Wymagania na poszczególne oceny

Temat

Wymagania na poszczególne oceny klasa V – 1,5 h

Zagadnienia
lekcji Ocena Ocena Ocena Ocena Ocena
dopuszczajàca dostateczna dobra bardzo dobra celujàca
Początek • upadek imperium Uc zeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
nowej epoki – rzymskiego • zna i zaznacza • wyjaśnia przyczyny • wyjaśnia, jak doszło • charakteryzuje • zbiera informacje
średniowiecza • życie ludzi na taśmie podziału imperium do powstania państw zmiany, jakie na temat plemienia
na początku chronologicznej datę rzymskiego na części barbarzyńskich na zaszły w życiu Wandalów i wyjaśnia
średniowiecza upadku imperium wschodnią i zachodnią; gruzach imperium ludzi na początku współczesne
• wzrost znaczenia rzymskiego – 476 r.; • przedstawia przyczy- rzymskiego; średniowiecza; rozumienie pojęcia
Kościoła • wskazuje upadek ny upadku starożyt- • opowiada o położeniu • wyjaśnia przyczyny „wandal”.
• powstanie nowych imperium rzymskiego nego Rzymu; ludności po upadku rozszerzenia się
państw w Europie jako początek • wyjaśnia pojęcie imperium rzymskiego; chrześcijaństwa
nowej epoki – „barbarzyńcy”; • wyjaśnia pojęcie w Europie;
średniowiecza. • posługując się mapą, „języki romańskie” • przedstawia rolę
wskazuje i nazywa i podaje ich przykłady. duchownych
państwa barbarzyń- w państwach
skie powstałe na barbarzyńskich.
gruzach imperium
rzymskiego;
• zna wpływ łaciny na
powstanie języków
romańskich.

Wśród mieszkańców • położenie i wygląd Uc z eń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

Biskupina osady • wskazuje czas • przedstawia położenie • opowiada o zajęciach • opowiada o wyglądzie • zbiera dodatkowe
• wyposażenie chat powstania osady i wygląd osady mieszkańców domostwa informacje o osadzie
w Biskupinie w Biskupinie w Biskupinie; Biskupina; w Biskupinie, w Biskupinie
• zajęcia mieszkańców i zaznacza VIII w. • wymienia elementy • opisuje elementy posługując się i prezentuje je
Biskupina p.n.e. na taśmie obronne osady obronne osady pojęciami: „palenisko”, w formie wskazanej
chronologicznej; w Biskupinie. wskazując ich funkcje. „nary”; przez nauczyciela.
• wymienia hodowlę • wyjaśnia przyczynę
i rolnictwo jako upadku osady
główne zajęcia w Biskupinie.
mieszkańców
Biskupina.

© Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. 2015

Nasi przodkowie – • Słowianie, ich Uc zeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

2
Słowianie siedziby i zajęcia • zaznacza VI w. – czas • wyjaśnia pojęcie • wymienia grupy • wyjaśnia pojęcie • zbiera informacje
• wierzenia Słowian pojawienia się „plemię”; etniczne Słowian „wiec”; i opowiada
• obyczaje Słowian Słowian w Europie – • nazywa i wskazuje na i podaje przykłady • wymienia o dożynkach –
• system plemienny na taśmie mapie siedziby Sło- współczesnych najważniejszych obrzędzie słowiańskim,
chronologicznej; wian (tereny Europy narodów do nich bogów słowiańskich który przetrwał do dziś.
• wymienia zajęcia Środkowo-Wschod- zaliczanych; i ich dziedziny
Słowian; niej); • wymienia więzi opiekuńcze;
• wymienia przykłady • przedstawia wierzenia łączące członków • wyjaśnia zasady
obrzędów Słowian; jednego plemienia. funkcjonowania
słowiańskich, które • podaje przykłady ustroju plemiennego.
przetrwały do dziś. miejsc, w których
Słowianie czcili
bogów.

Mieszko twórcą • zjednoczenie plemion Uc z eń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

Dokumentacja nauczyciela dla klasy V

państwa przez Polan • zaznacza i zapisuje na • wyjaśnia pojęcie • wyjaśnia pojęcie „misja • wskazuje przyczyny • wskazuje
• Mieszko I władcą taśmie chronologicznej „dynastia”; chrystianizacyjna”; przyjęcia chrztu przez znaczenie przyjęcia
nowego państwa datę chrztu Polski – • wskazuje ród Piastów • wyjaśnia pochodzenie Mieszka I; chrześcijaństwa dla
• przyczyny chrztu 966 r.; jako pierwszą polską nazw „Polanie” • wymienia korzyści rozwoju państwa
Polski w 966 r. • wskazuje wiek X dynastię panującą; i „Polska”. płynące dla polskiego.
• skutki i znaczenie jako czas panowania • wskazuje na mapie Polski z przyjęcia
chrztu Polski Mieszka I i zaznacza państwo Mieszka I, chrześcijaństwa.
go na taśmie Gniezno i Poznań;
chronologicznej; • na podstawie mapy
• wskazuje Mieszka I wymienia plemiona
jako pierwszego zamieszkujące ziemie
historycznego władcę polskie w X w.;
Polski. • wskazuje na mapie
tereny zamieszkałe
przez plemię Polan;
• na podstawie mapy
wymienia sąsiadów
Polski za panowania
Mieszka I.
 Wymagania na poszczególne oceny
Temat
Zagadnienia
lekcji Ocena Ocena Ocena Ocena Ocena
dopuszczajàca dostateczna dobra bardzo dobra celujàca
Bolesław Chrobry – • Bolesław Chrobry Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
pierwszy król Polski następcą Mieszka I • wyjaśnia znaczenie • przedstawia krótko • zaznacza i zapisuje na • wyjaśnia • ocenia panowanie
• cel i skutki misji przydomka „Chrobry”; św. Wojciecha; taśmie chronologicznej przyczyny zjazdu Bolesława Chrobrego.
św. Wojciecha • zaznacza i zapisuje na • opowiada historię daty misji gnieźnieńskiego;
• przyczyny i znaczenie taśmie chronologicznej zjazdu gnieźnieńskiego; św. Wojciecha (997 r.) • omawia decyzje
zjazdu gnieźnieńskiego datę zjazdu gnieźnień- • wskazuje na mapie i koronacji Bolesława ogłoszone na zjeździe
• Bolesław Chrobry skiego – 1000 r.; zasięg terytorialny Chrobrego (1025 r.); gnieźnieńskim
• wskazuje bohaterów • przedstawia cel misji

