Botanika zajęcia 7.12.

22

Praca domowa o żeń- szeniu

żeń szeń jest rośliną bylinowatą, porasta obecnie zwłaszcza tereny Azji, Ameryki północnej. Żeń-
szeń jest rośliną bardzo trudną w uprawie z racji na swoje wygórowane wymagania klimatyczne oraz
bardzo długi okres wzrostu. Istnieje około 20 gatunków roślin z tej rodziny. Mają one około 40-60
centymetrów wysokości, ale to korzeń żeń szenia jest najbardziej cennym fragmentem tej rośliny. Im
jest ona starsza, tym korzeń bardziej rozwinięty, większy i bardziej rozgałęziony.

Żeń szeń syberyjski – opinie na temat działania tej rośliny są pozytywne. Ale pamiętajmy, że to

inaczej eleuterokok kolczasty. Warto podkreślić, że to roślina tylko podobna do właściwego żeń-

szenia, ale nie jest typową odmianą tej rośliny. Natomiast działanie żeń szenia syberyjskiego jest

zbliżone do prawdziwego żeń szenia.

b) Żeń szeń koreański – to jeden z gatunków żeń-szenia, charakteryzuje się czerwoną barwą korzenia

i właściwościami bardzo zbliżonymi do głównego reprezentanta tego gatunku – czyli żen szenia

chińskiego.

c) Żeń szeń indyjski – to także, podobnie jak żeń szeń sybersyjski, nie jest bezpośrednia odmiana żeń

szenia. To inna nazwa ashwagandhy – jednego z grupy adaptogenów (do których należy prawdziwy

żeń szeń). Właściwości tej rośliny są jednak bardzo zbliżone do tych, które cechują prawdziwy żeń

szeń.

d) Żeń szeń amerykański – inaczej żeń szeń pięciolistny, popularna na terenach Ameryki i Kanady

odmiana prawdziwego żeń szenia chińskiego.

Żeń szeń - właściwości:

Surowcem leczniczym żeń-szenia jest jego korzeń. Substancje o działaniu leczniczym występujące w

nim to m.in. witaminy B1, B2, C oraz E, a także panaksany, panaksynole i wiele minerałów. Roślina ta

wykazuje przede wszystkim działanie korzystne dla układu nerwowego. Poprawia samopoczucie oraz
zwalcza stres. Pobudza ogólne działanie organizmu oraz poprawia kondycję. Ceniona jest za swoje

działanie obniżające cholesterol oraz regulujące poziom cukru w krwi.

Dodatkowo wpływa na wątrobę, wspomaga leczenie potencji oraz chroni przed osteoporozą.

Niektóre badania wykazują także działanie usprawniające zużycie tlenu w komórkach, co doprowadza

do zmniejszenia bólów mięśniowych po wysiłku fizycznym.

Podsumowując właściwości żeń szenia – można je określić następująco:

 Poprawia kondycję organizmu,

 Działa wzmacniająco,

 Pobudza pracę serca,

 Obniża poziom cholesterolu oraz reguluje poziom cukru we krwi,

 Zwalcza zmęczenie i znużenie,

 Poprawia samopoczucie i zwalcza stres,

 Wspomaga odchudzanie,

 Jest także stosowany w kosmetologii.

Żeń szeń – zastosowanie:

Główne kierunki, w których można zastosować żeń szeń to:

 Stres,

 Ogólne osłabienie organizmu,

 Problemy z nadwagą,

 Zmęczenie i znużenie,

 Wyczerpanie psycho-fizyczne,

 Kosmetologia.
Żeń szeń – przeciwwskazania:

Żeń szeń i jego właściwości lecznicze, a zwłaszcza adaptogenne są bardzo szerokie. Jednak warto

zwrócić też uwagę na to, że wyciąg z korzenia żeń szenia i inne jego preparaty posiadają pewne

przeciwwskazania do stosowania. Nie należy łączyć ich z kofeiną, lekami przeciwzakrzepowymi,

hormonalnymi, a także lekami oddziałującymi na ośrodkowy układ nerwowy. Nie wolno tez ich

zażywać przy wysokim ciśnieniu tętniczym, bezsenności, astmie oraz w ciąży bez zalecenia lekarza.

