BÖLÜM 25

ELEKTRK POTANSYEL Elektrik Potansiyel Enerji

„ Potansiyel fark ve elektrik potansiyel „ Elektrostatik kuvvet korunumlu bir
„ Düzgün bir elektrik alandaki potansiyel kuvvettir
farklar
„ Elektrik potansiyel ve nokta yüklerin „ Elektrik potansiyel enerji fonksiyonunu
oluturduu potansiyel enerji bu kuvvetle tanmlamak mümkündür
„ Elektrik potansiyelden elektrik alan elde „ Korunumlu bir kuvvetin yapt i
edilmesi
potansiyel enerjideki deiimin
„ Sürekli yük dalmnn oluturduu elektrik
potansiyel negatifine eittir
„ Yüklü bir iletkenin elektrik potansiyeli
„ Problemler

 ve Potansiyel Enerji POTANSYEL ENERJ DEM

„ ki plaka arasnda Sonsuz küçük bir ds yerdeitirmesi için, elektrik
düzgün bir alan var alan tarafndan yaplan i:
F ˜ ds q0 E ˜ ds
„ Yük A dan B ye Yük-alan sistemin potansiyel enerjisindeki azalma:
hareket ederken, dU - q0 E ˜ ds
üzerine i yaplyor Deneme yükünün A ve B noktalar arasnda
„ W =F'x=q Ex (xf – xi) yerdeitirmesi sonucu, sistemin 'U U B  U A
potansiyel enerji deiimi B
U = - W
„
'U -q0 ³ E ˜ ds
U = - q Ex (xf – xi) A

Bu çizgisel integral A ve B noktalar arasnda alnan

yola bal deildir.

Potansiyel Fark Potansiyel Fark, devam

„ Elektrik alann herhangi bir noktasndaki elektriksel „ Potansiyel ve potansiyel fark skaler
potansiyel: niceliklerdir
V = U / q0 „ Potansiyel fark birimi (VOLT)
„ Bir elektrik alanda A ve B noktalar arasndaki
potansiyel fark: „ V = J/C
'U B
'V VB  VA  ³ E ˜ ds „ Potansiyel fark elektrik alanla uzaklk
q0 A
birimlerinin çarpmna eit olduundan,
„ Potensiyel fark potansiyel enerjiden farkldr; elektrik alan birimi:
aralarndaki iliki;
'U q0 'V 1 N/C = 1 V/m
„ 'V = VB – VA= -Ex 'x
 Elektron Volt
„ 1 V büyüklüündeki potansiyel farknda
hareket eden bir elektronun kazand
veya kaybettii enerji olarak tanmlanr.
„ Normal atomlardaki elektronlarn enerjileri 10
larca eV dur.
„ Uyarlm elektronlarn enerjileri 1000 lerce
eV dur.
„ Yüksek enerjili gama nlarnn enerjileri
milyonlarca eV dur.
„ 1 eV = 1.6x10-19 C V = 1.6x10-19 J
Enerji ve Yük Hareketleri, devam
„ Elektrik alan aa doru ise; VB<VA
„ A dan B ye giden pozitif bir test yükü
elektrik potansiyel enerji kaybeder
„ A ve B arasndaki potansiyel fark:
B B B 'U
VB  V A 'V  ³ E ˜ ds  ³ E cos 00 ds  ³ Eds
A A A
„ E sabit olduundan, düzgün bir E
alanndaki potansiyel fark:
B ederse, (elektrik) potansiyel
'V  E ³ ds  Ed
A
ÖZET:
Pozitif yük hareketleri ve Enerji
„ Pozitif bir yük bir elektrik alana
yerletirildiinde
„ Alan yönünde hareket eder
„ Yüksek potansiyelli bir noktadan düük
potansiyelli bir noktaya hareket eder
„ Elektrik potansiyel enerjisi azalr
„ Kinetik enerjisi artar
Enerji ve Yük Hareketleri
„ Pozitif bir yük, elektrik alana zt yönde
hareket ettiinde elektrik potansiyel enerji
kazanr
„ Bir yük elektrik alanda braklrsa, kuvvetin
etkisiyle ivmelenir ve kinetik enerji kazanr
„ Kinetik enerji kazanrken, eit miktarda elektrik
potansiyel enerji kaybeder
„ Negatif bir yük, elektrik alana zt yönde
hareket ettiinde elektrik potansiyel enerji
kaybeder
Enerji ve Yük Hareketleri,
devam
q0 deneme yükü A dan B ye
giderse, potansiyel
enerjideki deime:
q0 'V q0 Ed
Pozitif bir yük elektrik alan
dorultusunda hareket
enerji kaybeder.
ÖZET:
Negatif yük hareketleri ve Enerji
„ Negatif bir yük bir elektrik alana
yerletirildiinde
„ Alana zt yönde hareket eder
„ Düük potansiyelli bir noktadan yüksek
potansiyelli bir noktaya hareket eder
„ Elektrik potansiyel enerjisi artar
„ Kinetik enerjisi azalr
„ A noktasndan B noktasna hareket ettirmek için
yük üzerinde i yaplmaldr
 Yükün Potansiyel enerjisindeki
deiim Bir nokta yükün potansiyeli
„ A ve B arasndaki potansiyel Potansiyel fark: rB
fark: rB
dr ke q º
B B VB  V A  ³ Er dr ke q ³ 2
'V  ³ E ˜ ds E ˜ ³ ds E ˜ s rA
r r »¼ rA
A A
„ VB=VC ª1 1º
„ Yükün potansiyel VB  V A ke q «  »
enerjisindeki deime ¬ rB rA ¼
'U q0 'V  q0 E ˜ s Bir nokta yükün r uzaklndaki
potansiyeli q
Ayn potansiyele sahip noktalarn sürekli dalmlarnn V ke
oluturduu herhangi bir yüzeye epotansiyel yüzey denir r

Elektrik Alan ve Elektrik Birçok nokta yükün elektrik

Potansiyelin Mesafeye Bamll potansiyeli
„ Üst üste gelme ilkesi uygulanr
„ Elektrik alan 1/r2
„ Birkaç yükün bir P noktasndaki toplam
ile orantldr
elektrik potansiyeli, her bir yükten ileri gelen
elektrik potansiyellerin cebirsel toplamdr
„ Elektrik „ Potansiyeller skaler nicelikler olduklarndan,
potansiyel 1/r ile cebirsel toplam kullanlr
orantldr
qi
V ke ¦ (25.12)
i ri

ki yükün Elektrik Potansiyeli ki yükün Elektrik Potansiyeli Enerjisi

Enerjisi hakknda
„ V1 bir P noktasnda q1 „ Yükler ayn iaretliyse, PE (U) pozitiftir
den ileri gelen elektrik „ Benzer yükler iterler
potansiyelidir. „ ki yükten birini dierinin yanna getirmek için
„ q2 yi sonsuzdan P sistem üzerinde pozitif i yaplmaldr
noktasna getirmek için „ Yükler zt iaretliyse, PE (U) negatiftir
gerekli i q2V1 dir. „ Kuvvet çekicidir
„ Farkl iaretli yükleri birbirlerine yaklarken uzak
„ Bu i, iki parçackl tutmak için i yaplmaldr
sistemin potansiyel
enerjisine eittir.
qq
PE U q2V1 ke 1 2
r