Wymagania na poszczególne oceny dla klasy V – 1,5 h

i Otton III – państwa Bolesława i ich znaczenie;
bohaterowie zjazdu zjazdu gnieźnieńskiego Chrobrego. św. Wojciecha; • wyjaśnia znaczenie
gnieźnieńskiego – Bolesława Chrobrego • opowiada o przebiegu utworzenia w Polsce
• koronacja Bolesława i Ottona III. misji św. Wojciecha; arcybiskupstwa.
Chrobrego w 1025 r. • wyjaśnia znaczenie
koronacji Bolesława
Chrobrego dla państwa
polskiego;
• wskazuje na mapie
i nazywa tereny
przyłączone do Polski
przez Bolesława
Chrobrego oraz
miejscowość, w której
powstało pierwsze
w Polsce
arcybiskupstwo.

Święty Wojciech – • życie i działalność Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

patron Polski św. Wojciecha • wskazuje Gniezno jako • posługując się • przedstawia • charakteryzuje • zbiera i prezentuje
• miejsca kultu miejsce kultu religijnego materiałem najważniejsze etapy św. Wojciecha. w wybranej przez siebie
św. Wojciecha związanego ze św. ilustracyjnym opowiada misji chrystianizacyjnej formie informacje
Wojciechem; krótko o misji św. Wojciecha; dotyczące Drzwi
• wskazuje Drzwi św. Wojciecha u Prusów. • opowiada o postawie Gnieźnieńskich
Gnieźnieńskie jako Bolesława Chrobrego i relikwiarza
najcenniejszy zabytek wobec śmierci św. Wojciecha;
związany ze św. Wojciecha. • wskazuje inne niż
św. Wojciechem. Gniezno miejscowości
związane ze
św. Wojciechem.

3
 4
Trud rządzenia • władca – jego prawa Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
i obowiązki • wskazuje Mieszka I • wyjaśnia pojęcie • wymienia • wymienia prawa • przedstawia
• urzędnicy i ich zadania i Bolesława Chrobrego „drużyna książęca”; najważniejszych i obowiązki władcy i omawia uzbrojenie
• drużyna książęca i jej jako pierwszych • wyjaśnia zadania urzędników książęcych w X–XII w.; wojów konnych
rola władców Polski; i znaczenie drużyny (królewskich); • omawia zadania i pieszych z początków
• dwór książęcy • zna tytuły pierwszych książęcej. • wskazuje zadania rady najważniejszych średniowiecza.
(królewski) władców Polski – monarszej. urzędników książęcych
• Gniezno pierwszą książę i król; (królewskich);
stolicą Polski • wskazuje Gniezno jako • opowiada krótko o życiu
pierwszą stolicę Polski. dworu książęcego (kró-
lewskiego) w X–XII w.

W blasku • koronacja i jej znaczenie Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

królewskiej korony • insygnia koronacyjne • wymienia insygnia • wyjaśnia znaczenie • przedstawia warunki • wyjaśnia pojęcie • wyjaśnia symbolikę
• zadania monarchiń koronacyjne: korona, koronacji dla monarchy uzyskania korony „pomazaniec boży”; insygniów
jabłko, berło, miecz i państwa; królewskiej; • opowiada o działalności koronacyjnych.

Dokumentacja nauczyciela dla klasy V

koronacyjny; • przedstawia • opowiada o przebiegu monarchiń.
• wskazuje Szczerbiec najważniejsze zadania koronacji;
jako miecz koronacyjny monarchiń. • wyjaśnia nazwę miecza
królów Polski. koronacyjnego królów
Polski.

Życie w Polsce • społeczeństwo polskie Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

pierwszych Piastów za pierwszych Piastów • wyjaśnia pojęcia: • wyjaśnia pojęcie • przedstawia zajęcia grup • wyjaśnia pojęcie „osady • wymienia znane grody
• miejsca powstawania „gród”, „podgrodzie”; „danina”; społecznych Polski służebne”; powstałe na terenie
grodów • wskazuje miejsca, • wymienia grupy X–XII w.; • przedstawia funkcje regionu.
• wygląd, funkcja w których powstawały społeczne żyjące • przedstawia zadania grodu;
i znaczenie grodów grody. w Polsce X–XII w.; niektórych osad • przedstawia
• zajęcia mieszkańców • wskazuje na ilustracji służebnych; i charakteryzuje
grodu elementy obronne • wymienia mieszkańców obowiązki poddanych
• funkcja podgrodzi grodu. grodu i podgrodzi; wobec monarchy.
i zajęcia ich • wskazuje zadania
mieszkańców (zajęcia) mieszkańców
podgrodzi.

