Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32

Nota 4 5 6 7 8 9 10

EMRI................................... MBIEMRI................................. KLASA 11

TEST (SHTATOR-DHJETOR)
PJESA 1- SËMUNDJET NEURO-DEGJENERUESE
Sëmundjet neuro-degjeneruese janë një term që përfshin një sërë problemesh shëndetësore që
prekin neuronet në trurin e njeriut. Sëmundjet neuro-degjeneruese janë gjendje të pakurueshme dhe
dobësuese që rezultojnë me degjenerim progresiv dhe/ose vdekje të qelizave nervore. Kjo shkakton
probleme me lëvizjen (që quhet ataksi) ose me funksionimin mendor (si demenca). Demencat janë
përgjegjëse për pjesën dërrmuese të këtyre sëmundjeve, ku Alzheimeri përbën rreth 60-70% të rasteve.
Disa nga sëmundjet neuro-degjeneruese më të njohura janë: Alzheimeri, Parkinsoni, Sëmundja e lopës
së çmendur, Sëmundjet neuro-motore(MND), Sindroma e Hantingtonit (HD) etj.
1- Rrethoni përgjigjen e saktë. Cila është rruga e duhur nëpërmjet së cilës transmetohet impulsi
nervor gjatë refleksit spinal? [1]
A efektor → neurone ndijore → neurone mbështetëse → qeliza ndijore → neurone motorike
B neurone motorike → neurone mbështetëse → neurone ndijore → efektor
C qeliza ndijore → neurone ndijore →efektor → neurone mbështetëse →neurone motore
D qeliza ndijore → neurone ndijore → neurone transmetuese → neurone motore → efektor
2- Një njeri vret krahun në një aksident. Pas aksidentit, ai ndien objektet që i prekin lëkurën e
dorës, por nuk mund ta lëvizë atë. Cili është shpjegimi për këtë gjendje? [1]
A Nervat e ndodhur midis dorës dhe palcës kurrizore janë të dëmtuar.
B Nervat midis palcës kurrizore dhe efektorëve të ndodhur në krahun e tij janë të prerë.
C Nervat midis receptorëve që gjenden në dorën e tij dhe ata të palcës kurrizore janë të prerë.
D Të gjithë receptorët që gjenden në dorën e tij janë të dëmtuar si pasojë e aksidentit
3-Trupi ynë ka organizim hierarkik. Puna e organeve dhe qelizave harmonizohet nga dy sisteme:
A. sistemi nervor dhe endokrin B. Sistemi nervor dhe riprodhues
C.sistemi nervor dhe sistemi i shqisave D. Sistemi nervor qëndror dhe periferik [1]
4-____________janë lëndë kimike që gjenden në vezikulat sinaptike.
A. lëngjet spermatike B. hormone
C. neurotejçuesit D. Betabllokuesit [1]
5- Emërtoni strukturat A,B, D. Për secilën prej tyre përcaktoni
funksionin. [6]
A..............................................................................
D..............................................................................
C...............................................................................
6- Jepen disa nga strukturat që ndërtojnë syrin për secilën prej tyre shkruani funksionin [4]
Struktura Funksioni
Lentia
Irisi
Pika e verdhë
Nervi optik
7-Një studiues analizoi shpërndarjen e qelizave në formë koni dhe të atyre si kleçka në syrin e
një gjitari, siç tregohet dhe në figurë. Grafiku tregon shpërndarjen e koneve në retinë

1
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

a) Emërtoni pjesët përbërëse të retinës X dhe Y......................................................................

