Feminist Teori Dersi Makale Raporu (02.10.

2022)

Berra Hayal Bakoğlu (Kadın Çalışmaları Yüksek Lisans Programı, No: 2501220172)

Ece Öztan, “Feminist Araştırmalar ve Yöntem”, der. Feryal Saygılıgil, Toplumsal Cinsiyet
Araştırmaları, Dipnot Yayınları, 2016.

Giriş: Öztan bu makalesinde feminist çalışmalardaki araştırmaları, kullanılan yöntemleri ve

yaklaşımları sosyal bilimler tarihi çerçevesinde temel başlıklar altında anlatmaktadır.

Sorular ve Cevaplar: Makale sosyal bilimlerdeki araştırma yöntemlerinin

sınıflandırılmasıyla başlamaktadır. Bunlar pozitivist, yorumlayıcı ve eleştirel sosyal bilim
paradigmalarıdır. Kimileri tarafından da feminist yöntem, eleştirel sosyal bilim paradigmaları
altındadır. Pozitivist sosyal bilim, toplumsal gerçekliği tek geçerli bilimsel mantık olarak ele
almaktadır. Yorumsamacı sosyal bilim yaklaşımına göre toplumu anlamak, toplumdaki
değerler sistemini anlamaktan geçer ve kültür ve dil önemlidir. Eleştirel sosyal bilim
yaklaşımı ise gerçekliğin daha katmanlı bir şey olduğunu savunur ve kimilerine göre de
feminist yaklaşımlar bu yaklaşımın içindedir. Genel olarak feminist yönteme baktığımızda ise
sosyal bilim yaklaşımlarının hepsinin içinde olan bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Feminist araştırmalar ve onların epistemolojik temellerine baktığımızda ise sosyal bilimler

yaklaşımlarının hepsiyle ortak bir yanı olduğunu görmekteyiz. Harding ise üç temel feminist
yaklaşım olduğunu söylemektedir: feminist ampirizm, feminizm duruş noktası epistemolojisi
ve postmodern feminist araştırma. Bu ayrım keskinlikten ziyade birbirleriyle eş zamanlı
gelişen yaklaşımlardır. Duruş noktası epistemolojisine göre kadınların günlük tecrübeleri
yapılacak bilimsel araştırmaların temeli olmalıdır. Feminist çalışmalar her ne kadar
bilimselliğe ve soyut düşüncelere dayanarak ilerlese de günlük hayat deneyimlerine dayanan
bir çalışma alanıdır.

Feminist araştırma ve metodoloji bölümüne gelirsek, feminist metodolojinin kendine ait bir
yaklaşım ve özellikleri olduğunu söyleyen araştırmacıların varlığından bize bahsedilmektedir.
Kuramları kadınların problemleriyle birleştirerek bir araştırma yapılmasının feminist
araştırmalarının temel niteliği olduğu söylenmektedir. Feminist araştırmalar kendini
geleneksel disipline yaslarken aynı zamanda kendine ait bir diyaloğa da yaslamaktadır. Ve
zaman ilerledikçe sadece kadınlar üzerinden değil, erkeklikler üzerinden ilerleyen
araştırmaları da içererek gelişen bir araştırma dalı olduğunu görmekteyiz. Bu kısmın sonunda
ise feminist araştırmaların sosyal bilim araştırmalarından farklı 4 özelliğinden
bahsedilmektedir. Bunlar toplumsal cinsiyet ilişkilerine odaklanmak, geleneksel yöntemlerden
ziyade günlük hayat tecrübelerine önem verilmesi, araştırmacı ve araştıran arasındaki
hiyerarşinin olmaması ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yok olmasını hedefleyen
çalışmaların yapılmasıdır.

Feminist araştırmaların özellikleri bölümüne baktığımızda ise kadın deneyimlerinden sosyal

bilimler içerisinde kullanılan kavramların cinsiyetçiliğinin sorgulanmasına doğru bir değişimi
görmekteyiz. İkinci dalga kadın hareketinden sonra, özellikle 1980’li yıllardan itibaren de
erkeklik çalışmaları, ırk/sınıf farklılıklarını da kapsayan bir bakış açısı gibi kapsamlı bir
gelişim göstererek çalışmalar sürdürülmüştür. Kesişimsel düşünce ise bu araştırmalarda
önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü feminist araştırmaların sosyal bilimlerden bağımsız bir
şekilde düşünülemeyeceğini gösterir. Belki de feminist araştırmaların en önemli özelliğinden
biri araştırmacı ve araştırılan arasında bir hiyerarşinin olmayışıdır. Çünkü toplumsal cinsiyeti
anlamaya yönelik bir gayret içerisinde olan araştırmacı, araştırılanın anlattıkları üzerinden
kendi deneyim ve düşüncelerine de paylaşabilmektedir. Bu araştırmaları yaparken de
genellikle odak grupları, derinlemesine mülakat gibi nitel teknikler kullanılmaktadır.
Kaynakları arasında da deneyimler ve tecrübeler önemli olduğu için anılar, biyografiler gibi
kaynaklar vardır.

Sonuç: Makaleye genel olarak baktığımızda feminist araştırmaların bilimsel çalışmalar

içerisinde nasıl geliştiği, neyi amaçladığı, sosyal bilimler çalışmalarının genelinden nasıl daha
farklı teknikler ve yaklaşımlar kullanarak çalışmalarını yaptıklarını görebilmekteyiz.