Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 18 p.

Imię ..................................................................................

1 Biotechnologia jest dziedziną nauki wykorzystującą wiedzę biologiczną do opracowywania technik ( ... / 2 p.)
umożliwiających wykorzystywanie wirusów, organizmów oraz ich elementów do celów użytkowych. Jest to
stosunkowo nowa dziedzina nauki, chociaż procesy biotechnologiczne człowiek wykorzystywał już w
starożytności. Stąd też wyróżnia się biotechnologię klasyczną (tradycyjną) i molekularną.

a) Określ, które z wymienionych procesów są przykładami biotechnologii tradycyjnej, a które –

biotechnologii molekularnej. Wpisz znak X w odpowiednie miejsca tabeli.

Biotechnologia Biotechnologia
tradycyjna molekularna

1. Produkcja piwa z wykorzystaniem drożdży.

2. Tworzenie transgenicznych roślin.

3. Produkcja insuliny przez bakterie.

4. Krzyżowanie organizmów odmiennych ras.

b) Zaznacz nieprawidłowe uzasadnienie stwierdzenia mówiącego o tym, że biotechnologia molekularna
ma przewagę nad biotechnologią tradycyjną.

A. Dzięki zdobyczom biotechnologii molekularnej możliwe jest uzyskanie genetycznie zmodyfikowanych

roślin odpornych na szkodniki oraz ograniczenie stosowania pestycydów w uprawach.

B. Dzięki transgenicznym bakteriom jest możliwa walka z zanieczyszczeniami środowiska.

C. Zastosowanie technik biotechnologii molekularnej umożliwia uzyskanie pożądanych cech u organizmów

przy niższym nakładzie finansowym niż w wypadku biotechnologii tradycyjnej.

D. Zastosowanie technik biologii molekularnej umożliwia otrzymanie organizmu o cechach

niewystępujących wśród osobników jego gatunku.
2 Na schemacie przedstawiono sposób tworzenia biblioteki cDNA.
( ... / 4 p.)

a) Podaj nazwę cząsteczki oznaczonej na schemacie literą X.

b) Określ, który z przedstawionych na schemacie etapów

tworzenia biblioteki genomowej (A–C) przedstawia
transformację genetyczną.

c) Wyjaśnij, dlaczego transformowano bakterie wrażliwe na

antybiotyk, a następnie hodowano je na podłożu z tym
antybiotykiem.

d) Podaj różnicę między biblioteką cDNA a biblioteką genomową.

3 Enzym restrykcyjny rozpoznaje sekwencję 5'-AGCT-3', którą rozcina między G i C (5'-AG|CT-3')

( ... / 3 p.)
Działaniu tego enzymu poddano niżej przedstawioną cząsteczkę DNA.

5'-TGATAGCTGCAGTATCAGCTTACCG-3'

3'-ACTATCGACGTCATAGTCGAATGGC-5'

a) Zaznacz pionowymi kreskami miejsce lub miejsca działania enzymu na obu niciach podanej
cząsteczki DNA.

b) Podaj liczbę powstałych fragmentów nici DNA w wyniku przecięcia enzymem restrykcyjnym.

c) Określ, czy w wyniku działania enzymu powstałe fragmenty DNA będą miały lepkie czy tępe końce.
Uzasadnij swoją odpowiedź.

Grupa A | strona
1 z 2
4 Na schemacie przedstawiono przebieg pewnego procesu.
( ... / 2 p.)

a) Określ, który enzym został zastosowany w

procesie zaznaczonym na schemacie numerem 1.

b) Wybierz poprawne dokończenie zdania.

Proces zaznaczony numerem 2 to:

A. trawienie restrykcyjne.

B. transformacja.

C. sekwencjonowanie DNA.

D. ligacja.

5 W terminologii biologicznej pojęcie klonowanie odnosi się zarówno do całych organizmów, jak i do ( ... / 2 p.)
wybranych fragmentów ich materiału genetycznego.

a) Zakreśl czynność, która nie jest przykładem klonowania. Uzasadnij swój wybór.

A. Namnażanie wybranych odcinków DNA techniką PCR.

B. Rozmnażanie się jednokomórkowców przez podział.

C. Polizygotyczna ciąża mnoga.

D. Hodowla zarodków z blastomerów rozdzielonych we wczesnym stadium rozwojowym.

b) Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących klonowania. Zaznacz literę P, jeśli stwierdzenie jest
prawdziwe, lub literę F, jeśli jest fałszywe.

