KHOA CHÍNH TRỊ - LUẬT

BỘ MÔN CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN

BÀI GIẢNG MÔN

KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC-LÊNIN

2021
 NỘI DUNG MÔN HỌC
Chương 1: Đối tượng, phương pháp nghiên cứu và chức năng
của Kinh tế chính trị Mác – Lênin
Chương 2: Hàng hoá, thị trường và vai trò của các chủ thể
tham gia thị trường
Chương 3: Giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường
Chương 4. Cạnh tranh và độc quyền trong nền kinh tế thị
trường
Chương 5. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và
các quan hệ lợi ích kinh tế ở Việt Nam
Chương 6. Công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập kinh tế
2 04/13/22
quốc tế của Việt Nam
 TÀI LIỆU HỌC TẬP MÔN HỌC
1. Sách, giáo trình chính:
Giáo trình Kinh tế chính trị Mác – Lênin (giáo trình tập huấn
năm 2019- Bộ GDĐT)

2. Tài liệu tham khảo:

• [1] Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo trình Những Nguyên lý
cơ bản của Chủ nghĩa Mác-Lênin, Nxb.Chính trị quốc
gia, Hà Nội, 2014.
• [2] Hội đồng Trung ương chỉ đạo biên soạn giáo trình
quốc gia các bộ môn khoa học Mác – Lênin, Giáo trình
Kinh tế chính trị Mác-Lênin, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà
3
Nội, 2010. 04/13/22
 ĐÁNH GIÁ MÔN HỌC

Chuyên cần Bài tập nhóm Kiểm tra Tiểu Thi cuối kỳ
luận
(5%) (10%) (10%) (70%)
(5%)

4 04/13/22
 CHƯƠNG 4

CẠNH TRANH VÀ ĐỘC QUYỀN

TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

Số tiết giảng: 4
Tự học: 8
NỘI DUNG BÀI GIẢNG
 4.1. QUAN HỆ GIỮA CẠNH TRANH VÀ ĐỘC QUYỀN
TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

Các
loại
cạnh
tranh
giữa
các tổ Hai là, cạnh tranh giữa các tổ
chức chức độc quyền với nhau
độc
quyền Ba là, cạnh tranh trong nội bộ
các tổ chức độc quyền
 4.2. ĐỘC QUYỀN VÀ ĐỘC QUYỀN NHÀ
NƯỚC TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

4.2.1. Lý luận của V.I.Lênin về độc quyền trong

nền kinh tế thị trường
4.2.1.1. Nguyên nhân hình thành và tác động của
độc quyền
 * Nguyên nhân hình thành độc quyền

Sự phát triển của LLSX

Những thành tựu khoa học kỹ thuật mới xuất hiện

Trong điều kiện phát triển của khoa học kỹ thuật, có

sự tác động của các qui luật kinh tế thị trường

Tự do Cạnh tranh

Khủng hoảng Kinh tế

Tín dụng TBCN phát triển
4.2. Độc quyền và độc quyền nhà nước trong nền kttt

* Khái niệm Lợi nhuận độc quyền:

Lợi nhuận độc quyền là lợi nhuận thu

được cao hơn lợi nhuận bình quân, do sự
thống trị của các tổ chức độc quyền đem lại.
* Khái niệm Giá cả độc quyền:

Giá cả độc quyền là giá cả do các tổ chức

độc quyền áp đặt trong mua và bán hàng hóa.
 CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN

Những đặc điểm kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư

bản độc quyền
- Tập trung sản xuất và các tổ chức độc quyền
Có ít xí
nghiệp lớn
Tích tụ,
Thoả Tổ chức
tập trung
hiệp độc quyền
sản xuất
Cạnh tranh
gay gắt
 Tổ chức độc quyền
Tổ chức độc quyền: là tổ chức liên minh giữa các tư
bản lớn để tập trung trong tay phần lớn việc sản xuất
và tiêu thụ một số loại hàng hóa nào đó nhằm mục
đích thu được lợi nhuận độc quyền cao.
m

Côngxoócxiom
Tơrớt
Xanhđica
Cácten Tổ chức
độc quyền
Sự phát triển
các tổ chức
ĐQ
 CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN

-Đặc điểm thứ hai, Tư bản tài chính và hệ thống

tài phiệt chi phối sâu sắc nền kinh tế

Tư bản tài chính là sự thâm nhập và dung hợp

vào nhau giữa tư bản độc quyền trong ngân hàng
và tư bản độc quyền công nghiệp
 I. CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐỘC QUYỀN

- Đặc điểm thứ ba, Xuất khẩu tư bản

- Thứ tư, sự phân chia thế giới về kinh tế giữa

các tổ chức độc quyền
- Thứ năm, sự phân chia thế giới về lãnh thổ giữa
các cường quốc đế quốc
 4.2.2. Lý luận của V.I.Lênin về độc quyền nhà nước
trong chủ nghĩa tư bản

4.2.2.1. Nguyên nhân ra đời và phát triển chủ nghĩa

tư bản độc quyền nhà nước
 Nguyên nhân hình thành của CNTB độc quyền nhà nước.
Tích tụ tập trung QHSX TBCN SH nhà
TB phát triển phù hợp nước tư sản

Phân công Xuất hiện các ngành mà tổ chức

LĐXH phát độc quyền tư nhân không muốn
triển kinh doanh
CNTB
độc quyền
giai cấp TS >< Xoa dịu nhà nước
giai cấp VS bằng CSNN

Xu hướng >< giữa các Nhà nước

quốc tế hoá TCĐQ QT can thiệp
Bản chất của CNTB độc quyền Nhà nước

CNTB độc quyền Nhà nước là sự kết hợp sức

mạnh của các tổ chức độc quyền tư nhân với sức
mạnh của Nhà nước tư bản thành 1 thiết chế và
thể chế thống nhất nhằm phục vụ lợi ích của các
tổ chức độc quyền và giúp giải quyết các mâu
thuẫn của CNTB
 4.2.2..4. VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA CNTB

* Vai trò tích cực của chủ nghĩa tư bản

- Thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển nhanh chóng

- Chuyển nền sản xuất nhỏ thành nền sản xuất lớn hiện
đại.
- Thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển nhanh chóng.

- Thực hiện xã hội hóa sản xuất.

 4.2.2..4. VAI TRÒ LỊCH SỬ CỦA CNTB

Hạn chế của chủ nghĩa tư bản.

- Mục đích của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa chủ yếu là
vì lợi ích của thiểu số giai cấp tư sản, không phải vì lợi ích
của đại đa số quần chúng nhân dân lao động.
- Chủ nghĩa tư bản cũng đã ít nhiều kìm hãm sự phát triển
kinh tế - xã hội.
- Nguyên nhân diễn ra các cuộc chiến tranh thế giới

- Chênh lệch giàu nghèo giữa các quốc gia ngày càng lớn.
Xu hướng vận động của chủ nghĩa tư bản.

Lực lượng sản xuất phát triển cao => sở hữu tư nhân
TBCN bị thay thế bằng sở hữu công cộng.
=> Phương thức sản xuất TBCN thay thế bằng phương
thức cộng sản chủ nghĩa.
 Câu hỏi ôn tập

 1. Phân biệt sự khác nhau giữa các tổ chức độc

quyền?
 2. Thế nào là cạnh tranh?