\',) .

,'
í
;

I
L.
)

Í2 % CENTS
2e DRUK

AM STE"RDAI'4
FREDERIKSPLEIN
I SEPT. '/* 1 OCT' 1939
 GIDS
voor de
SP O ORWEGTENTO ONSTELLING

,,DE TREIN I839-I939'

Frederiksplein Amsterdcrm
8 September trm I October 1939

Geopend :
op alle werkdagen vcm
1Ol7 en vqn 1923 uur;
op Zondcg vcm 13-23 u.
Toegcmgsprijs:
Volwqssenen..,CIcts-
Kinderen . 25 cts..
Voor gÍoepen
specicle lqrieven.
TELEFOON 31664
 EERE-COMITE.

Jhr. Mr. D. J. DE GEER Voorzitter van den Raad van Ministers,

Minisier van Financiën en Minister van
Staai.

Dr. H. COLIJN Oud-Voorzitter'van den Raad van Minis-

ters eÁ Minister'van Staar.

DT. J. VAN DEN TEMPEL Minister van Sociale Zaken.

Prof. Mr. C. P. M, ROMME Oud-Minister van Sociale Zaken.

lr. J. W, ALBARDA Minister van Waterstaat.

Mr. Dr, lr. J. A. M. VAN BUUREN Oud-Minister van Waterstaar,

Mr. J. A. DE WILDE Oud-Minister van Financiën.

A. O. H. DYXHOORN Minister van DeÍensie.

Dr. J. J. C. VAN DIJK Oud-Minister van DeÍensie.

Mr. Dr. A. BARON RóELL Commissaris der Koningin in de provincie

Ncordholland.

Jhr. Mr. Dr. L. H. N. BOSCH RIDDER

VAN ROSENTHAL Commissaris der Koningin in de provincle
Utrecht.

Dr. W. DE VLUGT Burgemeester van Amsterdam.

f

Dr. J. E. BARON DE VOS VAN

STEENWYK Burgemeester van Haarlem.

Mr. Dr. G. A. W. TER PELKWIJK Burgemeester van Utrecht.

Mr. Dr. G. VAN DER MEULEN President-commissaris van de N.V. Neder.

Iandsche Spoorwegen.

Proi. Dr. lr. J. GOUDRIAAN Jr. President-directeur van de N.V, Nèder-

landsche Spoorwegg"n.

GOTTFR. H. CRONE Vcorzitter van de Karner van Koophandel

en Fabrieken voor Amsterdam.
 UITVOEREND COMITE.

F. VAN MEURS Wethouder van Amsterdam,

Voorzitter.
Jhr. lr, E. VAN HEEMSKERCK VAN Siadsingenieur, Amsterdam,
BEEST Onder-Voorzitter.
lr. E.'DE KRUYFF Leider van het Gemeentelijk Bureau tot
besiri.jding van de Werkloosheid, Amster-
dam. - Aíd. Industrie,
Secreta ris- Pen n i n gmeester.
Mr. P. J. MIJKSENAAR Leider van het Gemeentelijk Bureau iot
bestrijding van de Werkloosheid, Amster-
dam. - AÍd. Propaganda.
Drs. D. J. WANSINK Secretaris van de N,V. Nederlandsche
Spoorwegen, Utrecht.
J. W. WILLEMSEN Voorzitter van het Amsterdamsch Cen-
traal Comité voor Jongere Werkloozen.

ALGEMEEN COMITE.

F VAN MEURS, Wethouder van Amsterdam,

Voorzitter.
Jhr. lr. E. VAN HEEMSKERCK VAN Stadsingenieur, Amslerdam,
BEEST Onder-Voorzitter.
lr, E DE KRUYFF Leider van het Cemeentelijk Bureau tol
bestrijding van de Werkloosheid, Amster-
dam. - AÍd. Industrie,
Secreta ris- Pen n i n g meester.
J J. M H. N. A.SSEI-BERCHS Directeur van het Nederlandsch Spoor-
wegmuseum, Utrecht.
G. BAAS Kzn. Oud-Wethouder van Amsterdam.
lr. J D. M. BARDET AÍdeelingsche{ 1e klasse bi1 de Neder-
landsche Spoorwegen, Amsterdam.
Mr. H A. VAN BEUSEKOM Administrateur van de aÍdeeling Publieke
Werken der Cemeentesecretarie van
Amsterdam.
E, BOEKM,I N Weihouder van Amsterdam.
J VAN DER BURG Secretaris van den Amsterdamschen
Christelijken Besturenbond.
Dr. R. V. G. CLAEYS Directeur van het Gemeentelijk Bureau
van Siatistiek, Amsterdam.
Mr. A LE COSOUINO DE BUSSY Voorzitiec van het Genootschap Art'
stelodamum, Amsterdam.
W. F. DETIGER Directeur der Gemeente-arbeidsbeur+
gemeentelilk gedelegeerde bil het Am'
sterdamsch Centraal Comité voor Jongere
werkloozen.
J ENTE HooÍdinspecteur,. Adjunct-CheÍ ran ien
Dienst van het vervoer bij de N-V-
Nederlandsche Spoorwegen, Utrechl
1

Dr. J. EIJKMAN Lid der Commissie voor de werkobjecten

van het Amsterdamsch Centraal Comité
voor Jongere Werkloozen.
lr. W. A. DE GRAAF Directeur van den Dienst der Publieke
Werken, Amsterdam,
Mr. G. M. GREUP Secretaris van de Kamer van Koophandel
en Fabrieken voor Amsterdam.
W. J. HESELAARS Lid der Commissie voor de werkobiecten
van het Amsterdamsch Centraal Comité
voor Jongere Werkloozen.
G. W. F. VAN HOEVEN Directeur van den Socialen Jeugddienst
van het Departement van SocialJZaken,
's-Gravenhage.
A. HOLLAAR Gemeentelilk Inspecteur van het Onder-
wijs, Gemeentelilk gedelegeerde bil het
Amsterdamsch Centraal Comité voor
.longere Werkloozen.
D. HUDIG Voorzitter der Vereeniging tot Bevorde-
ring van het Vreemdelingenverkeer
,,Amsterdam".
lr. W. HUPKES Directeur van de N,V. Nederlandsche
Spoorwegen, Utrecht.
C. R. T. BARON KRAYENHOFF Eere-Voorzitter der Algemeene Neder-
landsche Vereeniging voor Vreemdelin-
genverkeer, Wassenaar..
Mr. G. C. l. D. KROPMAN Wethouder van Amsterdam.
A. VAN DER LAARSE Administrateur van de AÍdeelino Maat-
schappelilke Steun ter Gemeen'tesecre-
tarie van Amsterdam,
lr. P. LABRIJN Hooídingenieur, Adjunct-Cheí van Dienst
bii de Nederlandsche Spoorwegen,
Utrecht,
W. J. B. VAN LIEMT Wethouder van Haarlem.
Mr. S. J. VAN LIER Gemeeniesecretarls van Amsterdam.
lr. W. MAAS GEESTERANUS Voorzitter der Nederlandsche Maat-
schappij voor Nilverheid en Handel,
Departemént Amsterdam.
lr. TH. M. B. VAN MARLE Voorzitter van den Spoorwegraad, In-
specteur-Generaal van . het Verkeer,
's-Gravenhage,
.P. MOLTMAKER Voorzitter van den Personeelsraad der
N.V. Nederlandsche Spoorwegen, Utrecht.
Mr. P. J. MI.jKSENAAR Leider van het Gemeentelijk Bureau tot
bestrijding van de Werklooshetd, Amster-
dam. - Aíd. Propaganda.
Dr. lr. J. G. J. C. NIEUWENHUIS Voorzitter van de Nederlandsche Ver-
eeniging voor Tramwegen en Autotrans-
porldiensten, Rotterdam.
,t.. W. g. OUENDAG Lid der Commissie voor de werkobjecten
van het Amsterdamsch Centraal Comité
voor Jongere Werkloozen.
G. P. J. VAN OVERBEEK Voorzitter der Vereeniging ,,De Amster-
damsche Pers".
 5

lr. A. PLOMP HooÍdingenieur, CheÍ van de werken

Noord bil de N.V. Nederlandsche Spoor-
wegen, Utrecht.
S. RODRIGUES DE MIRANDA Oud-Wethouder van Amsterdam.
TH. ROSSEN Secretaris van den Ned. R.K. Volksbond,
Amsterdam.
JAC. RUSTICE Wethouder van Amsterdam.
lr, W. F. H VAN RIJCKEVORSEL Directeur van de N,V. Nederlandsche
Spoorwegen, Utrecht.
Jhr W. J. H. B SANDBERC Conservator der Gemeente-musea, Am-
sierda m.
Mr. H. J. SILVERGIETER HOOCSTAD Administrateur, HooÍd der AÍdeeling
Vervoer en Milnwezen van het Departe-
ment van Waterstaai,'s-Gravenhage.
J J. SWENS Voorzitter van de Kamer van Koophandel
en Fabrieken voor Haarlem en omslreken'
H. F. TIMMERMANS Secretaris van den Personeelsraad der
N.V. Nederlandsche Spoorwegen, Utrecht.
H. J. VERSTEEC Hooídcommissaris van Politie, Amsterdam.
W. VAN VLIET Penningmeester, plv. Voorzitter, van het
Amsterdamsch Centraal Comité voor
Jongere Werkloozen.
B. DE VRIES Secretaris van den Amsterdamschen
Bestu u rdersbond.
Drs. D. J. WANSINK Secretaris van de N.V. Nederlandsche
Spoorwegen, Utrecht.
P. A. WIEGERSMA Voorzitter van den Bestuurdersbond
,,Amsterdam".
J. W. WILLEMSEN Voorzitter van het Amsierdamsch Cen-
traal Comité voor Jongere Werkloozen.
J. W. C WOLTERBEEK A{deelingscheÍ 1e klasse bi; de N.V.
Nederlandsche Spoorwegen, Utrecht.
Drs. J. C. VAN WIJK Secretaris van het Amsterdamsch Cen-
traal Comité voor Jongere Werkloozen.

ARCHITECT VAN DE TENTOONSTELLING: MART STAM.

MAATSCHAPPIJ TOT EXPLOITATIE VAN BOCKEN'S

TENTOONSTELLING-, FEESTGEBOTIVEN & KERMI$
^A.TTRACTIES N. V.
Teleloon 385 Hebnond
Exploitatie en verhuur van moderne Tentoonstellinfs- en
Feesthallen van 30O tot 4000 vierk. m. oppervlakte per hal.
Leverancier van deze Sroote tentoonstellingshal De Treín.
 'l

EEN WERKOBJECT VOOR JEUGDIGEN.