1. Roślina wyhodowana z fragmentu liścia rośliny macierzystej jest jej klonem. P F

2. W wyniku klonowania powstają organizmy, które mają identyczny genotyp. P F

Powodem występowania różnic w sekwencji nukleotydowej genomu

3. jednokomórkowych organizmów powstałych na drodze podziału mogą być P F
mutacje.

6 Do tej pory na świecie sklonowano wiele zwierząt z różnych gatunków i choć teoretycznie istnieje możliwość ( ... / 3 p.)
klonowania również ludzi, ta praktyka budzi wiele zastrzeżeń. Prace nad klonowaniem człowieka w wielu
krajach są prawnie zakazane. Natomiast w krajach, w których jest dopuszczana tego typu działalność
naukowa, wykonuje się jedynie próby klonowania zarodkowych komórek macierzystych. Wynika to z faktu,
że metody wykorzystujące materiał genetyczny somatycznych komórek macierzystych charakteryzują się
bardzo niską wydajnością.

a) Wyjaśnij, czym się różnią zarodkowe komórki macierzyste od somatycznych komórek

macierzystych.

b) Podaj jeden argument przemawiający za terapeutycznym klonowaniem komórek zarodkowych

człowieka i jeden argument przeciw temu klonowaniu.
7 Wiele metod biotechnologicznych jest obecnie wykorzystywanych w badaniach paleontologicznych. ( ... / 1 p.)
Problemem jest jednak niewielka ilość materiału badawczego możliwego do uzyskania. W szczątkach
wymarłych zwierząt i roślin zachowują się tylko niewielkie fragmenty tkanek, z których można pozyskać
DNA.

Podaj metodę biotechnologiczną, dzięki której jest możliwe zwiększenie ilości DNA stanowiącego
materiał w badaniach paleontologicznych.
8 Podaj trzy przykłady zastosowania biotechnologii w rolnictwie i ochronie środowiska. ( ... / 1 p.)

Grupa A | strona
2 z 2
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 18 p.
Imię ..................................................................................

1 Biotechnologia jest dziedziną nauki wykorzystującą wiedzę biologiczną do opracowywania technik ( ... / 2 p.)
umożliwiających wykorzystywanie wirusów, organizmów oraz ich elementów do celów użytkowych. Jest to
stosunkowo nowa dziedzina nauki, chociaż procesy biotechnologiczne człowiek wykorzystywał już w
starożytności. Stąd też wyróżnia się biotechnologię klasyczną (tradycyjną) i molekularną.

a) Określ, które z wymienionych procesów są przykładami biotechnologii tradycyjnej, a które –

biotechnologii molekularnej. Wpisz znak X w odpowiednie miejsca tabeli.

Biotechnologia Biotechnologia
tradycyjna molekularna

1. Produkcja piwa z wykorzystaniem drożdży.

2. Tworzenie transgenicznych roślin.

3. Produkcja insuliny przez bakterie.

4. Krzyżowanie organizmów odmiennych ras.

b) Zaznacz nieprawidłowe uzasadnienie stwierdzenia mówiącego o tym, że biotechnologia molekularna
ma przewagę nad biotechnologią tradycyjną.

A. Dzięki zdobyczom biotechnologii molekularnej możliwe jest uzyskanie genetycznie zmodyfikowanych

roślin odpornych na szkodniki oraz ograniczenie stosowania pestycydów w uprawach.

B. Dzięki transgenicznym bakteriom jest możliwa walka z zanieczyszczeniami środowiska.

C. Zastosowanie technik biotechnologii molekularnej umożliwia uzyskanie pożądanych cech u organizmów

przy niższym nakładzie finansowym niż w wypadku biotechnologii tradycyjnej.

D. Zastosowanie technik biologii molekularnej umożliwia otrzymanie organizmu o cechach

niewystępujących wśród osobników jego gatunku.
2 Na schemacie przedstawiono sposób tworzenia biblioteki cDNA.
( ... / 4 p.)

a) Podaj nazwę cząsteczki oznaczonej na schemacie literą X.

b) Określ, który z przedstawionych na schemacie etapów

tworzenia biblioteki genomowej (A–C) przedstawia
transformację genetyczną.

c) Wyjaśnij, dlaczego transformowano bakterie wrażliwe na

antybiotyk, a następnie hodowano je na podłożu z tym
antybiotykiem.

d) Podaj różnicę między biblioteką cDNA a biblioteką genomową.