Niektóre preparaty mogą różnić się pod względem siły działania, należy więc ostrożnie rozpoczynać

kurację. Nie należy ich stosować po terminie ważności. Należy przechowywać je w miejscu

niedostępnym i niewidocznym dla dzieci, w odpowiedniej temperaturze i szczelnie zamkniętym

opakowaniu. Przy stosowaniu należy zwrócić uwagę na datę ważności widniejącą na opakowaniu.

Żeń szeń w ciąży

Zaleca się ostrożne stosowanie podczas ciąży. Najlepiej skonsultować stosowanie żeń szenia w ciąży z

lekarzem prowadzącym. Nie są znane bezpośrednie efekty działania tej rośliny w okresie ciąży i

karmienia.

Żeń szeń - skutki uboczne:

Przy długim stosowaniu wysokich dawek mogą wystąpić dolegliwości żołądkowe lub nadmierne

pobudzenie. Nawet niewielkie dawki, ale stosowane za długo (powyżej 3 miesięcy) mogą prowadzić

do problemów ze snem, zwiększać ciśnienie krwi, powodować bóle głowy czy nadmierne stężenie

kortyzolu – hormonu stresu we krwi.

Okres stosowania wyciągów z korzenia żeń szenia i ich preparatów powinien wynosić od 8 tygodni do

3 miesięcy.

Czym różni się oliwa extra virgin od oliwy z oliwek?

Gatunek oliwy zależy o procesu w jakim się ją uzyskuje i od jej kwasowości - im ona niższa, tym
zdrowsze były oliwki, z których ją uzyskano. Prawdziwa oliwa Extra Virgin jest uzyskiwana tylko
poprzez pierwsze wyciskanie oliwek na zimno. Zawiera do 1% kwasu oleinowego i ma najświeższy,
owocowy smak i aromat.

Oliwka europejska (syn. oliwnik europejski, oliwka uprawna, drzewo oliwne) Olea

europaea L. – gatunek drzewa należący do rodziny oliwkowatych.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Wiecznie zielone, niezbyt wysokie drzewo, czasami krzew [6]. Osiąga wysokość do 12 m[7].
Pień
Zazwyczaj krzywy i sękowaty, szczególnie u starszych egzemplarzy, obfitujący w
liczne odrosty. Ma zwisające gałęzie i jasną korę[6]. Osiąga średnicę do 50 cm, do wysokości 3
m nie posiada sęków. Starsze pnie często składają się z kilku pozrastanych pni i pokryte są
guzami[7].
Liście
Małe, całobrzegie, szerokolancetowate do podłużnie owalnych, krótkoogonkowe. Z wierzchu
ciemnozielone, spodem srebrzysto-popielate, pokryte podobnie jak gałązki
włoskami. Ulistnienie naprzeciwległe[6] Na roślinie liście utrzymują się od 2 do 3 lat.
Kwiaty
Zebrane w 10 do 40 kwiatowe wiechy. Kwiaty pachnące, małe, o
czteroząbkowym kielichu, korona krótkorurkowa, biaława o czterech
łatkach. Słupek jeden, pręciki dwa[6].
Owoce
Podobny do śliwki pestkowiec o długości do 3,5 cm. Przed dojrzeniem ma barwę
szarozieloną, po dojrzeniu niebieskawoczarną. Pestka jest brązowa, bruzdkowana.
Zarówno mezokarp, jak i pestka, zawiera tłuszcz[
Jest rośliną bardzo długowieczną, może żyć nawet 1000 lat [6]. W Izraelu kwitnie od kwietnia do maja.
Zaczyna owocować już w wieku 4-5 lat, największą wydajność osiąga w wieku 30-40 lat, owocuje do
końca swojego życia. Roślina niewymagająca, rośnie i owocuje nawet na jałowych, kamienistych
glebach na stokach wzgórz i gór. Możliwość przetrwania w klimacie ciepłym, na terenach o małych
opadach, często w warunkach półpustynnych, zawdzięcza bardzo silnie rozbudowanemu systemowi
korzeniowemu[8][9].
Po ścięciu z pnia drzewa oliwkowego łatwo tworzą się odrosty powstające z pąków śpiących. Z
czasem odrosty te przejmują funkcję pnia i drzewo rośnie dalej
Sztuka kulinarna

