‫‪.

‬‬

‫ﺑﻨﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ آزادي و ﺑﺮاﺑﺮي‬

‫آﻣﻮزش ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﮐﺘﺎب‪:‬‬
‫ﻧﺎم‪ :‬آﻣﻮزش ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن‪ :‬ﭘﻮﻫﻨﺪوي دوﮐﺘﻮر ﻏﻼم دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺣﻀﺮﺗﯽ و ﭘﻮﻫﻨﻤﻞ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻖ‬
‫دﯾﺰاﯾﻦ‪ :‬ﻣﺮﺗﻀﯽ ﻋﻠﯿﺰاه‬
‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ‪ :‬ﺳﻮم‬
‫ﺗﯿﺮاژ‪ 4900 :‬ﺟﻠﺪ‬
‫ﭼﺎپ‪ :‬ﻣﻄﺒﻌﻪ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻣﺴﺘﻔﻞ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن) ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪(1384‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫آﻏﺎز ﺳﺨﻦ ··············································································································· اﻟﻒ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ :‬ﺷﻨﺎﺳﺎﺋْﯽ ﻃﻔﻞ ························································································ ‪1‬‬
‫‪ ‬ﺑﺮ ﺧﻮرد ﺑﺎ اﻃﻔﺎل در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ ································································· ‪1‬‬
‫‪ ‬ﻃﻔﻞ ﮐﯿﺴﺖ ·························································································· ‪5‬‬
‫‪ ‬ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ از دﯾﺪﮔﺎه اﺳﻼم ····································································· ‪6‬‬
‫‪ ‬اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ······································································ ‪15‬‬
‫‪ ‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن)ﻣﯿﺜﺎق( ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ································································· ‪17‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‪ :‬ﻧﻘﺶ ار ﮔﺎﻧﻬﺎْي ﺣﺮاﺳﺖ ازﻗﺎﻧﻮن در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ······················· ‪21‬‬
‫‪ ‬ﻗﺎﻧﻮن ﭼﯿﺴﺖ؟ ······················································································· ‪22‬‬
‫‪ ‬ﺣﻘﻮق ﭼﯿﺴﺖ ؟ ····················································································· ‪22‬‬
‫‪ ‬ﻃﺮز ﺑﺮ ﺧﻮرد ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ در ﻣﺤﺎﮐﻢ ···················································· ‪23‬‬
‫‪ ‬ﮐﺎر ﺑﺮ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ در اﺟﺮات ﻣﺤﺎﮐﻢ ·········································· ‪26‬‬
‫‪ ‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺰاﺋﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﺑﺎره اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ············································· ‪30‬‬
‫‪ ‬ﻧﻘﺶ ﻗﺎﺿﯽ و ﺧﺎرﻧﻮال در اﻋﺎده و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ···································· ‪38‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ :‬ﻧﻘﺶ ارﮔﺎﻧﻬﺎي اﻣﻨﯿﺘﯽ در ﺗﺎﻣﯿﻦ و اﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ·························· ‪43‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ و وﻇﺎﯾﻒ آن ··············································································· ‪45‬‬
‫‪ ‬ﻧﻘﺶ ﭘﻮﻟﯿﺲ در رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ··························································· ‪48‬‬
‫‪ ‬ﻃﺮز ﺑﺮ ﺧﻮرد ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ························································ ‪57‬‬
‫‪ ‬ﺑﺮ ﺧﻮرد ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ······························································· ‪60‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻧﻘﺶ ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺻﺤﯽ در ﺗﺎﻣﯿﻦ و ﺣﻤﺎﯾﻪ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ······················ ‪63‬‬
‫‪ ‬ﻣﻮاد ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ در ﺑﺎره ﺻﺤﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﻃﻔﻞ ··························· ‪64‬‬
‫‪ ‬داﮐﺘﺮ ﮐﯿﺴﺖ؟ ························································································ ‪67‬‬
‫‪٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫اﻫﻤﯿﺖ ﺻﺤﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ········································································· ‪69‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﺧﻼق ﻃﺒﺎﺑﺖ ·················································· ‪72‬‬ ‫‪‬‬
‫ﮐﺎر و ﺳﻼﻣﺖ اﻃﻔﺎل ··············································································· ‪74‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﺴﺎﯾﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺪﻣﺎت ﺻﺤﯽ اﻃﻔﺎل ···················································· ‪76‬‬ ‫‪‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﺗﺎﻣﯿﻦ و اﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ········································ ‪79‬‬
‫‪ ‬ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن در رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ············································ ‪81‬‬
‫‪ ‬ﺻﻔﺎت و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻌﻠﻢ ··············································································· ‪89‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻧﻘﺶ واﻟﺪﯾﻦ در ﺗﺎﻣﯿﻦ و اﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ······································· ‪95‬‬
‫‪ ‬ﺣﻖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري ·········································································· ‪97‬‬
‫‪ ‬ﺣﻖ ﺗﻐﺬﯾﻪ ····························································································· ‪101‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫‪ ‬ﺣﻖ ﻟﺒﺎس ····························································································· ‪104‬‬
‫‪ ‬ﺣﻖ ﺗﻔﺮﯾﺢ و ﺑﺎزي ·················································································· ‪105‬‬
‫‪ ‬ﺣﻖ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮ ﺑﯿﺖ ················································································ ‪107‬‬
‫ﺣﻖ ﻃﻔﻞ ﻣﻌﯿﻮب ·································································································· ‪108‬‬

