Professional Documents
Culture Documents
Bài mẫu SV K17
Bài mẫu SV K17
1. Đặt vấn đề
1.1. Tình hình thực tế
Trước khi cụm từ “biên phiên dịch” được sử dụng rộng rãi, trong tiếng Việt ta
có một từ cổ mà khi dùng ít nhiều sẽ khiến người trong ngành cảm thấy giá trị
nghề của mình bị giảm đi, đó là “thông ngôn”. Ở đây, “thông” nghĩa là nối, còn
“ngôn” là ngôn ngữ, vì vậy ta có thể hiểu “thông ngôn” là thông dịch hai ngôn
ngữ với nhau. Sở dĩ cụm từ này từng được sử dụng tương đối phổ biến là bởi
nhiều người cho rằng, dịch chỉ đơn giản là câu chuyện chuyển câu từ trong ngôn
ngữ nguồn sang ngôn ngữ đích. Người “thông ngôn” chỉ cần nằm chắc cả hai
ngôn ngữ là có thể dịch được mà không cần phải học hành gì thêm.
Tuy nhiên, có một định nghĩa về Dịch thuật được nhiều người công nhận, đó
là: Dịch thuật là “quá trình truyền đạt một nội dung, một thông điệp từ ngữ nguồn
sang ngữ đích” (Jean-René Ladmiral). Có thể thấy, theo định nghĩa này, điều cốt
lõi của Dịch là truyền tải thông tin, còn ngôn ngữ chỉ là lớp vỏ bên ngoài. Song,
để làm được điều này, câu chuyện không chỉ dừng lại ở ngôn ngữ, mà xa hơn nữa
là những đòi hỏi về kiến thức và kỹ năng.
Vấn đề này đặt ra cho các tác giả - những sinh viên đang học Dịch nhiều băn
khoăn. Bởi lẽ, trước khi tiếp xúc với bộ môn Dịch, sinh viên đã trải qua những
buổi học Thực hành tiếng theo hướng phát triển bốn kĩ năng ngôn ngữ nghe, nói,
đọc, viết. Thế nhưng, nội dung học cũng như những yêu cầu khác biệt trong hai
bộ môn trên đã gây ra cho sinh viên không ít khó khăn.
Các tác giả đã xác định được ba câu hỏi cụ thể hơn để trả lời cho câu hỏi lớn này,
đó là:
- So với bộ môn Thực hành tiếng, khi bắt đầu học Dịch, có những sự khác biệt gì
trong bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết và từ đó gây ra những khó khăn gì cho
sinh viên?
- Sinh viên gặp phải những khó khăn nào khi tiếp xúc với nguồn kiến thức trong
bộ môn Dịch?
- Với tư cách là sinh viên, các tác giả có đề xuất gì để cải thiện kỹ năng và trau
dồi kiến thức trong quá trình học Thực hành tiếng, để khi học Dịch sinh viên
không gặp phải những khó khăn nêu trên?
ii) Khó khăn trong việc tìm kiếm và khai thác tài liệu tham khảo
Trong năm 2, sinh viên đã được tiếp xúc với những chủ đề vĩ mô hơn so với
năm nhất (môi trường, kinh tế, chính trị,...), nhưng những kiến thức này chủ yếu
được gói gọn trong giáo trình có sẵn, với mục đích chính là bổ sung thêm từ vựng
và học ngữ pháp. Việc tìm thêm tài liệu ở ngoài là tuỳ chọn và không bắt buộc.
Nếu có thì công việc đó cũng là của giáo viên.
Tuy nhiên, vào năm 3, khi tiếp xúc với Dịch cũng là lúc sinh viên bắt buộc
phải bắt tay vào việc tự tìm kiếm tài liệu, tự nghiên cứu và tự mình lọc ra những
từ, cụm từ, cách diễn đạt phù hợp với chủ đề, phục vụ cho bài dịch của mình. Yêu
cầu này gây khó khăn cho sinh viên mới học khi tìm kiếm các nguồn tài liệu tham
khảo trong cả 2 ngôn ngữ.
Do kỹ năng tìm kiếm và khai thác còn chưa tốt, sinh viên có khả năng cao tìm
ra những tài liệu chưa thực sự sát với chủ đề học, hoặc quá khó so với trình độ
của bản thân.