 Owoce są jadalne nawet na surowo, są one jednak nietrwałe, dlatego konserwuje się je
solą, solanką, suszy, marynuje w occie[6] lub kwasie mlekowym. Przed konserwacją
 często są drylowane, a w miejsce pestki nadziewane kaparami, papryką, anchois,
czosnkiem, migdałami i serem.
 Najważniejszym zastosowaniem oliwek jest otrzymywanie oleju zwanego oliwą. Na ten
cel przeznacza się około 80% światowych zbiorów oliwek [11]. Najlepsze rodzaje oliwy są
używane jako doskonały tłuszcz spożywczy[6].
Kosmetyka
Gorsze gatunki oliwy są wykorzystywane do produkcji mydeł i w przemyśle kosmetycznym
(oliwka dla niemowląt, kremy itp.)[6]. Oliwa z oliwek stosowana jest do mycia wrażliwej cery i
ochrony suchej i wiotczejącej, zarówno w stanie nieprzetworzonym jak i w maseczkach,
kremach i innych kosmetykach[12].
Drewno
Biel drewna jest wąski, ma barwę od szarej do jasnożółtej, twardziel od żółtobrązowej do
ciemnooliwkowobrązowej. Gęstość drewna w stanie suchym – 852 kg/m 3. Jest średniotrwałe,
łatwe do polerowania, dość trudno łupliwe, nadające się do obróbki wszystkimi rodzajami
narzędzi, szczególnie zaś do skrawania. Stosowane jest w snycerstwie, rzeźbiarstwie, do
wyrobów tokarskich i frezowanych[8]. W pierwszej Świątyni Jerozolimskiej wyrzeźbiono z
niego np. cheruby (1 Krl 6,23-25) i inne przedmioty stolarskie (1 Krl 6,31-34) [8].
Roślina lecznicza
Surowiec zielarski: liść oliwki – Oleae folium.
Inne zastosowania

 Gorsze gatunki oliwy są wykorzystywane jako materiał opałowy [6]. W

czasach biblijnych oliwa była na co dzień używana jako źródło światła w
lampkach oliwnych (Mt 25,1-9), oraz w świeczniku w Świątyni
Jerozolimskiej (Wj 27,20)[8].
 Jest uprawiana jako roślina ozdobna[13]. Nadaje się do uprawy również
jako roślina pokojowa w formie bonsai
Oliwka – owoc oliwki europejskiej (Olea europaea), pestkowiec. Służy jako surowiec do
produkcji oliwy lub jako oliwki stołowe. 

Budowa[edytuj | edytuj kod]
Wygląd owocu oliwki różni się w zależności od podgatunku. Wśród przedstawicieli różnych
podgatunków oliwki europejskiej (Olea europaea) owoce (pestkowce) mają długość 5–25 mm i
średnicę 4–12 mm[1]. Wewnątrz zawierają pojedynczą, dużą pestkę [2]. Dojrzałe owoce mają barwę
fioletowawą, fioletowoczarną lub czarnobrązową [1], czasem z odcieniem niebieskawym lub
fioletowym, rzadko występują oliwki w kolorze kości słoniowej[2]. Czarne oliwki stanowią dojrzałe
owoce, jednak brązową lub czarną barwę można uzyskać także poprzez poddanie owocu
utlenianiu[3]. Egzokarp i mezokarp, tworzące jadalną część oliwki, stanowią około 70–85% jej masy [4].
Owoce oliwki zawierają oleuropeinę nadającą im gorzki smak; z tego powodu owoce są spożywane
dopiero po odpowiedniej obróbce[5]. Olej roślinny stanowi 14–40% masy owoców [6].
Międzynarodowy kodeks norm żywności Codex Alimentarius przedstawia podział oliwek ze względu
na dojrzałość[3]:

