ÖĞRETİM MODELLERİ

1
 Joyce ve Weil, öğretme modelini şöyle
tanımlamıştır:

 Eğitim programını şekillendirmede,

öğretim materyallerini düzenlemede,
sınıfta ve diğer durumlarda öğretimi
yönlendirmede kullanılabilen model
ya da planlar” (Aktaran; Senemoğlu,
2005).
 Öğretme modelleri, öğrenmeyi en etkili ve
verimli olarak sağlayabilmek için öğrenme
düzeyini etkileyen önemli değişkenleri ve
bunlar arasındaki ilişkileri açıklamaktadır.

 Bu öğretim modellerinden bazıları bireysel

öğretim modelleri,bazıları ise grupla
öğretim modelleridir.
 Öğretim Modelleri
BİREYSEL ÖĞRETİM GRUPLA ÖĞRETİM
MODELLERİ MODELLERİ

• Programlı öğretim • Carroll’ın okulda

• Bilgisayar destekli öğrenme modeli
öğretim • Bloom’un tam
• Bireyselleştirilmiş öğrenme modeli
öğretim • Slavin’in etkili
öğrenme modeli
 BİREYSEL ÖĞRETİM MODELLERİ

PROGRAMLI ÖĞRETİM :

Tanımı: Öğrencinin öğrenme sürecine etkin

katılmasını, bireysel öğrenme hızına göre
ilerleme kaydetmesini ve öğrenme
sonucunun anında kontrol edilmesini
sağlayan bir öğretim modelidir.
Programlı öğretim ünlü psikolog Skinner’in
pekiştirme ilkeleri esas alınarak ortaya
atılmış bir öğretim modelidir.

Programlı öğretim temelde öğretimin

bireyselleştirilmesi ve hatanın en aza
indirilmesi gibi iki önemli yenilik getirmiştir.
Programlı öğretimin temelini oluşturan
ilkeler

 Küçük adımlar ilkesi

 Etkin katılım ilkesi
 Başarı ilkesi
 Anında düzeltme ilkesi
 Bireysel hız ilkesi
Küçük Adımlar İlkesi :

Öğretilecek içerik mümkün olduğu

kadar küçük parçalara ayrılarak
öğrenciye sunulmaktadır. “Adım” ya
da “birim” olarak isimlendirilen bu
küçük bilgi parçaları basitten
karmaşığa doğru sıralanır. Öğrencinin
ilerlemesi küçük adımlarla olmaktadır.
Etkin katılım İlkesi :
Programla öğrenci arasında sürekli bir
etkileşim vardır. Her bilgi ünitesi bir
ilerleme aşaması oluşturur. Program
öğrenciye her küçük adım(birim)da
bilgi sunmanın yanında, bu bilginin
öğrenilip öğrenilmediğini kontrol
amacıyla devamlı soru yöneltir ve
öğrencinin bu sorulara cevap vererek
etkin katılımı sağlanır.
Başarı İlkesi :
Yöneltilecek sorular öğrencinin
cevaplandırabileceği güçlük
derecesinde ve sunulan bilgiyle ilgili
olmalı, ipuçları verilmelidir. Hata ve
başarısızlıktan kaçınılmalıdır. Öğrenci
hep başarmak zorundadır.
Anında Düzeltme İlkesi :
Öğrenciye, vermiş olduğu cevapların
doğru olup olmadığı hakkında anında
geri bildirim verilir. Böylece öğrenci
bir sonraki adıma (birim) geçmeden
önce, bir önceki adımın sorusuna
vermiş olduğu cevap konusunda bilgi
sahibi olur. Anında kontrol
pekiştirmenin temel ögesidir.
Bireysel Hız İlkesi :
Öğrenci için zaman bakımından bir
sınırlama yoktur. Her öğrenci kendi
hızına göre ilerler. Böylece, çabuk
ilerleyen öğrenciler, yavaş
ilerleyenleri beklemek zorunda
kalmaz. Bu “bireysel hız” sayesinde,
öğretimin bireyselleştirilmesi
sağlanmış olmaktadır.
 Programlı Öğretim Modeli

Doğrusal (Lineer) Dallara ayrılan

program modeli program modeli
 Doğrusal (Lineer ) Program :
İçerik, ekran denilen küçük ünitelere ayrılarak
öğrenciye sunulur. Doğrusal programlar bir seri
ekrandan oluşur.

Bir ekranda;
1- Bilgi, 2- Bilgi ile ilişkili soru, 3- Cevabın yazılacağı
yer, 4- Cevap yazıldıktan sonra ne yapılacağını
belirten yönerge bulunur.

