28.мај 2022 г.

МАКЕДОНСКО БИОЛОШКО ДРУШТВО

ДРЖАВЕН НАТПРЕВАР ПО ПРИРОДНИ НАУКИ 4.одд.

1. На секоја празна линија дополни една од опциите (литосфера, хидросфера, атмосфера и

биосфера) за да исказите дадени подолу бидат точни
Карпеста брана е изградена од луѓе, што е директна врска помеѓу ---------------- (литосферата) и
биосферата.
Реката, дел од ----------------------(хидросферата) , е запрена од браната.
На крајот, акумулираната вода испарува, приклучувајќи се на --------------------(атмосферата)
Преостанатата вода луѓето ја користат за вода за пиење, што е пример за тоа како -----------
(биосферата) -------------------- е поврзана со хидросферата.
4 бода

2. Даден е компас како на сликата.

Тој компас се доближува до магнет како што е прикажано на долната слика. На долната слика
нацртај ја иглата на компасот и на неа означи ги северниот (N) и јужниот (Ѕ) пол.

2 бода
Одговор: за точна насока на иглата се дава 1 бод, за точно означени полови 1 бод

3. Извор на електрична струја е:

а) батеријата
б) светилката
в) жицата
г) прекинувачот
1 бод
4
А) Големиот кањон се наоѓа во пустина во Америка. Тоа е многу голем и длабок кањон кој содржи
многу слоеви на карпи. Некогаш, во минатото, со поместување во Земјината кора овие слоеви се
кренале нагоре. Големиот кањон сега на некои места е длабок 1,6 km. Реката Колорадо тече низ
дното на кањонот. Температурата во Големиот Кањон се движи од под 0o C па сè до над 40o C.
Иако е пустинска област, пукнатините во карпите понекогаш содржат вода. Како овие промени во
температурата и водата кај пукнатините на карпите придонесуваат за забрзување на распаѓањето
на карпите?
а. Замрзнатата вода ги раствора и топи карпите.
б. Водата ги залепува карпите.
в. Мразот ја измазнува површината на карпите.
г. Замрзната вода се шири во карпестите пукнатини.
1 бод
Б) Многу фосили на морските животни, како што се школки, риби и корали се наоѓаат во
варовничките наоѓалишта на Големиот Кањон. Што се случило пред милиони години, а тоа може
да објасни зошто овие фосили се на тоа место?

а. Во минатото, луѓето на тоа подрачје носеле морска храна од океанот.

б. Океаните порано биле многу побурни, затоа морските животни биле исфрлени од огромни
бранови.
в. Во тоа време, океанот ја покривал областа, а подоцна се повлекол.
г. Некои морски животни некогаш живееле на копно пред да се преселат во морето.
1 бод

5. Земјотресите се манифестираат на:

a) стратосферата
б) литосферата
в) хидросферата
г) атмосферата
1 бод

6. Севрната и јужната полутопка на Земјата се определени според:

а) меридијан
б) главениот меридијан
в) екваторот
г) Светското море
1 бод
7. Поголемиот дел од површината на Земјата е покриен со:
а) слатка вода
б) копно
в) езера
г) солена вода
1 бод
8. Астронаут кој стапнал на месечината испраќа многу силен звучен сигнал на Земјата. Кое од
следните тврдења е точно?
а) Звучниот сигнал што ќе стигне на Земјата ќе има поголема јачина од сигналот кој е испратен од
Месечината.
б) Звучниот сигнал што ќе стигне на Земјата ќе има помала јачина од сигналот кој е испратен од
Месечината.
в) Јачината на звучниот сигнал на Земјата ќе биде иста со јачината на испратениот звучен сигнал
од Месечината
г) На Земјата нема да може да се слушне звучниот сигнал испратен од Месечината.
1 бод
9. Доколку еден магнет го поделиме на пола ќе добиеме:
а) два магнета само со еден северен пол
б) два магнета едниот само со северен пол, а другиот само со јужен пол
в) два магнета само со еден јужен пол
г) два мегнети со два пола, северен и јужен
1 бод

10. Покрај секој исказ внеси точно или неточно

a) Висината на тонот е определена со брзината на звучните осцилации -----точно---------
б) звукот се пренесува така што честичките од средината низ која се пренесува осцилираат ------
точно-------------------------
в) Висината на тонот не зависи од должината и дебелината на жиците. ----неточно-------
г) со намалување на должината на жицата од гитарата се зголемува висината на звукот кој го дава
--точно-------------

4 бода
11. Заокружи ја буквата пред сликата која го прикажува садот од кој водата ќе испари побргу во секој
од случаите дадени подолу. Во сите случаи во двата сада е ставен еднаков волумен на вода пред
да почне да се следи испарувањето:

I)

А) Б)

II)

А) Б)

III)

А) Б)

IV)

А) Б)
V)

А) Б)

VI)

А) Б)

I) Б

II) А

III) А

IV) А

V) А

VI) Б

6 бода
12. Кои промени на агрегатните состојби се прикажани на следниве слики:

а)

б)

в)

г)

а) ________________________________ кондензација

б) ________________________________ мрзнење

в) ________________________________ испарување

г) ________________________________ топење

4 бода
13. Во долните изрази стави ги знаците за поголемо, помало или еднакво:

а) температура на мрзнење на вода ______________ температура на топење на мраз

б) температура на мрзнење на јаглерод диоксид ______________ температура на вриење на

јаглерод диоксид

в) температура на вриење на вода ______________ температура на топење на мраз

г) температура на втечнување на водна пара ______________ температура на топење на мраз

д) температура на вриење на вода ______________ температура на вриење на јаглерод диоксид

ѓ) температура на мрзнење на јаглерод диоксид ______________ температура на вриење на вода

6 бода

а) =

б) <

в) >

г) >

д) >

ѓ) <
14. Дадените организми смести ги во групата на која припаѓаат. Внимавај, еден организам може
да припаѓа на повеќе групи!

круша, дождовник, ајкула, буба мара, смрека, крокодил

Семени растенија: круша, смрека

Без’рбеници: буба мара

‘Рбетници: дождовник, ајкула, крокодил

Водоземци: дождовник

Скриеносемени растенија: круша

8 бода

15. Поврзи ги особините на живите организми со соодветниот пример!

Особина Пример Буква-број

А) Надразливост 1. Магдалена ја прескокнува оградата. А-4
Б) Излачување 2. Човекот се поти повеќе во лето отколку во зима Б-2
В) Движење 3. Од јајцето се родило мало ластовиче В-1
Г) Раст и развој 4. Петар го осетил мирисот на своето омилено пециво Г-3

4 бода

16. Во секоја колона најди го терминот кој не припаѓа на дадената низа. Во празното поле на
крајот од колоната напиши ја буквата од терминот кој не соодетствува.

а) ларва а) оплодување а) мува а) пингвин

б) гасеница б) ‘ртење на семе б) пајак б) ној

в) полноглавец в) опрашување в) комарец в) лилјак

г) кукла г) положување на јајца г) пеперутка г) кокошка

Решение: в Решење: г Решение: б Решение: в

4 бода