De herdenking van het 100-jarig besiaan van
de spoorwegen was een welkome aanleiding
voor de organisatie van een tentoonstelling be-
treÍÍende de ontwikkeljng van het spoorweg-
verkeer hicr te Iande, De oobouw dier tentoon-
stelling was op zijn beurt een welkome gelegen-
heid voor de tevrerkstelling van jeugdige
werkloozcn uit Amsterdam. Ziedaar het op hei
eerste gezicht vreemde verband iusschen deze
gebeurtenis en het Departement van Socialc
Zaken, een verband, waaraan 100 laar geleden,
naar men mag aannemen, wel niet gedacht zal
zijn en waeraan hopeli;k over 50 of 100;aar,
als weder een jubileum gevierd wordt, evenmin
gedacht zal worden.
i yl
Pio^Í;.Mi
Thans lissen de omstandigheden echter .o.,
\Jud-l"lrnr:ter: van
^ :?Yl^
)ocrale zaken
dat de werkloosheid op u""l gebeurtenissen
mede haar stempel drukt. Zoo ook op dit eeurvÍcest.
Het komt eT op aan, de ongunstige omstandigheden vrn dezen i:'d zocveel
mogelilk ten goede te keeren en zoo kon deze tentoolstc ling, die als normaal
object in dezen abnormalen tijd bezwaarli;k uitgevoerd had !<unncn wcrden -
wegens de hooge kosten - tot stand komen, dank zij hei bestaande app:raat
van den Socialen .Jeugddienst.
Toen dan ook een aanvrage voor de uitvoering van dit obiect met behulp van
jeugdige werkloozen werd ingediend en een raming werd overgelegd, waaruit
bleek, dai hiermede voor een groot aanial jongens een jaar werk verbonden was,
heb ik gaarne goedkeuring aan deze wijze van uitvoering gehecht en uit het
voor dit doel beschikbare crediet een Rilksbildrage in de kosten willen toezeggen.
Temeer was ik hiertoe bereid, omdat hiermede gelegenheid tot werk geboden
werd, waardoor de jeugdige werkloozen hun vakbekwaamheid konden ontwikkelen,
gelegenheid kregen tot zinrijk werk, hetgeen aan de deelnemers zelÍ bevrediging
moest schenken, omdat zij onder hun handen iets zagen oprijzen, wai tot hun
verbeelding sprak,
In alle opzichten strookt dit object dan ook met de normen, welke aan het werk
ten behoeve van de jeugdige werkloozen redelijkerwijs gesteld kunnen worden.
Thans kan de bezoeker zich overtuigen oÍ dit geld nuttig besteed is, oÍ
met behulp van jonge Amsterdamsche werkloozen iets tot stand gebracht
ls, dat inderdaad gezien mag worden, oÍ hun handen tot nut der maatschappr.l
gebruikt kunnen worden. Voor wie het nog niet wist, moge deze tenloonsteiling
een sprekend bewijs zijn, dat het werk ten behoeve van de jeugdige werkloozen
zlch niet slechts ten doelt stelt deze jonge menschen van de straat te houden,
maar hen ook onder alle opzichten als bruikbare menschen voor de samenleving
te bewaren en te vormen. ln hoeverre dit doel bereikt wordt. kan de bezoerer
zelí beoordeelen.
lk moge tot besluit den wensch uitspreken, dat ook de werkgevers, die deze
tentoonstelllng bezichtigen, de inrichting ervan zullen bezien als een prestatie
mede van die jeugdigen. Het moge hun een spoorslag zijn om bij in dienstneming
van krachten rekening te houden met die jeugdige werkloozen, die de voor hen
georganiseerde instellingen bezoeken, niet alleen in Amsierdam maar ook
in

plaatsen van ons land. Op die wijze toch zal het ondernemend initiatieÍ
andere
van het gemeentebestuur van Amsterdam niet slechts - en dit hoop ik van
harte - aan de stad volledig ten goede komen, doch ook aan hen' die onder den
druk der tijden hun jeugdige werkkracht ter beschikking stelden Voor een werk,
dat om zijn belangrijkheid de aandacht en bewondering van ieder Nederlander
ten volle weard is.

HOOFDSTAD EN SPOORWEGEN.
Toen in de dertiger jaren van de vorige eeuw
de spoortrein zijn intrede in de wereld deed,
ontbrak het n.iet aan enthousiaste bewonderaars
van de vinding, die als een symbool van den
vooruitgang werd beschouwd; voor dezen be-
teekende het nieuwe vervoermiddel een over-
winning van den mensch op de natuur. Maar
sceptici, die aan de locomotieÍ geen groote
toekomst beschoren zagen, haar een modegril
van den dag waanden en verkondigden, dat zi.i
weder het veld zou moeten ruimen voor de
in den loop der eeuwen door het gebruik ge-
ijkte vervoermiddelen, lieten zich evenmin on-
betuigd. Dr. W. DE VLUGT,
Wil behoeven in dezen strijd der meeningen Burgemeester van Amsterdam
geen partij meer te kiezen.
De spoortrein heeít de overwinning behaald, een ommekeei in de wereld,
immers een omwenteling op sociaal en economisch gebied, te weeg gebracht,
Toch kunnen wij het standpunt der pessimisten begrijpen, wanneer wij het treintje
zien, dat rondom het tentoonstellingsterrein rijdt en een getrouwe nabootsing is
van den eersten trein, welke den dienst tusschen Amsterdam en Haarlem onder-
hield. ZekeÍ, die trein ging vlug, volgens velen te vlug, zoodat het een waagstuk
was, daarin plaats te nemen. Maar . . ' . de inconveniënten waren niet gering,
regen en wind, stoÍ van den weg, rook en smook van de locomotie{ moesten
de reizigers trotseeren.
Hoe primitieÍ doet ons dit eerste treintje aan, eens geprezen als een wonder
der techniek.
Er ligt een wereld tusschen dit treintje en den modernen diesel oÍ den D-trein,
die belde op de tentoonstelllng zijn opgesteld.
Deze tentoonstelling laat zien, hoe de techniek stap voor stap terrein won en
telkens een verdere volmaking wist te bereiken.
Zij toont ons de ontwikkeling van de tractie en hoe de verbetering van den
spoorweg zelÍ en de beveiliging daarvan' hand aan hang gingen. Zil licht ons
in over den invloed, welken het spoorwegverkeer op de welvaart uitoeÍent als
opdrachtgever en stimulans van vele bedrijven; zij geeÍt een overzicht van en
een lnzicht in het ingewikkelde apparaat, dat de spoorwegen in de loop der
 8

laren zijn geworden, een machtig uurwerk, waarin elk radertje zíjn eigen beteeke-
nis heeÍt en voor het regelmatig loopen van het geheel niet kan worden gemist.
Beschouw eens aandachtig de ingenieuze maquetten van het station Zwolle en
van de beveiliging der spoorwegenl
Hler màg niets haperen; in het kunstig systeem mag geen schakel niet oÍ verkeerd
functioneeren.
De spoorwegen zijn een technisch bedrijí; maar achter de machine staat de
mensch, die deze heeÍt uitgedacht oí bedient. ook in een spoorwegbedrijÍ, hoe-
zeer dlt ook is gemechaniseerd, is menschellke arbeid een machtige Íacior.
welnu ook op deze zijde van het bedrijí uárt op deze tentoonsteÍing het voile
licht; aan opleiding, ontwikkeling, zorg voor behoud en bevorderin-g van de
gezondheld wordt aandacht gewljd.
Aldus is deze tentoonstelling tot een leerrijk geheer geworden, waarop geen
enkele tak van het bedrijÍ wordt verwaarloosd.
Het was voor het tentoonstellingscomité geen gemakkelilke taak, een ook
voor den
leek begrijpelijk overzicht samen te stellen van een zoo ingewikkeld bedrijf, als
de Spoorwegen zijn. Vele maanden van hard werken zijn hiervoor noodig ge_
weest; een groot aantal jongelieden kon worden tewerkgesteld.. Het inrichten
van de lentoonstelling schonk dus reeds aan velen de vreugde van den arbeid.
Moge zij ook zelÍ aan het doel beantwoorden, dat de organisatoren zlch daarvan
hebben voorgesteld, nl, het geven van een inzicht in de ontwikkeling van het
moderne spoorwegbedrijíl
Dit wensch :k het tentoonstellingscomité van harte roe.

SPOORWEGEN, LAND EN VOLK.

Allerwegen wordt deze m:and het Íeit herdacht,
dat de Spoorwegen in ons land honderd jaar
bestaan.
Een eeuw geleden bracht deze nieuwe tech-
nische vinding op transportgebíed een ware
omwenleling teweeg in handel en verkeer, door_
dat ongekend groote arbeidsgebieden door de
Invoering van de spoorwegen ontsloten wer-
den.
De spoorwegen hebben als een modern voort-
brengsel van den modernen tijd, als een
eÍÍiclént en snel vervoermiddel gezegevierd en
met hun overwinning verdween de romanfiek
van de in den ouden tijd gelieÍde trekschult en
dillgence.
PROF. Dr. lr.
J. GOUDRIAAN,
Van de groote technlsche ontwikkeltng der
spoorwegen In den loop van deze honderd President-directeur der N.V.
laar, van hun vooraanstaande positie, vergeleken
Ned. Spoorwegen.
 9

met verschlllende andere landen, van hun groote beteekenis voor de welvaart van
ons land wil deze tentoonstelllng een beeld geven.
Men stapl wel eens wat al te lichtvaardlg heen over de groote beieekenis van
de :poorwegen voor ons land en volk.
Daarom vooral ls het, aígescheiden nog van andere sociale redenen, bilzonder
loe te juichen, .dat hei Rilk en de Gemeente Amsterdam de tentoonstelling
,,De Trein 1839-1939" hebben willen organiseeren.

Nijvere jonge handen vonden er langen tijd werk' Dat stemt tot verheugenis en
dankbaarheld.
Maar ook mogen wij ons eÍ over verheugen, dat zich thans een gelegenheid voor
het Nederlandsche volk voordoet om zich de groote waarde van zijn spoorweg'
bedrilÍ te realiseeren, om van zeer nabij kennis te nemen van de vele {actoren,
waarmede in het belang van reizigers en vervoerders door de bedrijÍsleidlng
rekening moet worden gehouden.
Moge deze tentoonstelling U overtuigen van de moeililkheden, die moeten worden
opgelost wil het bedrijf, dat ons volk nimmer zou kunnen ontberen, zijn voor-
aanstaande positie handhaven en U tegelilke*ijd de groote mogelilkheden doen
zlen, welke de spoorwegen nog voor de toekomst bieden.
Nieuwe tijden zullen den spoorwegen nieuwe mogelilkheden ontsluiten, zullen
veranderingen, verbeteringen en nieuwe toepassingsvormen brengen; zij zullen
echter de ijzeren sporen niet kunnen doen verdwijnen, wanneer zij deskundlg
en volgens gezonde bedrijÍs-economlsche grondslagen worden geleid en beheerd,
Wil zullen met al onze medewerkers trachten het Nederlandsche spoorwegbedrijf
te maken tot het beste ter wereld. Maar wij kunnen daarin alleen slagen, wan-
neer wij daarbij gesteund worden door de sympathie en het vertrouwen van het
geheele Nederlandsche volk.
Wanneer deze tenloonstelling tot resultaat heeÍt, dat de lieíde van het Neder-
landsche volk voor de Nederlandsche Spoorwegen wordt versterkt, dan zal het
doel van deze tenloonstelling ten volle zijn bereikt.
10

Eleclrische VerÍmalerij
STAPPER d KOEMAN
AIITSTERDAITI
Kínkerstraat 224126 Amstelveeascheweg 192
FABRIKANTEN VAN ESKALIN. EN SENKA-VERVEN
Leverden ook aan deze Tentoonstellíng hun producteo
ESKALIN en SENKA worden uit prima lroadstollen bereíd en
ziin duurzame en flanshoudendè verver
LE VER I N G DOOR HET GEHEELELAND.
Kleurkaart met prijsblad worden Éaarne op aarvraag toegezondea,

Door Amsterdcrm per

Trcrm en Autobus
DAGKAARTEN 20 RTTTEN ............... Í 0.t5
5 RITTEI{I(AARTEN
met overstapbevoegdheíd' ,, 0.50
5 KORTE TRÀIECTEN ............i........ ,, 0,25

Een exemplaar ,,TARIEVEN" met kaart van het Tramnet

en aanduiding van de Bijzondere gebouwen en beziens-
waardigheden, wordt op aanvraaf aan het Hoofdkantoor
der Gem. Tram, Stadhouderskade 1, gaarne toegezonden,
 1t

EEN INLEIDEND WOORD.

