lOMoARcPSD|3542767

Ý NGHĨA NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ĐỐI VỚI VIỆT NAM

1. Ý nghĩa lý luận
Sự phát triển cạnh tranh và của lực lượng sản xuất tất yếu sẽ xuất hiện độc
quyền. Độc quyền xuất hiện gắn với sự thay đổi trong quan hệ sản xuất tư bản chủ
nghĩa: sự phát triển của doanh nghiệp từ vừa và nhỏ, sở hữu tư bản cá thể chuyển sang
sở hữu tư bản tập thể, tính chất thị trường chuyển từ cạnh tranh tự do sang độc quyền,
tốc độ và qui mô của quá trình toàn cầu hóa được đẩy mạnh.
Hiểu được chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước là sự điều chỉnh về quan hệ
sản xuất của chủ nghĩa tư bản trong điều kiện những mâu thuẫn ngày càng trở nên gay
gắt. Về mặt bản chất chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước vẫn là chủ nghĩa tư bản,
vẫn chịu sự chi phối của qui luật giá trị thặng dư.
Độc quyền có nhiều tác động tích cực đến nền kinh tế thị trường như là tạo ra
khả năng to lớn trong việc nghiên cứu, triển khai các hoạt động khoa học kỹ thuật,
thúc đẩy sự tiến bộ kỹ thuật; độc quyền làm tăng năng suất lao động, nâng cao năng
lực cạnh tranh của bản thân tổ chức độc quyền; góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát
triển theo hướng sản xuất lớn hiện đại.
Tuy nhiên độc quyền xuất hiện cũng có những tác động tiêu cực đối với nền
kinh tế: làm cho cạnh tranh không hoàn hảo, gây thiệt hại cho người tiêu dùng và xã
hội; phần nào kìm hãm sự tiến bộ kỹ thuật, dẫn đến kìm hãm sự phát triển kinh tế, xã
hội; độc quyền chi phối các quan hệ kinh tế, xã hội, làm tăng sự phân hóa giàu nghèo.
2. Thực tiễn

Lý luận của V.I.Lênin về đặc điểm kinh tế của độc quyền và độc quyền nhà nước 1
trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa
 lOMoARcPSD|3542767

KẾT LUẬN

Trong nền kinh tế thị trường, cạnh tranh tất yếu dẫn đến độc quyền. Khi xuất hiện các tổ
chức đã đánh dấu chủ nghĩa tư bản chuyển sang một giai đoạn mới cao hơn - giai đoạn
độc quyền. Theo V.I Lênin, độc quyền trong chủ nghĩa tư bản có năm đặc điểm kinh tế
cơ bản. Các đặc điểm này trong điều kiện hiện nay có những biểu hiện mới.
Trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa độc quyền phát triển đến một trình độ nhất
định sẽ xuất hiện chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước. Độc quyền nhà nước trong chủ
nghĩa tư bản không phải là một chủ nghĩa tư bản mới, mà chỉ là nấc thang phát triển cao
hơn và là nấc thang phát triển của chủ nghĩa tư bản độc quyền.
Sự can thiệp của nhà nước vào nền kinh tế thị trường là một tất yếu, cho phép hạn chế bớt
tính tự phát của thị trường, giảm bớt những tồn thất do nền kinh tế thị trường tự do gây
ra, tạo môi trường phát triển thuận lợi hơn cho chủ nghĩa tư bản.
Cơ chế kinh tế của chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước được điều tiết bởi các yếu tố: cơ
chế thị trường - tức sự điều tiết của các quy luật thị trường, các tổ chức độc quyền và nhà
nước tư sản. Trong đó, nhà nước không thay thế thị trường mà giữ vai trò hỗ trợ cho sự
vận hành của thị trường
Việt Nam lựa chọn mô hình phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Việt Nam phải kiên định vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước và vai trò lãnh đạo của
Đảng cộng sản Việt Nam để đảm bảo mục tiêu định hướng xã hội chủ nghĩa. Song song
đó phải tôn trọng sự điều tiết của cơ chế thị trường.

Lý luận của V.I.Lênin về đặc điểm kinh tế của độc quyền và độc quyền nhà nước 2
trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa
 lOMoARcPSD|3542767

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Đào Ngọc Báu (2004), “Vấn đề độc quyền ở Việt Nam”, Tạp chí Nghiên cứu Lập
pháp, số 11D, tháng 11/2004.
2. Ngô Tuấn Nghĩa (Chủ biên), “Giáo trình kinh tế chính trị Mác – Lênin”, NXB
Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội.
3. Đỗ Đức Nhượng (2019), “Chủ nghĩa tư bản độc quyền Nhà nước (State Monopoly
Capitalism) là gì?”, Chuyên trang Dòng vốn doanh nhân, Tạp chí Doanh nhân Việt Nam.
Link: https://dongvon.doanhnhanvn.vn/chu-nghia-tu-ban-doc-quyen-nha-nuoc-state-
monopoly-capitalism-la-gi-422019101418222053.htm , truy cập ngày 11/11/2022.
4. Tài liệu hướng dẫn ôn tập môn Kinh tế chính trị Mác-Lênin của trường Đại học
Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, 2022
5. Giáo trình Kinh tế chính trị Mác-Lênin (dành cho bậc đại học không chuyên ngành
lý luận chính trị) Bộ Giáo dục và Đào tào, Hà Nội, 2021
6. Giáo trình Kinh tế chính trị Mác-Lênin, Hội đồng Trung ương chỉ đạo biên soạn
giáo trình quốc gia các môn khoa học Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, NXB Chính trị
quốc gia – Sự thật, Hà Nội 2014

Lý luận của V.I.Lênin về đặc điểm kinh tế của độc quyền và độc quyền nhà nước 3
trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa