ﺑﺪﻫﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻰ ﺑﺪه‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ام ﺳﻠﻤﻪ ﺑﺮ در اﻃﺎق ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﻳﺴﺘﺎد و اﻳﻦ ﭘﻴﺶ از ﻣﻘﺮر ﺷﺪن ﭘﺮده ﺑـﻮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى اﺑـﻮ ﻟﺒﺎﺑـﻪ‬
‫ﻣﮋده ﻛﻪ ﺧﺪا ﺗﻮﺑﻪ ﺗﺮا ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ «.‬و ﻣﺮدم ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ او را ﺑﮕﺸﺎﻳﻨﺪ اﻣﺎ اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﺎﻳﺪ‬
‫و ﻣﺮا ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ‪ «.‬و ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮون آﻣﺪ و ﺑﺮ اﺑﻮ ﻟﺒﺎﺑﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬او را ﺑﮕﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪194‬‬

‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺛﻌﻠﺒﺔ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﻪ و اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﻪ و اﺳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﻛﻪ از ﻣـﺮدم ﺑﻨـﻰ ﻫـﺪل ﺑﻮدﻧـﺪ و از‬
‫ﻗﺮﻳﻈﻪ و ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺰدﻳﻚ داﺷﺘﻨﺪ ﻫﻤﺎﻧﺸﺐ ﻛﻪ ﻗﺮﻇﻴﺎن ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫اﺳﻼم ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ و در ﻫﻤﺎن ﺷﺐ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﻗﺮﻇﻰ ﺑﺮون ﺷﺪ و ﺑﺮ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﺬﺷـﺖ ﻛـﻪ ﺳﺎﻻرﺷـﺎن‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ اﻧﺼﺎرى ﺑﻮد و ﭼﻮن او را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫و ﭘﺎﺳﺦ ﺷﻨﻴﺪ‪» :‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺳﻌﺪم‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﺎ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ در ﻛﺎر ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻫﻤﺪﻟﻰ ﻧﻜﺮده ﺑﻮد و ﮔﻔﺘﻪ ﺑـﻮد‪» :‬ﻫﺮﮔـﺰ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻧﻜﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ وﻗﺘﻰ ﻋﻤﺮو را ﺷﻨﺎﺧﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﻣﺮا از ﺧﻄـﺎى ﻧﻴﻜـﺎن ﻣﺤـﺮوم ﻣـﺪار« و راه او را‬
‫ﺑﮕﺸﻮد و او ﺑﺮﻓﺖ و ﺷﺐ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد و ﺻﺒﺤﮕﺎه ﺑﺮﻓﺖ و ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺠﺎ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻋﻤﺮو را ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا اﻳﻦ ﻣﺮد را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ وﻓﺎى ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺠﺎت داد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ او را ﺟﺰو ﻗﺮﻇﻴﺎن ﺑﻪ رﻳﺴﻤﺎﻧﻰ ﺑﺴﺘﻨﺪ و رﻳﺴﻤﺎن او را ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﻧﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﺠﺎ رﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﺧﺪا ﺑﻬﺘﺮ داﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻗﺮﻇﻴﺎن ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و اوﺳﻴﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا‬
‫اﻳﻨﺎن ﺑﺴﺘﮕﺎن ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﺰرﺟﻴﺎن‪ .‬و درﺑﺎره ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺧﺰرج ﻣﻼﻳﻤﺖ ﻛﺮدهاى‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ از ﻗﺮﻇﻴﺎن ﻳﻬﻮدان ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮده ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺑـﻪ ﺣﻜـﻢ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺳﻠﻮل ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺪو ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن اوﺳﻴﺎن درﺑﺎره ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم اوس آﻳﺎ رﺿﺎ ﻧﻤﻰدﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ‬
‫از ﺷﻤﺎ درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﺣﻜﻢ ﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻜﻤﻴﺖ را ﺑﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ واﻣﻰﮔﺬارم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻌﺪ را در ﻣﺴﺠﺪ ﺧﻮﻳﺶ در ﺧﻴﻤﻪ ﻳﻜﻰ از زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺟﺎى داده ﺑﻮد ﻛﻪ رﻓﻴﺪه ﻧﺎم داﺷﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﻋﻼج زﺧﻤﻴﺎن ﻣﻰﭘﺮداﺧﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺛﻮاب در ﺧﺪﻣﺖ آﺳﻴﺐ دﻳﺪﮔﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺳﻌﺪ در ﺟﻨﮓ‬
‫ﺧﻨﺪق ﺗﻴﺮ ﺧﻮرد‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺑﻪ ﭼﺎدر رﻓﻴﺪه ﺑﺒﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاى ﻋﻴﺎدت وى راه ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻛﺎر ﺣﻜﻤﻴﺖ درﺑﺎره ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﺎ ﺳﻌﺪ ﺷﺪ ﻗﻮﻣﺶ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و او را ﺑﺮ ﺧﺮى ﻛﻪ ﻣﺘﻜﺎﻳﻰ ﭼـﺮﻣﻴﻦ‬
‫ﺗﻮ آن ﺑﻮد ﺳﻮار ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻌﺪ ﻣﺮدى ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و او را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ و در راه ﺑـﺪو ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬اى اﺑـﻮ‬
‫ﻋﻤﺮو‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺴﺘﮕﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻴﻜﻰ ﻛﻦ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﺗﻮ واﮔﺬار ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﻜﻰ ﻛﻨﻰ‪«.‬‬
‫‪195‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﻜﺮر ﻛﺮدﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺖ آﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﻌﺪ در ﻛﺎر ﺧﺪا از ﻣﻼﻣﺖ ﺑﺎك ﻧﺪارد‪ ،«.‬و ﻳﻜـﻰ‬
‫از ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻻﺷﻬﻞ رﻓﺖ و ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ رﺳـﺪ از روى ﺳـﺨﻦ‬
‫وى ﻧﺎﺑﻮدى ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ را ﺧﺒﺮ داد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺳﻌﺪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن رﺳﻴﺪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺑـﺮاى ﺳـﺎﻻر ﺧـﻮﻳﺶ ﺑـﻪ ﭘـﺎ‬
‫ﺧﻴﺰﻳﺪ‪ «.‬ﻳﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮد ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﻴﺰﻳﺪ‪ «.‬و ﻗﻮم ﺑﻪ ﭘـﺎ ﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬اى اﺑـﻮ ﻋﻤـﺮو‪،‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺣﻜﻤﻴﺖ درﺑﺎره ﺑﺴﺘﮕﺎﻧﺖ را ﺑﻪ ﺗﻮ واﮔﺬار ﻛﺮده‪«.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻗﻴﺪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻣﻦ رﺿﺎﻳﺖ دﻫﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬و آﻧﻜﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ رﺿﺎﻳﺖ دارد؟« و ﺑﻪ ﺳﻮى ﺟﺎى ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ ،‬اﻣـﺎ از روى اﺣﺘـﺮام ﺑـﺪو‬
‫ﻧﻨﮕﺮﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻜﻢ ﻣﻦ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدان را ﺑﻜﺸﻨﺪ و اﻣﻮال ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد و زن و ﻓﺮزﻧﺪ را اﺳﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﻜﻢ ﺗﻮ درﺑﺎره ﻳﻬﻮدان ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا از ﻓﺮاز ﻫﻔﺖ آﺳﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﻳﻬﻮدان را از ﻗﻠﻌﻪﻫﺎ ﻓﺮود آوردﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﻬﺎ را در ﺧﺎﻧﻪ دﺧﺘـﺮ ﺣـﺎرث ﻳﻜـﻰ از‬
‫زﻧﺎن ﺑﻨﻰ ﻧﺠﺎر ﻣﺤﺒﻮس ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺟﺎﺳﺖ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ ﺗـﺎ ﭼﻨـﺪ ﮔـﻮدال‬
‫ﺑﻜﻨﺪﻧﺪ و ﻳﻬﻮدان را ﺑﻴﺎوردﻧﺪ و در آن ﮔﻮداﻟﻬﺎ ﮔﺮدﻧﺸﺎن را ﺑﺰدﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎر ﻳﻬﻮدان ﺷﺸﺼﺪ ﻳﺎ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﺑـﻮد و آﻧﻜـﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﻮﻳﺪ ﻫﺸﺘﺼﺪ ﺗﺎ ﻧﻬﺼﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﺣﻴﻰ ﺑﻦ اﺧﻄﺐ دﺷﻤﻦ ﺧﺪا و ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺳﺪ ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﻧﻴـﺰ در آن ﻣﻴﺎﻧـﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺳﺪ را ﺑﺎ ﻳﻬﻮدان ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰآوردﻧﺪ ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭘﻨﺪارى ﺑﺎ ﻣﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﻫﻴﭻ ﺟﺎ ﻓﻬﻢ ﻧﺪارﻳﺪ ﻣﮕﺮ ﻧﻤﻰﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛـﻪ را ﻣـﻰﺑﺮﻧـﺪ ﺑـﺮ ﻧﻤـﻰﮔـﺮدد؟ ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﻣـﺎ را‬
‫ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﮔﺮدن ﻳﻬﻮدان را زدﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﺎرﺷﺎن ﭘﺎﻳﺎن ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺣﻴﻰ ﺑﻦ اﺧﻄﺐ را ﺑﻴﺎوردﻧﺪ ﺣﻠﻪاى ﻓﺎﺧﺮ ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎى آﻧﺮا درﻳﺪه ﺑـﻮد ﻛـﻪ از ﺗـﻦ‬
‫وى ﺑﺮﻧﮕﻴﺮﻧﺪ و دﺳﺘﺎن وى را ﺑﺎ رﻳﺴﻤﺎن ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧـﺪا ﻫﺮﮔـﺰ از‬
‫دﺷﻤﻨﻰ ﺗﻮ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬وﻟﻰ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرد‪ «.‬آﻧﮕﺎه رو ﺑـﻪ ﻛﺴـﺎن ﻛـﺮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬از‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا ﭼﺎرهاى ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻜﺘﻮﺑﻰ اﺳﺖ و ﺗﻘﺪﻳﺮى ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﻨﻰ اﺳﺮاﺋﻴﻞ رﻗﻢ زدهاﻧﺪ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﺑﻨﺸﺴﺖ و ﮔـﺮدﻧﺶ‬
‫ﺑﺰدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻚ زن از ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﺑﻮد و ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮد و ﻣﻰﺧﻨﺪﻳـﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫در ﺑﺎزار ﻣﺮدان ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ را ﻣﻰﻛﺸﺖ و ﭼﻮن ﻧﺎم او را ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪196‬‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻪ ﻛﺎرت دارﻧﺪ؟«‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻜﺸﻨﺪم‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﺮا؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى ﻛﺎرى ﻛﻪ ﻛﺮدهام‪«.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ او را از ﻳﺎد ﻧﻤﻰﺑﺮم ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﺴﺖ او را ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ اﻣﺎ ﺧﻮﺷﺪل و ﺧﻨﺪان ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻦ ﺷﻬﺎب زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺷﻤﺎس ﭘﻴﺶ زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻃﺎ رﻓﺖ ﻛﻪ ﻛﻨﻴﻪ او اﺑﻮ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻮد‪،‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ روزﮔﺎر ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ‪ ،‬زﺑﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻣﻨﺖ ﻧﻬﺎده ﺑﻮد و در ﺟﻨﮓ ﺑﻌﺎث او را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑـﻮد و‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﺶ را ﺗﺮاﺷﻴﺪه ﺑﻮد و رﻫﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶ وى رﻓﺖ ﭘﻴﺮى ﻓﺮﺗﻮت ﺑﻮد و ﺑﺪو ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى اﺑـﻮ‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ‪ ،‬ﻣﺮا ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻄﻮر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺮا ﻧﺸﻨﺎﺳﻢ‪«.‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﻣﻨﺘﻰ را ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ دارى ﻋﻮض دﻫﻢ؟«‬
‫زﺑﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻮاﻧﻤﺮد ﺟﻮاﻧﻤﺮد را ﻋﻮض ﻣﻰدﻫﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى‪ ،‬زﺑﻴﺮ را ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻨﺘﻰ ﻫﺴﺖ دوﺳﺖ دارم ﻛـﻪ او را‬
‫ﻋﻮض دﻫﻢ و ﺧﻮن او را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺸﻰ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻴﺪم‪«.‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶ زﺑﻴﺮ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮن ﺗﺮا ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪«.‬‬
‫زﺑﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺮى ﻓﺮﺗﻮت ﺑﻰ زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻰ ﭼﻪ ﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى! زن و ﻓﺮزﻧﺪ او را ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻴﺪم‪«.‬‬
‫و ﺑﺎز ﭘﻴﺶ زﺑﻴﺮ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﺮا ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻰﺑﺨﺸﻢ‪«.‬‬
‫زﺑﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺎﻧﺪاﻧﻰ در ﺣﺠﺎز ﺑﻰ ﻣﺎل ﺑﺮاى ﭼﻪ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ؟«‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى‪ ،‬ﻣﺎل او را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎل او را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻴﺪم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﺶ زﺑﻴﺮ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎل ﺗﺮا ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻰﺑﺨﺸﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬آﻧﻜﻪ ﭼﻬﺮهاش ﭼﻮن آﻳﻨﻪ ﭼﻴﻨﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺻﻮرت ﺧـﻮد را در آن ﻣـﻰدﻳـﺪم ﭼـﻪ ﺷـﺪ؟«‬
‫ﻣﻨﻈﻮرش ﻛﻌﺐ ﺑﻦ اﺳﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺎﻻر ﺷﻬﺮى و ﺑﺪوى ﺣﻴﻰ ﺑﻦ اﺧﻄﺐ ﭼﻪ ﺷﺪ؟«‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫‪197‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓ و ﺣﺎﻣﻰ ﻣﺎ ﻏﺰال ﺑﻦ ﺷﻤﻮﻳﻞ ﭼﻪ ﺷﺪ؟«‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺮان ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻗﺮﻳﻈﻪ و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﭼﻪ ﺷﺪﻧﺪ؟«‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﮕﻰ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ دارم ﻣﺮا ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻔﺮﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭘـﺲ از آﻧﻬـﺎ زﻧـﺪﮔﻰ‬
‫ﺧﻮش ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻫﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن دﻳﺪار ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺛﺎﺑﺖ او را ﭘﻴﺶ آورد و ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﺰد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺳﺨﻦ او را ﺑﺸﻨﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا آﻧﻬﺎ را در آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ دﻳﺪار ﻣﻰﻛﻨﺪ و در ﺟﻬﻨﻢ ﺟﺎوﻳﺪ‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻫﺮ ﻛﺲ از آﻧﻬﺎ را ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪه ﺑﻮد ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻠﻤﻰ دﺧﺘﺮ ﻗﻴﺲ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﺧﺎﻟﮕﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد و ﺑﻴﻌﺖ زﻧﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد و ﺑـﺮ ﻫـﺮ دو‬
‫ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﺎز ﻛﺮده ﺑﻮد از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ رﻓﺎﻋﺔ ﺑﻦ ﺷﻤﻮﻳﻞ ﻗﺮﻇﻰ را ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺳﻠﻤﻰ ﭘﻨﺎه ﺑﺮده ﺑﻮد ﺑـﺪو‬
‫ﺑﺒﺨﺸﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﻳﺖ‪ ،‬رﻓﺎﻋﺔ ﺑﻦ ﺷﻤﻮﻳﻞ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑـﺒﺨﺶ ﻛـﻪ ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ ﻧﻤـﺎز‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﮔﻮﺷﺖ ﺷﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺎﻋﻪ را ﺑﺪو ﺑﺨﺸﻴﺪ و زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ اﻣﻮال و زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈـﻪ را ﺗﻘﺴـﻴﻢ‬
‫ﻛﺮد و اﺳﺒﺎن را ﺳﻬﻢ داد و ﻣﺮدان را ﺳﻬﻢ داد و ﺧﻤﺲ را ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﺳﻮار ﺳﻪ ﺳﻬﻢ ﮔﺮﻓﺖ دو ﺳﻬﻢ ﺑﺮاى اﺳﺐ و‬
‫ﻳﻜﻰ ﺑﺮاى ﻣﺮد و ﻣﺮد ﺑﻰاﺳﺐ ﻳﻚ ﺳﻬﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺳﻰ و ﺷﺶ اﺳﺐ ﺑﻮد و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻏﻨﻴﻤﺘﻰ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺳـﻬﻢ ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﺷـﺪ و‬
‫ﺧﻤﺲ آن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و در ﺟﻨﮕﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ آن رﻓﺘﺎر ﺷﺪ و ﺑﺮاى اﺳﺒﺎن ﺑﻰﺳﻮار ﺳﻬﻢ ﻣﻘﺮر ﻧﺸﺪ ﻣﮕـﺮ دو‬
‫اﺳﺐ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ زﻳﺪ اﻧﺼﺎرى را ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از اﺳﻴﺮان ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺳﻮى ﻧﺠﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن‬
‫اﺳﺐ و ﺳﻼح ﺧﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از زﻧﺎن اﺳﻴﺮ ﻗﻮم‪ ،‬رﻳﺤﺎﻧﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺟﻨﺎﻧﻪ را ﻛـﻪ از ﻃﺎﻳﻔـﻪ ﺑﻨـﻰ ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ‬
‫ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﻮد ﺑﺮاى ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺑﻮد و ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم وﻓﺎت ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔـﺖ ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﺷـﻮد و‬
‫ﭘﺮدﮔﻰ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ رﻳﺤﺎﻧﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺮا در ﻣﻠﻚ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﮕﻬﺪارى ﺑﺮاى ﻣﻦ و ﺗﻮ آﺳـﺎﻧﺘﺮ اﺳـﺖ‪ «.‬و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ ﻳﻬﻮدﻳﮕﺮى ﺑﺎﻗﻰ ﻣﺎﻧﺪ و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ از او ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺖ و آزرده ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻳـﻚ روز ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻳـﺎران ﺧـﻮد‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺻﺪاى ﭘﺎﻳﻰ ﺷﻨﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﻚ ﺛﻌﻠﺒﺔ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﻪ آﻣﺪه ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﮋده دﻫﺪ ﻛـﻪ رﻳﺤﺎﻧـﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪ «.‬و ﻫﻤﺎﻧﺪم ﺛﻌﻠﺒﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى رﻳﺤﺎﻧـﻪ اﺳـﻼم آورد‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒـﺮ از اﻳـﻦ ﺧﺒـﺮ‬
‫ﺧﻮﺷﺪل ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪198‬‬

‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﺳﻌﺪ دﻋﺎ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺟﻬﺎد ﺑﺎ ﻗﻮﻣﻰ را ﻛﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺗـﺮا دروﻏـﺰن ﺷـﻤﺮدهاﻧـﺪ‬
‫ﺧﻮش دارم‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎز ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﻮ ﺑﺎ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺟﻨﮕﻰ دارد ﻣﺮا ﻧﮕﻬﺪار و اﮔﺮ ﺟﻨﮓ ﻣﻴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﺳـﺮ‬
‫رﺳﻴﺪه ﻣﺮا ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﺑﺒﺮ‪ «.‬و زﺧﻢ وى ﺑﮕﺸﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺧﻴﻤﻪاى ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮاى او ﺑﻪ ﭘﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺎﻟﻴﻨﺶ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ و اﺑﻮ ﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﻟﻴﻦ وى ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛـﻪ ﺟـﺎن ﻣﺤﻤـﺪ ﺑـﻪ ﻓﺮﻣـﺎن‬
‫اوﺳﺖ در اﻃﺎق ﺧﻮدم ﮔﺮﻳﻪ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ را از ﮔﺮﻳﻪ ﻋﻤﺮ ﻣﻰﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫از ﻋﺎﻳﺸﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﻛﺮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺸﻢ وى ﺑﺮ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻰﮔﺮﻳﺴﺖ‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﻏﻤﺶ ﺳﺨﺖ ﻣﻰﺷﺪ رﻳﺶ ﺧﻮد را ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق ﺷﺶ ﺗﻦ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺳﻪ ﺗﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺧﻼد ﺑﻦ ﺳﻮﻳﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ آﺳﻴﺎ ﺳﻨﮕﻰ ﺑﺮ او اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺳﺮش ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ ﺷﻜﺴﺖ و ﺑﻤﺮد‬
‫و اﺑﻮ ﺳﻨﺎن ﺑﻦ ﻣﺤﺼﻦ ﻧﻴﺰ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﻤﺮد و در ﻣﻘﺒﺮه ﻳﻬﻮدان دﻓﻦ ﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻗﺮﺷﻴﺎن روﻳﻢ و آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ‬
‫ﻣﺎ ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ‪ «.‬و ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻣﻜﻪ را ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻓﺘﺢ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ در ذى ﻗﻌﺪه ﻳﺎ اواﻳﻞ ذى ﺣﺠﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻟﻰ واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺪ روز از ذى ﻗﻌﺪه ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ رﻓـﺖ و ﭼـﻮن ﺗﺴـﻠﻴﻢ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ در زﻣﻴﻦ ﮔﻮداﻟﻬﺎ ﺑﻜﻨﺪﻧﺪ و ﻋﻠﻰ و زﺑﻴﺮ در ﺣﻀﻮر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮدن آﻧﻬﺎ را ﻣﻰزدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى زﻧﻰ ﻛﻪ در آن روز ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻨﺎﻧﻪ ﻧﺎم داﺷﺖ و زن ﺣﻜـﻢ ﻗﺮﻇـﻰ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻨﮓ آﺳﻴﺎﺑﻰ ﺑﺮ ﺧﻼد ﺑﻦ ﺳﻮﻳﺪ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮد و او را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻗﺼﺎص ﺧﻼد ﮔﺮدﻧﺶ را زدﻧﺪ‪.‬‬
‫درﺑﺎره ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ ﻛﻪ ﻏﺰوه ﻣﺮﻳﺴﻴﻊ ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ اﺧﺘﻼف اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﻳﺴﻴﻊ ﻧﺎم ﻳﻜﻰ از آﺑﻬﺎى ﺧﺰاﻋﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻗﺪﻳﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﺎﺣﻞ ﺟﺎى دارد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺷﻌﺒﺎن ﺳﺎل ﺷﺸﻢ ﻫﺠﺮت ﺑﻪ ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ رﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﻴﺮهاى از ﺧﺰاﻋﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻰ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﻏﺰاى ﻣﺮﻳﺴﻴﻊ در ﺷﻌﺒﺎن ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ﻫﺠﺮت ﺑﻮد و ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﻨﺪار وى ﺟﻨﮓ ﺧﻨﺪق و‬
‫ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﭘﺲ از ﻏﺰاى ﻣﺮﻳﺴﻴﻊ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺲ از ﻓﺮاغ از ﻛﺎر ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﻛﻪ در اواﺧﺮ ذى ﻗﻌﺪه ﻳﺎ اواﻳﻞ ذى ﺣﺠﻪ ﺑـﻮد‪،‬‬
‫ﻣﺎه ذى ﺣﺠﻪ و ﻣﺤﺮم و ﺻﻔﺮ و رﺑﻴﻊ اﻻول و رﺑﻴﻊ اﻻﺧﺮ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﮔﺬراﻧﻴﺪ و آن ﺳﺎل ﻣﺸﺮﻛﺎن اﻣﻮر ﺣـﺞ را‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻮادث ﺳﺎل ﺷﺸﻢ ﻫﺠﺮت‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻮادث اﻳﻦ ﺳﺎل ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ ﻟﺤﻴﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪199‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ در ﺟﻤﺎدى اﻻول ﺷﺶ ﻣﺎه ﭘﺲ از ﻓﺘﺢ ﺑﻨﻰ ﻗﺮﻳﻈﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﻧﺨﻮاﻫﻰ ﺧﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻋﺪى و ﻳﺎران وى ﻛﻪ در رﺟﻴﻊ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ آﻫﻨﮓ ﻏﺰاى ﺑﻨـﻰ ﻟﺤﻴـﺎن ﻛـﺮد اﻣـﺎ ﭼﻨـﺎن‬
‫واﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺳﻮى ﺷﺎم ﻣﻰرود ﺗﺎ ﻗﻮم را ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻛﻨﺪ و از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮون ﺷﺪ و ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻨـﻰ‬
‫ﻟﺤﻴﺎن رﺳﻴﺪ و دﻳﺪ ﻛﻪ ﻗﻮم ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﻠﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدهاﻧﺪ و ﭼﻮن ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد آﻧﻬﺎ را ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻛﻨـﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺳﻮى ﻋﺴﻔﺎن روﻳﻢ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ آﻫﻨﮓ ﻣﻜﻪ دارﻳﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺎ دوﻳﺴﺖ ﺳﻮار از ﻳﺎران ﺗﺎ ﻋﺴﻔﺎن ﺑﺮﻓﺖ و دو ﺗﻦ از ﻳﺎران ﺧﻮد را ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﺮاع اﻟﻐﻤﻴﻢ‬
‫ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎز آﻣﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺪ روز از اﻗﺎﻣﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﻓﺰارى ﺑﺎ ﮔﺮوﻫـﻰ‬
‫از ﻣﺮدم ﻏﻄﻔﺎن ﺑﻪ ﮔﻠﻪ ﺷﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ در ﺑﻴﺸﻪ ﺑﻮد ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻏﻔﺎر را ﻛﻪ ﺑﺎ زﻧﺶ در ﮔﻠﻪ‬
‫ﺑﻮد ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ و زﻧﺶ را ﺑﺎ ﮔﻠﻪ ﺑﺒﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻏﺰوه ذى ﻗﺮد‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﻛﻪ از ﻣﺎﺟﺮا ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻛﻮع ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻤـﺎن‬
‫و ﺗﻴﺮ ﺧﻮد ﺳﻮى ﺑﻴﺸﻪ رﻓﺖ و ﻏﻼم ﻃﻠﺤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ اﷲ ﻫﻤﺮاه وى ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ در رواﻳﺖ ﺳﻠﻤﻪ اﻛﻮع ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺣﺎدﺛﻪ ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻏﺰاى ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﺑﻮد و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺎدﺛﻪ ﻳﺎ در ذى ﺣﺠﻪ ﺳﺎل ﺷﺸﻢ ﻫﺠﺮت ﻳﺎ در اواﻳﻞ ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ رخ داده ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬زﻳـﺮا ﺑـﻪ ﺳـﺎل ﺣﺪﻳﺒﻴـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺎه ذى ﺣﺠﻪ ﺳﺎل ﺷﺸﻢ ﻫﺠﺮى از ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻴﺎن وﻗﺘﻰ ﻛـﻪ اﺑـﻦ اﺳـﺤﺎق‬
‫ﺑﺮاى ﻏﺰوه ذى ﻗﺮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ و وﻗﺘﻰ ﻛﻪ در رواﻳﺖ ﺳﻠﻤﻪ آﻣﺪه ﺷﺶ ﻣﺎه ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻤﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از ﺻﻠﺢ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪﻳﻢ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺘﺮان ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ رﺑﺎح ﻛﻪ ﻏﻼم‬
‫وى ﺑﻮد ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ اﺳﺐ ﻃﻠﺤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ اﷲ را ﺑﺒﺮدم و ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﺑﺪاﻧﺴـﺘﻴﻢ ﻛـﻪ ﻋﺒـﺪ اﻟـﺮﺣﻤﻦ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻴﻴﻨﻪ ﺷﺘﺮان ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺮده و ﭼﻮﭘﺎن وى را ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﻦ ﺑﻪ رﺑﺎح ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ اﺳﺐ را ﺑﮕﻴﺮ و ﭘﻴﺶ ﻃﻠﺤـﻪ‬
‫ﺑﺒﺮ و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﺑﺪه ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﮔﻠﻪ او را ﻏﺎرت ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮ ﺗﭙﻪاى رﻓﺘﻢ و رو ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻛـﺮدم و ﺳـﻪ‬
‫ﺑﺎر ﺑﺎﻧﮓ زدم‪ :‬ﻏﺎرت! آﻧﮕﺎه ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻏﺎرﺗﻴﺎن رﻓﺘﻴﻢ و ﺗﻴﺮ ﺳﻮى آﻧﻬﺎ ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺘﻢ و زﺧﻤﺪارﺷﺎن ﻣﻰﻛﺮدم و ﭼﻮن‬
‫ﻳﻜﻰ از ﺳﻮاران ﻏﺎرﺗﻰ ﺳﻮى ﻣﻦ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺖ ﺑﻪ درﺧﺘﻰ ﭘﻨﺎه ﻣﻰﺑﺮدم و ﭘﺸﺖ آن ﻣﻰﻧﺸﺴـﺘﻢ و وى را زﺧﻤـﻰ‬
‫ﻣﻰﻛﺮدم ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﮕﻪ ﻛﻮه رﺳﻴﺪﻧﺪ و وارد آن ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻦ ﺑﺎﻻى ﻛﻮه رﻓﺘﻢ و ﺳﻨﮓ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰزدم ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﺷﺘﺮان‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻣﺎﻧﺪ و آﻧﺮا رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﻰ ﻧﻴﺰه و ﺳﻰ ﺣﻠﻪ ﺑﻴﻨﺪاﺧﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎرﺷﺎن ﺳﺒﻚ ﺷـﻮد و ﻫـﺮ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ ﻣﻦ ﺳﻨﮕﻰ روى آن ﻣﻰﻧﻬﺎدم ﻛﻪ ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ آن را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در داﺧﻞ ﺗﻨﮕﻪ ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آﻧﻬﺎ آﻣﺪ و ﺑﭽﺎﺷﺖ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻴﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ از ﺳﺤﺮﮔﺎه ﻣﺎ را رﻫﺎ ﻧﻜﺮده و ﻫﺮ ﭼﻪ داﺷﺘﻪاﻳﻢ از دﺳﺖ دادهاﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪200‬‬

‫ﻋﻴﻴﻨﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮﺗﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او روﻳﺪ‪«.‬‬

‫و ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﻧﺰدﻳﻚ آﻣﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﺮا ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻛﻴﺴﺘﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺳﻠﻤﻪ اﻛﻮع ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ را ﮔﺮاﻣﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺎﻳﻢ ﺑـﻪ‬
‫او ﺑﺮﺳﻢ و ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺮﺳﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﻜﻴﺸﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﮔﻤﺎن ﻧﺪارم‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه آن ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮدم ﺗﺎ ﺳﻮاران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧـﺪ و وارد درﺧﺘـﺎن ﺷـﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺧﺮم اﺳﺪى ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﺑﻮد و اﺑﻮ ﻗﺘﺎده اﻧﺼﺎرى از دﻧﺒﺎل وى ﺑﻮد و ﻣﻘﺪاد ﺑﻦ اﺳﻮد ﻛﻨﺪى از دﻧﺒﺎل ﻣﻰآﻣﺪ‪ .‬ﻣـﻦ‬
‫ﻋﻨﺎن اﺳﺐ اﺧﺮم را ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﻋﺪه ﻛﻢاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎش ﺗﺮا ﻧﻜﺸﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران وى ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺧﺮم ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺳﻠﻤﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن دارى و داﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺣﻖ اﺳﺖ و ﺟﻬﻨﻢ ﺣﻖ اﺳﺖ ﻣﻴﺎن ﻣﻦ‬
‫و ﺷﻬﺎدت ﺣﺎﻳﻞ ﻣﺒﺎش‪ «.‬و ﻣﻦ او را رﻫﺎ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻴﻴﻨﻪ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ و اﺳـﺐ او را زﺧﻤـﻰ‬
‫ﻛﺮد و ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺿﺮﺑﺘﻰ زد و اﺧﺮم را ﺑﻜﺸﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮ اﺳﺐ ﺧﻮد ﻧﺸﺴﺖ و اﺑﻮ ﻗﺘﺎده ﺑﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن رﺳﻴﺪ‬
‫و ﺿﺮﺑﺘﻰ زد و او را ﺑﻜﺸﺖ اﻣﺎ اﺳﺐ اﺑﻮ ﻗﺘﺎده زﺧﻤﺪار ﺷﺪ و ﺑﺮ اﺳﺐ اﺧﺮم ﻧﺸﺴﺖ و ﻏﺎرﺗﻴﺎن ﻓﺮارى ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻦ‬
‫ﭘﻴﺎده ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﻧﻬﺎ رﻓﺘﻢ و ﭼﻨﺪان ﺑﺪوﻳﺪم ﻛﻪ اﺛﺮى و ﻏﺒﺎرى از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺪﻳﺪار ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻏﺎرﺗﻴﺎن ﭘﻴﺶ از ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب ﺑﻪ دره ذى ﻗﺮد درآﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﺎﻫﻰ آﻧﺠـﺎ ﺑـﻮد و ﻣـﻰﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ آب‬
‫ﺑﻨﻮﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺸﻨﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﻣﺮا دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ دﻧﺒﺎﻟﺸﺎن ﻣﻰدوم ﻳﻚ ﻗﻄﺮه از آن آب ﻧﻨﻮﺷﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻰ ذى اﺛﻴﺮ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻳﻜﻴﺸﺎن ﺳﻮى ﻣﻦ آﻣﺪ و ﺗﻴﺮى ﺑﺰدم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﻧﻪ او ﺧﻮرد و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﮕﻴـﺮ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﺴﺮ اﻛﻮﻋﻢ«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻛﻮﻋﻰ ﺻﺒﺢ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬آرى اى ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﺧﻮدت ﻫﺴﺘﻰ‪«.‬‬
‫دو اﺳﺐ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﺮا ﺑﺮاﻧﺪم ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺒﺮم‪ .‬آﻧﮕﺎه از ﺷﻴﺮى ﻛﻪ داﺷﺘﻢ ﺑﻨﻮﺷﻴﺪم و‬
‫ﺑﺎ آﺑﻰ ﻛﻪ داﺷﺘﻢ وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﻧﻤﺎز ﻛﺮدم‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑـﺮ ﺳـﺮ‬
‫آب ذى ﻗﺮد ﺑﻮد و ﺷﺘﺮاﻧﻰ را ﻛﻪ از دﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﻧﺠﺎت داده ﺑﻮدم و ﻫﻤﻪ ﻧﻴﺰهﻫﺎ و ﺣﻠﻪﻫﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑـﻼل‬
‫ﻳﻜﻰ از ﺷﺘﺮان را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮد و از ﺟﮕﺮ و ﻛﻮﻫﺎن آن ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ آﺗﺶ ﻛﺒﺎب ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﮕﺬار ﻳﻜﺼﺪ ﻣﺮد ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻢ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دﺷﻤﻦ ﺑـﺮوم و ﻳﻜﻴﺸـﺎن را ﺑـﺎﻗﻰ‬
‫ﻧﮕﺬارم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺨﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ دﻧﺪاﻧﻬﺎﻳﺶ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﺑﻮدى ﻛﻪ ﭼﻨﺎن ﻛﺮدى؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﻛﺮاﻣﺖ داد‪ ،‬آرى‪«.‬‬
‫ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻮى ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻏﻄﻔﺎن ﻣﻰروﻳﻢ‪«.‬‬
‫‪201‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫آﻧﮕﺎه ﻣﺮدى از ﻏﻄﻔﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺘﺮى ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﭘﻮﺳﺖ آﻧﺮا ﺑﻜﻨﺪﻧـﺪ ﻏﺒـﺎرى ﺑﺪﻳﺪﻧـﺪ و‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻣﺪﻧﺪ و ﻓﺮار ﻛﺮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻛﻨﻮن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﻮاران ﻣﺎ اﺑﻮ ﻗﺘﺎده اﺳﺖ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﻴﺎدﮔﺎن ﻣﺎ ﺳﻠﻤﺔ ﺑـﻦ اﻛـﻮع اﺳـﺖ«‪ .‬و‬
‫ﺳﻬﻢ ﺳﻮار و ﺳﻬﻢ ﭘﻴﺎده ﺑﻪ ﻣﻦ داد ﭘﺲ از آن ﻣﺮا ﺑﻪ ردﻳﻒ ﺧـﻮد ﺑـﺮ ﺷـﺘﺮ ﺳـﻮار ﻛـﺮد‪ .‬در اﺛﻨـﺎى راه ﻳﻜـﻰ از‬
‫اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﭼﻨﺎن ﺗﻨﺪ ﻣﻰرﻓﺖ ﻛﻪ ﻛﺲ ﺑﻪ او ﻧﻤﻰرﺳﻴﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ ﺣﺮﻳﻒ ﻣﻦ ﻣﻰﺷـﻮد؟« و اﻳـﻦ ﺳـﺨﻦ را‬
‫ﻣﻜﺮر ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﺸﻨﻴﺪم ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺣﺮﻣﺖ ﻛﺮﻳﻤﺎن ﻧﻤﻰدارى و از ﺷﺮﻳﻔﺎن ﭘﺮوا ﻧﻤﻰﻛﻨﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻦ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ دﻫﻢ و ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺟﺎزه داد و ﻣﻦ زودﺗﺮ از او ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳـﻴﺪم و ﺳـﻪ‬
‫روز آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻳﻢ و آﻧﮕﺎه ﺳﻮى ﺧﻴﺒﺮ رﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ اﻛﻮع ﺑﺎ ﻏﻼم ﻃﻠﺤﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ اﷲ ﻛﻪ اﺳﺐ او را ﻣﻰراﻧﺪ ﺑﻴﺮون رﻓﺖ و ﭼﻮن‬
‫روى ﺛﻨﻴﺔ اﻟﻮداع رﺳﻴﺪ‪ ،‬اﺳﺒﺎن دﺷﻤﻦ را ﺑﺪﻳﺪ و ﺳﻮى ﺳﻠﻊ رﻓﺖ و ﺑﺎﻧﮓ ﻏـﺎرت! ﻏـﺎرت! ﺑﺮداﺷـﺖ و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬
‫دﺷﻤﻦ دوﻳﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ درﻧﺪهاى ﭘﺮ زور ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪ ﺗﻴﺮاﻧﺪازى آﻏﺎز ﻛﺮد و ﭼﻮن ﺳﻮاران ﺑﻪ ﻃﺮف وى‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ ﻣﻰﮔﺮﻳﺨﺖ و ﺑﺎز ﺳﻮى آﻧﻬﺎ ﻣﻰرﻓﺖ و ﺗﻴﺮ ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﺑﺎﻧﮓ اﺑﻦ اﻛﻮع ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪ و در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻧﺪاى ﺧﻄﺮ داده ﺷﺪ و ﺳﻮاران ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﻮار ﻣﻘﺪاد ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻋﺒﺎد ﺑﻦ ﺑﺸﺮ و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ زﻳﺪ و اﺳـﻴﺪ ﺑـﻦ ﻇﻬﻴـﺮ و ﻋﻜﺎﺷـﺔ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺤﺼﻦ و ﻣﺤﺮز ﺑﻦ ﻧﻀﻠﻪ و اﺑﻮ ﻗﺘﺎده رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ زﻳﺪ را ﺳﺎﻻرﺷﺎن ﻛﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬دﺷﻤﻦ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﻦ ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮم‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ زرﻳﻖ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ اﺑﻮ ﻋﻴﺎش ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ اﺳﺐ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﻣﻰدادى ﻛﻪ ﺳﻮارﻛﺎرﺗﺮ از ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﺮﺳﺪ«‬
‫اﺑﻮ ﻋﻴﺎش ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ از ﻫﻤﻪ ﺳﻮارﻛﺎرﺗﺮم‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻋﻴﺎش ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺳﺐ را ﺑﺮاﻧﺪم و ﭘﻨﺠﺎه ذراع ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ و از ﮔﻔﺘﺎر ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺧـﺪا ﺗﻌﺠـﺐ‬
‫ﻛﺮدم ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ اﺳﺐ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻜﺴﻰ ﻣﻴﺪادى ﻛﻪ ﺳـﻮارﻛﺎرﺗﺮ از ﺗـﻮ ﺑﺎﺷـﺪ و ﻣـﻦ ﮔﻔـﺘﻢ‪» :‬ﻣـﻦ از ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺳﻮارﻛﺎرﺗﺮم«‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ زرﻳﻖ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ اﺳﺐ اﺑﻮ ﻋﻴﺎش را ﺑﻪ ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﻣﺎﻋﺺ ﻳﺎ ﻋﺎﺋـﺬ‬
‫ﺑﻦ ﻣﺎﻋﺺ داد ﻛﻪ ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ ﺳﻮار ﺑﻮد و ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﺳﻠﻤﻪ اﻛﻮع را ﺟﺰ و ﻫﺸﺖ ﺗﻦ ﺷﻤﺮده و اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﻇﻬﻴﺮ را ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب ﻧﻴﺎوردهاﻧﺪ اﻣﺎ ﺳﻠﻤﻪ ﺳﻮار ﻧﺒﻮد و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﻮارى ﻛﻪ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ رﺳﻴﺪ ﻣﺤﺮز ﺑﻦ ﻧﻀﻠﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ او را اﺧﺮم و ﻗﻤﻴـﺮ ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺑﺎﻧﮓ ﺧﻄﺮ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ اﺳﺐ ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ ﻛـﻪ در ﺧﺎﻧـﻪ ﺑـﻮد از‬
‫ﺻﺪاى اﺳﺒﺎن ﺟﺴﺖ و ﺧﻴﺰ ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ اﺳﺒﻰ ﺧﻮب و ﺳﻮارى ﻧﺪاده ﺑﻮد و زﻧﺎن ﺑﻨﻰ اﺷﻬﻞ وﻗﺘﻰ ﺟﺴﺖ و ﺧﻴـﺰ‬
‫اﺳﺐ را دﻳﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﻗﻤﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ اﻳﻦ اﺳﺐ را ﺳﻮار ﺷﻮى و ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮى؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪202‬‬

‫ﻗﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى«‪ ،‬و ﺑﺮ اﺳﺐ ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ دﺷﻤﻦ رﺳﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﺑﺪﻛﺎران ﺑﺎﺷﻴﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻏﺎرﺗﻴﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮ دو او را ﺑﻜﺸﺖ و اﺳﺐ ﺑﮕﺮﻳﺨﺖ و ﺑﺮ آن دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎى ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫در آن ﻏﺰا از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﺰ او ﻛﺲ ﻛﺸﺘﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻧﺎم اﺳﺐ ﻣﺤﻤﻮد‪ ،‬ذو اﻟﻠﻤﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﻴﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ اﻧﺼﺎرى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺤﺮز ﻳﺎ ﻗﻤﻴﺮ ﺑﺮ اﺳﺐ ﻋﻜﺎﺷﺔ ﺑﻦ ﻣﺤﺼﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺟﻨـﺎح ﻧـﺎم‬
‫داﺷﺖ و ﻣﺤﺮز ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و اﺳﺐ را ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﺳﻮاران دﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ اﺑﻮ ﻗﺘﺎده‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻋﻴﻴﻨﻪ را ﺑﻜﺸﺖ‬
‫و ﺣﻠﻪ ﺧﻮﻳﺶ را روى وى اﻧﺪاﺧﺖ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ ﺣﺒﻴﺐ را دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻠﻪ اﺑﻮ ﻗﺘﺎده ﺑـﺮ آن‬
‫اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬و ﻛﺴﺎن اﻧﺎ ﷲ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ اﺑﻮ ﻗﺘﺎده ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳـﻦ اﺑـﻮ ﻗﺘـﺎده ﻧﻴﺴـﺖ‬
‫ﻣﻘﺘﻮل اﺑﻮ ﻗﺘﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻠﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ آن ﻛﺸﻴﺪه ﺗﺎ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻗﺎﺗﻞ اوﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﻜﺎﺷﺔ ﺑﻦ ﻣﺤﺼﻦ ﺑﻪ اوﺑﺎر و ﭘﺴﺮش رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻳﻚ ﺷﺘﺮ ﺳﻮار ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺮ دو را ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﺿـﺮﺑﺖ ﻧﻴـﺰه‬
‫ﺑﻜﺸﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻌﺾ ﺷﺘﺮان را ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻮه ذى ﻗـﺮد ﻓـﺮود آﻣـﺪ و ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﭘﻴﺎﭘﻰ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻳﻚ روز و ﻳﻚ ﺷﺐ آﻧﺠﺎ ﺑﺒﻮد و اﺑﻮ ﺳﻠﻤﻪ اﻛﻮع ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ اﮔﺮ ﻣـﺮا ﺑـﺎ ﻳﻜﺼـﺪ ﻣـﺮد‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺘﻰ ﺑﻘﻴﻪ ﺷﺘﺮان را ﭘﺲ ﻣﻰﮔﻴﺮم و دﺷﻤﻨﺎن را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﻬﺎ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻏﻄﻔﺎن رﺳﻴﺪهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﻳﻚ ﺷﺘﺮ داد ﻛﻪ از آن ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﭘﻴـﺎده ﺑـﻪ دﺷـﻤﻦ‬
‫رﺳﻴﺪ و ﺳﻮاران از دﻧﺒﺎل رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ و رﺟﺐ را آﻧﺠـﺎ ﺑـﻪ ﺳـﺮ ﺑـﺮد و در‬
‫ﺷﻌﺒﺎن ﺳﺎل ﺷﺸﻢ ﻫﺠﺮت ﺑﻪ ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ رﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﻴﺮهاى از ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻏﺰوه ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺧﺒﺮ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﺎﻻرى ﺣﺎرث ﺑﻦ اﺑﻰ ﺿﺮار ﭘﺪر ﺟﻮﻳﺮﻳـﻪ ﻛـﻪ ﻫﻤﺴـﺮ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺪ ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺸﺪﺳﺘﻰ ﻛﺮد و ﺳﻮى آﻧﻬﺎ روان ﺷﺪ و در ﻣﺮﻳﺴﻴﻊ ﻛﻪ ﻧﺎم ﻳﻜﻰ‬
‫از آﺑﻬﺎى ﻗﻮم ﺑﻮد‪ ،‬در ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻗﺪﻳﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ و ﺟﻨﮕﻰ ﺳﺨﺖ در ﻣﻴﺎﻧﻪ رﻓﺖ و ﺧﺪا‬
‫ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ را ﻣﻨﻬﺰم ﻛﺮد و ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻓﺮزﻧﺪ و ﻣﺎﻟﺸﺎن را ﺑـﻪ‬
‫ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻨﮓ ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﺻﺒﺎﺑﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫او را دﺷﻤﻦ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮ ﺳﺮ آب ﺑﻮدﻧﺪ ﺟﻬﺠﺎه ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ از ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﻏﻔـﺎر ﻛـﻪ اﺟﻴـﺮ‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻮد اﺳﺐ ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺰدﻳﻚ آب ﺑﺮد و ﺑﺎ ﺳﻨﺎن ﺟﻬﻨﻰ ﺑﺮ آب ﻛﺸﺎﻛﺶ ﻛﺮدﻧﺪ و درﻫـﻢ آوﻳﺨﺘﻨـﺪ و ﺟﻬﻨـﻰ‬
‫ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮ آورد ﻛﻪ اى ﮔﺮوه اﻧﺼﺎر! و ﺟﻬﺠﺎه ﺑﺎﻧﮓ زد‪ :‬اى ﮔﺮوه ﻣﻬﺎﺟﺮان! و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻦ ﺳﻠﻮل ﻛﻪ ﺟﻤﻌـﻰ‬
‫از ﻗﻮﻣﺶ ﺑﻪ دور او ﺑﻮدﻧﺪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﻔﻮق ﻣﻰﺟﻮﻳﻨﺪ و در دﻳﺎرﻣﺎن ﺑـﺮ ﻣـﺎ‬
‫‪203‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺗﺴﻠﻂ ﻣﻰﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪا ﻗﺼﻪ ﻣﺎ و ﮔﺮوه ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺳﮕﺖ را ﭼﺎق ﻛﻦ ﺗﺎ ﺗﺮا ﺑﺨﻮرد‪ .‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻴﻢ‪ ،‬آﻧﻜﻪ ﻋﺰﻳﺰﺗﺮ اﺳﺖ ذﻟﻴﻞﺗﺮ را ﺑﺮون ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ «.‬آﻧﮕﺎه رو ﺑﻪ ﺣﺎﺿﺮان ﻛﺮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺧﻮدﺗـﺎن ﺑـﺎ‬
‫ﺧﻮدﺗﺎن ﻛﺮدﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺎى دادﻳﺪ و اﻣﻮاﻟﺘﺎن را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﻣﺎﻟﺘﺎن را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﺪﻫﻴﺪ ﻧﺎﭼﺎر ﺟﺎى دﻳﮕﺮ روﻧﺪ‪«.‬‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ارﻗﻢ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻰ ﻧﻮ ﺳﺎل ﺑﻮد اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺸﻨﻴﺪ و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ و ﻫﻤﻪ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻛﺎر دﺷﻤﻦ ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻧﺰد وى ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺳﺨﻨﺎن اﺑـﻦ‬
‫اﺑﻰ را ﺑﺸﻨﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻋﺒﺎد ﺑﻦ ﺑﺸﺮ ﺑﮕﻮ ﺗﺎ او را ﺑﻜﺸﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮدم ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻳﺎران ﺧﻮد را ﻣﻰﻛﺸﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻮ ﻗﻮم ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ «.‬ﮔﺮﭼـﻪ ﻣﻮﻗـﻊ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻧﺒﻮد اﻣﺎ ﻧﺪا دادﻧﺪ و ﻗﻮم ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ زﻳﺪ ﺑﻦ ارﻗﻢ ﺳﺨﻨﺎن وى را ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺘﻪ ﭘﻴﺶ او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫و ﺳﻠﻢ رﻓﺖ و ﺑﺨﺪا ﻗﺴﻢ ﺧﻮرد ﻛﻪ ﻣﻦ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻧﮕﻔﺘﻪام‪ .‬ﻋﺒﺪ اﷲ در ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺷﺮف و ﺑﺰرﮔﻰ داﺷـﺖ‪ ،‬و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻰ از اﻧﺼﺎر ﻛﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻮﺟﻮان در ﺳﺨﻦ ﺧﻮﻳﺶ دﭼﺎر ﺗـﻮﻫﻢ ﺷـﺪه و ﮔﻔﺘـﺎر‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ را ﺑﻪ ﺿﺮر او ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻛﺮده« و از او دﻓﺎع ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎد اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﻀﻴﺮ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪ و درود ﭘﻴﻤﺒﺮى ﺑﺮ زﺑﺎن آورد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺧﺪا در ﺳﺎﻋﺘﻰ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎدى‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﻧﺸﻨﻴﺪهاى رﻓﻴﻘﺘﺎن ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ؟«‬
‫اﺳﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺪام رﻓﻴﻘﻤﺎن؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ‪«.‬‬
‫اﺳﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻨﺪارد ﻛﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺮدد آﻧﻜﻪ ﻋﺰﻳﺰﺗﺮ اﺳﺖ ذﻟﻴﻞﺗﺮ را ﺑﺮون ﻣﻰﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺳﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻰ او را ﺑﺮون ﻣﻰﻛﻨﻰ‪ ،‬ﺑﺨﺪا او ذﻟﻴﻞ اﺳﺖ و ﺗـﻮ ﻋﺰﻳـﺰى« ﺳـﭙﺲ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎ او ﻣﺪاراﻛﻦ‪ ،‬ﺑﺨﺪا وﻗﺘﻰ ﺧﺪا ﺗﺮا آورد ﻗﻮم وى ﻣﻬﺮه ﻓـﺮاﻫﻢ ﻣـﻰﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺗـﺎج او را‬
‫ﺑﺴﺎزﻧﺪ و ﭘﻨﺪارد ﻛﻪ ﺷﺎﻫﻰ را از او ﮔﺮﻓﺘﻪاى‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ آن روز ﻣﺮدم را راه ﺑﺮد ﺗﺎ ﺷﺐ رﺳﻴﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﻪ ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ و ﻧﻴﻤﻪ روز دوم را راه ﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﭼـﻮن‬
‫ﮔﺮﻣﺎ ﺳﺨﺖ ﺷﺪ ﺗﻮﻗﻒ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﻴﻨﻜﻪ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﺑﺨﻮاب اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻣـﺮدم را از ﮔﻔﺘﮕـﻮى‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻛﻪ روز ﭘﻴﺶ رخ داده ﺑﻮد ﻣﺸﻐﻮل دارد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻣﺮدم را ﺑﻪ راه ﺑﺮد و در ﺣﺠﺎز راه ﭘﻴﻤﻮد و ﺑﺎﻻى ﻧﻘﻴﻊ ﺑﺮ ﺳﺮاﻳﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﻘﻌﺎ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﭼـﻮن‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد ﺑﺎدى ﺳﺨﺖ وزﻳﺪن ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﻴﺪ و ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪204‬‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﻢ ﻣﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﺮگ ﻳﻜﻰ از ﺑﺰرﮔﺎن ﻛﻔـﺮ ﻣـﻰوزد‪ «.‬و ﭼـﻮن ﺑـﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻫﻤﺎن روز رﻓﺎﻋﺔ ﺑﻦ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺗﺎﺑﻮت ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﻨﻰ ﻗﻴﻨﻘﺎع و ﺗﻜﻴﻪﮔﺎه ﻣﻨﺎﻓﻘـﺎن ﺑـﻮد‬
‫ﻣﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺳﻮره ﻣﻨﺎﻓﻘﻮن درﺑﺎره ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ و ﻫﻤﺪﺳﺘﺎن او ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘـﻰ ﻣﻨﺎﻓﻘـﺎن‬
‫ﺳﻮى ﺗﻮ آﻳﻨﺪ‪ «.‬و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﻮره ﺑﻴﺎﻣﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻮش زﻳﺪ ﺑﻦ ارﻗﻢ را ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺴﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧـﺪا‬
‫اﺳﺘﻤﺎع وى را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ارﻗﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﺑﻪ ﻏﺰا ﺑﺮون ﺷﺪﻳﻢ و ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻦ ﺳﻠﻮل ﺑـﻪ ﻳـﺎران ﺧـﻮد‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاى ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺧﺮج ﻣﻜﻨﻴﺪ ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻴﻢ آﻧﻜﻪ ﻋﺰﻳﺰﺗﺮ اﺳﺖ‬
‫ذﻟﻴﻞﺗﺮ را ﺑﺮون ﻣﻰﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﻪ ﻋﻤﻮى ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻢ و او ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﺳﺖ و ﻣﻦ‬
‫آن ﺳﺨﻨﺎن را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻢ و ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﻋﺒﺪ اﷲ و ﻳﺎران او ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮردﻧﺪ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﮕﻔﺘـﻪاﻧـﺪ و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا دروﻏﺰن ﺧﻮاﻧﺪ و او را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﺮد و ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﺎن ﻏﻤﻴﻦ ﻧﺸﺪه ﺑﻮدم و در ﺧﻴﻤﻪ ﻧﺸﺴـﺘﻴﻢ و ﻋﻤـﻮﻳﻢ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﻴﻦ را ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﺮا دروﻏﺰن ﺷﻤﺎرد و از ﺗﻮ ﺑﻴﺰار ﺷـﻮد« و ﭼـﻮن اذا ﺟـﺎءك اﻟﻤﻨـﺎﻓﻘﻮن‬
‫ﻧﺎزل ﺷﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻧﺪ و آﻳﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى زﻳﺪ ﺧﺪا ﺗﺮا ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﺮد«‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﻋﺒﺪ اﷲ ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ از ﻛﺎر ﭘﺪر ﺧﺒﺮدار ﺷﺪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺷﻨﻴﺪهام ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ از او‬
‫ﺷﻨﻴﺪهاى ﺑﻜﺸﻰ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻫﻰ ﻛﺮد ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ ﺗﺎ ﺳـﺮ او را ﻧـﺰد ﺗـﻮ آرم‪ ،‬ﺑﺨـﺪا ﻣـﺮدم ﺧـﺰرج داﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﻣﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺪر ﻧﻴﻜﻮﻛﺎرﺗﺮ ﻧﺒﻮد و ﺑﻴﻢ دارم ﺑﻪ دﻳﮕﺮى ﺑﮕﻮﻳﻰ و او را ﺑﻜﺸﺪ و ﻣﻦ ﻃﺎﻗﺖ ﻧﻴﺎرم ﻛﻪ‬
‫ﻗﺎﺗﻞ ﭘﺪر را ﺑﺒﻴﻨﻢ و او را ﺑﻜﺸﻢ و ﻣﺆﻣﻨﻰ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺎﻓﺮى ﻛﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و ﺟﻬﻨﻤﻰ ﺷﻮم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ او ﻣﺪارا ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﻣﺎدام ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ ﺻﺤﺒﺖ او را ﻧﻜﻮ ﻣﻰدارﻳﻢ‪ «.‬از آن ﭘﺲ وﻗﺘﻰ ﻋﺒﺪ‬
‫اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻛﺎرى ﻧﺎروا ﻣﻰﻛﺮد ﻗﻮم وى ﺑﻪ ﻣﻼﻣﺘﺶ ﺑﺮ ﻣﻰﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻗﻀﻴﻪ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ! ﺑﺨﺪا اﮔﺮ وﻗﺘـﻰ ﮔﻔﺘـﻰ او را ﺑﻜﺸـﻢ‪ ،‬ﺧـﻮﻧﺶ‬
‫رﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮدم ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻃﺮﻓﺪارى او ﺑﺮ ﻣﻰﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ اﻛﻨﻮن ﺑﮕﻮﻳﻢ او را ﻣﻰﻛﺸﻨﺪ«‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻣﻰداﻧﻢ ﻛﻪ رأى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭘﺮ ﺑﺮﻛﺖﺗﺮ از رأى ﻣﻦ ﺑﻮد«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻘﻴﺲ ﺑﻦ ﺻﺒﺎﺑﻪ از ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﻧﻤﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪاى‪ ،‬ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﭘـﻴﺶ ﺗـﻮ‬
‫آﻣﺪهام و ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى ﺑﺮادر ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه« و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى ﺑﺮادر وى را‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﻣﺪﺗﻰ ﻛﻮﺗﺎه در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻮد آﻧﮕﺎه ﻗﺎﺗﻞ ﺑﺮادر را ﺑﻜﺸﺖ و ﻣﺮﺗﺪ ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ از آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻣﺎﻟـﻚ و ﭘﺴـﺮ وى را‬
‫ﺑﻜﺸﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ از آﻧﻬﺎ اﺳﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و ﺟﻮﻳﺮﻳﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﺿﺮار ﻫﻤﺴﺮ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻴﺮان ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪205‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﻴﺮان ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﻛﺮد ﺟﻮﻳﺮﻳﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث ﺟﺰو ﺳﻬﻢ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻳﺎ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮى وى ﺷﺪ و دﺧﺘﺮى ﻧﻤﻜﻴﻦ و ﺷـﻴﺮﻳﻦ ﺣﺮﻛـﺎت ﺑـﻮد و ﻫـﺮ ﻛـﺲ او را ﻣﻴﺪﻳـﺪ ﻣﺠـﺬوب‬
‫ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ ﻧﻬﺎد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﺎﻟﻰ ﺑﺪﻫﺪ و آزاد ﺷﻮد‪ ،‬و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ ﺗﺎ در ﻛﺎر ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﻣﺎل از او ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن وى را ﺑﺮ در اﻃﺎق ﺧﻮد دﻳﺪم از او ﺑﻴﺰار ﺷﺪم ﻛﻪ داﻧﺴﺘﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ دﻟﺒﺴﺘﻪ او ﻣﻰﺷﻮد و ﭼﻮن ﺑﻪ‬
‫ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻣﻦ ﺟﻮﻳﺮﻳﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث ﺑﻦ اﺑﻰ ﺿﺮار ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﻫﺴـﺘﻢ و ﺑـﻪ ﺑﻠﻴـﻪاى‬
‫اﻓﺘﺎدهام ﻛﻪ داﻧﻰ و در ﺳﻬﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺷﻤﺎس ﻳﺎ ﭘﺴﺮ ﻋﻤـﻮى وى اﻓﺘـﺎدهام و ﻗـﺮار ﻣﻜﺎﺗﺒـﻪ ﻧﻬـﺎدهام و‬
‫آﻣﺪهام ﻛﻪ در ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎل ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻰ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﻛﻪ ﻛﺎرى ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﻛﻨﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎل ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ را ﺑﺪﻫﻢ و ﺗﺮا زن ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﺟﻮﻳﺮﻳﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدم‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﺮدم ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺟﻮﻳﺮﻳﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث را ﺑﻪ زﻧـﻰ ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﻴﺮاﻧﻰ را ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ آزاد ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻳﻜﺼﺪ ﺧﺎﻧﻮار از ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ آزاد ﺷﺪ‬
‫و ﻫﻴﭻ زﻧﻰ ﺑﺮاى ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ از ﺟﻮﻳﺮﻳﻪ ﭘﺮ ﺑﺮﻛﺖﺗﺮ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺼﻪ دروﻏﺰﻧﻰ‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺳﻔﺮ ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ دروﻏﺰﻧﺎن درﺑﺎره‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎروا ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﻣﻰرﻓﺖ ﻣﻴﺎن زﻧﺎن ﻗﺮﻋﻪ ﻣﻰزد و ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑـﻮد او را‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﻰﺑﺮد و ﭼﻮن ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ ﻗﺮﻋﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻦ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا ﻫﻤﺮاه ﺑﺮد‪ .‬در آن ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫زﻧﺎن ﻛﻤﺨﻮر ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺷﺘﺮ ﻣﻦ آﻣﺎده ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮد در ﻫﻮدج ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﻧﺸﺴﺘﻢ و ﻛﺴﺎن ﻣﻰآﻣﺪﻧﺪ و‬
‫ﻫﻮدج ﻣﺮا ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﻣﻰﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﺑﺎ رﻳﺴﻤﺎن ﻣﻰﺑﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻬﺎر ﺷﺘﺮ را ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺳﻔﺮ‬
‫ﺑﻨﻰ اﻟﻤﺼﻄﻠﻖ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺖ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺪﻳﻨﻪ در ﻣﻨﺰﻟﻰ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﭘﺎﺳﻰ از ﺷﺐ آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ آﻧﮕـﺎه ﻧـﺪاى رﺣﻴـﻞ‬
‫دادﻧﺪ و ﭼﻮن ﻣﺮدم روان ﺷﺪﻧﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺣﺎﺟﺘﻰ ﺑﺮون ﺷﺪم و ﮔﺮدن ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﮔـﺮدﻧﻢ ﺑـﻮد و ﭼـﻮن ﻓﺮاﻏـﺖ ﻳـﺎﻓﺘﻢ‬
‫ﮔﺮدن ﺑﻨﺪ از ﮔﺮدﻧﻢ اﻓﺘﺎد و ﻧﺪاﻧﺴﺘﻢ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺧﻴﻤﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ آﻧﺮا ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺧﻮد ﻧﺪﻳﺪم و ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى ﮔﺮدن‬
‫ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﻛﻪ آﻣﺪه ﺑﻮدم ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ و آﻧﺮا ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪206‬‬