Een groote klok, wier itrakke wízers zooveel-uur-en-zooveel-minuten aanwiizen,
een sein, dat op veilig staat en een man'in-uni{orm, die zijn machtigen arm in
de hoogte steekt, zijn oogenschilnliik voldoende om Uw trein stipi op tiid te
doen vertrekken.
De locomotieÍ en iender, de bagagewagen, zooveel rijiuigen eerste, zooveel
tweede en zooveel derde klasse, de machinisten, conducteur, e.a. wachten op
U en U vindt hen klaar, om op tijd de reis te beginnen.
U aanvaardt dat waarschilnlilk als zeer vanzelÍsprekend en vindt het zóó logísch'
alsoí er op dat moment geen andere trein en geen ander traject meer bestaat.
- Utrecht, mevrouw? Drie over half, tweede perron west.
,,En de volgende?"
- Over dertig minuten. Er gaat elk halÍ uur een sneltrein.
Rotterdam 12.43 uur
Groningen 7.59 uur
den Helder 23.37 uur
Vlissingen 9.10 uur
U hebt er waarschiinlijk nog nooit bij nagedacht, wat er allemaal aan vast moet
zitten, voordat de machinist de remmen los kan gooien,
Daar merkt het publiek nooit iets van, omdat die heele organisatie dag in, dag
uit, jaar in, jaar uit zonder haperen marcheert. Als het uur van vertrek voor
den trein geslagen heeÍt, kan hil ziln reis aanvaarden, omdat de trein er in de
gewenschte samenstelling staai, omdat hii voldoende kolen en water heeft, omdat
het betrokken personeel aanwezig is.
En zoo rijden er duizenden treinen op één dag.....
Die spoorwegen nu bestaan dit laar honderd jaar, Een eeuw geleden - om
precies te zijn: op 20 September 1839 - vertrok het eerste treintje, puffend
en steunend, van Amsterdam naar Haarlem. ledereen vroeg zich aí, oÍ hil oolt
Haarlem halen zou.
Hij hééít Haariem gehaald, al duurde het lang. Hil heeít zich zelís gehandhaaíd
en zijn activiteit verhoogd. Tensloite is hil de voorvader geworden van een zeeÍ
groot en zeer sterk geslacht.
Naarmate de jaren versireken, zijn de treinen er steeds jeugdiger, krachtiger
en {risscher gaan uitzien, werden ze sterker, sneller en veiligerl
NÈ, na honderd jaren, rijden dag en nacht de machtige machines door het heele
land tot ver daarbuiten en iedereen vindt dat de gewoonste zaak van de wereld.
Vernuítige breinen hebben door de jaren heen gewerkt aan de volmaking van
treinen en Iocomoiieven, aan den weg, waarlangs die treinen snellen en aan
het systeem van lichten en ijzeren armen, die bevelend wenken, oÍ de veiligheid
gebiedt te stoppen oÍ dat men door kan rijden . . . . met honderd-en-zooveel-
kilometer oer uur.
frequentie, snelheid, comÍort, alles goed en vrel, maar eerst . . . . . de VEILIG
HEID
Doch ook in economisch opzicht pasten de spoorwegen zich aan de omstandig-
heden van het oogenblik en aan de eischen van het publiek aan. Voor hen,
die dag in, dag uit voor zaken door het larld moeten reizen, kwamen er de
abonnementen, waarmqe men voor ongeveer één gulden per. dag zooveel kan
12

DE GROOTSTE EN GOEDKOOPSTE SPECTAALZAAK

in Electrísche Treínen: Márklin, Amerikaans en Frans
fabrikaat, vanaf I 7.95 compleet met rails, waÍions en
transformator, tot Í 265,-,
I$T/IJ ALLEEN
GEVEN DRIE MAANDEN GARANTIE !
IMPORTEUR VAN DE BEKENDE ,,LIONEL"
automatisch voor- en achteruit rijdend, compleet met
transformator, drie waglons en rails met hlemmen f t5,75.
MODEL. LOCOMOTIEVEN
EL raíls 10 ct en 15 ct, El, wíssels f 1.25, enz,
AÍdeeling Gloeilcmpen S.X.T. gcrsgevuld
s0 75 en 200 KAARS: 30 CENT
- 100
3OO-KAARS 65 CT, 4OO KAARS 85 CT,
ALLÉÉN: RAADHUISSTRAAT 39 BIJ DEN DAITI,

NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK N.V.
HOOFDKANTOOR
IÍEERENGRACHT 580AMSTERDAI}T
:=
HANDELS. EN BEDRIJFSCREDIETEN
EFFECTEN
conPoNs
DEPOSITO .

INCASSO
VREEI}TDE VALI'TA

ALIE BANKZAKEN
77 VESTTGINGEN IN NEDERLAI{D
 l3
trekken, als men rnaar wil. Voor Íorensen kwamen er trajectkaarten voor een
week en een maand. Voor hun huisgenooten tien-ritten-boekJes en voor dc
klnderen.goedlioope schollerkaarten, Voor vacantlegangers werden vacanile- en
retour-vacantiekaarten Ingevoerd; ook achtdaagsche . abonnementen en zomeÍ-
retourc, dle dertig dagen geldlg zljn. Voor vereeniglngen en organisaties werden
aantrekkelilke gezelschapstarieven ontworpen en speèlale lage prijzen werden
yastgesteld voor groepen kinderen.
En last but not least kwamen er de zoo gewenschte weék-eind-retours en wordl
er ilvertj aan een algeheele wijziging van de larievenpolitiek - die een aan-
zlenlilke verlaging van reiskofren beoogt - gewêrkt.
De tweede eeuw wordt nu ingegaan en het ls goed, dat men dan eens even
stilstaat bij hetgeen in de a{gelogpen honderd jaren kon worden bereikt.
U zult tildens Uw rondgang door de tgrttoonstelling machtige machines zien.
interessante cijÍers, indrukwekkende statistieken.
U zult, na dit alles gezien te hebben, wellicht zeggen; dat heb ik me eigenlijk
nooit gerealiseerdl
Dat kan zijnl

Het om deze reden, dat deze tentoonstelling werd ingericht: om U een

is. Juist
beeld te geven van de ontwikkeling en de beteekenis van dat enorme bedrijÍ,
waar meer dan dertigduizend landgenooten op het oogenblik arbeid vinden.
dat macl'itige bedrijÍ, dat Nederlandsche Spoorwegen heet en dat het naiionaal
bezit ls van het geheele Nederlandsche volk. - Dus ook van Ul

EEN RONDGANG OVER DE TENTOONSTELLING.

Kleurige vlaggen en wit-roode seinpalen wijzen er reeds in de verie op, dat op

de plaats, waar eens het Paleis voor Volksvlilt stond en straks Amsterdams nieuwe
raadhuis zal verrijzen, een bizondeie gebeurtenis plaats vindt.
Eijna tweehonderd jonge mannen van het Amsterdamsch Centraal Comltó
voor Jongere Werkloozen zijn maandenlang - onder leiding van architect Mart
Stam, in samenwerking met den Dienst der Publieke Werken der gemeentc
Amsterdam en met de Nederlandsche Spoorwegen - aan den arbeid geweest on
eàn tentoonstelling, het eeuwfeest van de Nederlandsche Spoorwegen waardig,
te scheppen,
Er is hard en met animo gewerkt, Wie ihans de gebouwen, gazons en paden ziet,
kan zich moeililk meer indenken, hoe een halÍ laar geleden deze ruimte een
iroostelooze vlakte was.
Een bizondere attractie vormt zeker het treintje, natuurgetrouw gecopieerd van
het model, dat in 1839 voor het eerst de verbindinq tusschen Amsterdam en
Haarlem tol stand bracht.
Maar allereersi zal elke bezoeker zi.jn schreden, over de hooge luchtbrug, richten
naar de 3000 m2 groote tentoonstellingshal, Waar eèn schat van maquettes, Íoto's.
teekeningen, enz. het machtig spo'orwegbediijÍ in zijn historischen groei uitbeelden.
 /;'-
L_// 7 . .2
t ,a/
Jec/tnuzrt
utffoz

vóón alles' eilig

-@.."1, Z 7 o, //"
o o o
",
on 'rry) oo* * -Z'9
nemslang e n
vloeFen
lochlstFlpp€n
walenslangen
sloonrslangen
@. á./* nà"/"n áè á -Z'g
íon zzo/e- erào/t/"//"* à eem zaa.a,-
oooz á /"y" /*oá*/ oo-
,á2
líFgdesleln's
leclrnlsch nubber

I.edesleiÍl d.n Haas

L
 15

IN DE TENTOONSTELLINGSHAL.
Onmiddelliik nadat de bezoéker, via de 4 meter hooge toegangsbrug, de ergen-
lijke tentoonstellingshal is binnengetreden, bevindi hil zich op het bordes,
van waaraí men een schitterend overzicht heeÍt op de uilgestrekte ruimte,
waarin tientallen maquettes, íoto's, graíische voorstellingen, enz. zijn onder-
gebracht.
De groote hal, waar een éénrichtingsverkeer de tienduizenden bezoekers op
vlotte wijze rondvoert, biedt een uitgebreid overzicht van de geschiedenis van
het 100-jarig spoorwegbedrijí. Een beknopte samenvatting van de transport-
middelen, welke aan het mcderne spoorwegverkeer vooraígingen, treít men even-
zeer aan.

Zes hooÍda{deelingen vragen de aandacht:

l. Het Yervoer vóór 1839.

ll. De spoorwegen in Nederland: 1839-1939.
lll. De ,,ijzeren weg" van vandaag.
lV, Het moderne spoorwegmaterieel,
V. De spoorwegen als opdracht- en werkgevers.
Vl, Spoorwegen ên ,,service".

AÍdeeling l. Het yervoer vóór 1839.

Bij het betreden van de hal ,trekt al direct een groote aardbol de aandacht, met
het opschri{t: ,,Hierop wonen wij, mengchen".
Dan volgen aíbeeldingen, welke toonerí, hoe de mensch oorspronkelilk de lasten
op rug oÍ hooÍd droeg; hoe vervolgens het ,,sleepen over den grond", de slee
deed onlstaan.
Een paar primitieve booten brengt de meest oorspronkeliike wijze van vervoer
te water in herinnering. Een kleln model van een boomstam-kano met uitlegger,
a{komstig uit Nieuw-Guinea, geeít een indruk hoe het kanotype zich ontwikkelde.
De verdere evolutie van het vervoer te water wordt nu voorbilgegaan tot aan
de trekschuit.
De trekschuit werd als transoortmiddel voor lasten en later ook voor het vervoer
van personen vele eeuwen gebruiki, tot op den dag, waarop de spoorwegen
haar taak overnam.
Het vervoer te land geschiedde oorspr-onkeli;k door het dragen van lasten op
den rug; later werden de dieren als iransportmiddel ingeschakeld, zoowel voor
vrachten als voor personen. Personenvervoer in draagstoelen bleel nog zeer lang
voortbestaan.
Diverse typen draagstoelen illustreeren een en ander.
Aan de ontwikkelingsgeschiedenis van het wiel wordt eveneens eenige aandacht
besteed. Zooals de primitieve booten oorspronkelilk uit boomstammen werden
vervaardigd, zoo werd ook het wiel, uit den ruwen stam gehakt. In een lateren
tijd moet het schilíwiel gekomen zijn, vervaardigd uit gekloo{de oÍ gezaagde
plank;n.
o