 oliwki zielone: oliwki zebrane przed dojrzeniem i wybarwieniem, które osiągnęły już docelowe
rozmiary
 oliwki zmieniające kolor: zebrane podczas dojrzewania, w trakcie zmiany koloru
 oliwki czarne: zebrane jako całkowicie dojrzałe lub niemal całkowicie dojrzałe
 Olej oliwkowy (oliwę) wyciska się z dojrzałych, czarnych owoców uzyskując go w ilości
stanowiącej ok. 1/4 do ok. 1/2 ich masy. Oliwa wyciskana podczas pierwszego, łagodnego
 tłoczenia[6], bez podgrzewania i stosowania podwyższonego ciśnienia określana jest mianem
'extra virgine' (oliwa stołowa). Kolejne tłoczenie daje oliwę gorszej jakości (kuchenną). A
trzecie, mocne, wiążące się z podgrzewaniem owoców lub dodawaniem do nich gorącej
wody[2], daje oliwę najgorszej jakości, stosowaną do celów niespożywczych [6].
 Oliwki dojrzałe oraz zbierane w stanie zielonym przeznaczone do spożycia są poddawane
obróbce[2]. Może ona obejmować namaczanie w roztworze zasady, w solance, częściowemu
odwadnianiu przez obtaczanie w suchej soli lub suszeniu w piecach lub poddanie czynnikowi
utleniającemu (pozwala to uzyskać czarną barwę oliwek). Dopuszczane są także inne metody
obróbki, których produkt można sprzedawać pod nazwą „oliwki”, jeśli spełnia kryteria
podane w Codex Alimentarius[3]. Czarne oliwki mogą być pozyskiwane przez oddziaływanie na
owoce glukonianem żelaza (II) lub innymi solami żelaza. Utleniają i polimeryzują
one polifenole, co prowadzi do zmiany barwy[11].

Rośliny jednoliścienne

Rząd Poaceae

Koismopolityczne wszystkie kontynenty, strefy klimatyczne typy siedlisk (pustynie też)

Ogromna rola w zbiorowiskach nieleśnych (tam podstawa łańcucha pokarmowego)

Rodzina: Poaceae Rząd poales

Korzenie wiązkowe

Trwałe 2-letie lub roczne

Pędł o węzłowatym typie budowy- tzw źdźbło

Wiązeła = kolanka pełne i międzywęźla puste

Spasanie, wypalanie, wysuszenie nie szkodzi

Cecha charakt:” liście 3 częściowe :pochwa liściowa, blaszka liściowa i języczek liściowy (błonka
kołnierzyk, pęcherzyk, falbanka)

Kwiaty:

Głównie anemogamiczne kwiety drobne obupłciowe zebrane w kłoski-zestaw kilku kwiatów

Każdy kłosek otoczony

2 plewkami górną i dolną

Do góry znamię i luszcz górna

Kształty kłposków: sterczące, zwisające (kwiatostan typu wiecha, kwiatostan typu kłos)

Owoc otoczony plewkami ziarniak

Bardzo rzadko pestkowiec, orzeszek czy jagodopodobny owoc np. bambusy

Ziarniak-suchy owoc niepękający jednonasienna niełupka powstaje ze zrośnięcia się …