‫در اﻳﻦ وﻗﺖ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺷﺘﺮ ﻣﺮا ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻮدج را ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﻧﻬﺎده ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﻨﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ در‬
‫آن ﻧﺸﺴﺘﻪام و ﻣﻬﺎر ﺷﺘﺮ را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﻴﻨﻜﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ اردوﮔﺎه ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ ﻫﻴﭽﻜﺲ آﻧﺠﺎ ﻧﺒﻮد و ﻫﻤﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣـﻦ روﭘـﻮش ﺑـﻪ ﺧـﻮد‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪم و در ﻣﻜﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺧﻔﺘﻢ و داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﭼﻮن ﻣﺮا ﻧﻴﺎﺑﻨﺪ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺧﻔﺘﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺻﻔﻮان‬
‫ﺑﻦ ﻣﻌﻄﻞ ﺳﻠﻤﻰ ﺑﺮ ﻣﻦ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﺟﺘﻰ از اردو ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺳﻴﺎﻫﻰ ﻣﺮا ﺑﺪﻳﺪ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫اﻳﺴﺘﺎد و ﻣﺮا ﺑﺸﻨﺎﺧﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﭘﺮده ﻣﻘﺮر ﺷﻮد ﻣﺮا ﻣﻰدﻳﺪه ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻣﺮا ﺑﺪﻳﺪ اﻧﺎ ﷲ ﺑﺮ زﺑـﺎن آورد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺖ رﺣﻤﺖ ﻛﻨﺪ ﭼﺮا ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪهاى؟«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﻣﻦ ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﻧﻜﺮدم‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺻﻔﻮان ﺷﺘﺮ را ﻧﺰدﻳﻚ آورد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻮارﺷﻮ« و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻛﻨﺎرى رﻓﺖ و ﻣﻦ ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﻧﺸﺴﺘﻢ ﺑﻴﺎﻣﺪ‬
‫و ﻣﻬﺎر ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﻃﻠﺐ اردو روان ﺷﺪ و ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻛﻪ ﻛﺴﺎن ﻓﺮود آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و آرام ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫ﺻﻔﻮان ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺘﺮ را ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ و دروﻏﺰﻧﺎن ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎروا ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺷﺎﻳﻌﻪ در اردو اﻓﺘﺎد و ﻣﻦ از ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‬
‫ﺑﻰ ﺧﺒﺮ ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪﻳﻢ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪم و از ﺟﺎﻳﻰ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﭘـﺪر و ﻣـﺎدرم از‬
‫ﻗﺼﻪ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ وﻟﻰ ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﭼﻴﺰى از آن ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ وﻟﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻧﺒـﻮد ﻛـﻪ از ﭘـﻴﺶ‬
‫وﻗﺘﻰ ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻰﺷﺪم ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻰ ﻣﻰﻛﺮد و در اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎرى ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮد و ﻫﻤﻴﻨﻜﻪ ﭘﻴﺶ ﻣـﻦ ﻣـﻰآﻣـﺪ و ﻣـﺎدرم ﺑـﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺎرى اﺷﺘﻐﺎل داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻄﻮرﻧﺪ؟« و ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻤﻰﮔﻔﺖ و ﻣﻦ ﻛﻪ از ﺟﻔﺎى وى ﺳﺨﺖ ﻏﻤﮕﻴﻦ‬
‫ﺑﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا اﮔﺮ اﺟﺎزه دﻫﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﺎدرم روم ﻛﻪ ﭘﺮﺳﺘﺎرﻳﻢ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎدرم رﻓﺘﻢ و ﭼﻴﺰى ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻢ و ﭘﺲ از ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻨﺪ روز ﺑﻬﺒﻮدى ﻳﺎﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﺮدﻣﻰ ﺻﺤﺮاﻳﻰ ﺑﻮدﻳﻢ و اﻳﻦ آﺑﺮﻳﺰﮔﺎه ﻛﻪ ﻋﺠﻤﺎن دارﻧﺪ در ﺧﺎﻧـﻪ ﻧﺪاﺷـﺘﻴﻢ و آﻧـﺮا ﻧﺎﺧﻮﺷـﺎﻳﻨﺪ‬
‫ﻣﻰداﻧﺴﺘﻴﻢ و ﺑﻪ ﻛﻨﺎر ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻰرﻓﺘﻴﻢ و زﻧﺎن ﺑﺮاى ﺣﺎﺟﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮون ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺷﺒﻰ ﺑﻪ ﺣﺎﺟﺖ ﺑﺮون ﺷﺪم‬
‫و ام ﻣﺴﻄﺢ ﻫﻤﺮاه ﻣﻦ ﺑﻮد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ راه ﻣﻰرﻓﺖ در ﺟﺎﻣﻪ ﺧﻮد ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬زﺑﻮن ﺑﺎد ﻣﺴﻄﺢ«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﺮا درﺑﺎره ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻛﻪ در ﺑﺪر ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ؟«‬
‫ام ﻣﺴﻄﺢ ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺧﺘﺮ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ! ﻣﮕﺮ ﺧﺒﺮ را ﻧﺸﻨﻴﺪهاى؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻛﺪام ﺧﺒﺮ؟« و او ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺮدم دروﻏﺰن را ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ ،‬ﺑﺨﺪا ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪207‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺨﺪا ﭼﻨﺎن ﻏﻤﻴﻦ ﺷﺪم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﺟﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ رﻓﺖ و ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ و ﭼﻨﺎن ﻣﻰﮔﺮﻳﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻢ‬
‫ﺟﮕﺮم از ﮔﺮﻳﻪ ﭘﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎدرم ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺧﺪا از ﺗﻮ در ﮔـﺬرد‪ ،‬ﻣـﺮدم اﻳـﻦ ﺳـﺨﻨﺎن ﻣـﻰﮔﻮﻳﻨـﺪ و ﺗـﻮ‬
‫ﻣﻰﺷﻨﻮى ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻰ؟«‬
‫ﻣﺎدرم ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺧﺘﺮ ﺟﺎن آرام ﺑﺎش‪ ،‬ﻫﺮ زن زﻳﺒﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻮﻫﺮش دوﺳﺘﺶ دارد و ﻫﻮو داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ درﺑﺎره‬
‫وى اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﮔﻮﻳﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﺨﻦ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و ﻣﻦ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬اى ﻣﺮدم ﭼﺮا ﺑﻌﻀﻰ ﻛﺴﺎن ﻣﺮا‬
‫در ﻣﻮرد ﻛﺴﺎﻧﻢ آزار ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎﺣﻖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪا از آﻧﻬﺎ ﺟﺰ ﻧﻴﻜﻰ ﻧﻤﻰداﻧﻢ و اﻳـﻦ ﺳـﺨﻦ درﺑـﺎره‬
‫ﻣﺮدى ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺨﺪا ﺟﺰ ﻧﻴﻜﻰ از او ﻧﻤﻰداﻧﻢ و ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪام درﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن از ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻦ ﺳﻠﻮل ﺑﻮد و ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻣﺮدان ﺧﺰرج و ﻣﺴﻄﺢ و ﺣﻤﻨﻪ دﺧﺘﺮ‬
‫ﺟﺤﺶ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺮش زﻳﻨﺐ زن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺧﻮاﻫﺮ ﺧﻮﻳﺶ در رواج ﺷﺎﻳﻌﻪ ﻣﻰﻛﻮﺷـﻴﺪ و ﻣـﻦ ﺳـﺨﺖ‬
‫ﺗﻴﺮه روز ﺷﺪم‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا آن ﺳﺨﻨﺎن را ﺑﺮ زﺑﺎن آورده ﺑﻮد اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﻀﻴﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا اﮔﺮ اﻳﻨﺎن از‬
‫ﻃﺎﻳﻔﻪ اوس ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺷﺮﺷﺎن را ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و اﮔﺮ از ﺑﺮادران ﺧﺰرﺟﻰ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﻮى ﻛﻪ ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﮔﺮدﻧﺸﺎن را ﺑﺰﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده ﻛﻪ از ﭘﻴﺶ ﻣﺮدى ﻧﻜﻮ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮد و ﮔﻔﺘﻪ ﺑـﻮد‪» :‬ﺑﺨـﺪا ﮔـﺮدن آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﻧﻤﻴﺰﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ از آن رو ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﻛﻪ داﻧﻰ ﻛﻪ اﻳﻨﺎن از ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺧﺰر ﺟﻨﺪ و اﮔﺮ از ﻃﺎﻳﻔـﻪ ﺗـﻮ ﺑﻮدﻧـﺪ ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﻰﮔﻔﺘﻰ‪«.‬‬
‫اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﻀﻴﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﺑﺨﺪا دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﺗﻮ ﻣﻨﺎﻓﻘﻰ و از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن دﻓﺎع ﻣﻰﻛﻨﻰ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺟﻨﺠﺎل در ﻣﺮدم اﻓﺘﺎد و ﭼﻴﺰى ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺎن دو ﻃﺎﻳﻔﻪ اوس و ﺧﺰرج ﻓﺘﻨﻪ رخ دﻫﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫از ﻣﻨﺒﺮ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ آﻣﺪ و ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ و اﺳﺎﻣﺔ ﺑﻦ زﻳﺪ را ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻧﺪ و ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ ﻣﺸـﻮرت ﻛـﺮد‪.‬‬
‫اﺳﺎﻣﻪ از ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻰ ﻳﺎد ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻛﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺪ و از آﻧﻬﺎ ﺟﺰ ﻧﻴﻜـﻰ ﻧـﺪاﻧﻴﻢ و اﻳـﻦ دروغ و‬
‫ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ«‬
‫اﻣﺎ ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬زن ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ و زن دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺟﺎى او ﺗﻮاﻧﻰ داﺷﺖ‪ ،‬از ﺧﺎدم ﺑﭙﺮس ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮ راﺳﺖ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻳﺮه را ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻧﺪ و از او ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺮﻳﺮه را ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ ﻣﻰزد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا راﺳﺖ ﺑﮕﻮى«‬
‫ﺑﺮﻳﺮه ﺟﻮاب داد‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺑﻪ ﺟﺰ ﻧﻴﻜﻰ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻴﺒﻰ ﻛﻪ از ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻣـﻰﮔـﺮﻓﺘﻢ اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺧﻤﻴـﺮ‬
‫ﻣﻰﻛﺮدم و ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ ﻣﺮاﻗﺐ آن ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻣﻰرﻓﺖ و ﻣﺮغ ﻣﻰآﻣﺪ و ﺧﻤﻴﺮ را ﻣﻰﺧﻮرد‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪208‬‬

‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻣﺪ ﻛﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرم و ﻳﻜﻰ از زﻧﺎن اﻧﺼﺎر ﻧﻴﺰ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺷـﺪت‬
‫اﺷﻚ ﻣﻰرﻳﺨﺘﻢ و زن اﻧﺼﺎرى ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻰﮔﺮﻳﺴﺖ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻨﺸﺴﺖ و ﺣﻤﺪ و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪا ﻛﺮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺮدم را ﺷﻨﻴﺪهاى‪ ،‬از ﺧﺪا ﺑﺘﺮس و اﮔﺮ ﺑﺪى از آﻧﭽﻪ ﻣﺮدم ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪهاى ﺗﻮﺑـﻪ ﻛـﻦ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاى ﺗﻮﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﻣﻰﭘﺬﻳﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﮔﻔﺖ اﺷﻜﻢ ﺑﺨﺸﻜﻴﺪ و ﻣﻨﺘﻈـﺮ ﻣﺎﻧـﺪم ﭘـﺪر و ﻣـﺎدرم ﺟـﻮاب ﭘﻴﻤﺒـﺮ را‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ اﻣﺎ ﭼﻴﺰى ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻴﺶ ﺧﻮدم ﺣﻘﻴﺮﺗﺮ از آن ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ درﺑﺎرهام آﻳﺎت ﻗـﺮآن ﻧـﺎزل‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪﻫﺎ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و در ﻧﻤﺎز ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﺑﻰ ﺑﻪﺑﻴﻨـﺪ و ﺧـﺪا ﻛـﻪ ﺑـﻰﮔﻨـﺎﻫﻰ ﻣـﺮا‬
‫ﻣﻰداﻧﺴﺖ دروﻏﺰﻧﺎن را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﺒﺮى دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮدم را ﺣﻘﻴﺮﺗﺮ از آن ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ ﻛـﻪ ﻗـﺮآن درﺑـﺎرهام‬
‫ﻧﺎزل ﺷﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن دﻳﺪم ﻛﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﺮا ﺟﻮاب ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﻧﻤﻰدﻫﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻧﻤﻰداﻧﻴﻢ ﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺨﺪا ﻫﻴﭻ ﺧﺎﻧﻮادهاى ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﻧﺪان اﺑﻮ ﺑﻜﺮ در آن روز‪ ،‬دﭼﺎر ﺑﻠﻴﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن دﻳﺪم ﻛﻪ ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدرم ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ ﺑﮕﺮﻳﺴﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻫﺮﮔﺰ درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻰ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺨـﺪا اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫ﻣﺮدم اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻢ و ﺧﺪا داﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻰﮔﻨﺎﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻰﻛﻨﻰ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺨﻨﻰ ﺧﻼف واﻗﻊ ﮔﻔﺘﻪام و اﮔـﺮ ﺳـﺨﻦ‬
‫ﻛﺴﺎن را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺗﺼﺪﻳﻘﻢ ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﻧﺎم ﻳﻌﻘﻮب را ﻣﻰﺟﺴﺘﻢ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﻴـﺎوردم و ﮔﻔـﺘﻢ‪» :‬ﻣـﻦ ﻧﻴـﺰ ﭼـﻮن ﭘـﺪر ﻳﻮﺳـﻒ‬
‫ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﺻﺒﺮ ﻧﻴﻚ ﺑﺎﻳﺪ و از ﺧﺪا در آﻧﭽﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ ﻛﻤﻚ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺨﺪا ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ وﺣـﻰ ﺑـﺪو دﺳـﺖ داد و ﺟﺎﻣـﻪ ﺑـﺮ او اﻓﻜﻨﺪﻧـﺪ و‬
‫ﻣﺘﻜﺎى ﭼﺮﻣﻴﻦ زﻳﺮ ﺳﺮش ﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺪﻳﺪم‪ ،‬ﺑﺨﺪا‪ ،‬ﺑﻴﻤﻨﺎك ﻧﺸﺪم و اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺪادم ﻛﻪ ﺑـﻰﮔﻨـﺎﻫﻰ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ و اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﻦ ﺳﺘﻢ ﻧﻤﻰﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﭼﻨﺎن ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ وﻗﺘـﻰ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد آﻣﺪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺟﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد ﻛﻪ ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺮدم از ﭘﻴﺶ ﺧﺪا ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد آﻣﺪ و ﺑﻨﺸﺴﺖ ﻋﺮق ﭼﻮن داﻧﻪﻫﺎى ﻣﺮوارﻳﺪ از او ﻣﻰرﻳﺨﺖ و روزى ﺳﺮد ﺑـﻮد و ﺑﻨـﺎ‬
‫ﻛﺮد ﻋﺮق از ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﺧﻮد ﭘﺎك ﻛﻨﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺧﻮﺷﺪل ﺑﺎش ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻰﮔﻨﺎﻫﻰ ﺗﺮا ﻧﺎزل ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﻤﺪ ﺧﺪا و ذم ﺷﻤﺎ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮون رﻓﺖ و ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و آﻳﻪﻫﺎى ﻗﺮآن را ﻛﻪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ درﺑﺎره ﻣﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﻣﺴﻄﺢ ﺑﻦ اﺛﺎﺛﻪ و ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ و ﺣﻤﻨﻪ دﺧﺘﺮ ﺟﺤﺶ را ﻛﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ از ﻫﻤـﻪ ﺑـﺪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺣﺪ زدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ام اﻳﻮب زن ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ زﻳﺪ ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬اى اﺑﻮ اﻳﻮب‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪهاى ﻣﺮدم درﺑﺎره ﻋﺎﻳﺸـﻪ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ؟«‬
‫‪209‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻮ اﻳﻮب ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻪ ﺷﻨﻴﺪهام‪ ،‬دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﻨﺪ ﺗﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرى ﻣﻰﻛﺮدى؟«‬
‫ام اﻳﻮب ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ ﺑﺨﺪا ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرى ﻧﻤﻰﻛﺮدم‪«.‬‬
‫اﺑﻮ اﻳﻮب ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺑﻬﺘﺮ از ﺗﻮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن آﻳﺎت ﻗﺮآن ﺑﺮ ﺑﻰﮔﻨﺎﻫﻰ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آن ﺧﺮج ﻣﺴـﻄﺢ را ﻣـﻰداد ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺨﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ او ﻧﻤﻴﺪﻫﻢ و از ﭘﺲ آن ﺳﺨﻨﺎن ﻛﻪ درﺑﺎره ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻔﺖ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ او ﻛﻤـﻚ ﻧﻤﻴﻜـﻨﻢ‪ «.‬و‬
‫اﻳﻦ آﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺟﺮِﻳﻦَ ﻓـﻲ ﺳ‪‬ـﺒِﻴﻞِ اﷲ و‪‬‬
‫ﺴ ‪‬ﻌﺔِ أَنْ ‪‬ﻳﺆْﺗُﻮا أُوﻟ‪‬ﻲ ا ْﻟ ُﻘﺮْﺑﻰ و‪ ‬ا ْﻟﻤ‪‬ﺴﺎﻛ‪‬ﻴﻦَ و‪ ‬ا ْﻟﻤ‪‬ﻬﺎ ِ‬
‫ﻀﻞِ ‪‬ﻣ ْﻨ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬اﻟ ‪‬‬
‫»و‪ ‬ﻻ ‪‬ﻳﺄْ َﺗﻞِ أُوﻟُﻮا ا ْﻟ َﻔ ْ‬
‫ﺤﺒ‪‬ﻮنَ أَنْ ‪‬ﻳ ْﻐ ‪‬ﻔﺮَ اﷲ َﻟ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬اﷲ َﻏﻔُﻮر‪ ‬ر‪‬ﺣ‪‬ﻴﻢ‪«22 :24 ‬‬
‫ﺼ َﻔﺤ‪‬ﻮا أَ ﻻ ُﺗ ‪‬‬
‫ْﻟ ‪‬ﻴ ‪‬ﻌﻔُﻮا و‪ْ ‬ﻟ ‪‬ﻴ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬و ﺻﺎﺣﺒﻜﺮﻣﺎن و ﺗﻮاﻧﮕﺮان ﺷﻤﺎ ﻗﺴﻢ ﻧﺨﻮرﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺧﻮﻳﺸـﺎن و ﻣﺴـﺘﻤﻨﺪان و ﻣﻬـﺎﺟﺮان راه ﺧـﺪا‬
‫ﭼﻴﺰى ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ و ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻴﺎﻣﺮزدﺗﺎن ﻛﻪ ﺧﺪا آﻣﺮزﮔﺎر و رﺣﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ ﺑﺨﺪا دوﺳﺖ دارم ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﺮا ﺑﻴﺎﻣﺮزد و ﺧﺮﺟﻰ ﻣﺴﻄﺢ را ﺑﺪاد و ﮔﻔﺖ ﺑﺨﺪا ﻫﺮﮔﺰ از او ﺑـﺎز‬
‫ﻧﮕﻴﺮم‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻌﺮى درﺑﺎره ﺻﻔﻮان ﺑﻦ ﻣﻌﻄـﻞ ﺳـﻠﻤﻰ و ﻗـﻮم وى ﮔﻔﺘـﻪ ﺑـﻮد و او ﺑـﺎ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺣﺴﺎن را ﺑﺰد و ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺷﻤﺎس‪ ،‬ﺻﻔﻮان را ﺑﮕﺮﻓﺖ و دﺳﺘﺎن وى را ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺑﺴﺖ و ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪ‬
‫ﺑﻨﻰ ﺣﺎرث ﺑﺮد و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ او را ﺑﺪﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا او را ﺑﺴﺘﻪاى«‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى آﻧﻜﻪ ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ زد و ﭘﻨﺪارم ﻛﻪ او را ﻛﺸﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا از ﻛﺎر ﺗﻮ ﺧﺒﺮ دارد؟«‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ ﺑﺨﺪا‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺣﺪ ﺧﻮد ﺑﺮون رﻓﺘﻪاى او را رﻫﺎ ﻛﻦ« و ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺻﻔﻮان را رﻫﺎ ﻛﺮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻨﺪ و ﻗﺼﻪ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ و او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺻﻔﻮان و ﺣﺴﺎن را ﺑﺨﻮاﺳﺖ و‬
‫ﺻﻔﻮان ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻣﺮا آزار ﻛﺮد و ﻫﺠﻮ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪم و او را زدم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا ﺑﺪ ﻗﻮم ﻣﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﺳﻼم ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ درﺑﺎره اﻳـﻦ‬
‫ﺿﺮﺑﺖ ﻛﻪ ﺧﻮردهاى ﻧﻜﻮﻳﻰ ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﺣﺴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا آﻧﺮا ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻴﺪم‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻋﻮض ﺑﻴﺮح را ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻗﺼﺮ ﺑﻨﻰ ﺟﺪﻳﻠﻪ اﺳﺖ ﺑﺪو ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از آن ﺑﻴﺮح ﺑﻪ اﺑـﻮ ﻃﻠﺤـﺔ‬
‫ﺑﻦ ﺳﻬﻞ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﺮا در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺿـﺮﺑﺘﻰ ﻛـﻪ ﺣﺴـﺎن ﺑـﻦ ﺛﺎﺑـﺖ از‬
‫ﺻﻔﻮان ﺧﻮرده ﺑﻮد ﺑﺪو داد و ﻧﻴﺰ ﺳﻴﺮﻳﻦ را ﻛﻪ ﻳﻚ ﻛﻨﻴﺰ ﻗﺒﻄﻰ ﺑﻮد ﺑﺪو ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻦ ﺣﺴـﺎن از‬
‫او ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪210‬‬

‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺻﻔﻮان ﭘﺮﺳﺶ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻋﻨﻴﻦ اﺳﺖ و ﺑﺎ زﻧﺎن ﻛﺎرى ﻧﺪارد و ﭘﺲ از آن ﺑﻪ‬
‫ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎه ﺷﻮال و رﻣﻀﺎن را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد و در ﻣﺎه ذى ﻗﻌـﺪه ﺳـﺎل ﺷﺸـﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﻗﺼﺪ ﻋﻤﺮه ﺑﺮون ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺳﻔﺮ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ‬
‫ﻣﺠﺎﻫﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻪ ﻋﻤﺮه ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ در ذى ﻗﻌﺪه ﺑﻮد و ﭘﺲ از اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺎه ذى ﻗﻌﺪه ﺑﻪ ﻗﺼـﺪ ﻋﻤـﺮه ﺑـﺮون ﺷـﺪ و ﺳـﺮ ﺟﻨـﮓ ﻧﺪاﺷـﺖ و ﻋﺮﺑـﺎن و‬
‫ﺑﺎدﻳﻪﻧﺸﻴﻨﺎن را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻰ ﺧﻮﻳﺶ ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻢ داﺷﺖ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﺟﻨﮓ او ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ ﻳﺎ راه ﻛﻌﺒﻪ را ﺑـﻪ ﺑﻨﺪﻧـﺪ‬
‫وﻟﻰ ﺑﺴﻴﺎرى از ﺑﺪوﻳﺎن ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر و ﻋﺮﺑﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺪو ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮون ﺷﺪ و ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮد و اﺣﺮام ﻋﻤﺮه‬
‫ﺑﺴﺖ ﺗﺎ ﻛﺴﺎن از ﺟﻨﮓ وى ﺑﻴﻤﻨﺎك ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻳﺎرت و ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻛﻌﺒﻪ ﻣﻰرود‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺴﺎل ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮون ﺷﺪ ﻛﻪ آﻫﻨـﮓ زﻳـﺎرت ﻛﻌﺒـﻪ داﺷـﺖ و ﻗﺼـﺪ‬
‫ﺟﻨﮓ ﻧﺪاﺷﺖ و ﻫﻔﺘﺎد ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺑﺮد و ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻛﺲ ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ ﺑﺮاى ﻫﺮ ده ﻛﺲ ﻳﻚ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮ از زﻫﺮى ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻫﺰار و ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻛﺲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺰار و ﭼﻬﺎر ﺻﺪ ﻛﺲ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ رﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ زﻳﺮ درﺧﺖ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻫﺰار و ﭘﺎﻧﺼﺪ و ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﻛﺲ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ اوﻓﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ روز ﺑﻴﻌﺖ زﻳﺮ درﺧﺖ ﻫﺰار و ﺳﻴﺼﺪ ﻛﺲ ﺑﻮدﻳﻢ و اﺳـﻠﻤﻴﺎن ﻳـﻚ ﻫﺸـﺘﻢ‬
‫ﮔﺮوه ﻣﻬﺎﺟﺮان ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ اﻧﺼﺎرى ﻧﻴﺰ ﺷﻤﺎر ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ را در ﺳﻔﺮ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻫﺰار و ﭼﻬﺎر ﺻﺪ ﻛﺲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﺴﻔﺎن رﺳﻴﺪ ﺑﺸﻴﺮ ﺑـﻦ ﺳـﻔﻴﺎن ﻛﻌﺒـﻰ ﺑـﺪو رﺳـﻴﺪ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ‪،‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن از آﻣﺪن ﺗﻮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﺑﻴﺮون ﺷﺪهاﻧﺪ و او ﺑﺎش ﻗﻮم را ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻮﺳﺖ ﭘﻠﻨﮓ ﭘﻮﺷﻴﺪهاﻧـﺪ و‬
‫در ذى ﻃﻮى اردو زدهاﻧﺪ و ﻗﺴﻢ ﺧﻮردهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ وارد ﻣﻜﻪ ﺷﻮى‪ ،‬و اﻳﻨﻚ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ را ﺑﺎ ﺳﻮاران ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻛﺮاع اﻟﻐﻤﻴﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ در آن ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺎﻟﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ذﻛﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪه اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‬
‫اﺑﻦ اﺑﺰى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ذى اﻟﺤﻠﻴﻔﻪ رﺳﻴﺪ و ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻰﺳﻼح و اﺳـﺐ‬
‫ﭘﻴﺶ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣﻰروى ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ در ﺣﺎل ﺟﻨﮕﻨﺪ‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻫﺮ ﭼﻪ اﺳـﺐ و ﺳـﻼح ﺑـﻮد‬
‫‪211‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺑﻴﺎوردﻧﺪ و ﭼﻮن ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻜﻪ رﺳﻴﺪ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ وارد ﺷﻮد و ﺳﻮى ﻣﻨﻰ رﻓﺖ و آﻧﺠﺎ ﻓﺮود آﻣـﺪ و ﺧﺒـﺮ آﻣـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺟﻬﻞ ﺑﺎ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻛﺲ ﺑﺮون آﻣﺪه‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺧﺎﻟﺪ اﻳﻨﻚ ﭘﺴﺮ ﻋﻢ ﺗﻮ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﭙﺎه ﻣﻰآﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﺪا و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ وى ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻣﺮا ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﺧﻮاﻫﻰ ﺑﻔﺮﺳﺖ« از آن روز ﺧﺎﻟﺪ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﺪا ﻧﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﺎ ﺳﭙﺎﻫﻰ ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد و در دره ﺑﺎ ﻋﻜﺮﻣﻪ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ و او را ﻣﻨﻬﺰم ﻛـﺮد و‬
‫ﺑﻪ داﺧﻞ دﻳﻮارﻫﺎى ﻣﻜﻪ راﻧﺪ‪ .‬و ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻋﻜﺮﻣﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺧﺎﻟﺪ او را ﻣﻨﻬﺰم ﻛﺮد و ﺑﻪ داﺧﻞ دﻳﻮارﻫﺎى ﻣﻜﻪ راﻧﺪ و‬
‫ﺑﺎر ﺳﻮم ﻋﻜﺮﻣﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺧﺎﻟﺪ او را ﻣﻨﻬﺰم ﻛﺮد و ﺑﻪ داﺧﻞ دﻳﻮارﻫﺎى ﻣﻜﻪ راﻧﺪ و ﺧﺪا اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﻄﻦِ ‪‬ﻣ ﱠﻜﺔَ ﻣﻦ ‪‬ﺑ ‪‬ﻌﺪ‪ ‬أَنْ أَ ْﻇﻔَـﺮَ ُﻛﻢ‪ ‬ﻋﻠَـ ‪‬ﻴ ِﻬﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻛـﺎنَ اﷲ ﺑِﻤـﺎ‬
‫»و‪ ‬ﻫﻮ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ي َﻛﻒ‪ ‬أَ ‪‬ﻳﺪ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻋ ْﻨ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬أَ ‪‬ﻳﺪ‪ ‬ﻳ ُﻜﻢ‪ ‬ﻋ ْﻨ ‪‬ﻬﻢ‪ِ ‬ﺑ ‪‬ﺒ ْ‬
‫ﺤﻠﱠـﻪ‪ ‬و‪ ‬ﻟَـﻮ‪ ‬ﻻ رِﺟـﺎلٌ‬
‫ﺠﺪ‪ ‬ا ْﻟﺤ‪‬ﺮامِ و‪ ‬ا ْﻟ ‪‬ﻬﺪ‪‬ي‪ ‬ﻣ ‪‬ﻌﻜُﻮﻓﺎً أَنْ ‪‬ﻳ ‪‬ﺒﻠُـﻎَ ‪‬ﻣ ‪‬‬
‫ﺴ ِ‬
‫ﺻﺪ‪‬و ُﻛﻢ‪ ‬ﻋﻦِ ا ْﻟ ‪‬ﻤ ‪‬‬
‫َﺗ ‪‬ﻌ ‪‬ﻤﻠُﻮنَ ‪‬ﺑﺼ‪‬ﻴﺮاً‪ .‬ﻫﻢ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ َﻛ َﻔﺮُوا و‪ ‬‬
‫ﺣ ‪‬ﻤﺘ‪‬ـﻪ‪ ‬ﻣـﻦ‬
‫ﺧﻞَ اﷲ ﻓـﻲ ر‪ ‬‬
‫ﻄﺆُ ‪‬ﻫﻢ‪َ ‬ﻓ ُﺘﺼ‪‬ﻴ ‪‬ﺒ ُﻜﻢ‪ ‬ﻣ ْﻨ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻣ ‪‬ﻌﺮﱠةٌ ِﺑ َﻐ ‪‬ﻴﺮِ ‪‬ﻋ ْﻠﻢٍ ‪‬ﻟﻴ‪‬ـﺪ‪ ‬‬
‫‪‬ﻣﺆْ ‪‬ﻣﻨُﻮنَ و‪ ‬ﻧ‪‬ﺴﺎء‪ ‬ﻣﺆْﻣ‪‬ﻨﺎت‪َ ‬ﻟﻢ‪َ ‬ﺗ ‪‬ﻌ َﻠﻤ‪‬ﻮ ‪‬ﻫﻢ‪ ‬أَنْ َﺗ َ‬
‫ﻳ‪‬ﺸﺎء‪َ ‬ﻟﻮ‪َ ‬ﺗﺰَ ‪‬ﻳﻠُﻮا َﻟ ‪‬ﻌﺬﱠ ‪‬ﺑﻨَﺎ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ َﻛ َﻔﺮُوا ‪‬ﻣ ْﻨ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻋ‪‬ﺬاﺑﺎً أَﻟ‪‬ﻴﻤﺎً ‪«25 -24 :48‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻜﻪ ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑـﺮ ﻣﺸـﺮﻛﺎن ﻇﻔـﺮ داد دﺳـﺘﻬﺎى ﺷـﻤﺎ را از اﻳﺸـﺎن و‬
‫دﺳﺘﻬﺎى اﻳﺸﺎن را از ﺷﻤﺎ ﺑﺎزداﺷﺖ و ﺧﺪا ﺑﻪ اﻋﻤﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﻰﻛﺮدﻳﺪ ﺑﻴﻨﺎ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪﻧـﺪ‬
‫و ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺮاى رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﮕﺎه ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد از ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﺑﺎزداﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﺑـﻴﻢ آن ﻧﺒـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺮدان ﻣﺆﻣﻦ و زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻨﻪ را ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﻴﺪ آﺳﻴﺐ زﻧﻴﺪ و از ﺑﺎﺑﺖ اﻳﺸﺎن ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻣﻜﺮوﻫﻰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫رﺳﺪ )اﺟﺎزه ﻛﺎر زار ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ اﻣﺎ ﻧﻴﺎﻓﺘﻴﺪ( ﺗﺎ ﺧﺪا ﻫﺮ ﻛﻪ را ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﻮﻳﺶ درآرد اﮔـﺮ از ﻫـﻢ ﺟـﺪا‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮاﻧﺸﺎن را ﻋﺬاب ﻣﻰﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻋﺬاﺑﻰ اﻟﻢاﻧﮕﻴﺰ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪا از ﭘﺲ آﻧﻜﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻇﻔﺮ داد وى را از آﻧﻬـﺎ ﺑﺎزداﺷـﺖ از آن رو ﻛـﻪ ﮔﺮوﻫـﻰ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﺑﻮد و ﻧﻤﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺳﭙﺎه ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ آﺳﻴﺐ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬واى ﺑﺮ ﻗﺮﻳﺶ ﻛـﻪ ﺟﻨـﮓ آﻧﻬـﺎ را ﻧـﺎﺑﻮد‬
‫ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻣﺮا ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻋﺮﺑﺎن وا ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻏﻠﺒﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮﻳﺶ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﮔﺮ‬
‫ﻣﻦ ﻏﺎﻟﺐ ﺷﺪم آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ اﺳﻼم درآﻳﻨﺪ و اﮔﺮ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭼﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻨـﺪ‬
‫ﺑﺨﺪا ﺑﺎ آﻧﻬﺎ در ﻛﺎر دﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺧﺪا آﻧﺮا ﻏﻠﺒﻪ دﻫﺪ ﻳﺎ ﺟﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻬﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ ﻣﻰﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را ﺑﻪ راﻫﻰ ﻏﻴﺮ از راﻫﻰ ﻛﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺴﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺒﺮد؟«‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم اﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ «.‬ﺳﭙﺲ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻫﻤﺮاﻫـﺎن را از ﻣﻴـﺎن‬
‫درهﻫﺎ از راﻫﻰ ﺳﺨﺖ و ﻧﺎﻫﻤﻮار ﺑﺒﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﭼﻮن از آﻧﺠﺎ درآﻣﺪﻧﺪ و در اﻧﺘﻬﺎى دره ﺑـﻪ زﻣـﻴﻦ‬
‫ﻫﻤﻮار رﺳﻴﺪﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬از ﺧﺪا آﻣﺮزش ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﻢ و ﺗﻮﺑﻪ ﺑﺪو ﻣـﻰﺑـﺮﻳﻢ‪ «.‬و ﻳـﺎران اﻳـﻦ ﻛﻠﻤـﺎت‬
‫ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎﺗﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﻨﻰ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪ و ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪212‬‬

‫اﺑﻦ ﺷﻬﺎب زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺴﺎن را از راﻫﻰ ﺑﺮد ﻛﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺛﻨﻴﺔ اﻟﻤﺮار ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻣﻰرﺳﻴﺪ ﻛﻪ زﻳﺮ‬
‫ﻣﻜﻪ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺳﭙﺎه ﻗﺮﻳﺶ دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎراﻧﺶ از راه دﻳﮕﺮ رﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑـﻪ ﺛﻨﻴـﺔ‬
‫اﻟﻤﺮار رﺳﻴﺪ ﺷﺘﺮش ﺑﺨﻔﺖ و ﻳﺎران ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬واﻣﺎﻧﺪه«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬واﻧﻤﺎﻧﺪه وﻟﻰ آﻧﻜﻪ ﻓﻴﻞ را از ﻣﻜﻪ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﻧﮕﻬﺶ داﺷﺖ اﻛﻨﻮن اﮔﺮ ﻗﺮﻳﺶ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻛـﺎرى‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪ ﻛﻪ رﻋﺎﻳﺖ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻰﭘﺬﻳﺮم‪ «.‬ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻛﺴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺮود آﻳﻴﺪ«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا در اﻳﻦ دره آب ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﻓﺮود آﻳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺗﻴﺮى از ﺗﻴﺮدان ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮآورد و ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران داد و در ﻳﻜﻰ از ﭼﺎﻫﻬﺎ رﻓﺖ و ﺗﻴﺮ را ﺗﻪ آن ﻓﺮو‬
‫ﺑﺮد و آب از آن ﺑﺠﻮﺷﻴﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺮ آن ﺣﺎﻳﻞ زدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﭼﺎه رﻓﺖ ﻧﺎﺟﻴﺔ ﺑﻦ ﻋﻤﻴﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎى ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻣﻰراﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاء‬
‫ﺑﻦ ﻋﺎزب ﻧﻴﺰ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺗﻴﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ را در ﭼﺎه ﺑﺮدم‪«.‬‬
‫ﻣﺮوان ﺑﻦ ﺣﻜﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در اﻧﺘﻬﺎى ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﮔﻮداﻟﻰ آﻧﺠﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﺪﻛﻰ آب داﺷﺖ و ﺑﻪ‬
‫زودى آب ﺧﺸﻚ ﺷﺪ و ﻛﺴﺎن از ﺗﺸﻨﮕﻰ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺗﻴﺮى از ﺗﻴﺮدان ﺧﻮد ﺑﺮآورد و ﮔﻔـﺖ در‬
‫ﮔﻮدال ﻧﻬﻨﺪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ آب ﻣﻰﺟﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ از آﻧﺠﺎ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺪﻳﻞ ﺑﻦ ورﻗﺎى ﺧﺰاﻋﻰ ﺑﺎ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﺎﻣﺪ ﺧﺰاﻋﻴـﺎن ﺗﻬﺎﻣـﻪ از ﻧﻴﻜﺨﻮاﻫـﺎن‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﻮم ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﻟﻮى و ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻟﻮى را دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺮ آﺑﻬﺎى ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻓـﺮود آﻣـﺪهاﻧـﺪ و ﺳـﺮ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺗﻮ دارﻧﺪ و ﻧﻤﻰﮔﺬارﻧﺪ ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ روى‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻛﺴﻰ ﻧﻴﺎﻣﺪهاﻳﻢ ﺑﺮاى ﻋﻤـﺮه آﻣـﺪهاﻳـﻢ ﻗﺮﺷـﻴﺎن از‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺟﺎن آﻣﺪهاﻧﺪ و اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺪﺗﻰ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﺮا ﺑﺎ دﻳﮕﺮان واﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ دﻳﻦ ﻣﻦ ﻏﻠﺒﻪ ﻳﺎﻓﺖ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺪان درآﻳﻨﺪ و اﮔﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ در ﻛﺎر دﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺟﻨﮓ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺟﺎن ﺑﺪﻫﻢ ﻳﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاى روان ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺨﻦ ﺗﺮا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺪﻳﻞ ﺳﻮى ﻗﺮﺷﻴﺎن رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﭘﻴﺶ اﻳﻦ ﻣﺮد آﻣﺪهاﻳﻢ و ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﻰ ﻣﻰﮔﻔـﺖ‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺳﺨﻨﺎن وى را ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺳﻔﻴﻬﺎن ﻗﻮم ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» .‬ﺣﺎﺟﺖ ﻧﺪارﻳﻢ ﻛﻪ از او ﭼﻴﺰى ﺑﮕﻮﻳﻰ«‬
‫و ﺻﺎﺣﺒﺎن رأى ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﮕﻮ ﭼﻪ ﺷﻨﻴﺪهاى؟«‬
‫ﺑﺪﻳﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﻣﻰﮔﻔﺖ‪ «.‬و ﻫﻤﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ در ﻣﻴﺎن ﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد ﻋﺮوة ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺛﻘﻔﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﻮم ﻣﮕﺮ ﻣﻦ ﭘﺪر ﻧﻴﺴﺘﻢ؟«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﺮا«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ از ﻣﻦ ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻴﺪ؟‬
‫‪213‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺮدم ﻋﻜﺎظ را ﺳﻮى ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻧـﺪم و ﭼـﻮن ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨـﺪ ﺑـﺎ زن و ﻓﺮزﻧـﺪ و ﻫﻤـﻪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻦ ﻛﺮدﻧﺪ ﺳﻮى ﺷﻤﺎ آﻣﺪم؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﺮوة ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻓﺮزﻧﺪ ﺳﺒﻴﻌﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺮوه ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺮد روش ﻋﺎﻗﻼﻧﻪاى ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮده ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ و ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻣﻦ ﺳﻮى او روم‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺮو‪«.‬‬
‫ﻋﺮوه ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﺎن ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺎ وى ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺪﻳﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺮوه ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﻋﺮﺑﺎن‪ ،‬ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻜﺮده ﻛﻪ ﺗﻮ ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻰ و اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺷﻮد ﻣﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ را اﻃﺮاف ﺗﻮ ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﮕﺮﻳﺰﻧﺪ و ﺗﺮا رﻫﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻨﻪ ﻻت را ﺑﻤﻚ‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻰﮔﺮﻳﺰﻳﻢ و او را رﻫﺎ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ!« ﻻت ﺑـﺖ ﺛﻘﻴـﻒ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﺶ آن ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺮوه ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﺑﻮ ﺑﻜﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ اﮔﺮ ﻣﻨﺘﻰ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻰ ﻛـﻪ ﺗﻼﻓـﻰ آن ﻧﻜـﺮدهام ﺟـﻮاب ﺗـﺮا‬
‫ﻣﻰدادم‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﭘﺮداﺧﺖ و ﻫﻤﻴﻨﻜﻪ ﭼﻴﺰى ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﮔﻔﺖ رﻳﺶ وى را ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻐﻴﺮة ﺑـﻦ‬
‫ﺷﻌﺒﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻻى ﺳﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و ﻣﻐﻔﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ داﺷﺖ وﻗﺘﻰ ﻋﺮوه دﺳﺖ ﺑﻪ رﻳﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﺑـﺮد‪ ،‬ﺑـﺎ ﻧﻴـﺎم‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ او ﻣﻰزد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬دﺳﺖ از رﻳﺶ او ﺑﺪار‪«.‬‬
‫ﻋﺮوه ﺳﺮ ﺑﺮداﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻐﻴﺮة ﺑﻦ ﺷﻌﺒﻪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺧﻴﺎﻧﺘﻜﺎر‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﻦ در ﻛﺎر ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﺗﻮ ﻧﻜﻮﺷﻴﺪم؟«‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻐﻴﺮه در ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻜﺸﺖ و اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﺑﺮﮔﺮﻓـﺖ و ﺑﻴﺎﻣـﺪ و‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺳﻼم را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ و اﻣﺎ ﻣﺎل ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻴﺎﻧﺖ اﺳﺖ و ﺣﺎﺟﺖ ﺑﺪان ﻧﺪارﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺮوه در ﻛﺎر ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ دﻗﻴﻖ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ آب دﻫﺎن ﻣﻰاﻧـﺪاﺧﺖ ﻳﻜﻴﺸـﺎن‬
‫آﻧﺮا ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺻﻮرت و ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﻰﻣﺎﻟﻴﺪ و ﭼﻮن ﻓﺮﻣﺎﻧﻰ ﻣﻰداد در اﻧﺠﺎم آن ﺑﻪ ﻫـﻢ ﭘﻴﺸـﻰ‬
‫ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭼﻮن وﺿﻮ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ﺑﺮاى ﮔﺮﻓﺘﻦ آب وﺿﻮى او ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﻪ ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻣﻰرﺳـﻴﺪ‪ ،‬وﻗﺘـﻰ ﭘـﻴﺶ او‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ آﻫﻨﮕﺸﺎن ﻣﻼﻳﻢ ﺑﻮد و از روى ﺗﻌﻈﻴﻢ ﺧﻴﺮه در او ﻧﻤﻲ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪214‬‬

‫وﻗﺘﻰ ﻋﺮوه ﭘﻴﺶ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﻮم ﺑﺨﺪا ﺑﻪ درﺑﺎر ﺷـﺎﻫﺎن رﻓﺘـﻪام‪ ،‬درﺑـﺎر ﻛﺴـﺮى و‬
‫ﻗﻴﺼﺮ و ﻧﺠﺎﺷﻰ را دﻳﺪهام اﻣﺎ ﻫﻴﭽﻴﻚ از ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑﻪ ﻧﺰد ﻛﺴﺎﻧﺶ ﭼﻮن ﻣﺤﻤﺪ در ﻣﻴﺎن ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺰرگ و‬
‫ﻋﺰﻳﺰ ﻧﺒﻮده‪ ،‬اﻳﻨﻚ ﻛﻪ روﺷﻰ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮده ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﻛﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺳﻮى ﻣﺤﻤﺪ روم‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺮو‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران وى رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﻚ ﻓﻼﻧﻰ ﻣﻰرﺳﺪ‪ .‬وى از ﻃﺎﻳﻔﻪاﻳﺴﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ را ﻣﻬﻢ ﻣﻰﺷﻤﺎرﻧﺪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ‪ «.‬و ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻗـﻮم ﻟﺒﻴـﻚ ﮔﻮﻳـﺎن ﭘﻴﺸـﺎﭘﻴﺶ وى‬
‫رﻓﺘﻨﺪ و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻘﺪﻳﺲ ﺧﺪاى! اﻳﻦ ﻗﻮم را ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻛﻌﺒﻪ ﺑﺎزداﺷﺖ‪«.‬‬
‫زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﺣﻠﻴﺲ ﺑﻦ ﻋﻠﻘﻤﻪ ﻳﺎ اﺑﻦ زﺑﺎن را ﻛﻪ ﺳﺎﻻر ﺣﺒﺸﻴﺎن ﺑﻮد ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و‬
‫ﭼﻮن او را دﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ از ﺟﻤﺎﻋﺘﻰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎ را ﻣﻘﺎﺑﻞ وى رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﺪ« و‬
‫ﭼﻮن او ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎى ﻗﻼده دار را ﺑﺪﻳﺪ ﻛﻪ در ﭘﻬﻨﺎى دره روان ﺑﻮد و از ﻃﻮل ﻣﺪت ﺗﻮﻗﻒ ﭘﺸﻢ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ را ﺧﻮرده‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ اﺣﺘﺮام آﻧﭽﻪ دﻳﺪه ﺑﻮد ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻴﺎﻣﺪ و ﺳﻮى ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻗﺮﺷـﻴﺎن‪ ،‬ﭼﻴـﺰى‬
‫ﻧﺎروا دﻳﺪهام‪ ،‬راه ﺑﺮ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎى ﻗﻼده دار ﺑﺴﺘﻪاﻳﺪ ﻛﻪ از ﻃﻮل ﻣﺪت ﺗﻮﻗﻒ ﭘﺸﻢ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺑﺨﻮرده‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻨﺸﻴﻦ ﻛﻪ ﺗﻮ ﻣﺮدى ﺻﺤﺮاﻧﺸﻴﻨﻰ و ﭼﻴﺰى ﻧﺪاﻧﻰ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻠﻴﺲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺨﺪا ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﻤﺎن‬
‫ﻧﻜﺮدهاﻳﻢ ﻛﻪ زاﻳﺮان ﻛﻌﺒﻪ را از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا ﺑﺎزدارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﺣﻠﻴﺲ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑـﻪ‬
‫زﻳﺎرت ﺧﺎﻧﻪ آﻳﺪ و ﮔﺮ ﻧﻪ ﺣﺒﺸﻴﺎن را ﻣﻰﺑﺮم‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﺣﻠﻴﺲ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﺑﺎش و ﺑﮕﺬارﻣﺎن ﺗﺎ در ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻴﻢ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﻳﻜﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫ﻣﻜﺮز ﺑﻦ ﺣﻔﺺ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺳﻮى او ﻣﻰروم‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻣﻜﺮز ﻧﺰدﻳﻚ رﺳﻴﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﻜﺮز ﺑﻦ ﺣﻔﺺ اﺳﺖ و ﻣﺮدى ﺑﺪﻛﺎره اﺳﺖ‪ «.‬ﻣﻜﺮز ﺑﻴﺎﻣـﺪ‬
‫و ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﻦ آﻏﺎز ﻛﺮد و در ﻫﻤﻴﻦ اﺛﻨﺎ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺎرﺗﺎن ﺳﻬﻞ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ اﻛﻮع ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو و ﺣﻮﻳﻄﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى و ﺣﻔﺺ ﺑـﻦ ﻓـﻼن را ﺳـﻮى‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وى ﺻﻠﺢ ﻛﻨﻨﺪ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﻬﻴﻞ‬
‫ﻣﻰآﻳﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﻛﺎرﺗﺎن را ﺳﻬﻞ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻨﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪى ﻣﻰآﻳﻨﺪ و ﺳﺮ ﺻﻠﺢ دارﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ‬
‫و ﻟﺒﻴﻚ ﮔﻮﻳﻴﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪا دﻟﻬﺎﺷﺎن را ﻧﺮم ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﻛﺴﺎن از اﻃﺮاف اردوﮔﺎه ﻟﺒﻴﻚ ﮔﻔﺘﻦ آﻏﺎز ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎﻧﮓ از ﻫﺮ ﮔﻮﺷﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﻬﻴﻞ و ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى ﺑﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺗﻘﺎﺿﺎى ﺻﻠﺢ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻤﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ ﺳﺨﻦ از ﺻﻠﺢ ﺑﻮد و ﻛﺲ از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﻮد و از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻛﺲ ﻣﻴﺎن ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن او را ﺑﻜﺸﺖ و ﻧﺎﮔﻬﺎن دره ﭘﺮ از ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﺢ ﺷﺪ و ﻣـﻦ ﺷـﺶ ﻛـﺲ از‬
‫‪215‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻣﺴﻠﺢ را ﺑﻰﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺮاﻧﺪم و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردم ﻛﻪ ﺳﻼﺣﺸﺎن را ﻧﮕﺮﻓﺖ و ﺧﻮﻧﺸﺎن ﻧﺮﻳﺨﺖ و از آﻧﻬـﺎ‬
‫درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﺎ اﻫﻞ ﻣﻜﻪ ﺻﻠﺢ ﻛﺮدﻳﻢ ﺳﻮى درﺧﺘﻰ رﻓﺘﻢ و ﺧﺎر آﻧـﺮا ﻛﻨـﺎر زدم و در ﺳـﺎﻳﻪاش ﺑﺨﻔـﺘﻢ و‬
‫ﭼﻬﺎر ﺗﻦ از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و درﺑﺎره ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻣﻦ از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺰار ﺷﺪم و ﺳﻮى درﺧﺘﻰ دﻳﮕﺮ‬
‫رﻓﺘﻢ و آﻧﻬﺎ ﺳﻼح ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﺎوﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺑﺨﻔﺘﻨﺪ و در آن ﺣﺎل ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﭘـﺎﻳﻴﻦ دره ﺑﺎﻧـﮓ زد‪ :‬اى ﮔـﺮوه‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮان اﺑﻦ زﻧﻴﻢ را ﻛﺸﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﮔـﺮﻓﺘﻢ و ﺑـﻪ آن ﭼﻬـﺎر ﻛـﺲ ﻛـﻪ ﺧﻔﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ ﺣﻤﻠـﻪ ﺑـﺮدم و‬
‫ﺳﻼﺣﺸﺎن ﺑﮕﺮﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ را ﺣﺮﻣﺖ داده ﻫﺮ ﻛـﺪاﻣﺘﺎن ﺳـﺮﺑﻠﻨﺪ ﻛﻨـﺪ ﮔـﺮدﻧﺶ را‬
‫ﻣﻴﺰﻧﻢ« ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ راﻧﺪم و ﻋﻤﻮﻳﻢ ﻋﺎﻣﺮ ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﻋﺒﻼت را ﻛﻪ ﻣﻜﺮز ﻧﺎم داﺷﺖ ﺑﻴـﺎورد ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ و ﭼﻮن آﻧﻬﺎ را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺪاﺷﺘﻴﻢ و ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ از ﻣﺸﺮﻛﺎن آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬رﻫﺎﺷﺎن ﻛﻨﻴﺪ ﺑﮕﺬارﻳﺪ آﻏﺎز ﺑﺪ ﻛﺎرى از آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬و ﻫﻤﻪ را ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﻄﻦِ ‪‬ﻣ ﱠﻜﺔَ ‪«.24 :48‬‬
‫»و‪ ‬ﻫﻮ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ي َﻛﻒ‪ ‬أَ ‪‬ﻳﺪ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﻋ ْﻨ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬أَ ‪‬ﻳﺪ‪ ‬ﻳ ُﻜﻢ‪ ‬ﻋ ْﻨ ‪‬ﻬﻢ‪ِ ‬ﺑ ‪‬ﺒ ْ‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬اوﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻜﻪ دﺳﺘﻬﺎى ﺷﻤﺎ را از اﻳﺸﺎن و دﺳﺘﻬﺎى اﻳﺸﺎن از ﺷﻤﺎ ﺑﺎزداﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻤﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﮕﺮﻓﺘﻴﻢ و ﻛﺲ ﺑﻪ ﻧـﺰد آﻧﻬـﺎ واﻧﮕﺬاﺷـﺘﻴﻢ و‬
‫ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو و ﺧﻮﻳﻄﺐ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺻﻠﺢ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺻﻠﺢ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫ﻗﺘﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ زﻧﻴﻢ ﻧﺎم داﺷﺖ ﺑﺮ ﻳﻜﻰ از ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻧﻤﻮدار ﺷـﺪ و ﻣﺸـﺮﻛﺎن‬
‫ﺗﻴﺮى ﺑﻴﻨﺪاﺧﺘﻨﺪ و او را ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮوﻫﻰ را ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ دوازده ﺳﻮار از ﻛﻔﺎر ﺑﻴﺎوردﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ دارﻳﺪ؟ آﻳﺎ ﻗﺮارى دادهاﻳﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﻪ« و ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو را ﭘﺲ از آن ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﭘﻴـﺎﻣﻰ‬
‫ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺮاش ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺧﺰاﻋﻰ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و او را ﺑـﺮ ﻳﻜـﻰ از ﺷـﺘﺮان ﺧـﻮﻳﺶ ﺳـﻮار ﻛـﺮد و ﺳـﻮى‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﭘﻴﺎم وى را ﺑﻪ اﺷﺮاف ﻣﻜﻪ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ اﻣﺎ ﺷﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﭘﻰ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺧﺮاش‬
‫را ﺑﻜﺸﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺒﺸﻴﺎن ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪﻧﺪ و او ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭼﻬﻞ ﻳﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﻛﺲ را ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ دور اردوﮔﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﺮدﻧﺪ و ﺑـﻪ ﻳـﺎران وى آﺳـﻴﺐ‬
‫رﺳﺎﻧﻨﺪ و اﻳﻦ ﮔﺮوه را ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ در ﮔﺬﺷﺖ و رﻫﺎﺷﺎن ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻨﺎن ﺳﻨﮓ و ﺗﻴﺮ ﺑﻪ‬
‫اردوﮔﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب را ﺑﺨﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ رود و ﺑﻪ اﺷﺮاف ﻗﺮﻳﺶ ﺑﮕﻮﻳـﺪ ﻛـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑـﺮاى‬
‫زﻳﺎرت آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪216‬‬

‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻦ از ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺮ ﺟﺎن ﺧﻮد ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﻢ و از ﺑﻨﻰ ﻋﺪى ﻛﺲ در ﻣﻜﻪ ﻧﻴﺴـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﺮا‬
‫ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻧﻴﻚ ﻣﻰداﻧﻨﺪ ﻛﻪ در دﺷﻤﻨﻰ آﻧﻬﺎ ﺳﺮ ﺳﺨﺖ ﺑﻮدهام‪ .‬اﻣﺎ ﻋﺜﻤﺎن ﺑـﻦ ﻋﻔـﺎن در ﻣﻜـﻪ از ﻣـﻦ‬
‫ﻣﺤﻔﻮﻇﺘﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﺜﻤﺎن را ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﺳﻮى اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و اﺷﺮاف ﻗﺮﻳﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪه ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ زﻳﺎرت ﻛﻌﺒﻪ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ آن آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺳﻮى ﻣﻜﻪ رﻓﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ وارد ﺷﻬﺮ ﻣﻰﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﻤﻰ ﭘﻴﺶ از آن‪ ،‬اﺑﺎن ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋـﺎص او‬
‫را ﺑﺪﻳﺪ و از ﻣﺮﻛﺐ ﭘﻴﺎده ﺷﺪ و او را ﺑﻪ ردﻳﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﺳﻮار ﻛﺮد و ﭘﻨﺎه داد ﺗﺎ ﭘﻴـﺎم ﭘﻴﻤﺒـﺮ را ﺑﮕـﺰارد و ﻋﺜﻤـﺎن‬
‫ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﺮﻳﺶ رﻓﺖ و ﭘﻴﺎم ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺖ و ﭼﻮن اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑـﻪ ﺳـﺮ ﺑـﺮد ﺑـﺪو ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺑﺮ ﻛﻌﺒﻪ ﻃﻮاف ﻛﻨﻰ ﺑﺮو ﻃﻮاف ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻃﻮاف ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮاف آﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻋﺜﻤﺎن را ﺑﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران او رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن را ﻛﺸﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺑـﺎز‬
‫ﻧﮕﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﻛﺎر ﻗﺮﺷﻴﺎن را ﻳﻜﺴﺮه ﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬و ﻛﺴﺎن را ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺧﻮاﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﻴﻌﺖ رﺿﻮان ﺑـﻮد ﻛـﻪ زﻳـﺮ درﺧـﺖ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ اﻛﻮع ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ از ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﺎﻧﮕﺰن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧـﺪا داد اى ﻣـﺮدم ﺑـﺮاى‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ روح اﻟﻘﺪس ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ ،‬و ﻣﺎ ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ او زﻳﺮ درﺧﺘﻰ ﺗﻴﺮه رﻧﮓ ﺑﻮد و ﺑـﺎ او ﺑﻴﻌـﺖ‬
‫ﺠﺮَةِ ‪«18 :48‬‬
‫ﺸ ‪‬‬
‫ﺤﺖ‪ ‬اﻟ ﱠ‬
‫ﺿﻲ‪ ‬اﷲ ‪‬ﻋﻦِ ا ْﻟ ‪‬ﻤﺆْ ‪‬ﻣﻨ‪‬ﻴﻦَ إِذْ ﻳ‪‬ﺒﺎ ِﻳﻌ‪‬ﻮ َﻧﻚ‪َ ‬ﺗ ‪‬‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ و ﺧﺪا اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪َ » :‬ﻟ َﻘﺪ‪ ‬ر‪ ‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺧﺪا از ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺧﺸﻨﻮد ﺷﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ زﻳﺮ درﺧﺖ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻰ ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ رﺿﻮان ﻛﺮد ﺳﻨﺎن ﺑﻦ وﻫﺐ‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم اﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ روز ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻫﺰار و ﭼﻬﺎر ﺻﺪ ﻛﺲ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛـﺮدﻳﻢ و او زﻳـﺮ‬
‫درﺧﺖ ﺗﻴﺮه رﻧﮓ ﺑﻮد و ﻋﻤﺮ دﺳﺖ وى را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﻢ ﺑﺠﺰ ﺟﺪ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ اﻧﺼﺎرى ﻛﻪ زﻳﺮ ﺷﻜﻢ‬
‫ﺷﺘﺮ ﺧﻮد ﻧﻬﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﺮار ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﺗﺎ ﭘﺎى ﻣﺮگ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ اﻛﻮع ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ زﻳﺮ درﺧﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺴﺎن را ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﻦ ﺟـﺰو ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ ﻛﺴـﺎﻧﻰ‬
‫ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺴﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و در آن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻠﻤﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﻣﻦ ﺟﺰو اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎز ﻫﻢ‪ «.‬و ﭼﻮن ﺳﻼح ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﺳﭙﺮى ﺑﻪ ﻣﻦ داد‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺑﻴﻌﺖ اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ آﺧﺮ رﺳﻴﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻠﻤﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻤﻰﻛﻨﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬دو ﺑﺎر ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدهام‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎز ﻫﻢ‪ «.‬ﺑﺎر ﺳﻮم ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﭙﺮى ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ دادم ﭼﻪ ﺷﺪ؟«‬
‫‪217‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻋﻤﻮﻳﻢ ﻋﺎﻣﺮ ﺳﻼح ﻧﺪاﺷﺖ و ﺳﭙﺮ را ﺑﺪو دادم‪«.‬‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺨﻨﺪﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﭼﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ دوﺳﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑـﺪه ﻛـﻪ او را از ﺧـﻮدم‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻛﺴﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد و ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺟﺰ ﺟﺪ ﺑﻦ ﻗـﻴﺲ از ﺑﻴﻌـﺖ ﺑـﺎز‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻮﻳﻰ او را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻢ ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺧﺒﺮ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﻗﺘﻞ ﻋﺜﻤﺎن ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو را ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑـﺎ وى ﺻـﻠﺢ‬
‫ﻛﻦ ﺑﻪ ﺷﺮط آﻧﻜﻪ اﻣﺴﺎل ﺑﺎزﮔﺮدد ﻛﻪ ﻋﺮﺑﺎن ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ﺑﻪ زور وارد ﻣﻜﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺳﻬﻴﻞ از دور ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺻﻠﺢ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد را ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﺳﻬﻴﻞ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪ آﻧﮕﺎه ﺻﻠﺢ در ﻣﻴﺎن رﻓﺖ و ﭼﻮن ﻛﺎر اﻟﺘﻴﺎم ﻳﺎﻓﺖ و ﺟﺰ‬
‫ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﺮﺟﺴﺖ و ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﺑﻜـﺮ رﻓـﺖ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى اﺑـﻮ ﺑﻜـﺮ ﻣﮕـﺮ او ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؟«‬
‫اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؟«‬
‫اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﮕﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺮك ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟«‬
‫اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ ﭼﺮا در ﻛﺎر دﻳﻦ ﺧﻮد ﺗﺤﻤﻞ زﺑﻮﻧﻰ ﻛﻨﻴﻢ؟«‬
‫اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﻤﺮ ﻣﻄﻴﻊ وى ﺑﺎش ﻣﻦ ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ او ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا اﺳﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻋﻤﺮ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺘﻰ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﻣﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﮕﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺮك ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ ﭼﺮا در ﻛﺎر دﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺤﻤﻞ زﺑﻮﻧﻰ ﻛﻨﻴﻢ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻨﺪه و ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪاﻳﻢ و ﺧﻼف ﻓﺮﻣﺎن وى ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬او ﻧﻴﺰ ﻣﺮا وا ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪218‬‬

‫ﻋﻤﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺑﻴﻢ ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ ﻛﻪ آن روز ﮔﻔـﺘﻢ ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ روزه ﻣـﻰداﺷـﺘﻢ و ﺻـﺪﻗﻪ ﻣـﻰدادم و ﻧﻤـﺎز‬
‫ﻣﻰﻛﺮدم و ﺑﻨﺪه آزاد ﻣﻰﻛﺮدم ﺗﺎ اﻣﻴﺪوار ﺷﺪم ﻛﻪ ﺧﻮب ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﻮﻳﺲ ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ اﻳﻦ را ﻧﻤﻰﺷﻨﺎﺳﻢ ﺑﻨﻮﻳﺲ ﺑﺎﺳﻤﻚ اﻟﻠﻬﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﻮﻳﺲ ﺑﺴﻤﻚ اﻟﻠﻬﻢ‪ «.‬و ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﻮﻳﺲ اﻳﻦ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو‪«.‬‬
‫ﺳﻬﻴﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺗﺮا ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗـﻮ ﺟﻨـﮓ ﻧﺪاﺷـﺘﻢ‪ ،‬اﺳـﻢ ﺧـﻮدت و اﺳـﻢ ﭘـﺪرت را‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺲ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻨﻮﻳﺲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو‪ .‬ﻣﻘﺮر ﺷﺪ ﻛـﻪ ده ﺳـﺎل‬
‫ﺟﻨﮓ ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻫﻤﻪ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ و دﺳﺖ از ﻳﻚ دﻳﮕﺮ ﺑﺪارﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﺮط آﻧﻜﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﺑﻰ اﺟﺎزه ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻴﺶ ﻣﺤﻤﺪ رود او را ﭘﺲ دﻫﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻛﺴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ ﻗـﺮﻳﺶ آﻳـﺪ او را‬
‫ﭘﺲ ﻧﺪﻫﻨﺪ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺻﻠﺢ اﺳﺖ و ﺟﻨﮓ و اﺳﺎرت ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭘﻴﻤـﺎن ﻛﻨـﺪ و ﻫـﺮ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺧﺰاﻋﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫)ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪(«.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺮط ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﺑﺎز ﮔﺮدى و وارد ﻣﻜﻪ ﻧﺸﻮى و ﺳﺎل دﻳﮕـﺮ ﺑﻴـﺎﻳﻰ و ﻣـﺎ از‬
‫ﻣﻜﻪ ﺑﺮوﻳﻢ و ﺑﺎ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ درآﻳﻰ و ﺑﻴﺶ از ﺳﻼح ﺳﻮار‪ ،‬ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻰ ﻛﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ در ﻧﻴﺎم ﺑﺎﺷـﺪ و ﺟـﺰ اﻳـﻦ‬
‫ﺳﻼﺣﻰ ﻧﻴﺎرى‪.‬‬
‫در آن اﺛﻨﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى و ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻧﺎﻣﻪ ﺻﻠﺢ ﻣﻰﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺑﻮ ﺟﻨﺪل ﭘﺴﺮ ﺳـﻬﻴﻞ ﻛـﻪ درﺑﻨـﺪ‬
‫آﻫﻦ ﺑﻮد و ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮون ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺘﺢ ﻣﻰﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳـﺒﺐ ﺧـﻮاﺑﻰ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا دﻳﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻮن دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺻﻠﺢ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ اﻓﺘﺎد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﺨﺖ آﺷـﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﭼﻴﺰى ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻛﻔﺮ اﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺳﻬﻴﻞ‪ ،‬اﺑﻮ ﺟﻨﺪل ﭘﺴﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺪﻳﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﻪ او ﺳﻴﻠﻰ زد و ﭼﺎﻧﻪاش ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﺶ از آﻣﺪن اﻳﻦ‪ ،‬ﻗﻀﻴﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺑﻪ ﺳﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ‪«.‬‬
‫ﺳﻬﻴﻞ‪ ،‬اﺑﻮ ﺟﻨﺪل را ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﻮى ﻗﺮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و اﺑﻮ ﺟﻨﺪل ﺑﺎﻧﮓ ﻣـﻰزد‪» :‬اى ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣـﺮا‬
‫ﺳﻮى ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ از دﻳﻨﻢ ﺑﮕﺮداﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫‪219‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا آﺷﻔﺘﻪﺗﺮ ﺷﺪﻧﺪ اﻣﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﺟﻨﺪل ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﻛﻦ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﺑﺮاى ﺗﻮ و‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﺮدم ﺑﻰﺗﻮان ﮔﺸﺎﻳﺶ و ﻣﻔﺮى ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻰآورد‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻗﻮم ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ ﺑﺴﺘﻪاﻳﻢ و ﺗﻌﻬﺪى ﻛﺮدهاﻳﻢ و ﺧﻴﺎﻧﺖ‬
‫ﻧﻤﻰﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻤﺮ ﺑﺮﺟﺴﺖ و ﻫﻤﺮاه اﺑﻮ ﺟﻨﺪل روان ﺷﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﺟﻨﺪل ﺻﺒﺮ ﻛﻦ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺮﻛﻨﺪ و‬
‫ﺧﻮﻧﺸﺎن ﭼﻮن ﺧﻮن ﺳﮓ اﺳﺖ‪ «.‬و دﺳﺘﮕﻴﺮه ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﻧﺰدﻳﻚ او ﻣﻰﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻢ ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﺑﮕﻴﺮد و ﭘﺪر ﺧﻮد را ﺑﺎ آن ﺑﺰﻧﺪ اﻣﺎ ﻧﺨﻮاﺳﺖ ﺧﻮن ﭘﺪر را ﺑﺮﻳﺰد‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻧﺎﻣﻪ ﺻﻠﺢ ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﺸﺮﻛﺎن‪ ،‬اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻗﺤﺎﻓﻪ و ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب و‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻮف و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ وﻗﺎص و ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻦ ﻣﺴـﻠﻤﻪ و ﻣﻜـﺮز ﺑـﻦ‬
‫ﺣﻔﺺ ﻛﻪ ﻣﺸﺮك ﺑﻮد و ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻰ ﻧﻮﺷﺖ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﻫـﻢ او‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاء ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺎه ذى ﻗﻌﺪه ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻋﻤﺮه رﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻫﻞ ﻣﻜﻪ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ وارد ﺷﻮد و ﺻﻠﺢ ﺷﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺳﻪ روز در ﻣﻜﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﭼﻮن ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﻣﻰﻧﻮﺷﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ «.‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫اﮔﺮ ﺗﺮا ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻰداﻧﺴﺘﻴﻢ ﻣﺎﻧﻊ ورود ﺗﻮ ﻧﻤﻰﺷﺪﻳﻢ وﻟﻰ ﺗﻮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﻫﺴﺘﻰ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻢ و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﻫﺴﺘﻢ‪ «.‬و ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا را ﻣﺤـﻮ‬
‫ﻛﻦ‪«.‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺗﺮا ﻣﺤﻮ ﻧﻤﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ را ﺑﮕﺮﻓﺖ‪ -‬وى ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺧﻮب ﻧﻤﻰداﻧﺴﺖ‪ -‬و ﻛﻠﻤﻪ ﻣﺤﻤﺪ را ﺑﻪ ﺟﺎى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﻮﺷﺖ و‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﻣﺤﻤﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻼح ﺑﻪ ﻣﻜﻪ در ﻧﻴﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺷﻤﺸﻴﺮ در ﻧﻴﺎم‪ ،‬و از ﻣـﺮدم‬
‫آن ﻛﺴﻰ را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﭘﻴﺮو او ﺷﻮد ﻫﻤﺮاه ﻧﺒﺮد و از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺴﻰ را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﻧﺸﻮد‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ وارد ﻣﻜﻪ ﺷﺪ و ﻣﺪت ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﺶ ﻋﻠﻰ آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ رﻓﻴﻘﺖ ﺑﮕـﻮ از‬
‫ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﺑﺮو ﻛﻪ ﻣﺪت ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻣﻜﻪ ﺑﺮون ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮﺧﻴﺰﻳﺪ و ﻗﺮﺑﺎن ﻛﻨﻴﺪ‬
‫و ﺳﭙﺲ ﻣﻮى ﺳﺮ ﺑﺴﺘﺮﻳﺪ‪ «.‬اﻣﺎ ﻛﺲ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺳﻪ ﺑﺎر ﮔﻔﺖ و ﭼﻮن ﻛﺲ ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ ﭘـﻴﺶ ام‬
‫ﺳﻠﻤﻪ رﻓﺖ و آﻧﭽﻪ دﻳﺪه ﺑﻮد ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪ .‬ام ﺳﻠﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﺮون ﺷﻮ و ﺑﺎ ﻫﻴﭽﻜﺲ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﮕﻮى و ﻗﺮﺑﺎن ﻛﻦ و ﻣﻮى ﺗﺮاش ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺨﻮاه ﻛﻪ ﻣﻮى ﺳﺮ ﺗﻮ ﺑﺴﺘﺮد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮون ﺷﺪ و ﺑﺎ ﻛﺲ ﺳﺨﻦ ﻧﻜﺮد و ﻗﺮﺑﺎن ﻛﺮد و ﻣﻮى ﺑﺴﺘﺮد و ﭼﻮن ﻗﻮم‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺪﻳﺪﻧـﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ و‬
‫ﻗﺮﺑﺎن ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻮى از ﺳﺮ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﺴﺘﺮدﻧﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﻛﺴﺎﻧﻰ در آن ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آن ﻛﺲ ﻛﻪ در آن روز ﻣﻮى ﺳﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺴﺘﺮد ﺧﺮاش ﺑﻦ اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﻓﻀﻞ ﺧﺰاﻋﻰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪220‬‬

‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ روز ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻣﻮى ﺳـﺮ ﺑﺴـﺘﺮدﻧﺪ و ﻛﺴـﺎﻧﻰ ﺗﻘﺼـﻴﺮ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاى ﻣﻮىﺳﺘﺮان را ﺑﻴﺎﻣﺮزاد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬و ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻛﻨﺎن را ﻧﻴﺰ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاى ﻣﻮىﺳﺘﺮان را ﺑﻴﺎﻣﺮزاد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬و ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻛﻨﺎن را ﻧﻴﺰ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاى ﻣﻮىﺳﺘﺮان را ﺑﻴﺎﻣﺮزاد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى و ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻛﻨﺎن را ﻧﻴﺰ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬و ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻛﻨﺎن را ﻧﻴﺰ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﭼﺮا آﻣﺮزش را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاى ﻣﻮىﺳﺘﺮان ﺧﻮاﺳﺘﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬از آن رو ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﻚ ﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪«.‬‬
‫زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﭘﻴﺶ از آن در اﺳﻼم ﻓﺘﺤﻰ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺰرگ ﻧﺸـﺪه‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﺎ دو ﻗﻮم رو ﺑﻪ رو ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ ﺟﻨﮓ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺻﻠﺢ ﺷﺪ و ﺟﻨﮓ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﻣﺮدم از ﻳـﻚ‬
‫دﻳﮕﺮ اﻳﻤﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﺨﻦ آوردﻧﺪ و ﻣﺸﺎﺟﺮه ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ ادراﻛﻰ داﺷـﺖ و از اﺳـﻼم ﺑـﺎ او‬
‫ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و در اﺛﻨﺎى دو ﺳﺎل ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﺎﻟﻬﺎى ﭘﻴﺶ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﺳﻼم ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ اﺑﻮ ﺑﺼﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻮد ﺑﻴﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺎم اﺑﻮ ﺑﺼﻴﺮ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ اﺳﺪ ﺑﻮد و از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻜﻪ ﺑﺪاﺷـﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫ﭼﻮن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ ازﻫﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻋﻮف و اﺧﻨﺲ ﺑﻦ ﺷﺮﻳﻖ درﺑﺎره وى ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ و ﻳﻜﻰ از ﻣـﺮدم‬
‫ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ را ﺑﺎ ﻳﻜﻰ از ﻏﻼﻣﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻔﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﭼﻮن ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ دادﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﺑﺼﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ اﻳـﻦ‬
‫ﻗﻮم ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻰ و در دﻳﻦ ﻣﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻧﻴﺴﺖ و‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﺮاى ﺗﻮ و ﻣﺮدم ﻛﻢ ﺗﻮان ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺸﺎﻳﺶ‬
‫و ﻣﻔﺮى ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻰآورد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﺑﺼﻴﺮ ﺑﺎ آن دو ﻛﺲ ﺑﺮﻓﺖ و ﭼﻮن ﺑﻪ ذو اﻟﺤﻠﻴﻔﻪ رﺳﻴﺪ ﭘﻬﻠﻮى دﻳﻮارى ﺑﻨﺸﺴﺖ و دو ﻫﻤﺮاﻫﺶ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﺮد ﻋﺎﻣﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺸﻴﺮت ﺑﺮان اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺒﻴﻨﻤﺶ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺑﺒﻴﻦ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺑﺼﻴﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ را از ﻧﻴﺎم درآورد و ﻣﺮد ﻋﺎﻣﺮى را ﺑﺰد و ﺑﻜﺸﺖ و ﻏﻼم ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﺮﻓـﺖ ﺗـﺎ ﭘـﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫رﺳﻴﺪ ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از دور او را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﺮدى وﺣﺸﺖ زده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻏﻼم ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﺷﺪه؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬رﻓﻴﻖ ﺷﻤﺎ رﻓﻴﻖ ﻣﺮا ﻛﺸﺖ‪«.‬‬
‫‪221‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻫﻤﺎﻧﺪم اﺑﻮ ﺑﺼﻴﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ آوﻳﺨﺘﻪ در رﺳﻴﺪ و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﻤـﺎن‬
‫ﺧﻮﻳﺶ وﻓﺎ ﻛﺮدى و ﻣﺮا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮدى و ﺳﭙﺲ ﺧﺪا ﻣﺮا از دﺳﺘﺸﺎن ﻧﺠﺎت داد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻨﮓ آﻓﺮﻳﻨﻰ اﺳﺖ!«‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻳﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎ او ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﻨﮓ اﻓﺮوزى اﺳﺖ!« و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻔﺖ اﺑـﻮ‬
‫ﺑﺼﻴﺮ ﺑﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ وى را ﺑﻔﺮﺳﺘﺎده ﭘﺲ ﻣﻰدﻫﺪ‪ ،‬و از ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﻓﺖ و در ﻋﻴﺺ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎ ﺑﺮ راه‬
‫ﻛﺎرواﻧﻬﺎى ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ ﺳﻮى ﺷﺎم ﻣﻰرﻓﺖ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﻣﻜـﻪ ﻣﺤﺒـﻮس ﻗﺮﺷـﻴﺎن ﺑﻮدﻧـﺪ ﺳـﺨﻦ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺸﻨﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺑﻮ ﺑﺼﻴﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬اﮔﺮ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﺎ او ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﻨﮓ اﻓﺮوزى اﺳﺖ‪ «.‬و در ﻋـﻴﺺ ﺑـﻪ اﺑـﻮ‬
‫ﺑﺼﻴﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬اﺑﻮ ﺟﻨﺪل ﻧﻴﺰ ﺑﮕﺮﻳﺨﺖ و ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﺑﺼﻴﺮ رﻓﺖ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺲ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﺗﻨﮕﻨﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺎرواﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﻮى ﺷﺎم ﻣﻰرﻓﺖ راه ﺑﺮ آن ﻣـﻰﺑﺴـﺘﻨﺪ و ﻛﺎرواﻧﻴـﺎن را ﻣـﻰﻛﺸـﺘﻨﺪ و‬
‫اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و او را ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪى ﻗﺴﻢ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺲ را ﭘﺲ ﻧﻔﺮﺳـﺘﺪ و‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻣﻜﻪ ﭘﻴﺶ وى آﻣﺪ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ آن ﮔﺮوه را ﭘﻨﺎه داد و ﺳﻮى وى آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻫﺴﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ اﺑـﻮ ﺑﺼـﻴﺮ ﻣـﺮد ﻋـﺎﻣﺮى را ﻛﺸـﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﭘﺸﺖ ﺑﻪ ﻛﻌﺒﻪ داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬از اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺮوم ﺗﺎ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى اﻳﻦ ﻣﺮد را ﺑﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﺳﻔﺎﻫﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻮم ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى او ﻧﻴﺰ داده ﻧﻤﻴﺸﻮد‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از زﺑﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﻣﻜﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺤﻨُﻮ ‪‬ﻫﻦﱠ اﷲ أَ ‪‬ﻋﻠَـﻢ‪ِ ‬ﺑﺈِﻳﻤـﺎ ‪‬ﻧ ِﻬﻦﱠ ﻓَـﺈِنْ ‪‬ﻋ ‪‬ﻠ ‪‬ﻤ ُﺘﻤ‪‬ـﻮ ‪‬ﻫﻦﱠ‬
‫»ﻳﺎ أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ آ ‪‬ﻣﻨُﻮا إِذا ﺟﺎء‪ُ ‬ﻛﻢ‪ ‬ا ْﻟ ‪‬ﻤﺆْﻣ‪‬ﻨﺎت‪ ‬ﻣ‪‬ﻬـﺎﺟِﺮات‪ ‬ﻓَـﺎ ‪‬ﻣ َﺘ ‪‬‬
‫ﺤﻠﱡﻮنَ َﻟ ‪‬ﻬﻦﱠ و‪ ‬آﺗُﻮ ‪‬ﻫﻢ‪ ‬ﻣﺎ أَ ْﻧ َﻔﻘُﻮا و‪ ‬ﻻ ﺟ‪‬ﻨـﺎح‪ ‬ﻋﻠَـ ‪‬ﻴ ُﻜﻢ‪ ‬أَنْ‬
‫ﺣﻞﱞ َﻟ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻻ ‪‬ﻫﻢ‪ ‬ﻳ ‪‬‬
‫ﺟﻌ‪‬ﻮ ‪‬ﻫﻦﱠ إِﻟَﻰ ا ْﻟ ُﻜﻔﱠﺎرِ ﻻ ‪‬ﻫﻦﱠ ‪‬‬
‫‪‬ﻣﺆْﻣ‪‬ﻨﺎت‪ ‬ﻓَﻼ َﺗﺮْ ِ‬
‫ﺼﻢِ ا ْﻟﻜَﻮا ‪‬ﻓﺮِ ‪«10 :60‬‬
‫ﺴﻜُﻮا ِﺑ ‪‬ﻌ ‪‬‬
‫َﺗ ْﻨ ‪‬ﻜﺤ‪‬ﻮ ‪‬ﻫﻦﱠ إِذا آ َﺗ ‪‬ﻴ ُﺘﻤ‪‬ﻮ ‪‬ﻫﻦﱠ أُﺟ‪‬ﻮر‪ ‬ﻫﻦﱠ و‪ ‬ﻻ ُﺗ ‪‬ﻤ ‪‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬وﻗﺘﻰ زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﺰد ﺷﻤﺎ آﻳﻨﺪ اﻣﺘﺤﺎﻧﺸﺎن ﻛﻨﻴﺪ ﺧﺪا ﺑﻪ اﻳﻤﺎﻧﺸـﺎن داﻧـﺎﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را ﻣﺆﻣﻦ ﺷﻨﺎﺧﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻮى ﻛﺎﻓﺮاﻧﺸﺎن ﺑﺎز ﻣﮕﺮداﻧﻴﺪ ﻧﻪ اﻳﻨﺎن ﺑﻪ ﻛﺎﻓﺮان ﺣﻼﻟﻨﺪ و ﻧﻪ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ زﻧـﺎن‬
‫ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮ ﺣﻼل ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻪ )در راه ازدواج( ﺧﺮج ﻛﺮدهاﻧﺪ ﺑﺪﻫﻴﺪﺷﺎن ﺑﺮاى ﻧﻜﺎح ﻛﺮدن اﻳـﻦ زﻧـﺎن‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﻣﻬﺮﺷﺎن را ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﺑﺪﻫﻴﺪ ﮔﻨﺎﻫﻰ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻛﺎﻓﺮان اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻨﻬﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب دو زن ﻣﺸﺮك داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو را ﻃﻼق داد ﻛﻪ ﻳﻜﻰ را ﻣﻌﺎوﻳﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺳـﻔﻴﺎن و ﻳﻜـﻰ‬
‫دﻳﮕﺮ را ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎدن زﻧﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮد و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺻﺪاﻗﺸـﺎن‬
‫را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻫﺴﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ام ﻛﻠﺜﻮم دﺧﺘﺮ ﻋﻘﺒﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻣﻌﻴﻂ ﭘـﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ آﻣـﺪ و‬
‫ﻋﻤﺎره و وﻟﻴﺪ ﺑﺮادراﻧﺶ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪﻧﺪ و از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ او را ﭘـﺲ دﻫـﺪ‪،‬‬
‫وﻟﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺲ ﻧﺪاد ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻰﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪222‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دو زن ﻋﻤﺮ ﻛﻪ ﻃﻼق داد ﻳﻜﻰ ﻗﺮﻳﺒﻪ دﺧﺘﺮ اﺑﻰ اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ در ﻣﻜﻪ او را ﺑﻪ زﻧﻰ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻣﺸﺮك ﺑﻮدﻧﺪ و دﻳﮕﺮى ام ﻛﻠﺜﻮم دﺧﺘﺮ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺟﺮول ﺧﺰاﻋﻰ ﻣﺎدر ﻋﺒﻴﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤـﺮو ﺑـﻮد‬
‫ﻛﻪ اﺑﻮ ﺟﻬﻢ ﺑﻦ ﺣﺬاﻓﺔ ﺑﻦ ﻏﺎﻧﻢ در ﻣﻜﻪ او را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﺮ دو ان ﻣﺸﺮك ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در رﺑﻴﻊ اﻻﺧﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻋﻜﺎﺷﺔ ﺑﻦ ﻣﺤﺼﻦ را ﺑﺎ ﭼﻬـﻞ‬
‫ﻛﺲ‪ ،‬و از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ اﻗﺮم و ﺷﺠﺎع ﺑﻦ وﻫﺐ‪ ،‬ﺳﻮى ﻏﻤﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻗﻮم دﺷﻤﻦ ﺧﺒﺮ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻓﺮارى ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻋﻜﺎﺷﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ آب آﻧﻬﺎ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻃﻼﻳﻪداران ﺑﻪ ﻫـﺮ ﺳـﻮ ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﻛـﻪ ﻳﻜـﻰ از‬
‫ﺧﺒﺮﮔﻴﺮان دﺷﻤﻦ را ﺑﻴﺎوردﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﭘﺎﻳﺎن ﻗﻮم را ﻧﺸﺎن داد و دوﻳﺴﺖ ﺷﺘﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در رﺑﻴﻊ اﻻول اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ را ﺑﺎ ده ﻛﺲ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻗـﻮم‬
‫دﺷﻤﻦ ﻛﻤﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن او و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﺨﻔﺘﻨﺪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﻪ ﻳﺎران ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﺧﻮد‬
‫او زﺧﻤﺪار ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در رﺑﻴﻊ اﻻﺧﺮ اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺟﺮاح را ﺑﺎ ﭼﻬﻞ ﻛﺲ ﺑـﻪ ﺳـﻔﺮ ﺟﻨﮕـﻰ‬
‫ﺳﻮى ذو اﻟﻘﺼﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﭘﻴﺎده ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺳﺤﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﻮم ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮى‬
‫ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺗﻌﺪادى ﺷﺘﺮ و ﻣﻘﺪارى ﻛﺎﻻى اﺳﻘﺎط ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺮد ﻛﻪ اﺳـﻼم آورد و ﭘﻴﻤﺒـﺮ او را‬
‫رﻫﺎ ﻛﺮد‪.‬‬
‫و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ را ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺳﻮى ﺟﻤﻮم ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻳﻜﻰ از زﻧﺎن ﺑﻨﻰ ﻣﺮﻳﻨﻪ را ﻛـﻪ‬
‫ﺣﻠﻴﻤﻪ ﻧﺎم داﺷﺖ ﺑﮕﺮﻓﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﺟﺎﻫﺎى ﺳﻠﻴﻢ رﻫﻨﻤـﺎﻳﻰ ﻛـﺮد و ﺗﻌـﺪادى ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪ و ﺑـﺰ اﺳـﻴﺮ‬
‫ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺷﻮﻫﺮ ﺣﻠﻴﻤﻪ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻴﺮان ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﻪ ﺣﻠﻴﻤﻪ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در ﺟﻤﺎدى اﻻول اﻳﻦ ﺳﺎل زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺳـﻮى ﻋـﻴﺺ رﻓـﺖ و ﻛـﺎروان اﺑـﻮ‬
‫اﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻊ را ﺑﺎ اﻣﻮال آن ﺑﮕﺮﻓﺖ و او ﺑﻪ زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد ﻛﻪ وى را ﭘﻨﺎه داد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ اﻳﻦ ﺳﺎل زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﺎ ﭘﺎﻧﺰده ﻛﺲ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺳﻮى ﻃﺮف رﻓﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻗﻮم ﺑﻨﻰ ﺛﻌﻠﺒﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺪوﻳﺎن ﺑﮕﺮﻳﺨﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى آﻧﻬﺎ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻴﺴﺖ ﺷﺘﺮ از آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﮕﺮﻓﺖ‪ .‬رﻓﺖ و آﻣﺪ وى ﭼﻬﺎر روز ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ اﻳﻦ ﺳﺎل زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺳﻮى ﺣﺴﻤﻰ رﻓﺖ و ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ دﺣﻴﻪ ﻛﻠﺒﻰ از ﭘﻴﺶ ﻗﻴﺼﺮ ﺑﺎز ﻣﻰآﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﺎل و ﺟﺎﻣﻪ ﺑﺪو ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺣﺴﻤﻰ رﺳﻴﺪ ﮔﺮوﻫﻰ از‬
‫ﻗﻮم ﺟﺬام راه وى را ﺑﺰدﻧﺪ و ﭼﻴﺰى ﺑﺮاى او ﻧﮕﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ رود ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ آﻣـﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ را ﺳﻮى ﺣﺴﻤﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺟﻤﻴﻠﻪ دﺧﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ اﺑﻰ اﻓﻠﺢ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ را از‬
‫او آورد‪ ،‬ﺳﭙﺲ وى را ﻃﻼق داد و ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﺟﺎرﻳﻪ او را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪ را از او آورد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮادر ﻣﺎدرى ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪223‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﻫﻢ در رﺟﺐ اﻳﻦ ﺳﺎل زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺳﻮى وادى اﻟﻘﺮى رﻓﺖ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ در ﺷﻌﺒﺎن اﻳﻦ ﺳﺎل ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻮف ﺳﻮى دوﻣﺔ اﻟﺠﻨﺪل رﻓﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻗـﻮم ﺑـﻪ‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﺗﻮ درآﻣﺪﻧﺪ دﺧﺘﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺸﺎن را ﺑﻪ زﻧﻰ ﺑﮕﻴﺮ‪ «.‬و ﭼﻮن ﻗﻮم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺗﻤﺎﺿـﺮ دﺧﺘـﺮ‬
‫اﺻﺒﻎ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺎدر اﺑﻮ ﺳﻠﻤﻪ ﺷﺪ و ﭘﺪر وى ﺳﺎﻻر و ﺷﺎه ﻗﻮم ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻰ ﺳﺨﺖ ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدم دﻋﺎى ﺑﺎران ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در رﻣﻀﺎن اﻳﻦ ﺳﺎل ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺳﻮى ﻓﺪك رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺻﺪ ﻣﺮد ﺳﻮى ﻓﺪك رﻓﺖ ﻛﻪ ﻃﺎﻳﻔﻪاى از ﺑﻨـﻰ ﺳـﻌﺪ‬
‫ﺑﻦ ﺑﻜﺮ آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺟﻤﻌﻰ از آﻧﻬﺎ آﻫﻨﮓ ﻛﻤﻚ ﺑـﺎ ﻳﻬـﻮدان ﺧﻴﺒـﺮ‬
‫دارﻧﺪ و ﻋﻠﻰ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺑﻪ راه ﻣﻰرﻓﺖ و روز ﻧﻬﺎن ﻣﻰﺷﺪ و ﻳﻜﻰ را ﻛﻪ ﺧﺒﺮﮔﻴﺮ ﻗﻮم ﺑﻮد دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻛـﺮد و او ﮔﻔـﺖ‬
‫ﻛﻪ وى را ﺑﻪ ﺧﻴﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﻚ ﻗﻮم را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﺮﺿﻪ دارد و در ﻋﻮص ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻴﺒﺮ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺳﻮى ام ﻗﺮﻓﻪ در رﻣﻀﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد ﻛـﻪ ام ﻗﺮﻓـﻪ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤـﻪ دﺧﺘـﺮ‬
‫رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﺑﺪر‪ ،‬را ﺑﻜﺸﺖ‪ ،‬و ﻗﺘﻞ وى ﺻﻮرﺗﻰ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ دو ﭘﺎﻳﺶ را ﺑﻪ دو ﺷﺘﺮ ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮاﻧﺪﻧﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺑﻪ دو ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺪ‪ ،‬و او ﭘﻴﺮى ﻓﺮﺗﻮت ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ را ﺳﻮى وادى اﻟﻘﺮى ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﻰ ﻓﺰاره رو ﺑﻪ رو ﺷـﺪ‬
‫و ﺟﻤﻌﻰ از ﻳﺎران وى ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و زﻳﺪ از ﻣﻴﺎن ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺑﮕﺮﻳﺨﺖ و وردة ﺑﻦ ﻋﻤﺮ و ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﺳـﻌﺪ‬
‫ﺟﺰو ﻛﺸﺘﻪﺷﺪﮔﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﺑﺪر او را ﺑﻜﺸﺖ و ﭼﻮن زﻳﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻧﺬر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺟﻨﺐ ﻧﺸﻮد ﺗـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻓﺰاره رود‪ ،‬و ﭼﻮن زﺧﻢ وى ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﺎ ﺳﭙﺎﻫﻰ ﺳـﻮى ﺑﻨـﻰ ﻓـﺰاره ﻓﺮﺳـﺘﺎد و در وادى‬
‫اﻟﻘﺮى ﺑﺎ آﻧﻬﺎ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ و ﻛﺴﺎن ﺑﻜﺸﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﻣﺴﺤﺮ ﻳﻌﻤﺮى از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮد و ام ﻗﺮﻓﻪ و دﺧﺘـﺮ او را‬
‫اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ او را ﺑﻜﺸﻨﺪ و او را ﺑﻪ دو ﺷﺘﺮ ﺑﺴﺖ و دو ﻧﻴﻤﻪ ﻛﺮد و دﺧﺘﺮ ام ﻗﺮﻓﻪ را ﺑـﺎ ﻋﺒـﺪ اﷲ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺴﻌﺪه ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬دﺧﺘﺮ ام ﻗﺮﻓﻪ اﺳﻴﺮ ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻛﻮع ﺑﻮد و ام ﻗﺮﻓﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮد و‬
‫ﻋﺮﺑﺎن ﺑﻤﺜﻞ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﺷﺮﻳﻔﺘﺮ از ام ﻗﺮﻓﻪ ﺑﻮدى‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﺒﻮدى‪ «.‬ﭘﻴﻤﺒﺮ دﺧﺘﺮ را از ﺳﻠﻤﻪ ﺧﻮاﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺪو ﺑﺨﺸﻴﺪ و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ دﺧﺘﺮ را ﺑﻪ ﺣﺰن ﺑﻦ اﺑﻰ وﻫﺐ ﺧﺎل ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻦ ﺣﺰن را از او‬
‫آورد‪.‬‬
‫رواﻳﺖ دﻳﮕﺮ درﺑﺎره اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ از ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ اﻛﻮع ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻻر ﻗﻮم اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻗﺤﺎﻓﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ را ﺳﺎﻻر ﻣﺎ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﻨﻰ ﻓﺰاره رﻓﺘﻴﻢ و ﭼﻮن ﺑﻪ آب آﻧﻬﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪﻳﻢ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ ﺑﺨﻮاﺑﻴﻢ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﺑﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻳﻢ و ﺑﺮ ﺳﺮ آب‪ ،‬ﻛﺴـﺎن ﺑﻜﺸـﺘﻴﻢ و‬
‫ﻣﻦ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻛﺴﺎن را دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺎ زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺳﻮى ﻛﻮه ﻣﻰرﻓﺘﻨﺪ و ﺗﻴﺮى ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ و ﻛﻮه اﻧـﺪاﺧﺘﻢ و ﭼـﻮن‬
‫ﺗﻴﺮ را ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ و ﻣﻦ آﻧﻬﺎ را ﺳﻮى اﺑﻮ ﺑﻜﺮ آوردم‪ .‬زﻧﻰ از ﺑﻨﻰ ﻓﺰاره در آن ﻣﻴﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻮﺳﺘﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد و دﺧﺘﺮش را ﻛﻪ از زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ زﻧﺎن ﻋﺮب ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪224‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪم و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا در ﺑﺎزار ﺑﺪﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺳﻠﻤﻪ اﻳﻦ زن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺨﺪا ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ او ﺷﺪهام و ﻫﻨﻮز دﺳﺖ ﺑﻪ او ﻧﺰدهام‪ «.‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻴﺰى ﻧﮕﻔﺖ و روز دﻳﮕﺮ ﺑﺎز‬
‫ﻣﺮا در ﺑﺎزار ﺑﺪﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺳﻠﻤﻪ اﻳﻦ زن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺨﺪا ﻫﻨﻮز دﺳﺖ ﺑﻪ او ﻧﺰدهام و ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺗﻮ اﺳﺖ‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛـﻪ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از اﺳﻴﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻛﻪ در ﭼﻨﮓ ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﻮدﻧﺪ در ﻋﻮض وى آزاد ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﻛﺮز ﺑﻦ ﺟﺎﺑﺮ ﻓﻬﺮى ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺳﻮى ﻋﺮﻧﻴﺎن رﻓﺖ ﻛﻪ در ﺷﻮال‬
‫ﺳﺎل ﺷﺸﻢ ﭼﻮﭘﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺷﺘﺮان وى را ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﻛﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬رﺳﻮﻻن ﺳﻮى اﻣﻴﺮان و ﺷﺎﻫﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد در ﻣﺎه ذى ﺣﺠﻪ ﺷـﺶ ﻧﻔـﺮ را‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮﺷﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ رﻓﺘﻨﺪ ﺣﺎﻃﺐ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻠﺘﻌﻪ ﺳﻮى ﻣﻘﻮﻗﺲ رﻓﺖ‪ ،‬ﺷـﺠﺎع ﺑـﻦ وﻫـﺐ ﻛـﻪ در ﺑـﺪر‬
‫ﺣﻀﻮر داﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﺳﻮى اﺑﻮ ﺷﻤﺮ ﻏﺴﺎﻧﻰ رﻓﺖ‪ ،‬و دﺣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻛﻠﺒﻰ ﺳـﻮى ﻗﻴﺼـﺮ رﻓـﺖ‪ ،‬ﺳـﻠﻴﻂ ﺑـﻦ ﻋﻤـﺮ‬
‫ﻋﺎﻣﺮى را ﺳﻮى ﻫﻮذ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﺣﻨﻔﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺣﺬاﻓﻪ ﺳﻬﻤﻰ را ﺳﻮى ﺧﺴﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ‬
‫ﺿﻤﺮى را ﺳﻮى ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺒﻴﺐ ﻣﺼﺮى ﻣﻜﺘﻮﺑﻰ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺎم ﻓﺮﺳـﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﻤﺒـﺮ و ﺳـﺨﻨﺎﻧﻰ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮﺳﺘﺎدن رﺳﻮﻻن ﺑﺎ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ در آن ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻣﻜﺘـﻮب را ﺑـﺎ ﻳﻜـﻰ از ﻣﻌﺘﻤـﺪان ﺷـﻬﺮ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻴﺶ اﺑﻦ ﺷﻬﺎب زﻫﺮى ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ آﻧﺮا ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد‪ .‬در ﻣﻜﺘﻮب آﻣﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﻳـﺎران‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ رﺳﺎﻟﺖ ﻣﺮا ﺑﮕﺰارﻳﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻮارﻳﺎن ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻦ ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ‬
‫اﺧﺘﻼف ﻣﻜﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﺎران ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﺧﺘﻼف ﺣﻮارﻳﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻴﺴﻰ ﺣﻮارﻳﺎن را ﺑﻪ اﺑﻼغ رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮﻳﺶ دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن اﻣﺘﻨـﺎع‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و او ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺮد و ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻫﺮ ﻳﻜﻴﺸﺎن ﺑﻪ زﺑـﺎن ﻗـﻮﻣﻰ ﻛـﻪ ﻣـﺄﻣﻮر آن ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ ﺳـﺨﻦ‬
‫ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﻴﺴﻰ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰى اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮوﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻠﻴﻂ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو را ﺳﻮى ﻫﻮذة ﺑﻦ ﻋﻠﻰ اﻣﻴـﺮ ﻳﻤﺎﻣـﻪ ﻓﺮﺳـﺘﺎد و ﻋـﻼء ﺑـﻦ‬
‫ﺣﻀﺮﻣﻰ را ﺳﻮى ﻣﻨﺬر ﺑﻦ ﺳﺎوى اﻣﻴﺮ ﺑﺤﺮﻳﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص را ﺳﻮى ﺟﻴﻔﺮ ﺑﻦ ﺟﻠﻨـﺪا و ﻋﺒـﺎدة ﺑـﻦ‬
‫ﺟﻠﻨﺪا اﻣﻴﺮان ﻋﻤﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺣﺎﻃﺐ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻠﺘﻌﻪ را ﺳﻮى ﻣﻘﻮﻗﺲ اﻣﻴﺮ اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻧﺎﻣـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ را‬
‫ﺑﺪو داد و ﻣﻘﻮﻗﺲ ﭼﻬﺎر ﻛﻨﻴﺰ ﻫﺪﻳﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺎرﻳﻪ ﻣﺎدر اﺑﺮاﻫﻴﻢ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮد و دﺣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻛﻠﺒﻰ‬
‫را ﺳﻮى ﻗﻴﺼﺮ ﭘﺎدﺷﺎه روم ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻫﺮﻗﻞ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺪو داد در آن ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﺳﭙﺲ آﻧﺮا ﻣﻴﺎن‬
‫ران و ﺗﻬﻴﮕﺎه ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﺮدﻣﻰ ﺑﺎزرﮔﺎن ﺑﻮدﻳﻢ و ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺟﻨﮓ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد و ﺧﺴﺎرت ﻓﺮاوان دﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ و ﭼﻮن در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺻﻠﺢ اﻓﺘﺎد ﻣﻦ و ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﺗﺠـﺎرت ﺳـﻮى ﺷـﺎم‬
‫‪225‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫رﻓﺘﻴﻢ و ﻣﺤﻞ ﺗﺠﺎرت ﻣﺎ ﻏﺰه ﺑﻮد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ آﻧﺠﺎ رﺳﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﻗﻞ ﺑﺮ ﭘﺎرﺳﻴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ وى ﺑﻮدﻧﺪ ﻏﻠﺒﻪ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﺮون راﻧﺪه ﺑﻮد و ﺻﻠﻴﺐ ﺑﺰرگ را ﻛﻪ از وى ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺻﻠﻴﺐ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﺮ ﮔﺰارى از ﺣﻤﺺ ﻛﻪ ﻗﺮارﮔﺎه وى ﺑﻮد ﺑﺮون ﺷﺪ و ﭘﻴﺎده ﺳﻮى ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس رﻓـﺖ‬
‫ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ ﻧﻤﺎز ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاى او ﻓﺮﺷﻬﺎ ﮔﺴﺘﺮدﻧﺪ و ﮔﻠﻬﺎ اﻓﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ اﻳﻠﻴﺎ رﺳﻴﺪ و در آﻧﺠـﺎ ﻧﻤـﺎز ﻛـﺮد و‬
‫ﺑﻄﺮﻳﻘﺎن و اﺷﺮاف روم ﺑﺎ او ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻰ ﻏﻤﮕﻴﻦ ﺑﻮد و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻣﻰﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻄﺮﻳﻘﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﺎدﺷﺎه ﺗﺮا ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻣﻰﺑﻴﻨﻴﻢ!«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ ،‬دﻳﺸﺐ ﺧﻮاب دﻳﺪم ﻛﻪ ﭘﺎدﺷﺎه ﺧﺘﻨﻪ ﻇﻬﻮر ﻛﺮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﺎدﺷﺎه ﻗﻮﻣﻰ ﺟﺰ ﻳﻬﻮد ﺧﺘﻨﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ در ﻗﻠﻤﺮو ﺗﻮ و زﻳﺮ ﺗﺴﻠﻂ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺲ ﺑﻔﺮﺳﺖ ﺗﺎ ﻳﻬﻮدان ﻗﻠﻤﺮو ﺧﻮﻳﺶ را ﮔﺮدن ﺑﺰﻧﻨﺪ و از اﻳﻦ ﻏﻢ ﺑﻴﺎﺳﺎى‪«.‬‬
‫ﺑﻄﺮﻳﻘﺎن در اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﻣﻴﺮ ﺑﺼﺮى ﺑﻪ ﻧﺰد ﻫﺮﻗﻞ آﻣﺪ و ﻳﻜﻰ از ﻋﺮﺑﺎن را ﻫﻤﺮاه آورد‪ ،‬و‬
‫ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻠﻮك اﺧﺒﺎر را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻰرﺳﺎﻧﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﺳﺘﺎده اﻣﻴﺮ ﺑﺼﺮى ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣـﺮد از ﻋﺮﺑـﺎن‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺷﺘﺮ دارﻧﺪ و از ﺣﺎدﺛﻪ ﻋﺠﻴﺒﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﺎر وى رخ داده ﺳﺨﻦ دارد‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺎب از او ﭘﺮﺳﺶ‬
‫ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﻗﻴﺼﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬از اﻳﻦ ﻋﺮب ﺑﭙﺮس ﺣﺎدﺛﻪاى ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﺎر وى ﺑﻮده ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫و ﭼﻮن ﺗﺮﺟﻤﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺮب ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻣﺮدى ﻇﻬﻮر ﻛﺮده ﻛﻪ ﭘﻨﺪارد ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻤﻌﻰ ﭘﻴﺮو‬
‫او ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺟﻤﻌﻰ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ او ﻛﺮدهاﻧﺪ و در ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﺟﻨﮕﻬﺎ رﻓﺘﻪ و ﺑﺮ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻗﻴﺼﺮ ﮔﻔﺖ ﻋﺮب را ﺑﺮﻫﻨﻪ ﻛﻨﻨﺪ و دﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺘﻨﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮاﺑﻰ ﻛﻪ دﻳﺪم ﻫﻤﻴﻦ اﺳـﺖ ﻧـﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻪ ﻋﺮب را ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺮود‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺳﺎﻻر ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺧﻮﻳﺶ را ﺧﻮاﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﻪ ﺷﺎم را زﻳﺮ و رو ﻛﻦ و ﻳﻜﻰ از ﻗﻮم اﻳﻦ ﻣﺮد‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬را ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آر‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ در ﻏﺰه ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺳﺎﻻر ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﺎﺧﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ از ﻗﻮم اﻳﻦ ﻣﺮدﻳﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﺣﺠﺎز اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﺷﺎه آﻳﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ وى ﺑﺮﻓﺘﻴﻢ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺰد ﺷﺎه رﺳﻴﺪﻳﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ از ﺟﻤﺎﻋﺖ اﻳﻦ ﻣﺮد ﻫﺴﺘﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺪاﻣﺘﺎن ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ اوﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﻨﻢ‪ ،«.‬ﺑﺨﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﻛﺴﻰ را از اﻳﻦ ﺧﺘﻨﻪ ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻫﺮﻗﻞ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺎبﺗﺮ ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪226‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻴﺎ‪ «.‬و ﻣﺮا ﭘﻴﺶ روى ﺧﻮد ﻧﺸﺎﻧﺪ و ﻳﺎراﻧﻢ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻦ ﻧﺸـﺎﻧﻴﺪ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ از او ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻰﻛﻨﻢ اﮔﺮ دروغ ﮔﻔﺖ ﺳﺨﻦ او را رد ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ دروغ ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ ﺳﺨﻨﻢ را رد ﻧﻤﻰﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬وﻟـﻰ ﻣـﻦ ﺳـﺎﻻر ﻗـﻮم ﺑـﻮدم و دروغ را ﺧـﻮش‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻢ و ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ دروغ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻦ دروغ ﮔﻔﺘـﻪام ﺑـﺪﻳﻦ ﺟﻬـﺖ دروغ‬
‫ﻧﮕﻔﺘﻢ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻗﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬از اﻳﻦ ﻣﺮد ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻇﻬﻮر ﻛﺮده و دﻋﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮى دارد ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺪه‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﻴﺰ واﻧﻤﻮدن وى ﭘﺮداﺧﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﺎدﺷﺎه ﻛﺎر وى ﺑﺮاى ﺗﻮ ﭼﻪ اﻫﻤﻴـﺖ دارد ﻛـﻪ‬
‫وﺿﻊ وى ﻧﺎﭼﻴﺰﺗﺮ از آﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﻣﺎ ﻫﺮﻗﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت ﻣﻦ درﺑﺎره او ﺟﻮاب ﺑﺪه‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﺑﭙﺮس‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺴﺐ وى در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻧﺴﺐ وى ﺧﺎﻟﺺ و ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﻛﺴﻰ از ﺧﺎﻧﺪان وى ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ از او ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰاى داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ او زده ﻛﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰ وى را ﭘﺲ دﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺮوان او ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺿﻌﻴﻔﺎن و ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان و ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﻮ ﺳﺎل و زﻧﺎن و از ﻣﺮدم ﺳﺎﻟﺨﻮرده و ﺷـﺮﻳﻒ ﻛﺴـﻰ ﭘﻴـﺮوى او‬
‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺮوان وى دوﺳﺘﺶ دارﻧﺪ و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ وﻳﻨﺪ ﻳﺎ از او ﺑﻴﺰارى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و ﺟﺪا ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﭘﻴﺮو او ﻧﺸﺪه ﻛﻪ از وى ﺟﺪا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻨﮓ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ و او ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺟﻨﮓ داﻳﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻰ ﻣﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﮔﺎﻫﻰ ﻏﻠﺒﻪ از اوﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬و در ﭘﺮﺳﺸﻬﺎى دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰى ﻧﺒﻮد ﻛﻪ از و ﺧﺮده ﮔﻴﺮم و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬وﻟﻰ ﻣﺎ ﺑﺎ او ﺑﻪ ﺻـﻠﺤﻴﻢ و از‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺘﺶ در اﻣﺎن ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻫﺮﻗﻞ رﺷﺘﻪ ﺳﺨﻦ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺗﻮ درﺑـﺎره ﻧﺴـﺐ وى ﭘﺮﺳـﻴﺪم ﮔﻔﺘـﻰ ﺧـﺎﻟﺺ و‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪا ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻧﺴﺐ وى ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬آﻳﺎ ﻛﺴﻰ از ﺧﺎﻧﺪان وى ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ از او ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟ و ﮔﻔﺘﻰ ﻧﻪ‪.‬‬
‫‪227‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫از ﺗﻮ ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬آﻳﺎ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰاى داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﺪ و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ آورده ﻛـﻪ ﭘﺎدﺷـﺎﻫﻰ ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑﮕﻴـﺮد‪،‬‬
‫ﮔﻔﺘﻰ ﻧﻪ‪.‬‬
‫از ﭘﻴﺮوان او ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ ،‬ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻰ ﺿﻌﻴﻔﺎن و ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان و ﺟﻮاﻧﺎن ﻧﻮﺳﺎل و زﻧﺎﻧﻨـﺪ‪ .‬و در ﻫـﺮ زﻣـﺎن اﺗﺒـﺎع‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮان ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬ﭘﻴﺮوان وى دوﺳﺘﺶ دارﻧﺪ و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ وﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺰارى ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و از او ﺟﺪا ﻣـﻰﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘـﻰ‪:‬‬
‫ﻫﻴﭽﻜﺲ ﭘﻴﺮو او ﻧﺸﺪه ﻛﻪ از او ﺟﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻼوت اﻳﻤﺎن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن در دﻟﻰ ﻧﺸﺴﺖ ﺑﻴﺮون ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬آﻳﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﮔﻔﺘﻰ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬اﮔﺮ راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻰ وى ﺑﺮ ﻣﻠﻚ ﻣﻦ ﻏﻠﺒﻪ ﻣﻰﻳﺎﺑﺪ و ﺧﻮش دارم‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﺶ وى ﺑﺎﺷﻢ و ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ را ﺑﺸﻮﻳﻢ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻛﺎرت ﺑﺮو‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ از ﭘﻴﺶ ﻫﺮﻗﻞ درآﻣﺪم و دﺳﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻰزدم و ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﻛـﺎر ﭘﺴـﺮ‬
‫اﺑﻦ اﺑﻰ ﻛﺒﺸﻪ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻠﻮك ﺑﻨﻰ اﺻﻔﺮ در ﺷﺎم از او ﺑﺮ ﻗﺪرت ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ دﺣﻴﻪ ﻛﻠﺒﻰ ﺑﺮاى ﻫﺮﻗﻞ آورد ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪» :‬ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟـﺮﺣﻤﻦ اﻟـﺮﺣﻴﻢ‪ ،‬از ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺳﻮى ﻫﺮﻗﻞ‪ ،‬ﺑﺰرگ روم‪ ،‬درود ﺑﺮ آﻧﻜﻪ ﭘﻴﺮو ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌـﺪ‪ :‬اﺳـﻼم ﺑﻴـﺎر ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺎﻧﻰ و ﭘﺎداش ﺗﺮا دو ﺑﺎر دﻫﻨﺪ و اﮔﺮ روى ﺑﮕﺮداﻧﻰ ﮔﻨﺎه ﻛﺸﺘﻜﺎران ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺗﻮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ ﺷﻬﺎب زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫در اﻳﺎم ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻠﻚ ﻣﺮوان ﻳﻜﻰ از اﺳﻘﻔﺎن ﻧﺼﺎرى را دﻳﺪم ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻛﺎر ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ ﻫﺮﻗﻞ در اﻳﺎم‬
‫وى ﺑﻮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻫﺮﻗﻞ رﺳﻴﺪ آﻧﺮا ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﻣﻴﺎن ران و ﺗﻬﻴﮕﺎه ﺧﻮد ﻧﻬﺎد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻛﺴـﻰ ﻛـﻪ در روم‬
‫ﺑﻮد و ﻋﺒﺮاﻧﻰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ و ﻛﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﮕﻔﺖ و از ﻧﺎﻣﻪ وى ﺳﺨﻦ آورد و ﺟﻮاب آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑـﻰ ﮔﻔﺘﮕـﻮ‬
‫وى ﭘﻴﻤﺒﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ ﭘﻴﺮو او ﺷﻮ و ﺗﺼﺪﻳﻖ او ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻗﻞ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺑﻄﺮﻳﻘﺎن وى در ﻗﺼﺮى ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ درﻫﺎ را ﺑﺒﺴﺘﻨﺪ و از ﺑﺎﻻ ﺧﺎﻧـﻪاى ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻛﺮد ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه روﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﺮاى ﻛـﺎر ﻧﻴﻜـﻰ ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫آوردهام‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﻪ ﻣﻦ آﻣﺪه ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ دﻳﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ اﻧﺘﻈﺎر او‬
‫را ﻣﻰﺑﺮﻳﻢ و در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﭘﻴﺮو او ﺷﻮﻳﻢ و ﺗﺼﺪﻳﻘﺶ ﻛﻨﻴﻢ و دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻄﺮﻳﻘﺎن ﺑﻪ ﻳﻜﺼﺪا ﺑﺨﺮوﺷﻴﺪﻧﺪ و ﺳﻮى درﻫﺎى ﻗﺼﺮ دوﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮون ﺷﻮﻧﺪ و درﻫﺎ را ﺑﺴﺘﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﻗﻞ‬
‫ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﭘﺲ آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺶ از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه روﻣﻴﺎن آن ﺳﺨﻨﺎن ﮔﻔﺘﻢ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪﺑﻴﻨﻢ ﺛﺒﺎت ﺷﻤﺎ ﺑﺮ دﻳﻨﺘﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ و از رﻓﺘﺎر ﺷﻤﺎ ﺧﻮﺷﺪل ﺷﺪم‪ «.‬و ﺑﻄﺮﻳﻘﺎن وى‬
‫را ﺳﺠﺪه ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ درﻫﺎى ﻗﺼﺮ را ﺑﮕﺸﻮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪228‬‬

‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ دﺣﻴﺔ ﺑﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻛﻠﺒﻰ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ را ﺑﻪ ﻫﺮﻗﻞ داد ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻣﻰداﻧﻢ ﻛﻪ‬
‫رﻓﻴﻖ ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮﺳﻞ اﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ او ﻫﺴﺘﻴﻢ و در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻰ از روﻣﻴﺎن ﺑﺮ‬
‫ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﻢ دارم و ﮔﺮ ﻧﻪ ﭘﻴﺮو او ﻣﻰﺷﺪم‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺿﻐﺎﻃﺮ اﺳﻘﻒ ﺑﺮو و ﻛﺎر رﻓﻴﻖ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﺎ او ﺑﮕﻮى ﻛـﻪ‬
‫او ﻣﻴﺎن روﻣﻴﺎن از ﻣﻦ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ و ﺳﺨﻨﺶ ﻧﺎﻓﺬﺗﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺑﻴﻦ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دﺣﻴﻪ ﭘﻴﺶ اﺳﻘﻒ رﻓﺖ و ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻫﺮﻗﻞ آورده ﺑﻮد و او را ﺑﻪ اﺳﻼم دﻋـﻮت‬
‫ﻣﻰﻛﺮد ﺑﺎ وى در ﻣﻴﺎن ﻧﻬﺎد‪ .‬ﺿﻐﺎﻃﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا رﻓﻴﻖ ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮﺳﻞ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺎ او را ﺑﻪ ﺻﻔﺖ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ و‬
‫ﻧﺎم او را در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﻳﺎﺑﻴﻢ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮﻓﺖ و ﺟﺎﻣﻪ ﺳﻴﺎه از ﺗﻦ در آورد و ﺟﺎﻣﻪ ﺳﭙﻴﺪ ﭘﻮﺷﻴﺪ و ﻋﺼـﺎى‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻧﺰد روﻣﻴﺎن رﻓﺖ ﻛﻪ در ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه روﻣﻴﺎن‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪاى از اﺣﻤﺪ آﻣﺪه ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎ را ﺳﻮى ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﻦ ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﺟﺰ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ و اﺣﻤـﺪ ﺑﻨـﺪه و‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده اوﺳﺖ‪ «.‬و روﻣﻴﺎن ﻳﻚ دل ﺑﺮ او ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺪان ﺑﺰدﻧﺪش ﻛﻪ ﺟﺎن داد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن دﺣﻴﻪ ﭘﻴﺶ ﻫﺮﻗﻞ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺑﺮ او ﻓﺮو ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻢ ﻛـﻪ ﻣـﺎ از روﻣﻴـﺎن ﺑـﺮ‬
‫ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﻤﻨﺎﻛﻴﻢ‪ ،‬ﺿﻐﺎﻃﺮ ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﻣﻦ ﺑﻮد و ﺳﺨﻨﺶ ﻧﺎﻓﺬﺗﺮ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﻳﺴﺎر ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻫﺮﻗﻞ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ از ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺷﺎم ﺳـﻮى ﻗﺴـﻄﻨﻄﻨﻴﻪ رود و اﻳـﻦ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ‬
‫ﺧﺒﺮى ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻛﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬روﻣﻴﺎن را ﻓـﺮاﻫﻢ آورد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى ﮔـﺮوه‬
‫روﻣﻴﺎن ﻣﻦ ﭼﻨﺪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ در آن ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮﺳﻞ اﺳﺖ و ﻣﺎ او را در ﻛﺘﺎب ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻰﻳـﺎﺑﻴﻢ و ﺑـﻪ ﺻـﻔﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻰﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﭘﻴﺮو او ﺷﻮﻳﻢ و در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻠﻚ ﻣﺎ از ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ و ﻣﺮد ﺑﻴﺸﺘﺮ دارﻳﻢ و دﻳﺎرﻣﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻳﺮ دﺳﺖ ﻋﺮﺑـﺎن‬
‫ﺷﻮﻳﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﻪ او ﺟﺰﻳﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ دﻫﻴﻢ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎﻟﻰ ﻛﻪ ﻣﻰدﻫﻴﻢ ﺷﻮﻛﺖ وى را از ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕـﺮداﻧﻴﻢ‬
‫و از ﺟﻨﮓ وى در اﻣﺎن ﻣﺎﻧﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎر ﻣﺎ از ﻫﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ و ﻣﻠﻜﻤﺎن ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ و دﻳﺎرﻣﺎن ﻣﺤﻜﻤﺘـﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ زﺑـﻮن‬
‫ﻋﺮﺑﺎن ﺷﻮﻳﻢ و ﺑﺎج ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﻫﻴﻢ ﺑﺨﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺑﺎ او ﺻﻠﺢ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺳﻮرﻳﻪ را ﺑﺪو دﻫﻢ و ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺷﺎم را ﺑﻪ ﻣﻦ واﮔﺬارد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ و ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺳﻮرﻳﻪ‪ :‬ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ و اردن و دﻣﺸﻖ و ﺣﻤﺺ و اﻳﻦ ﺳﻮى درﺑﻨﺪ ﺑﻮد و آن ﺳﻮى درﺑﻨﺪ را‬
‫ﺷﺎم ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺳﻮرﻳﻪ را ﻛﻪ ﺳﺮ ﮔﻞ ﺷﺎم اﺳﺖ ﺑﺪو دﻫﻴﺪ ﺑﺨﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫‪229‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﭼﻮن از ﻗﺒﻮل ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺮﻗﻞ درﻳﻎ ﻛﺮدﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ او ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮﻳﺪ ﻣﻐﻠﻮب ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ .«.‬ﭘﺲ از آن ﺑﺮ اﺳﺘﺮى ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ درﺑﻨﺪ رﺳﻴﺪ و رو ﺑﻪ ﺳـﺮزﻣﻴﻦ‬
‫ﺷﺎم اﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬درود ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺳﻮرﻳﻪ‪ ،‬درود وداع‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺷﺠﺎع ﺑﻦ وﻫﺐ را ﺑﻪ ﻣﻨﺬر ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑـﻦ اﺑـﻰ ﺷـﻤﺮ‬
‫اﻣﻴﺮ دﻣﺸﻖ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺎﻣﻪ وى ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪:‬‬
‫»درود ﺑﺮ آﻧﻜﻪ ﭘﻴﺮو ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد و ﺑﺪان اﻳﻤﺎن آورد‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﺮا دﻋﻮت ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﻰ ﺷﺮﻳﻚ‬
‫اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎرى ﺗﺎ ﻣﻠﻚ ﺗﻮ ﺑﺮاﻳﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺷﺠﺎع ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﺣﺎرث داد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ ﻣﻠﻚ ﻣﺮا ﻣﻰﮔﻴﺮد ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻨـﮓ او ﻣـﻰآﻳـﻢ‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﭼﻮن اﻳﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻠﻜﺶ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﺑﻰ اﻣﻴﻪ ﺿﻤﺮى را در ﻣﻮرد ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑـﻰ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ و ﻳﺎران وى ﺳﻮى ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻧﺎﻣﻪاى ﻧﻮﺷﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن‪:‬‬
‫»ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‪ :‬از ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻧﺠﺎﺷﻰ اﺻﺤﻢ ﭘﺎدﺷﺎه ﺣﺒﺸـﻪ‪ .‬درود ﺑـﺮ ﺗـﻮ‪،‬‬
‫ﻣﻦ درود ﺧﺪاى ﻣﻠﻚ ﻗﺪوس ﺳﻼم ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻬﻴﻤﻦ ﻣﻰﮔﻮﻳﻢ و ﺷﻬﺎدت ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ ﻋﻴﺴﻰ ﭘﺴـﺮ ﻣـﺮﻳﻢ‬
‫روح ﺧﺪا و ﻛﻠﻤﻪ اوﺳﺖ ﻛﻪ وى را ﺑﻪ ﻣﺮﻳﻢ دوﺷﻴﺰه ﭘﺎﻛﻴﺰه ﻋﻔﻴﻒ اﻟﻘﺎ ﻛﺮد و ﻋﻴﺴﻰ را ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺖ و ﺧﺪا‬
‫ﻋﻴﺴﻰ را از روح و دم ﺧﻮد آﻓﺮﻳﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ آدم را از روح و دم ﺧﻮد آﻓﺮﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧـﻪ ﺑـﻰ‬
‫ﺷﺮﻳﻚ و اﻃﺎﻋﺖ وى دﻋﻮت ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﺮو ﻣﻦ ﺷﻮى و ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﻣﺮا ﻓﺮﺳﺘﺎده اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎرى ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻢ و ﭘﺴﺮ ﻋﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﺟﻌﻔﺮ و ﺟﻤﻌﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺳﻮى ﺗﻮ ﻓﺮﺳﺘﺎدهام و ﭼﻮن ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﭙﺬﻳﺮ و از ﺗﻜﺒﺮ ﺑﺮ ﻛﻨﺎر ﺑﺎش ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﺮا ﺑﺎ ﺳﭙﺎﻫﺖ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا ﻣﻰﺧﻮاﻧﻢ و اﺑﻼغ ﻛﺮدم و اﻧﺪرز‬
‫دادم‪ ،‬اﻧﺪرز ﻣﺮا ﺑﭙﺬﻳﺮ و درود ﺑﺮ آﻧﻜﻪ ﭘﻴﺮو ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫و ﻧﺠﺎﺷﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا از ﻧﺠﺎﺷﻰ اﺻﺤﻢ ﺑﻦ اﺑﺤﺮ‪ ،‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬درود‬
‫و رﺣﻤﺖ و ﺑﺮﻛﺎت ﺧﺪا ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺎد‪ ،‬ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪاى ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ اﺳﻼم ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪ :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪،‬‬
‫ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮ و ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﻛﻪ درﺑﺎره ﻋﻴﺴﻰ ﻳﺎد ﻛﺮده ﺑﻮدى ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪاى آﺳﻤﺎن ﻛﻪ ﻋﻴﺴﻰ ﺣﺮﻓﻰ ﺑـﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻤﻰاﻓﺰاﻳﺪ و ﻣﺎ دﻳﻨﻰ را ﻛﻪ آوردهاى ﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ و ﭘﺴـﺮ ﻋـﻢ ﺗـﺮا ﺑـﺎ ﻳـﺎراﻧﺶ ﭘـﺬﻳﺮﻓﺘﻴﻢ و ﺷـﻬﺎدت‬
‫ﻣﻰدﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺒﺮ راﺳﺘﮕﻮ و ﺗﺼﺪﻳﻘﮕﺮ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻰ و ﻣﻦ ﺑﺎ ﺗﻮ و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻳـﺖ ﺑﻴﻌـﺖ ﻛـﺮدهام و ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺖ وى ﺑﻪ ﺧﺪاى ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﻳﻤﺎن آوردهام و ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد ارﻫﺎ را ﺳﻮى ﺗﻮ ﻓﺮﺳـﺘﺎدم ﻛـﻪ ﻣـﻦ ﺟـﺰ ﺑـﺮ‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺗﺴﻠﻂ ﻧﺪارم‪ ،‬و اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻰ‪ ،‬ﺳﻮى ﺗﻮ آﻳﻢ و ﺷﻬﺎدت دﻫﻢ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺗﻮ ﺑﺮ ﺣﻖ اﺳﺖ‪ ،‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﺧﺪا درود ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺎد‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪230‬‬

‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺠﺎﺷﻰ ﭘﺴﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﺼﺖ ﺗﻦ از ﺣﺒﺸﻴﺎن در ﻛﺸﺘﻰاى ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﭼﻮن ﺑﻪ دل درﻳﺎ‬
‫رﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﺸﺘﻰ آﻧﻬﺎ ﻏﺮق ﺷﺪ و ﻫﻤﮕﻰ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ام ﺣﺒﻴﺒﻪ دﺧﺘﺮ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن را زن او ﻛﻨﺪ‬
‫و او را ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺒﺸﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺪ و ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻛﻨﻴﺰ ﺧﻮد را ﻛﻪ اﺑﺮﻫﻪ ﻧﺎم داﺷﺖ ﭘـﻴﺶ‬
‫ام ﺣﺒﻴﺒﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎرى ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺪو ﺧﺒﺮ داد و ﮔﻔﺖ ﻳﻜﻰ را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻬﺪهدار ازدواج او ﺷﻮد‪ ،‬و‬
‫ام ﺣﺒﻴﺒﻪ از ﺧﻮﺷﺪﻟﻰ زﻳﻮر ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺑﺮﻫﻪ ﺑﺨﺸﻴﺪ و ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺎص را از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻧﺠﺎﺷﻰ از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮاﻧﺪ و ﺧﺎﻟﺪ ﻧﻴﺰ ﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮاﻧﺪ و ام ﺣﺒﻴﺒـﻪ را ﺑـﻪ زﻧـﻰ ﭘﻴﻤﺒـﺮ داد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻧﺠﺎﺷﻰ ﭼﻬﺎر ﺻﺪ دﻳﻨﺎر ﺻﺪاق ام ﺣﺒﻴﺒﻪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ داد‪ ،‬و ﭼﻮن دﻳﻨﺎرﻫـﺎ ﺑـﻪ دﺳـﺖ ام ﺣﺒﻴﺒـﻪ‬
‫رﺳﻴﺪ آﻧﺮا ﭘﻴﺶ اﺑﺮﻫﻪ آورد و ﭘﻨﺠﺎه ﻣﺜﻘﺎل از آﻧﺮا ﺑﺪو داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ زﻳﻮر ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑـﻪ ﺗـﻮ دادم ﭼﻴـﺰى‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻣﻦ داد‪«.‬‬
‫اﺑﺮﻫﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﭼﻴﺰى از ﺗﻮ ﻧﮕﻴـﺮم و آﻧﭽـﻪ را ﮔﺮﻓﺘـﻪام ﭘـﺲ دﻫـﻢ ﻣـﻦ روﻏﻨـﺪار و‬
‫ﺟﺎﻣﻪدار ﭘﺎدﺷﺎﻫﻢ و ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ اﻳﻤﺎن آوردهام و از ﺗﻮ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﺳﻼم ﻣﺮا ﺑﺪو رﺳﺎﻧﻰ‪«.‬‬
‫و ام ﺣﺒﻴﺒﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه اﺑﺮﻫﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻪ زﻧﺎن ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﻪ ﻋﻮد و ﻋﻨﺒﺮ ﺑﺮاى ﺗﻮ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ «.‬و ﭼﻨﺎن ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻮد و ﻋﻨﺒﺮ زﻧﺎن ﻧﺠﺎﺷﻰ را ﭘﻴﺶ ام ﺣﺒﻴﺒﻪ ﻣﻰدﻳﺪ و ﭼﻴﺰى ﻧﻤﻰﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ام ﺣﺒﻴﺒﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در دو ﻛﺸﺘﻰ ﺳﻮار ﺷﺪﻳﻢ و ﻧﺎﺧﺪاﻳﺎن ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﺎر رﺳﻴﺪﻳﻢ و ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺐ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ‬
‫ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺧﻴﺒﺮ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺳﻮى او ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻦ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪم ﺗﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻣﻦ ﭘﻴﺶ او‬
‫رﻓﺘﻢ و از ﻣﻦ درﺑﺎره ﻧﺠﺎﺷﻰ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻰﻛﺮد و ﻣﻦ ﺳﻼم اﺑﺮﻫﻪ را ﺑـﺪو رﺳـﺎﻧﻴﺪم و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺳـﻼم وى را ﺟـﻮاب‬
‫ﮔﻔﺖ‪ .‬و ﭼﻮن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ام ﺣﺒﻴﺒﻪ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﭘﺴﻨﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﺧﺴﺮو ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ و ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺎ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑـﻦ ﺣﺬاﻓـﻪ‬
‫ﺳﻬﻤﻰ ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﻮد‪:‬‬
‫»ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ از ﻣﺤﻤﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺧﺴﺮو‪ ،‬ﺑﺰرگ ﭘﺎرﺳﻴﺎن‪ ،‬درود ﺑـﺮ آﻧﻜـﻪ ﭘﻴـﺮو‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ وى اﻳﻤﺎن آرد و ﺷﻬﺎدت دﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻰ ﺟﺰ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﻣـﻦ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺳﻮى ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻢ ﺗﺎ ﻫﻤﻪ زﻧﺪﮔﺎن را ﺑﻴﻢ دﻫﻢ‪ ،‬اﺳﻼم ﺑﻴﺎر ﺗﺎ ﺳـﺎﻟﻢ ﺑﻤـﺎﻧﻰ و اﮔـﺮ درﻳـﻎ‬
‫ﻛﻨﻰ ﮔﻨﺎه ﻣﺠﻮﺳﺎن ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺗﻮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﺧﺴﺮو ﻧﺎﻣﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺪرﻳﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻠﻜﺶ ﭘﺎره ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﺒﻴﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﺧﺴﺮو ﺑﻪ ﺑﺎذان ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواى ﻳﻤﻦ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﻪ دو ﻣﺮد دﻟﻴﺮ ﺑﻪ ﻧـﺰد‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮد ﺣﺠﺎزى ﻓﺮﺳﺖ ﻛﻪ او را ﺳﻮى ﻣﻦ آرﻧﺪ و ﺑﺎذان ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﭘﻴﺸﮕﺎر ﺧﻮد را ﻛﻪ ﺧـﻂ ﻓﺎرﺳـﻰ ﻣـﻰﻧﻮﺷـﺖ و‬
‫‪231‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺣﺴﺎب ﻣﻰداﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻳﻜﻰ از ﭘﺎرﺳﻴﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺴﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻧﺎﻣﻪاى ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ ﺳـﻮى ﺧﺴـﺮو‬
‫ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ دﻳﺎر اﻳﻦ ﻣﺮد ﺷﻮ و ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﻛﻦ و ﺧﺒﺮ او را ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺑﻴﺎر‪«.‬‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺑﺎذان ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﺎﻳﻒ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن را آﻧﺠﺎ دﻳﺪﻧﺪ و از ﻛﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ وى در ﻣﺪﻳﻨﻪ اﺳﺖ و از آﻣﺪن آﻧﻬﺎ ﺧﻮﺷﺪل ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺸـﺎرت ﻛـﻪ ﺧﺴـﺮو‪ ،‬ﺷـﺎه‬
‫ﺷﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺑﺎ او در اﻓﺘﺎد و ﻛﺎرش ﺑﻪ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ‪«.‬‬
‫و ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺎﻫﻨﺸﺎه ﺷﺎه ﺷﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺧﺴﺮو‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﺎه ﺑـﺎذان‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﻪ ﻛﺲ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ و ﺗﺮا ﺑﺒﺮد و ﻣﺮا ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻴﺎﻳﻰ و اﮔﺮ ﺑﻴﺎﻳﻰ ﻧﺎﻣﻪاى ﺑﻪ ﺷﺎهﺷﺎن‬
‫ﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﻓﺘﺪ و دﺳﺖ از ﺗﻮ ﺑﺪارد و اﮔﺮ ﻧﻴﺎﻳﻰ داﻧﻰ ﻛﻪ ﺗﺮا ﺑﺎ ﻗﻮﻣـﺖ ﻧـﺎﺑﻮد ﻛﻨـﺪ و دﻳـﺎرت را ﺑـﻪ‬
‫وﻳﺮاﻧﻰ دﻫﺪ‪«.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ آن دو ﺗﻦ ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ رﻳﺶ ﺧﻮد را ﺗﺮاﺷﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺒﻴﻞ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫دﻳﺪن آﻧﻬﺎ را ﺧﻮش ﻧﺪاﺷﺖ و ﺳﻮى آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ ﮔﻔﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ «.‬ﻣﻘﺼﻮدﺷﺎن ﺧﺴﺮو ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻟﻰ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ رﻳﺶ ﺑﮕﺬارم و ﺳﺒﻴﻞ ﺑﺴﺘﺮم‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮوﻳﺪ و ﻓﺮدا ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻳﻴﺪ‪«.‬‬
‫و از آﺳﻤﺎن ﺑﺮاى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺧﺒﺮ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺷﻴﺮوﻳﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﺴﺮو را ﺑﺮ او ﻣﺴﻠﻂ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﻣﺎه ﻓﻼن و‬
‫ﺷﺐ ﻓﻼن در ﻓﻼن وﻗﺖ ﺷﺐ ﭘﺪر را ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻴﺮوﻳﻪ ﺷﺐ ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ دﻫﻢ ﺟﻤﺎدى اﻻول ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ ﻫﺠﺮت ﺷﺶ ﺳـﺎﻋﺖ از ﺷـﺐ رﻓﺘـﻪ‬
‫ﭘﺪر را ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺒﻴﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ آن دو ﻓﺮﺳﺘﺎده را ﺑﺨﻮاﺳﺖ و ﺧﺒﺮ را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﻰداﻧﻰ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ؟ ﻣﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از اﻳﻦ را ﺑﺮ ﺗﻮ ﻧﻤﻰﺑﺨﺸﻴﻢ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ را ﺑﺮاى ﺷﺎه ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ ،‬ﺑﺮاى او ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ و ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ و ﻗﺪرت ﻣﻦ ﺑﻪ وﺳﻌﺖ ﻣﻠﻚ ﻛﺴﺮى ﻣﻴﺸﻮد و اﮔﺮ‬
‫اﺳﻼم ﺑﻴﺎرى ﻣﻠﻚ ﻳﻤﻦ را ﺑﻪ ﺗﻮ دﻫﻢ و ﺗﺮا ﭘﺎدﺷﺎه اﺑﻨﺎء ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻛﻤﺮﺑﻨﺪى را ﻛﻪ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه داﺷﺖ و ﻳﻜﻰ از ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ﺑﺪو ﻫﺪﻳﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﻪ ﺧﺮ ﺧﺴﺮو‬
‫داد و ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن از ﭘﻴﺶ وى ﺳﻮى ﺑﺎذان ﺑﺎز رﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺎ وﻗﻊ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎذان ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ از ﭘﺎدﺷﺎه ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎد ﻣﻦ اﻳﻦ ﻣﺮد ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ اﮔﺮ آﻧﭽﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ راﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮﺳﻞ اﺳﺖ و اﮔﺮ راﺳﺖ ﻧﻴﺎﻳﺪ در ﻛﺎر وى ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﭼﻴﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻴﺮوﻳﻪ ﺑﻪ ﺑﺎذان رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﺴﺮو را ﻛﺸﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ اﺷﺮاف ﭘﺎرﺳﻴﺎن را‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮد و ﻛﺴﺎن را در ﻣﺮزﻫﺎ ﺑﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻧﺎﻣﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﺪ ﻣﺮدم ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻃﺎﻋـﺖ ﻣـﻦ آر و‬
‫درﺑﺎره ﻣﺮدى ﻛﻪ ﺧﺴﺮو ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﺎرى ﻣﻜﻦ ﺗﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪232‬‬

‫ﭼﻮن ﻧﺎﻣﻪ ﺷﻴﺮوﻳﻪ ﺑﻪ ﺑﺎذان رﺳﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﺖ‪ «.‬و اﺳﻼم آورد و اﺑﻨﺎى ﭘﺎرﺳﻰ ﻣﻘﻴﻢ ﻳﻤﻦ‬
‫ﺑﺎ وى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻴﺮﻳﺎن ﺧﺮ ﺧﺴﺮو را ذو اﻟﻤﻌﺠﺰه ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪى ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺪو داده ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ را در زﺑﺎن ﺣﻤﻴﺮ ﻣﻌﺠﺰه ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﺑﻪ ﺑﺎذان ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﻛﺴﻰ ﭘﺮ ﻣﻬﺎﺑﺖ ﺗﺮ از اﻳﻦ ﻣﺮد ﺳﺨﻦ ﻧﻜﺮده ﺑﻮدم‪«.‬‬
‫ﺑﺎذان ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﮕﻬﺒﺎن داﺷﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻗﺲ ﺑﺰرگ ﻗﺒﻄﻴﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮد اﻣﺎ ﻣﺴـﻠﻤﺎن‬
‫ﻧﺸﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻏﺰاى ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ذى ﺣﺠﻪ و ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﻣﺤﺮم را در آﻧﺠﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد و آن ﺳﺎل ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻋﻬﺪهدار ﻛﺎر ﺣﺞ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻮادث ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ ﻫﺠﺮت و ﺟﻨﮓ ﺧﻴﺒﺮ‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ درآﻣﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻣﺎه ﻣﺤﺮم ﺳﻮى ﺧﻴﺒﺮ رﻓﺖ و ﺳﺒﺎع ﺑﻦ ﻋﺮﻓﻄﻪ ﻏﻔﺎرى را در‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺳﭙﺎه ﺧﻮد ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ دره رﺟﻴﻊ ﻓﺮود آﻣﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺧﻴﺒﺮ و ﻏﻄﻔﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﺠﺎ ﻓﺮود آﻣﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺎن اﻫﻞ ﺧﻴﺒﺮ و ﻗﻮم ﻏﻄﻔﺎن ﺣﺎﻳﻞ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻏﻄﻔﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺧﻴﺒﺮﻳـﺎن را‬
‫ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻛﻤﻚ ﻧﺪﻫﻨﺪ و ﭼﻮن ﻏﻄﻔﺎﻧﻴﺎن از آﻣﺪن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ ﻳﻬـﻮدان‬
‫ﺷﺘﺎﺑﻨﺪ و ﭼﻮن روان ﺷﺪﻧﺪ از ﻛﺎر اﻣﻮال و ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﻧﮕﺮان ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺪاﻧﺠﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدهاﻧـﺪ‬
‫و ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و در ﺟﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻤﺎﻧﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺎ ﺧﻴﺒﺮﻳﺎن واﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻗﻠﻌﻪﻫﺎ را ﻳﻜﺎﻳﻚ ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻗﻠﻌﻪ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻧﺎﻋﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ آﻧﺠﺎ از ﺳﻨﮓ‬
‫آﺳﻴﺎﺑﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ او اﻓﻜﻨﺪﻧﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﻗﻤﻮص‪ ،‬ﻗﻠﻌﻪ اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ ﮔﺸﻮده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺧﻴﺒﺮﻳﺎن اﺳﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺻﻔﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﻴﻰ ﺑﻦ اﺧﻄﺐ زن ﻛﻨﺎﻧﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻊ ﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ‬
‫و دو دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮى او از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻔﻴﻪ را ﺑﺮاى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ دﺣﻴﻪ ﻛﻠﺒﻰ‪ ،‬ﺻﻔﻴﻪ را از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد و ﭼﻮن او را ﺑﺮاى ﺧﻮﻳﺸـﺘﻦ ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪ دﺧﺘـﺮ‬
‫ﻋﻤﻮى ﺻﻔﻴﻪ را ﺑﻪ دﺣﻴﻪ داد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻗﻠﻌﻪﻫﺎى دﻳﮕﺮ را ﺑﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻨﻰ ﺳﻬﻢ ﻛﻪ ﻃﺎﻳﻔﻪاى از اﺳﻠﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﺑﺨـﺪا ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺤﻨﺖ اﻓﺘﺎدهاﻳﻢ و ﭼﻴﺰى ﻧﺪارﻳﻢ‪ «.‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻴﺰى ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻬﺎ دﻫﺪ و ﺑﻪ دﻋﺎ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺧـﺪاﻳﺎ ﺣـﺎل آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﻣﻰداﻧﻰ و ﻣﻦ ﺗﻮان ﻛﻤﻚ آﻧﻬﺎ ﻧﺪارم و ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﻫﻢ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻗﻠﻌﻪ ﺧﻴﺒـﺮ را ﻛـﻪ ﺧـﻮردﻧﻰ و‬
‫روﻏﻦ از ﻫﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دارد ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﺑﮕﺸﺎى‪«.‬‬
‫روز ﺑﻌﺪ ﻗﻠﻌﻪ ﺻﻌﺐ ﮔﺸﻮده ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻴﻚ از ﻗﻠﻌﻪﻫﺎ ﺧﻮردﻧﻰ و روﻏﻦ از آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫‪233‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﺲ از آن ﻳﻬﻮدان ﺑﻪ ﻗﻠﻌﻪ وﻃﻴﺢ و ﺳﻼﻟﻢ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻫﻤﻪ ﻗﻠﻌﻪﻫﺎى ﺧﻴﺒﺮ ﮔﺸﻮده ﺷـﺪ و ده و‬
‫ﭼﻨﺪ روز در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ اﻧﺼﺎرى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮﺣﺐ ﻳﻬﻮدى از ﻗﻠﻌﻪ وﻃﻴﺢ درآﻣﺪ و رﺟﺰ ﺧﻮاﻧـﺪ و ﻫﻤـﺎورد ﺧﻮاﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ ﺳﻮى اﻳﻦ ﻣﻰرود؟«‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻣـﻦ ﻣـﻰروم ﻛـﻪ اﻧﺘﻘـﺎم ﺑﮕﻴـﺮم ﻛـﻪ دﻳـﺮوز ﺑـﺮادرم را‬
‫ﻛﺸﺘﻪاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮو‪ «.‬و ﺑﻪ دﻋﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ او را ﺑﺮ ﺿﺪ دﺷﻤﻦ ﻛﻤﻚ ﻛﻦ‪ «.‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑـﻦ ﻣﺴـﻠﻤﻪ از ﭘـﺲ‬
‫ﻛﺸﺎﻛﺸﻰ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻣﺮﺣﺐ را ﺑﻜﺸﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از او ﻳﺎﺳﺮ ﺑﺮادرش ﺑﻴﺎﻣﺪ و رﺟﺰ ﺧﻮاﻧﺪ و ﻫﻤﺎورد ﺧﻮاﺳﺖ و زﺑﻴـﺮ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻮام ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ او رﻓﺖ و ﻣﺎدرش ﺻﻔﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭘﺴﺮ ﻣﺮا ﻣﻰﻛﺸﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ان ﺷﺎء اﷲ ﭘﺴﺮ ﺗﻮ او را ﻣﻰﻛﺸﺪ‪ «.‬زﺑﻴﺮ رﺟﺰﺧﻮاﻧﺎن ﺑﺮﻓﺖ و ﻳﺎﺳﺮ را ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻳﺪه اﺳﻠﻤﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ ﻗﻠﻌﻪ ﺧﻴﺒﺮﻳﺎن ﻓﺮود آﻣﺪ ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب داد و ﻛﺴـﺎن ﺑـﺎ‬
‫وى ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺧﻴﺒﺮﻳﺎن رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻧﺪ و ﻋﻤﺮ و ﻳﺎران وى وا ﭘﺲ آﻣﺪﻧﺪ و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻳﺎران ﻋﻤﺮ او‬
‫را ﺗﺮﺳﻮ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﻋﻤﺮ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ را ﺗﺮﺳﻮ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﺮدا ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﻪ ﻛﺴـﻰ دﻫـﻢ ﻛـﻪ ﺧـﺪا را‬
‫دوﺳﺖ دارد و ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻴﺰ او را دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن روز دﻳﮕﺮ ﺷﺪ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ وﻟﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻠﻰ را ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻧﺪ و او درد‬
‫ﭼﺸﻢ داﺷﺖ و آب دﻫﺎن در ﭼﺸﻤﺶ اﻓﻜﻨﺪ و ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﺪو داد و ﻛﺴﺎن ﺑﺎ وى ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺧﻴﺒﺮﻳـﺎن رو ﺑـﻪ رو‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺮﺣﺐ رﺟﺰﺧﻮاﻧﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ‪ .‬ﻋﻠﻰ ﺑﺎ ﻣﺮﺣﺐ ﺿﺮﺑﺘﻰ رد و ﺑﺪل ﻛﺮد و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻋﻠﻰ ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﻪ ﺳﺮ او زد ﻛـﻪ‬
‫ﺗﺎ دﻧﺪاﻧﻬﺎﻳﺶ رﺳﻴﺪ و ﻣﺮدم اردو ﺻﺪاى آﻧﺮا ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ و ﻫﻨﻮز دﻧﺒﺎﻟﻪ اردو ﻧﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﺘﺢ رخ داد‪.‬‬
‫ﺑﺮﻳﺪه ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﺎه ﻣﻰﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ درد ﺳﺮ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﻳﻚ روز ﻳﺎ دو روز ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻰﺷﺪ و ﭼﻮن در ﺧﻴﺒﺮ‬
‫ﻓﺮود آﻣﺪ درد ﺳﺮ آﻣﺪ و ﺑﻴﺮون ﻧﺸﺪ و اﺑﻮﺑﻜﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺑﺮﻓﺖ و ﺟﻨﮕﻰ ﺳﺨﺖ ﻛـﺮد و ﺑﺎزﮔﺸـﺖ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻋﻤﺮ ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺑﺮﻓﺖ و ﺟﻨﮕﻰ ﺳﺨﺖﺗﺮ از ﺟﻨﮓ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻛﺮد و ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻓﺮدا ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﻪ ﻛﺴﻰ دﻫﻢ ﻛﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را دوﺳﺖ دارد و ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮش ﻧﻴﺰ او را دوﺳـﺖ‬
‫دارﻧﺪ و ﻗﻠﻌﻪ را ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ آﻧﺠﺎ ﻧﺒﻮد و ﻗﺮﺷﻴﺎن دل ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘـﺮﭼﻢ داﺷـﺘﻨﺪ و ﻫـﺮ ﻛﺪاﻣﺸـﺎن اﻳـﻦ آرزو‬
‫ﻣﻰﭘﺨﺘﻨﺪ و ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻋﻠﻰ ﺑﻴﺎﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮد و ﻧﺰدﻳﻚ ﺧﻴﻤﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺘﺮ را ﺑﺨﻮاﺑﺎﻧﻴﺪ و درد ﭼﺸﻢ‬
‫داﺷﺖ و دو ﭼﺸﻢ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﭘﺎره ﺣﻠﻪاى ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺮا ﭼﻪ ﻣﻰﺷﻮد؟«‬
‫ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺸﻢ درد دارد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻴﺎ‪ ،«.‬و ﭼﻮن ﻋﻠﻰ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ آب دﻫﺎن در ﭼﺸﻤﺎن وى اﻧﺪاﺧﺖ و درد آن ﺑﻪ ﺷﺪ‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﺪو داد‪ .‬و ﻋﻠﻰ ﺣﻠﻪاى ارﻏﻮاﻧﻰ ﺑﻪ ﺗﻦ داﺷﺖ ﻛﻪ رﺷﺘﻪﻫﺎى آن آوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﭘﺮﭼﻢ ﺑﺮﻓـﺖ‪ ،‬ﺗـﺎ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪234‬‬

‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﺧﻴﺒﺮ رﺳﻴﺪ و ﻣﺮﺣﺐ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﻠﻌﻪ درآﻣﺪ و ﻣﻐﻔﺮى ﻳﻤﻨﻰ داﺷﺖ و ﺳﻨﮕﻰ ﺳﻮراخ ﺷﺪه ﺑـﻪ اﻧـﺪازه‬
‫ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﺑﺮ ﺳﺮ داﺷﺖ و رﺟﺰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ وى رﺟﺰ ﺧﻮاﻧﺪ و ﺿﺮﺑﺘﻰ در ﻣﻴﺎﻧﻪ رد و ﺑﺪل ﺷﺪ آﻧﮕﺎه ﻋﻠﻰ ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﺰد و ﺳﻨﮓ و ﻣﻐﻔﺮ‬
‫و ﺳﺮ او را ﺗﺎ دﻧﺪاﻧﻬﺎ ﺑﺸﻜﺎﻓﺖ و ﺷﻬﺮ را ﺑﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ راﻓﻊ ﻏﻼم ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ را ﺑﺎ ﭘـﺮﭼﻢ ﻓﺮﺳـﺘﺎد‪ ،‬ﺑـﺎ وى ﺑـﺮﻓﺘﻴﻢ و ﭼـﻮن‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻗﻠﻌﻪ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ و ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از ﻳﻬﻮدان ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﺰد ﻛﻪ ﺳﺮ وى ﺑﻴﻔﺘﺎد و‬
‫درى را ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻗﻠﻌﻪ ﺑﻮد ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺳﭙﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺮد و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ وى ﺑﻮد و ﻣﻰﺟﻨﮕﻴـﺪ ﺗـﺎ ﻗﻠﻌـﻪ را‬
‫ﺑﮕﺸﻮد آﻧﮕﺎه در را ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ و ﻣﻦ و ﻫﻔﺖ ﻛﺲ دﻳﮕﺮ ﻛﻮﺷﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ در را ﺑﮕﺮداﻧﻴﻢ و ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻗﻤﻮص را ﻛﻪ ﻗﻠﻌﻪ اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ ﺑﻮد ﺑﮕﺸﻮد‪ ،‬ﺻﻔﻴﻪ دﺧﺘـﺮ ﺣﻴـﻰ‬
‫ﺑﻦ اﺧﻄﺐ را ﺑﺎ زﻧﻰ دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺶ وى آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻼل آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﻛﺸﺘﮕﺎن ﻳﻬﻮد ﮔﺬر داد و آن زن ﻛﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺻـﻔﻴﻪ‬
‫ﺑﻮد ﻓﺮﻳﺎد زد و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮد زد و ﺧﺎك ﺑﻪ ﺳﺮ رﻳﺨﺖ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺷﻴﻄﺎن را از ﻣـﻦ‬
‫دور ﻛﻨﻴﺪ‪ «.‬و ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺻﻔﻴﻪ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او ﺟﺎى دادﻧﺪ و رداى وى را ﺑﺮ ﺳﺮش اﻓﻜﻨﺪﻧﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا او را ﺑﺮاى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر زن ﻳﻬﻮدى را دﻳـﺪه ﺑـﻮد ﺑـﻪ ﺑـﻼل ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻣﮕـﺮ رﺣـﻢ ﻧـﺪارى ﻛـﻪ دو زن را ﺑـﺮ‬
‫ﻛﺸﺘﮕﺎﻧﺸﺎن ﻋﺒﻮر دادى؟«‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺻﻔﻴﻪ ﻛﻪ ﻋﺮوس ﻛﻨﺎﻧﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﻘﻴﻖ ﺑﻮد در ﺧﻮاب دﻳﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎﻫﻰ ﺑﻪ ﻛﻨﺎر وى اﻓﺘﺎد‬
‫و ﺧﻮاب ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺷﻮﻫﺮ در ﻣﻴﺎن ﻧﻬﺎد و او ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺧﻮاب ﻧﺸﺎن ﻣﻰدﻫﺪ ﻛﻪ آرزوى ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺎدﺷﺎه ﺣﺠﺎز‬
‫ﺑﻪ دل دارى‪ «.‬و ﺳﻴﻠﻰاى ﺑﻪ ﭼﻬﺮه او زد ﻛﻪ دﻳﺪهاش ﺳﻴﺎه ﺷﺪ‪ .‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ وى را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ اﺛﺮ آن‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎى ﺑﻮد و ﭼﻮن در اﻳﻦ ﺑﺎب ﭘﺮﺳﻴﺪ ﺻﻔﻴﻪ ﺣﻜﺎﻳﺖ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﻨﺎﻧﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻊ ﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﺤﻘﻴﻖ را ﻛﻪ ﮔﻨﺞ ﺑﻨﻰ ﻧﻀﻴﺮ ﭘﻴﺶ او ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ و‬
‫ﻣﺤﻞ ﮔﻨﺞ را از او ﭘﺮﺳﻴﺪ و ﻛﻨﺎﻧﻪ اﻧﻜﺎر ﻛﺮد آﻧﮕﺎه ﻳﻜﻰ از ﻳﻬﻮدان را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﺮوز ﻛﻨﺎﻧﻪ‬
‫را دﻳﺪم ﻛﻪ اﻃﺮاف ﻓﻼن ﺧﺮاﺑﻪ ﻣﻰﮔﺸﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻛﻨﺎﻧﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﮔﻨﺞ را ﭘﻴﺶ ﺗﻮ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدم ﺗﺮا ﺑﻜﺸﻢ؟«‬
‫ﻛﻨﺎﻧﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺧﺮاﺑﻪ را ﺑﻜﻨﺪﻧﺪ و ﻗﺴﻤﺘﻰ از ﮔﻨﺞ را آﻧﺠﺎ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه آن ﭘﺮﺳﻴﺪ و ﻛﻨﺎﻧﻪ از‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ آن درﻳﻎ ﻛﺮد‪ ،‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﻪ زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﻮام ﺳﭙﺮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻋـﺬاﺑﺶ ﻛـﻦ ﺗـﺎ آﻧﭽـﻪ را ﭘـﻴﺶ اوﺳـﺖ‬
‫ﺑﮕﻴﺮى‪ «.‬و زﺑﻴﺮ ﭼﻨﺪان ﺑﺎ ﻣﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ او ﻛﻮﻓﺖ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﺟﺎن ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﻪ ﻣﺤﻤـﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﻪ داد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎم ﺑﺮادر ﺧﻮد ﻣﺤﻤﻮد ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ ﮔﺮدﻧﺶ را ﺑﺰد‪.‬‬
‫‪235‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﻳﻬﻮدان را در ﻗﻠﻌﻪ وﻃﻴﺢ و ﺳﻼﻟﻢ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮد و ﭼﻮن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷـﺪ از‬
‫او ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻔﻰ ﺑﻠﺪﺷﺎن ﻛﻨﺪ و ﺧﻮﻧﺸﺎن را ﻧﺮﻳﺰد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﻪ اﻣﻮال ﺷﻖ و ﻧﻄﺎة و ﻛﺘﻴﺒﻪ و ﻫﻤﻪ ﻗﻠﻌﻪﻫﺎ را ﺗﺼﺮف ﻛﺮده ﺑـﻮد و ﺟـﺰ اﻳـﻦ دو‬
‫ﻗﻠﻌﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻮن ﻳﻬﻮدان ﻓﺪك از ﻗﻀﻴﻪ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﻧﻔﻰ ﺑﻠـﺪ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺧﻮﻧﺸﺎن را ﻧﺮﻳﺰد و اﻣﻮال ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮاى او ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﻣﻴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﻬﻮدان رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﺤﻴﺼﺔ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﻣﺮدم ﺧﻴﺒﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻗﺮار ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در اراﺿـﻰ ﺧـﻮد ﻛـﺎر ﻛﻨﻨـﺪ و ﻧﺼـﻒ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ را ﺑﺪﻫﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻛﺎر آﺑﺎداﻧﻰ آﻧﺮا ﺑﻬﺘﺮ از ﺷﻤﺎ داﻧﻴﻢ‪ «.‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺮار رﺿﺎﻳﺖ داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺮط آﻧﻜﻪ ﻫﺮ وﻗﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺷﻤﺎ را ﺑﻴﺮون ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫درﺑﺎره ﻣﺮدم ﻓﺪك ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺮر ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺒﺮ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮد اﻣﺎ ﻓﺪك ﻣﻠﻚ ﺧﺎص ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺳﭙﺎه و ﻣﺮﻛﺐ ﺳﻮى آن ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث زن ﺳﻼم ﺑـﻦ ﻣﺸـﻜﻢ ﺑﺰﻏﺎﻟـﻪاى ﺑـﺮاى وى ﻫﺪﻳـﻪ آورد‪ ،‬از‬
‫ﭘﻴﺶ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺪام ﻳﻚ از اﻋﻀﺎى ﺑﺰﻏﺎﻟﻪ را ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳـﺖ دارد؟ ﮔﻔﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ :‬ﺷـﺎﻧﻪ را ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫دوﺳﺖ دارد‪ ،‬و ﺑﻪ آن زﻫﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ زد و ﻫﻤﻪ ﺑﺰﻏﺎﻟﻪ زﻫﺮ آﻟﻮد ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻮن آﻧﺮا ﺑﻴﺎورد و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻧﻬـﺎد ﺷـﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺰﻏﺎﻟﻪ را ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﮔﺎزى زد و آﻧﺮا ﺧﻮﺷﻤﺰه ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ .‬در آن وﻗﺖ ﺑﺸﺮ ﺑﻦ ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻣﻌﺮور ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد و ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻴﺰى از ﺑﺰﻏﺎﻟﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و آﻧﺮا ﺧﻮﺷﻤﺰه ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬اﻣـﺎ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺷـﺎﻧﻪ را ﺑﻴﻨـﺪاﺧﺖ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺘﺨﻮان ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ زﻫﺮ آﻟﻮد اﺳﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه زن ﻳﻬﻮدى را ﺧﻮاﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﻗﻮم ﻣﻦ ﭼﻨﺎن ﻛﺮدى ﻛﻪ داﻧﻰ و ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ اﮔﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺒﺮ دار ﻣـﻰﺷـﻮد و اﮔـﺮ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺎﺷﺪ از او آﺳﻮده ﻣﻰﺷﻮم‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ از او درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺸﺮ ﺑﻦ ﺑﺮاء ﻛﻪ از ﺑﺰﻏﺎﻟﻪ زﻫﺮ آﻟﻮد ﺧﻮرده ﺑﻮد ﺟﺎن داد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا در ﻣﺮض ﻣﻮت‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻣﺎدر ﺑﺸﺮ ﺑﻦ ﺑﺮاء ﺑـﻪ ﻋﻴـﺎدت وى رﻓـﺖ‬
‫ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺎدر ﺑﺸﺮ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ رگ ﭘﺸﺘﻢ از ﻟﻘﻤﻪاى ﻛﻪ در ﺧﻴﺒﺮ ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﺗﻮ ﺧﻮردم ﺑﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﻘﺎم ﻧﺒﻮت ﻛﻪ داﺷﺖ ﺷﻬﻴﺪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻛﺎر ﺧﻴﺒﺮ ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺖ ﺳﻮى وادى اﻟﻘﺮى رﻓﺖ و ﻣﺮدم آﻧﺮا ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺳـﻮى‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻏﺰاى وادى اﻟﻘﺮى‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪236‬‬

‫اﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮه ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا از ﺧﻴﺒﺮ ﺳﻮى وادى اﻟﻘﺮى رﻓﺘـﻴﻢ ﻧﺰدﻳـﻚ ﻏـﺮوب ﺧﻮرﺷـﻴﺪ‪ ،‬آﻧﺠـﺎ‬
‫رﺳﻴﺪﻳﻢ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻏﻼﻣﻰ ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ ﻛﻪ رﻓﺎﻋﺔ ﺑﻦ زﻳﺪ ﺟﺬاﻣﻰ ﺑﺪو ﻫﺪﻳﻪ داده ﺑـﻮد و ﻣـﺎ ﻣﺸـﻐﻮل ﺑـﺎر ﻧﻬـﺎدن‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻴﺮى ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑﻪ او ﺧﻮرد و ﺟﺎن ﺑﺪاد و ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮ او ﺧﻮش ﺑﺎد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺟﺎﻣﻪ او در آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﻣﻰﺳﻮزد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ در ﺟﻨﮓ ﺧﻴﺒﺮ در ﻏﻨﻴﻤـﺖ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻦ ﻧﻴﺰ دو ﺑﻨﺪ ﺑﺮاى ﭘـﺎﭘﻮش ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪام‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آن از آﺗﺶ ﺑﺮاى ﺗﻮ درﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻔﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران ﺑﻪ ﺧﻮاب از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ آﻓﺘﺎب ﺑﺮآﻣﺪ‪ .‬ﺳﻌﻴﺪ ﺑـﻦ ﻣﺴـﻴﺐ ﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺧﻴﺒﺮ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺖ و در راه ﺑﻮد ﻫﻨﮕﺎم آﺧﺮ ﺷﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻰ ﻣﺮاﻗﺐ ﺻﺒﺤﺪم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛـﻪ در‬
‫ﺧﻮاب ﻧﻤﺎﻧﻴﻢ؟«‬
‫ﺑﻼل ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ ﺑﺎر اﻓﻜﻨﺪﻧﺪ و ﺑﺨﻔﺘﻨﺪ و ﺑﻼل ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎد و ﻣﺪﺗﻰ ﻧﻤﺎز ﻛﺮد آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮ‬
‫ﺧﻮد ﺗﻜﻴﻪ داد و ﭼﺸﻢ ﺑﻪ اﻓﻖ داﺷﺖ و در اﻧﺘﻈﺎر ﺻﺒﺤﺪم ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻮاﺑﺶ در رﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳـﺎران از ﮔﺮﻣـﺎى‬
‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻴﺪار ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺪار ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻼل ﺑﺎ ﻣﺎ ﭼﻪ ﻛﺮدى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﻣﺮا ﻧﻴﺰ ﭼﻮن ﺗﻮ ﺧﻮاب در رﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻰ؟«‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻧﺪﻛﻰ ﺑﺮﻓﺖ و ﻓﺮود آﻣﺪ و وﺿﻮ ﻛﺮد و ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ وﺿﻮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻼل را ﺑﮕﻔﺖ ﺗـﺎ ﺑﺎﻧـﮓ ﻧﻤـﺎز‬
‫داد و ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و ﭼﻮن ﺳﻼم ﻧﻤﺎز ﺑﮕﻔﺖ‪ ،‬رو ﺑﻪ ﻛﺴﺎن ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز را از ﻳﺎد ﺑﺮدﻳﺪ ﭼﻮن‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد آوردﻳﺪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﺟﺎى آرﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاى ﻋﺰ و ﺟﻞ ﻓﺮﻣﻮده ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺎى دارﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﺘﺢ ﺧﻴﺒﺮ در ﻣﺎه ﺻﻔﺮ ﺑﻮد و ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از زﻧﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در اﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻴﺰى از ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داد اﻣﺎ ﺳﻬﻢ ﻧﺪاد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺧﻴﺒﺮ ﮔﺸﻮده ﺷﺪ ﺣﺠﺎج ﺑﻦ ﻋﻼط ﺳﻠﻤﻰ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﻣﻜﻪ ﻣﺎﻟﻰ ﭘـﻴﺶ زﻧـﻢ ام‬
‫ﺷﻴﺒﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ اﺑﻰ ﻃﻠﺤﻪ‪ ،‬دارم‪ .‬ﻣﻌﺮض ﭘﺴﺮم ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ اوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻰ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶ ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻣﻜﻪ دارم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ اﺟـﺎزه‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﺪه‪ «.‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ او اﺟﺎزه داد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺣﺠﺎج ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎروا ﺑﮕﻮﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﮕﻮى‪«.‬‬
‫ﺣﺠﺎج ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻮى ﻣﻜﻪ روان ﺷﺪم و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺛﻨﻴﺔ اﻟﺒﻴﻀﺎ رﺳﻴﺪم ﻛﺴـﺎﻧﻰ از ﻗﺮﺷـﻴﺎن را دﻳـﺪم ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮى ﺧﺒﺮ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻛﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﻮى ﺧﻴﺒﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﻰداﻧﺴـﺘﻨﺪ‬
‫‪237‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻛﻪ ﺧﻴﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺮد و اﺳﺘﺤﻜﺎم‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺣﺠﺎز اﺳﺖ و از اﺳﻼم ﻣﻦ ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﻣﺮا ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫»ﺣﺠﺎج ﺑﻦ ﻋﻼط آﻣﺪ و ﺧﺒﺮ ﭘﻴﺶ اوﺳﺖ ﻣﺎ را از ﻛﺎر ﻣﺤﻤﺪ ﺧﺒﺮ ﺑﺪه ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪهاﻳﻢ ﺳﻮى ﺧﻴﺒﺮ رﻓﺘﻪ ﻛﻪ دﻳـﺎر‬
‫ﻳﻬﻮد و ﻳﻴﻼق ﺣﺠﺎز اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪام و ﺧﺒﺮﻫﺎى ﺧﻮش دارم‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﻪ دور ﺷﺘﺮ ﻣﻦ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻤﺖ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻈﻴﺮ آن ﻧﺸـﻨﻴﺪهاﻳـﺪ و از‬
‫ﻳﺎران وى ﭼﻨﺪان ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻈﻴﺮ آن ﻧﺸﻨﻴﺪهاﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ را اﺳﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ او را ﻧﻤﻰﻛﺸـﻴﻢ‬
‫و ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﻴﻢ ﺗﺎ وى را ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺨﻮاﻫﻰ ﻣﺮدان ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و در ﻣﻜﻪ ﺑﺎﻧﮓ زدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺧﺒﺮ ﺧﻮش آﻣﺪ و در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻴﺎرﻧﺪش و اﻳﻨﺠﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﺮا ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺎل ﺧﻮﻳﺶ را ﻓﺮاﻫﻢ آرم ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺳﻮى ﺧﻴﺒﺮ ﺷﻮم و ﭘﻴﺶ از ﺗﺠﺎر‬
‫دﻳﮕﺮ از ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران او ﭼﻴﺰى ﺑﻪ دﺳﺖ آرم‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﺎل ﻣﺮا ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻰ ﻛﻪ ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدم ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ آﻧﮕﺎه ﺳﻮى ﻫﻤﺴـﺮم ﻛـﻪ ﻣـﺎﻟﻰ ﭘـﻴﺶ او‬
‫داﺷﺘﻢ رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻣﺎل ﻣﺮا ﺑﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺒﺮ روم و ﭘﻴﺶ از ﺗﺠﺎر دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰى ﺑﺨﺮم‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ از ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺧﻴﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﭘﻬﻠﻮى ﻣﻦ اﻳﺴﺘﺎد ﻣﻦ در ﺧﻴﻤـﻪ ﻳﻜـﻰ از‬
‫ﺗﺠﺎر ﺑﻮدم و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ آوردهاى؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬آﻳﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﺮا ﻣﻜﺘﻮم ﻣﻴﺪارى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ »ﺻﺒﺮ ﻛﻦ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻠﻮت ﭘﻴﺶ ﺗﻮ آﻳﻢ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ در ﻛﺎر ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﻣﺎل ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﻫﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﺑﺮﻓﺖ و ﭼﻮن از ﻓﺮاﻫﻢ آوردن آﻧﭽﻪ در ﻣﻜﻪ داﺷﺘﻢ ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺘﻢ و آﻫﻨﮓ ﺑﺮون ﺷﺪن ﻛﺮدم ﻋﺒﺎس‬
‫را ﺑﺪﻳﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﻔﻀﻞ ﺗﺎ ﺳﻪ روز ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺮا ﻣﻜﺘﻮم دار ﻛﻪ ﺑﻴﻢ دارم ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻦ آﻳﻨـﺪ و ﭘـﺲ از‬
‫آن ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻰ ﺑﮕﻮى‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺑﺮادرزاده ﺗﻮ دﺧﺘﺮ ﭘﺎدﺷﺎه ﺧﻴﺒﺮ ﻳﻌﻨﻰ ﺻﻔﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﻴﻰ ﺑـﻦ اﺧﻄـﺐ را ﺑـﻪ زﻧـﻰ ﮔﺮﻓـﺖ و‬
‫ﺧﻴﺒﺮ را ﺑﮕﺸﻮد و ﻫﺮ ﭼﻪ در آن ﺑﻮد ﺑﻪ ﺗﺼﺮف آورد ﻛﻪ از آن وى و ﻳﺎراﻧﺶ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺣﺠﺎج ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ وﻟﻰ ﻣﻜﺘﻮم دار ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪهام و آﻣﺪهام ﻛﻪ ﻣﺎل ﺧﻮﻳﺶ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻛـﻨﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻢ از دﺳﺖ ﺑﺮود‪ ،‬و ﭘﺲ از ﺳﻪ روز ﺣﻜﺎﻳﺖ را آﺷﻜﺎر ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﭼﻨﺎﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﻰ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪238‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ روز ﺳﻮم ﻋﺒﺎس ﺣﻠﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﭙﻮﺷﻴﺪ و ﻋﻄﺮ زد و ﻋﺼﺎ ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻮى ﻛﻌﺒﻪ رﻓﺖ و ﻃﻮاف‬
‫ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﻔﻀﻞ‪ ،‬ﺣﻘﺎ ﺻﺒﻮرى در ﻗﺒﺎل ﻣﺼﻴﺒﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻗﺴﻢ ﻣﻰﺧﻮرﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺧﻴﺒﺮ را ﺑﮕﺸﻮد و دﺧﺘﺮ ﺷﺎﻫﺸﺎن را ﺑﻪ زﻧـﻰ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و اﻣﻮال آﻧﺮا ﺑﻪ ﺗﺼﺮف آورد ﻛﻪ از آن وى و اﺻﺤﺎﺑﺶ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﺧﺒﺮ را ﻛﻰ ﺑﺮاى ﺗﻮ آورد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﺎﻧﻜﻪ آن ﺧﺒﺮ را ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ آورد ﻛﻪ وى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻣﺎل ﺧـﻮﻳﺶ را ﺑﮕﺮﻓـﺖ و‬
‫ﺑﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران وى ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻧﺰد وى ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى واى‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺧﺪا ﺑﺮﻓﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﺎ وى رﻓﺘﺎر دﻳﮕﺮ داﺷﺘﻴﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻴﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺧﺒﺮ درﺳﺖ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻣﻮال ﻗﻠﻌﻪ ﺷﻖ و ﻧﻄﺎه و ﻛﺘﻴﺒﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ آﻣﺪ‪ .‬ﺷﻖ و ﻧﻄـﺎه ﺳـﻬﻢ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺷﺪ و ﻛﺘﻴﺒﻪ ﺧﻤﺲ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ و ﺧﻤﺲ ﭘﻴﻤﺒﺮ او و ﺳﻬﻢ ﺧﻮﻳﺸـﺎوﻧﺪان و ﻳﺘﻴﻤـﺎن و ﺑـﺮاه ﺑـﺎﻗﻰﻣﺎﻧـﺪﮔﺎن و‬
‫ﻫﻤﺴﺮان ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ در ﺻﻠﺢ ﻓﺪك رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻴﺼﺔ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد از آن ﺟﻤﻠـﻪ ﺑـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻰ ﺑﺎر ﺟﻮ و ﺳﻰ ﺑﺎر ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺪو داد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ اﮔﺮ ﻫﻢ در ﺧﻴﺒﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ از اﻣﻮال آن ﺳـﻬﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﻛـﺲ ﺟـﺰ‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ اﻧﺼﺎرى ﻏﺎﻳﺐ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﻬﻢ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺪو داد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻛﺎر ﺧﻴﺒﺮ ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺖ و اﻫﻞ ﻓﺪك از ﻣﺎﺟﺮاى ﺧﻴﺒﺮﻳﺎن ﺧﺒـﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﺧـﺪا ﺗـﺮس در‬
‫دﻟﺸﺎن اﻧﺪاﺧﺖ و ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﺻﻠﺢ ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﺼﻒ ﺣﺎﺻﻞ ﻓﺪك را ﺑﺪﻫﻨـﺪ‪ .‬ﻓﺮﺳـﺘﺎدﮔﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ در ﺧﻴﺒﺮ ﻳﺎ در راه ﻳﺎ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ و او ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻓﺪك ﺧﺎص ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺳـﭙﺎه و ﻣﺮﻛـﺐ‬
‫ﺳﻮى آن ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ را ﺳﻮى اﻫﻞ ﺧﻴﺒﺮ ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻣﻘﺪار ﺣﺎﺻﻞ‬
‫آﻧﺮا ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻳﻬﻮدان ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻌﺪى ﻛﺮدى‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺮﮔﻴﺮﻳﺪ و ﺳﻬﻢ ﻣﺎ را ﺑﺪﻫﻴﺪ و اﮔﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻣﺎ ﺑﺮﻣﻴﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺳﻬﻢ ﺷﻤﺎ را‬
‫ﻣﻰدﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻳﻬﻮدان ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﺑﺮ اﻳﻦ روش اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ در ﻣﻮﺗﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﺟﺒﺎر ﺑﻦ ﺻﺨﺮ ﺑﺮاى ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺣﺎﺻﻞ ﻣـﻰرﻓـﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎر ﻳﻬﻮدان ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﭼﻴﺰ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻰ ﻧﻤﻴﺪﻳﺪﻧﺪ ﺗﺎ وﻗﺘـﻰ ﻛـﻪ ﻋﺒـﺪ اﷲ ﺑـﻦ ﺳـﻬﻞ را‬
‫ﻛﺸﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از آﻧﻬﺎ ﺑﺪﮔﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪239‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫اﺑﻦ اﺳﺤﻖ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از زﻫﺮى ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺨﻠﺴﺘﺎن ﺧﻴﺒﺮ را ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑـﻪ ﻳﻬـﻮدان داد‪ ،‬آﻳـﺎ اﻳـﻦ را ﻣﻘـﺮر‬
‫داﺷﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﺿﺮورت و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻮد؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻴﺒﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﮔﺸﻮده ﺷﺪ و ﺧﺪا آﻧﺮا ﻏﻨﻴﻤﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﻤﺲ آﻧﺮا ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻘﻴﻪ را‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و ﻣﺮدم آن ﺑﻪ ﻧﻔﻰ ﺑﻠﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ ﮔﻔـﺖ‪» :‬اﮔـﺮ ﺧﻮاﻫﻴـﺪ اﻳـﻦ‬
‫اﻣﻼك را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ در آن ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ و ﺣﺎﺻﻞ آن ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮد و ﻣﺎدام ﻛﻪ ﺧـﺪا ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪«.‬‬
‫»ﻳﻬﻮدان اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﻛﺎر ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ را ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﻛﺮد و در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺣﺎﺻﻞ ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫»و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ درﮔﺬﺷﺖ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ اﻣﻼك را ﺑﻪ دﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻰ ﮔﺬاﺷﺖ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘـﺎر ﻣـﻰﻛـﺮده‬
‫ﺑﻮد ﺑﺎ آﻧﻬﺎ رﻓﺘﺎر ﻛﺮد ﺗﺎ درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫»ﻋﻤﺮ در آﻏﺎز اﻣﺎرت ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ رﻓﺘﺎر ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺮض ﻣﻮت ﮔﻔﺘﻪ در‬
‫ﺟﺰﻳﺮة اﻟﻌﺮب دو دﻳﻦ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ و در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮد و ﺻﺤﺖ آن ﻣﺴـﻠﻢ ﺷـﺪ و ﻛـﺲ ﭘـﻴﺶ ﻳﻬـﻮدان‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺧﺪا اﺟﺎزه داده ﺷﻤﺎ را ﻧﻔﻰ ﺑﻠﺪ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪم ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ‪» :‬در ﺟﺰﻳﺮة اﻟﻌـﺮب دو دﻳـﻦ ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ «.‬ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ از ﭘﻴﻤﺒﺮ دارد ﺑﻴﺎرد ﺗﺎ اﺟﺮا ﻛﻨﻢ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﻧﺪارد ﺑﺮاى رﻓـﺘﻦ آﻣـﺎده ﺷـﻮد‪ .‬و‬
‫ﻳﻬﻮداﻧﻰ را ﻛﻪ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﺑﺮون ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﭘﺲ ﺧﻴﺒﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى دﺧﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ زﻳﻨﺐ را ﺑﻪ اﺑﻰ اﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻊ ﭘﺲ داد و اﻳـﻦ در‬
‫ﻣﺎه ﻣﺤﺮم ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﺣﺎﻃﺐ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻠﺘﻌﻪ از ﭘﻴﺶ ﻣﻘﻮﻗﺲ ﺑﺰرگ ﻣﺼـﺮ ﺑﻴﺎﻣـﺪ و ﻣﺎرﻳـﻪ و ﺧـﻮاﻫﺮش‬
‫ﺳﻴﺮﻳﻦ و دﻟﺪل و ﻳﻌﻔﻮر‪ ،‬اﺳﺐ و ﺧﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻰ ﺑﻴﺎورد ﻳﻚ ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه دو ﺧﻮاﻫﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎﻃﺐ‬
‫ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺳﻼم ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮد و ﻣﺎرﻳﻪ ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮش ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﻧﺰد ام ﺳﻠﻴﻢ دﺧﺘﺮ ﻣﻠﺤﺎن ﺟﺎى داد‪ .‬ﻣﺎرﻳﻪ زﻳﺒﺎ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮاﻫﺮ وى ﺳﻴﺮﻳﻦ را ﺑﻪ ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ داد ﻛﻪ‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻦ ﺣﺴﺎن از او ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻣﻨﺒﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﺑﺮاى ﻛﺴﺎن ﺳﺨﻦ ﻣﻰﻛـﺮد ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ دو ﭘﻠـﻪ و‬
‫ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮاى ﻧﺸﺴﺘﻦ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ ﻣﻨﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ اﻣﺎ درﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب را ﺑﺎ ﺳﻰ ﻛﺲ ﺳﻮى ﻫﻮازن ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻠـﺪى از ﺑﻨـﻰ‬
‫ﻫﻼل روان ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ راه ﻣﻰﭘﻴﻤﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ روز ﻧﻬﺎن ﻣﻰﺷـﺪﻧﺪ ﻣـﺮدم ﻫـﻮازن ﺧﺒـﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ و ﺑﮕﺮﻳﺨﺘﻨـﺪ و‬
‫ﺗﺼﺎدﻣﻰ ﻧﺒﻮد و ﻋﻤﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﭘﺴﺮ اﺑﻰ ﻗﺤﺎﻓﻪ ﺑﻪ ﻧﺠﺪ در ﺷﻌﺒﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪240‬‬

