Ch¬ng 5.

Mèi ghÐp hµn

Tïy theo h×nh d¹ng kÕt cÊu ta cã c¸c kiÓu mèi hµn:
- Mèi hµn gi¸p mèi.
- Mèi hµn chång.
- Mèi hµn gãc.

C¸c mèi hµn cã thÓ tÝnh theo hai trêng hîp sau ®©y:

C¨n cø theo t¶i träng t¸c dông lªn mèi hµn ®Ó t×m chiÒu dµi mèi hµn cÇn thiÕt,
tõ ®ã thiÕt kÕ kÕt cÊu hµn. Khi thiÕt kÕ ph¶i xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn søc bÒn
®Òu gi÷a mèi hµn vµ c¸c chi tiÕt ®îc ghÐp.

C¨n cø theo kÕt cÊu ®Ó ®Þnh kÝch thíc mèi hµn råi nghiÖm l¹i theo øng suÊt.
Trong tÝnh tÝnh to¸n søc bÒn ta gi¶ thiÕt r»ng chÊt lîng c¸c mèi hµn ®¹t c¸c yªu
cÇu kü thuËt.

§ 5.1 øng suÊt cho phÐp

C¸c mèi ghÐp hµn ®îc tÝnh theo øng suÊt cho phÐp. TrÞ sè c¸c øng suÊt cho
phÐp cña mèi hµn chÞu t¶i träng tÜnh cho trong B¶ng 1. Chó ý c¸c sè liÖu cho
trong b¶ng nµy chØ dïng cho c¸c chi tiÕt lµm b»ng thÐp Ýt vµ võa c¸c bon hoÆc
thÐp Ýt hîp kim vµ trong trêng hîp chÊt lîng mèi hµn ®¹t c¸c yªu cÇu kü thuËt.

Trong trêng hîp kÕt cÊu chÞu t¶i träng thay ®æi, c¸c trÞ sè øng cho phÐp lÊy

trong B¶ng 1 ph¶i nh©n víi hÖ sè gi¶m øng cho phÐp  

Ö sè ®îc x¸c ®Þnh nh sau:

 (5.1)

Trong ®ã: a vµ b - hÖ sè, lÊy theo b¶ng 2

k - hÖ sè tËp trung øng suÊt, lÊy theo b¶ng 3

66
 r - hÖ sè tÝnh chÊt chu tr×nh

r=

, - øng suÊt lín nhÊt vµ nhá nhÊt trong chi tiÕt cã kÓ ®Õn dÊu.

Trong c«ng thøc (1) c¸c dÊu ë phÝa trªn cña mÉu sè dïng khi øng suÊt lín nhÊt
lµ kÐo, c¸c dÊu phÝa díi dïng khi øng suÊt lín nhÊt lµ nÐn.
B¶ng 1
TrÞ sè øng suÊt cho phÐp cña mèi hµn chÞu t¶i träng tÜnh

Ph¬ng ph¸p hµn øng suÊt cho phÐp cña mèi hµn
KÐo [ ],k NÐn [ ],n C¾t [ ],
- Hµn hå quang tay, dïng que hµn
vµ 0,9[ ]k [ ]k 0,6[ ]k

- Hµn khÝ
- Hµn hå quang tù ®éng díi líp thuèc, hµn
hå quang tay dïng que hµn [ ]k [ ]k 0,65[ ]k
vµ

- Hµn tiÕp xóc gi¸p mèi

Hµn tiÕp xóc ®iÓm - - 0,6[ ]k

Trong B¶ng 1, [ ]k - øng suÊt kÐo cho phÐp cña kim lo¹i ®îc hµn khi chÞ t¶i
träng tÜnh.
B¶ng 2
HÖ sè a vµ b

VËt liÖu a b
ThÐp cacbon 0,75 0,3
ThÐp hîp kim thÊp 0,8 0,3

B¶ng 3
HÖ sè øng suÊt tËp trung k

67
Lo¹i mèi hµn ThÐp cacbon ThÐp hîp kim thÊp

Mèi hµn gi¸p mèi, khi hµn tù ®éng 1,0 1,0

Mèi hµn gi¸p mèi, khi hµn tay 1,2 1,4
Mèi hµn gãc, khi hµn tù ®éng 1,7 2,4
Mèi hµn gãc, khi hµn tay 2,3 3,2
Mèi hµn chång 3,4 4,3

CÇn chó ý r»ng ph¬ng ph¸p chÝnh ®Ó chèng l¹i hiÖn tîng mái trong mèi ghÐp
hµn lµ c¸c biÖn ph¸p kÕt cÊu nh»m gi¶m øng suÊt tËp trung ë miÖng mèi hµn.

NÕu trÞ sè  t×m ®îc theo c«ng thøc (1) lín h¬n 1 th× lÊy   §iÒu nµy x¶y
ra khi t¶i träng thay ®æi trÞ sè nhng kh«ng thay ®æi chiÒu (r  vµ còng chøng
tá r»ng trong trêng hîp ®ã søc bÒn tÜnh cã t¸c dông quyÕt ®Þnh ®Õn mèi hµn.

