Akademia Górniczo-Hutnicza

im. Stanisława Staszica

w Krakowie

Rok akademicki 2022/2023 przedmiot

Wydział WNiG Podstawy szczelinowania hydraulicznego

Kierunek INiG
Rok studiów II
Ćwiczenie Dobór parametru płynu szczelinującego (lepkości)

oddania sprawozdania
data
zaliczenia sprawozdania
1. Cel ćwiczenia:
Celem ćwiczenia było wyznaczenie kątów skręcenia dla trzech rodzajów płynów szczelinujących:

I - 99,5% wody i 0,5% guargum,

II - 99,25% wody i 0,75% guargum,

III - 99,75% wody i 0,25% guargum.

Płyny szczelinujące, które są stosowane do szczelinowania hydraulicznego, składają się z wody, piasku
i dodatków, takich jak guargum. W zależności od rodzaju, płyny te mogą być oparte na wodzie, alkoholu,
cieczy kwasowej lub oleju. Płyny szczelinujące spełniają wiele ważnych funkcji, takich jak
transportowanie materiału podsadzkowego do otworu, utrzymywanie odpowiedniego ciśnienia i oporu
przepływu oraz zapewnienie odpowiedniej wytrzymałości strukturalnej i stabilnej lepkości. Są również
bezpieczne
dla środowiska.

W doświadczeniu wykorzystano lepkościomierz typu Fann do pomiaru parametrów reologicznych płynu

szczelinującego oraz wagę Baroid do pomiaru gęstości płuczki wiertniczej. Przy pomocy lepkościomierza
zmierzono kąt skręcenia dla trzech prób płynów szczelinujących (typu III) w temperaturach:

I – 20°C

II – 40°C

III – 60°C
2. Przebieg ćwiczenia:
 Odmierzono 500 ml wody w naczyniu pomiarowym
 Odważono odpowiednią ilość GUARGUM w postaci:
o 1.25g
o 2.5g
o 3.75g
 Guargum wsypano do pojemnika z wodą a następnie umieszczono w mieszadle mechanicznym
 Po dokładnym przereagowaniu dwóch substancji zmierzono gęstość otrzymanego roztworu
 Mieszaninę poddano badaniom (w T=20°C, T=40 C ̊ , T=60 ̊C) na lepkościomierzu w celu
wyznaczenia parametrów reologicznych
 Zbadano kąt skręcania w zależności od prędkości obrotowej
 Zanotowano wyniki
 Do obliczeń i wykonania wykresów wykorzystano program RheoSolution 3.01.

3. Opracowanie wyników pomiarów (część 1):

Zmierzona gęstość ( ρ ) 0,5 % roztworu GUARGUM

ρ=1,01 g/cm 3
Obliczenie naprężenia i szybkości ścinania w zależności od prędkości obrotowej oraz kąta
skręcania w dwóch różnych temperaturach (T= 40 ̊C oraz T= 60 ̊C)

τ =0,511∗θ
gdzie :
τ −naprężenie ( Pa )
θ−kąt skręcania(◦)
j=1,703∗ω
gdzie:
j−szybkość ścinania
ω− prędkość obrotowa

Wyznaczanie parametrów lepkości plastycznej oraz granicy płynięcia z równania stanu dla
modelu Binghama
Równanie stanu dla modelu Binghama :
 τ =φ∗j+ τ y

gdzie:
τ −naprężenie ( Pa )

φ−lepkość plastyczna (Pa∗s)

j−szybkość ścinania(1/s)
τ y −granica płynięcia (Pa)

Dla temperatury T= 40 ̊C
φ=0,014 Pa∗s
τ y =1,82 Pa (0.5%guargum)

τ y =0,7655 Pa (0.25%guargum)

Dla temperatury T= 60 ̊C
φ=0,014 Pa∗s
τ y =1,505 Pa (0.5%guargum)