Wśród zakonników • powstawanie Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

zgromadzeń • wyjaśnia pojęcie • wyjaśnia pojęcia: • wyjaśnia pojęcia: • wyjaśnia pojęcie • we wskazanej przez
zakonnych „klasztor”; „zakon”, „reguła „tonsura”, „habit”; „benedyktyńska praca”; nauczyciela formie
• życie w klasztorze • charakteryzuje krótko zakonna”; • przedstawia zajęcia • opowiada przedstawia
• wygląd i zajęcia św. Franciszka z Asyżu. • opisuje wygląd zakonników. o przygotowaniach do św. Franciszka z Asyżu
zakonników zakonników; ślubów zakonnych; i nauki, jakie głosił.
• św. Franciszek z Asyżu • opowiada o życiu • wymienia
zakonnym używając przyrzeczenia ślubów
pojęć: „modlitwa”, zakonnych.
„praca”, „ubóstwo”.
 Wymagania na poszczególne oceny
Temat
Zagadnienia
lekcji Ocena Ocena Ocena Ocena Ocena
dopuszczajàca dostateczna dobra bardzo dobra celujàca
Za murami klasztoru • miejsca, w których Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
budowano klasztory • wymienia miejsca, • wymienia najważniejsze • wyjaśnia pojęcia: • opisuje rolę opata • wymienia zakony
• wnętrza klasztorne i ich w których budowano części klasztoru „skryptorium”, „opat”. w funkcjonowaniu różnych obserwancji
funkcje klasztory. i wskazuje ich funkcje: wspólnoty zakonnej; położone na terenie
kościół, jadalnia, szkoła, • opowiada o wyglądzie regionu.
izba szpitalna. klasztoru, wskazując
funkcje jego

Wymagania na poszczególne oceny dla klasy V – 1,5 h

pomieszczeń
i zabudowań.

Kazimierz Wielki • Kraków siedzibą Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

dobrym gospodarzem królewską • wskazuje na mapie • umiejscawia • wymienia przykłady • próbuje ocenić • w oparciu o przykłady
• polityka wewnętrzna Kraków i państwo w czasie panowanie działań Kazimierza panowanie króla wyjaśnia powiedzenie:
Kazimierza Wielkiego Kazimierza Wielkiego; Kazimierza Wielkiego Wielkiego prowadzące Kazimierza Wielkiego; „Zastał Polskę
• założenie Akademii • zaznacza na taśmie i zaznacza je na taśmie do wzmocnienia • opowiada o uczcie drewnianą,
Krakowskiej chronologicznej datę chronologicznej; państwa polskiego u Wierzynka; a zostawił murowaną”;
• uczta u Wierzynka 1364 r. • wskazuje na mapie (odpowiedź powinna • na podstawie • wymienia zabytki
państwo Kazimierza uwzględniać następujące ilustracji identyfikuje regionu powstałe
Wielkiego i wymienia zagadnienia: pokojowa uczestników uczty w czasach Kazimierza
państwa z nim polityka zagraniczna, u Wierzynka. Wielkiego.
sąsiadujące; rozwój handlu
• opowiada o panowaniu i rzemiosła, kolonizacja,
Kazimierza Wielkiego, budownictwo obronne,
wymieniając powstanie Akademia Krakowska,
Akademii Krakowskiej uczta u Wierzynka).
i ucztę u Wierzynka.

5
 6
Życie żaka • nauka w średniowieczu Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
• zasady funkcjonowania • definiuje pojęcie „żak”; • definiuje pojęcie • wyjaśnia zasady • wymienia przedmioty • podaje przykłady
uniwersytetu • wskazuje na mapie „bakałarz”; funkcjonowania nauczane współczesnych
w średniowieczu Kraków jako miejsce • opowiada o życiu uniwersytetu w średniowiecznej tradycji szkolnych,
• życie codzienne założenia Akademii żaków w średniowieczu; w średniowieczu; szkole; nawiązujących
krakowskich żaków Krakowskiej. • wskazuje łacinę jako • definiuje pojęcia: • opowiada o tradycjach do tradycji
język wykładowy „otrzęsiny”, „toga”; żaków krakowskich; średniowiecznych;
w średniowieczu. • przedstawia etapy • opowiada o życiu • wymienia miasta
edukacji codziennym w Europie, w których
w średniowieczu; krakowskich w średniowieczu
• zaznacza na taśmie żaków, używając powstały uniwersytety.
chronologicznej rok pojęcia „otrzęsiny”,
1364 i identyfikuje go i porównuje je do
z założeniem Akademii życia współczesnych
Krakowskiej. uczniów.