.)
t6

Dan volgt een lmllatie van een Chineesch wiel van een interessante primitieve
constructle; dit ls waarschUnltlk als een ove(gang naar het spaakrad te beschouwen.
Over de ontwlkkehng van het voertulg worden voorts biizonderheden aangeduid
Een sjees op 2 wlelen,,voor smallere beurzen" (circa,l7O) en een ,,dlllgence',
voor 8 personen (eveneens cbca 1770), De oudste wagens hadden Eeen veeren
en reden over weeke landwegen; toen de geplaveide wegen ontstonden, werd
het noodlg de koetsen In riemen en veeren op te hangen. De diligence ontstond,
de voorlooper van den stoomwagen op ralls.
Enkele voorbeelden toonen de ontwikkeling van het particuliere vervoermiddel
- de mooie sjees en de statige koets - waarnaast we dan zien ontstaan, den
postwagen en de dihgence met vaste diensten voor de burgers, die zich niet de
weelde van een eigen rijtulg konden veroorloven. (staatsierijtuig ter besch.ikking
gesteld door Baronesse van Haersolte van Heeckeren).
Het ls typeerend voor ons land, dat bij de diligence ook een vaste dienst voor
de trekschulten bestond. De slechte toestand van de wegen en diiken was on-
getwijíeld oorzaak, dat de trekschuit zoolang in eere bleeÍ. T.wee kaarten geven
een Inzlcht in den íeitelijken toestand der diligence- en trekschuitdiensten In
Nederland omstreeks 1800. Een paar costuums geven een nadere karakteristiek
van de tijden, waarin onze voorouders zich van de genoemde vervoermiddelen
bedienden. (Model van de trekschuit ter beschikking gesteld door het Scheepvaart-
museum).
Een mijnwagentje (een copie naar het origineel uit het Verkeersmuseum te
Berliln; 15de eeuw) geeít aan, hoe uiteindelijk het wiel langs vaste, eÍfen banen
werd gevoerd. Zelís het primitieve wissel is dan reeds bekend.
Feiteliik is hiermede de ontwikkeling van de rails begonnen en voor den bezoeker,
die zich voor techniek Interesseert, wordt dit duidelilk gemaakt door een serie
van 9 railtypen, op ware grootte. Vóórdat de eerste trein tusschen Amsterdam
en Haarlem reed, had de rail dus reeds een heele oniwikkeling doorgemaakt.
De ontdekklng van de stoomkracht, van de stoommachine bevorderen de ont-
wikkeling van het verkeer in hooge mate.
Een groep van íotograÍisch vergroote aÍbeeldingen gee{t een beeld van de
vele pogingen op het gebied van mechanisatie van het vervoer, die in dit kort
tijdsbestek werden ondernomen.
Dan volgt een heele serie van inieressante stoomwagens, die door den Engetsch-
man Stephenson tusschen 1815 en 1835 gebouwd werden. Het behoeÍt dan ook
niet te verwonderen, dat de eerste locomotieven, die hier te lande dienst deden,
aíkomstig waren uit Engeland en - evenals de eerste wagons
- door een
buitenlandsche íirma geleverd werden.
Een,,draisine", de {iets in haar primitie{sten vorm, mocht in deze aÍdeeling nrer
ontbreken. (Model ter beschikking gesteld door den heer Hogenkamp te Maarssen).
Allengs worden in Engeland, Frankrijk, Duitschland en België proeven met
locomotieven genomen en omstreeks 1840 zien wij de eerste spoorlilnen ontstaan,
die straks tot een dicht net zullen uitgroeien. Een kaart uit het jaar 1840 geeít
dit duidelilk weer.
Enkele {otograíische vergrootingen, naar teekeningen van den bekenden Franschen
caricaturist Daumier, geven een inzichi in de geestesgesteldheid van den burger,
beducht voor het,,,stoompaard", uit het begin van de vorigè eeuw.
NIilIBRAilDT THIATIN
Het theater dcr goede films
Vanaf l5 September:

,,ALARM"
Een spannende Ufa-detective-film

Vanaf 22 September:

,,GRENSPATROUI[[E"
Een uitstekende Tobisfilm. Strijd met smokkelaars.
Zeldzaam mooie Ski-opnamen.

Vanaf 29 September:

OOES WAR EIIVE RAASCHENDB

BALLNACHT"
De groote Ufa-film met ZARAH LEANDER.
Muziek van TSCIIAIKO\VSKY

Teatooostelliog
De tien dagbladen van

IIE ARBEIDERSPER$
bereíken een gezo.menlijke oplage van

5.000 exemplcrren
o Volksblad
a Voorwaarts o Volksblad voor Groningen
o Vooruit o Volksblad vo<.,r Friesland
o Utrechts Volksblad o Volksblad voor Gelderland
o Zaans Volksblad o Voiksblad voor Twente

Ee n, lande lii ke versp r eid i ng met b ii z o nd e r e p ub lic ite it sw aar de

II.U. DE ARBEIDERSPERS
Hekelveld 15, Amsterdam-Centrum Telefoon 32ó00

BIPOLIN DE ïTERELDVERMAARDE
LATTYERFO n Se ë u e naar d e, duur zaamheid

Nederlandsch
í_xFi Fabrihaat

R.IPOLIN - EXPRESS
(Synthetisch)
- sneldrogend
OOK VOOR SPOORWEGRIJTUIGEN,
TRAI|IWAGENS, A.UTOBUSSEN, ETC,
DE AANGEV/EZEN VERF,
NAAML, VENN, ,,LE RIPOLIN'' AI}TSTERDAM
 r9

AÍdeeling ll. De spoorwegen in Nederland: 1839-1939.

Allereerst zijn het de railtypen, die in deze aÍdeeling de aandachi vragen.
Naarmate de snelheden en de gewicht van het materieel toenamen, iraden
duideli.lke veranderingen op.
Trein- en locomotieítypen uit de jaren 1839, 1845, 1Bó0, 1890, 1914 en 1924
wilzen op een voortdurende ontwikkeling.
Niet minder interessant is de uitbeelding van het spoorwegnet. Kaarten van
ons land uit de jaren 1845, 1860, 1890, 1914 en 1921 geven dit duidelijk weer.
Gelilktildig met de ontwikkeling der spoorwegen vindi die van de teleÍonie en
telegraÍie plaats. Vele andere uiivindingen houden met de ontwikkeling van
het spoorwegverkeer gelijken tred. Ter nadere iypeering van den tijd, waarin
treinen, railpro{ielen en stationsgebouwen onistonden, zijn voorbeelden van
kleeding uit die jaren aanwezig. Ook ziet men hier de eerste ílets en andere
objecten uit dien tijd.
Men ziet hier ook de z.g. open remstoel, die nog toi 1910 op de goederentreinen
in gebruik was. Vooral in de wintermaanden was het voor het personeel bijna
ondoenlilk uren lang op zoo'n open remstoel plaats te nemen. ZelÍs het beste
schoeisel en de dikste jassen boden onvoldoende beschutting tegen de koude.
Het is in deze aÍdeeling, dat evenzeer - aair de hand van kaarten - een
overzicht wordt geboden van de oniwikkeling van Amsterdam zèlÍ. Hoe de stad
bij de opening van het eerste station,,De Eénhonderd Roe" er uitzag, hoe Amster-
dam zich na de opening van het Noordzeekanaal in 187ó ontwikkelde, dit alles
vindt men hier overzichteli,;k aangegeven.
Een groote luchtÍoto van Hollands grootste station, het Ceniraal-Station te Amster-
dam, sluit - met een {otomontage van stationsgebouwen en seinhuizen - deze
a{deeling aí.

A{deeling lll. De ,,ijzeren weg" van yandaag.

Deze aÍdeeling opent met een kaart van ons land, waarop de spoorliinen rn
verschillende dikten zijn aangegeven. Onze spoorwegen kennen drie typen rails,
welke allen - bevestigd op biels - hier te zien zijn.
Bij de tegenwoordige groote snelheden is het railprofiel een zcer belangrilk
onderdeel van den ijzeren weg,
Hier wordt den bezoeker duidelilk gemaakt, dat het bi1 groote snelheden nood-
zakelilk is, de rails in de bochten eenigszins schuin te leggen. Dit geschiedt op
de volgende manier. De bezoekers kunnen een wijzer zóó plaatsen, dat deze
een bepaald snelheidscijÍer, b.v, B0 km per uur, aanwijst; vervolgens kan men
dan door aan een andere knop ie draaien de z,g. ,,straal" van de bocht aangeven.
Hierna begint automatisch op een schema een lampje te branden, bi1 het cilÍer,
dat uitdrukt op welke hoogte de rails in de bocht moeten worden gelegd,
Hei wissel, een hoogst belangrijk onderdeel van den,,ijzeren weg", komt hierna
aan de beurt.
Nadat de bezoeker in de hisiorische a{deeling reeds met het principe van her
wissel heeíi kennis gemaaki (mijnwagentje 15de eeuw), ziet hij hier een gewoon
en een meer geper{ectionneerd wissel op één tiende van de ware grootte.
Na kennismaking met de werking van het wissel, leert men de bediening van
een aantal wissels en de daarbil behoorende signalen kennen.
 20

Enkele meters verder worden de seinen en de beteekenis van de verschillende

seinbeelden verklaard. Men zal ontdekken, dat er een zeer groot aantal maat-
regelen geiro{{en wordt om de veiligheid der reizigers te verzekeren en dat
het maken van Íouten bij het stellen van seinen en wissels automaiisch voorkomen
'wordt.
Fen sprekend voorbeeld van automatische beveiliging is het Ílikkersein, dat in
de hal is opgesteld en parallel geschakeld met de kreine signalen van een
maquette,
Een lichtsein en een armsein, parallel geschakeld met kleine seinen der maquette,
ter demonstraiie van seinbeelden, trekken hierna de aandacht.
Tegenover de groote maquette, welke allerlei mogelilkheden laat zien (o.a. krui-
singen, brug, station, a{takking, overweg, enz.) is een andere geplaatst, welke
voornameli;k de werking demonstreert van hei apparaat op het station, dat in
contact staai mei de toestellen, welke op de posten aan weerszijden van een
station zijn opgesteld. Mooie werkstukken van de jongere werkloozenl
Een volgende maquette, de ,,rangeerheuvel", laat zien hoe men bt1 de spoor_
wegen het groote aantal wagens van een goederentrein rangeert, practisch komt
het neer op het ,,sorteeren" der wagens en het verdeelen over een groot aantal
sporen, Deze maqueite Íunctionneert geheel automatisch en stelt de bezoekers in
de gelegenheid ie kiezen op welk spoor de wagens gegroepeerd zullen woroen.
Tegenover deze rangeerheuvel, trekt nu ter linkerzijde een brlna g m2 groote
kaart van Amsterdam de aandacht. Deze laat de sporenbundels zien, welke in
het Amsterdamsche Centraalsiation liggen.
Het is deze bundel met seinen, wissels, seinhuizen, enz., werke den toeschouwer
een duidelilk beeld geeít van den omvang van de tientallen technische vragen,
eischen en problemen, welke het moderne spoorwegwezen stert, vooral ten
aanzien van de veiligheid.
Dit emplacement maakt echter nog slechts een klein deel uit van de organisatie
van het geheele spoorwegnet rondom de stad.
Een groote overzichtskaart van Amsterdam toont, hoe een reeks van emplace-
menten om en nabil de stad een belangrijke taak heeít te vervullen.
In deze groep treíi men evenzeer een maquette van het bilna voltooide Amstel-
station aan met de daarioe behoorende omgeving, Het geeít een enkel detail
uit de genoemde Amsterdamsche overzichtskaart en schenkt tevens de overtuiging,
dat de spoorweg met zijn tunnels, bruggen en stationsgebouwen niet meer be-
schouwd moet worden als een noodzakelilk kwaad, dat landschaps- en stedeschoon
beder{t, maar veeleer als het zenuwcentrum, waar alre vitare punten samenkomen.
vervolgens passeert men een wand mei foto's van onze berangrijkste bruggen.
Zeker, er zijn elders grootere bruggen gebouwd, maar toch zal ieder, die een
blik slaat op deze groep iot het beseí komen, dat Nederland op dit gebied veel
heeít tot stand gebracht. ons land met zijn vere waterwegen bezit een zeer
groot aantal bruggen, welke in het landschap een belangrijke ror spelen.

AÍdeeling lV. Het moderne spoorwegmaterieel.

Allereerst valt in deze aídeeling de doorsnede van een moderne locomotiel op,
waarvan alle onderdeelen door electrische lampjes zijn aangegeven.
De bezoeker, nieuwsgieríg naar het interieur van de groote, gigantische
rocomotie{,
 i,::i:iiÍ'

MAAR IN DE AETTÍER
REIZEN WIJ PER'AVRO I
Reizen per AVRO ook dát is
,,veilig-vlug-voordelig" !
Yeilig: omdat U door 'de mooie Radio-
Bode, AVRO's eigen programmablad,
niets mist van al het Éoede, dat er
wordt uitgezonden . .,, .