§ 5.2 TÝnh mèi ghÐp hµn

5.2.1. Mèi hµn gi¸p mèi (H×nh 5.1)
Trêng hîp mèi hµn chÞu kÐo (nÐn) ta cã ®iÒu kiÖn bÒn:

N N
b

 [ ], (5.2)
N N
s

H×nh 5.1. Mèi hµn gi¸p mèi

Trong ®ã:
b vµ s - chiÒu dµi mèi hµn vµ chiÒu dµy tÊm ghÐp ( khi hµn c¸c tÊm cã
chiÒu dµy kh¸c nhau th× s lÊy theo chiÒu dµy nhá).
[ ], - øng suÊt kÐo nÐn cho phÐp cña mèi ghÐp (B¸ng 1)

68
Khi cÇn t¨ng søc bÒn cña
mèi ghÐp, cã thÓ dïng mèi N N
b

hµn xiªn (h×nh 5.2). §iÒu 

kiÖn bÒn cña mèi hµn xiªn

x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: H×nh 5.2. Mèi hµn xiªn
 [ ], (5.3)

Trong trêng hîp mèi hµn chÞu m« men uèn trong mÆt ph¼ng cña tÊm ghÐp ta
cã ®iÒu kiÖn bÒn:
 [ ], (5.4)

Trong ®ã:
Mu - M« men uèn
W - M« dun chèng uèn:

W=

Trêng hîp mèi hµn chÞu kÐo (nÐn) vµ uèn trong mÆt ph¼ng c¸c tÊm ghÐp:

 [ ], (5.5)

DÊu céng dïng cho mèi ghÐp chÞu kÐo, dÊu trõ dïng cho mèi ghÐp chÞu nÐn.
5.2.2. Mèi hµn chång (H×nh 5.3)
ChiÒu cao mèi hµn chång lÊy nh sau:
k (5.6)

Trong ®ã:
k- chiÒu réng c¹nh mèi hµn K
hÖ sè phô thuéc vµo ph¬ng ph¸p hµn K
s

khi hµn tay H×nh 5.3. KÕt cÊu hµn chång

khi hµn b¸n tù ®éng
khi hµn tù ®éng
69
 Tïy theo vÞ trÝ t¬ng ®èi gi÷a phu¬ng cña mèi hµn vµ ph¬ng chÞu lùc, cã thÓ
chia mèi hµn chång ra c¸c lo¹i sau:

5.2.2.1 Mèi hµn ngang

Ph¬ng cña mèi hµn vu«ng gãc víi ph¬ng cña lùc. Mèi hµn nµy dïng cho mèi
ghÐp kh«ng quan träng. ChiÒu dµi mèi hµn kh«ng h¹n chÕ.

1. Khi mèi hµn chÞu kÐo (nÐn) däc theo tÊm, ®iÒu kiÖn bÒn ®îc x¸c ®Þnh
nh sau:
Trêng hîp hµn mét mèi (h×nh 5.4-a)
 [], (5.7)

N N
N N
s

s
b

b
H×nh 5.4a. Hµn chång mét mèi H×nh 5.4b. Hµn chång hai mèi
Trêng hîp hµn hai mèi (h×nh 5.4-b)
 [], (5.8)

Trong ®ã:
b - chiÒu dµi mèi hµn
 - chiÒu cao mèi hµn

2. Khi mèi hµn hai mèi chÞu m« men uèn trong mÆt ph¼ng ghÐp
 [], (5.9)

Trong ®ã: W- m« ®un chèng uèn cña tiÕt diÖn nguy hiÓm cña mèi hµn ngang.

W=

70
3. Khi hµn hai mèi chÞu lùc kÐo (nÐn) vµ m« men uèn trong mÆt ph¼ng
ghÐp
 [], (5.10)

DÊu céng dïng cho mèi ghÐp chÞu kÐo, dÊu trõ dïng cho mèi ghÐp chÞu nÐn.

5.2.2.2 Mèi hµn xiªn

Ph¬ng cña mèi hµn t¹o víi ph¬ng cña lùc mét gãc (h×nh 5. 5). ChiÒu dµi mèi
hµn xiªn l kh«ng h¹n chÕ. §iÒu kiÖn bÒn x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

 [], (5.11)

N N
N N
L


l 50K

H×nh 5.5. KÕt cÊu hµn chång ( xiªn) H×nh 5.5. KÕt cÊu hµn chång ( däc)
5.2.2.3 Mèi hµn däc

Ph¬ng cña mèi hµn song song víi ph¬ng cña lùc. V× trong mèi hµn däc øng
suÊt ph©n bè kh«ng ®Òu theo chiÒu dµi mèi hµn nªn chiÒu dµi mèi hµn kh«ng
lÊy qu¸ 50K.

