Dr.

Öğretim Üyesi Özlem Çeziktürk

3.3. Hatalı Konum Metodu (Lineer İnterpolasyon Yöntemi)

f(x)

f(xa)

xr
x1
x
xu

f(x1)

𝑓(𝑥1) 𝑓(𝑥𝑢)
=
𝑥𝑟−𝑥1 𝑥𝑟−𝑥𝑢

𝑓(𝑥𝑢)(𝑥1−𝑥𝑢)
xr=xu- 𝑓(𝑥1)−𝑓(𝑥𝑢)

Örnek:

f(x) = x2-2x-3 (çözüm x1=-1, x2=3)

x1=2 xu=5 için f(x1) =3 f(xu) =12 f(x1)f(xu) <0

Olduğundan f(x) denkleminin (x1,xu) aralığında en az 1 kökü vardır.

2−5 2.6−2
Xr= 5-12−3−12 xr=2.6 I𝜀aI= 2.6
=23 %
2.6−5
X1=2.6 f(x1) =-1.44 xr= 5-12
−1.44−12

Xr=2.86, I𝜀aI=9.1 %
2.86−5
X1= 2.86 f(x1) =-0.54 xr= 5-12 −0.54−12

Xr= 2.95 I𝜀aI =3.05 %

2.95−5
X1= 2.95 f(x1) =-0.1975 xr= 5-12 −0.1975

Xr=2.983 I𝜀aI =1.1%

2.983−5
X1= 2.983 f(x1) = - 0.068 xr= 5-12 −0.068−12 xr= 2.994 I𝜀aI=0.37 %
2.994−5
X1=2.994 f(x1)=-0.024 xr= 5-12 −0.024−12 xr=2.998
2.998−2.994
I𝜀aI = 2.998
=0.13%

3.4. Basit tek noktalı ardışık metod

 Dr. Öğretim Üyesi Özlem Çeziktürk

Bu yöntemde f(x) fonksiyonu f1(x) =f2(x) olacak şekilde iki parçaya ayrılır. Bu ayrım xi+1 =g(xi) şeklinde
olabilir.

f(x) y2=f2(x)

y1=f1(x)

kök x

xi+1= g(xi)

I𝜀𝑎𝐼 =I (xi+1-xi)/xi+1I 100 %

I𝜀𝑡𝐼 =I (xt-xi)/xtI 100%

Örnek:

f(x)= e-x-x

f1(x) =x f2(x) =e-x

1 f(x) =e-x-x

Kök=0.56144329

0.2 0.4 0.6

 Dr. Öğretim Üyesi Özlem Çeziktürk

f2(x) =e-x f1(x) =x

Kök

xi X i+1=e-xi I𝜀𝑡𝐼 % I𝜀𝑎I%

0 1 100 100
1 0.36789 76.3 71
0.36789 0.6922 35.1 46.9
0.6922 0.500473 22.1 38.3
0.500473 0.60624 11.8 17.4
0.60624 0.545396 6.89 11.2
0.545396 0.57961 3.83 5.9
0.57961 0.560115 2.2 3.48
0.564175 0.571143 1.24 1.93
0.571143 0.564879 0.705 1.102
0.564879 0.568428 0.399 0.624
0.568428 0.566415 0.226 0.355
0.566415 0.567557 0.128 0.2
0.567557 0.56691 0.07 0.11
0.56691 0.56728 0.04 0.065
0.56728 0.567066 0.014 0.038

3.5. Newton-Raphson Metodu

f(x)

eğim =f’(xi)

kök f(xi)

xi x
Xi+1

𝑓(𝑥𝑖)
f’(xi) = 𝑥𝑖−𝑥𝑖+1
 Dr. Öğretim Üyesi Özlem Çeziktürk

𝑓(𝑥𝑖)
 xi+1 = xi- 𝑓′(𝑥𝑖)

Aynı yöntem Taylor serisinden de çıkarılabilir. Bu yol ile hata analizi de yapılır.
1
f(xi+1)= f(xi) + f’(xi)(xi+1-xi)+ f’’ (𝜀 )2 (xi+1-xi)2)

Burada 𝜀 xi ile x İ+1 arasındadır.

2. türevler ihmal edilebilir. Ve F(x i+1) =0 alınırsa

0≅ f(xi) + f’(xi) (xi+1-xi) yazılır. Burada da Newton-Raphson denklemi elde edilir.

3.5.1. Newton-Raphson Yönteminde Hata Analizi

xr: kökün gerçek değeri

1
0= f(xi) + f’(xi)(xr-xi)+ f’’(𝜀) (xr-xi)2
2

-0≅ f(xi) + f’(xi) (xi+1-xi)

1
0= f’’(xi) (xr-xi+1)f’’(𝜀) 2 (xr-xi)2

Et,i =xr-xi (önceki gerçek hata)

E t,i+1 =xr-xi+1 (gerçek hata)

Eşitliklerini yukarı ki denkleme yerleştirirsek,

1
0= f’(xi) E t,i+1 + f’’ (𝜀) 2
E t,i 2 elde ederiz.

Çözüm yakınsandığında xi ve 𝜀𝑖 , xr gerçek kök değerine yakınsar. =>

−𝑓′′(𝑥𝑟)
E t, i+1 ≅ 2𝑓′(𝑥𝑟)
E t,i 2 (hatanın önceki hatanın karesiyle orantılı olduğu görülür. (Kuadratik yakınsaklık)

Örnek:

F(x) =x2-2x-3 Gerçek çözüm (x1=-1, x2=3)

𝑓(𝑥𝑖)
Xi+1=xi- f’(x)=2x-2
𝑓′(𝑥𝑖)

I 𝜀𝑎𝐼 =I (x i+1-xi)/x i+1 I 100 %

𝑥𝑖2−2𝑥𝑖−3
X i+1 =xi- 2𝑥𝑖−2

xi X i+1 I 𝜀𝑎𝐼, %
0 -1.5 100
-1.05 -1.05 43
-1.05 -1.000609756 4.94
-1.00609756 -1.000000093 0.061
-1.00000093 -1 0.000009