GJIMNAZI "SKENDERBEU"

PRESHEVË

PUNIM MATURE
L ë n d a: Gjuhë angleze

T e m a: Hamlet-William Shakespeare

M e n t o r, K a n d i d a t i,
Prof._______________ _______________,Kl.IV5
N.N. N.N.
P r e sh e v ë
2023
 PËRMBAJTJA
Faqja
1. Hyrje..........................................................................................................................................................3
2. Titulli i kapitullit të parë......................................................................................................................... 3
2.1. Nën titulli i parë i kapitullit të parë ................................................................................................ 4
2.2. Nën titulli i dytë i kapitullit të parë...................................................................................................... 5
3. Titulli i kapitullit të dytë............................................................................................................................6
3.1.Nëntitulli i parë i kapitullit të dytë.....................................................................................................7
3.2. Nëntitulli i dytë i kapitullit të dytë....................................................................................................8
4 . Kapitulli i tretë..........................................................................................................................................9
4.1. Nëntitulli i parë i kapitullit të tretë..................................................................................................10
5.Përfundimi................................................................................................................................................11
Shtojcë.........................................................................................................................................................12
Shtojca 1..................................................................................................................................................13
Literatura.....................................................................................................................................................14
Data e pranimit,komentimi, komisioni pyetës dhe nota e vlerësimit......................................................... 15

2
Çrregullimet e Gjumit Furkan Ibrahimi Kl. IV2

HYRJE
Të mirem me psikologji, të studioj psikikën njerëzore ishte dëshira ime më
e madhe, për këtë arsye dhe zgjodha për këtë punim lëndën e psikologjisë.

Në këtë punim mature dëshira ime ishte që t'iu paraqes temën gjumi dhe
ëndrrat.

Ketu do të ceki se ç’është gjumi, cilat janë çrregullimet e gjumit, pastaj do të

dal tek ëndrrat se ç'janë ato, do t'i përmendi gjithashtu ëndrrat si dëshira të
pavetëdijshme, ëndrrat dhe jeta zgjuar, dhe në fund do të ceki ëndrrat dhe
aktivitetin neural.

Arsyeja pse unë kam dashur t'ua paraqes këtë temë është se dëshiroja të i'u
jap përgjigje pyetjeve të cilët ia keni bër vetëvetës dhe shumicën e rasteve nuk
keni marrë përgjigje. P. sh se pse ne flemë?, pse shohim ëndrra?. Ne mendojmë
se biem në gjumë menjeherë pasi mbyllim sytë, por jo, në fakt ka 4 faza për të
hyrë në gjumë të thellë. Nje gjë tjetër qe do t'ua tregoje është gërhitja, ne kemi
plotë të njohur që gërhitin por, ne nuk e dimë që ata që gërhitin në gjumë kanë
dyfishin dhe trefishin e mundësive per vdekje.

Të gjitha këto gjëra do të dëshiroja t'ia qartësojë juve dhe vetës sime.

Preshevë,qershor 2023
Çrregullimet e Gjumit Furkan Ibrahimi Kl. IV2

GJUMI

Qeniet njerëzore e kalojnë rreth një të tretën e jetës së tyre në gjendjen e ndryshuar të
vetëdijes që është gjumi. Gjumi është një gjendje e natyrshme qetësie që karakterizohet
nga ulja e lëvizjeve të vullnetshme të trupit dhe në pakësimin e vetëdijes për mjedisin qe
na trethon. Ata që janë përpjekur të
qëndrojnë zgjuar për më tepër se 20 orë nuk e vënë aspak në diskutim domosdoshmërimë
e gjumit. Ka njerëz që thonë që nuk arrijnë të flenë, por kur janë vënë në kushte
laboratori është parë se flenë normalisht, por nuk janë te vetëdijshëm për këtë. Kur
njerëzve u ndalohet gjumi, ata e dëshirojnë atë njësoj si ushqimin apo ujin kur nuk e
kanë. Pushimi i thjeshtë nuk e zavendëson atë.
Askush nuk e di saktësisht pse duhet të flemë, edhe pse provat janë shtuar në favor te
faktit se gjumi ka një rol të rendësishëm për rikuperimin e qenieve si në planin fizik dhe
në planin mendor. Për shembull, është bërë një studim që ka treguar se gjumi, në masën
dhe cilësinë e duhur, forcon sistemin tonë imunitar duke bërë që të sëmuremi më pak. Ka
studime të kohëve të fundit që tregojnë se kur njerëzve u jepen për të zgjidhur probleme
të ndërlikuara dhe lejohen të flenë perpara zgjidhjes së tyre, ata japin zgjidhje më
racionale, se sa kur mbahen zgjuar. Ky studim i fundit mbështet idenë se gjumi i mirë rrit
aftësitë mendore dhe aftësitë krijuese të njeriut.
Gjumi duket se shkaktohet nga kimikati që çlirohet në mënyrë të natyrshme dhe që quhet
adenozinë. Për të përcaktuar nëse gjumi shkaktohet nga akumulimi i adenozinës,
studiuesit injektuan adenozinë te macet që kishin fjetur sa kishin dashur. Macet
menjëherë u përgjumën dhe EEG tregonte ciklin tipik të përgjumjes. Arsyeja e saktë pse
adenozina shkakton gjumë, nuk dihet ende, por vazhdimi i studimeve do të japë një ide
më të qartë të proceseve neurolo gjike që qëndrojnë në themel të nevojës për gjumë.

