Kocaeli Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü Birinci Öğretim

7. HAFTA
ÖRNEK 1:
Elektrik akı yoğunluğu 𝝆 cos ∅ 𝒛 olarak verildiğine göre (2, ,2)
noktasındaki yük yoğunluğu miktarını bulunuz.
Not: =r
Çözüm:
Hacimsel yük yoğunluğunu için Maxwell denkleminden yardım alınılır. Gauss Yasasının
diferansiyel formu;

Hatırlatma: Silindirik koordinat sisteminde diverjans;

(2, ,2) noktasındaki yük yoğunluğu miktarı; C/

ÖRNEK 2:
z ekseninde yer alan çizgisel yükün yük yoğunluğu olarak verilmektedir.
Buna göre çizgisel yükün, (2m, ,0) daki A noktası ile (4m, , 5m) bulunan B noktası
arasında meydana getireceği 𝑩𝑨 potansiyelini bulunuz.

ÇÖZÜM:
𝜌
Sonsuz çizgisel yükün oluşturacağı Elektrik alan; 𝑬= 𝒂
2𝜋𝜀 𝑟 𝒓

𝑉 potansiyel farkı için; 𝑉 =− 𝑬. 𝑑𝒍

𝜌 𝜌 10
𝑉 =− 𝒂 . 𝑑𝑟𝒂𝒓 = − 𝑑𝑟 𝜀 =
2𝜋𝜀 𝑟 𝒓 2𝜋𝜀 𝑟 36𝜋

10
𝜌 1 2 1 2
=− 𝑑𝑟 = − 𝑑𝑟 = −9 𝑙𝑛𝑟 = 6.24𝑉
2𝜋𝜀 𝑟 10 𝑟 4
2𝜋 36𝜋
ÖRNEK 3:
x ekseninde yer alan çizgisel yükün yük yoğunluğu olarak verilmektedir.
Şekilde görülen A noktası (2, 3, -4) ile B (0, 5, 12) noktası arasında meydana getireceği
potansiyelini bulunuz.

Çizgisel yük
ÇÖZÜM 3:

Sonsuz çizgisel yükün oluşturacağı Elektrik alan; 𝒓

Çizgisel yük

𝑉 potansiyel farkı için;

ÖRNEK 4:
Orjinde bulunan noktasal bir Q yükün a<r< bölgesindeki oluşturacağı toplam enerjiyi
bulunuz.

Çözüm:
Enerjiyi bulmak için daha önce verilen Elektrik alan ve elektrik akı yoğunluğunun kullanıldığı
denklemi de kullanabiliriz.

Noktasal yükün oluşturacağı elektrik alanı; 𝒓

ÖRNEK 5:
Potansiyel V= olarak verilmektedir. Buna göre P(-4,3,6) noktasındaki potansiyelin
değerini, oluşacak Elektrik alanı ve büyüklüğünü, Elektrik akı yoğunluğunu ve hacimsel yük
yoğunluğunu bulunuz.

Çözüm:
P (-4,3,6) noktasındaki potansiyel;

Elektrik alanı bulmak için

potansiyelin gradyenini almamız V=
gerekir;

Kartezyen koordinat sistemi için;

Çözüm: devam…

P (-4,3,6) noktasındaki Elektrik alan;

Elektrik akı yoğunluğunu;

Çözüm: devam…

Hacimsel yük yoğunluğunu için Maxwell denkleminden yardım alınılır. Gauss Yasasının
diferansiyel formu;

Hatırlatma

P (-4,3,6) noktasındaki yük

miktarı;
ÖRNEK 6:
Küresel simetriye sahip serbest uzayda bir yük dağılımının oluşturduğu potansiyel;
olarak verilmektedir. Burada ve a sabit değerlerdir. Buna göre Elektrik alanı ve
a<r< bölgesindeki toplam enerjiyi bulunuz.

Çözüm:
Elektrik alanı bulmak için potansiyelin gradyenini almamız gerekir;

Küresel koordinatlarda gradyen;

𝑉𝑎 𝑉𝑎 𝑉𝑎
𝜕 𝜕 𝜕( )
𝑟 1 𝑟 1 𝑟
𝑬 = −𝛁𝑉 = − 𝒂𝒓 + 𝒂𝜽 + 𝒂∅
𝜕𝑟 𝑟 𝜕𝜃 𝑟𝑠𝑖𝑛𝜃 𝜕∅
Çözüm: devam…

Enerjiyi bulmak için daha önce verilen Elektrik alan ve elektrik akı yoğunluğunun kullanıldığı
denklemi de kullanabiliriz.

a<r< aralığındaki enerji için küresel koordinatta hacim integralini kullanıyoruz.

(V/m)

dv