3.

Biotechnologia

Numer
Oczekiwana odpowiedź
zadania
3.1. Biotechnologia tradycyjna
1. a) Biotechnologię tradycyjną, ponieważ dobór organizmów o pożądanych cechach odbywa
się przez selekcję sztuczną.
b) Jedna odpowiedź z podanych:
Jest bardziej czasochłonna. Jest bardziej pracochłonna.
2.
Rok Wydarzenia z historii biotechnologii Oznaczenie literowe
6000 r. p.n.e. Sumeryjczycy i Babilończycy zaczęli używać B
drożdży do produkcji piwa i wina.
100 r. p.n.e. Chińczycy zastosowali pierwszy środek B, C
owadobójczy – sproszkowaną chryzantemę.
1938 r. Z penicyliny wyizolowano substancję czynną. D
1978 r. Wykorzystano techniki rekombinowane DNA D
do produkcji insuliny.
1994 r. Dopuszczono do obrotu pierwszy transgraniczny A, B
produkt – pomidor FlavrSavr firmy Calgene
(bardziej odporny na gnicie).
3. a) Ogranicza koszty związane ze stosowaniem nawozów. Zwiększa plony, co przekłada się
na większe zyski.
b) Ogranicza niekorzystny wpływ nawozów sztucznych i środków ochrony roślin na
środowisko.
4. Proces przedstawiony na rysunku to fermentacja mleczanowa / alkoholowa. Gaz, który
podczas tego procesu zebrał się w balonie, to tlen / dwutlenek węgla. Proces ten jest
wykorzystywany do produkcji kiszonek / wypieku ciast. Zmodyfikowane genetycznie
drożdże stosowane w przemyśle spożywczym uzyskuje się dzięki technikom biotechnologii
tradycyjnej / molekularnej.
5. a) Jedno zagrożenie spośród podanych:
 Ponieważ bardzo długo się rozkładają / są trudno biodegradowalne.
 Ponieważ zwierzęta, np. ryby i ptaki, mogą się w nie łapać lub je zjadać.
b) Można np. do produkcji torebek foliowych zastosować polimer biodegradowalny, który
przyspieszy ich rozkład w środowisku.
3.2. Podstawowe techniki inżynierii genetycznej
1. a) Sekwencjonowanie DNA polega na ustalaniu kolejności poszczególnych rodzajów
nukleotydów w wybranym odcinku badanego kwasu nukleinowego.
b)

c) 1. F, 2. P
10
2. a) Przełom w kryminalistyce nastąpił pod koniec XX w., kiedy dzięki technice PCR zbyt
mała ilość materiału dowodowego przestała być problemem. Technika ta polega na
powieleniu materiału genetycznego z tkanek / określeniu sekwencji nukleotydów DNA w
tkankach odnalezionych na miejscu zdarzenia. PCR przeprowadza się w sekwentatorach /
termocyklerach, które umożliwiają szybkie zmiany pola elektrycznego / temperatury.
b) diagnostyka chorób / medycyna
c) Nie wykorzystuje się polimerazy DNA zbudowanej z białek podobnych do tych, które
występują w organizmie człowieka, ponieważ w wysokiej temperaturze uległyby one
denaturacji.
3. a) Elektroforeza DNA to technika, która umożliwia rozdzielenie fragmentów DNA w polu
elektrycznym.
b)

c) A. 40, B. 1400, C. 140.

d) Techniki tej można użyć do tworzenia profili genetycznych, czyli ustalania długości
określonych fragmentów DNA danej osoby, co z kolei może służyć do: ustalenia ojcostwa,
identyfikacji ofiar wypadków lub przestępców.
4. a) PCR
b) B1
3.3. Organizmy zmodyfikowane genetycznie
1. a)
 W tekście I została opisana metoda A / B / C, ponieważ wycisza ona jeden z genów
organizmu.
 W tekście II została opisana metoda A / B / C, ponieważ knurek ma wbudowany gen
człowieka.
b) Tekst II, ponieważ organizm ten zawiera w swoim genomie obcy materiał genetyczny.
c) Miniświnia jest dobrym organizmem modelowym do badań naukowych.
Knurek TG 1154 może być wykorzystany w medycynie do przeszczepów u ludzi lub
produkcji leków.
2. a) Plazmid jest małą, kolistą cząsteczką DNA, zdolną do powielania się i wprowadzania
zmodyfikowanego genu do komórki bakterii, dlatego służy jako wektor.
b) oporność na antybiotyk
c) A2
3.
Komórki roślin „bombarduje się” mikroskopijnymi kulkami zawierającymi 3
fragmenty DNA.
Obcy gen wbudowuje się w materiał genetyczny pomidora. 4
Komórki pomidora hoduje się na specjalnej pożywce. 5
Z papryki pobiera się gen warunkujący odporność na bakterię Xanthomonas. 1
Na kulkach złota umieszcza się wyizolowany gen. 2
Pomidor się rozrasta, a jego organy są odporne na bakteryjną plamistość. 6
4. Przykład korzyści dla środowiska naturalnego:
 brak lub zmniejszenie ilości używanych środków ochrony roślin zwalczających
stonki czy wirusy.
11
 Przykład korzyści dla rolników (jeden z podanych):
 zmniejszenie kosztów uprawy,
 zwiększenie plonów,
 zwiększenie zysków, z mniejszego areału więcej skrobi ziemniaczanej.
3.4. Biotechnologia molekularna – szanse i zagrożenia
1. Młode pancerniki są genetycznymi klonami, ponieważ to genetyczne kopie / mają takie
samo DNA / powstały z jednej komórki jajowej zapłodnionej jednym plemnikiem
i na etapie zygoty rozdzieliły się na cztery zarodki.
2. a) metoda transplantacji jąder
b) A2
c)

Za pomocą impulsu elektrycznego komórka jajowa jest pobudzana do podziałów.

3. a)
Opis etapu Cyfra
Wyizolowanie komórek z nieprawidłowo funkcjonującego 1.1
narządu.
Zainfekowanie przez wirusa komórek pochodzących z 1.2
chorego narządu.
Przygotowanie wektora z „leczniczym genem”. 1
Wprowadzenie komórek z „leczniczym genem” do 1.3
narządu człowieka.
Zainfekowanie przez wirusa narządu z wadliwym genem. 2

b) Ex vivo: 1.1, 1.2, 1.3; In vivo: 1, 2.

c) Jedna odpowiedź spośród podanych: rzadka wrodzona ślepota, beta-talasemia
4.
Wykorzystywanie biotechnologii molekularnej do tworzenia organizmów
argument „za” argument „przeciw”
Jeden argument spośród podanych: Jeden argument spośród podanych:
 Wykorzystanie odmian zawierających  Zagrożenie dla bioróżnorodności.
więcej składników pokarmowych  Nieznany wpływ na zdrowie ludzi.
w walce z niedożywieniem.  Wykorzystanie organizmów w celach
 Wykorzystanie organizmów do badań nieetycznych.
modelowych w przypadku niektórych
chorób.
 Wykorzystanie odmian odpornych na
choroby, co obniża koszty upraw.
Karta powtórzeniowa
1. a) Tak, zabieg ten można nazwać klonowaniem roślin, ponieważ z jednej rośliny otrzymano
wiele kopii, z których każda miała taki sam materiał genetyczny jak roślina macierzysta.
b) Nie, ponieważ nie mają one obcego genu w swoim genomie / do ich genomu nie
12