BİLİM TARİHİ – I

5.ders

Dr. İsmail BAYTAK

Eskiçağ’da Bilim
Milet Okulu İonialı Filozoflar
Yunan uygarlığı M.Ö. 8. yy da İonia’da canlanmışsa da, bilimsel
gelişmelerin başlaması için 200 yıl kadar daha beklemek
gerekmektedir.
Anadolu’nun batı kıyısı, Yunanistan yarımadası ve İtalya’nın
güney bölgelerinde, birbirlerine karşıt görüşlerin sergilendiği
okullardan ilki MİLET OKULU’dur.
THALES (İÖ. 625-545)

ANAKSIMANDROS (I.Ö.610-547)

ANAKSIMENES (I.Ö.580-525/520)

HEKATAIOS (I.Ö.550-477)

HERAKLEITOS (I.Ö.550-480)

ANAKSAGORAS (I.Ö.500-428)

DEMOKRITOS (I.Ö.460-370)
 MİLET OKULU – İONİA
Bu okul felsefenin ilk okulu olarak Ionia’da ortaya çıkmıştır.
Antikçağ felsefesini başlatan ilk okuldur.
Bu okulun ilk ve felsefenin öncü ismi Thales'tir.
İlk düşünürlerden olan Thales, Anaksimandros ve Anaksimenes
Milet’lidir.
 MİLET OKULUNUN ÖZELLİKLERİ
• Akılcı bir yapıya sahip, akla sonsuz güven duyuluyor.
• Gözlem var, ancak deney yok.
• Ana madde olarak kabul edilen yapılar ilahi, ezeli, ebedi ve
ölümsüz olarak kabul edilmiş, yani ana madde canlı.
• Evrimci bir görüş taşınıyor; başlangıçtaki şekil zaman içinde
değişmiştir.
• Anaximandros’un yarattığı sarsıntı haricinde monist görüş
egemendir.
• Henüz felsefi düşünce yoktur, doğa hakkındaki görüşleri
spekülatiftir. Doğa görüşleri kainatı açıklamaları doğum, ölüm,
çiftleşme gibi doğal olaylardan yola çıkılarak kurulmuştur.
• Milet okulu, temsilcileri doğa filozofları olduğu ve sorularına
madde temelli yanıtlar aradıklarından dolayı, başka bir açıdan
da materyalist felsefenin ilk öncüsü sayılır.
Herhangi pratik amaç gözetmeden, salt bilmek ya da anlamak
için felsefe yapmışlar.

Bakışlarını dinden ayırıp doğaya çeviren ilk düşünürlerdir. Bu

filozoflar mitolojik ve dini düşünüşten, felsefi düşünüşe geçişi
temsil ederler.

Milet okulu felsefe tarihinde hem felsefenin başlangıç evrenini

oluşturur, hem de doğa felsefesi olarak adlandırılan felsefi
eğilimin öncüsüdür.
M.Ö 600’lerde ortaya çıkmış ilk sistemli düşünme ve varoluşu
temellendirme çabalarını ortaya koymuştur.

Evrendeki her şey hava, su vb. gibi özdeklerden meydana

gelmiştir ve bunlar canlıdırlar.
Bu dönemde, gezginler ve tacirler aracılığıyla bilim gelişir.

THALES
ANAKSIMANDROS
ANAKSIMENES
HEKATAIOS
 THALES (İÖ. 625-545)
Bu okulun ve felsefenin öncü ismi Miletli Thales'tir.
Yunanlı 7 bilgeden biridir.(Plutarchos’a göre)
İlk Yunan Matematikçi’dir.
İlk Yunan Astronom’dur.
Varlıklı bir tacirdir.
Thales TEOREM’i
Herşeyin aslı SU’dur.
SU: katı-sıvı-gaz
Mıknatıs CANLI
Yer: DİSC biçimindedir.
Kuzey yönü KÜÇÜK AYI
(Fenikeliler-Denizcilik)
Ay Güneş….
Yıl 365 gün
Güneş tutulması.: MÖ 585 (28 Mayıs):603 yılında 18 yıl 11 gün
Perslilerle Lidyalılar arasındaki savaşta güneş tutulmasını önceden
haber vererek savaşın bitmesini sağladığı söylenir.
Babilliler güneş tutulması SAROS PERİYODU.
Thales Mısır’a giderken bunu öğrenir.

Gölge-Piramit yükseklik hesaplama; kendi gölgesinin kendi boyuna

eşit olduğu anda Piramid’in gölgesini ölçerek yüksekliğini bulur.
Mısır: Seked hesabı(ahmes papirüsü 57)

Geminin kıyıdan uzaklığı: iki dik üçgenin kenarları arasındaki orantı

ile hesaplanabilmiştir.
Eşit açı yerine Benzer açı
Mısır yolculuğunda GEOMETRİ yi öğrenir; geometri dedüktif
tümdengelimsel bir bilim olmuştur.

Aklı ile pratik yararın ötesine geçip: AKIL YÜRÜTMÜŞ

Herhangi pratik amaç gözetmeden, salt bilmek ya da anlamak için
felsefe yapmışlar.
 ANAXIMANDROS (M.Ö. 610-556/47)
Thales'in öğrencisi olmuş ve doğa felsefesininin gelişimini etkilemiştir.
Tarihsel kaynaklara göre öğretilerini kaleme almış ilk filozoftur ve eseri Grek
dilinde düzyazı olarak kaleme alınmış ilk kitaptır.
Arkhe sorunu için bulduğu cevap, ana ve ilk maddenin sonsuz olması
gerektiği yönündedir, ki kavramın felsefeye girişi önemlidir.
Sonsuzu ilk olarak maddesel bir temelde açıklamaya yönelir.
Herşeyin aslı Aperion olup bütün herşey aperiondan (belirsiz / sınırsız) gelir.
Aperion var olan herşeyin ilkesidir.
Dünya Haritası çizmiştir.
Yerin çevresi OKYANUS’tur.
Yer DİSC’e benzer.
Yunanistan’ı MERKEZ sayar.
ANAXIMENES (I.Ö.580-525/520)

Bu okulun ve felsefenin öncülerinden olup Miletli’dir.

