Bölüm VII: İş ve Kinetik Enerji

7.1. Sabit Kuvvetin Yaptığı İş

Sabit kuvvetin (büyüklüğü ve yönü sabit) cisim üzerine yaptığı iş
𝑊 = 𝐹⃗ % 𝑑⃗ = 𝐹 𝑑 𝑐𝑜𝑠𝜃
olarak tanımlıdır. Burada, 𝑑⃗ cismin 𝐹⃗ kuvveti etkisi altında yaptığı yerdeğiştirme ve 𝜃, 𝐹⃗ ile 𝑑⃗ arasındaki açıdır. İşin SI birim
sisteminde birimi 𝑗𝑜𝑢𝑙𝑒’dür ve 1 𝑗𝑜𝑢𝑙𝑒 = 1 𝑁 𝑚’dir

7.2. Değişken Bir Kuvvetin Yaptığı İş

𝑥 ekseni boyunca 𝐹5 değişken kuvveti etkisi altında hareket eden parçacığı gözönüne alalım. Parçacığın küçük ∆𝑥
yerdeğiştirmeleri yaptığı aralıkta kuvvetin 𝑥 bileşeninin yaklaşık olarak sabit olduğu varsayıldığında, bu yerdeiğştirme için
yapılan iş
∆𝑊 = 𝐹5 ∆𝑥
olarak yazılır. Parçacığın 𝑥 7’den 𝑥 8’ye yerdeğiştirmesi için 𝐹5 kuvvetinin yaptığı iş
5?
5?
𝑊 = lim > 𝐹5 ∆𝑥 = A 𝐹5 𝑑𝑥
∆5→= 5@
5@
şeklinde ifade edilir. Parçacığa birden fazla kuvvet etki ediyorsa, yapılan toplam iş bileşke kuvvetin yaptığı iştir.
7.3. Kinetik Enerji ve İş-Kinetik Enerji Teoremi

Parçacık üzerine etki eden kuvvetleri belirlemenin zor olduğu durumlarda, problem iş ve enerji kavramları kullanılarak
daha kolay çözülebilir. 𝑣 hızyla hareket eden bir parçacığın kinetik enerjisi
E
𝐾 ≡ 𝑚𝑣 F
F
olarak tanımlanır. Parçacık üzerine etki eden net kuvvetin yaptığı iş, parçacığın kinetik enerjisindeki değişmeye eşittir:
> 𝑊 = 𝐾8 − 𝐾7 = ∆𝐾

Bu da iş-kinetik enerji teoremi olarak adlandırılır. Bu teorem kuvvet değişken olduğunda da geçerlidir.

Sürtünmeli bir yüzeyde hareket eden parçacığın kinetik enerjisinde bir kayıp olur: ∆𝐾8üI = −𝑓K 𝑑. Bu kayıp enerjinin bir
kısmı, parçacığı ısınmasına, diğer kısmı ise yüzeyin ısınmasına harcanır. Sürtünme dışında başka kuvvetlerde etki ediyorsa
iş-kinetik enerji teoremi
𝐾7 + > 𝑊N7ğPI − 𝑓K 𝑑 = 𝐾8

şeklinde ifade edilir.

7.4. Güç
Güç iş yapma hızı olarak tanımlanır. Ortalama güç yapılan işin, onu yapmak için geçen süreye oranıdır:
𝑊
𝑃R ≡
∆𝑡
Ani güç ise, ∆𝑡 → 0 için ortalama gücün limitidir:
𝑊 𝑑𝑊
𝑃 ≡ lim = = 𝐹⃗ % 𝑣⃗
∆U→= ∆𝑡 𝑑𝑡
SI birim sisteminde gücün birimi 𝑊𝑎𝑡𝑡 = 𝐽𝑜𝑢𝑙𝑒/𝑠𝑎𝑛𝑖𝑦𝑒 .