............................................................................................................................................... [2]
b) Tregoni vendndodhen e qelizave kone dhe atyre kleçka në sy...............................................
............................................................................................................................................... [3]
c) Tregoni një refleks të pavullnetshëm që ndodh në sy................................................... [1]
PJESA 2- HIPOTIROIDIZMI
Hipotiroidizmi (ulja e funksionit të gjendrës tiroide) ndodh atëherë kur gjendra tiroide nuk
prodhon mjaftueshëm hormone. Hipotiroidizmi prek më tepër gratë krahasuar me meshkujt dhe
me rritjen e moshës rritet edhe numri i rasteve me hipotiroidizëm, por kjo patologji mund të
haset në çdo moshë. Në fazat e hershme kjo patologji nuk shoqërohet me simptoma të dukshme,
por në rast se nuk trajtohet me kalimin e kohës hipotiroidizmi mund të shkaktojë një sërë
problemesh shëndetësore të tilla si obezitet, dhimbje kyçesh, infertilitet dhe sëmundje zemre etj.
Shenjat dhe simptomat shoqëruese të hipotiroidizmit variojnë në varësi të nivelit të mungesës së
hormonove. Ndër simptomat e para që vihen re janë ndjesia e lodhjes dhe shtimi në peshë etj.
8- ___________________është hormon i prodhuar nga pankreasi që nxit mëlçinë dhe muskujt të
depozitojnë glikogjen. [1]
A. Adrenalina B.Ileum C. Insulina D. Glukagoni
9-Shpjegoni mekanizmin e ruajtjes së sasisë së glukozës në gjak si shembull i parimit feedback
negativ................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
................................................................................................................................................... [5]
PJESA III “Uria e patates”. Uria e patates në Irlandë e njohur edhe si Uria e Madhe, filloi në
vitin 1845 kur kërpudha Phytophthora infestans u përhap me shpejtësi në Irlandë. Infeksioni
preku tuberet e patateve duke shkatërruar më shumë se gjysmën e prodhimit në atë vit dhe mbi
75% të prodhimit në vitet pasuese. Duke qënë se patatja ishte burimi kryesor i ushqimit kjo pati
një ndikim shkatërrues për popullsinë irlandese. Deri në vitin 1852 kur përfundoi, uria e patates
shkaktoi vdekjen e 1 milion njerëzve dhe largimin nga trojet e tyre e më shumë se 1 milionë të
tjerëve.
10-a) Me çfarë realizohet riprodhimi aseksual te patatja? ................................................... [1]
b) Shpjegoni ngjarjet që ndodhin gjatë pllenimit te patatja............................................................
............................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................... [5]

2
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

EMRI................................... MBIEMRI................................. KLASA 11

TEST (SHTATOR-DHJETOR)
PJESA 1- SËMUNDJET NEURO-DEGJENERUESE
Sëmundjet neuro-degjeneruese janë një term që përfshin një sërë problemesh shëndetësore që
prekin neuronet në trurin e njeriut. Sëmundjet neuro-degjeneruese janë gjendje të pakurueshme dhe
dobësuese që rezultojnë me degjenerim progresiv dhe/ose vdekje të qelizave nervore. Kjo shkakton
probleme me lëvizjen (që quhet ataksi) ose me funksionimin mendor (si demenca). Demencat janë
përgjegjëse për pjesën dërrmuese të këtyre sëmundjeve, ku Alzheimeri përbën rreth 60-70% të rasteve.
Disa nga sëmundjet neuro-degjeneruese më të njohura janë: Alzheimeri, Parkinsoni, Sëmundja e lopës
së çmendur, Sëmundjet neuro-motore(MND), Sindroma e Hantingtonit (HD), Ataksia
spinocerebelare (SCA), Atrofia muskulore kurrizore (SMA) etj.
1- Ku janë të vendosura neuronet ndërlidhëse? [1]
a) tek efektori; b) në palcën kurrizore;
c) te nerva shpinorë d) te receptorët
2- Lotët përmbajnë një enzimë që vret bakteret që quhet... [1]
a) lisozomë b)lisozimë
c) kortizol d) acetilkolinë
3- Sistemi nervor periferik përfshin... [1]
a) palcën kurrizore dhe nervat shpinor b) nyjet nervore dhe fijet nervore
c) palca kurrizore dhe fijet nervore d) truri dhe palca kurrizore
4- _____________ janë barna që bllokojnë receptorët e adrenalinës [1]
a)proteinat b)hormonet
c)neurotejçuesit d)betabllokuesit
5-Përkufizoni termin sinaps dhe përshkruani si një impuls nervor transmetohet përmes sinapsit
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................[6]
6- Shpjegoni çfarë ndodh kur syri shikon një objekt në largësi [4]
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
PJESA 2- HIPOTIROIDIZMI
Hipotiroidizmi (ulja e funksionit të gjendrës tiroide) ndodh atëherë kur gjendra tiroide nuk
prodhon mjaftueshëm hormone. Hipotiroidizmi prek më tepër gratë krahasuar me meshkujt dhe
me rritjen e moshës rritet edhe numri i rasteve me hipotiroidizëm, por kjo patologji mund të
haset në çdo moshë. Në fazat e hershme kjo patologji nuk shoqërohet me simptoma të dukshme,
por në rast se nuk trajtohet me kalimin e kohës hipotiroidizmi mund të shkaktojë një sërë
problemesh shëndetësore të tilla si obezitet, dhimbje kyçesh, infertilitet dhe sëmundje zemre etj.
Shenjat dhe simptomat shoqëruese të hipotiroidizmit variojnë në varësi të nivelit të mungesës së
hormonove. Ndër simptomat e para që vihen re janë ndjesia e lodhjes dhe shtimi në peshë etj.
7-__________gjendër që prodhon shumë hormone dhe gjendet në bazën e trurit
a)Hipotalamusi b)timusi c)hipofiza d)Pankreasi [1]