Ogromne znaczenie ekologiczne i gospodarcze, do przypraw, w kosmetyce, perfumerii,

monokarpiczność (agawa- po 30 latach przechodzi w stan generatywny wytwarza kwiatostan, wydaje
nasiona i potem obumiera- ale różnorodny ekosytem różne gatunki nie ma problemu, bambus-
siedlisko w podobnym wieku i gatunku- jakb obumrą to nie ma i trzeba czasu do odbudowania
populacji)-ważne dla ekologii, włóknodajne, papieordajne (bambusy)

Chemizm : ol eteryczne (poj gatunki, trawy cytrynowe), terpenoidy (mono i seskuirterpeny) glikozydy,
aromatyczne aminokwasy, kwasy fenolowe, flawonoidy, kumaryny

Do leczenia zakażeń ran, moczopędne; w kosmetyce zasypki łagodzące (na bazie skrobi
kukurydzianej, aromaty, kolory

Skrobia do zasypki- pochłaniacz wilgoci- sousza skórę , ułatwia regenerację, zapob rozwoju
drobnoustrojów

Avena sativa- owies zwyczajny

Rodzina Poaceae

Lecznicze

Słoma wysoka zawartość rozpuszczalnej krzemionki jesr stosowana jako środek przeciwświazdowy,
usuwający stany zapalne i choroby łojotokowe skóry

Ziarno- służy do osłabienia i zabirzenia dietetyczne

Ziele owsa działą uspokajająco m.in. obniża pociąg u zwalczających nikotynizm słomędod się do
kąpieli

Owies

Ma doskonałe proporcje pomiędzy skrobią (źródło energii), zawart błonnika

Jedyne zboże, którego ziarniaki można jeść na surowo

Nie trzeba gotować- ale łatwiej jeść są smaczniejsze 😉

Lekkostrawny pokarm

Secale cereale żyto zwyczajne

Słoma lub ziarno jako pasza

Mąka stosowana jest do produkcji pieczywa i etanolu

Etanol- nośnik zw czynnych- efekt rozgrzania. Ekstraktor , wzrost ukriwenia skóry, szersze otwarcie
porów- lepsze wnikanie sub czynnych

Nalewki alkoholowe- trwalsze

Zea mays kukurydza

Nie występuje w formie dzikiej. Znamiona słoma lub ziarno jako pasza. Mąka stosowana do produkcji
pieczywa i etanolu

Dojrzałe ziarniaki- źródło skrobii- ale niekorzystna bo ma mało elementów odżywczych

Żródło piwa- z alkoholu- napój podstawowy trunek zamiast k=skażonej wody

Stany zapalne bakteryjne- suszone znamiona kukurydzy

Rzeczy ozdobne z kukuryzdzy

Kukurydza huitlacoche – infekcja głownia kukurydzt (Ustilago maydis)

Uzupełnienie wit przy diecie z ograniczoną ilością białka zwioerzęceho m.in. uzupełnienia brali
aminokwasów np. lizyny

Zawiera też alkaloidy ale też kwas ustilaginowy, kwas itakonowy, kwas jabłkowy, poliole, glikolipidy
znajdujące zastosowanie lecznicze spożywcze i kosmetycze

Hordeum sp- jęczmień

Oriza sativa – ryż- kaloryczne ziarniaki, zbyt intensywne płukanie wypłukuje minerały

Sorghym bicolor – sorgo- przyrządzanie mąki, kaszy, długotrwałe przyg pokarmu

Paricum miliaceum- kasza , proso (?)