Vlu!: omdat d,eze riik-Éeschakeerde

Radio-Bode U direct de weg wíjst in ile
aether en U alle biizonderheden ver'
- de vele belanÉrijke AVRO-
telt over
uitzendin{an vaa de week,',,,
Voordelíg: omdat het rendement van
Uw bijdra{e, uítgerekend naar de maat-
staf van verkregen verstrooiin$, lerins
en inlormatie per uitzenddaf, bij geen
enkele omroep zó {unstif is als bij de
AVRO,

WORDT AVRO LUISTERVINK I stort Uw luistervink-biidraÉe

op Gíro 128000, AVRO, Amsterdam
- en laat U tevens noteren
als abonné op de Radio - Bode : slechts I 3.- per halfiaar I
 26

0t$Pill
CULEMBORG
ÀÀN HEÏ ELECTilSCHE MIDDEN-
NET DER NEDERIÀNDSE SPOOR-
wEciËN
ÀMSTERDÀM
DEN HAÁG
ROTTERDÀM
MEUBELEN VOOR
WOONHUIS EN
KÀNTOOR - GISO-
LÀMPEN - BRONS-
WERKEN - ENZ.

met vergelijkende cij{ers uii den tijd van de postkoets en de moderne Diesel wordt
duidelilk gemaakt.
op iwee overzichteli.ike kaarten zijn de ontspanningsgebieden van ons land aan-
gebracht en wel zóó, dat de eerste kaart de gebieden geograÍisch aanduidt (strand,
duin, heide, bosch), terwill de tweede kaart de bevolkingscentra geeÍt en doet
zien hoe die centra in het onspanningsverkeer zijn ingeschakeld.
Als besluit van deze a{deeling tre{Íen wij een groote maquette van het emplace-
ment Zwolle aan. De op de minuut geregelde treinenloop wordt hier gedemon-
streerd en het zal zeker voor velen een verrassing zijn te zien met welk een
accuratesse de spoorwegen voor een goed iunctionneeren van den dienst oo de
emplacemenien zorgen.

AÍdeeling Vl. Spoorwegen en ,,service".

wil men zich een beeld vormen van de dichtheid van het Nederrandsche spoor-,
tram- en autobusnet, dan kan men de kaarten raadplegen, welke in deze afdeeling
daarover gegevens veistrekken.
op de eerste kaart zijn de spoorlijnen met d,e aansluitende tram- en buslilnen
aangegeven, lerwijl de tweede kaart een +ypisch beeld brengt van de belasting
der verschillende trajecten. Zoowel het per:rnen- als het goederenverkeer worden
onder de loupe genomen. Daar vooral de zalerdag een zeer drukke dag in het
Nederlandsche Spoorwegverkeer is, worden omtrent de zaterdagsche belasilng
der trajecten biizondere gegevens verstrekt.
In deze aÍdeeling wordt eveneens aan de hand van een kaart duidelilk getoond,
welke gedeelten van het net reeds geëleciriíiceerd zijn. Tevens worden omtrent
de liln Amsterdam-Rotterdam, welke de drukste van het Nederlandsche Sooor-
wegnet is, vele interessante cii{ers medeoedeeld.
 27

Het personenvervoer kan worden onderverdeeld zóó, dat de verschillende soorten

reizigers in percenlages zijn uitgedrukt.
Men ziet hier aÍbeeldingen van den,,beroepsreiziger", den,,íorens", den
,,vacantiereiziger" en last but not least van den gewonen individueelen reiziger,
met vermelding van hun proceniueel aandeel in het reizigers-ccntingent.
Van vele Nederlandsche stations gaan doorgaande rijtuigen naar een groot aantal
buitenlandsche plaatsen. Welke plaaisen dit ziln, kan men hier zien op een kaart,
welke de trajecten mei gekleurde Iilnen en licht;es aangeeÍt.
Foto's en cijÍers geven daarnaasi een duidelilk inzicht in de moeiliikheden, die de
spoorwegen te overwinnen hebben bil massavervoer, Men kan hier zien hoe door
de juiste opstelling der wachtende treinen, de bezoekers-stroom kan worden
opgeva ngen.
Het moderne goederenverkeer wijkt radicaal a{ van hei oude systeem met de
,,irapjestreinen". Men ziet hier hoe een snelle disiributie verzekerd wordt
door 38 plaatsen als centra te kiezen, van waaruit de goederen, na met den
nachttrein te zijn aangekomen, in de ochtenduren worden gedistribueerd.
Ook de spoorweg-autolaadkist wordt op het terrein gedemonstreerd, terwijl het
principe ervan in deze aídeeling wordt toegelicht.

OP HET BUITENTERREIN.

Wie, nog onder den indruk van het machtig geheel, dat de Nederlandsche spoor-
weg in ons naiionale volksbestek vormt, de tentoonsiellingshal verlaat, ziet zich
aanstonds honderd jaar in de geschiedenis teruggeplaatst.
Daar staat vóór hem het eerste station van Nederland, ,,De Eénhonderd Roe",
zorgvuldig gecopieerd naar oude prenten.
Van dit primitieve station vertrok op 20 September 1839 de eerste trein, bestaande
uit locomotieÍ, tender en drie wagens.
Neen, U vergisi U niei! Daar komt inderdaad ook de eerste trein in levende
lilve aan, wederom getrouw naar de werkeli;kheid gecopieerd. Stokers en overig
treinpersoneel, in kleedil-1839, staan ter beschikking voor een rit rond het terrein.
Menig bezoeker zal ziqh aívragen wat de,,paal" bil het staiionnetje beteekent.
Het is een seinmasi met seinbladen, welke herinnert aan den iijd, waarin de
berichten nog van wachter tot wachier moesten worden doorgegeven. Op de liln
Amsierdam-Haarlem stonden desiijds niet minder dan 21 wachtersl
Tegenover het ,,station" bevindt zich de ,,openlucht-bioscoop", waar 's avonds
korte Íilmpjes worden vertoond, welke betrekking hebben op het spoorwegbedriií,
met al, wat daaraan vast zit.
Al spoedig komt de bezoeker nu bij het overdekte perron, waarbij het meest
moderne materieel, waarover de Nederlandsche spoorwegen beschikken, staat
opgesteld.
Aan de linkerzijde van het perron ziet men een electrischen 3-wagentrein, zooals
deze op het ,,middennet" gebruikt wordt, alsmede een Diesel-mechanisch motor-
rijtuig.
Aan de rechterzijde gaat de bezoeker langs een modernen D-trein, die uit de
volgende wagens is samengesteld: een locomotieí, een nieuw salonrijtuig
De belangrijkste reis.
Op goed geluk gaat geen verstandig mensch op reis,
Hij voomiet zich tijdig van vele papieren,
tracht al wat wétenswaardig is omtrent het doel van zijn
reis, tevoren te achterhalen,
neemt alle voorzorgen om dit doel veilig te bereiken.
Voor onbelangrijke reizen doet hii dit alles,
voor belanfríjke reizen desnoods nog meer I
belan{rijk zijn rcizen van weken of maanden,
reizen naar alle oorden der wereld.
reizen rond de wereld.
De belangrij kste reis
is het menschenleven,
is de reis, die begint op de wereld,
maar haar einddoel vindt in een Betere Wereld i
de reis van het tiídelijk leven,
door den dood.
naar het Eeuwige Leven.
De reis door het leven ís Seen zwerftocht zonder bestem-
minS,
de reis door het leven is Seen tocht naar een donkeren
afgrond,
de reis door het leven moet leiden naar het
EEI.IV/IGE LICHT.
DaaroÍn
deze reÍs maakt {e zeker niet op goed gelulÍ,
deze reis vraagt de stren$ste voorzorgen
om veilig het goede einddoel te bereiken.
De waarborÉen. daartoe zijn:
den weg volgen, dien God wíjst,
verwerpen, wat níet leidt naar het doel,
willen leéen naar Gods uil en wet.
DE REIS DOOR HET LEVEN
MOET LEIDEN
NAAR GOD,
Katholíek Comité van actíe ,Voor God",
Postbus 2, Heemstede
 I
(Wagon Lits), een slaaprijtuig (Wagon Lits), een restauratierijtuig (Mitropa) en
een personenrijtuig.
Alle rijtuigen, inclusieÍ de locomotieÍ, zijn voor het publiek toegankelijk. De
locomotieÍ is zóó opgesteld, dat men de werking van de geheele machine te
zien krijgt.
Door de samenwerking van Spoorwegen en A.T.O. kon hier een overzicht gegeven
worden van het vrachtvervoer van huis tot huis; ook de moderne auto-laadkist is
hier te bezichtigen.
Dan trekt een modern seinhuis de aandacht, een zeer bilzonder seinhuisl Het
is namelilk in tegenstelling met allJandere - toegankelilk voor.... ledereenl
-
Bovendien, de toestellen in het seinhuis kunnen de bezoekers zèlí bedienen,
Éaarbil men de werking van wissels en signalen kan controleeren en de auto-
matische beveiliging der ioestellen, duideliik naar voren treedt.

Stands vragen Uw aandacht.

Gelegen tusschen de tentoonstellingshal en het perron van het buitenterrein,

trekken een viertal íleurige stands de aandacht.

De stand van de Nederlandsche Reis Vereeniging is ingericht

als het station, waar de geslaagde vacantiereis met de N.R.V. begint. Interessante
gegevens omtrent de vereeniging, welke 24 Maart 190ó werd opgericht en nu
33 aÍdeelingen met ó0.000 leden telt, met eigen kantoren te den Haag, Amsterdam,
Rotterdam en Utrecht, treÍt men er aan.

Op den stand der Íirma S' van Embden, Kalverstraat 4-8, Amsterdam-C,
is een compleet miniatuur-spoorwegnet, zoowel voor spoor O, spoor OO, als
het nieuwe Amerikaansche HO aanwezig. Alles wordt van één centraal punt uit
bediend; men ziet een 8-tal treinen door het landschap schieten, automatisch
aan de stations stoppen, seinen verspringen, enz, Niet alleen voor kinderen,
maar ook voor amateurs en modelbouwers een buitengewoon inieressant schouw-
spell Daarnaast trekt een attractieve prijsvraag de aandacht'
De íirma Merkelbach en Co, Kalverstraat 30, Amsterdam'C, richtte
een stand in met electrisch miniatuur-spoorwegmaterieel. Daarin toont zij zoo-
wel zeer vroege modellen van bilna 100 jaar geleden als moderne siroomliintypen.
De verschillende modellen van electrische locomotieven en spoorwagens, onder-
gebracht In een íraaien stand, zullen jong en oud interesseeren'

De N.V, Magazij n ,,De Bi1 enkor{", Amsterdam-C, exposeert moderne

reisbagage en doelmatige reiskleeding:
Eenige bijzonderheden.
De beide íirma's, welke in samenwerking met de aídeeling ,,Beplaniingen" van
den Dienst der Publteke Werken te Amsterdam voor het íleurige en kleurige
gedeelte der expositie zorgden, verdienen zeker vermelding.
De kweekersfirma Felix en Dilkhuis te Boskoop heeÍt twee terreingedeelten
beplant, waarvan één, dicht bij den ingang, met coni{eren en groenblilvende
planten. Uit haar rijke plantencollecties koos zii Íraaie exemplaren, welke bewijzen,
 ZOO TTIZHN ÏI/IJ
@g-l
-'
met de moderne treinen der
NEDERLANDSCHE SPOORWEGEN

met een moderne reisuilrusting van

Ziet de stand op het tentoonstellingsterrein.

Felix & Dijkhuis

KVEEKERS SIERPI.ANTEN
VAN S INDS I 887
Bosk oop
PLANTEN VOOR UW TUIN van het betere 6!enre,
door ons zorgvuldig op6lekweeht tot praóhtig"
exemplaren.
AANLEG EN VERANDERING van groote en kleíne
tuinen, parken, plantsoenen, rosariums, euz,
ADVIEZEN, ONTTTERPEN EN KOSTENBEREKENING,
Onze Wínterharde Tuíncamelíans,,Ellendee"
ontvingen een getuígschrift van winterhard-
heid van de Koninklijke Maatschappii voor
Tuinbouw- en Plantkunde.
D: _b"Zplli11É op het terr.ein der Spoorwegtentoonstelling
'DE TREIN 1S39-1939" is uitgeuoerd ioor de Fi;;Z
FELIX & DIJKHUI-S TE BOSKOOP,
 31

dat een groepeering van groenblijvende planten buitengewoon sierlijk kan werken
en door verscheidenheid van kleur en vorm een levendig aanzien kan geven.
Een ander gedeelte vormt een sierlijke tuin met vijver. Interessante plantensoorten
zijn hier te zien. De vijver met mooie waterlelies en rotsplantjes langs den oever,
benevens een paar fonteinen, geven een gevoel van frischheid, dat weldadig
aandoet.