Dokumentacja nauczyciela dla klasy V

Na zamku rycerskim • zamki obronne, ich Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
funkcja i lokalizacja • w oparciu o ilustrację • opisuje wygląd • wymienia elementy • wymienia zamki • wyjaśnia potrzebę
• wygląd zamku – opowiada o życiu średniowiecznego obronne zamku: fosa, obronne regionu lub naśladowania postaw
elementy obronne mieszkańców zamku zamku; most zwodzony, brama, takie, które widział lub rycerskich;
i mieszkalne w średniowieczu; • wymienia miejsca mury obronne, wieże; zna; • wskazuje potrzebę
• mieszkańcy zamku, ich • wskazuje elementy lokalizacji zamków; • wymienia cechy • wyjaśnia zależność ochrony zamków jako
zajęcia i rozrywki obronne zamku • wymienia średniowiecznego usytuowania zamków pomników przeszłości.
• kodeks rycerski i wyjaśnia ich funkcje mieszkańców zamku rycerza; od ich funkcji obronnej;
• rycerze i ich powinności w czasie obrony. średniowiecznego; • definiuje pojęcia: • wymienia te cechy
• Zawisza Czarny wzorem • w oparciu o ilustrację „kodeks rycerski”, średniowiecznego
średniowiecznego opisuje strój rycerza; „herb”; rycerza, które
rycerza • wymienia Zawiszę • wyjaśnia funkcję mają charakter
Czarnego jako wzór średniowiecznych ponadczasowy.
średniowiecznego zamków;
rycerza. • opisuje warunki życia
mieszkańców zamku;
• przedstawia wzór
rycerskiej postawy na
przykładzie Zawiszy
Czarnego.

Droga • stopnie wtajemniczenia Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

do rycerskiego pasa rycerskiego (paź – • na podstawie ilustracji • definiuje pojęcia: • wyszukuje w tekście • opowiada o drodze • na podstawie tekstu
giermek – rycerz) opisuje uroczystość „kodeks rycerski”, źródłowym informacje do rycerskiego pasa, źródłowego opowiada
• uroczystość pasowania pasowania na rycerza; „turniej”, „pasowanie na o umiejętnościach używając pojęć: „paź”, o przygotowaniu
na rycerza • wymienia etapy drogi rycerza”, „herb”; rycerza; „giermek”, „pasowanie Tristana do pasowania
• turnieje rycerskie do rycerskiego pasa. • wyjaśnia, kto mógł • wymienia powinności na rycerza”; na rycerza.
zostać rycerzem. pazia, giermka i rycerza. • opowiada o przebiegu
turnieju rycerskiego.
 Wymagania na poszczególne oceny
Temat
Zagadnienia
lekcji Ocena Ocena Ocena Ocena Ocena
dopuszczajàca dostateczna dobra bardzo dobra celujàca
W średniowiecznym • powstawanie miast Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
mieście w średniowieczu • na planie miasta • opowiada • wskazuje na ilustracji • definiuje pojęcia: • porównuje wygląd
• elementy obronne miast wskazuje elementy o powstawaniu miast elementy obronne „samorząd miejski”, miasta w średniowieczu
średniowiecznych obronne i rynek, w średniowieczu miejskiej zabudowy „burmistrz”, „rajcy”, i miasta współczesnego;
• wygląd i zabudowa odczytuje nazwy i możliwościach ich i omawia ich funkcje. „rada miejska”, • wymienia nazwy
średniowiecznego znajdujących się na lokowania; „ławnicy”; polskich miast
rynku rynku budowli; • wymienia elementy • omawia miejsca powstałych

Wymagania na poszczególne oceny dla klasy V – 1,5 h

• miasta średniowieczne • wymienia budynki obronne miasta, i sposoby lokowania w średniowieczu.
a współczesne znajdujące się zapewniające średniowiecznego
przy rynku bezpieczeństwo jego miasta, uwzględniając
średniowiecznego mieszkańcom; jego elementy obronne.
miasta i omawia ich • wyszukuje na planie
funkcje. miasta nazwy
ulic, świadczące
o specjalnościach
rzemieślniczych;
• opisuje wygląd
średniowiecznego
miasta, używając pojęć:
„rynek”, „mury
miejskie”, „brama
miejska”.

Mieszkańcy • mieszkańcy Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

średniowiecznego średniowiecznych miast • wymienia mieszkańców • definiuje pojęcie „cech”; • opowiada o sposobach • definiuje pojęcia: • wyjaśnia przyczyny
miasta i ich zajęcia średniowiecznego • opowiada spędzania czasu „mistrz cechowy”, zanikania współcześnie
• cechy i ich zadania miasta; o zajęciach kupców wolnego przez „czeladnik”; wielu specjalności
• warunki życia • na podstawie i rzemieślników; mieszkańców miast; • ukazuje zróżnicowanie rzemieślniczych.
mieszkańców ilustracji opisuje • wymienia nazwy • na podstawie ilustracji społeczne średniowiecz-
średniowiecznego wygląd warsztatu specjalności opowiada o pracy nego miasta;
miasta rzemieślniczego. średniowiecznych średniowiecznych • omawia warunki
• czas wolny rzemieślników. rzemieślników. życia i zajęcia jego
mieszkańców mieszkańców;
średniowiecznego • opowiada, jak wyglądała
miasta nauka zawodu
w średniowieczu:
od ucznia do mistrza

7
cechowego.
 8
Dzień • dzień w średniowiecz- Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
w średniowiecznym nym mieście • wymienia grupy • w oparciu o ilustrację • wyjaśnia, czym różniły • samodzielnie, • porównuje
mieście w warsztatach społeczne mieszkające zamieszczoną się rozrywki ludzi w oparciu o ilustrację, rozrywki mieszczan
wybranych w mieście; w podręczniku w średniowiecznym opowiada o życiu z rozrywkami
średniowiecznych • wymienia przykłady opowiada o życiu mieście od rozrywek codziennym mieszkańców zamku
rzemieślników specjalności codziennym współczesnych. mieszkańców rycerskiego.
rzemieślniczych w średniowiecznym średniowiecznego
w średniowiecznym mieście. miasta.
mieście i nazywa
towary wyrabiane przez
rzemieślników.