Praca domowa- jak wygląda całe wybrzeże nowej gwinei

Rodzina poaceae

Łzawica Coir sp

Jednocześnie i dojrzałe i niedojrzałe ziarniaki, otoczone plewami, dzięki temu że część dojrzewa na
bieżąco a część dorasta- nie trzeba długo czekać aż całość odrośnie

Rodzina Cyperaceae

Rząd Cyperales

Klimat umairkowany

Liście równowąskie lub trawiastre 2-częściowe (bez języczka)

Pochwy liściowych

Kwiaty- anemogamia

Drobne promieniste

Rozdzielnopłciowe
Pręcikowe 3 krotne 1 okółkowe

Po zapyleniu powst orzeszki jednonasienne

Owoc niepękający drobny orzeszek

Kwiatostany- obupłciowe

Część górna tylko z kwiatami męskimi część kłosów albo cały kłos

Dolne- kwiatostan żeński

Znaczenie

W wilgotnych ekosystemach, klimat umiarkowany, włóknodajne (cyperus aristtatys)

Lecznictwo lokalne czy tradycyjne (cerex hirta)

Insectycydy (kłącza Cyperus rotundus) lokalne jadalne pedy skrobia w nasionach

Chemizm flawonoidy, sapominy, kwasy fenolowe

Turzyca afrykańska Cypresus rotundus

Cyperus papirus- cibora papirusowa- papirus

Rośliny trujące

Rząd Liliales rodzina Liliaceae

Od tropików po strefy umiarkowane zwłaszcza półkula południowa

Głównie zielne o podziemnych organach przetrwalnikowych i zapasowych

Cebula- zmowdyfikowany system korzeniowy

, czosnek niedźwiedzi- biokonserwant, jak czarnuszka do produktów nabiałowych

Kwiatostan cebuli jadalnej- wytwarza organ przetrwalnikowy, wszystkie elementy cebuli pochodzenia
;liściowego(?)

Piętka- pochodzenie pędowe

Też bulwa należy do tej rodziny

Liście zróżnicowane : mieczowate lancetowate do nawet owalnych unerwienie równoległe

Liść aloesu

Kwaity zróżnicwowane dominacja zoogamii – zwierzęta do zapylania

Kwiaty promieniste: Lilium AGava sp, aloes

Kwiaty promiesniste rpzdzielnopłciowe

Słupkowie typowe 3 owocolistkowe

Zalążnia podzielona na 3 komory

Owoc torebka lub niekiedy jagoda

Nasiona bielmowate

Rozmnażanie wegetatywne (bulwy lub cebulki pędowe)

Rośliny o znaczeniu spożywczym (bulwy lub cebula np. Lilium davidii, Fritillaria camschatcenisis są
silnie toksyczne dla ziwerząt domowych np. kotow czy psów np. liście alium ursinum korzenie
Medeola zwłaszcza jako ozdobne w lecznictwie lokalnym czy tradycyjny (Fortillaria)

Chemizm

Saoominy- nasiona związki siarki (Allium), stereoidowe czy solanidynowe alkaloidy (Fritillaria_),
antocyjany (Tulipa)

Szczawiany wapnia w formie rafidów neurotoksyny alkaloidowe (bulwy Fritillaria)

Szafran uprawn Crocus sativus- kartenoidy antymutageniczne i immunomodulacyjne, leczenie ran,

przeciwutleniacze

Zabarwia potrawy na żółto i pomarańczowo- apteczny smak i zapach, stroje bogatych mnichów

Krokosz barwierski- rośclina dwuliścienna inna rodzina- szafran łączkowy- szaty biednych mnichów

Też jako przyprawa

Szafran spiski- Crocus scepusienesis

Gagwa lutea- złość żółta jadalna- niecebulowa

Fritillaria meleagris szachownica – trująca

Rząd aspargales

Tropiki subtropiki mniej w strefie umiarkowanej

Głównie zielne rzadziej zdrewniałe

Liscie czasem zredukowane do łusek zastęowiane rzez gałęziki

Zoogamia

Kwiat

Okwiat 6-elementiowy

Pręcik 3-k

Słupek 3 owocolistkowy górny

Zalążnia 3-komorowa

???
Kwiat grzbiecisty- irysy- owoc suche torebki

Znaczenie spożywcze ozdobne w lecznictwie standaryzowanym lokalnie i tradycyjnie Asparagus

officinalis- szparagi jadalne)