Aan de firma C a r l e é te Haarlem werd de opdracht verstrekt een beplanting

met duizenden der mooiste dahlia's uit te voeren. Men ziet er ve'e nieuwe soorten,
zooals Julius Bunge, Helly Boudewijn, Nieuw-Amsterdam, Bim-Bam, Carpe-Diem
en vooral ook mooie laagblijvende perkdahlia's. Ongetwijfeld draagt deze kleurige
aankleeding van het terrein er toe bij de aantrekkelijkheid van de tentoonstelling
te verhoogen.

Het behoeft niet verder toegelicht te worden, dat men voor de tentoonstellings-
bezoekers een café-restaurant met terras heeft ingericht. Het zal menigeen
ongetwijfeld aangenaam zijn, na de vermoeienissen van het tentoonstellings-
bezoek, een oogenblik verpoozing te vinden temidden van groen en bloemen.
V o o r grootere groepen van scholieren is een speciale zaal aanwezig, waar deze
vlug en voordeelig — geheel in spcorwegtrant dus — kunnen koffiedrinken.

Ten slotte de N.V. ,,Het Perzische T a p ij t h u i s", voorheen E. Perez,

Singel 480-482 te Amsterdam, heeft de aankleeding van de ontvangruimte, tijdens
het bezoek van H.M. de Koningin, belangeloos uitgevoerd.

DE

COMPAGNIE INTERNATIONALE DES WAGONS-LITS

et des G R A N D S E X P R E S S E U R O P É E N S nodigt U uit
tot een bezoek aan het slaap- en het
Pullmanrijtuig, geëxposeerd op deze
tentoonstelling.
De f r a a i e i n t e r i e u r s geven den
reiziger een gevoel van behaaglijkheid
en rust, waardoor het reizen per
trein tot een onverdeeld genot wordt
gemaakt.

Reist daarom met de Pullmantreinen en de slaaprijtuigen

der C O M P A G N I E I N T E R N A T I O N A L E D E S W A G O N S -
L I T S en wanneer ge iets meer wilt weten van de tarieven
en de dienstregeling, wendt U dan tot de kantoren van
WAGONS - LITS / / COOK :
AMSTERDAM: Vijgendam 10 en Tulpplein 1 (i/h Amstel Hotel)
D E N H A A G : Hoogstraat 17.
34

. . P R O V I N C I A L . E N O O R D B R A B A N T S C H E
E N ' SH E R T O G E N B O S S C H E C O U R A N T "
O P G E R I C H T IN 1 7 7 1 ,
bestrijkt van uit '-sHertogenbosch geheel Oostelijk Noord-
brabant, en heeft daar meer dan 160 agentschappen gevestigd.
Wie zich in deze streek vestigt,
abonneert zich op de „PROVINCIALE".
Wie het koopkrachtige publiek in deze streek wil bereiken,
A D V E R T E E R T in de „PROVINCIALE".
UITG.! J . J, A R K E S T E Y N & Z O O N
Kerkstraat 54, 's-Hertogenbosch, Tel. 5941

PECK&Co.
A M S T E R D A M
Irisiormalorei)
VOOR BEVEILIGING IN
LEVEREN ALLE
GIETIJZEREN KASTEN,
Gereedschappen voor opstellmg in de open
BENOODIGD IN lucht.
N.V.
HET
TRANSFORMATOREN-
Spoorwegbedrijf en
Scherp APPARATENFABRIEK
concurreerende
prijzen. „TRANnr
Karperwcg 37-41
VRAAGT
Amsterdam-Zuid
PRIJSCOURANT
Telefoon 96511-96610

W A A R O M adverteert elke neringdoende middenstander

van EINDHOVEN in het EINDHOVENSCH D A G B L A D ?
Omdat hij uit ondervinding weet, dat dit blad voor hem
het meest geschikt is !
G E E N R E C L A M E - CAMPAGNE IS C O M P L E E T ZONDER DIT
MODERNE, G O E D - G E O U T I L L E E R D E G R O O T E DAGBLAD

EINDHOVENSCH DAGBLAD
KEIZERSGRACHT 2 — EINDHOVEN — T E L . 2824-2825
Het OUDSTE en meest populaire dagblad
van Eindhoven en Oost-Noordbrabant.
 35

IYa Proza: Poëzie

nà ,,DE TREIN" ncrcrÍ
tflt|JflillPfll[]ll 3

De Dchlicrtentoonstelling in het
Vondelpcltk.
GEOPEND TOT BEGIN OCTOBER
dagetíihs van 9.30 - 24 ntat
Zondags van 1G-18 en van 20-24 u..

TOEGANGSPRIJS 25 CENTSN TEN BATE VAN

Ieugdige Werkloozen
o,l. v, de Stíchting ,,Practisch ïíerken Amsterdam",

7 K,M. str, lengte slnoraílst

gelascht volgens de
Alumínothermísche methode.
Reeds sedert meer dan 35 iaren
toegepast bíi r

TRAM'OTEGEN,
SPOORTTEGEN,
LOKAALSPOOR- EN TRAM-
WEGEN,
Ongeëvenoorde loschuerbindingen.
OOK BII DE NEDERTANDSCHE
SPOORWEOEN IN TOEPASSINO.

Technisch Burecru I. DUIKER.

Ingenieursburecru
RIJNSTRAAT 30-32 's-GRAVENHAGE
Vertegenwoordigers voor Nederland en Koloniën der
firma Elektro-Thermit G,m.b.H., Berlin-Tempelhof.
 Natuurlijk
gebruikt een modern bedrijí als dc
Nederlandschc Spoorwcgcn
óók moderne dakbcdekking n.l.

ETERNIT goffptaten
Th.J.t.v.d. BERG n.u. - EteÍnit-specialisto
Rotterdom - Amsterdom - Hoorlem - Schiedom

REINIGINGS-
De snelste berichtgeving,
CENTRALE
N.V.
de uitvoerigste artikelen De Ruyterkade t4l - 142
en de interessantste foto's Teleloon 48375
vindt U in: SCHOONMAAKBEDRIJF
GLAZEMTASSCIIERIJ
We @elegrsst
ilffiilil
de dagelíjksche vriend van
ruim 100,000 betalende
Iíijbeheeren het dagelijks
inwendig schoonhouden van
abonné's. vele kantofen, o,a. van al
de gebouwen der Ned.
Spoorwegen te Amster-
dam.

N. V. Stcrlen Steiger .Hollqnd"

Stclen Steigers en Tribunes.
BETROUWBAAR GOEDKOOP
EN VLUG OPGEBOUVD.
NIEI.ITVE GRACHT 53
HAÁ,RLEM
TE,L,10682
Uw trein staat ltlaar en, dus ook Uus
Rtf illtflJ-t(0tf tR !

AMSTERDAM:
Kalverstraat 128 - 130
Kalverstraat 173
Bilderdijkstraal ll2
Overtoom 454
van Baerlestraat 84
Adm. de Ruyterweg 61
DEN HAAG:
Spuistraat 19
Veenestraat 5
ARNHEM:
Ketelstraat 4
NIJMEGEN:
Broerstraat 34
HAARLEM:
Groote Houtstraat 18 A
ROTTERDAM:
Hoogstraat 221
GRONINGEN:
Heerestraat 58
TILBURG '
Heuvelstraat 92
EINDHOVEN I
Rechtestraat 15
FABRIEK EN HOOFD.
KANTOOR.
Borgerstraat 11 te
Amsterdam,

UW REIS BEGINT BIJ

ilililuÉt0
ondvacrrt door Havens en Grclchten
DUUR DER VAART ONGEVEER 1'l' UUR,
PRIJS f o.Is PER PERSOON KINDEREN f o.4o
speciale kortíng.
Voor spoorwegpersoneel Gezelsch. reductie.
AÍvaartsteigers:
ROKIN
bii Ned, Bank.
fleeiloriiP.ffi0l
TEL. 33810
38

Ceelt ook Uw molor de juisle smering:

de superieure:

MOTOR-OIL
SOTVENT PROCESS
Producten van Janes Arnott and Soos Ltd., Newcastle.
Leveranciers in En{eland van;
MARINE, LUCHTVAART, DEFENSIE, SPOOR-
V/EGEN, SCHEEPVAART-MIJEN, ENZ. ENZ,
'FON ECONOMY, DURÀBIIITY ÀND GENERÀI.-EFFICIENCY
ARNO CO -LUBRICÀNTS ÁRE UNSURPÀSSED"
Agenten in de meesle Europeesche landea, Australië, Canada. Indíë,
Oost-Alríka, Egypte, Maltq Níeuw-ZeelaÁil, enz.
ARNOCO (Solvent Process). Onovertrefbaar in het genre
van speciale dure oliën,
ARNOCO Diesel en Tractor oliën worden niet alleen
voorgeschreven door diverse fabrikanten, doch eveneens
samengiesteld volgens specificaties der diverse merhen,

,rArnoco Oils"
The finest that can be produced !
,N RUIM 60-JARIGE ERVARING.
IMPORTRICE DER,,ARNOCO"-PRODUCTEN VOOR NEDERLAND;
HANDELSONDERNEMING N' NEWCASTLE''
Den Haaf Telef,oon 722567
Biikantoren I
AMSTERDAM: JOOS BANCKERSWEG 3, TELEFOON: 86742
DE BILT: VATERïíEG 153, TELEFOON t 28497
BERGEN OP ZOOII{: KERKSTRAAT 1ó, TELEFOON r 543

Thans ooh bíj Uta goragehouder uerhríjgbaar,

 39

Een, eereplaats onder

de IYederl,and,sche Dagbladen
Als meest gezaghebbend en invloedrijk
orgaan op Katholiek cultureel gebied en
op sociaal en politiek lercein neemt
DE TIJD reeds 94 iaren lang een eereplaats
in onder de Nederlandsche dagbladen,

DE TIJD heeft een staat van dienst als

geen ander Katholiek blad,

Geen dagblad houdt het Katholieke

oordeel over de veelvuldige verschijnselen
van dezen tijd zóó wakker, geen blad
wekt door vorm en inhoud zíózeer de
levende belanSstelling van zijn lezerc,

Abonnementsprijs t f 3.90 per kwartaal

oÍ / 1.30 per maand,

lilíanneer
U zich voor minstens 3 maanden
Abonneert a
abonneert, ontvangt U DE TIJD, die met
nog heden! ochtend- en avond-editie verschijnt, tot
U zult er den eersten der volgende maand Sratis.
peen spijt
uan hebben !

DE DIRECTIE VAN DE TIJD

N, Z, Voorburgwal 65-73 A'dam
 40

I
 E
ÈË
a,
q,
E
Í
o

B
q
o)
.4

1
q,

a,

q)
"s

rl0

at)
È
a,
L
a,
t\

N.V. Bcggermcrcrtschcppij
BOS 6. KALIS
=
==
! Merwestracrt 34 Sliedrecht =

=
42

Anthraciet en Eierkolen
VAN DE MIJN
,,WILLEM SOPHIA"
GEVEN IN ELK OPZICHT VOLDOEMNG,

INDIEN DE PRODUCTEN VAN DE MIJN

,,T[/ILLEM - SOPHIA" U NOG NIET BEKEND
ZIJN, NEEMT DAN EENS PROEF. DOCH
EISCHT VAN UWEN HANDELAAR;

,,WILLEM SOPHIA"
 43

,rHÉ, ! uËg Ju ooK-.-

reqsn roË urSTóiirSCH aPCurË,r?"
uJA,NoG ar todtscu,
HoË KUN lE Al'IDËRi
VAI'IDAAG DÉNDAG.*
op DEI{ooGTE Bty\EN!"