Preshevë,qershor 2023
Çrregullimet e Gjumit Furkan Ibrahimi Kl. IV2

DY TIPET E GJUMIT

Për herë të parë në vitin 1953 u emërtuan dy tipet e gjumit. Ky ishte viti kur Eugen
Aserinsky dhe Nathanail Kleitman të Universitetit të Çikagos njoftuan se periodikishtë
gjatë gjumit sytë lëvizin shumë shpejt, lart e posht nën kapake. Ky aktivitet i quajtur
LSHS (lëvizje e shpejt e syve), tregonte një tip gjumi që ishte shum aktiv krahasuar me
etapat e tjera më pasive të gjumit, të quajtura gjumi me LSHS (lëvizje jo e shpejtë e
syve). Deri në atë kohë , shumica e shkenctarëve e kishin konsideruar gjumin si një
fenomen plotësisht pasiv.

Etapat e gjumit LJSHS, EEG-të e trurit tregojnë se ka katër etapa të veçanta të gjumit me
LJSHS. Nganjëherë këto etapa quhen në mënyrë përmbledhëse gjumi me vale të
ngadalshme ose gjumi klasik, me që kjo është ideja klasike për atë çka është gjumi. Kur
të biem të flemë , çdo natë ne kalojmë nëpër secilën nga katër etapat e gjumit me LJSHS
para se të kalojmë në gjumin me LSHS. Pastaj kalojmë nëpër disa cikle të këtyre etapave
të gjumit para se të zgjohemi në mëngjes. Etapat e gjumit me LJSHS quhen etapat 1,2,3
dhe 4.

Etapa 1 është kalimi nga shtendosja te gjumi I plotë. EEG-ja karakterizohet nga aktiviteti
„theta" duke pasur një frekuencë prej 4-6Hc. Personi që fle është me përgjumje dhe mund
të ketë imazhe pamore që ngjajnë më tepër me halucinacione se sa me ëndrrat me sy
hapur. Ai mund të zgjohet me lehtësi dhe mund të ndikoj nga nxitës të jashtëm, si psh:
një telefon që tingëllon. EEG- ja e etapës 2 përmban po ashtu aktivitet "theta" dhe
karakterizohet nga boshte gjumi, që janë shpërthime te shkurtëra valësh prej 12-14 Hc.

Etapa 2 përmban gjithashtu komplekse-K që janë ngritje rënie të forta në EEG. Ne

kalojmë rreth 50% të gjumit tonë në etapën 2. Etapa 3 është një etapë kalimtare nga etapa
2 te etapa 4 në të cilën kalojmë rreth 10 % të gjumit por gjithashtu fillon të shfaqë
aktivitet delta që ka një frekuencë prej 1-3Hc. EEG- ja e etapës 4 e quajtur shpesh gjumë
I thellë perbëhet në masë 50 % nga aktiviteti delta. Karakteristika të caktuara janë të
zakonshme në gjumin me LJSHS . Çdo etapë e gjumit mund të identifikohet nga model i
saj dallues EEG-it. Valët alfa të gjendjes së gjumit te shtendosur janë të ndryshme nga
valet e mëdha ritmike delta të etapës 4. Modelet e LSHS të gjumit më afërsishtë
ngjasojnë me modelet e zgjimit, gjumi me LSHS mund të njihet si gjumi paradoksal.