τ y =0,2555 Pa (0.25%guargum)
Rysunek 1 model Binghama T= 40 ̊C 0.5%guargum

Rysunek 2 model Binghama T= 60 ̊C 0.5%guargum

 zależność naprężenia od szybkości ścinania
30

25

20
naprężenie ( Pa)

15

10

0
0 200 400 600 800 1000 1200
szybkość ścinania ( 1/s)

naprężenie w zależności od szybkości ścianania

równania stanu dla modelu Binghama

Wykres 1 Zależności naprężenia od szybkości ścinania w temperaturze 60 ̊C (0.75%guargum)

 zależność naprężenia od szybkości ścinania
30

25

20
naprężenie ( Pa)

15

10

0
0 200 400 600 800 1000 1200
szybkość ścinania ( 1/s)

naprężenie w zależności od szybkości ścianania

równania stanu dla modelu Binghama

Wykres 2 Zależności naprężenia od szybkości ścinania w temperaturze 40 ̊C (0.75%guargum)

6
Zależność naprężenia od szybkości
ścinania
5

Naprężenie w
4 zależności od
szybkości ści-
Naprężenie (Pa)

nania
3

2
Naprężenie w
modelu Bing-
hama
1

0
0 200 400 600 800 1000 1200
Szybkość ścinania (1/s

Wykres 3 Zależności naprężenia od szybkości ścinania w temperaturze 60 ̊C (0.25%guargum)

 Zależność naprężenia od szybkości ścinania
6

Naprężenie w za-
4 leżności od szybkości
ścinania
Naprężenie (Pa)

3 Napręzenie równania
stanu dla modelu
Binghama
2

0
0 200 400 600 800 1000 1200
Szybkość ścinania (1/s)

Wykres 4 Zależności naprężenia od szybkości ścinania w temperaturze 40 ̊C (0.25%guargum)

Tabela 1 Zestawienie parametrów i wyników doświadczenia dla temperatury 60 ̊C 0.5%guargum
Naprężenie Szybkość Lepkość
Prędkość Kąt skręcania
styczne ścinania pozorna
obrotowa (T=60 ̊C)
(T=60 ̊C) (T=60 ̊C) (T=60 ̊C)
600 27 13,80 1022,04 0,013
300 20 10,22 511,02 0,020
200 16,5 8,43 340,68 0,025
100 12 6,13 170,34 0,036
60 9 4,60 102,20 0,045
30 5,5 2,81 51,10 0,055
20 4 2,04 34,07 0,060
10 2 1,02 17,03 0,060
6 1 0,51 10,22 0,050
3 0,5 0,26 5,11 0,050
2 0,05 0,03 3,41 0,007
1 0,01 0,005 1,70 0,003
Tabela 2 Zestawienie parametrów i wyników doświadczenia dla temperatury 40 ̊C 0.5%guargum

Prędkość Kąt skręcania Naprężenie Szybkość Lepkość pozorna

obrotowa (T=40 ̊C) styczne ścinania (T=40 ̊C)
(T=40 ̊C) (T=40 ̊C)
600 28 14,31 1022,04 0,014
300 21 10,73 511,02 0,021
200 17 8,69 340,68 0,025
100 12 6,13 170,34 0,036
60 9 4,6 102,20 0,045
30 6 3,07 51,10 0,060
20 5 2,56 34,07 0,075
10 3 1,53 17,03 0,090
6 2 1,02 10,22 0,100
3 1 0,51 5,11 0,100
2 1 0,51 3,41 0,150
1 0,5 0,26 1,70 0,150
Tabela 3 Zestawienie parametrów i wyników doświadczenia dla temperatury 60 ̊C 0.75%guargum

Naprężenie z
Naprężenie równania stanu
Prędkość Kąt skręcania Szybkość ścinania
styczne dla modelu
obrotowa (T=60 ̊C) (T=60 ̊C)
(T=60 ̊C) Binghama
(T=60 ̊C)
600 55 28,11 1021,80 28,11
300 42 21,46 510,90 21,46
200 35 17,89 340,60 19,24
100 26 13,29 170,30 17,03
60 21 10,73 102,18 16,14
30 15 7,67 51,09 15,48
20 12 6,13 34,06 15,25
10 9 4,60 17,03 15,03
6 5 2,56 10,218 14,94
3 3 1,53 5,11 14,88
2 2 1,02 3,41 14,85
1 0 0 1,70 14,83