Wieś • wygląd Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

w średniowieczu średniowiecznej wsi • na podstawie ilustracji • w oparciu o materiał • wymienia przykłady • omawia wygląd • porównuje życie chłopa
• zajęcia mieszkańców opisuje wygląd ilustracyjny nazywa uprawianych roślin średniowiecznej wsi; z życiem rycerza
wsi średniowiecznej wsi; czynności wykonywane i hodowanych zwierząt; • wskazuje na ilustracji i mieszczanina;

Dokumentacja nauczyciela dla klasy V

• obowiązki chłopów • opowiada o codziennej przez chłopów podczas • podaje przykłady kościół, karczmę, młyn • wymienia narzędzia
wobec właściciela pracy mieszkańców prac polowych. obowiązków chłopów i wyjaśnia ich rolę używane podczas prac
ziemi wsi. wobec właścicieli wsi; w funkcjonowaniu wsi; polowych i porównuje
• życie codzienne • opowiada o rozrywkach • opisuje warunki życia pracę chłopów
mieszkańców wsi mieszkańcow wsi. mieszkańców wsi; z pracą rolników
• wymienia powinności współcześnie (zauważa
chłopów wobec znaczenie postępu
właścicieli wsi. cywilizacyjnego).

Trudne sąsiedztwo • Krzyżacy na ziemiach Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

polskich • opisuje wygląd rycerzy • przedstawia przyczyny • opowiada o okolicznoś- • przedstawia politykę • przedstawia
• utworzenie państwa krzyżackich. sprowadzenia ciach utworzenia prowadzoną przez samodzielnie zebrane
krzyżackiego i jego Krzyżaków do Polski; państwa zakonnego; Krzyżaków na wiadomości na temat
organizacja • wskazuje na mapie • przedstawia politykę podbitych terenach; organizacji zakonu
• polityka Krzyżaków Mazowsze, ziemię Krzyżaków wobec • wyjaśnia okoliczności krzyżackiego.
wobec sąsiadów chełmińską Pomorze Polski; zagarnięcia Pomorza
• zagarnięcie Pomorza Gdańskie, państwo • zaznacza i zapisuje na Gdańskiego przez
Gdańskiego zakonne, Gdańsk, taśmie chronologicznej Krzyżaków;
Malbork; datę utraty przez Polskę • wyjaśnia znaczenie
• zaznacza i zapisuje na Pomorza Gdańskiego – Pomorza dla państwa
taśmie chronologicznej 1308 r. polskiego.
rok 1226.
 Wymagania na poszczególne oceny
Temat
Zagadnienia
lekcji Ocena Ocena Ocena Ocena Ocena
dopuszczajàca dostateczna dobra bardzo dobra celujàca
Jadwiga • Jadwiga Andegaweńska Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
Andegaweńska – królem Polski • zaznacza na taśmie • wymienia zasługi • przedstawia okoliczności • nazywa, na podstawie • tworzy album
król Polski • dwór Jadwigi i jej chronologicznej wiek królowej Jadwigi dla wstąpienia na tron schematu, związki „Dzieło królowej
zasługi dla rozwoju XIV – czasy, kultury polskiej. Jadwigi Andegaweńskiej; pokrewieństwa między Jadwigi”, poświęcony
kultury polskiej w których żyła Jadwiga • opowiada o życiu dworu Jadwigą a ostatnimi królowej Jadwidze i jej
• testament królowej Andegaweńska; królowej Jadwigi. Piastami; działalności.
Jadwigi • charakteryzuje królową • wyjaśnia, dlaczego
• kult św. Jadwigi

Wymagania na poszczególne oceny dla klasy V – 1,5 h

Jadwigę. Jadwiga Andegaweńska
została uznana za
świętą.

Jadwiga i Jagiełło – • przyczyny unii polsko- Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
unia polsko-litewska -litewskiej w Krewie • zaznacza i zapisuje na • wyjaśnia przyczyny • wyjaśnia pojęcie „unia • opowiada • zbiera i przedstawia
• Władysław Jagiełło taśmie chronologicznej unii polsko-litewskiej; personalna”; o okolicznościach informacje o słynnych
królem Polski daty unii w Krewie • opowiada • opowiada wstąpienia na tron rycerzach, którzy brali
• bitwa pod i bitwy pod o przyczynach o przebiegu bitwy Władysława Jagiełły; udział w bitwie pod
Grunwaldem w 1410 r. Grunwaldem; i skutkach bitwy pod pod Grunwaldem. • przedstawia Grunwaldem.
• wskazuje na mapie Grunwaldem. zobowiązania
Królestwo Polskie, Władysława Jagiełły
Wielkie Księstwo podjęte w Krewie.
Litewskie, państwo
zakonu krzyżackiego,
Krewo, Grunwald.

Wisłą do Gdańska • odzyskanie Pomorza Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

Gdańskiego • wskazuje na mapie • wyjaśnia pojęcia: • wyjaśnia przyczyny • przedstawia • zbiera i przedstawia
• wzrost znaczenia Wisłę, Gdańsk i miasta „spichlerz”, ożywienia gospodarki okoliczności odzyskania informacje
Wisły jako szlaku położone na szlaku „spław rzeczny”; polskiej po odzyskaniu Pomorza Gdańskiego; o różnych jednostkach
komunikacyjnego wiślanym; • wskazuje znaczenie Pomorza Gdańskiego; • przedstawia pływających,
• spław rzeczny • wymienia towary, Wisły jako szlaku • opowiada postanowienia pokoju wykorzystywanych
• rozkwit Gdańska którymi handlowano komunikacyjnego. o funkcjonowaniu w Toruniu 1466 r. w spławie rzecznym
i innych miast w Polsce w XV i XVI spławu rzecznego; w XVI wieku.
położonych na szlaku wieku. • wyjaśnia pojęcia:
wiślanym „szkuta”, „flisak”,
„żuraw”, i posługuje się
nimi.

