Feminist Teori Dersi Makale Raporu (02.10.

2022)

Berra Hayal Bakoğlu (Kadın Çalışmaları Yüksek Lisans Programı, No: 2501220172)

Mehmet Bozok, “Erkekliklerin Eleştirisi Olarak Erkeklik Çalışmaları mı?

Giriş: Mehmet Bozok bu yazısında erkeklik kavramı açıklayarak nasıl bir tanımla var
olduğunu, erkeklik çalışmalarını ise nasıl bir süreçten geçerek önem kazandığını
anlatmaktadır.

Sorular ve Cevaplar: Yazının başında toplumsal cinsiyet çalışmalarının ne olduğunu ve

özelikle ikinci dalga feminizmle beraber nasıl çalışma alanının genişlediğini, bu çalışma
alanının içine 1970’li yıllardan itibaren erkeklik çalışmalarının da dahil olduğunu
okumaktayız. Erkeklik çalışmalarının feminizme karşı bir yanıt olarak çıktığını
söylemektedir.

Bozok, toplumsal cinsiyet çalışmalarını ikiye ayırmaktadır: toplumsal cinsiyetin farklılıklarına

göre irdelenmesi ve iktidar ilişkilerine odaklanarak irdelenmesi. İlki için kadın, erkek,
LGBTQIA+ bireyler üzerinden bir araştırma yapılırken, ikincisi için erkek egemenliğinin
cinsiyet tabanlı ayrımcılığının eleştirileri üzerine araştırma yapılmaktadır.

Erkeklik çalışmalarını üç başlık üzerinden açıklamaktadır. İlki erkekliğin kayıplar verdiğini

ve erkeklik krizlerinin yaşandığını ve aslında erkekliğin iyi bir şey olduğunu dile getiren
çalışmalardır. İkincisi erkekliğin en çok erkekler üzerinde etkisini olduğunu ve feministlerden
daha ayrı bir konumda olan çalışmalardır. Sonuncusu ise, günümüzde de daha etkili olan
profeminist ve cinisyetçilik karşıtı bir yerden ele alan eleştirel erkeklik çalışmalarıdır. Bu
çalışmalar yapılırken çoğu kez Raewyn Connell’ın kavramları kullanılmıştır. “Hegemonik
erkeklikler” kavramı tarihin bazı zamanlarında erkeklik inşalarının erkek egemenliğinde daha
etkin olduğunu vurgularken, “erkeklikler” kavramı ise erkekliğin tek değil, çoğul ve
değişebilir olduğunu söylemektedir. Burada da feminizmin savunusuyla örtüşmekte olduğunu
görmüş oluyoruz.

Aslında erkeklik çalışmaları ikinci dalga feminizmle aynı kaynaktan beslenmektedir. Erkek
egemenliğin olumsuz nedenlerinden dolayı araştırmacılar tarafından politik sebeplerden
dolayı bu çalışmaların başladığı dile getirilmektedir. Amaç erkeklerin nasıl erkek egemen
sistemde aktör haline geldiğini anlatmaktır. Çünkü feminist çalışmalar erkekliklerin nasıl inşa
edildiğine dair tam anlamıyla çalışmalar yürütmüyorlardı. Erkeklik çalışmalarının önemi ise
bizzat erkekliklerin içinden eleştirinin yapılması ve erkekliklerinin değişmesini açıklayarak
bir tartışma ortamı yaratmasından kaynaklanmaktadır.

Sonuç: Bozok bu yazısında erkeklik kavramını ve erkeklik çalışmalarının ne olduğundan

bahsederken aslında erkeklik çalışmaları için geniş çaplı çalışmalar veya teorilerin olmasına
gerek olmadığını söylemektedir. Çünkü bu alanda çalışılan konular kişiler olarak günlük
hayatta sürekli maruz kaldığımız olaylardır. Bu nedenle erkeklik çalışmalarının önemi gün
geçtikçe artmaktadır.