Tabela 4 Zestawienie parametrów i wyników doświadczenia dla temperatury 40 ̊C 0.75%guargum

Naprężenie z
Prędkość Kąt skręcania Naprężenie Szybkość ścinania równania stanu
obrotowa (T=40 C) (T=40 C) (T=40 C) dla modelu
Binghama T=40 C
600 51 26,06 1021,80 26,06
300 40 20,44 510,90 20,44
200 34 17,37 340,60 18,57
100 25 12,78 170,30 16,69
60 20 10,22 102,18 15,94
30 15 7,67 51,09 15,38
20 13 6,64 34,06 15,19
10 8 4,10 17,03 15,01
6 6 3,06 10,22 14,93
3 4 2,04 5,11 14,88
2 2 1,02 3,41 14,86
1 1 0,51 1,70 14,84
Tabela 5 Zestawienie parametrów i wyników doświadczenia dla temperatury 60 ̊C 0.25%guargum

Naprężenie z
prędkość Szybkość równania stanu
Lp. kąt skręcania Naprężenie
obrotowa ścinania dla modelu
Benthama
1 600 9,5 4,8545 1021,8 4,8536
2 300 5 2,555 510,9 2,55455
3 200 3,5 1,7885 340,6 1,7882
4 100 2 1,022 170,3 1,02185
5 60 1 0,511 102,18 0,71531
6 30 0,5 0,2555 51,09 0,485405
7 20 0,00025 0,00012775 34,06 0,40877
8 10 0,0002 0,0001022 17,03 0,332135
9 6 0,00015 0,00007665 10,218 0,301481
10 3 0,0001 0,0000511 5,109 0,278491
11 2 0,00009 0,00004599 3,406 0,270827
12 1 0,00005 0,00002555 1,703 0,263164

Tabela 6 Zestawienie parametrów i wyników doświadczenia dla temperatury 40 ̊C 0.25%guargum

Naprężenie z równania
Prędkość Szybkość
Lp. kat skręcania Naprężenie stanu dla modelu
obrotowa ścinania
Binghama
1 600 10,50 5,3655 1021,8 5,3646
2 300 6,00 3,066 510,9 3,06555
3 200 4,00 2,044 340,6 2,2992
4 100 2,50 1,2775 170,3 1,53285
5 60 2,00 1,022 102,18 1,22631
6 30 1,00 0,511 51,09 0,996405
7 20 0,50 0,2555 34,06 0,91977
8 10 0,0005 0,000256 17,03 0,843135
9 6 0,0004 0,000204 10,218 0,812481
10 3 0,0003 0,000153 5,109 0,789491
11 2 0,0002 0,000102 3,406 0,781827
12 1 0,0001 0,000051 1,703 0,774164
3.1 Opracowanie wyników pomiarów (część 2):
Numeracja cieczy w wynikach mówi o zawartości składników w mieszaninie badanej
w temperaturze 20°C:
Ciecz 1 =99,5%(wody)+0,5%(guargum)
Ciecz 2 = 99,25%(wody)+0,75%(guargum)
Ciecz 3 = 99,75%(wody)+0,25%(guargum)

model Binghama
0,36 19
0,34 18
0,32 17
0,3 16
0,28 15
0,26 14

Naprê¿enia styczne [Pa]

Lepkość pozorna [Pa*s]

0,24 13
12
0,22
11
0,2
10
0,18
9
0,16
8
0,14 7
0,12 6
0,1 5
0,08 4
0,06 3
0,04 2
0,02 1
0 200 400 600 800 1 000
Szybkoœæ œcinania [1/s]
punkty pomiarow e model Binghama lepkoϾ pozorna
aproksymacja

