TRÖÔØNG ÑH KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ TP.

HCM TN ÑIEÄN TÖÛ COÂNG SUAÁT

KHOA ÑIEÄN – ÑIEÄN TÖÛ

BAØI 4: THÍ NGHIEÄM BOÄ BIEÁN ÑOÅI ÑIEÄN AÙP XOAY CHIEÀU

A. PHAÀN LYÙ THUYEÁT

Boä bieán ñoåi ñieän aùp xoay chieàu söû duïng ñeå ñieàu khieån giaù trò hieäu duïng
ñieän aùp xoay chieàu. Vieäc ñieàu khieån dieãn ra lieân tuïc vaø cho ñaùp öùng nhanh. Hieän
töôïng chuyeån maïch giöõa caùc linh kieän khoâng xaûy ra vì doøng ñieän qua taûi coù daïng
xoay chieàu. Do ñoù doøng giaûm veà 0 tröôùc khi ñoåi chieàu. Boä bieán ñoåi ñieän aùp xoay
chieàu thöôøng gaëp ôû daïng 1 pha vaø 3 pha.
Boä bieán ñoåi ñieän aùp xoay chieàu söû duïng ñeå ñieàu khieån beáp ñieän, loø ñieän, ñieàu
khieån aùnh saùng, truyeàn ñoäng caàu truïc, maùy quaït, maùy bôm, caùc duïng cuï ñieän.
Ñieàu khieån nguoàn caáp cho caùc beå maï, thieát bò haøn.

BOÄ BIEÁN ÑOÅI ÑIEÄN AÙP XOAY CHIEÀU MOÄT PHA

Sô ñoà bieán ñoåi ñieän aùp xoay chieàu moät pha trình baøy treân hình. Caùc Thyristor
SCR1-SCR2 (hình 4.1a) taïo thaønh coâng taéc xoay chieàu ñöôïc vaän haønh theo
phöông phaùp ñieàu khieån pha. Caëp coâng taéc naøy coù theå thay baèng moät Triac (hình
4.1b).

SCR1

TRIAC
SCR2
UAC Z UAC Z

a) b)

Hình 4.1: Sô ñoà boä bieán ñoåi ñieän aùp xoay chieàu 1 pha

Trang 23
TRÖÔØNG ÑH KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ TP.HCM TN ÑIEÄN TÖÛ COÂNG SUAÁT
KHOA ÑIEÄN – ÑIEÄN TÖÛ

1. Tröôøng hôïp taûi R:

Hình 4.2: Giaûn ñoà tín hieäu boä bieán ñoåi ñieän aùp xoay chieàu taûi trôû R

2. Tröôøng hôïp taûi RL:

Quaù trình ñieän aùp vaø doøng qua sô ñoà ñöôïc bieåu dieãn treân hình 4.

Hình 4.3: Giaûn ñoà tín hieäu boä bieán ñoåi ñieän aùp xoay chieàu taûi trôû RL

Trang 24
TRÖÔØNG ÑH KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ TP.HCM TN ÑIEÄN TÖÛ COÂNG SUAÁT
KHOA ÑIEÄN – ÑIEÄN TÖÛ

B. PHAÀN THÖÏC HAØNH

I. THIEÁT BÒ SÖÛ DUÏNG:

1. Thieát bò cho thöïc taäp veà bieán ñoåi ñieäp aùp 1 pha (hình 4.5), chöùa caùc phaàn
chöùc naêng:
- Baûng nguoàn PE-500PS, chöùa Aptomat 1 pha cho caùc oå ñieän 220VAC,
Aptomat chính 3 pha caáp nguoàn cho thí nghieäm, caàu chì (24VAC), ñeøn baùo
nguoàn, Caùc loái ra cho nguoàn 24V AC/10A 3 pha, nguoàn 1 chieàu ±12V/1.5A.
- Module taïo xung ñieàu khieån ñoàng boä: PEC-502.
- Module Triac coâng suaát: PE-514
- Module taûi PEL-521, PEL-522
2. Dao ñoäng kyù 2 tia.
3. Phuï tuøng: daây coù choát caém hai ñaàu.