3
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

8- Shpjegoni se si adrenalina përgatit trupin në një situatë të rrezikshme. [4]

.........................................................................................................
......................................................................................................
.......................................................................................................
.......................................................................................................
......................................................................................................
.....................................................................................................
9- a) Emërtoni organet që ndërtojnë sistemin e riprodhimit
mashkullor [3]
D....................................................
E......................................................
F......................................................
b) Cili nga organet në figurë prodhon testosteron.
............................................................................ [1]

PJESA III “Uria e patates”. Uria e patates në Irlandë e njohur edhe si Uria e Madhe, filloi në
vitin 1845 kur kërpudha Phytophthora infestans u përhap me shpejtësi në Irlandë. Infeksioni
preku tuberet e patateve duke shkatërruar më shumë se gjysmën e prodhimit në atë vit dhe mbi
75% të prodhimit në vitet pasuese. Duke qënë se patatja ishte burimi kryesor i ushqimit kjo pati
një ndikim shkatërrues për popullsinë irlandese. Deri
në vitin 1852 kur përfundoi, uria e patates shkaktoi
vdekjen e 1 milion njerëzve dhe largimin nga trojet e
tyre e më shumë se 1 milionë të tjerëve.
10-Emërtoni strukturat e lules së patates në figurë
A.....................................................
B.....................................................
C..................................................... [3]

11- Grafiku tregon varësinë e mbirjes së farës së

patates nga tepmperatura.
a) Ndërtoni tabelën e të dhënave[2]

b)Përcaktoni temperaturën optimale të mbirjes

........................................ [1]
c)Përse në temperatura mbi 35˚C përqindja e
mbirjes së farës bie?.........................[1]
d) Shpjegoni rolin e ujit dhe të oksigjenit në
mbirjen e farës. ................................
..................................................................
...................................................................[2]