Preshevë,qershor 2023
Çrregullimet e Gjumit Furkan Ibrahimi Kl. IV2

MODELET KOHORE TË GJUMIT

Kur na ze gjumi, ne kalojmë nëpër etapa të ndryshme te LJSHS drejt gjumit gjithnjë e më
thellë(Dement 1976). Etapa 1 zgjat pak minuta, të pasura prej disa minutash të etapës 2.
Ne ndodhemi në etapën 3 për rreth 10 minuta para se të hyjmë në etapën 4. Rreth 40
minuta pas fillimit të gjumit ne kalojmë nëpër etapat e gjumit me LJSHS në rendin e
anasjelltë (etapat 4,3 dhe 2). Afërsisht 1 orë e gjysëm pasi na ka zënë gjumi , ne kalojmë
nga etapa 2 në etapën LSHS (ose etapën 1-LSHS, që tani zë vendin e etapës 1). Periudha
e parë e LSHS mund të zgjasë rreth 10 minuta. Ky cikël përsëritet gjatë gjithë natës.
Gjatë pjesës së parë të natës, kalojmë shumë më tepër kohë në gjumin e LSHS, me
alternime të shkurtera me etapën 2. Në fund të periudhës së gjumit, ne mund të kalonim
60 minuta në një periudhë përfundimtare gjumi me LSHS.

Ndonëse ekzistojnë ndryshime të medha, shkencëtarët kanë zbuluar se shumica e

njerëzve paraqesin një model të përbashkët te fjetjes, gjatë gjithë jetës së tyre. I
sapolinduri fle deri në 16 orë në ditë zakonisht në seanca relative të shkurtëra të
shpërndara nëpër 24 orët. Në vitin e parë gjumi i natës me disa dremitje gjatë ditës ,
bëhen norme. Në moshën 2 deri 5 vjeçare fëmijët flenë reth 11 orë në ditë, duke përfshirë
edhe një sy gjumë prej 1 orë gjatë ditës. Gjatë moshës 6 vjeçare deri në 16 vjeçare koha e
përgjithshme e gjumit shkon nga mesatarisht gjatë pjesës më të madhe të moshës së
rritur.

NDERKOH QË NJERËZIT PLAKEN, EKZISTON TENDENCA QË TË

KANË MË TEPËR VËSHTIRSI PËR TË FJETUR. NË NJË GRUP 60
VJEÇARËSH NUMRI I ZGJIMEVE, GJATË NATËS ISHTE MJAFT I
MADH SE NË NJË GRUP 30 VJEÇARËSH. GRUPIT MË TË MOSHUAR I
DUHEJ MË SHUMË KOHË QË TA ZINTE GJUMI, AI ZGJOHEJ MË
SHPESH SPONTANISHT NATËN DHE NË TOTAL BËNTE MË PAK
GJUMË GJATË DITËS. GRATË KANË TENDENCËN QË TË JENË MË
REZISTENTE NDAJ NDRYSHIMEVE NË MOSHË SE SA BURRAT. NË
PËRGJITHËSI TË RRITURIT KANË RRETH PESË PERIUDHA LSHS,
ÇDO NATË KALOJNË DERI NË 2 ORË NË GJUMË ME LSHS. KJO
PERFAQËSON RRETH 25 % TË KOHËS SË TYRE TOTALE TË GJUMIT.
FËMIJËT E PORSALINDUR KALOJNË AFËRSISHTË 50 % TË KOHËS
SË TYRE TË GJUMIT NË LSHS. KJO ULET NË RRETH 30% NGA
MOSHA 2 VJEÇARE , DHE ARRIN PIKËN KUFI PREJ RRETH 25% SË
MOSHËS 10 VJEÇARE.

Preshevë,qershor 2023
Çrregullimet e Gjumit Furkan Ibrahimi Kl. IV2

4.1. NËNTITULLI I PARË I KAPITULLIT TË TRETË

Teksti

Preshevë,qershor 2023
Çrregullimet e Gjumit Furkan Ibrahimi Kl. IV2

5. PËRFUNDIMI

Teksti

Preshevë,qershor 2023
Çrregullimet e Gjumit Furkan Ibrahimi Kl. IV2

SHTOJCA

Shtojca 1

Preshevë,qershor 2023
Çrregullimet e Gjumit Furkan Ibrahimi Kl. IV2

LI TE RAT U RA

1. Dr.Pajazit Nushi,Psikologjia e përgjithshme,Prishtinë,2002

2.

3.

Preshevë,qershor 2023
Çrregullimet e Gjumit Furkan Ibrahimi Kl. IV2

Data e pranimit të punimit: ______________ ____________________

/Nënshkrimi i mësimdhënësit-mentorit/

Komisioni pyetës:
Kryetari _______________
Pyetësi _______________
Anëtari _______________

Komentimi:

Data e mbrojtjes: _____________ Nota__________ (___)

Preshevë,qershor 2023