İlk doğa felsefesinin ve dahası felsefenin bu ilk oluşum halinin

güçlü okulu olarak kabul edilen Milet Okulu'nun sonuncu ismi
Anaximenes'tir.
Anaximandros'un öğrencisi olarak yetişmiş ilkçağ felsefesinin
son dönemlerine kadar bilinen bir felsefeci olarak yer almıştır.

O da diğerleri gibi arkhe sorunu üzerinde durur ve doğa ve

maddi temelde açıklar.
Anaksimenes diğer iki filozofta beliren düşünceleri birleştirir gibi
görünür; ana maddenin hem birlikli bir şey hem de sonsuz bir
şey olması gerektiğini belirtir, arkhenin hava olduğunu belirtir.
PNÖMA(HAVA) herşeyin aslıdır.
İnsan ve hayvanlar HAVAsız yapamazlar.
Yer ve gezegenler hareket halinde olup YILDIZlar çakılı küredir.
HEKATAIOS (İÖ. 550-480/77)

Bu okulun ve felsefenin öncülerinden olup Miletli’dir.

Kitaplar: Ecateo di Mileto. Testimonianze e frammenti, Eclogae Sive
Fragmenta de Historia… Veterum Ebraeorum

Historiai (Araştırmalar) adlı eseri ile Yunan gelenekleri ve mitolojisini

aktarmıştır.
Dünya Turu adlı eserinde Asya ve Avrupa tasvirini yapar.
Evrenin sırlarından önce çevremizi tanımamız gerektiğini savunmaya
çalışmıştır. Gemiciler, tacirler, gezilerden bilgiler ile ilk defa tasviri
coğrafyaya ilişkin olan yapıtı DÜNYA TURU ile Coğrafya’nın BABA’sı
ünvanını alır.
Pers işgalini anlatır. Pers işgali sırasında doğmuş bir PERS vatandaşıdır.
Mısır ve TEB’e gitmiştir.
Yeryüzü DAİRE şeklindedir.
Etrafı OKYANUS ile çevrilidir.
KURAMCI’dır.
 EFES OKULU / IONIA OKULU
Efes Okulu, M.Ö. 500 yıllarında zengin bir kıyı kenti
olan Efes'te kurulmuş Milet Okulu'ndan sonraki felsefe
okuludur.
Bu okulun başlıca ismi Heraklit'dir. Diyalektiğin babası
sayılmaktadır.
 HERAKLEITOS
İyonyalı bilim adamı Efesli Heraklit'dir.
Diyalektiğin babası sayılmaktadır.
Eseri: PERİ TU PANTOS (bütün üzerine) Artemis Tapınağı
Şifreli ve karışık bir eserdir. ho scotenios (karanlık adam)
Pers kralı Dareios: sarayına çağırıp açıklama ister.
3 bölüm. EVREN-SİYASET-AHLAK/İLAHİYAT
Heraklit de arkhe sorunuyla ilgili madde temelli açıklamalara yönelmiştir.
Maddenin varoluşu ve yokoluşu konularında onlarla paralel düşüncelere
sahiptir, ancak Heraklit için arkhe ateş'tir.
Evren ateşten meydana gelmiştir ve tekrar ateşe dönüşecektir, ona göre bu
varoluş ve yokoluş periyodik bir süreçtir.
Her şey ateş gibi sürekli bir değişim hâlindedir.
HERŞEY AKAR panta rhei
İlk başta vardır sonra değişir ve başka bir varlığa dönüşür.
Değişiklikler arka planda bir uyum gösterir. KURAL var
Karşıtlık var GECE GÜNDÜZ-YAZ KIŞ-TATLI ACI
Gerçek olan arka plandaki HARMONİ’dir.
 ANAXAGORAS
İyonyalı bilim adamı Urla Klazomenailidir. Atina ve Lampsacus.
Güneş’in bir Ateş Küre olduğunu söyler.
DİNSİZLİK ile suçlanmaktadır.
Perikles-Peloponnes savaşları
Periklesin dostudur. Suçlandığı sırada Perikles onukurtarmıştır.
Doğa felsefesinin ilk öğreticisidir.
Platon ve Aristo’nun öncüsüdür.
 ANAXAGORAS
AY’ın ışığını GÜNEŞ’ten aldığını söyler.
AY ve GÜNEŞ TUTULMALARI

Evren = Vorteks / Burgaç hareketi

Karışık bir başlangıç KAOS’tan gelir. AKIL ile biçimlenir.
Birleşme – Ayrışma

Evren= ETER ve HAVA.

Hava, bulut, su, toprak yağışla beraber ıslak ve karanlık YER olur.
METEOR MÖ 476 güneşten gelen bir parça….
NİL’in taşmalarını KAR suları ile bağlamaktadır. HERODOTOS

Yer ve ona benzeyen ay ile diğer gezegenler YASSI’dır.

Güneş Peloponnez Adası’ndan daha büyük.
Anatomi: hayvan anat…BEYİN üzerine çalışmalar….