Hình 4.5: Thieát bò thöïc taäp bieán ñoåi ñieän aùp AC 1 pha

Trang 25
TRÖÔØNG ÑH KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ TP.HCM TN ÑIEÄN TÖÛ COÂNG SUAÁT
KHOA ÑIEÄN – ÑIEÄN TÖÛ

II. CAÙC BAØI THÖÏC TAÄP:

1. Sô ñoà bieán ñoåi theá AC moät pha söû duïng Triac vôùi taûi R
a. Noái sô ñoà thí nghieäm nhö hình 4.6
- Kieåm tra vieäc caáp nguoàn ±12VAC vaø GND cho module ñieàu khieån.
- Caáp nguoàn 24VAC cho loái vaøo sô ñoà ñieàu khieån PEC-502. Chuù yù chieàu
noái X-Y töông öùng vôùi chieàu noái treân taûi.
- Noái choát Vrefo vôùi Vrefo ñeå ñöa theá ñieàu khieån goùc caét Vrefo vaøo caùc
boä so saùnh cuûa PEC-502.
- Noái caùc loái ra OUT1/A-B vôùi caùc cöïc G vaø T1 cuûa Triac 1( PE-514).
- Noái taûi trôû R/PEC-522 vôùi Triac 1 vaø vôùi nguoàn AC theo hình 4.6
- Noái Po2 vôùi Pi1 ñeå kích Triac theo caû hai nöûa baùn kyø ñieän löôùi.

Hình 4.6: Sô ñoà bieán ñoåi ñieän theá AC vôùi taûi trôû

b. Söû duïng dao ñoäng kyù quan saùt daïng tín hieäu taïi loái vaøo vaø treân taûi R.
Vaën bieán trôû P3 ñeå thay ñoåi goùc ñieàu khieån. Quan saùt söï thay ñoåi tín hieäu ra treân
taûi trôû theo giaù trò P3/Vref. Xaùc laäp P3 töông öùng vôùi α= π/2 [rad]. Veõ daïng tín
hieäu Uz vaø Iz vaøo baùo caùo
c. Vaën bieán trôû P3 ñeå thay ñoåi α. ÖÙng vôùi moãi goùc ñieàu khieån, ghi giaù trò Uz
vaø Iz.R vaøo baûng soá lieäu trong baùo caùo.

2. Sô ñoà bieán ñoåi theá AC moät pha söû duïng Triac vôùi taûi RL.
a. Noái sô ñoà thí nghieäm nhö hình 4.7.
- Kieåm tra vieäc caáp nguoàn ±12V vaø GND cho Module ñieàu khieån.
- Caáp nguoàn 24VAC cho loái vaøo sô ñoà ñieàu khieån PEC-502. Chuù yù chieàu
noái X-Y töông öùng vôùi chieàu noái treân taûi.

Trang 26
TRÖÔØNG ÑH KYÕ THUAÄT COÂNG NGHEÄ TP.HCM TN ÑIEÄN TÖÛ COÂNG SUAÁT
KHOA ÑIEÄN – ÑIEÄN TÖÛ

- Noái choát Vrefo vôùi Vrefi ñeå ñöa theá ñieàu khieån goùc caét Vref vaøo caùc boä
so saùnh cuûa PEC-502
- Noái caùc loái ra OUT1/A-B vôùi caùc cöïc G vaø T1 cuûa Triac 1(PE-514).
- Noái taûi trôû R/PEC-522 vôùi Triac 1 vaø vôùi nguoàn AC theo hình 4.7
- Noái Po2 vôùi Pi1 ñeå kích Triac theo caû hai nöûa baùn kyø ñieän löôùi.

Hình 4.7: Sô ñoà bieán ñoåi ñieän theá AC 1 pha vôùi taûi RL

b. Söû duïng dao ñoäng kyù quan saùt daïng tín hieäu taïi loái vaøo vaø treân taûi R.
c. Vaën bieán trôû P3 ñeå thay ñoåi goùc ñieàu khieån. Quan saùt söï thay ñoåi tín hieäu ra
treân taûi trôû theo giaù trò P3/Vref. Xaùc laäp P3 töông öùng vôùi α= π/2 [rad]. Veõ daïng
tín hieäu Uz vaø Iz vaøo baùo caùo.
d. Vaën bieán trôû P3 ñeå thay ñoåi α. ÖÙng vôùi moãi goùc ñieàu khieån, ghi giaù trò α, β, ψ,
Uz vaø Iz.R vaøo baûng soá lieäu vaø bieåu dieãn keát quaû döôùi daïng ñoà thò.
e. Ñaët goùc ñieàu khieån baèng goùc tôùi haïn, veõ laïi daïng soùng Uz vaø Iz.R
f. Ñaùnh giaù keát quaû thí nghieäm.

Trang 27