‫ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ اﻛﻮع ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬در اﻳﻦ ﺳﺎل ﺑﺎ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻏﺰاى ﻧﺠﺪ رﻓﺘﻴﻢ‪ «.‬اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺒﺮ اﻳﻦ ﻏﺰا را از‬
‫ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﻪاﻳﻢ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺑﺸﻴﺮ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻰ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﻨﻰ ﻣﺮه ﺳﻮى ﻓﺪك رﻓـﺖ در ﺷـﻌﺒﺎن‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد ﻛﻪ ﻳﺎراﻧﺶ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و او زﺧﻤﺪار ﻣﻴﺎن ﻛﺸﺘﮕﺎن اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺳﻮى ﻣﻴﻔﻌﻪ در رﻣﻀﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﻛﻠﺒﻰ را ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻨﻰ ﻣﺮه ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻣـﺮداس ﺑـﻦ‬
‫ﻧﻬﻴﻚ از ﮔﺮوه دﺷﻤﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ اﺳﺎﻣﺔ ﺑﻦ زﻳﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم اﻧﺼﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺎﻣﺔ ﺑﻦ زﻳﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻣﺮداس ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻳﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﷲ‪ «.‬وﻟﻰ دﺳﺖ از او ﺑﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ ﺗـﺎ‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪﻳﻢ ﻗﺼﻪ را ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺘﻴﻢ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺳﺎﻣﻪ ﭼﺮا ﻣﺘﻌﺮض او ﺷﺪى؟«‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﺑﻦ ﺛﻌﻠﺒﻪ در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻳﺴﺎر ﻏﻼم ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﺑﻦ ﺛﻌﻠﺒﻪ را ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻏﺎﻟـﺐ ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪ‬
‫اﷲ را ﺑﺎ ﻳﻜﺼﺪ و ﺳﻰ ﻛﺲ ﻫﻤﺮاه وى ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺷﺘﺮ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﺮاﻧﺪﻧـﺪ و ﺳـﻮى‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﺑﺸﻴﺮ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺳﻮى ﻳﻤﻦ در ﺷﻮال ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺒﺐ اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻞ ﺑﻦ ﻧﻮﻳﺮه اﺷﺠﻌﻰ ﻛﻪ در ﺳـﻔﺮ ﺧﻴﺒـﺮ‬
‫ﺑﻠﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد ﭘﻴﺶ وى آﻣﺪ ﻛﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﺧﺒﺮ ﭼﻪ دارى؟«‬
‫ﺣﺴﻴﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﻤﻌﻰ از ﻏﻄﻔﺎن را در ﺟﻨﺎب ﺑﺪﻳﺪم ﻛﻪ ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺳﻮى ﺷﻤﺎ ﺣﻤﻠﻪ آرﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺸﻴﺮ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ را ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد و ﺣﺴﻴﻞ ﺑﻦ ﻧﻮﻳﺮه ﺑﻠﺪ او ﺷﺪ و ﺷﺘﺮ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻏـﻼم ﻋﻴﻴﻨـﺔ‬
‫ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻪ او را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺑﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻋﻴﻴﻨﻪ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻬﺰم ﺷﺪ و ﺣـﺎرث‬
‫ﺑﻦ ﻋﻮف او را در ﺣﺎل ﻫﺰﻳﻤﺖ ﺑﺪﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﻴﻴﻨﻪ وﻗﺖ آن رﺳﻴﺪه ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ دﺳﺖ ﺑﺮدارى‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺧﻴﺒﺮ ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣـﺎه رﺑﻴـﻊ اﻻول و رﺑﻴـﻊ اﻻﺧـﺮ و ﺟﻤـﺎدى‬
‫اﻻول و ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ و رﺟﺐ و ﺷﻌﺒﺎن و رﻣﻀﺎن و ﺷﻮال را در آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻛﺴﺎن را ﺑﻪ ﻏﺰا و ﺳﻔﺮﻫﺎى ﺟﻨﮕﻰ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﭘﺲ از آن در ﻣﺎه ذى ﻗﻌﺪه ﻫﻤﺎن ﻣﺎﻫﻰ ﻛﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن راه وى را ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ آﻫﻨـﮓ ﻗﻀـﺎى‬
‫ﻋﻤﺮه ﺳﺎل ﭘﻴﺶ روان ﺷﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺎ وى ﺑﻮدﻧﺪ ﻫﻤﺮاه رﻓﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻫﻔـﺘﻢ ﻫﺠـﺮت‬
‫ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻮن ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ از ﻣﻜﻪ ﺑﺮون ﺷﺪﻧﺪ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻳـﺎران ﻣﺤﻤـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺤﻨﺖ و ﻧﺪارى اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻪ ﻧﺰد دار اﻟﻨﺪوه ﺻﻒ ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻳﺎران او را ﺑﻪﺑﻴﻨﻨـﺪ و ﭼـﻮن‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ درآﻣﺪ دﺳﺖ راﺳﺖ ﺧﻮد را از ﻋﺒﺎ درآورد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا ﺑﻴﺎﻣﺮزاد ﻛﺴـﻰ را ﻛـﻪ اﻣـﺮوز ﻧﻴـﺮوى‬
‫‪241‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺣﺠﺮ دﺳﺖ زد و دوان ﺷﺪ و ﻳﺎران ﺑﺎ وى ﺑﺪوﻳﺪﻧﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﻰ ﻛـﻪ ﭘﺸـﺖ ﻛﻌﺒـﻪ‬
‫ﻧﻬﺎن ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ رﻛﻦ ﻳﻤﺎﻧﻰ دﺳﺖ زد و آﻫﺴﺘﻪ رﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺠﺮ اﻻﺳﻮد رﺳﻴﺪ و ﺑﺎز ﺑﺪوﻳﺪ ﺗﺎ ﺳﻪ ﻃﻮاف ﺑﻪ ﺳـﺮ‬
‫رﻓﺖ و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻃﻮاﻓﻬﺎ را آﻫﺴﺘﻪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮدم ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﻘـﺮر ﻧﻴﺴـﺖ زﻳـﺮا ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪاى آﻧـﺮا ﺑـﺮاى‬
‫ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻳﺎران ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﻨﺖ و ﻧﺪارى اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ و در ﺣﺠﺔ اﻟﻮداع ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻛـﺮد و‬
‫ﺳﻨﺖ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫و ﻫﻢ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﻣﻴﻤﻮﻧﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث را ﺑـﻪ زﻧـﻰ ﮔﺮﻓـﺖ‪ ،‬در آن وﻗـﺖ اﺣـﺮام‬
‫داﺷﺖ ﺑﻮد و ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ او را ﺑﻪ زﻧﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ داد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﻪ روز در ﻣﻜﻪ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬روز ﺳﻮم ﺣﻮﻳﻄﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى ﺑﺎ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﭘﻴﺶ وى آﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ وى را ﺑﻪ ﺗﺮك ﻣﻜﻪ وادارﻧﺪ و‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬وﻗﺖ ﺗﻮ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه از ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﺑﺮو‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﺷﻮد اﮔﺮ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻋﺮوﺳﻰ ﻛﻨﻢ و ﻏﺬاﻳﻰ ﺑﺴﺎزم ﻛﻪ در آن ﺣﻀﻮر ﻳﺎﺑﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻏﺬاى ﺗﻮ ﺣﺎﺟﺖ ﻧﻴﺴﺖ از ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﺑﺮو‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻣﻜﻪ ﺑﺮون ﺷﺪ و اﺑﻮ راﻓﻊ ﻏﻼم ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻣﻴﻤﻮﻧﻪ ﮔﻤﺎﺷﺖ ﻛﻪ وى را در ﺳـﺮف ﭘـﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫آورد ﻛﻪ ﺑﺮ وى درآﻣﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺟﺎزه داد ﻛﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ و او ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ داد ﻛﻪ ﺷﺘﺮ ﻛﻢ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺟـﺎى آن‬
‫ﮔﺎو ﻗﺮﺑﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ ﺑﻘﻴﻪ ذى ﺣﺠﻪ و ﻣﺤﺮم و ﺻﻔﺮ و دو ﻣﺎه رﺑﻴﻊ اﻻول را آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‪ ،‬و در‬
‫ﻣﺎه ﺟﻤﺎدى اﻻول ﮔﺮوﻫﻰ را ﺳﻮى ﺷﺎم ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ در ﻣﻮﺗﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ و ﻛﺎر ﺣﺞ آن ﺳـﺎل ﺑـﺎ ﻣﺸـﺮﻛﺎن‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻗﻀﺎى ﻋﻤﺮه ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻋﻤﺮه ﻛﻨﻨﺪ و ﻗﺮﺑﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻰ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﻤﺮه ﻗﻀﺎ ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻠﺘﺰم ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ در ﻫﻤﺎن ﻣـﺎه ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺸﺮﻛﺎن راﻫﺸﺎن را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻋﻤﺮه ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﺎر زﻫﺮى ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺎ ﺧﻮﺷﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ آن ﺳﺎل راه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻛﻌﺒﻪ دﺳـﺖ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻋﻤﺮه ﻗﻀﺎ ﻫﻔﺘﺎد ﻗﺮﺑﺎﻧﻰ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺎﺻﻢ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻗﺘﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺳﻼح و ﺧﻮد و ﻧﻴﺰه ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ و ﻳﻜﺼﺪ اﺳﺐ ﺑﺮده‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺸﻴﺮ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ را ﺑﻪ ﺳﻼح ﮔﻤﺎﺷﺖ و اﺳﺒﺎن را ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﻪ ﺳﭙﺮده ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﺘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و ﻣﻜﺮز ﺑﻦ ﺣﻔﺺ را ﺑﻔﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﺮ اﻟﻈﻬﺮان ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ وى ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﻛﻮﭼﻜﻰ و‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪242‬‬

‫ﺑﺰرﮔﻰ ﺑﻪ وﻓﺎ ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدهام و ﻧﻤﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺎ ﺳﻼح وارد ﻣﻜﻪ ﺷﻮم اﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﻧﺰدﻳـﻚ ﻣـﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪ «.‬و ﻣﻜـﺮز‬
‫ﺑﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﺒﺮ داد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ذى ﻗﻌﺪه ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﻌﻮﺟﺎى ﺳﻠﻤﻰ ﺑﻪ ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ رﻓﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﺲ از‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﻣﻜﻪ او را ﺑﺎ ﭘﻨﺠﺎه ﻛﺲ ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻦ اﺑﻰ اﻟﻌﻮﺟﺎء ﺑﺎ ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪ و او ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻳﺎراﻧﺶ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻟﻰ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫واﻗﺪى ﺧﻮد او ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻳﺎراﻧﺶ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ ﻫﺠﺮت درآﻣﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و در ﺻﻔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻏﺎﻟﺐ‬
‫ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﻟﻴﺜﻰ را ﺑﻪ ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ اﻟﻤﻠﻮح ﺳﻮى ﻛﺪﻳﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫ﺟﻨﺪب ﺑﻦ ﻣﻜﻴﺚ ﺟﻬﻨﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ را ﺳﻮى ﺑﻨﻰ اﻟﻤﻠﻮح ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ در ﻛﺪﻳﺪ ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫و ﮔﻔﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺟﺰو ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى ﺑﻮدم و ﺑﺮﻓﺘﻴﻢ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻛﺪﻳﺪ رﺳﻴﺪﻳﻢ ﺑـﻪ ﺣـﺎرث ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﻟﻴﺜﻰ ﺑﺮ ﺧﻮردﻳﻢ و او را ﺑﮕﺮﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺣﺎرث ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ آﻣﺪهام ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮم‪«.‬‬
‫ﻏﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ آﻣﺪهاى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮى ﺿﺮر ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺷﺐ و روزى درﺑﻨﺪ ﺑﻤﺎﻧﻰ و اﮔﺮ ﺟﺰ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ از‬
‫ﺗﻮ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ «.‬و او را در ﺑﻨﺪ ﻛﺮد و ﻣﺮدك ﺳﻴﺎﻫﻰ را ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺎ ﺑﻮد ﺑﺮ او ﮔﻤﺎﺷﺖ و ﮔﻔﺖ ﺑﺎ وى ﺑﺎش ﺗﺎ‬
‫ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴﻢ و اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻧﺰاع ﻛﺮد ﺳﺮش را ﺑﺒﺮ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﭙﺲ رﻓﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ دره ﻛﺪﻳﺪ رﺳﻴﺪﻳﻢ و ﺑﻌﺪ از ﭘﺴﻴﻨﮕﺎه در ﻋﺸﻴﺸﻴﻪ ﻓﺮود آﻣﺪﻳﻢ و ﻳﺎراﻧﻢ ﻣـﺮا ﺑـﻪ‬
‫دﻳﺪﺑﺎﻧﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﻣﻦ ﺑﺮ ﺗﭙﻪاى رﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ را ﺑﺒﻴﻨﻢ و آﻧﺠﺎ دراز ﻛﺸﻴﺪم و اﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻏﺮوب ﺑـﻮد و‬
‫ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻣﺮا دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﭙﻪ دراز ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻮدم و ﺑﻪ زن ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺑﺨـﺪا روى ﺗﭙـﻪ ﺳـﻴﺎﻫﻰاى‬
‫ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ اول روز ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺒﻴﻦ ﺳﮕﺎن ﻇﺮف ﺗﺮا آﻧﺠﺎ ﻧﻜﺸﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪«.‬‬
‫زن ﺑﻨﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﭼﻴﺰى ﮔﻢ ﻧﺸﺪه‪«.‬‬
‫ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻤﺎن ﻣﺮا ﺑﺎ دو ﺗﻴﺮ ﺑﻴﺎر‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻛﻤﺎن و ﺗﻴﺮ ﺑﻴﺎورد ﺗﻴﺮى ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮﻳﻢ ﻓﺮو رﻓﺖ و ﻣﻦ ﺗﻴﺮ را در آوردم و ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺳـﻮ‬
‫ﻧﻬﺎدم و ﺗﻜﺎن ﻧﺨﻮردم‪.‬‬
‫ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪» :‬دو ﺗﻴﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ او ﺧﻮرد اﮔﺮ دﻳﺪهﺑﺎن ﺑﻮد ﺗﻜﺎن ﺧﻮرده ﺑﻮد‪ ،‬وﻗﺘﻰ ﺻﺒﺢ ﺷﺪ ﺑﺮو ﺗﻴﺮﻫـﺎى ﻣـﺮا‬
‫ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ ﺳﮕﺎن دﻧﺪان ﻧﺰﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺻﺒﺮ ﻛﺮدم ﺗﺎ ﮔﻠﻪ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﭼﻮن ﺷﻴﺮ ﺑﺪوﺷﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻨﻮﺷﻴﺪﻧﺪ و آرام ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﭘﺎﺳﻰ از ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺖ‬
‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻳﻢ و ﻛﺴﺎن ﺑﻜﺸﺘﻴﻢ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺑﺮاﻧﺪﻳﻢ و ﺑﺎزﮔﺸﺘﻴﻢ و ﺑﺎﻧﮕﺰن ﺑﻪ ﻃﻠﺐ ﻛﻤﻚ ﺳﻮى ﻗﻮم رﻓﺖ‬
‫و ﻣﺎ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪﻳﻢ و ﺑﻪ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ و ﮔﻤﺎﺷـﺘﻪ او رﺳـﻴﺪﻳﻢ و ﻫـﺮ دو را ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺮدﻳﻢ و ﻛﻤﻜﻴـﺎن ﻗـﻮم‬
‫‪243‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎب آﻧﻬﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻴﻢ و ﭼﻮن ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ دره ﻛﺪﻳﺪ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻮد ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ از آﻧﺠـﺎ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ اﺑﺮى ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آن ﺑﺎران ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ و ﭼﻨﺪان ﺑﺒﺎرﻳﺪ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﮔﺬر ﻧﺒﻮد و دﺷـﻤﻦ‬
‫را ﺑﺪﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و راه ﭘﻴﺶ آﻣﺪن ﻧﺪاﺷﺖ و ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ از آﻧﺠﺎ دور ﺷﺪﻳﻢ و ﻛﺲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ده و ﭼﻨﺪ ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻋﻼء ﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻰ را ﺳﻮى ﻣﻨﺬر ﺑﻦ ﺳﺎوى ﻋﺒﺪ‬
‫ى ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺑﺎ ﻧﺎﻣﻪاى ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن‪:‬‬
‫»ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‪ :‬از ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﻨﺬر ﺑﻦ ﺳﺎوى درود ﺑـﺮ ﺗـﻮ‪ .‬ﻣـﻦ‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮ و‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎﻧﺖ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﺎ ﻛﻨﺪ و ذﺑﻴﺤﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺨﻮرد و رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻣﺎ ﻛﻨﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ و ﺣﻘﻮق و ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دارد و ﻫﺮ ﻛﻪ درﻳﻎ ورزد ﺑﺎﻳـﺪ‬
‫ﺟﺰﻳﻪ دﻫﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺻﻠﺢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺠﻮﺳﺎن ﺟﺰﻳﻪ دﻫﻨﺪ و ﻣﺴـﻠﻤﺎن از ذﺑﻴﺤـﻪﺷـﺎن ﻧﺨـﻮرد و زن از آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻧﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص را ﺳﻮى ﺟﻴﻔﺮ و ﻋﺒﺎد ﭘﺴﺮان ﺟﻠﻨﺪى ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﻛـﻪ‬
‫ﺗﺼﺪﻳﻖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ دﻳﻦ وى ﮔﺮوﻳﺪﻧﺪ و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص زﻛـﺎت اﻣﻮاﻟﺸـﺎن ﺑﮕﺮﻓـﺖ و از ﻣﺠﻮﺳـﺎن ﺟﺰﻳـﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در رﺑﻴﻊ اﻻول اﻳﻦ ﺳﺎل ﺷﺠﺎع ﺑﻦ وﻫﺐ ﺑﺎ ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻬﺎر ﻛﺲ ﺳﻮى ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ رﻓﺖ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و ﺷﺘﺮ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﮕﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﭘﺎﻧﺰده ﺷﺘﺮ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﻏﻔﺎرى ﺑﺎ ﭘﺎﻧﺰده ﻛﺲ ﺳﻮى ذات اﻃـﻼح رﻓـﺖ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋـﺖ ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫آﻧﺠﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻼﻣﺸﺎن ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻪ ﻳﺎران ﻋﻤﺮ را ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ و او ﺑﺎ زﺣﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ذات اﻃﻼح در ﺣﺪود ﺷﺎم اﺳﺖ و ﻣﺮدم آﻧﺠﺎ از ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺎﻻرﺷﺎن ﻣﺮدى ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺎم ﺳﺪوس ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اول ﺻﻔﺮ اﻳﻦ ﺳﺎل ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣـﺪ‬
‫و ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ و ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه او ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺒﺐ اﺳﻼم ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻮد او ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﺎ اﺣﺰاب از ﺟﻨﮓ ﺧﻨـﺪق‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻴﻢ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻫﻤﺪل ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺨﻦ ﻣﻦ در آﻧﻬﺎ اﺛﺮ داﺷـﺖ ﻓـﺮاﻫﻢ آوردم و ﮔﻔـﺘﻢ‪:‬‬
‫»ﺑﺨﺪا ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻻ ﻣﻰﮔﻴﺮد و ﻣﺮا راى و ﻧﻈﺮى ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬راى ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪244‬‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬راى ﻣﻦ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﺠﺎﺷﻰ روﻳﻢ و آﻧﺠﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮ ﻗﻮم ﻣﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﭘﻴـﺮو او‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ زﻳﺮ ﺗﺴﻠﻂ او ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﺴﺖ ﻛﻪ زﻳﺮ ﺗﺴﻠﻂ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و اﮔﺮ ﻗﻮم ﻣﺎ ﻏﻠﺒﻪ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣـﺎ را ﻧﻴـﻚ‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺟﺰ ﻧﻴﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻴﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻳﻦ راى ﺻﻮاب اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭘﺲ ﭼﻴﺰى ﻓﺮاﻫﻢ آرﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺠﺎﺷﻰ ﻫﺪﻳﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪﻳﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣـﺎ ﺑـﺮاى وى ﭼـﺮم‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮم ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاﻫﻢ آوردﻳﻢ و ﺳﻮى ﻧﺠﺎﺷﻰ رﻓﺘﻴﻢ و ﻧﺰدﻳﻚ وى ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺿـﻤﺮى آﻣـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ او را در ﻛﺎر ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ و ﻳﺎران او ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻨﻚ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺿﻤﺮى آﻣﺪه‪ ،‬ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﻧﺠﺎﺷﻰ روم و ﺑﺨﻮاﻫﻢ‬
‫ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻣﻦ دﻫﺪ ﻛﻪ ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﺰﻧﻢ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎﻣﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪام و ﻓﺮﺳﺘﺎده ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻛﺸﺘﻪام‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻗﺼﺪ ﭘﻴﺶ ﻧﺠﺎﺷﻰ رﻓﺘﻢ و ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻮد ﭘﻴﺶ وى ﺑﻪ ﺧﺎك اﻓﺘﺎدم‪.‬‬
‫ﻧﺠﺎﺷﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬دوﺳﺖ ﻣﻦ! ﺧﻮش آﻣﺪى از دﻳﺎر ﺧﻮد ﻫﺪﻳﻪاى آوردهاى؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬آرى‪ ،‬اى ﭘﺎدﺷﺎه ﭼﺮم ﺑﺴﻴﺎر ﻫﺪﻳﻪ آوردهام‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﭼﺮﻣﻬﺎ را ﭘﻴﺸﻜﺶ ﻛﺮدم ﻛـﻪ ﭘﺴـﻨﺪﻳﺪ و او را‬
‫ﺧﻮش آﻣﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﺎدﺷﺎه ﻳﻜﻰ را دﻳﺪم ﻛﻪ از ﭘﻴﺶ ﺗﻮ ﺑﻴﺮون ﻣـﻰﺷـﺪ او ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﻣﺮدﻳﺴـﺖ ﻛـﻪ‬
‫دﺷﻤﻦ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪه ﻛﻪ ﺧﻮﻧﺶ ﺑﺮﻳﺰم ﻛﻪ اﺷﺮاف و ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﺎ را ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺠﺎﺷﻰ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻰ ﺧﻮد زد ﻛﻪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻢ درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺖ و اﮔﺮ زﻣـﻴﻦ‬
‫دﻫﻦ ﺑﺎز ﻣﻰﻛﺮد از ﺑﻴﻢ وى وارد آن ﻣﻰﺷﺪم‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا اى ﭘﺎدﺷﺎه اﮔﺮ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ را ﺧﻮش ﻧﺪارى از‬
‫ﺗﻮ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدم‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﺮدى را ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻮس اﻛﺒﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻜﻪ ﺳﻮى ﻣﻮﺳﻰ ﻣﻰآﻣﺪ‪ ،‬ﺳﻮى وى ﻣﻰآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ دﻫﻢ ﺗﺎ او را ﺑﻜﺸﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﺎدﺷﺎه آﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﻤﺮو از ﻣﻦ ﺑﺸﻨﻮ و ﭘﻴﺮو او ﺷﻮ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﻖ اﺳﺖ و ﺑﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻰﺷﻮد ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ‬
‫ﻣﻮﺳﻰ ﺑﺮ ﻓﺮﻋﻮن و ﺳﭙﺎﻫﺶ ﻏﺎﻟﺐ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬از ﺟﺎﻧﺐ وى ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻴﻌﺖ اﺳﻼم ﻣﻰﻛﻨﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ «.‬و دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻴﺶ آورد و ﻣﻦ ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ اﺳﻼم ﻛﺮدم ﭘﺲ از آن ﭘﻴﺶ ﻳﺎران ﺧﻮد رﻓﺘﻢ‬
‫و راى ﻣﻦ از آﻧﭽﻪ ﺑﻮد ﺑﮕﺸﺘﻪ ﺑﻮد و اﺳﻼم ﺧﻮﻳﺶ را ﭘﻮﺷﻴﺪه داﺷﺘﻢ‪ .‬آﻧﮕﺎه آﻫﻨﮓ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺮدم ﺗﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮم‬
‫و در راه ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ را دﻳﺪم ﻛﻪ از ﻣﻜﻪ ﻣﻰآﻣﺪ و اﻳﻦ ﭘﻴﺶ از ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى اﺑـﻮ ﺧﺎﻟـﺪ ﻛﺠـﺎ‬
‫ﻣﻰروى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻛﺎر روﺷﻦ ﺷﺪ و اﻳﻦ ﻣﺮد ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻰروم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮم ﺗﺎ ﻛﻰ ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫‪245‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﻰروم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮم‪ «.‬و ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪا رﻓﺘـﻴﻢ و ﺧﺎﻟـﺪ ﭘـﻴﺶ رﻓـﺖ و‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻰﻛـﻨﻢ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺧﻄﺎﻫﺎى ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺮا ﺑﺒﺨﺸﻰ و از ﺧﻄﺎﻫﺎى ﺑﻌﺪ ﺳﺨﻦ ﻧﻜﺮدم‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﻤﺮو ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ ﻛﻪ اﺳﻼم ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎ را ﻣﺤﻮ ﻣﻰﻛﻨﺪ‪ «.‬و ﻣﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم و ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه ﺧﺎﻟﺪ و ﻋﻤﺮو ﺑﻮد و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺣﻮادث ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ ﻫﺠﺮت‪.‬‬
‫در ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص را ﺑﺎ ﺳﻴﺼﺪ ﻛـﺲ ﺳـﻮى ﺳﻼﺳـﻞ ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﻛـﻪ از‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﻗﺼﻪ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎدر ﻋﺎص ﺑﻦ واﺋﻞ از ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻗﻀﺎﻋﻪ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺋﺘﻼف آرد و‬
‫اﺷﺮاف ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر را ﺑﺎ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﭘﺲ از آن ﻋﻤﺮو ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ و اﺑﻰ ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺟﺮاح را ﺑـﺎ‬
‫دوﻳﺴﺖ ﻛﺲ از ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر و از ﺟﻤﻠﻪ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻰ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﻛﺲ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص را ﺑﻪ ﺳـﺮزﻣﻴﻦ ﺑﻠـﻰ و ﻋـﺬره‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻋﺮﺑﺎن ﺑﺪوى را ﺑﻪ اﺳﻼم ﺧﻮاﻧﺪ و ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎدر ﻋﺎص ﺑﻦ واﺋﻞ از ﻗﻮم ﺑﻠﻰ ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻤﺮو‬
‫را ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺋﺘﻼف آرد و ﭼﻮن در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺟﺬام ﺑﻪ آﺑﻰ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﻼﺳﻞ ﻧﺎم داﺷﺖ و ﻏﺰوه ﻧﺎم از‬
‫آن ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺷﺪ و ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺟﺮاح را ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ و از ﺟﻤﻠﻪ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ رﺿﻮان اﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ او ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ اﺑـﻮ ﻋﺒﻴـﺪه را‬
‫ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎد ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺧﺘﻼف ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ «.‬و ﭼﻮن ﭘﻴﺶ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص رﺳﻴﺪ ﻋﻤﺮو ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺮا ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻦ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪه ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﻤﺮو ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺧﺘﻼف ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻦ ﻧﺒـﺮى ﻣـﻦ اﻃﺎﻋـﺖ ﺗـﻮ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ اﻣﻴﺮ ﺗﻮام و ﺗﻮ ﻛﻤﻚ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻰ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪه ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬و ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص ﺑﺎ ﻛﺴﺎن ﻧﻤﺎز ﻛﺮد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻏﺰوه ﺧﺒﻂ رخ داد و ﺳﺎﻻر آن اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺟﺮاح ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ او را در‬
‫ﻣﺎه رﺟﺐ ﺑﺎ ﺳﻴﺼﺪ ﻛﺲ از ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر ﺳﻮى ﺟﻬﻴﻨﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺮﻣﺎ را ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ اﻧﺼﺎرى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﺮون ﺷﺪﻳﻢ و ﺳﻴﺼﺪ ﻛﺲ ﺑﻮدﻳﻢ و ﺳﺎﻻرﻣﺎن اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺟﺮاح ﺑـﻮد و‬
‫ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ و ﻣﺪت ﺳﻪ ﻣﺎه ﺑﺮگ درﺧﺖ ﻣﻰﺧﻮردﻳﻢ و ﺣﻴﻮاﻧﻰ از درﻳﺎ ﺑﺮآﻣﺪ ﻛﻪ آن را ﻋﻨﺒﺮ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻳﻚ‬
‫ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺎه از آن ﻣﻰﺧﻮردﻳﻢ و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر ﺷﺘﺮاﻧﻰ ﺑﻜﺸﺖ و روز ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﻛﺸـﺖ و اﺑـﻮ ﻋﺒﻴـﺪه وى را‬
‫ﻣﻨﻊ ﻛﺮد ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻧﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪246‬‬

‫ذﻛﻮان اﺑﻮ ﺻﺎﻟﺢ ﮔﻮﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﺲ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ دﻳﻨﺎر ﺑﻨﻘﻞ از ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻰ اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ و ﺳﺎﻻرﺷﺎن ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺑـﻮد و‬
‫ﻧﻪ ﺷﺘﺮ ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ ﻛﺸﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻮى درﻳﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و درﻳﺎ ﺣﻴﻮاﻧﻰ ﺳﻮى آﻧﻬﺎ اﻧﺪاﺧﺖ ﻛﻪ ﺳﻪ روز از آن ﺑﺨﻮردﻧﺪ و ﭼﻮن ﭘـﻴﺶ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎز ﮔﺸﺘﻨﺪ ﻛﺎر ﻗﻴﺲ را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ و او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﻰ ﺧـﻮى اﻳـﻦ ﺧﺎﻧـﺪان‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و درﺑﺎره ﻣﺎﻫﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻴﻢ ﭘﻴﺶ از ﺣﺮﻛﺖ آﻧﺮا ﺗﻤﺎم ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ دوﺳﺖ داﺷـﺘﻢ ﭼﻴـﺰى از‬
‫آن ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬
‫از ﺧﻮردن ﺑﺮگ درﺧﺖ ﺳﺨﻨﻰ در رواﻳﺖ اﺑﻦ دﻳﻨﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ اﻟﺰﺑﻴﺮ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻳﻚ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ داد و اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪه ﻣﺸﺖ ﻣﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻰداد‪،‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻳﻜﻰ ﻳﻜﻰ ﻣﻰداد ﻛﻪ آﻧﺮا ﻣﻰﻣﻜﻴﺪﻳﻢ و ﺗﺎ ﺷﺐ آب ﻣﻰﻧﻮﺷﻴﺪﻳﻢ و ﭼﻮن ﺧﺮﻣﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ ﺑﺮگ درﺧﺖ‬
‫ﻣﻰﭼﻴﺪﻳﻢ و ﺳﺨﺖ ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ ﻛﺸﻴﺪﻳﻢ آﻧﮕﺎه ﻣﺎﻫﻰ ﻣﺮدهاى از درﻳﺎ ﺑﺮون اﻓﺘﺎد‪ ،‬و اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪه ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﮔﺮﺳـﻨﮕﺎن‬
‫ﺑﺨﻮرﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪه ﻳﻜﻰ از دﻧﺪهﻫﺎى ﻣﺎﻫﻰ را ﻣﻰﮔﺬاﺷﺖ و ﺷﺘﺮ ﺳﻮار از زﻳﺮ آن ﻣﻰﮔﺬﺷـﺖ و ﭘـﻨﺞ ﻧﻔـﺮ در‬
‫ﺟﺎى ﭼﺸﻢ آن ﺟﺎ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و از آن ﺑﺨﻮردﻳﻢ و روﻏﻦ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ و ﭼﺎق ﺷﺪﻳﻢ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪﻳﻢ و ﻗﺼﻪ را‬
‫ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺘﻢ او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬روزىاى را ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻣﻴﻔﺮﺳﺘﺪ ﺑﺨﻮرﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻴـﺰى از آن‬
‫ﻫﻤﺮاه دارﻳﺪ؟« و ﻣﺎ ﭼﻴﺰى ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻴﻢ و ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و از آن ﺑﺨﻮرد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻏﺰوه را ﺧﺒﻂ از آن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ در اﺛﻨﺎى آن ﺧﺒﻂ ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺮگ درﺧﺖ ﺧـﻮرده ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫دﻫﺎﻧﺸﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﻋﻠﻔﺨﻮار ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در ﺷﻌﺒﺎن اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮوﻫﻰ را ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺳﺎﻻر آن اﺑﻮ ﻗﺘﺎده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﺪرد اﺳﻠﻤﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﻧﻰ از ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﮔـﺮﻓﺘﻢ و دوﻳﺴـﺖ درم ﻣﻬـﺮ او ﻛـﺮدم و ﭘـﻴﺶ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻢ ﻛﻪ در ﻛﺎر زن ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺧﻮﻳﺶ از او ﻛﻤﻚ ﮔﻴﺮم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻘﺪر ﻣﻬﺮ ﻛﺮدهاى؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬دوﻳﺴﺖ درم‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ‪ ،‬اﮔﺮ درﻫﻤﻬﺎ را از ﻛﻒ دره ﻣﻰﮔﺮﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻤﻰﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺨﺪا ﭼﻴﺰى ﻧﺪارم ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮ دﻫﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺪ روز ﺑﻌﺪ ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﺟﺸﻢ ﺑﻦ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم رﻓﺎﻋﺔ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻳﺎ ﻗﻴﺲ ﺑـﻦ رﻓﺎﻋـﻪ ﺑـﺎ ﮔﺮوﻫـﻰ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر از ﻗﻮم ﺟﺸﻢ ﺑﻴﺎﻣﺪ و در ﺑﻴﺸﻪ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻗﻴﺲ را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮاﻫﻢ آرد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و او در ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺟﺸﻢ ﻧﺎم آور و ﺑﺰرگ ﺑﻮد‪ .‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا ﺑـﺎ دو ﺗـﻦ از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻮاﺳـﺖ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺳﻮى اﻳﻦ ﻣﺮد روﻳﺪ و او را ﺳﻮى ﻣﻦ آرﻳﺪ ﻳﺎ ﺧﺒﺮى از او ﺑﻴﺎرﻳﺪ‪ «.‬و ﺷﺘﺮى ﻻﻏﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ داد و ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻣﺎ ﺑـﺮ‬
‫‪247‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫آن ﻧﺸﺴﺖ و از ﺿﻌﻒ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ و ﻛﺴﺎن از ﭘﺸﺖ ﻛﻤﻚ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺳﻮار ﺷﻮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮﻓﺘﻴﻢ و ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺗﻴﺮ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻴﻢ و ﻧﺰدﻳﻚ ﻏﺮوب ﺑﻪ ﻋﺸﻴﺸﻴﻪ رﺳـﻴﺪﻳﻢ و ﻣـﻦ در ﮔﻮﺷـﻪاى‬
‫ﻛﻤﻴﻦ ﻛﺮدم و ﺑﻪ دو رﻓﻴﻘﻢ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ در ﮔﻮﺷﻪ دﻳﮕﺮ ﻛﻤﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻢ وﻗﺘﻰ ﺷﻨﻴﺪﻳﺪ ﻛﻪ ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻢ‬
‫و ﺑﻪ ﺳﭙﺎه ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدم ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻮﻳﻴﺪ و ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در آن ﺣﺎل ﺑﻮدﻳﻢ و اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻴﻢ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮﺷﺎن ﻛﻨﻴﻢ ﻳﺎ ﺧﺒﺮى از آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آرﻳـﻢ‪ ،‬و ﺷـﺐ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ و ﭼﻮﭘﺎن ﻗﻮم ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﭼﺮا رﻓﺘﻪ ﺑﻮد دﻳﺮ ﻛﺮد و ﺑﺮ او ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺷﺪﻧﺪ و ﺳﺎﻻرﺷﺎن رﻓﺎﻋﺔ ﺑﻦ ﻗـﻴﺲ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ ﮔﺮدن آوﻳﺨﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭼﻮﭘﺎن ﻣﻰروم‪ ،‬ﮔﻮﻳـﺎ ﺣﺎدﺛـﻪاى ﺑـﺮاى او رخ داده‪ «.‬و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﺮو‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻰروﻳﻢ‪«.‬‬
‫رﻓﺎﻋﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻛﺴﻰ ﺟﺰ ﻣﻦ ﻧﺮود‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﻰآﻳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺷﻤﺎ ﻫﻤﺮاه ﻣﻦ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬روان ﺷﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻦ رﺳﻴﺪ و ﻣﻦ ﺗﻴﺮى ﺑﻴﻨﺪاﺧﺘﻢ ﻛﻪ در ﻗﻠﺐ وى ﺟـﺎى ﮔﺮﻓـﺖ و ﺻـﺪاﻳﺶ در‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪ و ﻣﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﻢ و ﺳﺮ او را ﺑﺮﻳﺪم‪ .‬آﻧﮕﺎه از ﻳﻚ ﻃﺮف ﺳﭙﺎه ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدم و ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻢ و دو رﻓﻴﻘﻢ ﻧﻴﺰ ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻜﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻗﻮم ﻓﺮارى ﺷﺪﻧﺪ و زن و ﻓﺮزﻧﺪ و ﺳﺒﻚ وزن ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮدﻧﺪ و ﻣـﺎ ﺷـﺘﺮ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻓﺮاوان ﺑﺮاﻧﺪﻳﻢ و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻳﻢ و ﻣﻦ ﺳﺮ رﻓﺎﻋﻪ را ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻢ‪ .‬ﺳﻴﺰده ﺷﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ داد‬
‫ﻛﻪ زﻧﻢ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ آوردم‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺑﻰ ﺣﺪرد را ﺑﺎ اﺑﻮ ﻗﺘﺎده ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺷﺎﻧﺰده ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﺎﻧﺰده‬
‫روز در ﺳﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺮ ﻳﻚ ﺷﺎﻧﺰده ﺳﻬﻢ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻫﺮ ﺷﺘﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ده ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﭼﻬﺎر زن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻳﻜﻴﺸﺎن دﺧﺘﺮى زﻳﺒﺎ ﺑﻮد و ﺑﻪ اﺑﻮ ﻗﺘﺎده رﺳﻴﺪ و ﻣﺤﻤﻴﺔ ﺑﻦ ﺟﺰء درﺑﺎره او ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﻦ ﻛـﺮد و ﭘﻴﻤﺒـﺮ از اﺑـﻮ‬
‫ﻗﺘﺎده ﭘﺮﺳﻴﺪ و ﮔﻔﺖ او را از ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪهام‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺒﺨﺶ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻗﺘﺎده دﺧﺘﺮ را ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻣﺤﻤﻴﺔ ﺑﻦ ﺟﺰء زﺑﻴﺪى داد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺑﻮ ﻗﺘﺎده را ﺑﻪ ﻏﺰاى دره اﺿﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﺪرد ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎ را ﺳﻮى اﺿﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﺎ ﺗﻨﻰ ﭼﻨـﺪ از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن و از ﺟﻤﻠـﻪ اﺑـﻮ‬
‫ﻗﺘﺎده ﺣﺎرث ﺑﻦ رﺑﻌﻰ و ﻣﺤﻠﻢ ﺑﻦ ﺟﺜﺎﻣﻪ ﻟﻴﺜﻰ ﺑﺮﻓﺘﻴﻢ و ﭼﻮن ﺑﻪ دره اﺿﻢ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬و اﻳﻦ ﭘـﻴﺶ از ﻓـﺘﺢ ﻣﻜـﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ اﺿﺒﻂ اﺷﺠﻌﻰ ﺑﺮ ﻣﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻮد و ﺧﺮده ﻛﺎﻻﻳﻰ ﺑـﺎ ﻳـﻚ ﻣﺸـﻚ ﺷـﻴﺮ ﻫﻤـﺮاه‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬و ﺳﻼم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﮔﻔﺖ و ﻣﺎ دﺳﺖ از او ﺑﺪاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺤﻠﻢ ﺑﻦ ﺟﺜﺎﻣﻪ ﻟﻴﺜـﻰ ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ ﻛﻴﻨـﻪاى ﻛـﻪ از‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪248‬‬

‫ﭘﻴﺶ در ﻣﻴﺎن ﺑﻮده ﺑﻮد ﺑﺪو ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و ﺧﻮﻧﺶ ﺑﺮﻳﺨﺖ و ﺷﺘﺮ و ﺧﺮده ﻛﺎﻻى او را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﭼﻮن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻴﻢ و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺘﻴﻢ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻗﺮآن درﺑﺎره ﻣﺎ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺒِﻴﻞِ اﷲ َﻓ َﺘ ‪‬ﺒ ‪‬ﻴﻨُﻮا و‪ ‬ﻻ َﺗﻘُﻮﻟُﻮا ‪‬ﻟ ‪‬ﻤﻦْ أَﻟْﻘﻰ إِﻟَـ ‪‬ﻴ ُﻜﻢ‪ ‬اﻟﺴ‪‬ـﻼم‪َ ‬ﻟﺴ‪‬ـﺖ‪ ‬ﻣﺆْﻣ‪‬ﻨـﺎً‬
‫ﺿﺮَ ‪‬ﺑ ُﺘﻢ‪ ‬ﻓﻲ ‪‬‬
‫»ﻳﺎ أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ آ ‪‬ﻣﻨُﻮا إِذا َ‬
‫َﺗ ‪‬ﺒ َﺘﻐُﻮنَ ‪‬ﻋﺮَض‪ ‬ا ْﻟﺤ‪‬ﻴﺎةِ اﻟﺪ‪‬ﻧْﻴﺎ َﻓ ‪‬ﻌ ْﻨﺪ‪ ‬اﷲ ﻣ‪‬ﻐﺎ ‪‬ﻧﻢ‪َ ‬ﻛﺜ‪‬ﻴﺮَةٌ ﻛَﺬ ‪‬ﻟﻚ‪ُ ‬ﻛ ْﻨ ُﺘﻢ‪ ‬ﻣﻦ َﻗ ‪‬ﺒﻞُ َﻓ ‪‬ﻤﻦﱠ اﷲ ‪‬ﻋ َﻠ ‪‬ﻴ ُﻜﻢ‪َ ‬ﻓ َﺘ ‪‬ﺒ ‪‬ﻴﻨُﻮا إِنﱠ اﷲ ﻛﺎنَ ﺑِﻤﺎ‬
‫ﺧﺒِﻴﺮاً ‪«.94 :4‬‬
‫َﺗ ‪‬ﻌ ‪‬ﻤﻠُﻮنَ َ‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن دارﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻮن در راه ﺧﺪا زﻣﻴﻦ ﻣﻰﺳﭙﺮﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﺮدازﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻛﺲ ﻛﻪ ﺳـﻼم‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ ﻣﺆﻣﻦ ﻧﻴﺴﺘﻰ ﻛﻪ ﻟﻮازم زﻧﺪﮔﻰ دﻧﻴﺎ ﺟﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺰد ﺧﺪا ﻏﻨﻴﻤﺘﻬﺎى ﺑﺴﻴﺎر ﻫﺴـﺖ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮدﻳﺪ و ﺧﺪا ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻨﺖ ﻧﻬﺎد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﺮدازﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا از آﻧﭽﻪ ﻣـﻰﻛﻨﻴـﺪ‬
‫آﮔﺎﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ ﮔﺮوه را در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﻣﻰرﻓﺖ ﻓﺮﺳـﺘﺎد و ﻫﺸـﺖ‬
‫ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻏﺰاى ﻣﻮﺗﻪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺧﻴﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬دو ﻣﺎه رﺑﻴﻊ را آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد و در ﺟﻤـﺎدى‬
‫اﻻول ﮔﺮوﻫﻰ را ﺳﻮى ﺷﺎم ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ در ﻣﻮﺗﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺮوة ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﺟﻤﺎدى اﻻول ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ ﻛﺴﺎن را ﺳﻮى ﻣﻮﺗﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد و زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ را‬
‫ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬و ﻣﺮدم ﺑﺮاى رﻓﺘﻦ آﻣﺎده ﺷﺪﻧﺪ و ﺳﻪ ﻫﺰار ﻛﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم رﻓﺘﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺎﻻراﻧﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻌﻴﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد وداع ﻛﺮدﻧﺪ و درود ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﭼـﻮن ﺑـﺎ ﻋﺒـﺪ اﷲ ﺑـﻦ‬
‫رواﺣﻪ وداع ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ ﺑﮕﺮﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از ﭼﻪ ﻣﻰﮔﺮﻳﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا از ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ و ﺷﻮق دﻳﺪار ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴـﺖ‪ ،‬وﻟـﻰ ﺷـﻨﻴﺪم ﭘﻴﻤﺒـﺮ آﻳـﻪاى از ﻛﺘـﺎب ﺧـﺪا‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮدن وى ﺑﺮ ﺧﺪا ﺣﺘﻢ و ﻣﻘﺮر اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﺪاﻧﻢ ﭘﺲ‬
‫از ورود ﺟﻬﻨﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ از آن درآﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺧﺪا ﻳﺎر ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﻔﻈﺘﺎن ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻰ ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﭘﺲ آرد‪«.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﻗﻮم روان ﻣﻰﺷﺪﻧﺪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ و ﺑﺎ وى وداع ﻛﺮد و ﺑﺎ ﻗﻮم ﺑﺮون ﺷﺪ‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﺪرﻗﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻌﺎن ﺷﺎم رﺳﻴﺪﻧﺪ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﻗﻞ ﺑﺎ ﻳﻜﺼﺪ ﻫﺰار ﻛﺲ از روﻣﻴﺎن در ﻣ‪Ĥ‬ب ﺑﻠﻘﺎ ﻓﺮود آﻣﺪه‬
‫و ﻳﻜﺼﺪ ﻫﺰار از ﻋﺮﺑﺎن ﻟﺨﻢ و ﺟﺬام و ﺑﻠﻘﻴﻦ و ﺑﻬﺮاء و ﺑﻠﻰ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪاﻧﺪ و ﻳﻜﻰ از ﻗﻮم ﺑﻠﻰ و ﺗﻴﺮه اراﺷﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ راﻓﻠﻪ ﺳﺎﻻر آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪249‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺸﻨﻴﺪﻧﺪ دو روز در ﻣﻌﺎن ﺑﻤﺎﻧﺪﻧـﺪ و در ﻛـﺎر ﺧـﻮد ﻧﮕﺮﻳﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪» :‬ﺑـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ و ﺷﻤﺎر دﺷﻤﻦ را ﺑﺪو ﺧﺒﺮ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﺎ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻛﻤﻚ ﻓﺮﺳﺘﺪ ﻳﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﺑﻨﺪﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ ﻛﺴﺎن را دل داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻗﻮم‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﻛﻪ آﻧﺮا ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ دارﻳـﺪ ﻫﻤـﺎن ﺷـﻬﺎدت‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﭘﻰ آن ﺑﻴﺮون آﻣﺪهاﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﺪد و ﻗﻮت و ﻛﺜﺮت ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﭘﻴﻜﺎر ﻧﻤﻰﻛﻨـﻴﻢ ﺑـﻪ ﻛﻤـﻚ اﻳـﻦ دﻳـﻦ‬
‫ﺟﻨﮓ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﻣﺎ را ﻛﺮاﻣﺖ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﻢ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻳﻜـﻰ از دو ﻧﻴﻜـﻰ‪ ،‬ﭘﻴـﺮوزى و ﻳـﺎ‬
‫ﺷﻬﺎدت‪ ،‬ﻣﻰرﺳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻛﺴﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﺑﻦ رواﺣﻪ راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪ «.‬و ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ارﻗﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﭘﺪر ﻧﺪاﺷﺘﻢ و در ﺧﺎﻧﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ ﺑﻮدم و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﻣﻮﺗﻪ ﻣﻰرﻓﺖ ﻣـﺮا‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺮد و ردﻳﻒ ﺧﻮد ﺳﻮار ﻛﺮد و ﻳﻚ ﺷﺐ ﻛﻪ در راه ﺑﻮدﻳﻢ اﺷﻌﺎرى ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮگ وى اﺷﺎره داﺷﺖ‪،‬‬
‫و ﻣﻦ از ﺷﻨﻴﺪن آن ﺑﮕﺮﻳﺴﺘﻢ و ﻣﺮا ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ زد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻧﺎﺑﻜﺎر ﺗﺮا ﭼﻪ ﺑﺎك‪ ،‬ﺧﺪا ﺷﻬﺎدت ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻦ ﻣﻰﻛﻨﺪ‬
‫و ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮدى‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﺎ ﺣﺪود ﺑﻠﻘﺎ ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻫﺮﻗﻞ ﺑﺎ ﺳـﭙﺎه ﺧـﻮﻳﺶ از روﻣـﻰ و ﻋـﺮب در دﻫﻜـﺪهاى ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬
‫ﻣﺸﺎرف ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻮن دﺷﻤﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﻮى دﻫﻜﺪه ﻣﻮﺗﻪ رﻓﺘﻨﺪ و دو ﮔﺮوه آﻧﺠﺎ رو ﺑﻪ رو ﺷـﺪ و‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺳﭙﺎه آراﺳﺘﻨﺪ و ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻋﺬره را ﻛﻪ ﻗﻄﺒﺔ ﺑﻦ ﻗﺘﺎده ﻧﺎم داﺷﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﻤﻨﻪ ﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر را‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺒﺎﻳﺔ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻪ ﻣﻴﺴﺮه ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﻛﻪ ﭘﺮﭼﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑـﻪ دوش‬
‫داﺷﺖ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﭘﺮﭼﻢ را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ و ﭼـﻮن ﺟﻨـﮓ ﺳـﺨﺖ‬
‫ﺷﺪ از اﺳﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪ و آﻧﺮا ﭘﻰ ﻛﺮد و ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ در اﺳـﻼم‬
‫اﺳﺐ ﺧﻮﻳﺶ را ﭘﻰ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻳﺤﻴﻰ ﺑﻦ ﻋﺒﺎد ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺪر رﺿﺎﻋﻰ ﻣﻦ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻣـﺮه ﺑـﻮد و در ﺟﻨـﮓ ﻣﻮﺗـﻪ ﺣﻀـﻮر داﺷـﺘﻪ ﺑـﻮد‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﮔﻮﻳﻰ ﺟﻌﻔﺮ را ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ از اﺳﺐ ﭘﻴﺎده ﺷﺪ و آﻧﺮا ﭘﻰ ﻛﺮد و ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ دﺷـﻤﻦ ﭘﺮداﺧـﺖ و‬
‫ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺟﻌﻔﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﮕﺮﻓـﺖ‪ ،‬در اﻳـﻦ ﻫﻨﮕـﺎم ﺑـﺮ اﺳـﺐ ﺧـﻮﻳﺶ ﺑـﻮد و‬
‫ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻓﺮود آﻳﺪ و ﻟﺤﻈﻪاى ﻣﺮدد ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ دل داد و ﻓﺮود آﻣﺪ و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮى وى ﺑﻴﺎﻣـﺪ و ﭘـﺎره‬
‫ﮔﻮﺷﺘﻰ ﺑﺪو داد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻤﻰ ﻗﻮت ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ در اﻳﻦ روزﻫﺎ ﺳﺨﺖ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ ﺑﻮدهاى‪ «.‬و ﻋﺒﺪ اﷲ ﭼﻴﺰى از آن‬
‫ﺑﺨﻮرد و ﺻﺪاى ﺟﻨﮕﺎوران را از ﺳﻮﻳﻰ ﺑﺸﻨﻴﺪ و ﺑـﺎ ﺧـﻮﻳﺶ ﮔﻔـﺖ‪» :‬و ﺗـﻮ زﻧـﺪهاى‪ «.‬و ﮔﻮﺷـﺖ را ﺑﻴﻨـﺪاﺧﺖ و‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﻴﺶ رﻓﺖ و ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ اﻗﻮم ﻋﺠﻠﻰ ﭘﺮﭼﻢ را ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ ﺳﺎﻻرى ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪250‬‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺗﻮ ﺳﺎﻻر ﺑﺎش‪«.‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﻜﻨﻢ‪«.‬‬
‫و ﻛﺴﺎن درﺑﺎره ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﻫﻤﺴﺨﻦ ﺷﺪﻧﺪ و ﭼﻮن ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﮕﺮﻓﺖ ﺳﭙﺎه ﻛﻨـﺎر زد و ﻋﻘـﺐ ﻧﺸﺴـﺖ و‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را از ﻣﻌﺮﻛﻪ ﺑﻪ در ﺑﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻗﺘﺎده ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﺳﭙﺎه ﺳﺎﻻران را ﺑﻔﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺳﺎﻻر ﺷﻤﺎ اﺳـﺖ و اﮔـﺮ ﻛﺸـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺳﺎﻻر اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺟﻌﻔﺮ ﻧﻴﺰ ﻛﺸﺘﻪ ﺷـﺪ ﻋﺒـﺪ اﷲ ﺑـﻦ رواﺣـﻪ ﺳـﺎﻻر اﺳـﺖ‪ «.‬و ﺟﻌﻔـﺮ‬
‫ﺑﺮﺟﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎور ﻧﻤﻰﻛﺮدم ﻛﻪ زﻳﺪ را ﺑﺮ ﻣﻦ ﺳﺎﻻر ﻛﻨﻰ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮو‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﻪ ﻧﻤﻰداﻧﻰ ﻛﺪام ﻳﻚ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ «.‬و ﻗـﻮم ﺑﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﭼﻨـﺪان ﻛـﻪ ﺧـﺪا ﺧﻮاﺳـﺖ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ ﻣﻨﺒﺮ رﻓﺖ و ﻣﺎ ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﻧﺪاى ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ دادهاﻧﺪ و ﻣﺮدم ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬در‬
‫ﻧﻴﻜﻰ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﻴﻜﻰ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﻴﻜﻰ اﺳﺖ‪ ،‬از ﺳﭙﺎه ﺟﻨﮕﺎورﺗﺎن ﺧﺒﺮﺗﺎن دﻫـﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻓﺘﻨـﺪ و ﺑـﺎ دﺷـﻤﻦ رو ﺑـﻪ رو‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و زﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ )و ﺑﺮاى زﻳﺪ آﻣﺮزش ﺧﻮاﺳﺖ( ﭘﺲ از او ﺟﻌﻔﺮ ﭘﺮﭼﻢ را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﺑﺮد ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ )و از ﺷﻬﺎدت ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺨﻦ آورد و ﺑﺮاى او آﻣﺮزش ﺧﻮاﺳﺖ( ﭘﺲ از او ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رواﺣﻪ ﭘﺮﭼﻢ‬
‫را ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ )و ﺑﺮاى او آﻣﺮزش ﺧﻮاﺳﺖ( ﭘﺲ از او ﺧﺎﻟـﺪ ﺑـﻦ وﻟﻴـﺪ ﭘـﺮﭼﻢ را‬
‫ﺑﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬وى ﺳﺎﻻر ﻧﺒﻮد و از ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﺳﺎﻻر ﺷﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺧﺎﻟﺪ ﻳﻜﻰ از ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎى ﺗﻮ اﺳﺖ و ﺗﻮ ﻳﺎرى او ﻣﻰﻛﻨﻰ‪ «.‬و از آن روز ﺧﺎﻟﺪ را‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﺪا ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮوﻳﺪ و ﺑﺮادران ﺧﻮد را ﻳﺎرى دﻫﻴﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﺠﺎى ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ «.‬و ﻛﺴـﺎن در‬
‫ﮔﺮﻣﺎى ﺳﺨﺖ ﭘﻴﺎده و ﺳﻮاره ﺑﻪ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺧﺒﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺟﻌﻔﺮ رﺳﻴﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻳﺸﺐ ﺟﻌﻔﺮ را ﺑﻪ ﺧـﻮاب‬
‫دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﻪ ﺳﻮى ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻳﻤﻦ ﻣﻰرﻓﺖ و دو ﺑﺎل داﺷﺖ و دﺳﺘﺎﻧﺶ ﭘﺮ ﺧﻮن ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﻄﺒﺔ ﺑﻦ ﻗﺘﺎده ﻋﺬرى ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻴﻤﻨﻪ ﺳﭙﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮد ﺑﺮ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ راﻓﻠﻪ ﺳﺎﻻر ﻋﺮﺑﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و‬
‫او را ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﻫﻨﻪ ﺑﻨﻰ ﻏﻨﻢ‪ ،‬ﺗﻴﺮهاى از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺣﺪس‪ ،‬وﻗﺘﻰ از آﻣﺪن ﺳـﭙﺎه ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧﺒـﺮ ﻳﺎﻓـﺖ ﻗـﻮم‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را از ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن ﺑﻴﻢ داد و آﻧﻬﺎ از ﻟﺨﻤﻴﺎن ﻛﻨﺎره ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻓﺰوﻧﺘﺮﻳﻦ ﺗﻴﺮه ﺣﺪس ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺑﻨـﻰ‬
‫ﺛﻌﻠﺒﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻴﺮه ﺣﺪس ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را از ﺟﻨﮓ ﻛﻨﺎر ﺑﺮد ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺮوة ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﺎزﮔﺸﺘﮕﺎن ﻣﻮﺗﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﻮاز ﻛـﺮد و ﻛﻮدﻛـﺎن‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮاز رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻣﻰدوﻳﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎز آﻣﺪﮔﺎن ﺑـﻮد و ﺑـﺮ ﻣﺮﻛﺒـﻰ ﺑـﻮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻛﻮدﻛـﺎن را‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺳﻮار ﻛﻨﻴﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺟﻌﻔﺮ را ﺑﻪ ﻣﻦ دﻫﻴﺪ‪ «.‬و ﭼﻮن ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ را ﭘﻴﺶ وى آوردﻧﺪ او را ﺑﮕﺮﻓﺖ‬
‫و ﭘﻴﺶ روى ﺧﻮد ﺳﻮار ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪251‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺧﺎك ﺑﺮ ﺳﭙﺎه ﻣﻰﭘﺎﺷﻴﺪﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﻓﺮارﻳﺎن راه ﺧﺪا‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻓﺮارى ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﮔﺮ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﻛﻨﺎﻧﻨﺪ‪«.‬‬
‫ام ﺳﻠﻤﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ زن ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬ﭼﺮا ﺳﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﻰﺷﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺗﺎب ﺣﻀﻮر ﻧﺪارد ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻣﺮدم ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻰزﻧﻨﺪ ﺷﻤﺎ از راه ﺧـﺪا ﻓـﺮار ﻛـﺮدهاﻳـﺪ و در‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻰﺷﻮد‪«.‬‬
‫و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ ﻏﺰاى ﻣﻜﻪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﺲ آﻧﻜﻪ ﺳﭙﺎه ﺳﻮى ﻣﻮﺗﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺟﻤﺎدى اﻻﺧﺮ و رﺟﺐ را در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ‬
‫ﺑﺮد و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺧﺰاﻋﻪ زﻳﺮ ﻣﻜﻪ ﺑﺮ آب ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم و ﺗﻴﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ ﺑﻦ ﻋﺒـﺪ ﻣﻨـﺎة ﺑـﺮ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﻣﺴﺒﺐ ﺣﺎدﺛﻪ ﻣﺮدى از ﺑﻨﻰ اﻟﺤﻀﺮم ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﺒﺎد ﻧﺎم داﺷﺖ و ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن اﺳﻮد ﺑﻦ رزن‬
‫ﺑﻮد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﻣﻰرﻓﺖ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﺰاﻋﻪ او را ﻛﺸﺘﻨﺪ و ﻣﺎﻟﺶ را ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣـﺮدم ﺑﻨـﻰ ﺑﻜـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻼﻓﻰ ﺧﻮن وى ﻳﻜﻰ از ﺧﺰاﻋﻴﺎن را ﻛﺸﺘﻨﺪ و ﺧﺰاﻋﻴﺎن ﺑﺮ ﭘﺴﺮان اﺳﻮاد ﺑﻦ رزن دﻳﻠﻰ‪ ،‬ﺳﻠﻤﻰ و ﻛﻠﺜﻮم و ذوﻳﺐ‬
‫ﻛﻪ ﺳﺮان و اﺷﺮاف ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺧﻮﻧﺸﺎن را ﺑﺮﻳﺨﺘﻨﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎى ﺣـﺮم رخ‬
‫داد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ دﻳﻞ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﺎم ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ اﻻﺳﻮد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﺮﺗﺮﻳﺸﺎن دو ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ داﺷﺘﻨﺪ و‬
‫ﻣﺎ ﻳﻚ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ داﺷﺘﻴﻢ و در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ و ﺧﺰاﻋﻪ درﮔﻴﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺳﻼم ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻛﺴﺎن ﺑﺪان ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﺻﻠﺢ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻣﻴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻗﺮﻳﺶ رخ داد از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻘﺮرات ﺻﻠﺢ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻨﺪد ﺑﺒﻨﺪد و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻨﺪد ﺑﺒﻨﺪد‪ ،‬و ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻨﻰ دﻳﻞ ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ ﻓﺮﺻﺖ را ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺮدﻧﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ اﻧﺘﻘـﺎم ﻛﺸـﺘﮕﺎن ﭘﺴـﺮان را از ﻣـﺮدم‬
‫ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻣﻌﺎوﻳﻪ دﻳﻠﻰ ﻛﻪ ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ ﭘﻴﺮو او ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣـﺮدم ﺑﻨـﻰ دﻳـﻞ‬
‫ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺑﺮ ﺧﺰاﻋﻴﺎن ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻜﻪ ﺑﺮ آب و ﺗﻴﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آن دو ﻗﻮم‬
‫درﻫﻢ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ را ﺳﻼح دادﻧﺪ و ﭼﻨﺪ ﺗﻦ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺷﺒﺎﻧﻪ و ﻧﻬـﺎﻧﻰ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ ﺑﻜﺮﻳﺎن ﺟﻨﮓ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﺰاﻋﻴﺎن ﺑﻪ ﺣﺮم رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ واﻗﺪى آن ﺷﺐ ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ و ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺟﻬﻞ و ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﺎ ﻣﺮﻛـﺐ و ﻏـﻼم ﺑـﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ و ﺑﺮ ﺿﺪ ﺧﺰاﻋﻪ در ﺟﻨﮓ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﺣﺮم رﺳﻴﺪﻧﺪ ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻧﻮﻓﻞ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﺣﺮم رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺧـﺪا را‪،‬‬
‫ﺧﺪا را‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪252‬‬