Alg. Bond van Technis"n" htt"""t"t tg.T

KEESINGS HISTORISCH ARCHIEF bewiist ons bii ons
werk op vakorganisatorisch en technisch gebied uitsteken'
de diensten, dit zoowel in inïormatieve als ,,bron-gevende"
zin, Het neemt dan ook een eereplaats in ons I e v e n d
archief in.

Gaarne verklaar ík, dat KEESINGS HISTORISCH

ARCHIEF zeer overzichteliik het wereldgebeuren in het
kort weergeeft en voor het naslaan de alphabetische index
practisch is ingericht,

@
Zoowel voor zakenlieden als voor particulieren een
uitkomst in deze tiiden van economische en politieke
verwarring.
44

DE SPOORWEGEN MAKEN U HET

REIZEN TOT EEN GENOEGEN, DOOR
rN DE zrrrrNGEN ,&peda,"
VEERINGEN TOE TE PáSSE/Y. WELKE
ONVERWOESTBAAR EN SOEPEL ZIJN.
VOOR IEDER DOEL EN INTERIEUR
GESCHIKT
Deze ueering wordt ooh toegepast in de
behende ,,EPEDA" - matras,
15JAAR SCHRIFTELIJKE GARANTIE,
De matras uoor een menschenleeftijd I

ilt
VRAAGT INLICHTINGEN EN PRIJSCOURANT BIJ:
DE NEDERI. FABRIEKEN VAN ,, E p E D .A. "
VEERINGEN EN,, ARTIF O RT'' FAUTEUITS

Wcgemcns & van Tuinen N.V.

VOLKSPLEIN 1 WETERINGSCHANS 253
MAASTRICHT AMSTERDAM.C,

BON SP.
Aan
KEESINGS HISTORISCH ARCHIEF
Ruysdaelstraat 7t Amsterdam-Z.
Vetzoeke r,.a"
(verkrijgbaar in 3 uítvoeringent-f ZS.-,
Í lZ.Sd
""
y S._1.
Naam:............
Adres:
Iíoonplaats :
 ERDAM.
DEN h':::rn
OMERDIENST
DAGELIJKS BEHALVE ZONDAGS
Vao ROIIERDAM t 9 ou eobrledq) Vu LONDEN í g.3O w, (Vicro"t. St.rí.n)

BATAYIER tI.|N I! !|. rutt!t t co. r.y.

NACIIT-en
DAGDIENST

VRAAGT INLICHTINGEN
De nieuue motorschepen ,,Koningin Emma" en
,,Prínses Beatrix" uoor den dagdíenst Vlíssingen'
Harwich u.u. der Míj, ,,Zeeland" zijn in de uaart,
 Een uerstandig maru sluit
zij n, uerzelt,ering bíj
,,VESTA"
MAATSCHAPPIJ VAN LEVENSVERZEKERING N, V.
GEVESTIGD TE ARNHEM
BIJKANTOOR : AMSTERDAM. HEERENGRACHT 601

OP DEZE TENTOONSTELLING DENKT GIJ

NIET AAN ZIEKTE EN DE DAARAAN
VERBONDEN ZORGEN, ZORGT, DAT
GIJ NIMMER AAN DIE ZORGEN BEHOEFT
TE DENKEN EN VERZEKERT U BIJ HET

Burg eruíekenÍonds
HEERENGRACHT 601 TEL, 30066, 33393
-
Een
utinlcel,
IOATLP

oeel
.TJ

otngaat

VAN DER VLIET

€t DE IONGE
Êxit'""1,:ï:#:ï
IJZER
en

STAAL .
48

o
o I
rÍ)
€
(t
a
z
z- o
.-
o lrJ
o
UJ

.aI
\z lrt

u.
t! tt-l

V) á\z
=

z : v-) F
=
u, ho
a
b8a L-l g b.J
\Z á

t*l 5t
o U
=-
lrr
(t)
I

L
= LI lrl -r
T.
àz
d
(f) Ev) Ho u-l
-
gz -
U
(n
t!
-j
u. (f,
I

uJ
=
z
tr.l
or
(O
\4
u,
c) V
=) CL
.n
z
Lt-l
z =LI
L lrl
o
(n
 49

VAN VOLLT].|HOVTN & SMULDERS

ïlLBUR0
Telegram-adres: TELEF'HOON No. 463?
VOLLENHOVEN. Postbox No 47
ilililtiltil

TECHMSCHE OLIËN EN VETTEN

VOOR ALLE DOELEINDEN
'SPECIALE AUTO - MOTOR OLIËN, ENZ.

STORK DIESELMOTOREN
VOOR TRACTIEDOELEINDEN

GeleYerd en.in bestellíng voor de Ned, Spoorwegen :

RUIM 200 MOTOREN net een totaalvetm^l và ca.
32.000 PK.
50

HEINEKEI|''BIER
WAAROM BUITEN HET TERREIN IETS
TE GEBRUIKEN, ALS ER OP DE TEN.
TOONSTELLING EEN KEURIG INGERICHT
CAFÉ . RESTAURANT IS, MET DAGELIJKS
MUZIEK.
PRIMA CONSUMPTIES MATIGE PRIJZEN

IIET ilEEST GETAPT

J,l. V. Nederl. lJzer- en MetaalgieÍerij

,,LOV|J,lK". Terborg.
TeleÍoon: No. 514.
(Telefoonnet: K. 8350).
::
/
LEVERANCIER AAN;

Sloor- oil lralnrÍooen

 VRIJWILLIGE OUDERDOMS 1TERZEKERING

vf EET Grl
dat in de laatste 40 iaar de gemiddelde levens-
duur met niet minder dan 18 iaar is toeSenomen ?

BEDENK BIITI]DS
dat Eii de toekomst-zorSen zoo Eering mogeliik
moet maken.

VERZEKER U
een Riikspensioen ! Wend U om inlichtinfen tot
het

RIITSPENSIOENBUREAU
bij den RAAD VAN ARBEID
Droo$bak 1a - AMSTERDAM
Telefoon 30108.
-
DE V, O, V, TIEEFT VELE MOGELIJKHEDEN,
52

N.V. ALLAN & Co's

ïj"Y*ï:,"ï1iffiff"fr:[:ièï
Fab r i e k e n:
HILLEGERSBERG - ROTTERDAIIT

Riituigen en Wcrgens
TIOOR SPOOR. EN TRAITTWEGEN

CcrÍrosserieën
* EN
i33fi
'frï"",iJ"',S'
IN ELKE SOORT EN IN
ELKE GEWENSCHTE
UITVOERING
 53

8*n-rm/
-'t(-l n;t't tttí/*"t oiwt 6tq.b"fia^

- ?rttuur,à -í"r q4cífr4vnÁ-ll

-]--
Bagijnhof 58
--t- Telefoon 4.8.4.8

ROBA
METALTURGISCHE HANDELMAATSCHAPPIJ N.V,
AMSTERDAM
NIEUWE DOELENSTRAAT 6-8
TELEFOON 42235 43235 47235
: - -
Nieuwe metqlen
Oude metalen
Metccl residus
Ferro Legeeringen

et:.@

D e I o N G's KffilffiffiiirouïiàË
GIESSENDÀM (2.-H.)

fficF
:#à@ oz
fV sV \s2' producrie:
so ktri*"g"ns per dag
54

Producten der
,,KONINKLIIKEISHELL"
welke worden vervaardigd onder de
bekwame leiding van ervaren chemici
en technici in Laboratoria en Íabrieken,
uitgerust met de modernste apparaiuur,
waarborgen de

grootst mogelijke
bedrijÍszekerheid.
N.V. BataaÍsche lmport Maatschappij.
Verkoopkantoor van,,KONINKtlJKE/SHELL"-Producten.
Gevers Deynootweg 59, 's Gravenhage (Scheveningen).
 5i

Mcakt gebruik vctn het

Reisbureau der MITROPA

Leidscheslrqql 106-108
Amsterdqm
TeleÍoon 34502-37602
Telegrqm-qdres : Mitroreis

SCINTI LLA
DYNAMO'S STARTERS MAGNETEN

ACCESSOIRES,

in gebruik bii de

,,NEDERLANDSCHE SPOORWEGEN "

Saven blijk van hun groote

Betrouwbqcrrheid
H. HUSSTM lr. N.v. ROTITRDAM
Dunantstraat 14 - t6 Tel. 30154 - 30454
 D
oFi

; g=Ë
;.;.=ë

ïËE-{tr
EE'E
;En Ë
 57

,POSTI.ERIT' PROBEEREN
BII]VEN GEBRI'IKEN.
- ,rPostlerit"
VOOR ELK TYPE WAGEN DE
GEWENSCHTE REIIVOERING.

,,POSTLERIT"
IS IN GEBRUIK BIJ DE
ltt[tfltllt[sffi sP00Rtt$il|
VOOR DIESEL - ELECTRISCHE.
EN ELECTRISCHE TREINEN.
BIJ GEMEENTE.BEDRIJVEN
EN AUTOBUS-MAATSCHAP.
PIJEN VOOR KROMHOUT-,
KRUPPBUSSEN. ENZ.
Q.EMV,oEQING .

VELE REFERENTIES TEN DIENSTET

IMPORTEUR; Y. F AB E R
Archímedeslaan 49 Ansterdhn (O.) Teleloon 52824

Het OÍÍiciëel Reisburecru der

ZtrIITERTff T B()]I DTTP()()RTïTOEII

KONINGSPTEIN T1

AMSTE R DA M

en prospectussen ooor
uerstreht gratis inlichtíngen
REIZEN NAAR EN IN ZWITSERLAND.

- Aigifte uan reisbilietten, slaapuagenplaatsen ! -

I

58

Dqgblcrd
De Gelderlander
Nijmegen

Bovenstaand vignet is het bewijs, dat de

hoogte van ons oplagecijler inderdaad iuist is.
Vraagt afschrift accountantscontróle van ons
oplagecijfer.

Bovendien zeer lage

A d v e r tentietarieverl.
 \7. H. HII-HOR,ST
AANNEMER
AMSTERDAM(Ir,)
Bilderdijkkade 13
Telefoon 80150

ililililllllillltl

UITVOERDER VAN HET

T N F O R M A T. I E-B U.R E A U

AMSTERDAM CENTRAAL STATION

60

DE TETEFOON
HEÏ SNEiTSTE
VERKE:EBSMIDDETI

Een qqnsluiting te Amsterdcrm

kost slechts Í. 5.- per macmd
en 2 cent per gesprek.
Recht vqn qcrnsluitingr Í. 7.50
(in en voor ééns).

Inlichtingren:
Heerengrcrcht 29s Telef. 42404
 67

Ik stal miin rijwiel ALTIJD in

de officiëele stationsstallíngen.
Je weet wel, vlak bii de stations-
inganS. Het personeel is hulp-
vaardig,
- Erenzijn
luchtpompen
electrische
als A.N.W.B.-
lid kun ie nog reductie hrijgen,
- Natuurlijk. Dat weet toch
iederen !
Die dingen zijn bovendien
altijd open I

Exploitante : N. V, ALGEMEENE
BEWAARPLAATSEN- EN
RECLAIIIE MIJ.
N, Z. VoorburÉwal 120 - Í26 .A,msterdam-Centrum

LOCO M O TIEF.VUURKISTEN
Voor het repareeren van locomotief-vuurkisten en voor
de complete níeuwe fabricage daarvan, wordt uitsluitend
Gcrnzler Koperlaschdrqqd
gebruikt.
Door de bijzonderc samenstellinS van dit materiaal worden
resultaten bereikt, die niet geëvenaard kunnen worden,
VerteSenwoordigers voor Nederland en Koloniën :

Technisch Burecru I. DUIKER

RIJNSTRAAT 30 - 32 DEN IIAAG
Tel. 771853 (3 lijnen). Tel,-adres : Stator, Den Haag
F a b ri e k : Goudriaankade 12, Den Haag, Tel. 114544,
LEVERING UIT VOORRAAD DEN HÀAG
62
 AMSTEL HOTEL
Zqlen voor Íeesten en vergfcderingen.