Her bir ekran öğrenme zincirinin bir halkasını

oluşturur. Ekranlar bir yandan bir öğrenme materyali
sunarken, bazen bir önceki ekranda sunulmuş olan
bir sorunun cevabını içerebilir.
 Doğrusal Program Örneği :
Öğrenme kalıcı izli davranış Öğretme bir davranışta
değiştirme sürecidir.Öğretme değişim meydana getirme
bireyde…………oluşturma için öğrenci ile ………………
sürecidir. gerektirir.
(Boşluğu dolduracak en uygun ifadeyi (Boşluğu dolduracak en uygun ifadeyi
yazınız.) yazınız.)
Önceki Önceki
Kontrol Yardım Yardım
Ekran Ekran Kontrol
1. EKRAN 2. EKRAN

Kalıcı izli değişmelere

götüren etkinlikler Öğrenme ortamı, öğrenci
bir………….. içerisinde ve ……………..etkileşimi ile
gerçekleşir. davranış değişimleri
(Boşluğu dolduracak en uygun ifadeyi sayabiliriz.
yazınız.) (Boşluğu dolduracak en uygun ifadeyi
Önceki Önceki yazınız.)
Ekran Kontrol Yardım Yardım
Ekran Kontrol
3. EKRAN 4. EKRAN
(Akpınar , 1999 )
 Dallara Ayrılan Program :

 “Crowder modeli” de denilen dallara ayrılan

program modelinde öğrenme kuramları ile
ilgili herhangi bir var sayımdan hareket
edilmez.

 Bu modelde , öğrenmede, her öğrenci aynı

yolu izlememektedir. İzleyecekleri yol , kendi
başarı düzeylerine göre farklılaşmaktadır.
 Öğrenciye kazandırılacak içerik “ekranlar”
halinde sunulmaktadır. Her ekran, bilgi, soru
ve cevap seçeneğinden oluşmaktadır.
Öğrenci önce ekranda sunulan bilgiyi sonra
bu bilgi ile ilgili olarak kendisine yöneltilen
soruyu okumaktadır. Öğrenci, aynı ekran
içinde sunulan seçeneklerden birini seçerek
bu sorunun cevabını vermektedir.
 Öğrenci, yaptığı cevap seçimine göre, farklı yönlere
gönderilmekte ve yaptığı cevap seçimi hakkında
kendisine bilgi sunulmaktadır.

 Cevap doğru ise, olumlu pekiştireç içeren bir ifadeyle

durum kendisine bildirilmektedir. Böylece öğrenci, yeni
bilgi ve bu bilgi ile ilgili soruyu içeren bir sonraki ekrana
geçmektedir.

 Eğer öğrencinin seçtiği cevap yanlış ise cevabının neden

yanlış olduğu hakkında kendisine bilgi verilmekte ve
yanlışını düzeltmeye yardımcı olacak bilginin bulunduğu
yere gönderilerek , bilgiyi dikkatlice tekrar okuması ve
yeniden cevap vermesi istenmektedir.
BİREYSEL ÖĞRETİM MODELLERİ

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM :

Tanımı : Öğrencilerin programlı öğrenme

materyalleri ile bilgisayar kullanarak etkileşimde
bulunduğu; diğer bir değişle bilgisayar programları
aracılığıyla öğrenmeyi gerçekleştirdiği,
öğrenmelerini izleyip kendi kendini
değerlendirebildiği bir öğretim biçimidir.
BDÖ’ de öğrenciler öğrenme konusu ile
ilgili, hazırlanmış olan bilgisayar
programlarını bireysel olarak kullanırlar.İlk
aşamada, öğrenci belirli tuşlara basarak
istediği konuyu ekrana getirir ve sistemli
olarak konuya çalışır. Her konunun
sonunda yer alan soruları öğrenci tek tek
cevaplar. Öğrenci verdiği cevaplara anında
geribildirim alır.
 Bilgisayar destekli öğretim programları,

 Alıştırma ve tekrar programları

 Birebir öğretim
 Problem çözme
 Benzetim
olmak üzere 4 çeşittir
Alıştırma ve Tekrar
Programları
 Alıştırma ve tekrar programları ile
öğrencilere işlenmiş konularla ilgili
alıştırma ve tekrar yaptırılır.

 Sorularda kolaydan zora doğru ve

verilen yanıta göre bir sıra takip edilir.
Birebir Öğretim Programları :
 Birebir öğretim programları ile bir konu
ile ilgili olgu, yöntem, kavram, ilke,
genelleme ve kanunların öğrenilmesi
amaçlanır.

 Birebir öğretim programları, öğrenciye

kendi hızına göre çalışma ve istediği
kadar tekrar yapma olanağı verir.
 Problem Çözme Programı:
 Eğitimin en önemli görevlerinden biri öğrencilerde
karşılaştıkları problemleri çözme becerisini
geliştirmektir.

 Problem çözümünün öğretilmesi kadar problemi

çözmek için gerekli bilginin de öğretilmesi gerekir.

 Bu programlarda öğrenci bir problemi çözerken, o

problemin çözümü için gerekli bilgiyi de öğrenme
olanağı bulur.
 Benzetim Programları :

 Benzetim: Gerçek hayattaki olayların kontrollü

bir şekilde temsil edilmesi olarak
tanımlanabilir( Demirel, 2003).