9

Jedna epoka – • architektura i sztuka Uczeń:
dwa style średniowiecza • wskazuje styl
romański i gotycki
jako style architektury
średniowiecznej.
10
Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
• wyjaśnia pojęcie „styl” • wyjaśnia pojęcia: • porównuje budowlę • wymienia przykłady
w architekturze i sztuce; „witraż”, „portal”; romańską z budowlą zabytków gotyckich
• charakteryzuje • charakteryzuje gotycką. i romańskich w swojej
krótko architekturę założenia architektury okolicy lub regionie;
średniowiecza, podając romańskiej i gotyckiej. • zbiera informacje
najważniejsze cechy i podaje przykłady
budowli romańskich najcenniejszych
i gotyckich. polskich zabytków
pisanych; charakteryzuje
je krótko.

Z Kolumbem ku • średniowieczne Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

nieznanym brzegom wyobrażenia o Ziemi • definiuje pojęcia: • opisuje odkrycie • wymienia następstwa • wymienia przyczyny • wyjaśnia przyczyny
• przyczyny odkryć „karawela”, „Nowy Krzysztofa Kolumba, wypraw odkrywczych wielkich odkryć poszukiwania przez
geograficznych Świat” (patrz rozdział używając pojęć: dla Europy i Ameryki; geograficznych; Europejczyków drogi

Dokumentacja nauczyciela dla klasy V

• wielcy odkrywcy i ich „Dwa światy”), „karawela”, „Nowy • wymienia nazwy • wymienia wynalazki morskiej do Indii;
wyprawy (Krzysztof „Indianie”, „broń palna”; Świat” (patrz rozdział towarów przywożonych z dziedziny żeglugi, • wskazuje na mapie
Kolumb, Vasco da • wymienia odkrywców: „Dwa światy”), z Nowego Świata do które umożliwiły kierunki podróży
Gama, Ferdynand Krzysztofa Kolumba, „Indianie”, „broń palna”. Europy (patrz rozdział dalekie wyprawy. znanych odkrywców;
Magellan) Ferdynanda Magellana, „Dwa światy”). • wskazuje związek
• skutki wielkich odkryć Vasco da Gamę; między wynalazkami
geograficznych dla • umieszcza w czasie z dziedziny żeglugi
Europy i Ameryki i w przestrzeni a podejmowaniem
Krzysztofa Kolumba dalekich wypraw;
i jego pierwszą • przedstawia
wyprawę. osiągnięcia cywilizacji
prekolumbijskich (patrz
rozdział „Dwa światy”).

Dwa światy • najważniejsze odkrycia Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

przełomu XV • wskazuje na mapie: • wymienia • z nowo poznanych • omawia znaczenie • dostrzega związek
i XVI w. oraz wielcy kierunki podróży nazwy towarów przez Europejczyków odkryć geograficznych między odkryciami
odkrywcy wielkich odkrywców, przywożonych ze towarów wymienia dla wymiany geograficznymi
• zmiany w życiu obszary Starego Starego do Nowego te, bez których nie towarowej między a zniszczeniem
mieszkańców Starego i Nowego Świata, Świata i odwrotnie. mogliby obyć się Starym i Nowym cywilizacji
i Nowego Świata tereny zajęte przez współcześni. Światem. prekolumbijskich.
Hiszpanów
i Portugalczyków.
 Wymagania na poszczególne oceny
Temat
Zagadnienia
lekcji Ocena Ocena Ocena Ocena Ocena
dopuszczajàca dostateczna dobra bardzo dobra celujàca
Narodziny nowej • renesans – nowe Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
epoki spojrzenie na świat • definiuje pojęcie • wymienia cechy • opowiada o zmianach, • definiuje pojęcie • przedstawia osiągnięcia
• ideał człowieka „humanizm”; człowieka renesansu; jakie zaszły w życiu „renesans” wybitnych postaci epoki
renesansu • wymienia wybitnych • przedstawia poglądy codziennym ludzi („odrodzenie”); (Leonarda da Vinci,
• wynalezienie druku przedstawicieli głoszone przez renesansu. • charakteryzuje postawę Michała Anioła, Jana
i jego rola renesansu, m.in. humanistów. człowieka renesansu; Gutenberga);
w upowszechnianiu Leonarda da Vinci, • wyjaśnia, na czym • opowiada o sposobie

Wymagania na poszczególne oceny dla klasy V – 1,5 h

kultury Michała Anioła; polegało znaczenie drukowania książek.
• zaznacza na taśmie wynalezienia nowej
chronologicznej epokę metody druku.
renesansu;
• wskazuje Włochy jako
kolebkę renesansu.

Leonardo da Vinci – • Leonardo da Vinci Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

człowiek renesansu przykładem człowieka • w oparciu o materiał • wyszukuje – w tekście • podaje przykłady • uzasadnia, dlaczego • wyjaśnia, w czym
renesansu ilustracyjny wymienia i na podstawie źródeł dokonań świadczące Leonarda da Vinci przejawiał się geniusz
• wybrane dzieła dzieła, z których ikonograficznych – o geniuszu Leonarda da nazwano wielkim Leonarda da Vinci;
Leonarda da Vinci zasłynął Leonardo da informacje, świadczące Vinci. twórcą renesansu; • udowadnia, że
Vinci. o nowatorskich • na podstawie materiału dzieła artystów były
projektach Leonarda da ilustracyjnego opowiada odzwierciedleniem
Vinci. o nowatorskich poglądów humanistów.
projektach Leonarda da
Vinci.