4
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

EMRI................................... MBIEMRI................................. KLASA 11

TEST (SHTATOR-DHJETOR)
PJESA 1- SËMUNDJET NEURO-DEGJENERUESE
Sëmundjet neuro-degjeneruese janë një term që përfshin një sërë problemesh shëndetësore që
prekin neuronet në trurin e njeriut. Sëmundjet neuro-degjeneruese janë gjendje të pakurueshme dhe
dobësuese që rezultojnë me degjenerim progresiv dhe/ose vdekje të qelizave nervore. Kjo shkakton
probleme me lëvizjen (që quhet ataksi) ose me funksionimin mendor (si demenca). Demencat janë
përgjegjëse për pjesën dërrmuese të këtyre sëmundjeve, ku Alzheimeri përbën rreth 60-70% të rasteve.
Disa nga sëmundjet neuro-degjeneruese më të njohura janë: Alzheimeri, Parkinsoni, Sëmundja e lopës
së çmendur, Sëmundjet neuro-motore(MND), Sindroma e Hantingtonit (HD)etj.
1- Një impuls nervor “udhëton” prej majës së gishtit drejt shtyllës kurrizore me një shpejtësi
0,2 m/s. Largësia që ai përshkon është 1,4 m. Sa është koha e tejçimit të impulsit nervor:
A 0,7 m s−1 B 70 m s−1 C 7 m s−1 D 170 m s−1 [1]
2- Në palcën kurrizore lënda gri:
A ndodhet në periferi dhe ka formën e gërmës H
B ndodhet në qëndër dhe ka formën e gërmës H
C është e përzierë me lëndën e bardhë;
D përbëhet nga aksonet e neuroneve [1]
3-Sistemet nervore përpunojnë informacion të nivelit të lartë. Në këtë proces përfshihen dy
sisteme organesh: [1]
A. sistemi nervor dhe endokrin
B. sistemi nervor dhe riprodhues
C.sistemi nervor dhe sistemi i shqisave
D. sistemi nervor qëndror dhe periferik
4- _________________transmeton informacion në formën e impulseve elektrokimke.
a) Nefroni
b)Neuroni
c) Pupila
d)Neurotransmetuesi [1]
5- a) Shpjegoni çfarë janë reflekset? …………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………[1]
b) Çfarë karakteristikash kanë ato? …………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………… [3]
c) Cili është funksioni i
tyre?...................................................................................................... .............................................
...............................................................................................[2]

6- Për secilën nga strukturat e poshtëshënuara përcaktoni të paktën një funksion. [4]
Struktura Funksioni
Kornea
Retina
Pupila
Pika e verbërisë

5
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

PJESA 2- HIPOTIROIDIZMI
Hipotiroidizmi (ulja e funksionit të gjendrës tiroide) ndodh atëherë kur gjendra tiroide nuk
prodhon mjaftueshëm hormone. Hipotiroidizmi prek më tepër gratë krahasuar me meshkujt dhe
me rritjen e moshës rritet edhe numri i rasteve me hipotiroidizëm, por kjo patologji mund të
haset në çdo moshë. Në fazat e hershme kjo patologji nuk shoqërohet me simptoma të dukshme,
por në rast se nuk trajtohet me kalimin e kohës hipotiroidizmi mund të shkaktojë një sërë
problemesh shëndetësore të tilla si obezitet, dhimbje kyçesh, infertilitet dhe sëmundje zemre etj.
Shenjat dhe simptomat shoqëruese të hipotiroidizmit variojnë në varësi të nivelit të mungesës së
hormonove. Ndër simptomat e para që vihen re janë ndjesia e lodhjes dhe shtimi në peshë etj.
7- Hormonet janë mesazherë molekularë. Pas përdorimit ato shkatërrohen në trup nga:
a) ileumi b)veshka c)mëlçia d)zorra kolon [1]
8- Jepni pesë ndryshime ndërmjet sistemit nervor dhe endokrin [5]
Karakteristika Sistemi Nervor Sistemi Endokrin
Natyra e mesazhit
Shpejtësia
Mbartës i mesazhit
Rruga e transmetimit
Lloji i përgjigjes
9- Krahasoni spermatozoidin me qelizën vezë [6]
Karakteristika Speramtozoidi Veza
Përmasat
Lëvizshmëria
Rezervë energjie
Numri I kromozomeve
Sasia e prodhuar

PJESA III “Uria e patates”. Uria e patates në Irlandë e njohur edhe si Uria e Madhe, filloi në
vitin 1845 kur kërpudha Phytophthora infestans u përhap me shpejtësi në Irlandë. Infeksioni
preku tuberet e patateve duke shkatërruar më shumë se gjysmën e prodhimit në atë vit dhe mbi
75% të prodhimit në vitet pasuese. Duke qënë se patatja ishte burimi kryesor i ushqimit kjo pati
një ndikim shkatërrues për popullsinë irlandese. Deri në vitin 1852 kur përfundoi, uria e patates
shkaktoi vdekjen e 1 milion njerëzve dhe largimin nga trojet e tyre e më shumë se 1 milionë të
tjerëve.
10- Phytophthora infestans dhe Rhizopus stolonifer i përkasin mbretërisë së kërpudhave.
Rhizopus stolonifer njihet ndryshe si myku i bukës.
a) Me çfarë realizohet riprodhimi aseksual te myku i bukës? .............................................[1]
b) Shpjegoni si kryhet riprodhimin aseksual te Myku i bukës ................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................[5]