Che,izm alkaloidy, glikozydy kardenolidowe, sapominy steroidowe

Ale też szczawiany wapnia w formie rafidów toksyczny gi]likozyd konwalotoksyna czy kwas
acetydyno-2-karboksylowy (korzernie konwalii)

Leczenie

Preparaty moczopędne, w leczeniu stanów zapalnych ukł moczowego czy oczy podagrt schorzeń
naczynowo- sercowych z uwagi na silne dział glikolizydów tylko pod nadzorem

Preoarat np. fitolizyna

Ruscus aculetus

Rząd zingiberales

Tropiki i subtropiki starego i nowego świata

Siedliko wilgotne

Banan przykład

Głównie byliny zielne rzadko drzewa z nierozgałęzionym nibypniem z pochem ogonków liściowych
pęd o sympoidalnym typie wzrostu bez przyrostu wtórnego na grubość

Rozbudowane pochwy liściowe ogonki liściowe

Kwiatostany

??

Alpinia sp

Musa x paradisi??

Rzadko promieniste podobne do stroczyków

Kwiaty grzebiaste asymetryczne

Obupłciowe lub rozdzielnopłciowe

Zrastanie pręcików ze słupkiem

Kwiaty asymetryczne- każdy płatek ma iny kształt i kolor

Owoc

Torebka lub mięsista jagoda, rzadko orzeszek lub powoc złożony

Alpinia caenulea

Amomum villosum

Hedychium hasseltii

Kodeina- przeziębienia

Znaczenie lecznicze:

Standaryzowane lokalne tradycyjne (imbir, galangal, kurkuma, )przyparwy spożywcze (musa), żrodło
pożywienia- banany

Chemizm

Cenne olejki eteryczne (gingerol, citral, alpinol, eukaliptusowy), przeciwul=tleniacze polifenolowe-

kurkumina

Zast

Wspomaga trawienie, rozgrzewa- też napotne, p-wykrztuśne p-bólowe, rozkurczowe, antywymiotne

(imbir), popraiwa krążenie, p-grzybicze

Intensywny żółty kolor- do zmycia pumeksem albo domestosem- woda ulteniona stężona peryhydrol
xddd

Pubudzające odporność, p-zapalne,

Kosmetyka własć antyseptycznem regeneracyjne, aromaty, kolory, p-bólowe

Imbir lekarski- Zingiber officinalis

Alpina galgant, Ganger- Alpina galanga

Kurkuma, ostryż długi- Curcuma longa

Musax paradisica- M. accuminata i M. balbisiana- co najmniej 2 rodziców tego banana , hybryda

Odm-y deserowe

Odm-y skrobiowe (plantan)

Klony wegetatywinie oddzielonego kłącza jakiś dawnych przodków

Rząd Bromeliales

Subtropini nowego świata tylko 1 gat w Afryce

Rzadko niewielkie dzewka trwałe rośliny

Liście równowąskie, często z kola=cami na krawędziach

Części nasadowe

Kwiatostany wystające poza rozetę rezerwuar wody Vrriesia,

Kwiatostany schowane (?)

Kwiat promienisty

Owoc torebka lub jagoda- u nas jagodostany, ananasy

Ekologia: wewnątrz rozet zgromadzona meteria organiczna

Gigantyczna wylęgarnia komarów

Komary wektory chorobowe

Znaczenie gospodarcze (włóknodajne), spożywcze), lecznictwo lokalne czy tradycyjne

Chemizm: enzymy proteazy np. papaina, bromelanina z pędów i owoców ananasa, witaminy

