MATEMATİK DİK ÜÇGEN VE PİSAGOR BAĞINTISI

ÖZET

Dik Üçgen ve Pisagor Bağıntısı

Pisagor
Pisagor, MÖ 6. yüzyılın sonlarında Samos Adası’nda doğmuştur.
Antik Çağ'ın en ünlü bilim insanlarından biridir.
Yunan tarihinin ilk zamanlarında geometri; efsane, sihir, şekiller
ve kurallar bütünü olarak tanımlanırdı. Bu tarihlerde geometrinin
temel konuları, Pisagor’un ortaya attığı kavramlarla şekillenmiştir.
Pisagor’un matematik alanındaki çalışmaları çok yönlüdür.
“Sayıların babası” olarak da bilinen Pisagor’a göre, doğada her
şeyin karşılığı bir sayıdır. Bazı özel sayı kavramları onun zamanında
ortaya atılmıştır. Üçgensel ve tamkare sayılar örnek olarak verilebilir.

Pisagor Bağıntısı
Dik bir üçgende dik kenarların uzunluklarının kareleri toplamı, bu üçgenin hipotenüs
uzunluğunun karesine eşittir. Bu bağıntı Pisagor Bağıntısı olarak adlandırılır.
Örneğin, ABC dik üçgenini ele alalım:
A

c Buna göre, a2 + b2 = c2’dir.

b

C B
a
Pisagor Bağıntısı’nın İspatı
Pisagor Bağıntısı’nın birçok ispatı vardır. Bunlardan bir tanesi aşağıdaki gibidir:
Bu ispatta a2, b2 ve c2 ifadelerinin aynı zamanda sırasıyla bir kenarı a, b ve c olan karelerin
alanlarını ifade etmesinden yola çıkmaktadır.
Sarı ve pembe karelerin alanlarının toplamının mavi
kareye eşit olduğu görebilirsek a2 + b2 = c2 olarak ifade
edebileceğimiz Pisagor bağıntısının da herhangi bir dik
üçgen için doğru olduğunu söyleyebiliriz.

1/4
MATEMATİK DİK ÜÇGEN VE PİSAGOR BAĞINTISI

ÖZET

Alanı sarı karenin alanına eşit olan bir paralelkenar

oluşturalım.
Bu paralelkenarda, uzunluğu a br olan tabana ait
yükseklik de a br olduğundan, paralelkenarın alanı
a × a = a2 br2 olur.

Şimdi de alanı sarı paralelkenarın uzunluğuna eşit olan

bir dikdörtgen oluşturalım. Paralelkenarın alanı bir kenar
ve bu kenara ait uzunluğun çarpımıdır, dikdörtgende ise
alan uzunluk ile genişliğin çarpımıdır. Sarı dikdörtgenin
uzunluğu ile sarı paralelkenarın uzunluğu ortaktır. Sarı
paralelkenarın uzunluğuna ait yükseklik ile sarı
dikdörtgenin genişliği de aynı doğru parçası
olduğundan, bu paralelkenar ve dikdörtgenlerin alanları
eşit ve a2dir.

Bu dikdörtgeni bozmadan aşağı doğru kaydırdığımızda,

alanı c2 olan mavi karenin içine yerleştirebiliriz. Artık
mavi karenin içinde sarı dikdörtgenden kalan kısmı,
alanı pembe karenin alanına eşit bir dikdörtgen ile
doldurabilirsek bağıntıyı ispatlamış oluruz.

2/4
MATEMATİK DİK ÜÇGEN VE PİSAGOR BAĞINTISI

ÖZET

Bunun için ise sarı karedekine yaptığımıza benzer

şekilde, önce alanı b2 olan bir paralelkenar oluştururuz.

Daha sonra, alanı paralelkenarın ve karenin alanına eşit

yani b2 olan pembe dikdörtgeni oluştururuz.

Bu dikdörtgeni kaydırdığımızda ise mavi karenin kalan

kısmına tam olarak yerleştiğini görürüz.
Böylece a2 + b2 = c2 ifadesinin herhangi bir dik üçgenin
kenarları için sağlandığını söyleyebiliriz.

3/4
MATEMATİK DİK ÜÇGEN VE PİSAGOR BAĞINTISI

ÖZET

Koordinat Sistemi Üzerindeki İki Noktanın Arasındaki Uzaklığı Bulma

Sayı doğrusu üzerindeki iki noktanın arasındaki uzaklığı bulmak için, bu noktaları ifade eden
sayıların büyük olanından küçük olanı çıkardığımızı hatırlayalım.

Koordinat sistemi üzerindeki iki noktanın yeri ise sıralı ikililerle ifade edildiğinden, aynı
yöntemi uygulamak mümkün olmaz. Bu nedenle şu şekilde bir yöntem izleriz:

 Noktaların yerini belirten sıralı ikililerin

apsislerinin büyük olanından küçük olanı
çıkardığımızda, noktalar arasındaki yatay
uzunluğu buluruz.
 Noktaların yerini belirten sıralı ikililerin
ordinatlarının büyük olanından küçük olanı
çıkardığımızda, noktalar arasındaki dikey
uzunluğu buluruz.
 Yatay ve dikey uzunluklar birbirine dik
olduğundan, bu iki uzunluk ve iki nokta
arasındaki uzunluk bir dik üçgen oluşturur.
Burada ise artık Pisagor bağıntısından
faydalanırız.
 Apsislerin farkının karesi ile ordinatların farkının
karesinin toplamı bize iki nokta arasındaki
uzunluğun karesini verir.
 Bu toplamın karekökü ise iki nokta arasındaki
uzaklığı verir.

AB  BC  AC
2 2 2

AB   5 – 2    3 – (–3) 
2 2 2

AB  32  62
2

AB  9  36
2

AB  45
2

AB  45
2

AB  3 5

4/4