Renesansowy Wawel • potomkowie Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

Jagiellonów Władysława Jagiełły • identyfikuje czasy • na podstawie drzewa • wyjaśnia pojęcia: • przedstawia drogi • wymienia przykłady
• drogi przenikania idei renesansu w Polsce genealogicznego „dwór”, „komnata”, przenikania idei zmian wprowadzonych
renesansu do Polski z okresem panowania Jagiellonów wskazuje „arras”, „paź”; renesansowych do na dworze przez królową
• Wawel renesansową władców z rodu i wyjaśnia stopnie • wskazuje renesansowy Polski; Bonę;
siedzibą królów Polski Jagiellonów; pokrewieństwa charakter siedziby • wyjaśnia pochodzenie • przedstawia zasługi
• życie dworskie na • opisuje życie dworskie w rodzinie. królewskiej na Wawelu. i znaczenie pojęcia ostatnich Jagiellonów
Wawelu w okresie na Wawelu w okresie „włoszczyzna”. dla rozwoju kultury
panowania ostatnich panowania ostatnich w Polsce.
Jagiellonów Jagiellonów, używając
• zasługi ostatnich pojęć: „dwór”,

11
Jagiellonów dla rozwoju „komnata”, „arras”,
kultury polskiej „paź”.
W pracowni Mikołaja • Mikołaj Kopernik – Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

12
Kopernika człowiek renesansu • opowiada o życiu • definiuje pojęcie • wyjaśnia, co znaczy • definiuje pojęcie „teoria • w oparciu o materiał
• odkrycie Kopernika – Mikołaja Kopernika, „astronom”; powiedzenie: heliocentryczna”; ilustracyjny opisuje
teoria heliocentryczna używając pojęć: • wskazuje na mapie „Wstrzymał Słońce, • przedstawia Mikołaja narzędzia badawcze,
• znaczenie odkrycia „uczony”, „astronom”, miejscowości związane ruszył Ziemię”. Kopernika jako wykorzystywane w pracy
Kopernika „odkrycie naukowe”; z życiem i działalnością polskiego uczonego uczonego;
• opisuje i umieszcza Mikołaja Kopernika: czasów renesansu; • przedstawia znaczenie
w czasie odkrycie Toruń, Frombork, • wyjaśnienia istotę teorii teorii heliocentrycznej
Mikołaja Kopernika. Kraków, Olsztyn. heliocentrycznej. dla rozwoju nauki.

Szlachta i król rządzą • szlachta i jej zajęcia Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
Rzecząpospolitą • pozycja stanu • przedstawia zajęcia • wyjaśnia pojęcia: • przedstawia • przedstawia najważniejsze • porównuje
szlacheckiego szlachty; „sejm walny”, „sejmiki zróżnicowanie w stanie przywileje szlacheckie; parlamentaryzm
w państwie • na podstawie ilustracji ziemskie”, „pospolite szlacheckim; • wskazuje wpływ Rzeczypospolitej
• sejm walny i sejmiki przedstawia skład sejmu ruszenie”, „przywilej”; • opowiada o położeniu przywilejów na XVI–XVII w.
ziemskie walnego. • zna rycerskie szlachty; wyjątkową pozycję z parlamentaryzmem

Dokumentacja nauczyciela dla klasy V

pochodzenie stanu • charakteryzuje zadania szlachty w Polsce współczesnej Polski.
szlacheckiego; najważniejszych XVI–XVII w.;
• charakteryzuje urzędników • wymienia decyzje
obowiązki szlachcica królewskich. podejmowanie na
wobec państwa; sejmie walnym;
• wymienia • wyjaśnia rolę
najważniejszych sejmików ziemskich
urzędników w funkcjonowaniu
królewskich. parlamentaryzmu
w XVI–XVII w.

W majątku • folwark szlachecki Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

szlacheckim • gospodarcza • wyjaśnia pojęcie • wyjaśnia pojęcia: • wymienia • opowiada o wyglądzie • zbiera i przedstawia
działalność szlachty „kmiecie”; „folwark”, najważniejsze folwarku szlacheckiego; informacje
• ustawy antychłopskie • wymienia „pańszczyzna”, „dwór”; zabudowania folwarku • wyjaśnia przyczyny o narzędziach rolniczych
i antymieszczańskie najważniejsze • przedstawia i wskazuje ich funkcje; uchwalenia przez używanych w produkcji
• życie codzienne dworu pomieszczenia dworu gospodarczą • przedstawia szlachtę ustaw rolnej w XVI–XVII
szlacheckiego szlacheckiego; działalność szlachty; funkcjonowanie antychłopskich wieku.
• wymienia • opowiada o edukacji folwarku szlacheckiego; i antymieszczańskich;
najważniejsze rozrywki dzieci szlacheckich. • wyjaśnia przyczyny • wymienia najważniej-
szlachty. i sposoby powiększania sze ustawy wymierzone
majątków szlacheckich; przeciw chłopom
• opisuje wygląd dworku i mieszczanom;
szlacheckiego. • wyjaśnia wpływ ustaw
antychłopskich
i antymieszczańskich
na położenie tych grup
społecznych.
 Wymagania na poszczególne oceny
Temat
Zagadnienia
lekcji Ocena Ocena Ocena Ocena Ocena
dopuszczajàca dostateczna dobra bardzo dobra celujàca
Spacer po majątku • wygląd majątku Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
szlacheckim szlacheckiego • na podstawie ilustracji • opowiada o wyglądzie • opowiada o życiu • przedstawia funkcje • zbiera informacje
• zabudowania wymienia zabudowania domu chłopskiego. i zajęciach mieszkańców zabudowań i miejsc o najstarszych
folwarczne i ich funkcje i miejsca majątku majątku szlacheckiego. majątku szlacheckiego: budowlach
• zagrody chłopskie szlacheckiego: folwark, młyna, stawu, kościoła drewnianych swego
dwór, wsie, młyn, staw, itd. regionu, ze szczególnym
las itd. uwzględnieniem