1. Khi mèi hµn chÞu kÐo (nÐn) däc theo tÊm ghÐp.

§iÒu kiÖn bÒn cña mèi hµn khi hµn hai mèi (H×nh 5.6) ®îc tÝnh nh sau:
 [], (5.12)

rêng hîp c¸c mèi ghÐp cã tiÕt diÖn kh«ng ®èi xøng, vÝ dô nh thÐp gãc, lùc N
ph©n bè cho c¸c mèi hµn tû lÖ nghÞch víi kho¶ng c¸ch e1vµ e2 (H×nh 5.7)

71
 l1
e1

N N

l2 e2

H×nh 5.7. KÕt cÊu hµn chång d¹ng tiÕt diÖn kh«ng ®èi xøng

 = N

 = N

1 2
Trong ®ã: e vµ e - kho¶ng c¸ch tõ ®êng trôc cña thanh ®Õn mèi hµn

b - chiÒu réng cña thanh

1 2
C¸c mèi hµn 1 vµ 2 ®îc tÝnh theo t¶i träng N vµ N t¬ng øng, do ®ã mèi quan

1 2
hÖ gi÷a e vµ e cña mèi hµn 1vµ 2 nh sau:

(5.13)

§iÒu kiÖn (5.13) ®¶m b¶o søc bÒn ®Òu cña hai mèi hµn. øng suÊt sinh ra

trong hai mèi hµn sÏ b»ng nhau vµ x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

 [], (5.14)

Khi mèi hµn chÞu m« men trong mÆt ph¼ng ghÐp (H×nh 5.8)

Trêng hîp nµy øng suÊt ph©n bè kh«ng ®Òu däc theo chiÒu dµi mèi hµn. ChiÒu
dµi mèi hµn l cµng lín so víi chiÒu réng tÊm ghÐp b th× øng suÊt ph©n bè cµng
kh«ng ®Òu.

72
 NÕu l b (H×nh 5.8a) cã thÓ x¸c ®Þnh øng suÊt lín nhÊt trong mèi hµn theo

c«ng thøc:

b b

M M
l l

H×nh 5.8a. Mèi hµn cã (l b) H×nh 5.8b. Mèi hµn cã (b l)

 [], (5.15)

Trong ®ã Wo - m« men chèng xo¾n cña mèi hµn t¹i tiÕt diÖn nguy hiÓm.
NÕu b l (H×nh 5.8b) cã thÓ x¸c ®Þnh øng suÊt lín nhÊt trong mèi hµn theo

c«ng thøc:
 [], (5.16)

Trong ®ã Wu - m« men chèng uèn cña mèi hµn t¹i tiÕt diÖn nguy hiÓm.

Wu= l b

Khi mèi hµn chÞu lùc vµ m« men uèn trong mÆt ph¼ng ghÐp (H×nh 5.9)
 [], (5.17)

N
b

M
l

H×nh 5.9. KÕt cÊu hµn chång chÞu c¶ lùc vµ m« men trong mÆt ph¼ng ghÐp

5.2.2.4 Mèi hµn hçn hîp

73
1 Khi mèi hµn chÞu kÐo (nÐn) däc theo tÊm ghÐp (H×nh 5.10a)
 [], (5.18)

Trong ®ã:
L = 2ld + ln
N
ld - chiÒu dµi mèi hµn däc ln b
ln - chiÒu dµi mèi hµn ngang
ld

H×nh 5.10a. Mèi hµn chÞu lùc däc

2 Khi mèi hµn chÞu m« men uèn trong mÆt ph¼ng ghÐp (H×nh 5.10b)

 [], (19)

Trong thiÕt kÕ tiÖn lîi nhÊt lµ chän

b
kÝch thíc mèi hµn ngang ln vµ kÝch
ln

thíc c¹nh mèi hµn K råi theo c«ng thøc

M
(5.19) tÝnh chiÒu dµi mèi hµn däc ld. ld

H×nh 5.10b. Mèi hµn chÞu m« men

uèn
3 Khi mèi hµn chÞu kÐo (nÐn) vµ m« men uèn trong mÆt ph¼ng ghÐp
(H×nh 5.10c)

  [], (5.20)

N
b
ln

M
ld

H×nh 5.10c. Mèi hµn chÞu c¶ lùc däc vµ m« men uèn trong mÆt ph¼ng ghÐp
74
5.2.3. Mèi hµn gãc

Mèi hµn gãc dïng ®Ó ghÐp c¸c thanh cã bÒ mÆt vu«ng gãc víi nhau.
Cã hai kiÓu hµn: kiÓu ch÷ K nh mèi hµn gi¸p mèi (H×nh 5.11a) vµ kiÓu hai bªn
nh mèi hµn chång (H×nh 5.11b)
Mèi hµn chÞu lùc kÐo vµ m« men uèn (H×nh 5.12)

S
S

H×nh 5.11a H×nh 5.11b

N
b

H×nh 5.12. Mèi hµn chÞu lùc kÐo vµ m« men uèn.

5.2.3.1 Trêng hîp hµn kiÓu ch÷ K:

 [ ], (5.21)

Trong ®ã: W=

5.2.3.2 Trêng hîp hµn hai bªn:

 [ ], (5.22)

Trong ®ã: W=

75