6
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

EMRI................................... MBIEMRI................................. KLASA 11

TEST (SHTATOR-DHJETOR)
PJESA 1- SËMUNDJET NEURO-DEGJENERUESE
Sëmundjet neuro-degjeneruese janë një term që përfshin një sërë problemesh shëndetësore që
prekin neuronet në trurin e njeriut. Sëmundjet neuro-degjeneruese janë gjendje të pakurueshme dhe
dobësuese që rezultojnë me degjenerim progresiv dhe/ose vdekje të qelizave nervore. Kjo shkakton
probleme me lëvizjen (që quhet ataksi) ose me funksionimin mendor (si demenca). Demencat janë
përgjegjëse për pjesën dërrmuese të këtyre sëmundjeve, ku Alzheimeri përbën rreth 60-70% të rasteve.
Disa nga sëmundjet neuro-degjeneruese më të njohura janë: Alzheimeri, Parkinsoni, Sëmundja e lopës
së çmendur, Sëmundjet neuro-motore(MND), Sindroma e Hantingtonit (HD), Ataksia
spinocerebelare (SCA), Atrofia muskulore kurrizore (SMA) etj.
1- Cila nga të mëposhtmet përfaqëson veprim të vullnetshëm?
a) pulitja e syve b)gëlltitja
c)coptimi i ushqimit në gojë d)frymëmarrja [1]
2- _______________________ është tërësi qelizash nervore që dalin nga SNQ për në organet e
trupit
a)Nervi b)Nervi ndijor c)Nervi lidhës d)Nervi sensor optik [1]
3- Shpjegoni ndikimin në sinaps të:
Amfetaminës................................................................................................................................
................................................................................................................................................. [2]
Heroinës................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. [2]
Betabllokuesve ........................................................................................................................ .........
...........................................................................................................................................[2]
4- Shpjegoni çfarë ndodh kur syri shikon një objekt afër [4]
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
PJESA 2- HIPOTIROIDIZMI
Hipotiroidizmi (ulja e funksionit të gjendrës tiroide) ndodh atëherë kur gjendra tiroide nuk
prodhon mjaftueshëm hormone. Hipotiroidizmi prek më tepër gratë krahasuar me meshkujt dhe
me rritjen e moshës rritet edhe numri i rasteve me hipotiroidizëm, por kjo patologji mund të
haset në çdo moshë. Në fazat e hershme kjo patologji nuk shoqërohet me simptoma të dukshme,
por në rast se nuk trajtohet me kalimin e kohës hipotiroidizmi mund të shkaktojë një sërë
problemesh shëndetësore të tilla si obezitet, dhimbje kyçesh, infertilitet dhe sëmundje zemre etj.
Shenjat dhe simptomat shoqëruese të hipotiroidizmit variojnë në varësi të nivelit të mungesës së
hormonove. Ndër simptomat e para që vihen re janë ndjesia e lodhjes dhe shtimi në peshë etj.
5- Cili nga pohimet e mëposhtme është i saktë? Rrethojeni.
A adrenalina ul rrahjet e zemrës; B insulina rrit përqendrimin e glukozës në gjak;
Cestrogjeni rrit vëllimin e urinës; D testosteroni nxit prodhimin e spermës. [1]
6- Cilat janë simptomat e diabetit të tipit 1?
A mishrat e dhëmbëve gjakosen dhe plagët shërohen me vështirësi;
B gjendje kritike emocionale dhe pagjumësi e theksuar;

7
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

C etje e vazhdueshme dhe humbje në peshë;