Preparaty wspomagające trawienie, terapie odchudzające

p- zapalne, powstrzymuj ace biegunki (zwłaszcza bakteryjna)- sok ananasowy świeży świeżo
pryzrządzony

w kosmetyce peelingi enzymatyczne- dermabrazja

rząd orchidaes- storczyki

tropiki, subtropiki, ale wyst tez strefy arktyczne i piętro alpejskie w górach)

epifity- rosną na innych roślinach (kseromorfizm), terofity, litofity

autotrofy saprofity mikoryza w 100 % gatunków obligatoryjnych

korzenie ze strukturą chłonna welamen

cechy kseromorficzne

kwiaty-dom

skrajna specjalizacja do zoogami obuk=płciowe kwiaty

warażka

gynostemium

pyłek złożony

owoce- torebki

nasiona drobne miliony w torebce

zarodek slabo wykształcony, prawie bez bielma i zw zapasowych

protokomy (małe storczyki)+ grzyby dost zwi odżyw- mikoryza

zast

ozdobne

przyprawa- Vanilia

chemizm policykliczne węglowodory aromatyczne (np. fenantreny) śluzy kumaryny, antocyjany,

cyanidy- trujące, benzyle, białka, mineraly
Preparaty:

Wykrztyśne, p-gorączkowe, łagodzące podrażnienia przewodu pokarmowego

Kosmetyja: wł regenerujące/ gojące w preparatach regeneracyjnych- emulsjach i kremach Bletilla

striata

Dwulistnik Cphrys sp

Udają feromony, i inne wabihki

Vanilia

Miejscowi jak kakao dodawali do potraw wytrawnych

Ręczne zapylanie vanilli przez ludzi (dzieci) cierniem zapylić bo zwierzęta nie chcą

Potrzeba specjalne szopy ze specjalnym klimatem

Vanilia burbońska i polinezyjska

Podklasa Arideae rząd Arales

Naczynia tylko w korzeniach lub ich brak

Korzenie adsorpcyjne z welamenem

Podporoe, czepne , zapasowe, przetrwalnikowe, biorące udział w rozmna zaniu

Kolba

Rzadko przemieszane męskie z żeńskimi, najczęściej osobne segmenty

Kwiatostany termogeniczne- potrafią podnowić tem kolby o kilkanaście stopni- kwiat lotosu

Znaczenie

Spożywcze taro bulwy Colocasia esculenta, Arum

Ozdobne

Lecznictwo lokalne czy tradycyjne Arum

Chemizm:

Śluzy dekstryna, kwas szczawianowy tłuszczowy, garbniki, olejki eteryczne- alfa- pinen, famden

Drażniące enzymy proteazy toksyz=czne alkaloidy

Zast

Prep dietetyczne, p-reumatyczne, artretyczne, zew w leczeniu owrzodzeń

Kalia

Przedst.

Amorphophallus
Rzad Arecales

Pantropikalne

Europa Chamerops humillis phoenix canariensis

Monotypowe rodzaje wiele gat endemicznych

Drzewa, krzewy, pnącza (Calamus)

Liście pierzasto lub dloniastopodzielone

Kwiatostany rozgałęzione- wiecha często o zgrubiałej osi

Kwiaty rozdizlenoplciowe podobnie jak i pienne

Kwiaty promieniste

-3 krotny zróżniocowane

Pręcikowe 2-okółkowe 6 (3 lub +9) pręcików nitki wolne kub przyrośnięte do okwiatu staminodia
wolne lub zrośnięte w rurkę kieliszek

Słupkowie

Zalżąnia 3- komorowa, 3 owocolistkowa

Zoogamia i zoochoria

Owoc mięsista jagoda, pestkowiec, czasem owoc suchy

Uchy zarodek zwykle mały otoczony tkanką odżywczą

Kiełkowanie nasion z twardą otoczką przez otworki- okienka (Cocos- kokos))

Zastosowanie

Gospodarcze- włókno i drwnodajne np. cocos, materiały budowlnae, oleje techiniczne, Elaeis, woski,
żwyice do lakierów, lecznictwo lokalne i perdu=fumeryjne

Chemizm’

Alkaloidy-trujące piridinowe np. arecolina, guvacina, cholina), fotosterole, leucocyjanidy, taniny,

katechiny, flawony, kwasy np. askorbinowe

Przesdt cocos, nuscifera, hyphene