3 Enzym restrykcyjny rozpoznaje sekwencję 5'-GAATTC-3', którą rozcina między G i A (5'-G|AATTC-3'). ( ... / 3 p.)
Działaniu tego enzymu poddano niżej przedstawioną cząsteczkę DNA.

5'-TGGCTACTAGAATTCGAGCTATAGG-3'

3'-ACCGATGATCTTAAGCTCGATATCC-5'

a) Zaznacz pionowymi kreskami miejsce lub miejsca działania enzymu na obu niciach podanej
cząsteczki DNA.

b) Podaj liczbę powstałych fragmentów nici DNA w wyniku przecięcia enzymem restrykcyjnym.

c) Określ, czy w wyniku działania enzymu powstałe fragmenty DNA będą miały lepkie czy tępe końce.
Uzasadnij swoją odpowiedź.

Grupa B | strona
1 z 2
4 Na schemacie przedstawiono przebieg pewnego procesu.
( ... / 2 p.)

a) Określ, który enzym został zastosowany w

procesie zaznaczonym na schemacie numerem 2.

b) Wybierz poprawne dokończenie zdania.

Proces zaznaczony numerem 3 to:

A. trawienie restrykcyjne.

B. transformacja.

C. sekwencjonowanie DNA.

D. ligacja.

5 W terminologii biologicznej pojęcie klonowanie odnosi się zarówno do całych organizmów, jak i do ( ... / 2 p.)
wybranych fragmentów ich materiału genetycznego.

a) Zakreśl czynność, która nie jest przykładem klonowania. Uzasadnij swój wybór.

A. Namnażanie wybranych odcinków DNA techniką PCR.

B. Rozmnażanie się jednokomórkowców przez podział.

C. Polizygotyczna ciąża mnoga.

D. Hodowla zarodków z blastomerów rozdzielonych we wczesnym stadium rozwojowym.

b) Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących klonowania. Zaznacz literę P, jeśli stwierdzenie jest
prawdziwe, lub literę F, jeśli jest fałszywe.

1. Roślina wyhodowana z fragmentu liścia rośliny macierzystej jest jej klonem. P F

2. W wyniku klonowania powstają organizmy, które mają identyczny genotyp. P F

Powodem występowania różnic w sekwencji nukleotydowej genomu

3. jednokomórkowych organizmów powstałych na drodze podziału mogą być P F
mutacje.

6 Do tej pory na świecie sklonowano wiele zwierząt z różnych gatunków i choć teoretycznie istnieje możliwość ( ... / 3 p.)
klonowania również ludzi, ta praktyka budzi wiele zastrzeżeń. Prace nad klonowaniem człowieka w wielu
krajach są prawnie zakazane. Natomiast w krajach, w których jest dopuszczana tego typu działalność
naukowa, wykonuje się jedynie próby klonowania zarodkowych komórek macierzystych. Wynika to z faktu,
że metody wykorzystujące materiał genetyczny somatycznych komórek macierzystych charakteryzują się
bardzo niską wydajnością.

a) Wyjaśnij, czym się różnią zarodkowe komórki macierzyste od somatycznych komórek

macierzystych.

b) Podaj jeden argument przemawiający za terapeutycznym klonowaniem komórek zarodkowych

człowieka i jeden argument przeciw temu klonowaniu.
7 Wiele metod biotechnologicznych jest obecnie wykorzystywanych w badaniach paleontologicznych. ( ... / 1 p.)
Problemem jest jednak niewielka ilość materiału badawczego możliwego do uzyskania. W szczątkach
wymarłych zwierząt i roślin zachowują się tylko niewielkie fragmenty tkanek, z których można pozyskać
DNA.

Podaj metodę biotechnologiczną, dzięki której jest możliwe zwiększenie ilości DNA stanowiącego
materiał w badaniach paleontologicznych.
8 Podaj trzy przykłady zastosowania biotechnologii w gospodarce odpadami i oczyszczaniu ścieków. ( ... / 1 p.)

Grupa B | strona
2 z 2