D ndjesi e vazhdueshme lodhjeje dhe rritje e pashpjegueshme në peshë [1]
7- ____________prodhon progresteronin dhe estrogjenin
a)mbiveshkorja b)hipofiza c)vezorja d)testikuli [1]
8- Lëkura është edhe gjëndër
endokrine ajo prodhon vitaminën D.
Jepet figura e lëkurës emërtoni pjesët
B, D, E, F të saj. [4]

9- Emërtoni organet D,E, F të sistemit te riprodhimit te

femra [3]

PJESA III “Uria e patates”. Uria e patates në Irlandë e

njohur edhe si Uria e Madhe, filloi në vitin 1845 kur kërpudha Phytophthora infestans u përhap
me shpejtësi në Irlandë. Infeksioni preku tuberet e patateve duke shkatërruar më shumë se
gjysmën e prodhimit në atë vit dhe mbi 75% të prodhimit në vitet pasuese. Duke qënë se patatja
ishte burimi kryesor i ushqimit kjo pati një ndikim shkatërrues për popullsinë irlandese. Deri në
vitin 1852 kur përfundoi, uria e patates shkaktoi vdekjen e 1 milion njerëzve dhe largimin nga
trojet e tyre e më shumë se 1 milionë të tjerëve.
10-a)Bima e patates ka lule të vogla ngjyrë lejla. Ajo pjalmohet me anë të insekteve
a)Përkufizoni kuptimin për termat
Vetpjalmim.............................................................................................................. [1]
Pjalmim i kryqëzuar............................................................................................... [1]
Plotësoni tabelën e mëposhtme mbi përparësitë dhe dobësitë e vetpjalmimit dhe pjalmimit të
kryqëzuar [4]

b)Përse themi se pjalmimi i kryqëzuar është mekanizëm i ndryshueshmërisë? ..............................

............................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................[2].
c) Bimët e patates riprodhohen me lule dhe me tuberë. Cila nga këto dy mënyra siguron më pak
larmi gjenetike te pasardhësit? Argumentoni përgjigjen tuaj. ........................................................

8
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

............................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................[2].

EMRI................................... MBIEMRI................................. KLASA 11

TEST (SHTATOR-DHJETOR)
PJESA 1- SËMUNDJET NEURO-DEGJENERUESE
Sëmundjet neuro-degjeneruese janë një term që përfshin një sërë problemesh shëndetësore që
prekin neuronet në trurin e njeriut. Sëmundjet neuro-degjeneruese janë gjendje të pakurueshme dhe
dobësuese që rezultojnë me degjenerim progresiv dhe/ose vdekje të qelizave nervore. Kjo shkakton
probleme me lëvizjen (që quhet ataksi) ose me funksionimin mendor (si demenca). Demencat janë
përgjegjëse për pjesën dërrmuese të këtyre sëmundjeve, ku Alzheimeri përbën rreth 60-70% të rasteve.
Disa nga sëmundjet neuro-degjeneruese më të njohura janë: Alzheimeri, Parkinsoni, Sëmundja e lopës
së çmendur, Sëmundjet neuro-motore(MND), Sindroma e Hantingtonit (HD) etj.
1- Qelizat që kapin ngacmimet quhen.......................
a) kraniale
b)receptore
c)neuron i ndërmjetëm
d)neuron lëvizor [1]
2- ___________________është pjesë e SNQ që tejconë impulset nga një neuron në një tjetër.
a)neuroni sensor
b)neuroni lidhës
c)neuroni motorik
d)efektori [1]
3- Figura tregon sinapsin emërtoni pjesët përbërëse
A,B,C,D,E,F [6]
A....................................... B....................................
C....................................... D....................................
E....................................... F....................................