‫و او ﺳﺨﻨﻰ وﺣﺸﺖآور ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اى ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ اﻛﻨﻮن ﻣﻦ ﺧﺪا ﻧﺪارم اﻧﺘﻘﺎم ﺧـﻮد را ﺑﮕﻴﺮﻳـﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﻛـﻪ در‬
‫ﺣﺮم دزدى ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﭼﺮا از اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺮوا دارﻳﺪ‪.‬‬
‫در آن ﺷﺐ ﻛﻪ ﺑﻜﺮﻳﺎن ﺑﺮ آب و ﺗﻴﺮ ﺑﻪ ﺧﺰاﻋﻴﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮدﻧﺪ ﻳﻜﻰ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻨﺒﻪ از آﻧﻬﺎ ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ و ﻣﻨﺒـﻪ‬
‫ﻣﺮدى ﺳﺴﺖ دل ﺑﻮد و ﺑﺎ ﻳﻜﻰ از ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻤﻴﻢ ﺑﻦ اﺳﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺗﻤﻴﻢ ﻓﺮار ﻛﻦ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻜﺸﻨﺪم ﻳﺎ ﺑﮕﺬارﻧﺪم ﺧﻮاﻫﻢ ﻣﺮد ﻛﻪ دﻟﻢ ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ «.‬و ﺗﻤﻴﻢ ﺑﺮﻓﺖ و ﻣﻨﺒﻪ را ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻜﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺧﺰاﻋﻴﺎن وارد ﻣﻜﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺪﻳﻞ ﺑﻦ ورﻗﺎى ﺧﺰاﻋﻰ و ﺧﺎﻧﻪ ﻳﻜﻰ از واﺑﺴﺘﮕﺎن ﺧﻮد ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬
‫راﻓﻊ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﺪﺳﺘﻰ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺧﺰاﻋﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻰ را ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ داﺷﺘﻨﺪ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺳـﺒﺐ آﻧﻜـﻪ‬
‫ﺧﺰاﻋﻴﺎن ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮ و ﺑﻦ ﺳﺎﻟﻢ ﺧﺰاﻋﻰ ﻛﻌﺒﻰ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ و‬
‫ﺑﺎ وى ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺧﺰاﻋﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮدهاﻧﺪ و ﺳﺘﻢ دﻳﺪهاﻧﺪ و از او ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳـﺖ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﭼـﻮن ﺳـﺨﻨﺎن او را‬
‫ﺑﺸﻨﻴﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﺎرى ﻣﻰﺷﻮﻳﺪ‪ «.‬و ﻫﻤﺎﻧﺪم اﺑﺮى در آﺳﻤﺎن ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳـﻦ اﺑـﺮ ﭘـﻴﺶ درآﻣـﺪ‬
‫ﻳﺎرى ﺑﻨﻰ ﻛﻌﺐ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺑﺪﻳﻞ ﺑﻦ ورﻗﺎ ﺑﺎ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﺧﺰاﻋﻴﺎن در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ و ﻣـﺎﺟﺮا را ﺑـﺎ وى ﺑﮕﻔـﺖ و‬
‫ﻫﻤﮕﻰ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻛﺴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ زودى اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻣﻰآﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎن را ﻣﺤﻜـﻢ ﻛﻨـﺪ و ﻣـﺪت آﻧـﺮا‬
‫ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻞ ﺑﻦ ورﻗﺎ و ﻫﻤﺮاﻫﺎن وى در ﻋﺴﻔﺎن ﺑﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﺮﺧﻮردﻧﺪ‪ .‬ﻗﺮﺷﻴﺎن او را ﻓﺮﺳـﺘﺎده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رود و ﭘﻴﻤﺎن را ﻣﺤﻜﻢ ﻛﻨﺪ و ﻣﺪت آﻧﺮا ﺑﻴﻔﺰاﻳﺪ ﻛﻪ از ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﻤﻨﺎك ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬و ﭼـﻮن‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﺪﻳﻞ را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﻛﺠﺎ ﻣﻰآﻳﻰ« و ﺣﺪس زد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺪﻳﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺧﺰاﻋﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ و دل اﻳﻦ دره رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ؟«‬
‫ﺑﺪﻳﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺑﺪﻳﻞ راه ﻣﻜﻪ ﮔﺮﻓﺖ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺘﺮ ﺧﻮد داده‪ «.‬و ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺤﻞ ﺧﻔﺘﻦ ﺷﺘﺮ وى رﻓﺖ و ﭘﺸﻜﻠﻰ ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﺑﺸﻜﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻪ در آن ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑﺨﺪا ﺑﺪﻳﻞ ﭘـﻴﺶ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫وﻗﺘﻰ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد ام ﺣﺒﻴﺒﻪ رﻓﺖ و ﭼﻮن ﺧﻮاﺳـﺖ ﺑـﺮ ﻓـﺮاش ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ دﺧﺘﺮش آﻧﺮا ﺟﻤﻊ ﻛﺮد و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺧﺘﺮم! ﻧﻤﻰداﻧـﻢ‪ ،‬ﻓـﺮاش ﺷﺎﻳﺴـﺘﻪ ﻣـﻦ ﻧﻴﺴـﺖ ﻳـﺎ ﻣـﻦ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻓﺮاش ﻧﻴﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫ام ﺣﺒﻴﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻓﺮاش ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﺳﺖ و ﺗﻮ ﻣﺸﺮك و ﻧﺠﺴﻰ و ﻧﺨﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺮ ﻓﺮاش ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺸﻴﻨﻰ‪«.‬‬
‫‪253‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا دﺧﺘﺮﻛﻢ! از وﻗﺘﻰ ﺗﺮا ﻧﺪﻳﺪهام دﭼﺎر ﺷﺮى ﺷﺪهاى‪«.‬‬

‫ﭘﺲ از آن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ و ﺑﺎ وى ﺳﺨﻦ ﻛﺮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺟﻮاب ﻧﺪاد از آﻧﺠﺎ ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﺑﻜﺮ رﻓﺖ‬
‫و از او ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره وى ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﻦ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺶ ﻋﻤﺮ رﻓﺖ و ﺑﺎ وى ﺳﺨﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻨﻢ؟ ﺑﺨﺪا اﮔﺮ‬
‫ﺟﺰ ﻣﻮرﭼﻪ ﻫﻤﺪﺳﺘﻰ ﻧﻴﺎﺑﻢ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺟﻨﮓ ﻣﻰﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﺶ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ رﺿﻰ اﷲ ﻋﻨﻪ رﻓﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ وى ﺑﻮد و ﺣﺴﻦ ﻛﻪ‬
‫ﻃﻔﻠﻜﻰ ﺑﻮد ﭘﻴﺶ روى ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬رﺷﺘﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪى ﺗﻮ از ﻫﻤﻪ ﻛﺴـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺎﺟﺘﻰ ﭘﻴﺶ ﺗﻮ آﻣﺪهام و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ آﻣﺪهام ﻧﻮﻣﻴﺪ ﺑﺎزﮔﺮدم‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺮاى ﻣﺎ‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﺰﻣﻰ دارد ﻛﻪ درﺑﺎره آن ﺑﺎ وى ﺳﺨﻦ ﻧﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺳﻮى ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى دﺧﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺴﺮك ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﻮﻳﻰ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎن ﭘﻨﺎه ﻧﻬﺪ و ﺗﺎ آﺧﺮ روزﮔﺎر ﺳﺎﻻر ﻋﺮب ﺑﺎﺷﺪ؟«‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻫﻨﻮز ﭘﺴﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻰ ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎن ﭘﻨـﺎه ﻧﻬـﺪ و ﻫـﻴﭽﻜﺲ ﺑـﻰ رﺿـﺎى‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﭘﻨﺎه ﻧﻴﺎرد ﻧﻬﺎد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬ﻣﻰﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ ﺳﺨﺖ ﺷﺪه‪ ،‬راﻫﻰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﻨﻤﺎى‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﭼﻴﺰى ﻧﺪاﻧﻢ ﻛﻪ ﻛﺎرى ﺑﺮاى ﺗﻮ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺎﺧﺖ اﻣﺎ ﺗﻮ ﺳﺎﻻر ﺑﻨﻰ ﻛﻨﺎﻧﻪاى ﺑﺮﺧﻴـﺰ و ﻣﻴـﺎن‬
‫ﻛﺴﺎن ﭘﻨﺎه ﺑﻨﻪ و ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺳﻮدى دارد؟«‬
‫ﻋﻠﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻮدى ﻧﺪارد وﻟﻰ ﺟﺰ اﻳﻦ ﭼﻪ ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ ﭘﺎ ﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم ﻣﻦ ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎن ﭘﻨﺎه ﻧﻬﺎدم‪ «.‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮﻓﺖ و ﭼﻮن ﭘﻴﺶ ﻗﺮﺷﻴﺎن رﺳﻴﺪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﺧﺒﺮ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ ﻣﺤﻤﺪ رﻓﺘﻢ و ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﻛﺮدم و ﺟﻮاﺑﻢ ﻧﺪاد‪ .‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﺶ ﭘﺴﺮ اﺑﻮ ﻗﺤﺎﻓﻪ رﻓﺘﻢ و ﻛﺎرى‬
‫ﻧﺴﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺶ ﭘﺴﺮ ﺧﻄﺎب رﻓﺘﻢ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ دﺷﻤﻦﺗﺮ ﺑﻮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺶ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟـﺐ رﻓـﺘﻢ ﻛـﻪ از‬
‫ﻫﻤﻪ ﻧﺮﻣﺘﺮ ﺑﻮد و ﻛﺎرى ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻛﺮدم‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺪاﻧﻢ آﻳﺎ ﺳﻮدى دارد ﻳﺎ ﻧﻪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﻛﺎرى ﺑﻮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎن ﭘﻨﺎه ﺑﻨﻪ‪ ،‬و ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدم‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﻣﺤﻤﺪ اﻳﻦ را ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻛﺮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪254‬‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺑﺎ ﻋﻘﻞ ﺗﻮ ﺑﺎزى ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪ ﺗﻮ ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻛﺎرى ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﺰ اﻳﻦ ﻛﺎرى ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﻣﺮدم آﻣﺎده ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﻟﻮازم وى را آﻣﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺑـﻮ ﺑﻜـﺮ‬
‫ﭘﻴﺶ دﺧﺘﺮ ﺧﻮد ﻋﺎﻳﺸﻪ رﻓﺖ ﻛﻪ ﻟﻮازم ﭘﻴﻤﺒﺮ را آﻣﺎده ﻣﻰﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬دﺧﺘـﺮﻛﻢ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﻔﺘـﻪ ﻟـﻮازم آﻣـﺎده‬
‫ﻛﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ ،‬ﺗﻮ ﻧﻴﺰ آﻣﺎده ﺷﻮ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺼﺪ ﻛﺠﺎ دارد؟«‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻧﻤﻰداﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻋﻼم ﻛﺮد ﻛﻪ آﻫﻨﮓ ﻣﻜﻪ دارد و ﮔﻔﺖ ﺑﻜﻮﺷﻨﺪ و آﻣﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاﻳﺎ ﺧﺒﺮ و ﺧﺒﺮﮔﻴﺮان را از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎزدار ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺮوة ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ آﻣﺎده ﺣﺮﻛﺖ ﺳﻮى ﻣﻜﻪ ﺷﺪ ﺣﺎﻃﺐ ﺑﻦ اﺑﻰ‬
‫ﺑﻠﺘﻌﻪ ﻧﺎﻣﻪاى ﺑﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻧﻮﺷﺖ و ﻗﻀﻴﻪ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ داد و ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﻳﻜﻰ از زﻧﺎن ﻣﺰﻳﻨﻪ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻌﻀﻰﻫـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎره واﺑﺴﺘﻪ ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ داد و دﺳﺘﻤﺰدى ﺑﺮاى او ﻧﻬﺎد ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺒﺮد و زن ﻧﺎﻣـﻪ را در ﻣـﻮى‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻬﺎد و آﻧﺮا ﺑﭙﻴﭽﻴﺪ و ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ از آﺳﻤﺎن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻃﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮده و ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ و زﺑﻴﺮ ﺑـﻦ ﻋـﻮام را ﺑﻔﺮﺳـﺘﺎد و‬
‫ﮔﻔﺖ زﻧﻰ ﻧﺎﻣﻪاى از ﺣﺎﻃﺐ ﺳﻮى ﻗﺮﻳﺶ ﻣﻰﺑﺮد ﻛﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﺎ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ دﻫﺪ‪ ،‬او را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻰ و زﺑﻴﺮ ﺑﻴﺮون ﺷﺪﻧﺪ و در ﺣﻠﻴﻔﻪ ﺑﻪ زن رﺳﻴﺪﻧﺪ و او را از ﻣﺮﻛﺐ ﻓﺮود آوردﻧﺪ و ﺑـﺎرش را ﺑﮕﺸـﺘﻨﺪ و‬
‫ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﻣﻰﺧﻮرم ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا دروغ ﻧﮕﻔﺘﻪ و ﻣﺎ دروغ ﻧﻤﻰﮔﻮﻳﻴﻢ‬
‫ﻳﺎ ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪه ﻳﺎ ﺗﺮا ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن آن زن ﺳﺨﺘﻰ او را ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻳﻜﺴﻮ رو‪ «.‬ﻋﻠﻰ ﺑﻪ ﻳﻜﺴﻮ رﻓﺖ و او ﮔﻴﺴﻮان ﺧﻮد را ﺑﮕﺸﻮد و‬
‫ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﺮون آورد و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد و او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺣﺎﻃـﺐ را ﺑﺨﻮاﺳـﺖ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﭼﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮدى؟«‬
‫ﺣﺎﻃﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧـﺪاى‪ ،‬ﻣـﻦ ﺑـﻪ ﺧـﺪا و رﺳـﻮل وى اﻳﻤـﺎن دارم و ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧﻴﺎﻓﺘـﻪام و اﻋﺘﻘـﺎد‬
‫ﻧﮕﺮداﻧﻴﺪهام وﻟﻰ ﻣﺮا در ﻣﻴﺎن ﻗﺮﺷﻴﺎن رﻳﺸﻪ و ﻋﺸﻴﺮه ﻧﻴﺴـﺖ و ﭘـﻴﺶ آﻧﻬـﺎ زن و ﻓﺮزﻧـﺪ دارم‪ ،‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺳـﺒﺐ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﭘﻴﺶ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺟﺎﻳﻰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﮕﺬار ﺗﺎ ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﺰﻧﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﻰ ﻛﺮده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﻤﺮ ﭼﻪ ﻣﻰداﻧﻰ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪا ﻋﺰ و ﺟﻞ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﺪر ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﺨﺸﻴﺪهام‪ «.‬و ﺧﺪا درﺑﺎره ﺣﺎﻃﺐ اﻳﻦ آﻳﺎت را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫‪255‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺨﺬُوا ‪‬ﻋﺪ‪‬و‪‬ي و‪ ‬ﻋﺪ‪‬و‪ُ ‬ﻛﻢ‪ ‬أَو‪‬ﻟ‪‬ﻴﺎء‪ُ ‬ﺗ ْﻠﻘُﻮنَ إِ َﻟ ‪‬ﻴ ِﻬﻢ‪ ‬ﺑِﺎ ْﻟ ‪‬ﻤﻮ‪‬د‪‬ةِ و‪َ ‬ﻗﺪ‪َ ‬ﻛ َﻔﺮُوا ﺑِﻤـﺎ ﺟـﺎء‪ُ ‬ﻛﻢ‪ ‬ﻣـﻦ‬
‫»ﻳﺎ أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ آ ‪‬ﻣﻨُﻮا ﻻ َﺗ ﱠﺘ ‪‬‬
‫ﺟ ُﺘﻢ‪ ‬ﺟِﻬـﺎداً ﻓـﻲ ﺳ‪‬ـﺒِﻴﻠ‪‬ﻲ و‪ ‬ا ‪‬ﺑﺘ‪‬ﻐـﺎء‪ ‬ﻣﺮْﺿـﺎﺗ‪‬ﻲ‬
‫ﺧﺮَ ‪‬‬
‫ﺨﺮِﺟ‪‬ﻮنَ اﻟﺮﱠﺳ‪‬ﻮلَ و‪ ‬إِﻳ‪‬ﺎ ُﻛﻢ‪ ‬أَنْ ُﺗﺆْ ‪‬ﻣﻨُﻮا ﺑِﺎﻟ ﱠﻠﻪ‪ ‬ر‪ ‬ﺑ ُﻜﻢ‪ ‬إِنْ ُﻛ ْﻨ ُﺘﻢ‪َ ‬‬
‫ﺤﻖﱢ ‪‬ﻳ ْ‬
‫ا ْﻟ ‪‬‬
‫ﺴﺒِﻴﻞِ‪ .‬إِنْ ‪‬ﻳ ْﺜ َﻘﻔُﻮ ُﻛﻢ‪‬‬
‫ﺿﻞﱠ ﺳ‪‬ﻮاء‪ ‬اﻟ ‪‬‬
‫ﺧ َﻔ ‪‬ﻴ ُﺘﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻣﺎ أَ ‪‬ﻋ َﻠ ْﻨ ُﺘﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻣﻦ ‪‬ﻳ ْﻔ ‪‬ﻌ ْﻠﻪ‪ ‬ﻣ ْﻨ ُﻜﻢ‪َ ‬ﻓ َﻘﺪ‪َ ‬‬
‫ﺴﺮﱡونَ إِ َﻟ ‪‬ﻴ ِﻬﻢ‪ ‬ﺑِﺎ ْﻟ ‪‬ﻤﻮ‪‬د‪‬ةِ و‪ ‬أَﻧَﺎ أَ ‪‬ﻋ َﻠﻢ‪ ‬ﺑِﻤﺎ أَ ْ‬
‫ُﺗ ‪‬‬
‫ﺴ َﻨ َﺘ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬ﺑِﺎﻟﺴ‪‬ـﻮء‪ ‬و‪ ‬و‪‬د‪‬وا ﻟَـﻮ‪َ ‬ﺗ ْﻜﻔُـﺮُونَ‪ .‬ﻟَـﻦْ ﺗَـ ْﻨ َﻔ ‪‬ﻌ ُﻜﻢ‪ ‬أَر‪‬ﺣـﺎ ‪‬ﻣ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻻ‬
‫ﺴﻄُﻮا إِ َﻟ ‪‬ﻴ ُﻜﻢ‪ ‬أَ ‪‬ﻳﺪ‪ ‬ﻳ ‪‬ﻬﻢ‪ ‬و‪ ‬أَ ْﻟ ‪‬‬
‫‪‬ﻳﻜُﻮﻧُﻮا َﻟ ُﻜﻢ‪ ‬أَﻋ‪‬ﺪاء‪ ‬و‪ ‬ﻳ ‪‬ﺒ ‪‬‬
‫ﺴ َﻨﺔٌ ﻓﻲ إِﺑ‪‬ﺮاﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬و‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ﻳﻦَ ‪‬ﻣﻌ‪‬ـﻪ‪‬‬
‫ﺣ ‪‬‬
‫ﺳﻮ‪‬ةٌ ‪‬‬
‫ﺼﻞُ ‪‬ﺑ ‪‬ﻴ َﻨ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬اﷲ ﺑِﻤﺎ َﺗ ‪‬ﻌ ‪‬ﻤﻠُﻮنَ ‪‬ﺑﺼ‪‬ﻴﺮٌ‪َ .‬ﻗﺪ‪ ‬ﻛﺎ َﻧﺖ‪َ ‬ﻟ ُﻜﻢ‪ ‬أُ ‪‬‬
‫أَو‪‬ﻻد‪ُ ‬ﻛﻢ‪ ‬ﻳﻮ‪‬م‪ ‬ا ْﻟﻘ‪‬ﻴﺎ ‪‬ﻣﺔِ ‪‬ﻳ ْﻔ ‪‬‬
‫إِذْ ﻗﺎﻟُﻮا ‪‬ﻟ َﻘﻮ‪ ‬ﻣ ِﻬﻢ‪ ‬إِﻧﱠﺎ ‪‬ﺑﺮَآؤُا ‪‬ﻣ ْﻨ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬ﻣﻤ‪‬ﺎ َﺗ ‪‬ﻌ ‪‬ﺒﺪ‪‬ونَ ﻣﻦ د‪‬ونِ اﷲ َﻛ َﻔﺮْﻧﺎ ِﺑ ُﻜﻢ‪ ‬و‪ ‬ﺑ‪‬ﺪا ‪‬ﺑ ‪‬ﻴﻨَﻨﺎ و‪ ‬ﺑ ‪‬ﻴ َﻨ ُﻜﻢ‪ ‬ا ْﻟﻌ‪‬ﺪاو‪‬ةُ و‪ ‬ا ْﻟ ‪‬ﺒﻐْﻀﺎء‪ ‬أَﺑ‪‬ـﺪاً‬
‫ﺷﻲ‪‬ء‪ ‬ر‪‬ﺑ‪‬ﻨﺎ ‪‬ﻋ َﻠ ‪‬ﻴﻚ‪َ ‬ﺗﻮ‪ ‬ﱠﻛﻠْﻨﺎ‬
‫ﺳ َﺘ ْﻐ ‪‬ﻔﺮَنﱠ َﻟﻚ‪ ‬و‪ ‬ﻣﺎ أَ ‪‬ﻣ ‪‬ﻠﻚ‪َ ‬ﻟﻚ‪ ‬ﻣﻦ اﷲ ﻣﻦ َ‬
‫ﺣﺪ‪‬ه‪ ‬إِﻟﱠﺎ َﻗﻮ‪‬لَ إِﺑ‪‬ﺮاﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ﻟﺄَﺑِﻴﻪ‪َ ‬ﻟﺄَ ‪‬‬
‫ﺣﺘﱠﻰ ُﺗﺆْ ‪‬ﻣﻨُﻮا ﺑِﺎﻟ ﱠﻠﻪ‪ ‬و‪ ‬‬
‫‪‬‬
‫و‪ ‬إِ َﻟ ‪‬ﻴﻚ‪ ‬أَ َﻧﺒ‪‬ﻨﺎ و‪ ‬إِ َﻟ ‪‬ﻴﻚ‪ ‬ا ْﻟ ‪‬ﻤﺼ‪‬ﻴﺮُ ‪«.4 -1 :60‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن دارﻳﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻦ و دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮدﺗﺎن را دوﺳـﺘﺎن ﻣﮕﻴﺮﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﻳﺸـﺎن ﻃـﺮح‬
‫دوﺳﺘﻰ اﻓﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻰ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻖ ﻛﻪ ﺳﻮى ﺷﻤﺎ آﻣﺪه ﻛﻔﺮ ﻣﻰورزﻧﺪ و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ را ﺑﻴﺮون ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ و‬
‫ﺷﻤﺎ را ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﺮا ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن اﻳﻤﺎن آوردهاﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑـﺮاى ﺟﻬـﺎد در راه ﺣـﻖ و ﻃﻠـﺐ رﺿـﺎى ﻣـﻦ ﺑﻴـﺮون‬
‫ﺷﺪهاﻳﺪ )ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻜﻨﻴﺪ( ﺷﻤﺎ ﻣﻮدت اﻳﺸﺎن را ﻧﻬﺎن ﻣﻰدارﻳﺪ و ﻣـﻦ ﺑـﻪ آﻧﭽـﻪ ﻧﻬـﺎن داﺷـﺘﻪاﻳـﺪ و آﻧﭽـﻪ ﻋﻴـﺎن‬
‫داﺷﺘﻪاﻳﺪ داﻧﺎﺗﺮم‪ .‬و ﻫﺮ ﻛﻪ از ﺷﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻣﻴﺎن راه ﮔﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺎ ﺷـﻤﺎ ﺑﺮﺧـﻮرد ﻛﻨﻨـﺪ دﺷـﻤﻨﺎﻧﺘﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و دﺳﺘﻬﺎ و زﺑﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺑـﻪ ﺑـﺪى ﺳـﻮﻳﺘﺎن ﺑﮕﺸـﺎﻳﻨﺪ و دوﺳـﺖ دارﻧـﺪ ﻛـﺎﻓﺮ ﺷـﻮﻳﺪ‪ .‬روز رﺳـﺘﺎﺧﻴﺰ ﻧـﻪ‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪاﻧﺘﺎن و اوﻻدﺗﺎن ﻫﺮﮔﺰ ﺳﻮدﺗﺎن ﻧﺪﻫﺪ ﺧﺪا ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺪﻳـﺪ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ و ﺧـﺪا ﺑـﻪ اﻋﻤـﺎﻟﻰ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ و ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ وى ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺘﺪاﻳﻰ ﻧﻜﻮ ﺑﻮدﻧﺪ وﻗﺘﻰ ﺑﻪ ﻗﻮﻣﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻣﺎ از‬
‫ﺷﻤﺎ و ﺑﺘﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﻮاى ﺧﺪا ﻣﻰﭘﺮﺳﺘﻴﺪ ﺑﻴﺰارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﻔﺮ ﻣﻰورزﻳﻢ و ﻫﻤﻴﺸـﻪ ﻣﻴـﺎن ﻣـﺎ و ﺷـﻤﺎ ﻋـﺪاوت و‬
‫ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزى ﻫﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﺨﺪا‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎرﻳﺪ )و ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﻣﻮدﺗﻰ ﻧﺒﻮد( ﺑﻪ ﺟﺰ ﮔﻔﺘﺎر اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ ﭘﺪرش ﻛﻪ ﺑـﺮاى‬
‫ﺗﻮ آﻣﺮزش ﺧﻮاﻫﻢ ﺧﻮاﺳﺖ و در ﻗﺒﺎل ﺧﺪا ﻛﺎرى ﺑﺮاﻳﺖ ﻧﺘﻮاﻧﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ و ﺳﻮى ﺗـﻮ‬
‫ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدﻳﻢ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺳﻮى ﺗﻮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ راه ﺳﻔﺮ ﮔﺮﻓﺖ و اﺑﻮ رﻫـﻢ ﻛﻠﺜـﻮم ﺑـﻦ ﺣﺼـﻴﻦ ﻏﻔـﺎرى را در ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻛﺮد و اﻳﻦ ﺑﻪ روز دﻫﻢ رﻣﻀﺎن ﺑﻮد‪ .‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ روزه داﺷﺖ و ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ روزه داﺷﺘﻨﺪ و ﭼـﻮن ﺑـﻪ ﻛﺪﻳـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻴﺎن ﻋﺴﻔﺎن و اﻣﻴﻢ‪ ،‬رﺳﻴﺪ روزه ﺑﺸﻜﺴﺖ آﻧﮕﺎه ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ در ﻣﺮ اﻟﻈﻬﺮان ﻓﺮود آﻣﺪ و ده ﻫﺰار ﻛﺲ از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻫﻤﺮاه وى ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم ﺳﻠﻴﻢ و ﻣﺰﻳﻨﻪ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻫﺮ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺗﻌﺪادى ﻣﺴﻠﻤﺎن آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر ﺑﺎ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎى ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﺮ اﻟﻈﻬﺮان ﻓﺮود آﻣﺪ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻰﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﭼﻪ ﻣـﻰﻛﻨـﺪ‪ .‬در آن‬
‫ﺷﺐ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب و ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام و ﺑﺪﻳﻞ ﺑﻦ ورﻗﺎ ﺑﺮون ﺷﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ ﻣﮕـﺮ ﺧﺒـﺮى ﺑﻴﺎﺑﻨـﺪ ﻳـﺎ ﭼﻴـﺰى‬
‫ﺑﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪256‬‬

‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ در راه ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮﺧﻮرده ﺑﻮد و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن اﺑﻦ ﺣـﺎرث و ﻋﺒـﺪ اﷲ‬
‫ﺑﻦ اﺑﻰ اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه در ﻧﻴﻖ اﻟﻌﻘﺎب ﻣﻴﺎن راه ﻣﻜﻪ و ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﻴﻤﺒﺮ روﻧﺪ و ام ﺳﻠﻤﻪ ﺑﺎ وى‬
‫ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻮ زاده و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻪ و داﻣﺎد ﺗﻮاﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻳﻢ ﺣﺮﻣﺘﻢ ﺑﺮد و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻪ و داﻣـﺎدم ﻫﻤﺎﻧﺴـﺖ ﻛـﻪ در ﻣﻜـﻪ‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎروا ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن آن دو ﺗﻦ از ﮔﻔﺘﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺎرث ﻛﻪ ﭘﺴﺮ ﺧﺮدﺳـﺎل ﺧـﻮﻳﺶ را ﻫﻤـﺮاه‬
‫داﺷﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ اﺟﺎزه ﻧﺪﻫﺪ او را ﺑﺒﻴﻨﻢ دﺳﺖ ﭘﺴﺮم را ﻣﻰﮔﻴـﺮم و در زﻣـﻴﻦ ﺳـﺮﮔﺮدان ﻣـﻰروم ﺗـﺎ از‬
‫ﺗﺸﻨﮕﻰ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻰ ﺑﻤﻴﺮﻳﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ رﻗﺖ ﻛﺮد و اﺟﺎزه داد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ وى رﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻫﻨﮓ ﻣﻜﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻰﻫﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻗﺼﺪ ﻗﺮﻳﺶ دارد‪ «.‬ﺑﻌﻀﻰ ﻣـﻰﮔﻔﺘﻨـﺪ‪.‬‬
‫آﻫﻨﮓ ﻫﻮازن دارد‪ «.‬ﺑﻌﻀﻰ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺳﻮى ﺛﻘﻴﻒ ﻣﻰرود‪ «.‬و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺲ ﭘﻴﺶ ﺑﻌﻀـﻰ ﻗﺒﺎﻳـﻞ ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﭘﺮﭼﻢ ﻧﺒﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻗﺪﻳﺪ رﺳﻴﺪ و ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ ﺑﺎ اﺳﺐ و ﺳﻼح ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻴﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﻰ ﭼﻨـﺪ از‬
‫ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ در ﻋﺮج ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬و اﻗﺮع ﺑﻦ ﺣﺎﺑﺲ در ﺳﻘﻴﺎ ﺑﻪ وى ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬ﻋﻴﻴﻨﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى‪ ،‬ﻧﻪ اﺑﺰار ﺟﻨﮓ دارى‪ ،‬ﻧﻪ ﺟﺎﻣﻪ اﺣﺮام‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻛﺠﺎ دارى؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ دﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺪا ﺧﺒﺮﻫﺎ را از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺎزدارد‪ .‬ﻋﺒﺎس در ﺳﻘﻴﺎ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪه ﺑﻮد و ﻣﺨﺰﻣﺔ ﺑـﻦ‬
‫ﻧﻮﻓﻞ در ﻧﻴﻖ اﻟﻌﻘﺎب ﭘﻴﺶ وى رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﭼﻮن در ﻣﺮ اﻟﻈﻬﺮان ﻓﺮود آﻣﺪ اﺑﻮ ﺳـﻔﻴﺎن ﺑـﻦ ﺣـﺮب ﺑـﻪ ﻫﻤﺮاﻫـﻰ‬
‫ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام ﺑﺮون آﻣﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪه ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻣﺮ اﻟﻈﻬﺮان ﻓﺮود آﻣـﺪ ﻋﺒـﺎس ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺑﺨـﺪا اﮔـﺮ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺮ ﻗﺮﺷﻴﺎن درآﻳﺪ و ﺑﻪ زور وارد ﻣﻜﻪ ﺷﻮد ﺑﺮاى ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ‪ «.‬و ﺑﺮ اﺳﺘﺮ ﺳـﭙﻴﺪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻮى اراﻛﺴﺘﺎن روم ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻴﺰم ﻛﺸﻰ ﻳﺎ ﺷﻴﺮ دوﺷﻰ ﻳﺎ ﻛﺴﻰ را ﺑﻴﺎﺑﻢ ﻛﻪ ﺳـﻮى ﻣﻜـﻪ‬
‫رود و ﻗﺮﺷﻴﺎن را از آﻣﺪن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و از او اﻣﺎن ﮔﻴﺮﻧﺪ«‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮﻓﺘﻢ و در ﻣﻴﺎن اراكﻫﺎ ﻫﻤﻰ ﮔﺸﺘﻢ ﻛﻪ ﻛﺴﻰ را ﺑﺠﻮﻳﻢ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺻﺪاى اﺑﻮ ﺳـﻔﻴﺎن ﺑـﻦ ﺣـﺮب و‬
‫ﺑﺪﻳﻞ ﺑﻦ ورﻗﺎ را ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮى ﺧﺒﺮ درﺑﺎره ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺮون ﺷﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺷـﻨﻴﺪم ﻛـﻪ اﺑـﻮ ﺳـﻔﻴﺎن‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ آﺗﺸﻰ ﻧﺪﻳﺪهام ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﻗﻮم ﺧﺰاﻋﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﻫﻴﺠﺎن آﻣﺪهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺧﺰاﻋﻪ از اﻳﻦ ﻛﻤﺘﺮ و ﻧﺎﭼﻴﺰﺗﺮﻧﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺻﺪاى او را ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى اﺑﻮ ﺣﻨﻈﻠﻪ«‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺑﻮ اﻟﻔﻀﻠﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬آرى‪«.‬‬
‫‪257‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﺒﺮ دارى؟«‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻨﻚ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ده ﻫﺰار ﻣﺴﻠﻤﺎن آﻣﺪه ﻛﻪ ﺗﺎب ﻣﻘﺎوﻣﺖ وى ﻧﺪارﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﭼﻪ ﻛﻨﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻦ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺘﺮ ﺳﻮار ﺷﻮ ﺗﺎ از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮاى ﺗﻮ اﻣﺎن ﺑﮕﻴﺮم ﻛﻪ ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﺑﺮ ﺗﻮ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﮔﺮدﻧﺖ ﺑﺰﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻦ ﺳﻮار ﺷﺪ و ﻣﻦ اﺳﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺪواﻧﻴﺪم ﺗﺎ ﭘﻴﺶ وى روﻳﻢ‪ .‬در راه ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫آﺗﺶ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻰرﺳﻴﺪﻳﻢ در ﻣﻦ ﻣﻰﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻋﻤﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ اﺳﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰرود!«‬
‫و ﭼﻮن ﺑﻪ آﺗﺶ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب رﺳﻴﺪﻳﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن اﺳﺖ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاﻳﻰ را ﻛﻪ ﺗﺮا ﺑﻰ ﭘﻴﻤﺎن‬
‫و ﻗﺮار داد ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻦ اﻧﺪاﺧﺖ‪ «.‬وى ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى دوﻳﺪن ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﺮ را ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑـﺮ‬
‫آن ﺳﻮار ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﺪواﻧﻴﺪم ﺗﺎ ﺑﻪ در ﺧﻴﻤﻪ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ وﻗﺖ ﭘـﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺷـﺪﻳﻢ و او ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى‪ ،‬اﻳﻨﻚ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن دﺷﻤﻦ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻰ ﻗﺮار داد و ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﺗﻮ اﻓﺘﺎده ﺑﮕـﺬار ﺗـﺎ ﮔـﺮدﻧﺶ‬
‫ﺑﺰﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﻦ او را ﭘﻨﺎه دادهام« آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺸﺴﺘﻢ و ﺳﺮ او را ﮔـﺮﻓﺘﻢ و ﮔﻔـﺘﻢ‪:‬‬
‫»ﺑﺨﺪا ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺟﺰ ﻣﻦ ﺑﺎ وى آﻫﺴﺘﻪ ﮔﻮﻳﻰ ﻧﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻋﻤﺮ در ﺑﺎره اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺳﺨﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺮد ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﻋﻤﺮ‪ ،‬آرام ﺑﺎش‪ ،‬ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﻫﻤﻪ اﺻـﺮار از آن‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻰ ﻛﻪ وى ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف اﺳﺖ اﮔﺮ از ﺑﻨﻰ ﻋﺪى ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻮد ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻰﮔﻔﺘﻰ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﺒﺎس آرام ﺑﺎش‪ ،‬ﺑﺨﺪا وﻗﺘﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪى از اﺳﻼم ﺗﻮ ﭼﻨﺪان ﺷﺎد ﺷﺪم ﻛﻪ اﮔﺮ ﭘﺪرم‪،‬‬
‫ﺧﻄﺎب‪ ،‬اﺳﻼم آورده ﺑﻮد ﭼﻨﺎن ﺷﺎد ﻧﻤﻰﺷﺪم‪ ،‬ﺑﺮاى آﻧﻜﻪ ﻣﻰداﻧﺴﺘﻢ ﭘﻴﻤﺒﺮ از اﺳﻼم ﺗﻮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﺳـﻼم آوردن‬
‫ﺧﻄﺎب ﺷﺎد ﻣﻰﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮو‪ ،‬ﺑﻪ او اﻣﺎن دادﻳﻢ ﺗﺎ ﺻﺒﺤﮕﺎه ﻓﺮدا او را ﺑﻴﺎرى‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس‪ ،‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن را ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮد و ﺻﺒﺤﮕﺎه او را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد ﻛﻪ ﭼـﻮن او را ﺑﺪﻳـﺪ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»اى اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم آن ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻰ ﺧﺪاﻳﻰ ﺟﺰ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ؟«‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاى ﺗﻮ ﺑﺎد‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ دوﺳﺖ و ﺑﺮدﺑﺎر و ﺑﺰرﮔﻮارى‪ ،‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﺧﺪاﻳﻰ‬
‫ﺟﺰ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﺎرى ﺑﺮاى ﻣﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ وﻗﺖ آن ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاى ﺗﻮ ﺑﺎد‪ ،‬از اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﭼﻴﺰى در دﻟﻢ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬زودﺗﺮ از آﻧﮕﻪ ﮔﺮدﻧﺖ را ﺑﺰﻧﻨﺪ ﺷﻬﺎدت ﺣﻖ ﺑﮕﻮى‪«.‬‬
‫و او ﻛﻠﻤﻪ ﺷﻬﺎدت ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪258‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﺒﺎس او را ﺑﺒﺮ و ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ دﻣﺎﻏﻪ ﻛﻮه در ﺗﻨﮕﻨﺎى دره ﻧﮕﻬﺪار ﺗﺎ ﺳـﭙﺎﻫﻴﺎن ﺧـﺪا‬
‫ﺑﺮ او ﺑﮕﺬرد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ! اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﻣﺮدﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻓﺮازى را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﭼﻴﺰى ﺑـﺮاى او ﻣﻘـﺮر ﻛـﻦ ﻛـﻪ در‬
‫ﻣﻴﺎن ﻗﻮﻣﺶ ﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮﻓﺮازى او ﺷﻮد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن در آﻳﺪ در اﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴـﺠﺪ اﻟﺤـﺮام‬
‫در آﻳﺪ در اﻣﺎن اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ روى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺒﻨﺪد در اﻣﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن را ﺑﺒﺮدم و ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ دﻣﺎﻏﻪ ﻛﻮه در ﺗﻨﮕﻨﺎى دره ﺑﺪاﺷﺘﻢ و ﻗﺒﺎﻳﻞ ﺑﺮ او ﻣﻰﮔﺬﺷﺖ و او‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﺒﺎس‪ ،‬اﻳﻨﺎن ﻛﻴﺎﻧﻨﺪ؟«‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺳﻠﻴﻢ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﺎ ﺳﻠﻴﻢ ﭼﻜﺎر؟«‬
‫و ﻗﺒﻴﻠﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﻰﮔﺬﺷﺖ و او ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﺎن ﻛﻴﺎﻧﻨﺪ؟«‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻗﺒﻴﻠﻪ اﺳﻠﻢ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﺎ اﺳﻠﻢ ﭼﻜﺎر؟«‬
‫و ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺟﻬﻨﻴﻪ ﻣﻰﮔﺬﺷﺖ و او ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻨﺎن ﻛﻴﺎﻧﻨﺪ؟«‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺟﻬﻴﻨﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﺎ ﺟﻬﻨﻴﻪ ﭼﻜﺎر؟«‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﮔﺮوه ﺳﺒﺰ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ از ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر ﺑﻮد و ﻫﻤﻪ ﻣﺴﻠﺢ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺟﺰ دﻳﺪﮔﺎﻧﺸﺎن دﻳـﺪه‬
‫ﻧﻤﻰﺷﺪ‪ ،‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺑﻮ اﻟﻔﻀﻞ اﻳﻨﺎن ﻛﻴﺎﻧﻨﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻟﻔﻀﻞ‪ ،‬ﺑﺮادرزادهات ﭘﺎدﺷﺎﻫﻰ ﺑﺰرﮔﻰ دارد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮى اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺳﻮى ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ رو و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ ﺑﺪه‪«.‬‬
‫و او ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺑﺮﻓﺖ و وارد ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﺷﺪ و ﺑﺎﻧﮓ زد‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻗﺮﺷﻴﺎن‪ ،‬اﻳﻨﻚ ﻣﺤﻤﺪ آﻣﺪه ﺑﺎ ﺳﭙﺎﻫﻰ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺎب آن ﻧﺪارﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻦ درآﻳﺪ در اﻣﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺧﺎﻧﻪ ﺗﻮ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮرد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﻪ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﻮد در اﻣﺎن اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ روى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺒﻨﺪد در اﻣﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬
‫‪259‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﺮوه ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺪرم ﺑﻪ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ ﻣﺮوان ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮدى آﻳﺎ ﺧﺎﻟـﺪ ﺑـﻦ‬
‫وﻟﻴﺪ ﺑﻪ روز ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﺣﻤﻠﻪ آورد و ﺣﻤﻠﻪ وى ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻛﻰ ﺑﻮد؟ وى ﺑﻪ روز ﻓﺘﺢ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑـﻮد و او ﺻـﻠﻰ‬
‫اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﻪ دره ﻣﺮ رﺳﻴﺪ و آﻫﻨﮓ ﻣﻜﻪ داﺷﺖ‪ .‬ﻗﺮﺷﻴﺎن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام را ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ و آن ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻗﺼﺪ ﻛﺠﺎ دارد ﺳﻮى آﻧﻬﺎ ﻣﻰرود ﻳﺎ ﺳﻮى ﻃﺎﺋﻒ ﻣﻰﺷـﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام ﺑﺪﻳﻞ ﺑﻦ ورﻗﺎ را ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺼـﺎﺣﺒﺖ وى را ﺧـﻮش داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫وﻗﺘﻰ آﻧﻬﺎ را ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪» :‬ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﺧﻄﺮى ﺑﺮاى ﻣﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻰداﻧـﻴﻢ ﻣﺤﻤـﺪ ﻗﺼـﺪ ﻛﺠـﺎ دارد‬
‫ﺳﻮى ﻣﺎ ﻣﻰآﻳﺪ ﻳﺎ ﺳﻮى ﻫﻮازن ﻣﻰرود ﻳﺎ ﻗﺼﺪ ﺛﻘﻴﻒ دارد؟«‬
‫»و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺻﻠﺢ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻣﻴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﺮ ﻗﺮار ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺪت ﻣﻌـﻴﻦ داﺷـﺖ و ﺑﻨـﻰ‬
‫ﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻰ از ﺑﻨﻰ ﻛﻌﺐ ﺑﺎ ﻃﺎﻳﻔﻪاى از ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ ﭘﻴﻜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ و در ﺻﻠﺤﻨﺎﻣﻪ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ‬
‫ﻣﻘﺮر ﺑﻮد ﻛﻪ دو ﻃﺮف از ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ دﺳﺖ ﺑﺪارﻧﺪ و ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ را ﺑﻪ ﺳﻼح ﻛﻤﻚ دادﻧﺪ و ﺑﻨﻰ ﻛﻌﺐ از اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎر ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻏﺰاى ﻣﻜﻪ رﻓﺖ و در اﻳﻦ ﻏﺰا درﻣﺮ اﻟﻈﻬﺮان اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﺣﻜﻴﻢ و ﺑﺪﻳﻞ‬
‫را ﺑﺪﻳﺪ و آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻰداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻧﺠﺎ ﻓﺮود آﻣﺪه ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ وى رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬درﻣﺮ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﺣﻜﻴﻢ ﭘﻴﺶ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺎ وى ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺳﻮى ﻗﺮﻳﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﻪ اﺳـﻼم دﻋﻮﺗﺸـﺎن ﻛـﺮد و ﺧﺒـﺮ دارم ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﻪ وارد ﺧﺎﻧﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺷﻮد در اﻣﺎن اﺳﺖ )ﺧﺎﻧﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن در ﺑﺎﻻى ﻣﻜﻪ ﺑﻮد( و ﻫﺮ ﻛﻪ وارد ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺣﻜﻴﻢ ﺷﻮد در اﻣﺎن اﺳﺖ )ﺧﺎﻧﻪ ﺣﻜﻴﻢ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻜﻪ ﺑﻮد( و ﻫﺮ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ روى ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺑﻨﺪد و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻧﻜﻨﺪ در اﻣﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬
‫»ﭼﻮن اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن و ﺣﻜﻴﻢ از ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ و ﺳﻮى ﻣﻜﻪ روان ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ زﺑﻴﺮ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آﻧﻬﺎ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﭘﺮﭼﻢ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺪو داد و ﺳﺎﻻر ﮔﺮوه ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر ﻛﺮد و ﺑﻔﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﭘﺮﭼﻢ را ﺑﺎﻻى ﻣﻜﻪ در ﺣﺠﻮن‬
‫ﻧﺼﺐ ﻛﻨﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ ﭘﺮﭼﻢ را ﻧﺼﺐ ﻛﻨﻰ ﻣﺮو ﺗﺎ ﺑﻴﺎﻳﻢ‪«.‬‬
‫»ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ وارد ﻣﻜﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻗﻀـﺎﻋﻪ و‬
‫ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ و ﻛﺴﺎن دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﭘﻴﺶ اﺳﻼم آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﮔﻔﺖ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻜﻪ در آﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و ﻗﺮﺷﻴﺎن آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺑﻨﻰ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎة و ﺣﺒﺸﻴﺎن ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ در ﭘـﺎﻳﻴﻦ ﻣﻜـﻪ‬
‫ﺟﺎى ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻜﻪ ﺳﻮى آﻧﻬﺎ در آﻣﺪ‪.‬‬
‫»ﺷﻨﻴﺪم وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ و زﺑﻴﺮ را ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺎ ﻛﺴﻰ ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ ﺷـﻤﺎ ﻧﻴﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ وى‬
‫ﺟﻨﮓ ﻧﻜﻨﻴﺪ« و ﭼﻮن ﺧﺎﻟﺪ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﻰ ﺑﻜﺮ و ﺣﺒﺸﻴﺎن رﺳﻴﺪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﻛـﻪ ﺧـﺪاى ﻋـﺰ و ﺟـﻞ‬
‫ﻫﺰﻳﻤﺘﺸﺎن ﻛﺮد و ﺟﺰ اﻳﻦ در ﻣﻜﻪ ﺟﻨﮕﻰ رخ ﻧﺪاد ﺟﺰ آﻧﻜﻪ ﻛﺮز ﺑﻦ ﺟﺎﺑﺮ ﻣﺤﺎرﺑﻰ و اﺑﻦ اﺷـﻌﺮ ﻛﻌﺒـﻰ در ﺳـﭙﺎه‬
‫زﺑﻴﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻛﺪا ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و از راه زﺑﻴﺮ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد از آﻧﺠﺎ ﮔﺬر ﻛﻨﺪ ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﺮﺷـﻴﺎن‬
‫ﺑﺮﺧﻮردﻧﺪ و ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و در ﺑﺎﻻى ﻣﻜﻪ از ﺟﺎﻧﺐ زﺑﻴﺮ ﺟﻨﮕﻰ ﻧﺒﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ از آﻧﺠﺎ در آﻣﺪ و ﻛﺴـﺎن ﺳـﻮى او‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪260‬‬

‫رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻳﻚ ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺎه در آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘـﻰ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻫﻮازن و ﺛﻘﻴﻒ در ﺣﻨﻴﻦ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻧﺠﻴﺢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﭙﺎه ﺧﻮﻳﺶ را از ذى ﻃﻮى ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﻛـﺮد ﺑـﻪ زﺑﻴـﺮ ﮔﻔـﺖ ﺑـﺎ‬
‫ﮔﺮوﻫﻰ از ﻛﺴﺎن از ﻛﺪى وارد ﺷﻮد و زﺑﻴﺮ ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮى راﺳﺖ ﺳﭙﺎه ﺑﻮد و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده را ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫـﻰ از‬
‫ﻛﺴﺎن از ﻛﺪاء وارد ﺷﻮد و ﺑﻌﻀﻰ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ آن روز وﻗﺘﻰ ﺳﻌﺪ وارد ﻣﻰﺷﺪ ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﺮوز روز‬
‫ﺟﻨﮓ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺮوز ﺣﺮﻣﺖ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮﻣﻰﺧﻴﺰد‪«.‬‬
‫و ﻳﻜﻰ از ﻣﻬﺎﺟﺮان اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺸﻨﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺸﻨﻮ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده ﭼـﻪ ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﻴﻢ‬
‫دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺗﺎزد‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﺮس و ﭘﺮﭼﻢ را از او ﺑﮕﻴﺮ و آﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﻜﻪ ﺑﺒﺮ‪«.‬‬
‫و ﻫﻢ از ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻧﺠﻴﺢ رواﻳﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﮔﻔﺖ ﺑﺎ ﮔﺮوﻫـﻰ از ﭘـﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﻣﻜﻪ در آﻳﺪ و او ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮى راﺳﺖ ﺳﭙﺎه ﺑﻮد و ﻗﻮم اﺳﻠﻢ و ﻏﻔﺎر و ﻣﺰﻳﻨﻪ و ﺟﻬﻨﻴﻪ و ﺑﻌﺾ ﻗﺒﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ ﺟﺰو ﮔﺮوه‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻮد و اﺑﻮ ﻋﺒﻴﺪة ﺑﻦ ﺟﺮاح ﺑﺎ ﺻﻒ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ وارد ﻣﻜﻪ ﺷـﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ از اذاﺧـﺮ در آﻣـﺪ و‬
‫ﺧﻴﻤﻪ او را ﺑﺎﻻى ﻣﻜﻪ زدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ و ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ و ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﮔﺮوﻫﻰ را در ﺧﻨﺪﻣﻪ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ آورده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻨﺪ و ﺣﻤﺎس ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻜﺮى از آن ﭘﻴﺶ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در آﻳﺪ ﺳﻼﺣﻰ آﻣﺎده ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد و آﻧﺮا ﺗﻴﺰ ﻣﻰﻛﺮد و زﻧﺶ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ را ﺑﺮاى ﭼﻪ آﻣﺎده ﻣﻰﻛﻨﻰ؟«‬
‫ﺣﻤﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران او«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﮔﻤﺎن ﻧﺪارم ﭼﻴﺰى ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ و ﻳﺎران وى ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬و اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاى ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻮ ﺑﻴﺎرم‪ «.‬ﺣﻤﺎس ﺑـﺎ ﺻـﻔﻮان و ﺳـﻬﻴﻞ و ﻋﻜﺮﻣـﻪ در‬
‫ﺧﻨﺪﻣﻪ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ آﻧﻬﺎ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻧﺪ ﺟﻨﮕﻰ رﻓﺖ و ﻛﺮز ﺑﻦ ﺟﺎﺑﺮ و ﺧﻨﻴﺲ ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳـﭙﺎه‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﺑﻮدﻧﺪ و از او ﺟﺪا ﺷﺪه و راه دﻳﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﻨﻴﺲ ﭘﻴﺶ از ﻛﺮز ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪ و‬
‫ﻛﺮز ﻛﺸﺘﻪ او را ﻣﻴﺎن دو ﭘﺎى ﺧﻮﻳﺶ ﻧﻬﺎد و ﺟﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬از ﻗﻮم ﺟﻬﻨﻴﻪ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺳـﭙﺎه ﺧﺎﻟـﺪ ﺑﻮدﻧـﺪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺔ ﺑﻦ ﻣﻴﻼء ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و از ﻣﺸﺮﻛﺎن در ﺣﺪود دوازده ﻳﺎ ﺳﻴﺰده ﻛﺲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷـﺪ آﻧﮕـﺎه ﻫﺰﻳﻤـﺖ ﺷـﺪﻧﺪ و‬
‫ﺣﻤﺎس ﻧﻴﺰ ﻓﺮارى ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ رﺳﻴﺪ و ﺑﻪ زﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺒﻨﺪ‪«.‬‬
‫زﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ ﺧﺎدم ﭼﻪ ﺷﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ دﻳﺪه ﺑﻮدى ﻛﻪ ﺻﻔﻮان و ﻋﻜﺮﻣﻪ ﻓﺮار ﻛﺮدﻧﺪ و ﺷﻤﺸﻴﺮ در ﻗﻮم ﺑﻜﺎر اﻓﺘﺎد و ﺳﺮ و دﺳﺖ ﺑﺮﻳﺪه‬
‫ﻣﻴﺸﺪ ﻣﺮا ﻣﻼﻣﺖ ﻧﻤﻴﻜﺮدى‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺳﺮان ﺳﭙﺎه ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﺗﺎ ﻛﺴﻰ ﺑﻪ ﺟﻨﮕﺸﺎن ﻧﻴﺎﻳـﺪ ﺑـﺎ‬
‫وى ﺟﻨﮓ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﻰ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ را ﻧﺎم ﺑﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را زﻳﺮ ﭘﺮدهﻫﺎى ﻛﻌﺒﻪ ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ ﺧﻮﻧﺸﺎن را ﺑﺮﻳﺰﻳﺪ‪«.‬‬
‫‪261‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺳﺮح از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮد و ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﻪ وى اﺳـﻼم آورده ﺑـﻮد و از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﻰ‬
‫ﺑﮕﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ روز ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﻓﺮار ﻛﺮد و ﭘﻴﺶ ﻋﺜﻤﺎن رﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﺮادر ﺷﻴﺮى وى ﺑﻮد و ﻋﺜﻤﺎن او را ﻧﻬﺎن ﻛﺮد و‬
‫ﭼﻮن ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ آرام ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬وى را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒـﺮ آورد و ﺑـﺮاﻳﺶ اﻣـﺎن ﺧﻮاﺳـﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻣـﺪﺗﻰ دراز‬
‫ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻋﺜﻤﺎن ﻋﺒﺪ اﷲ را ﺑﺒﺮد ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ اﻃﺮاﻓﻴﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺑﺨـﺪا ﺧـﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧـﺪم ﻣﮕـﺮ ﻳﻜﻴﺘـﺎن‬
‫ﺑﺮﺧﻴﺰد و ﮔﺮدن او را ﺑﺰﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭼﺮا ﺑﻪ ﻣﻦ اﺷﺎره ﻧﻜﺮدى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺴﻰ را ﺑﻪ اﺷﺎره ﻧﻤﻰﻛﺸﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺧﻄﻞ ﻧﻴﺰ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮد و ﺳﺒﺐ آن ﺑﻮد ﻛﻪ وى ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻛﺎت‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر را ﻫﻤﺮاه او ﻛﺮد‪ .‬ﻋﺒﺪ اﷲ ﻏﻼﻣﻰ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺧﺪﻣﺖ او ﻣﻰﻛﺮد و در ﻣﻨﺰﻟﻰ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﻏﻼم ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ ﺑﺰى ﺑﻜﺸﺪ و ﻏﺬاﻳﻰ ﺑﺮاى او آﻣﺎده ﻛﻨﺪ و ﺑﺨﻔﺖ و ﭼﻮن ﺑﻴﺪار ﺷﺪ ﻏﻼم ﻛﺎرى ﻧﻜﺮده ﺑﻮد و‬
‫او را ﺑﻜﺸﺖ و از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﺑﮕﺸﺖ و ﻣﺸﺮك ﺷﺪ و دو ﻛﻨﻴﺰ آوازه ﺧﻮان داﺷﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻴﺸﺎن را ﻓﺮﺗﻨﺎ ﻧﺎم ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻫﺠﺎى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ دو ﻛﻨﻴﺰ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮﻳﺮث ﺑﻦ ﻧﻘﻴﺬ ﻧﻴﺰ ﺟﺰو ﻛﺸﺘﻨﻴﺎن ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را در ﻣﻜﻪ اذﻳﺖ ﻣﻰﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻘﻴﺲ ﺑﻦ ﺻﺒﺎﺑﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ ﻳﻚ اﻧﺼﺎرى ﺑﺮادر او را ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮد و اﻧﺼﺎرى را ﺑﻜﺸـﺖ و‬
‫ﺳﻮى ﻗﺮﺷﻴﺎن رﻓﺖ و از اﺳﻼم ﺑﮕﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ و ﺳﺎره ﻛﻨﻴﺰ ﻳﻜﻰ از ﻣﻄﻠﺒﻴﺎن ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ را اذﻳﺖ ﻣﻰﻛﺮده ﺑـﻮد ﻧﻴـﺰ ﺟـﺰو ﻛﺸـﺘﻨﻴﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻜﺮﻣﻪ ﺳﻮى ﻳﻤﻦ ﮔﺮﻳﺨﺖ و زﻧﺶ ام ﺣﻜﻴﻢ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷـﺪ و ﺑـﺮاى وى از ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫اﻣﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و زن ﺑﺮﻓﺖ و او را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺳﺒﺐ اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻜﺮﻣﻪ ﭘﺲ از ﻓﺮار ﺑﻪ ﻳﻤﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻮد او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺧﻮاﺳـﺘﻢ ﺑـﻪ‬
‫درﻳﺎ ﻧﺸﻴﻨﻢ و ﺳﻮى ﺣﺒﺸﻪ ﺷﻮم و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﺸﺘﻰ رﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺮﻧﺸﻴﻨﻢ ﻛﺸﺘﻴﺒﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﺪه ﺧﺪا ﺗـﺎ‬
‫ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻧﮕﻮﻳﻰ و از ﺷﺮك ﺑﺎزﻧﻴﺎﻳﻰ ﺑﺮ ﻛﺸﺘﻰ ﻣﻦ ﻣﻨﺸﻴﻦ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﻰ ﺑﻴﻢ ﻫﻼﻛﻤﺎن ﻫﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﺮ ﻛﺸﺘﻰ ﺗﻮ ﻧﻤﻰﻧﺸﻴﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﻛﻠﻤﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﮔﻮﻳﺪ و از ﺷﺮك ﺑﺎز آﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ ،‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﺮ ﻧﻨﺸﻴﻨﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻣﻮﺣﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭘﺲ ﭼﺮا از ﻣﺤﻤﺪ ﺟﺪا ﺷﺪهام‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺧـﺪاى ﻣـﺎ ﺑـﻪ درﻳـﺎ و‬
‫ﺧﺸﻜﻰ ﻳﻜﻰ اﺳﺖ‪ ،‬و اﺳﻼم را ﺑﺸﻨﺎﺧﺘﻢ و در دﻟﻢ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺧﻄﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﺮﻳﺚ ﻣﺨﺰوﻣﻰ و اﺑﻮ ﺑﺮﻳﺪه اﺳﻠﻤﻰ ﺑﺎ ﻫﻢ او را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﻴﺲ ﺑﻦ ﺻﺒﺎﺑﻪ را ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻴﻠﺔ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﻛﺸﺖ ﻛﻪ از ﻗﻮم وى ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از دو ﻛﻨﻴﺰ اﺑﻦ ﺧﻄﻞ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و دﻳﮕﺮى ﻓﺮارى ﺑﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﺑﺮاى وى از ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻣﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪262‬‬