Bên cạnh đó, sinh viên học Dịch nói riêng và sinh viên học chuyên ngành tiếng
Pháp nói chung đều có một dạng bài tập, đó chính là chuẩn bị glossaire (tạm dịch:
bảng chú giải thuật ngữ). Đây là một công cụ không thể thiếu trong quá trình học
Dịch, nhất là với môn Dịch Viết. Theo cơ quan dịch thuật SLRR, glossaire được
định nghĩa là “tập hợp các thuật ngữ liên quan đến một lĩnh vực chuyên ngành;
glossaire có thể đưa ra định nghĩa hoặc giải thích các thuật ngữ bằng chính ngôn
ngữ nguồn hoặc tương đương của chúng trong ngôn ngữ đích". Nhưng, để có thể
làm ra một glossaire chất lượng không phải là đơn giản khi sinh viên chưa phân
biệt được giữa glossaire với các từ vựng thông thường. Điều này được thể hiện
khi sinh viên còn gặp khó khăn khi tìm các thuật ngữ và từ chuyên ngành thuộc
chủ đề.
iii) Khó khăn ngay trong việc sử dụng tiếng Việt - tiếng mẹ đẻ.
Trong các giờ học Dịch, cả Dịch Nói lẫn Dịch Viết, luôn có hai hoạt động là
dịch xuôi (từ tiếng Pháp sang tiếng Việt) và dịch ngược (từ tiếng Việt sang tiếng
Pháp). Không khó để nhận ra nỗi sợ hãi của sinh viên đối với các bài dịch ngược.
Trong tâm lý chung của các sinh viên và cũng là suy nghĩ chung của tất cả mọi
người, dịch xuôi tương đối dễ hơn dịch ngược. Bởi lẽ, nói gì thì nói, tiếng Việt
cũng là tiếng mẹ đẻ, quen thuộc gần gũi hơn rất nhiều so với bất kì một ngoại
ngữ nào.
Gần gũi quen thuộc là thế, nhưng đôi khi sinh viên vẫn gặp khó khăn khi sử
dụng chính ngôn ngữ mẹ đẻ của mình. Đôi khi do tự tin vào vốn tiếng Việt của
mình, những bản dịch không sát với bản gốc, đi xa so với bản gốc được ra đời.
Bên cạnh đó, các văn bản bằng tiếng Pháp thường có cấu trúc câu khác so với
tiếng Việt. Tuy nhiên, trong quá trình dịch, sinh viên có xu hướng dịch xuôi theo
chính cấu trúc của câu gốc thay vì làm lại câu cho “thuần Việt” hơn, gây ra nhiều
sự khó hiểu cho người đọc. Hơn nữa, trong quá trình dịch, cần phải có sự cân
nhắc trong việc chọn lựa từ để đưa ra được một bản dịch hoàn chỉnh và dễ hiểu.
Quá trình này yêu cầu sinh viên có vốn từ vựng phong phú không chỉ trong ngôn
ngữ Pháp mà trong chính tiếng Việt. Việc thiếu vốn từ tiếng Việt sẽ khiến cho
quá trình dịch trở nên khó khăn hơn rất nhiều.
2.3. Một số đề xuất
Có thể thấy, hầu hết những khó khăn các bạn sinh viên gặp phải khi bắt đầu
học Dịch có nguyên nhân xuất phát từ những lỗ hổng kiến thức từ chương trình
học Thực hành tiếng. Do đó, để cải thiện tình hình, chúng tôi xin được đề xuất
một số giải pháp mà sinh viên có thể áp dụng ngay từ khi học Thực hành tiếng.
3. Kết luận
Việc học chưa bao giờ là dễ dàng, nhất là khi bắt đầu một môn học mới. Do
đặc thù cũng như những yêu cầu riêng của Thực hành tiếng và Biên - Phiên dịch,
quá trình chuyển tiếp giữa hai bộ môn này đã gây ra cho sinh viên không ít khó
khăn. Để giải quyết những khó khăn này, ngoài những đề xuất bên trên, sinh viên
cần có đức tính kiên trì và rèn luyện các kỹ năng mỗi ngày.
Chúng tôi hy vọng nghiên cứu này sẽ giúp các bạn sinh viên xác định, hiểu
nguyên nhân và vượt qua được những khó khăn khi bắt đầu bước vào quá trình
học Dịch, từ đó học tập thật tốt và thành công trên con đường Dịch thuật.