4- Shpjegoni refleksin e bebes së syrit në dritë të fortë. [4]

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
PJESA 2- HIPOTIROIDIZMI
Hipotiroidizmi (ulja e funksionit të gjendrës tiroide) ndodh atëherë kur gjendra tiroide nuk
prodhon mjaftueshëm hormone. Hipotiroidizmi prek më tepër gratë krahasuar me meshkujt dhe

9
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

me rritjen e moshës rritet edhe numri i rasteve me hipotiroidizëm, por kjo patologji mund të
haset në çdo moshë. Në fazat e hershme kjo patologji nuk shoqërohet me simptoma të dukshme,
por në rast se nuk trajtohet me kalimin e kohës hipotiroidizmi mund të shkaktojë një sërë
problemesh shëndetësore të tilla si obezitet, dhimbje kyçesh, infertilitet dhe sëmundje zemre etj.
Shenjat dhe simptomat shoqëruese të hipotiroidizmit variojnë në varësi të nivelit të mungesës së
hormonove. Ndër simptomat e para që vihen re janë ndjesia e lodhjes dhe shtimi në peshë etj.
5- Cili nga hormonet e mëposhtme sekretohet nga trupi i verdhë gjatë fazës së dytë të ciklit
menstrual?
a) FSH b) LH c) Estrogjeni d) Progestroni [1]
6- _________________është pamundësia e organizmit për të kontrolluar sasinë e glukozës në
gjak
a)dializa b)diabeti c) diarrea d)emfizema [1]
7- Në figurë tregohen ndryshimet që ndodhin në mitër gjatë ciklit menstrual.Qarkoni
alterantivën e saktë [1]
Me shumë gjasa Menstruacione Gradualisht
ovulimi t trashet
endometri
A 10-27 25-28 4-10
B 13-15 1-4 6-25
C 22-25 1-4 7-14
D 10-27 13-15 25-28
8- Cikli menstrual te femra kontrollohet nga hormonet.
Përcaktoni proceset të cilat kontrollohen nga:
FSH .........................................................................................
............................................................................................[1]
Estrogjeni dhe progresteroni ....................................................................................................
.....................................................................................................................................................[2]
9-Shpjegoni se si enëzgjerimi dhe enëngushtimi mundësojnë ruajtjen e temperaturës trupore.
...........................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................[6]
PJESA III “Uria e patates”. Uria e patates në Irlandë e njohur edhe si Uria e Madhe, filloi në
vitin 1845 kur kërpudha Phytophthora infestans u përhap me shpejtësi në Irlandë. Infeksioni
preku tuberet e patateve duke shkatërruar më shumë se gjysmën e prodhimit në atë vit dhe mbi
75% të prodhimit në vitet pasuese. Duke qënë se patatja ishte burimi kryesor i ushqimit kjo pati
një ndikim shkatërrues për popullsinë irlandese. Deri në vitin 1852 kur përfundoi, uria e patates
shkaktoi vdekjen e 1 milion njerëzve dhe largimin nga trojet e tyre e më shumë se 1 milionë të
tjerëve.
10- a)Bima e patates ka lule të vogla ngjyrë lejla. Ajo pjalmohet me anë të insekteve.
Përcaktoni në tabelë të paktën nga një funksion të strukturave të luleve që pjalmohen prej
insekteve [5]
Struktura Nënpetlat Petlat ANTERA KREZA VEZORJA
Funksioni

b) Përshkruani riprodhimin seksual te patatja............................................................................

10
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

............................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................[3]

EMRI................................... MBIEMRI................................. KLASA 11

TEST (SHTATOR-DHJETOR)
PJESA 1- SËMUNDJET NEURO-DEGJENERUESE
Sëmundjet neuro-degjeneruese janë një term që përfshin një sërë problemesh shëndetësore që
prekin neuronet në trurin e njeriut. Sëmundjet neuro-degjeneruese janë gjendje të pakurueshme dhe
dobësuese që rezultojnë me degjenerim progresiv dhe/ose vdekje të qelizave nervore. Kjo shkakton
probleme me lëvizjen (që quhet ataksi) ose me funksionimin mendor (si demenca). Demencat janë
përgjegjëse për pjesën dërrmuese të këtyre sëmundjeve, ku Alzheimeri përbën rreth 60-70% të rasteve.
Disa nga sëmundjet neuro-degjeneruese më të njohura janë: Alzheimeri, Parkinsoni, Sëmundja e lopës
së çmendur, Sëmundjet neuro-motore(MND), Sindroma e Hantingtonit (HD), Ataksia
spinocerebelare (SCA), Atrofia muskulore kurrizore (SMA) etj.
1- Cila nga gjallesat e mëposhtme ka sistem nervor në formë rrjete nervore?
a) sfungjeri b) kandili i detit
c) krimbi i shiut d) njeriu [1]
2_____________ është lidhja midis dy neuroneve ose një neuroni dhe një qelize muskulore
a) tendina b) ligamenti
c) sinapsi d) artikulacioni [1]
3- Emërtoni pjesët përbërëse të harkut reflektor [6]