 Benzetim programları ile, mevcut laboratuar

ortamında gerçekleştirilmesi olanaklı olmayan ve
bu nedenle de öğretimine yer verilmeyen bilgi ve
gösterilerin eğitimde yer alması sağlanır.
Bilgisayar destekli öğretimin
başarılı olabilmesi tamamen
hazırlanan programın niteliğine
bağlıdır.
 BDÖ programları hazırlanırken,
programın temelini beceriler ve davranışlar
oluşturmalıdır. Programın içeriği eğitim
programına uygun olmalıdır. Programı
kullanacak öğrencilerin sınıf ve yetenek
düzeyleri belirtilmelidir.
Bilgisayar Destekli Öğretimin Yararları:

 BDÖ öğrencileri sürekli etkin kılar.

 Her öğrenciye kendi hızında bir öğrenim sağlar.

 Bilgisayara kolayca uygulanabilen benzetim tekniği ile

gerekli bilgiler sağlanabilmektedir.

 Konular daha kısa sürede sistematik olarak

öğretilebilir.

 Öğrenci kendine ait öğrenme ortamında rahatlıkla çalışır.

Bilgisayar Destekli Öğretimin
Sınırlılıkları:

 Bilgisayar teknolojisi hakkında ilgililerin çoğunun çok az

deneyime sahip olması nedeniyle bilgisayara karşı
antipati ve çekingenlik oluşmaktadır.

 Eğitim programcıları ile bilgisayar programcıları arasında

yeterli bir koordinasyonun olmaması hazırlanan BDÖ
programlarının kalitesini düşürmektedir.

 BDÖ programlarının pahalı olması da olumsuz bir

etkendir.
 BİREYSEL ÖĞRETİM MODELLERİ
BİREYSELEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM:

Tanımı : Bir sınıfı oluşturan öğrenciler

arasındaki öğrenme ve bireysel
farklılıklarının giderilerek her öğrenciye
hızına uygun öğretim yapılması
sürecidir. Her öğrenci kendine özgü
düzeylerde öğrenir.
 Bir sınıfı oluşturan öğrenciler arasında
bireysel farklar vardır. Bu durum
öğrencilerin öğrenme hızlarında da
farklılığı ortaya koymaktadır.

 Öğrenciler arasındaki bireysel farklılığın

giderilmesi, her öğrencinin öğrenme hızına
uygun düşecek bir öğretimin yapılması,
öğretimin bireyselleştirilmesi ile
mümkündür.
 Bireysel öğretim tekniği kullanılırken öğretmen ve
öğrencilere yeni roller düşmektedir. Öğretim
öğrenci merkezli olmaktadır.

 Öğretmenin rolü öğrenci merkezli öğrenme

etkinliklerini yönetmek ve düzenlemektir.
Öğretmen sınıfın tümüne değil, 3-4 kişiden oluşan
küçük gruplara açıklamalar yapmak durumundadır.

 Öğrencilerde öğretim etkinliklerine aktif olarak

katılma, nasıl öğreneceklerini kararlaştırma, sınav
tarihini saptama gibi sorumlulukları almaktadır.
 Bireyselleştirilmiş öğretimde; öğretmen
öğrenme üniteleri ile ilgili hedef
davranışları belirler ve öğrencilerin bunları
kazanıp kazanmadıklarını belirlemek için
ünite sonlarında izleme testleri uygular. Bu
testler aracılığıyla öğrencilerin öğrenme
güçlükleri ve başarı durumları
değerlendirilmiş olur.
 Bireysel gereksinimlere dönük grup çalışmalarında
değişik etkinliklere yer verilerek öğrencilerin değişik
çalışmalar yapmaları sağlanabilir. Bunun için,

 Dönüşümlü günlük çalışmalar

 Beceri geliştirme çalışmaları
 Planlı grup çalışmaları
 Düzey geliştirme çalışmaları

yapılabilir ( Valette, 1972 ; Aktaran, Demirel, 2002).

DERYA KOÇ, 2006

 KAYNAKLAR :
 Senemoğlu, N.(2005), Gelişim Öğrenme ve
Öğretim, Ankara; Gazi Kitabevi.
 Demirel, Ö.(2003), Planlamadan
Değerlendirmeye Öğretme Sanatı, Pegem A
Yayıncılık, Ankara.
 Şahin,T. ve Yıldırım, S.(2003), Öğretim
Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Anı
Yayıncılık, Ankara.
 Selçuk, Z.(2004), Gelişim ve Öğrenme, Nobel
Yayın Dağıtım, Ankara.
 Akpınar, Y.(1999), Bilgisayar Destekli Öğretim
ve Uygulamalar, Anı Yayıncılık, Ankara.
 Hesapçıoğlu, M. (1998) Öğretim İlke ve Yöntemleri, Beta Yayın
Dağıtım, İstanbul.
 Küçükahmet, L.(1998) Öğretim İlke ve Yöntemleri, Alkım
Yayınları, İstanbul.
 Oktaylar, H.C. (Editör) (2006). KPSS Eğitim Bilimleri, Ankara:
Yargı Yayınevi.
 Kaya, A. (Editör) (2004). KPSS Eğitim Bilimleri, Ankara: Çağdaş
Öğretmen Yayınları.