Elektrik ve Manyetizma ÖDEV-2

FİZİK BÖLÜMÜ (Bahar 2024) Teslim Tarihi : 15/03/2024

Cevaplarınızı hazırlarken herbir soruyu ayrı kağıtlara cevaplayınız. Tüm cevap

kağıtlarına adınızı soyadınızı yazınız. Cevap kağıtlarınızı zımbalamayınız. Ancak bir soru için
birden çok kağıt kullanırsanız bunları zımba ile birbirlerine iliştiriniz.

1. Belirli bir yük dağılımının 𝑥𝑦 düzleminde oluşturduğu potansiyel

𝑄 𝑦 𝑦 𝑦
𝒱= [𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 ( ) − 2 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 ( ) + 𝑎𝑟𝑐𝑡𝑎𝑛 ( )]
4𝜋𝜀0 𝐿 𝑥 − 𝑎0 𝑥 𝑥 + 𝑎0

ile ifade edilmektedir. Burada 𝐿 ve 𝑎0 sabit uzunlukları göstermektedir. 𝑥 ≫ 𝑎0 ve 𝑦 ≫ 𝑎0 koşulları altında

elektrik alanın 𝑥 ve 𝑦 bileşenlerini belirleyiniz ve bileşenlerin 𝑎0 2 ile orantılı olduğunu gösteriniz. Elektrik
alan 𝐸⃗ yi orijinden 𝑟 uzaklığı ve orijinden (𝑥, 𝑦) noktasına uzanan doğrunun 𝑥 ekseniyle yaptığı 𝜃 açısı ve
birim vektörler cinsinden ifade ediniz.

2. 𝑅0 yarıçaplı ince dairesel bir diskin üzerindeki yüzeysel yük yoğunluğu 𝜎 = 𝐵𝑟 2 olarak verilmiştir.
Burada 𝐵 bir sabit ve 𝑟 diskin merkezinden ölçülen uzaklıktır. Sonsuzda potansiyel sıfırdır. Diskin ekseni
üzerinde, merkezinden 𝑥 kadar uzaklıktaki 𝑃 noktasında elektriksel potansiyeli bulunuz. Cevabınızı
𝐵, 𝜀0 , 𝑥, 𝑅0 cinsinden veriniz
𝑦
𝜎(𝑟)
𝑅0
𝑃(𝑥, 0,0)
𝑧 𝑥
3. 𝐿 uzunluğundaki yüklü bir çubuk 𝑥 ekseni üzerine yerleştirilmiştir. Çubuğun çizgisel yük yoğunluğu
𝜆(𝑥) = 𝐵 (𝑥 2 ⁄𝐿2 ) olarak veriliyor. Burada 𝐵 bir sabittir. Çubuğun toplam yükü 𝑄 ‘yu
𝐵, 𝐿 cinsinden bulunuz. Sonsuzda potansiyel sıfırdır. Çubuğun bir ucundan 𝐷 uzaklıktaki 𝑃 noktasında
elektriksel potansiyeli 𝑄, 𝜀0 , 𝐷, 𝐿 cinsinden belirleyiniz.
𝑦
+𝑄
𝑃
𝑂 𝑥
𝐿

𝐷
4. Belirli bir bölgede yük dağılımı küresel simetriktir ancak düzgün değildir. Eşdeyişle, hacimsel yük
yoğunluğu 𝜌(𝑟) sadece dağılımın merkezinden olan 𝑟 uzaklığına bağlıdır. Bu yük dağılımına ait elektriksel
potansiyel 𝒱(𝑟) aşağıdaki gibidir:

𝜌0 𝑎2 𝑟 2 𝑟 3
𝒱(𝑟) = ( ) [1 − 3 ( ) + 2 ( ) ] , 𝑟 ≤ 𝑎
18𝜀0 𝑎 𝑎
𝒱(𝑟) = 0, 𝑟 ≥ 𝑎

Burada 𝜌0 𝐶 ⁄𝑚3 biriminde bir sabit, 𝑎 ise birimi 𝑚 olan bir sabittir.
a) 𝐸⃗ alanı için 𝑟 ≤ 𝑎 ve 𝑟 ≥ 𝑎 bölgeleri için ifadeler elde ediniz.
b) 𝜌(𝑟) yoğunluğu için 𝑟 ≤ 𝑎 ve 𝑟 ≥ 𝑎 bölgeleri için ifadeler türetiniz (İpucu: Birinin yarıçapı 𝑟, diğeri
𝑟 + 𝑑𝑟 olan iki küresel kabuk için Gauss yasasını kullanınız. Küresel hacim elemanı 𝑑𝑉 = 4𝜋𝑟 2 𝑑𝑟).