‫ﺑﺮاى ﺳﺎره ﻧﻴﺰ اﻣﺎن ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺒﻮد ﺗﺎ ﺑﻪ روزﮔﺎر ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب در اﺑﻄﺢ زﻳﺮ ﭘﺎى اﺳﺐ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮﻳﺮث ﺑﻦ ﻧﻘﻴﺬ را ﻧﻴﺰ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ ﻛﺸﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺷﺶ ﻣﺮد و ﭼﻬﺎر زن را ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﻫﻤﺎن ﻣﺮدان را ﻧﺎم ﻣﻰﺑﺮد ﻛﻪ در رواﻳﺖ‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻫﺴﺖ و ﺟﺰو زﻧﺎن ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ را ﻧﺎم ﻣﻰﺑﺮد ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و ﺑﻴﻌـﺖ ﻛـﺮد‪ ،‬و ﺳـﺎره‬
‫ﻛﻨﻴﺰ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﻗﺮﻳﺒﻪ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﻓﺮﺗﻨﺎ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑـﻪ روزﮔـﺎر ﺧﻼﻓـﺖ‬
‫ﻋﺜﻤﺎن زﻧﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺘﺎده ﺳﺪوﺳﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ در ﻛﻌﺒﻪ اﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﻰ ﺟﺰ ﺧﺪاى ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﻰ ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ وﻋﺪه وﻓﺎ ﻛﺮد و ﺑﻨﺪه ﺧﻮﻳﺶ را ﻓﻴﺮوزى داد و اﺣﺰاب را ﻓﺮارى ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ اﻣﺘﻴﺎز و ﺧﻮن و ﻣﺎل ﻣﻮرد‬
‫ادﻋﺎ ﺑﻪ ﺟﺰ ﭘﺮده دارى ﺧﺎﻧﻪ و ﺳﻘﺎﻳﻰ ﺣﺎج ﻣﺤﻮ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻗﺘﻞ ﺧﻄﺎ ﭼﻮن ﻗﺘﻞ ﻋﻤﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺘﻮل ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ و‬
‫ﻋﺼﺎ را ﻧﻴﺰ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻬﻞ آﺑﺴﺘﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اى ﮔﺮوه ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺧﺪا ﻏﺮور ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ و ﺗﻔﺎﺧﺮ ﺑﻪ ﭘﺪران‬
‫را از ﻣﻴﺎن ﺑﺮد‪ ،‬ﻣﺮدم از آدﻣﻨﺪ و آدم را از ﺧﺎك آﻓﺮﻳﺪهاﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺷﻌ‪‬ﻮﺑﺎً و‪ ‬ﻗَﺒﺎ ‪‬ﺋﻞَ ‪‬ﻟﺘَﻌﺎر‪‬ﻓُﻮا إِنﱠ أَ ْﻛﺮَ ‪‬ﻣ ُﻜﻢ‪ ‬ﻋ ْﻨﺪ‪ ‬اﷲ أَﺗْﻘﺎ ُﻛﻢ‪‬‬
‫ﺟ ‪‬ﻌﻠْﻨﺎ ُﻛﻢ‪ُ ‬‬
‫ﺧ َﻠﻘْﻨﺎ ُﻛﻢ‪ ‬ﻣﻦ ذَ َﻛﺮٍ و‪ ‬أُﻧْﺜﻰ و‪ ‬‬
‫»ﻳﺎ أَ ‪‬ﻳﻬ‪‬ﺎ اﻟﻨﱠﺎس‪ ‬إِﻧﱠﺎ َ‬
‫‪«.13 :49‬‬
‫ﻳﻌﻨﻰ‪ :‬اى ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺎ ﺷﻤﺎ را از ﻣﺮد و زن ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﺪﻳﻢ و ﺟﻤﺎﻋﺘﻬﺎ و ﻗﺒﻴﻠﻪﻫﺎ ﻛﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ را ﺑﺸﻨﺎﺳـﻴﺪ‬
‫)ور ﻧﻪ( ﮔﺮاﻣﻰﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻧﺰد ﺧﺪا ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎرﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔﺮوه ﻗﺮﻳﺶ و اى ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ‪ ،‬ﭘﻨﺪارﻳﺪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﻜﻨﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﻴﻜﻰ ﻣﻰﻛﻨﻰ ﻛﻪ ﺑﺮادرى ﺑﺰرﮔﻮار و ﺑﺮادرزادهاى ﺑﺰرﮔﻮارى‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮوﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ آزاد ﺷﺪﮔﺎﻧﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺧﺪاى ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﺑﺮ ﺟﺎن آﻧﻬﺎ ﺗﺴﻠﻂ داده ﺑﻮد ﻛﻪ اﺳﻴﺮ ﺟﻨﮓ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻏﻨﻴﻤـﺖ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬وﻟـﻰ‬
‫آزادﺷﺎن ﻛﺮد ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ را‪» :‬آزادﺷﺪﮔﺎن« ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ ﺑﺮاى ﺑﻴﻌﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ و او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑـﺮ ﻧﺸﺴـﺖ و ﻋﻤـﺮ ﺑـﻦ‬
‫ﺧﻄﺎب ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از وى ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﺮاﻗﺐ ﻛﺴﺎن ﺑﻮد و ﻛﺴﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺧﺪا‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ را اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﻴﺮو ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺑﻴﻌﺖ ﻣﺮدان ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ زﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد و ﮔﺮوﻫﻰ از زﻧﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﺑـﺮاى ﺑﻴﻌـﺖ‬
‫وى آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ رﻓﺘﺎرى ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻤﺰه ﻛﺮده ﺑﻮد ﻧﻘﺎﺑـﺪار و ﻧﺎﺷـﻨﺎس آﻣـﺪ و‬
‫ﺑﻴﻢ داﺷﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ از او ﻣﺆاﺧﺬه ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن زﻧﺎن ﺑﺮاى ﺑﻴﻌـﺖ ﻧﺰدﻳـﻚ آﻣﺪﻧـﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺑـﺎ ﻣـﻦ ﺑﻴﻌـﺖ‬
‫ﻣﻰﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاى ﺧﺪا ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻴﺎرﻳﺪ؟«‬
‫ﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻴﺰى از ﻣﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﻛﻪ از ﻣﺮدان ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﺳﺘﻪاى‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬و دزدى ﻧﻜﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫‪263‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻣﻦ از ﻣﺎل اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﺑﺮداﺷﺘﻪام ﻛﻪ ﻧﺪاﻧﻢ ﺣﻼل ﺑﻮده ﻳﺎ ﻧﻪ؟«‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺣﻀﻮر داﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﭽﻪ از ﭘﻴﺶ ﺑﺮداﺷﺘﻪاى ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﻼل ﺑﺎد‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﻪاى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻫﻨﺪ دﺧﺘﺮ ﻋﺘﺒﻪ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬از ﮔﺬﺷﺘﻪﻫﺎ در ﮔﺬر ﻛﻪ ﺧﺪاى از ﺗﻮ در ﮔﺬرد«‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬و زﻧﺎ ﻧﻜﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﮕﺮ زن آزاده زﻧﺎ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬و ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﻳﺶ را ﻧﻜﺸﻴﺪ؟«‬
‫ﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻜﻮﭼﻜﻰ ﭘﺮوردﻳﻢ و ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ روز ﺑﺪر ﺧﻮﻧﺸﺎن را رﻳﺨﺘﻰ‪ ،‬ﺗﻮ و آﻧﻬـﺎ ﺑﻬﺘـﺮ داﻧﻴـﺪ‪ «.‬و‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب از ﺳﺨﻦ وى ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺨﻨﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬و ﺗﻬﻤﺖ ﻧﺰﻧﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻬﻤﺖ زدن زﺷﺖ اﺳﺖ و ﻛﻤﻰ ﮔﺬﺷﺖ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬و در ﻛﺎر درﺳﺖ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ ﻣﻦ ﻧﻜﻨﻴﺪ«‬
‫ﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻴﻢ در ﻛﺎر درﺳﺖ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻰ ﺗﻮ ﻛﻨﻴﻢ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻨﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ و او ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺑﺮاى زﻧﺎن آﻣﺮزش ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬و ﻋﻤـﺮ‬
‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪ .‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ زﻧﺎن دﺳﺖ ﻧﻤﻰداد ﻣﮕﺮ زﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺮ او ﺣﻼل ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﺤﺮم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺎن ﺑﻦ ﺻﺎﻟﺢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﻌﺖ زﻧﺎن دو ﺟﻮر ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻜﻰ آﻧﻜﻪ ﻇـﺮف آﺑـﻰ ﭘـﻴﺶ روى ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻧﻬﺎدﻧـﺪ و ﭼـﻮن‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻴﻌﺖ را ﺑﮕﻔﺖ و زﻧﺎن ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ دﺳﺖ در آب ﻓﺮو ﺑﺮد و در آورد و زﻧﺎن ﻧﻴﺰ دﺳﺖ در آب ﻓﺮو ﺑﺮدﻧﺪ وﻟﻰ‬
‫ﭘﺲ از آن ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻴﻌﺖ را ﻣﻰﮔﻔﺖ و ﭼﻮن ﻣﻰﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮوﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم‪ «.‬و ﭼﻴﺰى ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ اﺛﻨﺎ ﺧﺮاش ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﻛﻌﺒﻰ ﺟﻨﻴﺪب ﺑﻦ ادﻟﻊ ﻫﺬﻟﻰ را ﺑﻜﺸﺖ و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺑﻦ اﺳـﺤﺎق‬
‫اﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﻴﻨﻪاى ﺑﻮد ﻛﻪ از روزﮔﺎر ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ در ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻮده ﺑﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺮاش آدم ﻛﺶ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺧﺮاش آدم ﻛﺶ اﺳﺖ« ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ او را ﻣﻼﻣﺖ ﻛﺮد آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻗﻮم ﺧﺰاﻋﻪ ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى ﻣﻘﺘﻮل را ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺮوة ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺳﻮى ﺟﺪه رﻓﺖ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻰ ﺳـﻮى ﻳﻤـﻦ رود و ﻋﻤﻴـﺮ ﺑـﻦ‬
‫وﻫﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﻛﻪ ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ از ﺗﻮ ﻓﺮارى ﺷﺪه و رﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ‬
‫را ﺑﻪ درﻳﺎ اﻓﻜﻨﺪ او را اﻣﺎن ﺑﺪه ﺧﺪاﻳﺖ درود ﻓﺮﺳﺘﺪ«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬وى در اﻣﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﭼﻴﺰى ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪه ﻛﻪ اﻣﺎن ﺗﺮا ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪264‬‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺧﻮﻳﺶ را ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ورود ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ داﺷﺖ ﺑﺪو داد و ﻋﻤﻴﺮ ﺑﺮﻓﺖ ﺗـﺎ ﺻـﻔﻮان را در ﺟـﺪه‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ درﻳﺎ ﻧﺸﻴﻨﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاى ﺗﻮ ﺑﺎد‪ ،‬ﺗﺮا ﺑﺨﺪا ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﻪ ﺧﻄـﺮ ﻣﻴﻨـﺪاز‬
‫ﻛﻪ اﻳﻨﻚ از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺮاى ﺗﻮ اﻣﺎن آوردهام‪«.‬‬
‫ﺻﻔﻮان ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﻣﻦ دور ﺷﻮ و ﺑﺎ ﻣﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﻜﻦ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاى ﺗﻮ ﺑﺎد‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻪ ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮ و ﻧﻴﻜﻮ ﻛﺎر ﺗﺮ و ﺑﺮدﺑﺎرﺗﺮ و ﻧﻴﻜﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺰت وى ﻋﺰت ﺗﻮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺮف وى ﺷﺮف ﺗﻮ اﺳﺖ و ﻣﻠﻚ وى ﻣﻠﻚ ﺗﻮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ از او ﺑﺮ ﺟﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﻢ دارم‪«.‬‬
‫ﻋﻤﻴﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬وى ﺑﺮدﺑﺎرﺗﺮ و ﺑﺰرﮔﻮارﺗﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ‪ «.‬و او را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮ ﻣﺮا اﻣﺎن دادهاى«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬راﺳﺖ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬دو ﻣﺎه ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻬﻠﺖ ﺑﺪه‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻬﺎر ﻣﺎه ﻣﻬﻠﺖ دارى‪«.‬‬
‫زﻫﺮى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ام ﺣﻜﻴﻢ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻫﺸﺎم‪ ،‬زن ﻋﻜﺮﻣﺔ ﺑﻦ اﺑﻮ ﺟﻬﻞ‪ ،‬و ﻓﺎﺧﺘﻪ دﺧﺘﺮ وﻟﻴﺪ‪ ،‬زن ﺻـﻔﻮان‬
‫ﺑﻦ اﻣﻴﻪ‪ ،‬اﺳﻼم آوردﻧﺪ و ام ﺣﻜﻴﻢ ﺑﺮاى ﻋﻜﺮﻣﻪ از ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻣﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻳﻤـﻦ رﻓـﺖ و او را‬
‫ﺑﻴﺎورد و ﭼﻮن ﻋﻜﺮﻣﻪ و ﺻﻔﻮان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ زﻧﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻧﻜﺎح اول ﺑﺎﻗﻰ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا وارد ﻣﻜﻪ ﺷﺪ ﻫﺒﻴﺮة ﺑﻦ اﺑﻰ وﻫﺐ ﻣﺨﺰوﻣﻰ و ﻋﺒـﺪ اﷲ ﺑـﻦ زﺑﻌـﺮى‬
‫ﺳﻬﻤﻰ ﺑﻪ ﻧﺠﺮان ﮔﺮﻳﺨﺘﻨﺪ و ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻌﺮى در ﻫﺠﺎى اﺑﻦ زﺑﻌﺮى و اﻗﺎﻣﺖ وى ﺑـﻪ ﻧﺠـﺮان ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﭼﻮن ﺑﺸﻨﻴﺪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و ﻫﺒﻴﺮه ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻧﺠﺮان ﺑﺮ ﻛﻔﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﭼﻮن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﻛﻪ ام ﻫﺎﻧﻰ دﺧﺘﺮ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﻛﻪ زن وى ﺑﻮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﻏﻤﻴﻦ ﺷﺪ و ﺷﻌﺮى درﺑﺎره ﺷﻮق ﻳﺎر و دﻳﺎر ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫و ﻫﻢ او ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ده ﻫﺰار ﻛﺲ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﻛـﺲ از ﺑﻨـﻰ ﻏﻔـﺎر‪،‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﺻﺪ ﻛﺲ از اﺳﻠﻢ‪ ،‬ﻫﺰار و ﺳﻪ ﻛﺲ از ﻣﺰﻳﻨﻪ و ﻫﻔﺘﺼﺪ ﻛﺲ از ﺑﻨﻰ ﺳـﻠﻴﻢ و ﻫـﺰار و ﭼﻬـﺎر ﺻـﺪ ﻛـﺲ از‬
‫ﺟﻬﻴﻨﻪ و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر و ﻫﻢ ﻋﻬﺪاﻧﺸﺎن از ﺑﻨﻰ ﺗﻤﻴﻢ و ﻗﻴﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻠﻴﻜﻪ دﺧﺘﺮ داود ﻟﻴﺜﻰ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﻳﻜﻰ از زﻧﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ وى‬
‫آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﺮم ﻧﺪارى ﻛﻪ زن ﻣﺮدى ﺷﺪهاى ﻛﻪ ﭘﺪرت را ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ «.‬و ﻣﻠﻴﻜﻪ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ را دﻳﺪ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»از ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻰﺑﺮم« و ﭘﻴﻤﺒﺮ از او ﺟﺪا ﺷﺪ‪ .‬وى زﻧﻰ ﺟﻮان و زﻳﺒﺎ ﺑﻮد و ﭘﺪرش ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺘﺢ ﻣﻜـﻪ ﻛﺸـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ در ﭘﻨﺠﻢ رﻣﻀﺎن‪ ،‬ﻋﺰى را در دره ﻧﺨﻠﻪ وﻳﺮان ﻛﺮد‪ .‬ﻋـﺰى ﺑـﺖ ﺑﻨـﻰ‬
‫ﺷﻴﺒﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻴﺮهاى از ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻨﻰ اﺳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﺑﺖ ﻣﺎﺳﺖ و ﭼﻮن ﺧﺎﻟﺪ ﺑﺖ‬
‫را ﺑﺸﻜﺴﺖ و درآﻣﺪ ﺧﺎدم ﺑﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻴﺰى دﻳﺪى؟«‬
‫‪265‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬

‫ﺧﺎدم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎزﮔﺮد و آﻧﺮا وﻳﺮان ﻛﻦ‪«.‬‬
‫و ﺧﺎﻟﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺖ را ﻧﻴﺰ وﻳﺮان ﻛﺮد و ﺑﺖ را درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎدم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺰﻳﺰى ﻛﻦ از آن ﺧﺸﻢﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻰﻛﺮدى ﺑﻴﺎر‪ «.‬و ﻳﻚ زن ﺳﻴﺎه ﻋﺮﻳﺎن وﻟﻮﻟﻪ ﻛﻨﺎن درآﻣﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺎﻟﺪ او را ﺑﻜﺸﺖ و زﻳﻮر ﺑﺘﺨﺎﻧﻪ را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آورد ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻋﺰى ﺑﻮد و دﻳﮕـﺮ آﻧـﺮا ﭘﺮﺳـﺘﺶ‬
‫ﻧﻜﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ را ﺳﻮى ﻋﺰى ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ در ﻧﺨﻠﻪ ﺑـﻮد و ﺧﺎﻧـﻪاى ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻗـﻮم‬
‫ﻗﺮﻳﺶ و ﻛﻨﺎﻧﻪ و ﻣﻀﺮ آﻧﺮا ﺑﺰرگ ﻣﻰداﺷﺘﻨﺪ و ﺧﺎدﻣﺎن ﺑﺘﺨﺎﻧﻪ از ﺑﻨﻰ ﺷﻴﺒﺎن ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﺧـﺎدم از‬
‫آﻣﺪن ﺧﺎﻟﺪ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ آوﻳﺨﺖ و ﺑﻪ ﻛﻮﻫﻰ ﻛﻪ ﻣﺠﺎور آن ﺑﻮد ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اى ﻋﺰ‪ ،‬ﻧﻘﺎب ﺑﺮدار و ﺑﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮ‪«،‬‬
‫»اﮔﺮ اﻣﺮوز ﺧﺎﻟﺪ را ﻧﻜﺸﻰ ﮔﻨﺎه ﻛﺮدهاى‪«.‬‬
‫و ﺧﺎﻟﺪ ﺧﺎﻧﻪ را وﻳﺮان ﻛﺮد و ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﺳﻮاع ﻛﻪ از ﻗﻮم ﻫﺬﻳﻞ ﺑﻮد وﻳﺮان ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮاع ﻳﻚ ﺳﻨﮓ ﺑﻮد و ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ‬
‫ﻋﺎص آﻧﺮا در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺖ و ﭼﻮن ﭘﻴﺶ ﺑﺖ رﺳﻴﺪ ﺧﺎدم ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻰ ﭼﻪ ﻛﻨﻰ؟«‬
‫ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ ﺳﻮاع را وﻳﺮان ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺪرت وﻳﺮان ﻛﺮدن آن ﻧﺪارى‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﮔﻤﺮاﻫﻰ؟«‬
‫و ﺳﻨﮓ را ﺑﺸﻜﺴﺖ و در ﺧﺮاﺑﻪ آن ﭼﻴﺰى ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺧﺎدم ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ دﻳﺪى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﻛﻨﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪم‪«.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﻣﻨﺎت ﻛﻪ در ﻣﺸﻠﻞ ﺑﻮد وﻳﺮان ﺷﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ زﻳﺪ اﺷﻬﻠﻰ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎت ﺑﺖ اوس و ﺧﺰرج ﺑﻮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎل ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻏﺰاى ﺑﻨﻰ ﺟﺬﻳﻤﻪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﺮوﻫﻬﺎﻳﻰ ﺑﻪ اﻃﺮاف ﻣﻜﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﺧﺪا ﻋـﺰ و ﺟـﻞ دﻋـﻮت ﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺟﻨﮓ ﻧﺪاده ﺑﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﻬﺎﻣﻪ ﺑﻪ دﻋﻮت ﭘﺮدازد و‬
‫ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﻰ ﺟﺬﻳﻤﻪ ﺗﺎﺧﺖ و ﻛﺴﺎن ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﺲ ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴـﺪ را ﺑـﺎ ﻣـﺮدم ﺳـﻠﻴﻢ و‬
‫ﻣﺪﻟﺞ و ﻗﺒﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ دﻋﻮت‪ ،‬ﻧﻪ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻏﻤﻴﺼﺎ ﻓـﺮود آﻣﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻳﻜـﻰ از آﺑﻬـﺎى ﺑﻨـﻰ‬
‫ﺟﺬﻳﻤﻪ ﺑﻮد‪ .‬و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺟﺬﻳﻤﻪ ﺑﺮوزﮔﺎر ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻋﻮف اﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻋﻮف ﭘﺪر‪ ،‬ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤـﺎن ﺑـﻦ ﻋـﻮف‪،‬‬
‫وﻓﺎ ﻛﻪ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه را ﻛﻪ از ﻳﻤﻦ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﺰد آﻧﻬﺎ ﻓﺮود آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﺸﺘﻨﺪ و اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﺑﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪266‬‬

‫اﺳﻼم ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ را ﻓﺮﺳﺘﺎد وى ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ آب ﺑﻨﻰ ﺟﺬﻳﻤﻪ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﭼـﻮن ﻗـﻮم او را‬
‫ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ ﺳﻼح ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻼح ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﺟﺬﻳﻤﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺳﻼح ﺑﮕﺬارﻳﻢ ﻳﻜـﻰ از ﻣـﺎ ﻛـﻪ ﺟﺤـﺪم ﻧـﺎم‬
‫داﺷﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﺑﻨﻰ ﺟﺬﻳﻤﻪ اﻳﻦ ﺧﺎﻟﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺪا ﭘﺲ از ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺳـﻼح‪ ،‬اﺳـﺎرت اﺳـﺖ و ﭘـﺲ از اﺳـﺎرت‬
‫ﮔﺮدن زدن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺪا ﻣﻦ ﺳﻼح ﻧﻤﻰﮔﺬارم‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻗﻮﻣﺶ او را ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﺟﺤـﺪم ﻣـﻰﺧـﻮاﻫﻰ ﺧـﻮن ﻣـﺎ را ﺑﺮﻳﺰﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﺮدم‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺟﻨﮓ از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ و ﻛﺴﺎن اﻳﻤﻨﻰ ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ «.‬و اﺻﺮار ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﻼح ﺑﻨﻬﺎد و ﻗـﻮم ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﺳﻼح ﻓﺮو ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺧﺎﻟﺪ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ دﺳﺘﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺒﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را از دم ﺷﻤﺸـﻴﺮ ﮔﺬراﻧﻴـﺪ و‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺲ ﺑﻜﺸﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻣﺎﺟﺮا ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ دﺳﺖ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺮداﺷﺖ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺧـﺪاﻳﺎ ﻣـﻦ از آﻧﭽـﻪ ﺧﺎﻟـﺪ ﻛـﺮد‬
‫ﺑﻴﺰارم« آﻧﮕﺎه ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ را ﺧﻮاﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺶ اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑﺮو و در ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﻨﮕﺮ و ﻛﺎر ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ را از‬
‫ﻣﻴﺎن ﺑﺮدار‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻰ ﺑﺮﻓﺖ و ﻣﺎﻟﻰ ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ داده ﺑﻮد و ﺧﻮﻧﺒﻬﺎى ﻛﺸﺘﮕﺎن و ﻋﻮض اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﺑﺪاد ﺗﺎ آﻧﺠﺎ‬
‫ﻛﻪ ﻇﺮف ﺳﮓ را ﻋﻮض داد و ﺧﻮن و ﻣﺎﻟﻰ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﭼﻴﺰى از آن ﻣﺎل ﺑﻪ ﺟﺎﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد و ﭼﻮن از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﺮاﻏـﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﺧﻮن و ﻣﺎﻟﻰ ﺑﻰ دﻳﻪ و ﻋﻮض ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻣﺎل ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه را از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﻮض آﻧﭽﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻤﻴﺪاﻧﺪ و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻴﺪاﻧﻴﺪ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻣﻰدﻫﻢ‪ «.‬و ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻴﻚ و ﺻﻮاب ﻛﺮدى« آﻧﮕﺎه رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ اﻳﺴـﺘﺎد و دﺳـﺖ ﺑﺮداﺷـﺖ ﭼﻨﺎﻧﻜـﻪ ﺳـﭙﻴﺪى زﻳـﺮ‬
‫ﺑﻐﻠﻬﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮدار ﺷﺪ و ﺳﻪ ﺑﺎر ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ از آﻧﭽﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﻛﺮد ﺑﻴﺰارم‪«.‬‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺣﺬاﻓﻪ ﺳﻬﻤﻰ ﺑﺎ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ »ﻓﺮﻣﻮده اﻳﻨﺎن را ﺑﻜﺸﻰ ﻛـﻪ از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪن اﺑﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ «.‬و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﺟﺬﻳﻤﻪ ﺳﻼح ﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﺟﺤﺪم رﻓﺘـﺎر ﺧﺎﻟـﺪ را ﺑـﺎ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺎر از دﺳﺖ رﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﺷﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ و ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻮف ﮔﻔﺘﮕﻮﻳﻰ رﻓﺖ و ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»در اﺳﻼم روش ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻰ!«‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻧﺘﻘﺎم ﺧﻮن ﭘﺪر ﺗﺮا ﮔﺮﻓﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬دروغ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ ﻣﻦ ﻗﺎﺗﻞ ﭘﺪرم را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮدم ﺗﻮ اﻧﺘﻘﺎم ﻋﻤﻮﻳﺖ ﻓﺎﻛﻪ ﺑـﻦ ﻣﻐﻴـﺮه را‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻰ‪ «.‬و ﮔﻔﺘﮕﻮى ﻧﺎروا در ﻣﻴﺎن رﻓﺖ و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬آرام ﺑـﺎش و دﺳـﺖ از ﻳـﺎران‬
‫‪267‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻣﻦ ﺑﺪار ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﻮه اﺣﺪ ﻃﻼ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻰ و ﻫﻤﻪ را در راه ﺧﺪا ﺧﺮج ﻛﻨﻰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻋﻤـﻞ ﻳـﻚ‬
‫ﺻﺒﺤﮕﺎه ﻳﺎ ﻳﻚ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﻳﺎران ﻣﻦ ﻧﺸﻮد‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﺪر اﺳﻠﻤﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺟﺰو ﺳﭙﺎه ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺟﻮاﻧـﺎن ﺑﻨـﻰ ﺟﺬﻳﻤـﻪ ﻛـﻪ ﺟـﺰو‬
‫اﺳﻴﺮان ﺑﻮد و دﺳﺘﻬﺎﻳﺶ ﺑﺎ رﻳﺴﻤﺎن ﺑﻪ ﮔﺮدن ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و زﻧﺎﻧﻰ ﻧﻪ ﭼﻨﺪان دور از او ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻰﺗﻮاﻧﻰ اﻳﻦ رﻳﺴﻤﺎن را ﺑﻜﺸﻰ و ﻣﺮا ﭘﻴﺶ اﻳﻦ زﻧﺎن ﺑﺒﺮى ﻛﻪ ﻛﺎرى دارم آﻧﮕﺎه ﺑﺎزم آرى ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻦ ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ‪ «.‬و رﻳﺴﻤﺎن او را ﺑﮕﺮﻓﺘﻢ و ﭘﻴﺶ زﻧﺎن ﺑﺮدم و ﺑﺎ ﻳﻜﻰ از آﻧﻬـﺎ ﺳـﺨﻦ ﻛـﺮد و‬
‫اﺷﻌﺎر ﻋﺎﺷﻘﺎﻧﻪ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه او را ﭘﺲ آوردم و ﮔﺮدﻧﺶ را ﺑﺰدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻓﺮاس ﺑﻦ اﺑﻮ ﺳﻨﺒﻠﻪ اﺳﻠﻤﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ او را ﮔﺮدن زدﻧﺪ زن ﺑﺮ او اﻓﺘـﺎد و او را ﻫﻤـﻰ ﺑﻮﺳـﻴﺪ ﺗـﺎ ﺑـﺮ‬
‫ﻛﺸﺘﻪاش ﺟﺎن داد‪.‬‬
‫ﻋﺒﻴﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا از ﭘﺲ ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﭘﺎﻧﺰده روز آﻧﺠﺎ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز را ﻛﻮﺗـﺎه‬
‫ﻣﻰﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ده روز از رﻣﻀﺎن ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻪ ﺳﺎل ﻫﺸﺘﻢ ﻫﺠﺮت ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ از ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻫﻮازن در ﺣﻨﻴﻦ‬
‫ﺣﻜﺎﻳﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻫﻮازن ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺮوه ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﭘﺲ ﻓﺘﺢ ﻣﻜـﻪ ﭘـﺎﻧﺰده روز‬
‫آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻫﻮازن و ﺛﻘﻴﻒ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و در ﺣﻨﻴﻦ ﻛﻪ درهاﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ذى اﻟﻤﺠﺎز ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و ﺳﺮ‬
‫ﺟﻨﮓ ﭘﻴﻤﺒﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮون ﺷﺪه ﻓـﺮاﻫﻢ آﻣـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﭘﻨﺪاﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ وى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻗﺼﺪ آﻧﻬﺎ دارد‪ ،‬و ﭼﻮن ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻣﻜـﻪ ﻓـﺮود آﻣـﺪه ﻗﺼـﺪ وى‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و زن و ﻓﺮزﻧﺪ و ﻣﺎل ﻫﻤﺮاه آوردﻧﺪ و ﺳﺎﻻرﺷﺎن ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﻮف ﻧﺼﺮى ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﻫﻮازن و ﺛﻘﻴﻒ در ﺣﻨﻴﻦ ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺳﻮى آﻧﻬﺎ روان ﺷﺪ و در ﺣﻨﻴﻦ ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ‬
‫روﺑﺮو ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺰﻳﻤﺘﺸﺎن ﻛﺮد و آﻳﺎت ﻗﺮآن درﺑﺎره آن ﻧﺰول ﻳﺎﻓﺖ و زن و ﻓﺮزﻧﺪ و ﭼﻬـﺎر ﭘـﺎ ﻛـﻪ آورده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻏﻨﻴﻤﺘﻰ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮﻳﺶ داده ﺑﻮد و اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﻣﻴﺎن ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻧﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻣﺮدم ﻫﻮازن از ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺑﻪ دور ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﻮف ﻧﺼﺮى ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺮدم ﺛﻘﻴﻒ آﻣﺪﻧﺪ و ﻫﻤﻪ ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻧﺼﺮ و ﺟﺸﻢ و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺑﻜﺮ و ﮔﺮوﻫﻰ از ﺑﻨﻰ ﻫﻼل ﺑﺎ ﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻗﻴﺲ‬
‫ﻋﻴﻼن ﺟﺰ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻛﻌﺐ و ﻛﻼب ﻫﻮازن ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﻧﺎم آورى از آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮد‪ .‬درﻳﺪ ﺑﻦ ﺻﻤﻪ ﺑـﺎ ﺟﺸـﻤﻴﺎن‬
‫ﺑﻮد و ﭘﻴﺮى ﻓﺮﺗﻮت ﺑﻮد ﻛﻪ از راى وى ﺗﺒﺮك ﻣﻰﺟﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻛﺎر ﺟﻨﮓ داﻧﺎ ﺑـﻮد داﺷـﺘﻨﺪ ﺳـﺎﻻر ﺗﻘﻀـﻴﺎن دو‬
‫ﺳﺎﻻر ﻃﻮاﻳﻒ ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن آن ﻗﺎرب ﺑﻦ اﺳﻮد ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺎﻻر ﺑﻨﻰ ﻣﺎﻟﻚ ﺳﺒﻴﻊ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﻣﻠﻘﺐ ﺑـﻪ ذو اﻟﺨﻤـﺎر ﺑـﻮد و‬
‫ﺑﺮادرش اﺣﻤﺮ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺳﺎﻻر ﺑﻨﻰ ﻫﻼل ﺑﻮد‪ ،‬و ﺳﺎﻻر ﻫﻤﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﻮف ﻧﺼﺮى ﺑﻮد و ﭼﻮن آﻫﻨـﮓ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪268‬‬

‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺮد ﻣﺎل و زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻛﺴﺎن را ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه آورد و ﭼﻮن ﺑﻪ دﺷﺖ اوﻃﺎس رﺳﻴﺪ ﻛﺴﺎن ﺑﻪ دو روى ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ درﻳﺪ ﺑﻦ ﺻﻤﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻮد و وى را در ﻫﻮدﺟﻰ ﺑﻰ ﺳﺮﭘﻮش ﻣﻰﺑﺮدﻧﺪ و ﭼﻮن ﻓﺮود آﻣﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺠﺎﻳﻴﻢ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬در اوﻃﺎﺳﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﺧﻮر ﺟﻮﻻن اﺳﺒﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ و ﻧﻪ رﻳﮕﺰار‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﺮا ﺻـﺪاى ﺷـﺘﺮ و ﻋﺮﻋـﺮ ﺧـﺮ و‬
‫ﺑﻊﺑﻊ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﮔﺮﻳﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﻰﺷﻨﻮم«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﻮف ﻓﺮزﻧﺪ و زن و اﻣﻮال ﻛﺴﺎن را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ آورده اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎﻟﻚ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻫﻤﻴﻨﺠﺎﺳﺖ« و ﻣﺎﻟﻚ را ﭘﻴﺶ وى ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ﺗـﻮ ﺳـﺎﻻر ﻗـﻮم ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫ﺷﺪهاى و روزى در ﭘﻴﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ روزﻫﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد ﭼﺮا ﺻﺪاى ﺷﺘﺮ و ﻋﺮﻋﺮ ﺧﺮ و ﺑﻊﺑـﻊ ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪ و ﮔﺮﻳـﻪ‬
‫اﻃﻔﺎل ﻣﻰﺷﻨﻮم؟«‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻔﺖ‪» :‬زن و ﻓﺮزﻧﺪ و اﻣﻮال و ﻛﺴﺎن را ﻫﻤﺮاه آوردهام‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاى ﭼﻪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻣﺎل و زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻫﺮ ﻛﺲ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او ﺟﺎى دﻫﻢ ﺗﺎ ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ از آﻧﻬﺎ دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫درﻳﺪ ﻣﺎﻟﻚ را ﻣﻼﻣﺖ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﭼﻮﭘﺎن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﺮد ﻓﺮارى را ﭼﻴﺰى ﺑﺎز ﭘﺲ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫آورد! اﮔﺮ ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﺮد ﺷﻤﺸﻴﺮ دار و ﻧﻴﺰه دار ﺑﻪ ﻛﺎر آﻳﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺿﺮر ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ زن و ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫و ﻣﺎل از دﺳﺖ دادهاى و رﺳﻮا ﺷﺪهاى‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه درﻳﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﻃﺎﻳﻔﻪ ﻛﻌﺐ و ﻛﻼب ﭼﻪ ﻛﺮدﻧﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬از آﻧﻬﺎ ﻛﺴﻰ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺰرﮔﻰ و روﻧﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﮔﺮ روز رﻓﻌﺖ و ﺑﺮﺗﺮى ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻌﺐ و ﻛﻼب ﻏﺎﻳﺐ ﻧﺒﻮدﻧﺪ اي ﻛﺎش ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﭼﻮن ﻛﻌﺐ و ﻛﻼب ﻋﻤﻞ ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﻛﻰ آﻣﺪه اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ و ﻋﻮف ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ دو ﻋﺎﻣﺮى ﺑﻮد و ﻧﺒﻮدﺷﺎن ﻳﻜﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺎر درﺳﺘﻰ ﻧﻜﺮدهاى ﻛﻪ رﻳﺸﻪ و ﺳﺎﻣﺎن ﻣﺮدم ﻫﻮازن را در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﭙﺎه آوردهاى‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ درﻳﺎرﺷﺎن ﺑﺎزﮔﺮدان و ﺑﻪ ﻗﻮﻣﺸﺎن ﺑﺮﺳﺎن و ﺑﺮ ﭘﺸﺖ اﺳﺒﺎن ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻛﻦ‪ ،‬اﮔﺮ ﺟﻨـﮓ را ﺑـﺮدى‬
‫ﻛﺴﺎﻧﺖ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﺎﺧﺘﻰ ﻣﺎل و ﺧﺎﻧﻮاده را ﻣﺤﻔﻮظ داﺷﺘﻪاى‪«.‬‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﭘﻴﺮ ﺷﺪهاى و راى و داﻧﺶ ﺗﻮ ﺧﺮف ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺨﺪا اى ﻣﺮدم ﻫﻮازن اﮔـﺮ‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻦ ﻧﻜﻨﻴﺪ ﺑﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮد ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﺗﺎ از ﭘﺸﺘﻢ درآﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻰﺧﻮاﺳﺖ از درﻳﺪ و راى وى ﺳﺨﻨﻰ در ﻣﻴﺎن ﺑﺎﺷﺪ و درﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣـﻦ در اﻳﻨﺠـﺎ‬
‫ﻧﻪ ﻫﺴﺘﻢ و ﻧﻪ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫‪269‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫درﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻻر و ﺑﺰرگ ﺑﻨﻰ ﺟﺸﻢ ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻰ از ﺑﺴﻴﺎرى ﺳﻦ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدى رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻪ ﻛﺴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻳﺪ ﻧﻴﺎم ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎ را ﺑﺸﻜﻨﻴﺪ و ﻳﻜﺒـﺎره ﺣﻤﻠـﻪ‬
‫ﺑﺮﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﻮف ﻛﺴﺎﻧﻰ را ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﺒﻴﻨﻨـﺪ و ﺧﺒـﺮ آرﻧـﺪ و ﭼـﻮن‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ ﺳﺨﺖ ﻫﺮاﺳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ دﻳﺪﻳﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﻣﺮدان ﺳﻔﻴﺪ ﭘﻮش دﻳﺪﻳﻢ ﺑﺮ اﺳﺒﺎن اﺑﻠﻖ و ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻰﺑﻴﻨﻰ‪«.‬‬
‫وﻟﻰ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن وى را از ﻟﺠﺎﺟﺖ ﺑﺎز ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻛﺎر ﻫﻮازن و ﺛﻘﻴﻒ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﺪرد اﺳﻠﻤﻰ را ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ رود و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و ﺧﺒﺮ آرد و ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻻر ﻗﻮم ﻛﻴﺴﺖ‪ .‬اﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﺪرد ﺑﺮﻓـﺖ و در ﺟﻤـﻊ ﻗـﻮم وارد‬
‫ﺷﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺴﺖ و ﻛﺎر ﻣﺎﻟﻚ و ﻫﻮازن را ﺑﺪاﻧﺴﺖ و ﺷﻨﻴﺪ و دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﻴﻜﺎر ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻫﻤﺪﻟﻨﺪ و ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺑـﻪ او‬
‫ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﺧﺒﺮ داد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻤﺮ را ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﺳﺖ و ﺧﺒﺮ اﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﺪرد را ﺑﺎ وى ﺑﮕﻔﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬دروغ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﺪرد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺣﻖ را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻰﻛﺮدهاى‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻰﺷﻨﻮى اﺑﻦ اﺑﻰ ﺣﺪرد ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﻤﺮ ﺗﻮ ﮔﻤﺮاه ﺑﻮدى و ﺧﺪاﻳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا آﻫﻨﮓ ﻫﻮازن داﺷﺖ ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺻﻔﻮان ﺑـﻦ‬
‫اﻣﻴﻪ ﻣﻘﺪارى زره و ﺳﻼح دارد و او را ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﺸﺮك ﺑﻮد ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى اﺑﻮ اﻣﻴﻪ ﺳﻼح ﺧـﻮﻳﺶ را‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﺎرﻳﻪ ﺑﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﺑﻪ ﺟﻨﮓ دﺷﻤﻦ روﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﺻﻔﻮان ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻏﺼﺐ ﻣﻰﮔﻴﺮى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺎرﻳﻪ ﻣﻰﮔﻴﺮم و ﺑﺎ ﺿﻤﺎﻧﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﺲ دﻫﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺻﻔﻮان ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎﻧﻌﻰ ﻧﻴﺴﺖ« و ﻳﻜﺼﺪ زره و ﺳﻼح ﺑﺎﻳﺴﺘﻪ آﻧﺮا ﺑﺪاد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ از او ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﻞ ﺳﻼح را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﻴﺮد و او ﭼﻨﺎن ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و اﻳﻦ ﺳﻨﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﺎرﻳﻪ ﻣﻮرد ﺿﻤﺎﻧﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ داد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﻖ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮون ﺷﺪ و دو ﻫﺰار ﻛﺲ از ﻣﺮدم ﻣﻜﻪ و ده ﻫﺰار ﻛﺲ از ﻳﺎران ﺧﻮﻳﺶ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻜﻪ را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻓﺘﺢ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻫﻤﺮاه داﺷﺖ و ﻋﺘﺎب ﺑﻦ اﺳﻴﺪ را اﻣﺎرت ﻣﻜﻪ داد و ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻫﻮازن روان ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺑﻪ دره ﺣﻨﻴﻦ رﺳﻴﺪﻳﻢ در ﻳﻜﻰ از درهﻫﺎى ﺗﻬﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﺳﺮاﺷﻴﺐ ﺑﻮد ﺳﺮازﻳﺮ ﺷـﺪﻳﻢ و در‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻰ ﺳﺤﺮﮔﺎه دﺷﻤﻦ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﻣﺎ ﺑﻪ دره رﺳﻴﺪه و ﻛﻤﻴﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻧﺎﮔﻬـﺎن ﺣﻤﻠـﻪ ﺑـﺮد و ﻛﺴـﺎن ﻓـﺮارى‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪270‬‬

‫ﺷﺪﻧﺪ و ﻛﺲ ﺑﻪ ﻛﺲ ﻧﺒﻮد و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻃﺮف راﺳﺖ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم‪ ،‬ﺳﻮى ﻣﻦ آﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻠﻬﻢ«‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﺘﺮان در ﻫﻢ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد و ﻣﺮدم ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻣﻬـﺎﺟﺮ و اﻧﺼـﺎر و ﺧﺎﻧـﺪان ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑـﺎ وى‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮان اﺑﻮ ﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و از ﺧﺎﻧﺪان وى ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑـﻰ ﻃﺎﻟـﺐ و ﻋﺒـﺎس ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪ اﻟﻤﻄﻠـﺐ و‬
‫ﭘﺴﺮش ﻓﻀﻞ و اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺎرث و رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﺣﺎرث و اﻳﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﭘﺴﺮ ام اﻳﻤﻦ و اﺳﺎﻣﺔ ﺑـﻦ زﻳـﺪ ﻣﺎﻧـﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدان ﻫﻮازن ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺳﺮﺧﻤﻮى ﺑﺎ ﭘﺮﭼﻤﻰ ﺳﻴﺎه و ﻧﻴﺰهاى دراز ﭘﻴﺸﺎﭘﻴﺶ ﻫﻮازن ﺑﻮد و ﭼـﻮن ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺴﻰ ﻣﻰرﺳﻴﺪ ﺑﺎ ﻧﻴﺰه ﺿﺮﺑﺖ ﻣﻰزد و ﭼﻮن ﻛﺴﻰ ﻣﻘﺎﺑﻞ وى ﻧﺒﻮد ﻧﻴﺰه ﺧﻮﻳﺶ را‪ ،‬ﺑﺮاى ﻋﻘﺐﻣﺎﻧـﺪﮔﺎن ﻫـﻮازن‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻰﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل وى ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﻣﺮدم ﻓﺮارى ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻜﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ اﻳﻦ‬
‫ﺑﺪﻳﺪﻧﺪ آﻧﭽﻪ را در دل داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ زﺑﺎن آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺰﻳﻤﺘﺸﺎن ﺗﺎ درﻳﺎ دوام دارد« در اﻳﻦ وﻗﺖ ﺗﻴﺮﻫﺎى ﻗﺮﻋﻪ را ﻛﻪ ﺳﻨﺖ ﺑﺖﭘﺮﺳـﺘﻰ ﺑـﻮد‬
‫در ﺗﻴﺮدان ﺧﻮد داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻠﺪة ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ ﺑﺮادر ﻣﺎدرى ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺑﺎﻧﮓ زد‪» :‬اﻛﻨﻮن ﺟﺎدو ﺑﺎﻃﻞ ﺷﺪ« ﺻﻔﻮان ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﺸﺮك‬
‫ﺑﻮد و ﻣﻬﻠﺘﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺪو داده ﺑﻮد ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺎﻣﻮش ﺑﺎش ﻛﻪ ﺧﺪا دﻫﺎﻧﺖ را ﺑﺸﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻜـﻰ از‬
‫ﻣﺮدان ﻗﺮﻳﺶ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواى ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﻜﻪ ﻳﻜﻰ از ﻫﻮازن ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﺷﻴﺒﺔ ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن ﮔﻮﻳﺪ ﺑﺎ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ اﻣﺮوز اﻧﺘﻘﺎم ﻣﻰﮔﻴﺮم )ﭘﺪر وى در اﺣﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد( اﻣـﺮوز‬
‫ﻣﺤﻤﺪ را ﻣﻰﻛﺸﻢ‪ ،‬و ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا رﻓﺘﻢ ﻛﻪ او را ﺑﻜﺸﻢ و ﭼﻴﺰى ﺑﻴﺎﻣﺪ و دﻟﻢ را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﻃﺎﻗـﺖ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬
‫ﻧﻴﺎوردم و ﺑﺪاﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ وى را ﻣﺤﻔﻮظ داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮدم و ﻋﻨﺎن اﺳﺘﺮ وى را ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮدم و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼـﻮن ﻓـﺮار‬
‫ﻛﺴﺎن را دﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم ﻛﺠﺎ ﻣﻰروﻳﺪ!« و ﭼﻮن دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺴﻰ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪارﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻋﺒـﺎس ﺑﺎﻧـﮓ‬
‫ﺑﺰن ﻛﻪ اى ﮔﺮوه اﻧﺼﺎر‪ ،‬اى ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ! و ﻣﻦ ﺻﺪاﻳﻰ رﺳﺎ داﺷﺘﻢ و ﻓﺮﻳﺎد زدم‪ :‬اى ﮔﺮوه اﻧﺼﺎر‪ ،‬اى‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ! و ﻛﺴﺎن ﺟﻮاب دادﻧﺪ اﻳﻨﻚ ﺣﺎﺿﺮﻳﻢ‪ ،‬و ﻛﺲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻣـﻰﺧﻮاﺳـﺖ ﺷـﺘﺮ ﺧـﻮﻳﺶ را‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒﻮد و زره ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺑﺮ ﻣﻰاﻧﺪاﺧﺖ و ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺳﭙﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻣﻰداﺷـﺖ و‬
‫از ﺷﺘﺮ ﻓﺮو ﻣﻰﺟﺴﺖ و آﻧﺮا رﻫﺎ ﻣﻰﻛﺮد و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺻﺪا ﻣﻰآﻣﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰرﺳﻴﺪ و ﭼﻮن ﻳﻜﺼﺪ ﻛﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺰد وى ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ دﺷﻤﻦ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺟﻨﮓ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﻧﮓ ﺟﻨـﮓ »اى اﻧﺼـﺎرﻳﺎن« ﺑـﻮد‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ »اى ﺧﺰرﺟﻴﺎن« ﺷﺪ و ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ در رﻛﺎب ﺑﺎﻻ ﻛﺸـﻴﺪ و ﺟﻨـﮓ آزﻣـﺎﻳﻰ ﻗـﻮم را ﺑﺪﻳـﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻛﻨﻮن ﺗﻨﻮر ﺟﻨﮓ ﮔﺮم ﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ روز ﺣﻨﻴﻦ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺎرث اﺳﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﻣﻰﻛﺸـﻴﺪ و ﭼـﻮن ﻣﺸـﺮﻛﺎن دور او‬
‫ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻓﺮود آﻣﺪ و رﺟﺰ ﻣﻰﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮم ﻧﻪ دروﻏﮕﻮ‪ ،‬ﻣﻦ ﭘﺴﺮ ﻋﺒـﺪ‬
‫اﻟﻤﻄﻠﺒﻢ‪ «.‬و ﻛﺲ از او دﻟﻴﺮﺗﺮ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫‪271‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در آن اﺛﻨﺎ ﻛﻪ ﻣﺮد ﻫﻮازﻧﻰ‪ ،‬ﭘﺮﭼﻤﺪار ﺷﺘﺮ ﺳﻮار‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻰﻛﺮد ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻃﺎﻟﺐ‬
‫و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر ﻗﺼﺪ او ﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﻠﻰ از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﺷﺘﺮ را ﭘﻰ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮ دﻧﺒﺎﻟﻪ ﺧﻮد ﺑـﻪ زﻣـﻴﻦ اﻓﺘـﺎد و‬
‫اﻧﺼﺎرى ﺑﻪ ﺷﺘﺮ ﺳﻮار ﺣﻤﻠﻪ ﺑﺮد و ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﺰد ﻛﻪ ﭘﺎى وى را از ﻧﻴﻤﻪ ﺳﺎق ﻗﻄﻊ ﻛﺮد و از ﭘﺸﺖ ﺷﺘﺮ ﺑﻴﻔﺘﺎد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﻟﻴﺮى ﻛﺮدﻧﺪ و ﻛﺴﺎن ﻛﻪ از ﻫﺰﻳﻤﺖ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺸﺘﻨﺪ اﺳﻴﺮان دﺳﺖ ﺑﺴﺘﻪ را ﻣﻰدﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫از ﻫﻮازن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ را ﻛﻪ ﻋﻨـﺎن ﻧﺎﻗـﻪ‬
‫وى را ﺑﻪ ﻛﻒ داﺷﺖ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﻴﺴﺘﻰ؟«‬
‫اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻤﺮدى ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و از ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘـﺎك‬
‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى اﻳﻨﻚ ﺑﺮادر رﺿﺎﻋﻰ ﺗﻮ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ام ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻣﻠﺤﺎن را دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻮﻫﺮ ﺧﻮد اﺑﻮ ﻃﻠﺤﻪ ﺑﻮد و ﺣﻠﻪاى ﺑﻪ ﻛﻤﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ را ﺑﺎر داﺷﺖ و ﺷﺘﺮ اﺑﻮ ﻃﻠﺤﻪ را ﻣﻰﻛﺸﻴﺪ و ﺑﻴﻢ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺷﺘﺮ ﺑﺮ او ﭼﻴﺮه ﺷﻮد‬
‫و ﺳﺮ آﻧﺮا ﻧﺰدﻳﻚ آورده و دﺳﺖ در ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻬﺎر و ﺑﻴﻨﻰ آن ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ام ﺳﻠﻴﻢ اﺳﺖ؟«‬
‫ام ﺳﻠﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﺑﻪ ﻓﺪاﻳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺴﺎن را ﻛﻪ از ﭘﻴﺶ ﺗﻮ ﻓﺮار ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ‬
‫ﺟﻨﮓ ﻣﻰﻛﻨﻨﺪ ﺑﻜﺶ ﻛﻪ درﺧﻮر ﻛﺸﺘﻨﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺎرى ﺑﺴﺎزد‪«.‬‬
‫ﺧﻨﺠﺮى ﺑﻪ دﺳﺖ ام ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻮد ﻛﻮ اﺑﻮ ﻃﻠﺤﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه دارى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻨﺠﺮى اﺳﺖ ﻛﻪ آوردهام ﺗﺎ اﮔﺮ ﻳﻜﻰ از ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻦ آﻳﺪ ﺷﻜﻤﺶ را ﺑﺎ آن ﺑﺪرم‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﻃﻠﺤﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﻰﺷﻨﻮى ام ﺳﻠﻴﻢ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ؟«‬
‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮ ﻃﻠﺤﻪ ﺑﻪ روز ﺣﻨﻴﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﻛﺲ را ﻛﺸﺖ و ﺳﺎز و ﺑﺮﮔﺸﺎن را ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ دﺷﻤﻦ ﻫﺰﻳﻤﺖ ﺷﻮد و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺮوﻧﺪ ﭼﻴﺰى دﻳﺪم ﭼـﻮن‬
‫ﺟﺎﻣﻪاى ﺳﻴﺎه ﻛﻪ از آﺳﻤﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و دﺷﻤﻦ اﻓﺘﺎد و ﻣﻮرﭼﮕﺎن ﺳﻴﺎه ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷـﺪ و دره را ﭘـﺮ ﻛـﺮد و‬
‫داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻨﺪ و ﻫﺰﻳﻤﺖ در دﺷﻤﻦ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻫﺰﻳﻤﺖ در ﻫﻮازن اﻓﺘﺎد از ﺑﻨﻰ ﻣﺎﻟﻚ ﺛﻘﻴﻒ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﺗﻦ‬
‫از آﻧﻬﺎ زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻤﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺎك اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﭘﺪر ﺑﺰرگ ام ﺣﻜﻢ‪ ،‬دﺧﺘـﺮ اﺑـﻮ‬
‫ﺳﻔﻴﺎن‪ ،‬از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮﭼﻢ ﺑﻨﻰ ﻣﺎﻟﻚ را ذو اﻟﺨﻤﺎر ﻣﻰﺑﺮد و ﭼﻮن ﻛﺸﺘﻪ ﺷـﺪ ﻋﺜﻤـﺎن ﭘـﺮﭼﻢ را ﺑﮕﺮﻓـﺖ و‬
‫ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺎك اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاﻳﺶ دور ﻛﻨﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ ﻗﺮﺷﻴﺎن ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﻧﺲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ روز ﺣﻨﻴﻦ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮ اﺳﺘﺮ ﺳﭙﻴﺪى ﺳﻮار ﺑـﻮد ﻛـﻪ دﻟـﺪل ﻧـﺎم داﺷـﺖ و ﭼـﻮن ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻫﺰﻳﻤﺖ ﺷﺪﻧﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻟﺪل ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺨﻮاب‪ «.‬و دﻟﺪل ﺷﻜﻢ ﺑـﻪ زﻣـﻴﻦ ﻧﻬـﺎد و ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪272‬‬