Wymagania na poszczególne oceny dla klasy V – 1,5 h

dworków szlacheckich
i młynów.

W Rzeczypospolitej • postanowienia unii Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

Obojga Narodów lubelskiej • definiuje pojęcie „unia”; • wyjaśnia przyczyny • opisuje, w jaki sposób • zaznacza na taśmie • przedstawia przyczyny
• pierwsza wolna elekcja • wskazuje na mapie zawarcia unii realnej wybierano króla, chronologicznej daty: wolnych elekcji
• skutki wolnych elekcji Rzeczpospolitą Obojga w Lublinie; używając pojęć: 1569 r. i 1573 r., oraz i wyjaśnia zasady ich
• Warszawa nową stolicą Narodów; • wskazuje na mapie „koronacja” (patrz identyfikuje je przeprowadzania;
kraju • wymienia dwóch Warszawę i wymienia rozdział „W blasku z unią lubelską • opisuje skutki wolnych
pierwszych królów króla Zygmunta III królewskiej korony”), i pierwszą wolną elekcją; elekcji.
elekcyjnych w Polsce; Wazę jako władcę, który „elekcja”, „pole • omawia sytuację
• wskazuje na mapie uczynił ją stolicą kraju. elekcyjne”. geopolityczną
państwa, z których Rzeczypospolitej po
pochodzili Henryk zawarciu unii lubelskiej;
Walezy i Stefan Batory. • w oparciu o analizę
mapy wyjaśnia powody
przeniesienia stolicy
z Krakowa do Warszawy.

W czasach potopu • najazd Szwedów na Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

szwedzkiego w XVII Polskę (1655–1660) • w oparciu o analizę
wieku • postawa społeczeństwa
w czasie najazdu
szwedzkiego
• obrona Jasnej Góry
• Stefan Czarniecki
bohaterem czasów
potopu szwedzkiego
• skutki wojen ze
Szwedami
• sytuuje w czasie • omawia przyczyny • przedstawia zasięg • charakteryzuje postawy
mapy wymienia i omawia wydarzenia wojen ze Szwecją; najazdu szwedzkiego społeczeństwa polskiego
przyczyny wojen potopu szwedzkiego, • przedstawia w 1655 r. i postawy wobec najeźdźcy, ze
polsko-szwedzkich. uwzględniając obronę najważniejsze polskiej szlachty; szczególnym naciskiem
Częstochowy i postaci wydarzenia potopu • omawia skutki wojen na postać Stefana
Stefana Czarnieckiego szwedzkiego. ze Szwecją; Czarnieckiego jako
oraz ojca Augustyna • wyjaśnia, dlaczego symbolu patriotycznej
Kordeckiego. najazd Szwedów postawy.
nazwano „potopem”.

13
 14
Wyprawa wiedeńska • Turcy zagrożeniem Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:
Jana III Sobieskiego dla Polski i Europy • sytuuje w czasie • wyjaśnia pojęcia: • wyjaśnia pojęcie • opowiada o wojnach • zbiera i prezentuje
• wojny Rzeczypospolitej wyprawę wiedeńską „oblężenie”, „odsiecz”, „janczar”; Rzeczypospolitej informacje o innych
z Turcją w XVII w. Jana III Sobieskiego „sułtan”, „husaria”; • posługując się ilustracją, z Turcją w XVII w.; bitwach (rozegranych
• odsiecz wiedeńska Jana i zaznacza rok 1683 na • wskazuje przyczyny porównuje uzbrojenie • przedstawia skutki podczas wojen z Turcją)
III Sobieskiego taśmie chronologicznej; zagrożenia tureckiego janczara i husarza; wojen XVII w. i dowódcach wojsk
• skutki wojen XVII w. • wskazuje na mapie dla Polski i Europy; • wskazuje na mapie dla położenia polskich.
Rzeczpospolitą, Turcję, • opisuje wyprawę Chocim i wyjaśnia Rzeczypospolitej.
Austrię i Wiedeń. wiedeńską Jana III znaczenie zwycięstwa
Sobieskiego. chocimskiego dla Polski
i hetmana Sobieskiego.

W barokowym stylu • architektura i sztuka Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń:

baroku • wskazuje na ilustracjach • wymienia 1–2 • charakteryzuje • przedstawia założenia • na podstawie
• wybrane zabytki najważniejsze elementy przykłady zabytków architekturę i sztukę sztuki barokowej; samodzielnie zebranych
polskiego baroku charakterystyczne dla polskiego baroku. barokową; • wymienia zabytki informacji wymienia

Dokumentacja nauczyciela dla klasy V

stylu barokowego. • opisuje wygląd świątyni
barokowej.
polskiego baroku. zabytki barokowe swego
regionu;
• w dowolnej formie
prezentuje wybrany
przez siebie zabytek
barokowy.