COMPTOIR SIDERURGIQUE DE FRANCE

1 - 3 - 5, RUE PAUI CÉZANNE, PARIS
A F DE LIN G; SPOORWEGMATERIAAT
Mateliaal voor rlzeren bovenbouw Vignola Rails
à 18 Kg per Meter en zwaard,er, Broca Rails, Rails voor
hangbanen, Rails voor stroomgieleidin{ ; met bijbehorende:
LAS- EN ONDERLEGPLATEN,
voor Spoorweg Maatschappijen, Publieke Werken, À{ijnen,
Industrieën etc., vervaardigd door de bij het Comptoir
SidérurSique de France aangiesloten Franse'StaaiÍabriéken.

Vertegenwoordiging voor Nederland :

N, V. HANDELIIIIJ R, S. STOKVIS & ZONEN,
Af deling; IJzer en Staal
Westzeedijk 507 Rotterdam
Vertegenwoordiging voor Ned.-Indíë :
N. V. IMPORT, EN EXPORT MIJ, ,,ORNAS",
Af delinS: Rails
Nassauplein 25 Den Haa'g
 2l

00de
ileis
a,
l*"
DuifsÍh
ed!
pI
n-./andschap- en sieden- maken o De snelle Duitsche
schoon, historische plekjes en treinen verkorten Uw reis en
folklore, gezellig ingerichte verlengen Uw vacantie o 60 0/6
hotels met goedkoope prijzen, reductie op de biljetten der
keurig verzorgde keuken en Duitsche Spoorwegen en de
gulle gastvrijheid, dat zijn goedkoope reismarken houden
dingen, die een vacantie in de kosten van Uw verblijf in
Duitschland zoo aantrekkelijk Duitschland uitermate laag.
Inlichtingen en prospeclussen door
de bekende reisbureoux of door het

DUITSCH VERKEERSBUREAU
KATVERSTRAAT III AMST E RDAM.C

Producten vqn de Philips Fcbrieken:
Gloeilampen, nalríum- er kwík-
lampen en vèrlíchtingstoestellen,
zooals : armaturen, ríiwíellan-
taarns en dynamo'g Neonbuizen
Yoor reclame - doeletaden en
plantenbestralíng,
Radiobuizen, Zendbtízeq Getiik-
richtbuízen, Kathodestraalbuizen
Folocellen
Radio- ontvangtoestellea
Televísie-ontvangers en -zenders
llteetloestellen,
kaihodestraal-oscillogralen
weerstandsbruggea
Róntgentoestellen en -buizen
Bestralíngstoesiellen
Geluidlilm-toeslellen ; ring van den arbeídslaclor
opnane-toestellen (Philíps-
Il{iller'systeem)
voor radio-ootoep eo lilm-
studio's
weergave-toestellen
Toeste[en voor geluídverster-
kins en acoustiehverbeterín$;
microloons versterkers
luidsprekers- toestellen
-
voor radio-distributie
N V
PH I LIPS'
FOTO K,L.M,
Toestellen en onderdeelen Yoor
teleSralíe- en telelonieverkeer
lanss draad ol kabel l
pupinspoelen
complete liinversterker-
rekken, apparatuur voor
draaggoll-telelonie
Zenders voor:
omÍoep, teleloníe, telegralie
luchtvaarl en grondbebake-
ning
scheepvaart, leger en polítie
Industrie-artíkelen :
geliikrichters
laschtoestellen. laschslaven
spannin$sre$elaars
spannín{sveilifheden
condensatoren ter verbele-
Diverse producten;
Vollraam molybdeen, zirconium,
thorium Diamant-treksteenen
Glas -Edelgassen
-
,,Phílíte" in plaalvorm en in
technische vormstukken
,,Philíte" februíksvoorwerpetr en
bouwbeslag
Illetaalwarea
Papier- & gollcartonverpakkins
oLoE[AMpEltlrABRtrJi,ril
 23

zal door op de knopjes te drukken, de onderdeelen stuk voor stuk kunnen

waa rnemen,
Verder ireÍt men een machinistenhuis aan, dat geheel overeenkornt mei dat
op een normalen D-trein. Ook hier zal men gemakkelilk alle onderdeelen kunnen
vi nden.
Het moderne stokpaardje, ,,de siroomlijn", wordt ook hier onder onze aandacht
gebracht en wel door het tegenover elkaar stellen van de stroomli.in-locomotieÍ
en de niet-gestroomlilnde. Met enkele cij{ers wordt aangetoond, hoe de siroomlijn
invloed heeÍt op snelheid en kolengebruik.
Van een elecirischen trein is een stuurstand met alle knoppen, handels en
apparalen op ware grootte, aanwezig
Met belangsielling zal menige jongere, maar zullen ook vele ouderen naspeuren
wat zich allemaal in den kop (den z.g.,,neus") van het bekende, snelle materieel
aÍspeelt, en hoe van hier uit, electrisch, de motoren worden bediend'
In deze aÍdeeling vindt men ook de automatische koppeling der electrische ireinen
De bezoekers kunnen deze koppeling zeli bedienen en precies constateeren, hoe
zij werkt, Daarbil worden dan tevens alle contacten voor Iicht en remmen iot
stand gebracht, Slechts door het geven van druk op de luchtleiding kan ontkoppeld
worden.
Een typisch klein, maar belangwekkend voorbeeld van de toepassing van den
Dieselmotor, is de tocomoior, welke hier is opgesield.
Dit locomotieÍje dient voornamelilk voor het rangeerbedrij{ en voor het vervoer
van enkele wagens over kleine a{standen, Ook van den locomoior is een groote
doorsnede mei technische bilzonderheden aanwezig; op het buitenterrein zal de
bezoeker den locomotor zelÍ in werking zien.
Aan de hand van een model op ware grootte wordt vervolgens den bezoeker
een inzicht gegeven in de wijze, waarop het remsysteem Íunctionneert. Men ziet
de werking van de noodrem, de handrem en de z.g remkraan, waarmede de
machinist de snelheid op korten aÍstand kan verminderen.
Alles bil elkaar, een hoogst interessante aídeelingl
Over de hal verdeeld tre{t men een achttal model-locomotieven aan, welke in
lengte varieeren van ó5-204 cm, alsmede een model-expres-trein.
De volgende inzenders namen deel aan de tentoonstelling:
C. J. Pau w te Amsterdam, met een model-locomotieÍ, vervaardigd in 3200 werk-
uren. Vermogen 1Á Pk.
W. F. Poirot te Amsterdam, met een model-locomotieÍ, schaal 'l : 44.
C. J. H o n ig te Amsterdam, met een model-locomotieÍ, schaal 1 : 10; totale
lengte 204,1 cm.
lr. C. L, M, Lambrechisen van Ritthem te Ni;megen, met een model-
locomotietlS49; lengte 90 cm.

B. Schoonman te Rotterdam, met:een tender-locomotieÍ, lengte 130 cm;

werktijd 3784 uren.
J. Nieuwenburg te Rotierdam, met een locomotieÍ, klein model, type
,,Frans Hals", rijdend op stoom.
C. W, Tod d te Naarden, met een ,, Paciíic"- model- loco mot ieÍ.
 24

Dr. J. M. ïeekens te Nijmegen, met een moder-rocomotief, serie 39oo N.s..

vocrzien van twee motoren voor voortbeweging; lengie 70 cm.
H. w. J. F. Hillebrand te Driehuis-Westerverd, met een moder-expres-
trein, bestaande uit een locomotieí en drie rijtuigen. Totale lengte 270 cm.

AÍdeeling V. De spoorwegen als opdracht- en werkgevers.

De Nederlandsche spoorwegen verstrekken regermatig opdrachten aan eenrge
grooie Nederlandsche industrieën en helpen daardoor het euvel der rnrerkloosheid
bestrijden. Van eenige dier industrieèn worden in deze aÍdeeling luchiíoto,s
geroond, waaTVan een groote suggestieve krachi uitgaat.
De nieuwbouw van spoorlíinen, gebouwen en materieel, benevens het permanente
onderhoud van alle spoorwegonderdeelen vragen veel arbeidskrachten, die
zoowel
direci als indirect aan het goed {unctionneeren van het spoorwegorganisme mee-
werken. Een inieressante statistiek, welke hierop betrekking heeÍt en cijíers geeÍt
betreíÍende de door de spoorwegen in 1938 verstrekte opdrachten, zar menrqeen
ongetwijíeld belang inboezemen.
Het spoorwegpersoneel is in een aantal organisaties vereenigd, waarvan de
ledentallen de laatste jaren voortdurend stijgen. Het contact van de bonoen
met de directie is, vooral ook tengevolge van een intense reorganisatie, buiten-
gewoon aangenaam. Vele gunstige resultaten werden reeds bereikt.
Men vindt in deze aídeeling dan ook het ,,Georganiseerd overreg" uitgebeerd
en de ledeniallen der verschillende organisaties, benevens enkele andere
bi.izonder-
heden, worden vermeld.
Reeds jaren ijveren diverse vereenigingen vooT een doelmatige bestrijding
van oe
luberculose onder het spoorwegpersoneel. De tentoonsteiling geeít
dan ooK aan-
trekkelilke Íoto's van herstellingsoorden en het leven daar,
o.a. door goede organisatie is voor het Nederrandsche spoorwegpersoneer een
doelireÍÍende pensioenregeling in het reven geroepen. Daarvan geeÍt deze
aí-
deeling eenige bijzonderheden, arsmede van de bedragen, die voor ziekte
en
ongevallenverzekering werden uitgekeerd.
De leuze ,,Snelverkeer eischt geen alcohol" vindt bri de drankbestrijdingsorgani-
saijes van de spoorwegen weerklank. Men kan dat zien o.a. aan het groor
aantal spoorwegmannen, dat van de geheeronthouders-vereenigingen rid is.
ook
deze cij{ers worden hjer vermeld.
Niet alleen het uitgebreide en goedverzorgde seinenstelsel garandeert een
maximum van veiligheid voor het reizend pubriek, ook de goede zorg
voor, het
spoorwegpersoneel zèlí werkt de veiligheid in de hand, Men ziet in deze
aÍdeeling
dat een uitgebreid corps van machinisten, wagenbestuurders, treinreiders en
seinhuiswachters dag en nacht bezig is om de veiligheid van het publiek te
verzekeren.
De snelle postzendingen van thans zijn mogerijk geworden o.a. door de nacnt-
posttreinen der Nederlandsche Spoorwegen. Men ziet hier hoe
een brieí, die
's avonds vóor 7 uur b.v. te Amsterdam
werd gepost in een mjnimum van
tijd naar de verste uithoeken van het rand wordi gedirigeerd, zoodat deze
nog in de ochiendbestelling kan worden opgenomen. Mede dank zij de
spoor-
wegen is het brieÍverkeer in Nederrand dan ook berangrijk toegenomen,
hetgeen
 í
ir
't í9
I

ta

EILIG I: hct.,Bireka" rrrteem ah barlr

voor de inlG?nG Grr artêrne contr6lc.

LUG ls het ,,Blrelre" syrtecm zoowel

voor coatr0le alr b{ uitgiíte der
blli.ttGn.

OORDEELIG ls het ,.Blrcle":yrtcem, omdat

het goedkooper ls den wcllc andere
methode oolt. hel cen velliger en
vluggere'contr6lc mogelfil maakt en dc
werlrwilzc vereenvoudlgt.

Onre aÍdeellng HÀNDELS- EN RECTAME-DRUKWERK garandeert U, aígezten v.n teer

concurreerende prUzen, drukwerk hetwelk van opzêt Gn ultvocring íasclneer! ontworpen
Gn 3amengestèld door bil uitstel deskundigen.

b-----