4- Shpjegoni refleksin e bebes së syrit në dritë të dobët [4]

............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
PJESA 2- HIPOTIROIDIZMI
Hipotiroidizmi (ulja e funksionit të gjendrës tiroide) ndodh atëherë kur gjendra tiroide nuk
prodhon mjaftueshëm hormone. Hipotiroidizmi prek më tepër gratë krahasuar me meshkujt dhe
me rritjen e moshës rritet edhe numri i rasteve me hipotiroidizëm, por kjo patologji mund të
11
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

haset në çdo moshë. Në fazat e hershme kjo patologji nuk shoqërohet me simptoma të dukshme,
por në rast se nuk trajtohet me kalimin e kohës hipotiroidizmi mund të shkaktojë një sërë
problemesh shëndetësore të tilla si obezitet, dhimbje kyçesh, infertilitet dhe sëmundje zemre etj.
Shenjat dhe simptomat shoqëruese të hipotiroidizmit variojnë në varësi të nivelit të mungesës së
hormonove. Ndër simptomat e para që vihen re janë ndjesia e lodhjes dhe shtimi në peshë etj.
5- _______________ është gjëndra që prodhon adrenalinën [1]
a) hipotalamusi b) hipofiza
c) pankreasi d) mbiveshkorja
6- Cili nga organet e mëposhtme sekreton hormonin testosteron? [1]
a) vezoret b) hipofiza
c) placenta d) testikujt
7- Lëkura është organi më i madh i trupit. Listoni të paktën 5 nga funksionet e saj
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................[5]
PJESA III “Uria e patates”. Uria e patates në Irlandë e njohur edhe si Uria e Madhe, filloi në
vitin 1845 kur kërpudha Phytophthora infestans u përhap me shpejtësi në Irlandë. Infeksioni
preku tuberet e patateve duke shkatërruar më shumë se gjysmën e prodhimit në atë vit dhe mbi
75% të prodhimit në vitet pasuese. Duke qënë se patatja ishte burimi kryesor i ushqimit kjo pati
një ndikim shkatërrues për popullsinë irlandese. Deri në vitin 1852 kur përfundoi, uria e patates
shkaktoi vdekjen e 1 milion njerëzve dhe largimin nga trojet e tyre e më shumë se 1 milionë të
tjerëve.
8- Në figurë tregohet se si reagon bima e patates ndaj dritës, duke u kthyer vetëm në njërin krah.
Cila nga përgjigjet e mëposhtme e shpreh si duhet këtë proces? [1]
A Auksinat nxitin gravitropizëm.
B Auksinat nxitin fototropizëm.
C Auksinat nxitin qelizat në anën që gjendet më afër
dritës, që të rriten më shpejt sesa qelizat në anën e
kundërt.
D Auksinat nxitin qelizat që ndodhen më larg dritës që
të rriten më shpejt se ato më afër dritës.
9- Nëpërmjet një tabele jepni ndryshimet midis luleve
insektpjalmuese dhe erëpjalmuese. [6]
Struktura Lulet insektpjalmuese Lulet erëpjalmuese
Kreza
Pjalmi
Pistili
10- Shpjegoni kontrollin kimik të rritjes së auksinave
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................

12
 Pikët 0-10 11-14 15-18 19-22 23-26 27-29 30-32
Nota 4 5 6 7 8 9 10

............................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................[6]

13