Rysunek 3 model Binghama T= 20 ̊C (ciecz 1)

model Binghama
0,03

0,028 7

0,026
6
0,024
Naprê¿enia styczne [Pa]
Lepkość pozorna [Pa*s]

0,022 5

0,02
4
0,018

0,016 3

0,014
2
0,012

0,01 1

0,008
0
0 200 400 600 800 1 000
Szybkoœæ œcinania [1/s]
punkty pomiarow e model Binghama lepkoϾ pozorna
aproksymacja

Rysunek 4 model Binghama T= 20 ̊C (ciecz 2)

 model Binghama
38
36
1 34
32
30
28

Naprê¿enia styczne [Pa]

Lepkość pozorna [Pa*s]
26
24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0 200 400 600 800 1 000
Szybkoœæ œcinania [1/s]
punkty pomiarow e model Binghama lepkoϾ pozorna
aproksymacja

Rysunek 5 model Binghama T= 20 ̊C (ciecz 3)

Tabela 7 wyniki doświadczenia dla temperatury 20 ̊C

Szybkość ścinania [1/s]

rot/
Ciecz 1 Ciecz2 Ciecz 3
min
1 1 703 1 703 1,703
2 3 407 3 407 3,407
3 5 110 5 110 5,110
6 10 220 10 220 10,220
10 17 034 17 034 17,034
20 34 068 34 068 34,068
30 51 102 51 102 51,102
60 102 204 102 204 102,204
100 170 340 170 340 170,340
200 340 680 340 680 340,680
300 511 020 511 020 511,020
600 1 022 040 1 022 040 1022,040
Tabela 8 Wyniki doświadczenia dla temperatury 20 ̊C

Naprężenia styczne [Pa]

rot/min Ciecz 1 Ciecz2 Ciecz 3
1 0,613 1 533 0,026
2 1 022 2 555 0,051
3 1 278 3 577 0,153
6 1 533 5 621 0,204
10 2 044 7 154 0,256
20 3 066 9 709 0,383
30 3 577 10 731 0,511
60 5 621 14 308 1,533
100 7 154 17 374 2,044
200 9 709 22 484 3,066
300 12 264 26 572 4,599
600 17 374 33 215 7,154

Tabela 9 Wyniki doświadczenia dla temperatury 20 ̊C

Lepkość pozorna [Pa*s]

rot/min Ciecz 1 Ciecz2 Ciecz 3
1 0,360 0,900 0,015
2 0,300 0,750 0,015
3 0,250 0,700 0,030
6 0,150 0,550 0,020
10 0,120 0,420 0,015
20 0,090 0,285 0,011
30 0,070 0,210 0,010
60 0,055 0,140 0,015
100 0,042 0,102 0,012
200 0,028 0,066 0,009
300 0,024 0,052 0,009
600 0,017 0,032 0,007

4. Wnioski:
Płyn szczelinujący składający się z połączenia wody i GUARGUM (które rozpuszcza się w zimnej
wodzie i innych rozpuszczalnikach polarnych, w połączeniu z wodą gęstnieje , tworząc żelową
konsystencję) pod wpływem zwiększonej temperatury zmniejsza swoją lepkość pozorną, zaś
wraz ze wzrostem zawartości guargum w składzie płynu szczelinującego naprężenia styczne
rosną, co można zauważyć na wykresach dla modelu Binghama. W temperaturze 40 ̊C lepkość
plastyczna występująca w równaniu stanu dla modelu Binghama jest taka sama jak w
temperaturze 60 ̊C, zaś granica płynięcia w temperaturze 20 ̊C jest większa niż w 40 ̊C a w 40 ̊C
jest większa
niż w 60 ̊C. Im mniejsza lepkość tym naprężenia styczne płynu szczelinującego ( Woda +
Guargum) są mniejsze.
Podczas wykonywania doświadczenie dla cieczy 3 w temperaturze 20°C został popełniony błąd,
którego skutkiem są różniące się wyniki w porównaniu do reszty zestawienia.