‫ﻣﺸﺘﻰ ﺧﺎك ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻮى دﺷﻤﻦ ﭘﺎﺷﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻇﻔﺮ ﻧﻴﺎﺑﻨﺪ‪ «.‬و ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﻰ آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﻧﻴﺰه و ﺗﻴﺮ‬
‫زده ﺷﻮﻧﺪ ﻓﺮارى ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻘﻮب ﺑﻦ ﻋﺘﺒﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻏﻼم ﻣﺴﻴﺤﻰ ﻋﺜﻤﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وى ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺘﻨﻪ ﻧﻜﺮده ﺑﻮد و ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎر ﻛﻪ‬
‫ﺳﻼح و ﭘﻮﺷﺶ ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺛﻘﻴﻒ را ﺑﺮ ﻣﻰﮔﺮﻓﺖ ﺟﺎﻣﻪ ﻏﻼم را در آورد و دﻳﺪ ﻛـﻪ ﺧﺘﻨـﻪ ﻧﻜـﺮده اﺳـﺖ و ﺑﺎﻧـﮓ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا داﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺛﻘﻴﻒ ﺧﺘﻨﻪ ﻧﻤﻰﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻐﻴﺮة ﺑﻦ ﺷﻌﺒﻪ ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﻮد ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﻢ ﻛـﺮدم ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺨﻦ در ﻋﺮب اﻓﺘﺪ دﺳﺖ اﻧﺼﺎرى را ﺑﮕﺮﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭘﺪر و ﻣـﺎدرم ﻓـﺪاﻳﺖ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﮕـﻮى‪ ،‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ ﻏـﻼم‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻰ اﺳﺖ‪ «.‬آﻧﮕﺎه ﻛﺸﺘﮕﺎن ﺛﻘﻴﻒ را ﺑﺮﻫﻨﻪ ﻛﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺑﺒﻴﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺧﺘﻨﻪ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮﭼﻢ ﻃﻮاﻳﻒ ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻗﺎرب ﺑﻦ اﺳﻮد ﺑﻮد و ﭼـﻮن ﻫﺰﻳﻤـﺖ در آﻧﻬـﺎ اﻓﺘـﺎد‬
‫ﭘﺮﭼﻢ ﺧﻮد را ﺑﻪ درﺧﺘﻰ ﺗﻜﻴﻪ داد و ﺑﺎ ﻋﻤﻮزادﮔﺎن و ﻛﺴﺎن ﺧﻮد ﻓﺮار ﻛﺮد و از آﻧﻬﺎ دو ﻛﺲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﻧﺸـﺪ‬
‫ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻏﻴﺮه ﺑﻮد ﻛﻪ وﻫﺐ ﻧﺎم داﺷﺖ و دﻳﮕﺮى از ﺑﻨﻰ ﻛﻨﻪ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﺶ ﺟﻼح ﺑﻮد‪ .‬و ﭼـﻮن ﭘﻴﻤﺒـﺮ از ﻛﺸـﺘﻪ‬
‫ﺷﺪن ﺟﻼح ﺧﺒﺮ ﻳﺎﻓﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻣﺮوز ﺳﺮور ﺟﻮاﻧﺎن ﺛﻘﻴﻒ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺠﺰ اﺑﻦ ﻫﻨﻴﺪه‪ «.‬و اﺑﻦ ﻫﻨﻴﺪه ﺣﺎرث‬
‫ﺑﻦ اوس ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻫﺰﻳﻤﺖ ﺷﺪﻧﺪ ﺳﻮى ﻃﺎﺋﻒ رﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﻮف ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬـﺎ‬
‫در اوﻃﺎس اردو زدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻰﺷﺎن ﺳﻮى ﻧﺨﻠﻪ رﻓﺘﻨﺪ و ﺟﺰ ﺑﻨﻰ ﻏﻴﺮه ﻛﺴﻰ ﺳﻮى ﻧﺨﻠﻪ ﻧﺮﻓﺖ و ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺨﻠﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ دﻧﺒﺎل ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺳﻮى ارﺗﻔﺎﻋﺎت رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻧﺸـﺪﻧﺪ و رﺑﻴﻌـﺔ‬
‫ﺑﻦ رﻓﻴﻊ ﻛﻪ وى را ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎدرش ﻟﺬﻋﻪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﺑﻪ درﻳﺪ ﺑﻦ ﺻﻤﻪ رﺳﻴﺪ و ﻋﻨﺎن ﺷﺘﺮ وى را ﺑﮕﺮﻓﺖ و ﭼﻮن در‬
‫ﻫﻮدج ﺑﻮد ﭘﻨﺪاﺷﺖ زن اﺳﺖ و ﭼﻮن دﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮد اﺳﺖ ﺷﺘﺮ را ﺑﺨﻮاﺑﺎﻧﻴﺪ و دﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺮى ﻓﺮﺗـﻮت اﺳـﺖ و او را‬
‫ﻧﺸﻨﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫درﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻰ ﻛﺮد؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﺮا ﻣﻰﻛﺸﻢ‪«.‬‬
‫درﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺗﻮ ﻛﻴﺴﺘﻰ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬رﺑﻴﻌﺔ ﺑﻦ رﻓﻴﻊ ﺳﻠﻤﻰ‪ «.‬اﻳﻦ ﺑﮕﻔﺖ و ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮد ﺿﺮﺑﺘﻰ ﺑﻪ او زد ﻛﻪ ﻛﺎرى ﻧﺴﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫درﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎدرت ﭼﻪ ﺑﺪ ﻣﺴﻠﺤﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ «.‬ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣـﺮا ﻛـﻪ در ﻫـﻮدج اﺳـﺖ ﺑﺮﮔﻴـﺮ و ﺑـﺎﻻﺗﺮ از‬
‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﻬﺎ و ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﺳﺮ ﺿﺮﺑﺖ ﺑﺰن ﻛﻪ ﻣﻦ ﻛﺴﺎن را ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻰﻛﺸﺘﻢ و ﭼﻮن ﺑـﻪ ﻧـﺰد ﻣـﺎدرت رﻓﺘـﻰ ﺑـﻪ او‬
‫ﺑﮕﻮى ﻛﻪ درﻳﺪ ﺑﻦ ﺻﻤﻪ را ﻛﺸﺘﻪاى و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر روزﻫﺎ ﻛﻪ از زﻧﺎن ﻗﻮم ﺗﻮ دﻓﺎع ﻛﺮدهام‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺮدم ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ وﻗﺘﻰ رﺑﻴﻌﻪ ﺿﺮﺑﺖ زد و درﻳﺪ را ﺑﻜﺸﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﺟﺎﻣﻪ از او ﭘﺲ رﻓﺖ ﭘـﺲ‬
‫ﺗﻨﻪ و ﻣﻴﺎن راﻧﻬﺎﻳﺶ ﭼﻮن ﻛﺎﻏﺬ ﺑﻮد از ﺑﺲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺒﺎن ﻟﺨﺖ ﺳﻮارى ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪273‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫وﻗﺘﻰ رﺑﻴﻌﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﺎدر ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻛﺸﺘﻦ درﻳﺪ را ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ داد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﺳﻪ ﺗﺎ از ﻣـﺎدران ﺗـﺮا‬
‫آزاد ﻛﺮده ﺑﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻓﺮارﻳﺎن دﺷﺖ اوﻃﺎس ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫اﺑﻰ ﺑﺮده ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﺪرش ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺣﻨﻴﻦ ﺑﺎز آﻣﺪ اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ را ﺑﺎ ﺳﭙﺎﻫﻰ ﺳﻮى اوﻃﺎس ﻓﺮﺳﺘﺎد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ درﻳﺪ ﺑﻦ ﺻﻤﻪ ﺑﺮﺧﻮرد و درﻳﺪ را ﻛﺸﺖ و ﺧﺪا ﻳﺎران وى را ﻫﺰﻳﻤﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻣﻮﺳﻰ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺟﺰو ﻫﻤﺮاﻫﺎن اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻮدم‪ .‬ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﺟﺸﻢ ﺗﻴﺮى ﺑﻪ اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ اﻧﺪاﺧﺖ ﻛﻪ در‬
‫ران وى ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ وى رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻋﻤﻮ ﻛﻰ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺗﻴﺮ زد؟«‬
‫اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻪ ﻳﻜﻰ اﺷﺎره ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻗﺎﺗﻞ ﻣﻦ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻣﻦ آﻫﻨﮓ وى ﻛﺮدم و ﭼﻮن ﻣﺮا دﻳﺪ ﮔﺮﻳﺰان ﺷﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل وى ﺑﻮدم و ﻣـﻰﮔﻔـﺘﻢ‪» :‬ﻣﮕـﺮ‬
‫ﺷﺮم ﻧﺪارى‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻋﺮب ﻧﻴﺴﺘﻰ‪ ،‬ﭼﺮا ﻧﻤﻰاﻳﺴﺘﻰ؟« و او ﺳﻮى ﻣﻦ ﺣﻤﻠﻪ آورد و ﺑﺎ ﻫﻢ رو ﺑﻪ رو ﺷﺪﻳﻢ و ﺿـﺮﺑﺘﻰ‬
‫رد و ﺑﺪل ﻛﺮدﻳﻢ و ﻣﻦ او را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺰدم و ﭘﻴﺶ اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺧﺪا ﺿﺎرب ﺗﺮا ﻛﺸﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﺗﻴﺮ را در آر‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﺗﻴﺮ را ﺑﺮون آوردم از ﺟﺎى آن آب ﺑﻴﺮون رﻳﺨﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮادر زاده! ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رو و از ﻣﻦ ﺳﻼم ﺑﺮﺳﺎن و ﺑﮕﻮ اﺑـﻮ ﻋـﺎﻣﺮ ﻣـﻰﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﺑـﺮاى ﻣـﻦ‬
‫آﻣﺮزش ﺑﺨﻮاه‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮا ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﻛﺮد و ﭼﻴﺰى ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻠﻤﺔ ﺑﻦ درﻳﺪ ﺗﻴﺮى ﺑﻪ اﺑـﻮ ﻋـﺎﻣﺮ زد ﻛـﻪ ﺑـﻪ ران وى ﻓﺮوﺷـﺪ و او را‬
‫ﺑﻜﺸﺖ و ﺷﻌﺮى ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ از ﻣﻦ ﻣﻰﭘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺳﻠﻤﻪ ﭘﺴﺮ ﺳﻤﺎدﻳﺮم‪«.‬‬
‫»ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺳﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻣﻰزﻧﻢ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﻮف از ﭘﺲ ﻫﺰﻳﻤﺖ ﺑﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﺳﻮاران ﻗﻮم ﺑﺮ ﻛﻨﺎر راه ﺑﺮ ﺑﻠﻨـﺪى اﻳﺴـﺘﺎد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﺿﻌﻴﻔﺎن ﺑﺮوﻧﺪ و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪﮔﺎن ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ «.‬و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺒﻮد ﺗﺎ ﻓﺮارﻳﺎن رﺳﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ وﻗﺘﻰ ﮔﺮوه ﺧﻮد را ﻣﻰﻓﺮﺳﺘﺎد ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﺮ ﺑﺠﺎد دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻴـﺪ‬
‫ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻓﺮار ﻛﻨﺪ‪ «.‬ﺑﺠﺎد‪ ،‬ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﺳﻌﺪ ﺑﻮد و ﺧﻄﺎﻳﻰ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺪو دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ او را ﺑﺎ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﺶ ﺑﻴﺎوردﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻤﺎ دﺧﺘﺮ ﺣﺎرث ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﻴﺮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ او ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻰداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺮ ﺷﻴﺮى ﻳﺎر ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ؟« اﻣﺎ ﺳﺨﻨﺶ را ﺑﺎور ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﺗﺎ او را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻰ وﺟﺮه‪ ،‬ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﺳﻌﺪى‪ ،‬ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﺷﻴﻤﺎ را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آوردﻧﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﻣـﻦ‬
‫ﺧﻮاﻫﺮ ﺗﻮام‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﺸﺎن آن ﭼﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪274‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻰ ﺗﺮا ﺑﺮ دوش ﻣﻰﺑﺮدم ﭘﺸﺖ ﻣﺮا ﮔﺎز ﮔﺮﻓﺘﻰ و ﻧﺸﺎن آن ﻫﺴﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻧﺸﺎن را ﺑﺸﻨﺎﺧﺖ و رداى ﺧﻮﻳﺶ را ﭘﻬﻦ ﻛﺮد و وى را ﺑﺮ آن ﻧﺸﺎﻧﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺧـﻮاﻫﻰ ﭘـﻴﺶ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻤﺎﻧﻰ و ﻣﺤﺒﻮب و ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺎﺷﻰ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻰ ﭼﻴﺰى ﺑﻪ ﺗﻮ دﻫﻢ و ﭘﻴﺶ ﻗﻮم ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎزﮔﺮدى‪«.‬‬
‫ﺷﻴﻤﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻴﺰى ﺑﺪه و ﻣﺮا ﭘﻴﺶ ﻗﻮﻣﻢ ﺑﺎزﮔﺮدان‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭼﻴﺰى ﺑﺪاد و او را ﭘﻴﺶ ﻗﻮﻣﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫ﺑﻨﻰ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺑﻜﺮ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻏﻼﻣﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﻜﺤﻮل ﺑﺎ ﻛﻨﻴﺰى ﺑﻪ ﺷﻴﻤﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را زن و ﺷـﻮﻫﺮ‬
‫ﻛﺮد و ﻫﻨﻮز ﻛﺴﺎﻧﻰ از ﻧﺴﻞ آﻧﻬﺎ در ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ روز ﺣﻨﻴﻦ از ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ‪ ،‬اﻳﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﭘﺴﺮ ام اﻳﻤﻦ ﻛﻨﻴﺰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺸﺘﻪ ﺷـﺪ و از‬
‫ﺑﻨﻰ اﺳﺪ ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ زﻣﻌﻪ ﺟﺎن داد ﻛﻪ از اﺳﺒﻰ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺟﻨﺎح ﺑﻴﻔﺘﺎد و ﺑﻤﺮد و از اﻧﺼﺎر ﺳﺮاﻗﺔ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﻋﺠﻠﻰ و از‬
‫اﺷﻌﺮﻳﺎن اﺑﻮ ﻋﺎﻣﺮ اﺷﻌﺮى ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه اﺳﻴﺮان و اﻣﻮال ﺣﻨﻴﻦ را ﻓﺮاﻫﻢ آوردﻧﺪ و ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻗﺎرى ﻛﺎر ﻏﻨـﺎﻳﻢ را ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه داﺷـﺖ و‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ اﻣﻮال اﺳﻴﺮان را ﺳﻮى ﺟﻌﺮاﻧﻪ ﺑﺮﻧﺪ و آﻧﺠﺎ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﻓﺮارﻳﺎن ﺛﻘﻴﻒ ﺑﻪ ﻃﺎﺋﻒ رﺳﻴﺪﻧﺪ درﻫﺎى ﺷﻬﺮ را ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮاى ﺟﻨﮓ آﻣﺎده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋـﺮوة ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد و ﻏﻴﻼن ﺑﻦ ﺳﻠﻤﻪ در ﺟﻨﮓ ﺣﻨﻴﻦ و ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻃﺎﺋﻒ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛـﻪ در ﺟـﺮش ﺻـﻨﻌﺖ دﺑﺎﺑـﻪ و ﻣﻨﺠﻨﻴـﻖ‬
‫ﻣﻰآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﺮوه ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﺪر ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ از ﺟﻨﮓ ﺣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳـﻮى ﻃـﺎﻳﻒ رﻓـﺖ و‬
‫ﻳﻚ ﻧﻴﻤﻪ ﻣﺎه ﺟﻨﮓ اﻧﺪاﺧﺖ و ﻣﺮدم ﺛﻘﻴﻒ از داﺧﻞ ﺣﺼﺎر ﺑﺎ وى ﺟﻨﮓ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺎﻣﺪ و‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم اﻃﺮاف ﻃﺎﺋﻒ اﺳﻼم آوردﻧﺪ و ﻛﺴﺎن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و در ﺟﻌﺮاﻧـﻪ‬
‫ﻓﺮود آﻣﺪ ﻛﻪ اﺳﻴﺮان ﺣﻨﻴﻦ آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎر زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺮدم ﻫﻮازن ﻛﻪ اﺳﻴﺮ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﺶ ﻫـﺰار‬
‫ﺑﻮد و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﺟﻌﺮاﻧﻪ رﺳﻴﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﻫﻮازن ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﻤﻪ زن و ﻓﺮزﻧﺪﺷﺎن را رﻫـﺎ‬
‫ﻛﺮد و از ﺟﻌﺮاﻧﻪ ﻗﺼﺪ ﻋﻤﺮه ﻛﺮد و اﻳﻦ‪ ،‬در ﻣﺎه ذى ﻗﻌﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﻮى ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و اﺑﻮﺑﻜﺮ رﺿـﻰ اﷲ ﻋﻨـﻪ را در ﻣﻜـﻪ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ ﻛـﺮد و‬
‫ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺞ را ﺑﻪ ﭘﺎ دارد و ﻛﺴﺎن را اﺳﻼم آﻣﻮزد و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺞ ﻣـﻰآﻳـﺪ در اﻣـﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬و‬
‫ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺛﻘﻴﻒ ﺑﻴﺎﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺎ وى ﺳﺨﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﺎﻣﻪاى ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺰد اﻳﺸﺎن ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺷﻌﻴﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ از راه ﻧﺨﻠﺔ اﻟﻴﻤﺎﻧﻴﻪ ﺳﻮى ﻃﺎﺋﻒ رﻓﺖ و از ﺑﺤﺮة اﻟﺮﻏﺎة ﮔﺬﺷـﺖ و در آﻧﺠـﺎ‬
‫ﻣﺴﺠﺪى ﺑﺴﺎﺧﺖ و در آن ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و ﻫﻨﮕﺎم اﻗﺎﻣﺖ در ﺑﺤﺮة اﻟﺮﻏﺎة ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻟﻴﺚ را ﺑـﻪ ﻗﺼـﺎص ﻛﺸـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ ﻳﻜﻰ از ﻫﺬﻳﻞ را ﻛﺸﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬و اﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻗﺼﺎﺻﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺳﻼم اﻧﺠﺎم ﺷـﺪ و ﺑﮕﻔـﺖ ﺗـﺎ ﻗﻠﻌـﻪ‬
‫‪275‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﻮف را وﻳﺮان ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه از راﻫﻰ ﻛﻪ آﻧﺠﺎ را ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ روان ﺷﺪ و در راه از ﻧﺎم آن ﭘﺮﺳـﻴﺪ و‬
‫ﭼﻮن ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺗﻨﮕﻨﺎﺳﺖ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﮔﺸﺎدهاﺳﺖ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻧﺨﺐ ﮔﺬﺷﺖ و زﻳﺮ درﺧﺖ ﺳﺪرى ﻛﻪ آﻧﺮا ﺻﺎدره ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻠـﻚ ﻳﻜـﻰ از ﻣـﺮدم‬
‫ﺛﻘﻴﻒ ﻓﺮود آﻣﺪ و ﻛﺲ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬از اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮو و ﮔﺮ ﻧﻪ دﻳﻮار ﺗﺮا وﻳﺮان ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ‪ «.‬ﺛﻘﻔﻰ از رﻓﺘﻦ اﺑﺎ ﻛﺮد‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ آﻧﺮا وﻳﺮان ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻃﺎﺋﻒ رﺳﻴﺪ و اردو زد و ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻳﺎران وى ﺑﻪ ﺗﻴﺮ دﺷـﻤﻦ ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫اردوﮔﺎه وى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻧﺰدﻳﻚ دﻳﻮار ﻃﺎﺋﻒ ﺑﻮد و در ﺗﻴﺮرس دﺷﻤﻦ ﺑـﻮد و ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﻪ ﺷـﻬﺮ در‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺷﺪ ﻛﻪ درﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﭼﻮن ﻛﺴﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ از آﻧﺠﺎ ﺑﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﺴﺠﺪى ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﻴﻤﺒﺮ در ﻃﺎﺋﻒ ﻫﺴﺖ اردو زد و ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻨﺪ روز ﺷـﻬﺮ را ﻣﺤﺎﺻـﺮه ﻛـﺮد‪ .‬دو ﺗـﻦ از زﻧـﺎن وى ﻫﻤـﺮاه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻴﺸﺎن ام ﺳﻠﻤﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ اﺑﻰ اﻣﻴﻪ ﺑﻮد و ﻳﻜﻰ دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ام ﺳﻠﻤﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آن دﻳﮕﺮ زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﺟﺤﺶ ﺑﻮد و ﺑﺮاى آﻧﻬﺎ دو ﺧﻴﻤﻪ زدﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒﺮ در اﻳﺎم اﻗﺎﻣـﺖ آﻧﺠـﺎ‬
‫ﻣﻴﺎن دو ﺧﻴﻤﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻰﻛﺮد و ﭼﻮن ﻣﺮدم ﺛﻘﻴﻒ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ اﺑﻮ اﻣﻴﺔ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ وﻫﺐ ﺑـﺮ ﻧﻤﺎزﮔـﺎه ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﻣﺴﺠﺪى ﺳﺎﺧﺖ و در اﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﺳﺘﻮﻧﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن ﻛﻪ آﻓﺘﺎب ﺑـﺮ آن ﺑﺘﺎﺑـﺪ ﺻـﺪاﺋﻰ از آن‬
‫ﺷﻨﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻃﺎﻳﻒ را در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﮔﺮﻓﺖ و ﺟﻨﮕﻰ ﺳﺨﺖ اﻧﺪاﺧﺖ و از دو ﻃﺮف ﺗﻴﺮاﻧﺪازى ﺷﺪ ﺗﺎ روز ﺣﻤﻠﻪ ﺑـﻪ‬
‫دﻳﻮار ﻃﺎﺋﻒ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن زﻳﺮ دﺑﺎﺑﻪ رﻓﺘﻨﺪ و آﻧﺮا ﺳﻮى دﻳﻮار ﺷﻬﺮ راﻧﺪﻧﺪ و ﺛﻘﻔﻴﺎن ﭘﺎرهﻫـﺎى‬
‫آﻫﻦ ﺳﺮخ ﺷﺪه روى آﻧﻬﺎ رﻳﺨﺘﻨﺪ ﻛﻪ از زﻳﺮ دﺑﺎﺑﻪ درآﻣﺪﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻰ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻴﺮ دﺷﻤﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ‬
‫ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺗﺎكﻫﺎى ﺛﻘﻴﻒ را ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﻣﺮدم در ﺗﺎﻛﺴﺘﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﻳﺪن درﺧﺘﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب و ﻣﻐﻴﺮة ﺑﻦ ﺷﻌﺒﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﻃﺎﺋﻒ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺛﻘﻔﻴﺎن ﺑﺎﻧﮓ زدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‬
‫را اﻣﺎن دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺳﺨﻦ ﻛﻨﻴﻢ و ﭼﻮن اﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ زن ﻗﺮﺷﻰ و ﻛﻨﺎﻧﻰ از ﻃﺎﺋﻒ در آﻳﻨـﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻴﻢ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﺳﻴﺮى اﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ زﻧﺎن ﻧﻴﺎﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻰ از آﻧﻬﺎ آﻣﻨﻪ دﺧﺘﺮ اﺑـﻮ ﺳـﻔﻴﺎن ﺑـﻮد ﻛـﻪ زن ﻋـﺮوة ﺑـﻦ‬
‫ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻮد و داود ﺑﻦ ﻋﺮوه را ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪان دﻳﮕﺮ از او داﺷﺖ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﭘﺎﻧﺰده روز از ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻃﺎﺋﻒ ﮔﺬﺷﺖ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻣﻌﺎوﻳﻪ دﻳﻠﻰ ﻣﺸـﻮرت ﻛـﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬راى ﺗﻮ در ﻛﺎر ﻣﺤﺎﺻﺮه ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻧﻮﻓﻞ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﺷﻐﺎﻟﻰ در ﺳﻮراﺧﻰ اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﻤﺎﻧﻰ آﻧـﺮا ﺑﮕﻴـﺮى و اﮔـﺮ ﺑـﺮوى ﺗـﺮا زﻳـﺎن‬
‫ﻧﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى در اﻳﺎم ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻃﺎﺋﻒ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ اﺑﻰ ﻗﺤﺎﻓﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧـﻮاب‬
‫دﻳﺪم ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻰ ﭘﺮ از ﻛﺮه ﺑﻪ ﻣﻦ ﻫﺪﻳﻪ دادﻧﺪ و ﺧﺮوﺳﻰ ﺑﺎ ﻣﻨﻘﺎر ﺑﺰد و ﻫﺮ ﭼﻪ در آن ﺑﻮد ﺑﺮﻳﺨﺖ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪276‬‬

‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻧﺪارم در اﻳﻦ وﻗﺖ ﺑـﻪ ﻣﻘﺼـﻮدى ﻛـﻪ درﺑـﺎره ﺛﻘﻔﻴـﺎن دارى ﺗـﻮاﻧﻰ‬
‫رﺳﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬راى ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﻳﻠﺪ دﺧﺘﺮ ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ اﻣﻴﻪ ﺳﻠﻤﻰ‪ ،‬زن ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻈﻌﻮن ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺧﺪاى‪،‬‬
‫ﻃﺎﺋﻒ را ﺑﺮاى ﺗﻮ ﮔﺸﻮد زﻳﻮر ﺑﺎدﻳﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻏﻴﻼن ﺑﻦ ﺳﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺎرﻋﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﻘﻴﻞ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪه‪ «.‬و اﻳﻦ دو زن از‬
‫ﻫﻤﻪ زﻧﺎن ﻋﺮب زﻳﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬و اﮔﺮ اذن ﻓﺘﺢ ﺛﻘﻴﻒ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﻨﺪ؟«‬
‫ﺧﻮﻳﻠﺪ ﺑﺮﻓﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﮕﻔﺖ و او ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﻳﻠﺪ ﻣﻰﮔﻮﻳﺪ ﮔﻔﺘﻪاى؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪام‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اذن ﻓﺘﺢ ﺛﻘﻴﻒ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺪادهاﻧﺪ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺲ اﻋﻼم ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻢ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻜﻦ‪«.‬‬
‫ﻋﻤﺮ اﻋﻼم ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد و ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن روان ﺷﺪﻧﺪ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪه ﺛﻘﻔﻰ ﺑﺎﻧﮓ زد‪» :‬ﻣﺤﻠـﻪ ﺑـﻪ ﺟـﺎى‬
‫ﺧﻮﻳﺶ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺪا ﺑﺎ ﻣﺠﺪ و ﺑﺰرﮔﻮارى‪«.‬‬
‫و ﻳﻜﻰ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻴﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺖ ﺑﻜﺸﺪ ﺗﻮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﺎرى ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪهاى ﻗﻮﻣﻰ از ﻣﺸـﺮﻛﺎن را‬
‫ﻣﻰﺳﺘﺎﻳﻰ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ وى ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺮدهاﻧﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﻧﻴﺎﻣﺪه ﺑﻮدم ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺛﻘﻴﻒ ﺟﻨﮓ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻰﺧﻮاﺳـﺘﻢ ﻣﺤﻤـﺪ‪ ،‬ﻃـﺎﺋﻒ را ﺑﮕﺸـﺎﻳﺪ و‬
‫دﺧﺘﺮى از ﺛﻘﻔﻴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آرم و ﺑﺎ وى در آﻣﻴﺰم ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺮدى ﺑـﺮاى ﻣـﻦ ﺑﻴـﺎرد ﻛـﻪ ﺛﻘﻔﻴـﺎن ﻣﺮدﻣـﻰ ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫ﻻﻳﻘﻨﺪ‪«.‬‬
‫در ﺟﻨﮓ ﻃﺎﻳﻒ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ دوازده ﻛﺲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﻛﺲ از ﻗﺮﻳﺶ ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﻟﻴﺚ و ﭼﻬـﺎر‬
‫ﺗﻦ از اﻧﺼﺎر‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻃﺎﻳﻒ ﺑﺮﻓﺖ ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﺟﻌﺮاﻧﻪ ﻓﺮود آﻣﺪ ﻛﻪ اﺳﻴﺮان ﻫﻮازن را آﻧﺠﺎ‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﻫﻮازن ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬اﺳﻴﺮان ﻫﻮازن از زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺷﺸـﻬﺰار‬
‫ﺷﺘﺮ ﺑﻮد و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﻰﺷﻤﺎر ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﻋﺎص ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﻫﻮازن در ﺟﻌﺮاﻧﻪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪﻧﺪ و اﺳﻼم آوردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫»اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻣﺎ ﻗﻮﻣﻰ رﻳﺸﻪ دارﻳﻢ و ﺑﻠﻴﻪاى ﺑﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﻣﻰداﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎ ﻛﺮم ﻛﻦ ﻛـﻪ ﺧـﺪا ﺑـﺎ ﺗـﻮ ﻛـﺮم‬
‫‪277‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﻛﻨﺪ«‪ ،‬و ﻳﻜﻰ از ﻣﺮدم ﻫﻮازن ﺑﻪ ﻧﺎم زﻫﻴﺮ ﺑﻦ ﺻﺮد از ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺑﻜﺮ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻨﺰد آﻧﻬﺎ ﺷﻴﺮ ﺧـﻮرده ﺑـﻮد‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا در اﻳﻦ ﭘـﺮﭼﻴﻦ ﻋﻤـﻪﻫـﺎ و ﺧﺎﻟـﻪﻫـﺎ و ﭘﺮﺳـﺘﺎران ﺗﻮاﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳـﺘﻰ ﺗـﻮ‬
‫ﻣﻰﻛﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻴﺮﺧﻮارﮔﻰ ﺣﺎرث ﺑﻦ اﺑﻰ ﺷﻤﺮ ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻨﺬر ﭘﻴﺶ ﻣﺎ ﺑﻮد و ﭼﻨﻴﻦ وﺿـﻌﻰ ﺑـﺎ وى ﭘﻴـﺪا‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﻢ اﻧﺘﻈﺎر ﻟﻄﻒ و ﻛﺮم او ﻣﻰﺑﺮدﻳﻢ و ﺗﻮ از ﻫﻤﻪ ﻛﺲ ﺑﻬﺘﺮى‪ «.‬و ﺷﻌﺮى ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫»اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﻨﺖ ﮔﺰار و ﻛﺮم ﻛﻦ«‬
‫»ﻛﻪ از ﺗﻮ اﻣﻴﺪ ﻣﻰدارﻳﻢ‪«.‬‬
‫»ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ دﭼﺎر ﺣﺎدﺛﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ«‬
‫»ﺑﺰرﮔﻮارى ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارﻳﺪ ﻳﺎ اﻣﻮاﻟﺘﺎن را؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺎ را ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻧﺪان و اﻣﻮاﻟﻤﺎن ﻣﺨﻴﺮ ﻣﻰﻛﻨﻰ! زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن را ﺑﺪه ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫را ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارﻳﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﭽﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻦ و ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ اﺳﺖ از آن ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻮن ﺑﺎ ﻛﺴﺎن‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﻛﺮدم‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ در ﻛﺎر ﻓﺮزﻧﺪان و زﻧﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﭘﻴﺶ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﻔﻴﻊ ﻣـﻰﻛﻨـﻴﻢ و‬
‫ﻣﻦ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﻳﺶ و ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰدﻫﻢ و ﺳﻬﻢ دﻳﮕﺮان را ﺑﺮاى ﺷﻤﺎ ﻣﻰﺧﻮاﻫﻢ‪«.‬‬
‫و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ ﺑﻜﺮد‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﻫﻮازن ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﺳﺨﻨﺎﻧﻰ را ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﮕﻔﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﭽﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﻦ و ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ اﺳﺖ از ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آﻧﭽﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﺖ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﻗﺮع ﺑﻦ ﺣﺎﺑﺲ‪» :‬از ﻣﻦ و ﺑﻨﻰ ﺗﻤﻴﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﻣﻦ و ﺑﻨﻰ ﻓﺰاره ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻣﺮداس ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﻣﻦ و ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻴﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬آﻧﭽﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﺖ از آن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا ﺧﻮار ﻛﺮدﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ اﺳﻴﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺒﺨﺸﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﻳﻚ اﺳﻴﺮ‪ ،‬ﺷـﺶ ﺷـﺘﺮ از ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ‬
‫ﻏﻨﻴﻤﺘﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آرﻳﻢ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺮدم را ﺑﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﺳﻌﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻛﻨﻴﺰى از اﺳﻴﺮان ﺣﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم رﻳﻄﻪ دﺧﺘﺮ ﻫﻼل ﺑﻪ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ اﺑﻰ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ داد و ﻛﻨﻴﺰى ﺑﻪ ﻧﺎم زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﺣﻴﺎن ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن داد و ﻛﻨﻴﺰى ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب داد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪278‬‬

‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﻛﻨﻴﺰى از اﺳﻴﺮان ﻫﻮازن ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب داد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﺸﻴﺪ و او‬
‫را ﺑﻪ ﺧﺎﻟﮕﺎن ﺟﻤﺤﻰ ﺧﻮد ﺳﭙﺮدم ﻛﻪ وى را ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻪ ﻃﻮاف ﺑﺮم و ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ روم و ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻢ و‬
‫ﭼﻮن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ ﺑﺎ وى درآﻣﻴﺰم‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﻣﺴﺠﺪ درآﻣﺪم و دﻳﺪم ﻛﻪ ﻛﺴﺎن دوان آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ زن و ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﺎ را ﭘﺲ داد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬اﻳﻦ زن ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺶ ﺟﻤﺤﻴﺎن اﺳﺖ ﺑﺮوﻳﺪ او را ﺑﺒﺮﻳﺪ« و ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ و او را ﺑﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﭘﻴﺮه زﻧﻰ از ﻫﻮازن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬وى در ﻣﻴﺎن ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻧﺴـﺐ واﻻ دارد و اﻣﻴـﺪوارم‬
‫ﻛﻪ ﻓﺪﻳﻪ او ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ« و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا اﺳﻴﺮان را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺶ ﺷﺘﺮ ﭘـﺲ داد از ﭘـﺲ دادن ﭘﻴـﺮه زن‬
‫اﻣﺘﻨﺎع ورزﻳﺪ‪ .‬زﻫﻴﺮ اﺑﻮ ﺻﺮد‪ ،‬ﺑﺮادر ﻋﻴﻴﻨﻪ ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﺮا ﭘﺲ ﺑﺪه ﻛﻪ ﻧﻪ دﻫﺎﻧﺶ ﺧﻮﺷﺒﻮ اﺳﺖ و ﻧـﻪ ﭘﺴـﺘﺎﻧﺶ‬
‫ﺳﺨﺖ اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺷﻜﻤﺶ ﺑﭽﻪ آور اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺷﻴﺮ دارد و ﻧﻪ ﺷﻮﻫﺮش ﻣﺎﻟﺪار اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﻴﻴﻨﻪ ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺸﻨﻴﺪ زن را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺶ ﺷﺘﺮ ﭘﺲ داد‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﻴﻴﻨﻪ‪ ،‬اﻗﺮع ﺑﻦ ﺣﺎﺑﺲ را ﺑﺪﻳﺪ و از ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻰ ﻛﺮد و اﻗـﺮع ﮔﻔـﺖ‪» :‬او ﻛـﻪ دوﺷـﻴﺰه و‬
‫ﻣﻴﺎﻧﺴﺎل ﻧﺒﻮد ﭼﻪ ﻏﻢ ﻣﻰﺧﻮرى؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﻫﻮازن ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻋﻮف ﭼﻪ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬در ﻃﺎﻳﻒ ﭘﻴﺶ ﺛﻘﻔﻴﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ اﮔﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ آﻳﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮد ﻛﺴﺎن وى را ﺑﺎ ﻣﺎﻟﺶ ﭘﺲ دﻫﻢ و ﺻﺪ ﺷﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫او ﺑﺒﺨﺸﻢ«‬
‫و اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﻚ رﺳﻴﺪ و از ﻃﺎﻳﻒ ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻴﻢ داﺷﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺛﻘﻔﻴﺎن از ﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺒﺮ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻣﺎﻧﻊ رﻓﺘﻦ وى ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﮕﻔـﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺷﺘﺮ وى را ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و اﺳﺐ وى را ﺑﻴﺎوردﻧﺪ و ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﺮون ﺷﺪ و ﺑﺮ اﺳﺐ ﻧﺸﺴﺖ و ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﺮﻓـﺖ ﺗـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺘﺮ رﺳﻴﺪ و ﺑﺮ آن ﻧﺸﺴﺖ و ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ روان ﺷﺪ و در ﺟﻌﺮاﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﻜﻪ ﺑﻨﺰد وى رﺳﻴﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﻣـﺎل و زن و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ وى را ﺑﺪاد و ﻳﻜﺼﺪ ﺷﺘﺮ ﺑﺨﺸﻴﺪ و ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬اﺳﻼم آورد و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻰ‪ ،‬ﭘﺎك اﻋﺘﻘﺎد ﺷﺪ و ﭘﻴﻤﺒـﺮ‪ ،‬او را ﺳـﺎﻻر‬
‫ﻫﻮازن و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻗﺒﺎﻳﻞ اﻃﺮاف ﻃﺎﺋﻒ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺛﻤﺎﻟﻪ و ﺳﻠﻤﻪ و ﻓﻬﻢ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ ﺛﻘﻔﻴـﺎن ﺟﻨـﮓ‬
‫ﻣﻰﻛﺮد و ﮔﻠﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﻏﺎرت ﻣﻰﺑﺮد ﺗﺎ ﻛﺎر ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﺖ ﺷـﺪ و ﺣﺒﻴـﺐ ﺑـﻦ ﻋﻤـﺮو ﺛﻘﻔـﻰ ﺷـﻌﺮى ﺑـﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﻀﻤﻮن ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»دﺷﻤﻨﺎن از ﻣﺎ ﺣﺴﺎب ﻣﻰﺑﺮﻧﺪ«‬
‫»اﻣﺎ ﺑﻨﻰ ﺳﻠﻤﻪ ﺳﻮى ﻣﺎ ﻫﺠﻮم ﻣﻰآوردﻧﺪ«‬
‫»ﻣﺎﻟﻚ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﻮى ﻣﺎ ﻣﻰآﻳﺪ«‬
‫»و ﺣﺮﻣﺖ و ﭘﻴﻤﺎن ﻧﮕﻪ ﻧﻤﻰدارد‪«.‬‬
‫‪279‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫»ﺳﻮى ﻣﻨﺰﻟﮕﺎﻫﻬﺎى ﻣﺎ ﻣﻰآﻳﻨﺪ«‬

‫»ﻛﻪ ﻣﺮدﻣﻰ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺑﻮدهاﻳﻢ«‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺷﻌﻴﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﭼﻮن ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬اﺳﻴﺮان ﺣﻨﻴﻦ را ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﺸﺎن ﭘﺲ داد ﺳﻮار ﺷﺪ و ﻛﺴﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫وى روان ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻰﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺷﺘﺮان و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را ﻛﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﻣﺎﺳﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻦ‪ «.‬ﺗﺎ وى را ﺳﻮى‬
‫درﺧﺘﻰ ﻛﺎﺷﺎﻧﻴﺪﻧﺪ و ﻋﺒﺎى او ﺑﻪ ﺷﺎخ درﺧﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻴﻔﺘﺎد‪ ،‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺮدم ﻋﺒﺎى ﻣﺮا ﺑﺪﻫﻴـﺪ‪ ،‬ﺑﺨـﺪا‬
‫اﮔﺮ ﺑﺸﻤﺎره درﺧﺘﺎن ﺗﻬﺎﻣﻪ ﺷﺘﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﻪ را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻰﻛﻨﻢ ﻛـﻪ ﺑﺨﻴـﻞ و ﺗﺮﺳـﻮ و دروﻏﮕـﻮ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻢ«‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺘﺮى رﻓﺖ و ﭘﺸﻤﻰ از آن ﺑﻜﻨﺪ و ﻣﻴﺎن اﻧﮕﺸﺘﺎن ﺧﻮد ﻧﻬﺎد و ﺑﻠﻨـﺪ ﻛـﺮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اى‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺨﺪا از ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺎ و از اﻳﻦ ﭘﺸﻢ ﺟﺰ ﺧﻤﺲ‪ ،‬از آن ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﺧﻤﺲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎز ﻣﻰﮔﺮدد‪ ،‬ﻧـﺦ و‬
‫ﺳﻮزﻧﻰ ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﺎﻧﺖ در ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﻪ روز رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﻣﺎﻳﻪ ﻧﻨﮓ و آﺗﺶ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻰ از اﻧﺼﺎرﻳﺎن ﺑﻴﺎﻣﺪ و ﻳﻚ ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻧﺦ ﻣﻮﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎورد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻠﻮﻟـﻪ ﻧـﺦ را ﮔـﺮﻓﺘﻢ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺎﻻن ﺷﺘﺮم را ﻛﻪ زﺧﻤﻰ ﺷﺪه اﺻﻼح ﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﭽﻪ ﺳﻬﻢ ﻣﻦ اﺳﺖ از آن ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﻧﺼﺎرى ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﺑﺪان ﻧﻴﺎز ﻧﺪارم« و ﺑﻴﻨﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ از اﺷﺮاف ﻧﺎس ﻛﻪ ﺟﻠﺐ ﻗﻠﻮﺑﺸﺎن ﻣﻰﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻋﻄـﺎ داد و آﻧﻬـﺎ را‬
‫اﻟﻤﺆﻟﻔﺔ ﻗﻠﻮﺑﻬﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬اﺑﻮ ﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب را ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد و ﭘﺴﺮش ﻣﻌﺎوﻳﻪ را ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد‪ .‬ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام را‬
‫ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد‪ .‬ﻧﻀﻴﺮ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻛﻠﺪه ﻋﺒﺪرى را ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد‪ .‬ﻋﻼء ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﺛﻘﻔﻰ را ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد‪ .‬ﺣﺎرث ﺑﻦ‬
‫ﻫﺸﺎم را ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد‪ .‬ﺻﻔﻮان ﺑﻦ اﻣﻴﻪ را ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد‪ .‬ﺳﻬﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو را ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد‪ .‬ﺧﻮﻳﻄﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰى‬
‫را ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد‪ .‬ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ را ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد‪ .‬اﻗﺮع ﺑﻦ ﺣﺎﺑﺲ ﺗﻤﻴﻤـﻰ را ﺻـﺪ ﺷـﺘﺮ داد‪ ،‬ﻣﺎﻟـﻚ ﺑـﻦ ﻋـﻮف‬
‫ﻧﺼﺮى را ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد و ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻰ از ﻗﺮﺷﻴﺎن ﻛﻤﺘﺮ از ﺻﺪ ﺷﺘﺮ داد ﻛﻪ ﻣﺨﺮﻣﺔ ﺑﻦ ﻧﻮﻓـﻞ زﻫـﺮى و ﻋﻤﻴـﺮ ﺑـﻦ‬
‫وﻫﺐ ﺟﻤﺤﻰ و ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﻤﺮو از ﺑﻨﻰ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻟﻮى‪ ،‬از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﻫـﺮ ﻛـﺪام ﭼﻨـﺪ ﺷـﺘﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻳﺮﺑﻮع ﻣﺨﺰوﻣﻰ را ﭘﻨﺠﺎه ﺷﺘﺮ داد ﻛﻪ آزرده ﺷﺪ و اﺷﻌﺎرى ﺳﺮود و از ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻠﻪ ﻛﺮد و او ﺻﻠﻰ‬
‫اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮوﻳﺪ زﺑﺎن او را ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻴﺪ« و ﭼﻨﺪان ﺷﺘﺮ ﺑﻪ او دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺸﻨﻮد ﺷﺪ و ﻗﻄﻊ زﺑﺎن وى‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﺪو ﮔﻔﺖ‪» «:‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ‬
‫و اﻗﺮع ﺑﻦ ﺣﺎﺑﺲ ﻫﺮ ﻛﺪام ﺻﺪ ﺷﺘﺮ دادى و ﺑﻪ ﺟﻌﻴﻞ ﺑﻦ ﺳﺮاﻗﻪ ﺿﻤﺮى ﭼﻴﺰى ﻧﺪادى؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻌﻴﻞ ﺑﻦ ﺳﺮاﻗﺔ ﺑﻪ ﻳﻚ دﻧﻴﺎ ﻣـﺮدم ﭼـﻮن ﻋﻴﻴﻨـﺔ ﺑـﻦ‬
‫ﺣﺼﻦ و اﻗﺮع ﺑﻦ ﺣﺎﺑﺲ ﻣﻰارزد‪ .‬ﻣﻦ ﺟﻠﺐ ﻗﻠﻮب اﻳﻨﺎن ﻛﺮدم ﻛﻪ اﺳﻼم ﺑﻴﺎرﻧﺪ و ﺟﻌﻴﻞ ﺑﻦ ﺳﺮاﻗﻪ را ﺑﻪ اﺳﻼﻣﺶ‬
‫واﮔﺬاﺷﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪280‬‬

‫اﺑﻮ اﻟﻘﺎﺳﻢ واﺑﺴﺘﻪ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ و ﺗﻠﻴﺪ ﺑﻦ ﻛﻼب ﻟﻴﺜﻰ ﭘﻴﺶ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص‬
‫رﻓﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻪ ﻃﻮاف ﻣﻰﺑﺮد و ﭘﺎﭘﻮش ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ آوﻳﺨﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺪو ﮔﻔﺘﻴﻢ‪» :‬آﻳﺎ وﻗﺘﻰ ﻛﻪ آن ﺷـﺨﺺ‬
‫ﺗﻤﻴﻤﻰ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺳﺨﻦ ﻛﺮد ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮدى؟«‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آرى‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻰ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﺴﺎن را ﻋﻄﺎ ﻣﻰداد ﻳﻜﻰ از ﺑﻨﻰ ﺗﻤـﻴﻢ ﺑـﻪ ﻧـﺎم ذو اﻟﺨﻮﻳﺼـﺮه ﺑﻴﺎﻣـﺪ و‬
‫ﭘﻴﺶ وى اﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬اﻣﺮوز دﻳﺪم ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺮدى«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد؟«‬
‫ﺗﻤﻴﻤﻰ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﻜﺮدى‪«.‬‬
‫و ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﻜﻨﻢ ﻛﻰ ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ؟«‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا او را ﺑﻜﺸﻴﻢ؟«‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬او را ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺮواﻧﻰ ﭘﻴﺪا ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﺪان در دﻳﻦ ﺗﻌﻤـﻖ ﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ از آن ﺑﻴـﺮون‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺗﻴﺮ از ﻛﻤﺎن ﺑﻴﺮون ﻣﻰﺷﻮد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در رواﻳﺖ اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ ﺧﺪرى ﻫﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ درﺑﺎره ﻣﺎﻟﻰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻰ از ﻳﻤﻦ ﺳﻮى وى ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻌﻰ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻴﻴﻨﺔ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ‬
‫و اﻗﺮع و زﻳﺪ اﻟﺨﻴﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و ﻳﻜﻰ از ﺣﺎﺿﺮان ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫در رواﻳﺖ ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ اﺑﻰ ﺑﻜﺮ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻰ از ﻳﺎران ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ وى در ﺣﻨﻴﻦ ﺑـﻮده ﺑـﻮد ﻣـﻰﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﺑﺮ ﺷﺘﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﭘﻬﻠﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ راه ﻣﻰﺳﭙﺮدم و ﭘﺎﭘﻮﺷﻰ ﺧﺸﻦ داﺷﺘﻢ و ﺷﺘﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﺘﺮ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺑﺮﺧـﻮرد و‬
‫ﻛﻨﺎر ﭘﺎﭘﻮﺷﻢ ﺑﻪ ﭘﺎى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﻮرد و درد آورد و او ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﭘﺎى ﻣﻦ زد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺎى ﻣﺮا ﺑﺪرد آوردى‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﺑﺮو‪.‬‬
‫و ﻣﻦ ﺑﺮﻓﺘﻢ روز ﺑﻌﺪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻣﺮا ﺧﻮاﺳﺖ و ﺑﺎ ﺧﻮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻢ ﺑﺨﺪا اﻳﻦ ﺑﺮاى زﺣﻤﺖ دﻳﺮوز اﺳﺖ و ﭘﻴﺶ او رﻓﺘﻢ و‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺗﻌﺮض ﺑﻮدم اﻣﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬دﻳﺮوز ﭘﺎى ﻣﺮا ﺑﻪ درد آوردى و ﻣﻦ ﺗﺎزﻳﺎﻧـﻪ ﺑـﻪ ﭘـﺎى ﺗـﻮ زدم اﻛﻨـﻮن ﺗـﺮا‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻛﻪ آﻧﺮا ﺗﻼﻓﻰ ﻛﻨﻢ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﻫﺸﺘﺎد ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ داد‪«.‬‬
‫اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ ﺧﺪرى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ آن ﻋﻄﻴﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺮﺷﻴﺎن و دﻳﮕﺮ ﻣﺮدم ﻋﺮب داد و ﺑـﻪ اﻧﺼـﺎر ﭼﻴـﺰى‬
‫ﻧﺪاد آﻧﻬﺎ آزرده دل ﺷﺪﻧﺪ و ﺳﺨﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺮدﻧﺪ و ﻳﻜﻴﺸﺎن ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻗﻮم ﺧﻮد رﺳﻴﺪ« و ﺳﻌﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﺒﺎده ﭘﻴﺶ وى رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻗﻮم اﻧﺼﺎر درﺑﺎره ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻏﻨﺎﻳﻢ آزرده ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗـﻮم‬
‫ﺧﻮﻳﺶ و ﻣﺮدم ﻋﺮب ﻋﻄﻴﻪﻫﺎى ﺑﺰرگ دادهاى و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺰى ﻧﺪادهاى‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻌﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﭼﻪ ﻣﻰﮔﻮﻳﻰ؟«‬
‫ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺟﺰو ﻗﻮم ﺧﻮدم ﻫﺴﺘﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﻬﺎ را در ﭘﺮﭼﻴﻦ ﻓﺮاﻫﻢ آر‪«.‬‬
‫‪281‬‬ ‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬ ‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮم‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻌﺪ ﺑﺮﻓﺖ و اﻧﺼﺎرﻳﺎن را در ﭘﺮﭼﻴﻦ ﻓﺮاﻫﻢ آورد و ﺗﻨﻰ ﭼﻨﺪ از ﻣﻬﺎﺟﺮان آﻣﺪﻧﺪ و داﺧﻞ ﺷﺪﻧﺪ وﻟﻰ‬
‫ﺑﻌﺾ دﻳﮕﺮ آﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﭘﺲ زد‪ ،‬و ﭼﻮن اﻧﺼﺎر ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﺳﻌﺪ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﻤﺒﺮ آﻣـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻗـﻮم اﻧﺼـﺎر‬
‫آﻣﺎدهاﻧﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ اﻧﺼﺎر رﻓﺖ و ﺣﻤﺪ و ﺛﻨﺎى ﺧﺪا ﺑﺮ زﺑﺎن آورد و ﮔﻔﺖ‪» :‬اى ﮔـﺮوه اﻧﺼـﺎر‪ ،‬اﻳـﻦ ﺳـﺨﻨﺎن‬
‫ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻨﻴﺪهام ﮔﻔﺘﻪاﻳﺪ و اﻳﻦ آزردﮔﻰ ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دل دارﻳﺪ؟ وﻗﺘﻰ ﻣﻦ آﻣﺪم ﮔﻤﺮاه ﺑﻮدﻳﺪ و ﺧﺪاﻳﺘﺎن‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻮدﻳﺪ و ﺑﻰ ﻧﻴﺎزﺗﺎن ﻛﺮد‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻳﺪ و ﻣﻴﺎﻧﺘﺎن اﻟﻔﺖ آورد‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد و اﻳﻦ ﻣﻨﺖ و ﻛﺮم ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ اوﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﭘﻴﻤﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا ﺟﻮاب ﻧﻤﻰدﻫﻴﺪ؟«‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﭼﻪ ﺟﻮاب دﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﺖ و ﻛﺮم‪ ،‬ﺧﺎص ﺧﺪا و ﭘﻴﻤﺒﺮ اوﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺨﺪا اﮔﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﮔﻮﻳﻴﺪ و راﺳﺖ ﮔﻮﻳﻴﺪ و ﺗﺼﺪﻳﻘﺘﺎن ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻰ آﻣﺪى‪ ،‬ﺗﺮا ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻰﻛﺮدﻧﺪ‬
‫و ﻣﺎ ﺗﺼﺪﻳﻘﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮار ﺑﻮدى و ﻳﺎرﻳﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﮔﺮﻳﺰان ﺑﻮدى و ﭘﻨﺎﻫﺖ دادﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج ﺑﻮدى و ﻣﺎل ﺧـﻮﻳﺶ‬
‫را ﺑﺎ ﺗﻮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬اى ﮔﺮوه اﻧﺼﺎر ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﻧﺪك ﭼﻴﺰى از دﻧﻴﺎ ﻛﻪ ﻗﻠﻮب ﻛﺴﺎن را ﺑﺎ آن ﺑﻪ اﻟﻔﺖ آوردهام ﺗﺎ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮﻧﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ اﺳﻼﻣﺘﺎن ﺳﭙﺮدهام آزرده دل ﺷﺪهاﻳﺪ؟ ﻣﮕﺮ راﺿﻰ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺷﺘﺮ‬
‫ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﺷﻤﺎ ﭘﻴﻤﺒﺮ را ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﺑﺒﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺪاﻳﻰ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اوﺳﺖ اﮔﺮ ﻫﺠﺮت ﻧﺒﻮد ﻣـﻦ ﻳﻜـﻰ از‬
‫اﻧﺼﺎر ﺑﻮدم‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮدم ﺑﻪ راﻫﻰ روﻧﺪ و اﻧﺼﺎر ﺑﻪ راﻫﻰ روﻧﺪ ﻣﻦ ﺑﺎ اﻧﺼﺎر ﻣﻰروم‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺎ اﻧﺼﺎر و ﻓﺮزﻧـﺪان اﻧﺼـﺎر را‬
‫رﺣﻤﺖ ﻛﻦ‪«.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻗﻮم ﺑﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ ﭼﻨﺪان ﻛﻪ رﻳﺸﻬﺎﻳﺸﺎن ﺗﺮ ﺷﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺧﺸـﻨﻮدﻳﻢ ﻛـﻪ ﭘﻴﻤﺒـﺮ ﺧـﺪا ﻧﺼـﻴﺐ و‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮﻓﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫اﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه ﭘﻴﻤﺒﺮ از ﺟﻌﺮاﻧﻪ‪ ،‬آﻫﻨﮓ ﻋﻤﺮه ﻛﺮد و ﺑﮕﻔﺖ ﺗﺎ ﺑﻘﻴﻪ ﻏﻨﺎﻳﻢ را در ﻣﺠﻨﻪ در ﺣـﺪود‬
‫ﻣﺮ اﻟﻈﻬﺮان ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪ و ﭼﻮن ﻋﻤﺮه ﺑﻪ ﺳﺮ ﺑﺮد و ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻰرﻓﺖ ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﺟﺒﻞ را در ﻣﻜﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻛـﺮد ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺮدم را ﻓﻘﻪ دﻳﻦ و ﻗﺮآن ﺑﻴﺎﻣﻮزد و ﺑﻘﻴﻪ ﻏﻨﺎﻳﻢ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮه او‪ ،‬ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ و ﺳﻠﻢ در ذى‬
‫ﻗﻌﺪه ﺑﻮد و ﻫﻢ در آن ﻣﺎه ﻳﺎ ﻣﺎه ذى ﺣﺠﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻛﻪ ﻫﺸﺘﻢ ﻫﺠﺮت ﺑﻮد ﻛﺴﺎن ﻣﻄﺎﺑﻖ رﺳﻢ ﻋﺮﺑﺎن ﺣﺞ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﺘﺎب ﺑﻦ اﺳـﻴﺪ‪ ،‬ﺳـﺎﻻر ﺣـﺞ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮد و ﻣﺮدم ﻃﺎﺋﻒ از ذى ﻗﻌﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺗﺎ رﻣﻀﺎن ﺳﺎل ﻧﻬﻢ ﺑﺮ ﺷﺮك ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﻗﻰ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫در ﺷﻬﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺣﺼﺎرى ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫واﻗﺪى ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺧﺪاى در ﺟﻌﺮاﻧﻪ ﻏﻨﺎﻳﻢ را ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﭼﻬﺎر ﺷـﺘﺮ‬
‫و ﭼﻬﻞ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ رﺳﻴﺪ و ﻫﺮ ﻛﻪ ﺳﻮار ﺑﻮد ﺳﻬﻢ اﺳﺐ ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ در اواﺧﺮ ذى ﺣﺠﻪ از اﻳﻦ ﺳﻔﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‬ ‫‪282‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص را ﺑﺮاى ﮔﺮﻓﺘﻦ زﻛﺎت ﺳﻮى ﺟﻴﻔﺮ و ﻋﻤﺮ و ﭘﺴﺮان ﺟﻠﻨﺪى‬
‫ازدى ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ او را در ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺻﺪﻗﻪ آزاد ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و او از ﺗﻮاﻧﮕﺮان ﻗﻮم ﺻﺪﻗﻪ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان داد و‬
‫از ﮔﺒﺮان ﻣﻘﻴﻢ ﺷﻬﺮ ﺳﺮاﻧﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﻋﺮﺑﺎن ﺑﻴﺮون ﺷﻬﺮ اﻗﺎﻣﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺳﺎل ﭘﻴﻤﺒﺮ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﺿﺤﺎك ﻛﻼﺑﻰ را ﺑﻪ زﻧﻰ ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻮن ﻣﺨﻴﺮ ﺷـﺪ دﻧﻴـﺎ را‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻗﻮﻟﻰ وﻗﺘﻰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﭘﻴﺶ او رﻓﺖ اﻋﻮذ ﺑﺎﷲ ﮔﻔﺖ و ﭘﻴﻤﺒﺮ از او ﺟﺪا ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ذىﺣﺠﻪ اﻳﻦ ﺳﺎل ﻣﺎرﻳﻪ‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ را آورد و ﭘﻴﻤﺒﺮ او را ﺑﻪ ام ﺑﺮده دﺧﺘﺮ ﻣﻨﺬر ﺑﻦ ﻟﺒﻴﺪ داد ﻛـﻪ‬
‫زن ﺑﺮاء ﺑﻦ اوس ﺑﻮد‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺳﻠﻤﻰ ﻛﻨﻴﺰ ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺶ اﺑﻮ راﻓﻊ رﻓﺖ و ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ ﻣﺎرﻳـﻪ ﭘﺴـﺮى‬
‫آورد‪ .‬و اﺑﻮ راﻓﻊ ﻣﮋده ﺳﻮى ﭘﻴﻤﺒﺮ ﺑﺮد ﻛﻪ ﺑﺮدهاى ﺑﺪو ﺑﺨﺸﻴﺪ و زﻧﺎن ﭘﻴﻤﺒﺮ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎرﻳـﻪ ﭘﺴـﺮى آورده ﺑـﻮد‬
‫ﻏﻴﺮت آوردﻧﺪ و آﺷﻔﺘﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫‪http://bertrandrussell.mihanblog.com‬‬

‫‪E mail:‬‬
‫‪Farhad_1984@ymail.com‬‬

‫از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮوز اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﭘﻮزش ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ و ﺧﻮاﻫﺸﻤﻨﺪم ﺑﺎ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﺎ را در‬
‫اراﺋﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﻳﺎري دﻫﻴﺪ‪.‬‬