‫ﺿﻤﺎﯾﻢ و ﻣﺄﺧﺬ ······································································································· ‪113‬‬

‫‪ ‬ﺿﻤﯿﻤﻪ اول······················································································································································································· ‪114‬‬
‫‪ ‬ﺿﻤﯿﻤﻪ دوم ·························································································· ‪121‬‬
‫‪ ‬ﻣﺄﺧﺬ ···································································································· ‪123‬‬

‫‪٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻲ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻃﻔــﻞ اﻣــﺮوز ‪ ،‬زن وﻣــﺮد ﻓــﺮدا اﺳــﺖ ودر آﯾﻨــﺪه‬

‫ﻣــﺴﺌﻮﻟﯿﺘﻬﺎي ﺑــﺰرگ اﺟﺘﻤــﺎﻋﻲ را ﺑــﺪوش ﻣــﻲ ﮔــﲑد‪.‬‬
‫اﻛﺜﺮداﻧﺸﻤﻨﺪان رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮاﻧـﺪ ﻛـﻪ دوره‬
‫ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺋﺮ دوره ﻫﺎي زﻧﺪه ﮔﻲ ﺧﯿﻠﻲ ﺣـﺴﺎس‬
‫وﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺼﻮرت ﻃﺒﯿﻌﻲ ﭘﺎﯾﻪ وﲥﺪاب ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻓﺮد‬
‫در اﯾــﻦ دوره ﭘــﻲ رﯾــﺰي ﻣﯿــﺸﻮد‪ .‬ﺑــﻪ ﻋﻘﯿــﺪه اﯾــﻦ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ اﻃﻔﺎل آن ﻋـﺪه از اﻋـﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫اﻧﺪ ﻛﻪ ﳕﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻄـﻮر ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﻻزم اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﺻﻼﺣﯿﺘﻬﺎ وﻣﻬﺎرﲥﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ وذاﺗﻲ ﺧﻮد را ﺑﻜﺎر ﮔﲑﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮآن در ﺟﺮﯾﺎن زﻧﺪه ﮔﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ‪ ،‬دﺳـﺘﮕﲑي ﳘﻜـﺎري‬
‫ورﻫﻨﻤﺎﯾﻲ ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﯿﺸﱰ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﻃﻔﺎل ﻗـﺸﺮ ﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪ‪ ،‬ﻧـﺎﺗﻮان وآﺳـﯿﺐ‬
‫ﭘﺬﯾﺮﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺪ ودر دوره ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ وﺗﻮﺟـﻪ‬
‫وﯾﮋه ﺿﺮورت دارﻧﺪ وﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ اﻗـﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺣـﻖ‬
‫دارﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﺳﺎﱂ وﻋﺎدﻻﻧﻪ زﻧﺪه ﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ واز ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ وزﻣﯿﻨﻪ ﻣﻄﻠﻮب وﺳﺎﱂ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻗﻮاي ﺑـﺪﻧﻲ‪،‬‬
‫ذﻫﲏ‪ ،‬ﻋﺎﻃﻔﻲ واﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آ‪‬ﺎ ﻣـﺆﺛﺮ وﻣﻔﯿـﺪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﲠـﺮه‬
‫ﺑﮕﲑﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﳘﺎن ﺣﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ادﯾـﺎن اﳍـﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻔﻜـﺮان‬
‫ً ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ آﻧﺮا ﺑﻨﺎم ﺣﻖ)ﻃﺒﯿﻌﻲ‬ ‫وداﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﺧﺎﺻﺘﺎ‬
‫وذاﺗﻲ( ﻃﻔﻞ ﺗﺒﯿﲔ ﳕﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺪﲞﺘﺎﻧﻪ‪ ،‬اﯾـﻦ ﺣـﻖ‬
‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ اﺷﻜﺎل وﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﮔﻮﻧﻪ ﮔـﻮن از اﻃﻔـﺎل‬
‫ﺳﻠﺐ ﮔﺮدﯾﺪه واﯾﻦ ﻗﺸﺮ ﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ را از ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻣﺪﻧﻲ واﻧﺴﺎﻧﻲ ﺷﺎن ﳏﺮوم ﮔﺮداﻧﯿﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﳘﯿﺖ ﻣﻮﺿﻮع در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻃﻔﺎل را‬
‫در ادوار ﭘﯿﺸﲔ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﯿﮕﲑﱘ و ﺑـﻪ ﺗﻌﻘﯿـﺐ آن در‬
‫ﺑﺎره ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ از ﻧﻈـﺮ دﯾـﻦ اﺳـﻼم واﻋﻼﻣﯿـﻪ ﻫـﺎ‬
‫ً ﺑﺮاي دﺳﺖ اﻧﺪرﻛﺎران‬ ‫وﻛﻨﻮاﻧﯿﺴﯿﻮ‪‬ﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎ‬
‫وآن ﻋﺪه از ﻣﺴﺌﻮﻟﲔ اﻣﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣـﺴﺎﺋﻞ ﮔﻮﻧـﻪ ﮔـﻮن‬
‫‪٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫اﻃﻔﺎل ﺳﺮوﻛﺎر دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اراﯾﻪ ﻣﻲ ﳕﺎﱘ ﺗﺎ ﺑﺎ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آن ﺣﻘﻮ ق ﻃﻔـﻞ را ﺑـﺸﻨﺎﺳﻨﺪ ودر ﻋﻤـﻞ از آن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﯿﻮه ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻃﻔﺎل در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ‬ ‫‪-١‬‬

‫اﯾﻦ ﯾﻚ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ رﺷﺪ ﳘـﻪ‬
‫ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ‪،‬اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﻲ وﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﻲ وذاﺗـﻲ‬
‫ﻃﻔﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﲑد‪ .‬اﻣﺎ در ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻃﻔﺎل از‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣﻖ ﻣﺪﻧﻲ وﻃﺒﯿﻌﻲ ﺧﻮﯾﺶ ﳏﺮوم ﺑـﻮده ودر دوره‬
‫ﻫﺎي ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺎﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و ﻏﲑ اﻧـﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﻗﺸﺮ ﻧﯿـﺎز ﻣﻨـﺪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﭼﻪ‪ ،‬در روم ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺗـﺎ ﺳـﺎل)‪ (٣٧٤‬از ﺑـﲔ ﺑـﺮدن‬
‫وﻛﺸﱳ اﻃﻔﺎل ﺣﻖ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ واﻟﺪﯾﻦ ﴰﺮده ﻣﯿﺸﺪ)‪ .(١‬اﻃﻔﺎل‬
‫در ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﺑﯿﺸﱰ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺧﺪاﯾﺎن وﺑﺘﻬﺎي ﺳﺎﺧﺖ دﺳﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﯿﮕﺮدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﻠﻮﺗﺎرك)‪ (Plutarkus‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫اﻃﻔﺎل را در ﭘﺎي ﺑﺘﻬﺎ در ﻣﯿﺎن ﻛﺎر ﺗﺎژﻫﺎ ﭼﻨﲔ ﺑﯿﺎن‬
‫ﻣﯿﻜﻨﺪ‪ :‬ﺑﺰرﮔـﺎن ﺑـﺸﻮر وﺷـﻮق‪ ،‬ﻋﻼﻗـﻪ وﺑﺎﺧﯿـﺎل آرام‬
‫وآﺳﻮده اﻃﻔﺎل ﺧﻮدرا در ﭘﺎي ﺑﺘﻬﺎ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﯿﻜﺮدﻧﺪ و‬
‫اﻧﺎﻧﯿﻜﻪ از ﺧﻮد ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ اﻃﻔﺎل دﯾﮕﺮان را ﻣﻲ‬
‫ﺧﺮﯾﺪﻧﺪ و در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺑﺘـﻬﺎ ﺳـﺮ از ﺗﻨـﺸﺎن ﺟـﺪا ﻣـﻲ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﮔﻮﯾﻲ ﻛﻪ اﯾﻦ اﻃﻔﺎل ﻛﻮﺳﻔﻨﺪان وﭘﺮﻧﺪه ﮔـﺎن‬
‫ﻛﻮﭼﻜﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ذﺑﺢ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ)‪ .(٢‬در اﺛﻨﺎي ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﺷﺪن‬
‫اﻃﻔﺎل‪ ،‬واﻟﺪﯾﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺪون رﳜﱳ ﻗﻄﺮه اﺷﻜﻲ ﯾـﺎ اﺑـﺮاز‬
‫ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻜﻮه اي‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ وﻧﺎﻇﺮ اﯾﻦ ﻣﺎﺟﺮا ﻣﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ًﺑﺮﺧﻲ از واﻟـﺪﯾﻦ در اﯾـﻦ زﻣﯿﻨـﻪ ﺷـﻜﺎﯾﺖ‬ ‫اﮔﺮ اﺣﯿﺎﻧﺎ‬
‫ﻣﯿﻜﺮد ﯾﺎ ﻧﺎﻟﻪ اي از ﺧﻮد ﺳﺮ ﻣﯿﺪاد‪ ،‬ﻣﯿﺒﺎﯾﺴﺖ ﺗﻮﺑـﻪ‬
‫ﻛﺮده از اﯾﻦ ﮔﻨﺎه ﺧﻮد ﻋﺬرﻣﻲ ﺟﻮﺋﯿﺪ‪ .‬وﻗﱵ ﻛﻪ اﻃﻔـﺎل‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﯿﺸﺪﻧﺪ در اﯾﻦ اﺛﻨﺎ ﲤﺎم ﳏﻮﻃﻪ ﻣﻌﺒـﺪ ﳑﻠـﻮاز‬
‫ﺻﺪاﻫﺎي ﻃﺒﻠـﻬﺎ وﺷـﯿﭙﻮرﻫﺎ ﻣﯿﮕـﺸﺖ واﮔـﺮ ﻛـﺴﻲ ﻧﺎﻟـﻪ‬
‫ﻣﯿﻜﺮد‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺰ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻛﺴﻲ ﳕﲑﺳﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎددﻫﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﺰﯾﺮه اﻟﻌﺮب ﻗﺒﻞ از ﻇﻬﻮر‬
‫دﯾﻦ ﻣﺒﲔ اﺳﻼم رﺳﻢ زﻧﺪه ﺑﻪ ﮔﻮر ﻛﺮدن دﺧﱰان ﯾﻚ اﻣـﺮ‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ ﳏﺴﻮب ﻣﯿﮕﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻗﺒﺎﯾـﻞ ﻋـﺮب واﻓﺮادﺳـﺮ ﺷـﻨﺎس‬
‫ﺗﺎزي‪ ،‬ﺑﺮاي رﻫﺎﺋﻲ از ﺷﺮم وﻋﺎر‪ ،‬دﺧﱰان ﺧﻮد را زﻧﺪه‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮر ﻣﯿﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﭼﻪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﱘ در ﺑﺎره ﻗﺒﯿﻠﻪ‬
‫ﺑﲏ ﲤﯿﻢ ﭼﻨﲔ آﻣـﺪه‪ :‬وﻗـﱵ ﺑـﻪ ﯾﻜـﻲ از آ‪‬ـﺎ ﺑـﺸﺎرت‬
‫ﻣﯿﺪادﻧﺪ ﻛﻪ زن او‪ ،‬دﺧﱰ ﺑﺪﻧﯿﺎ آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻬـﺮه اش‬
‫از ﺷﺪت ﻧﺎراﺣﱵ ﺳﯿﺎه ﻣﻲ ﮔﺸﺖ‪ .‬در ﺣﺎﱄ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را‬
‫‪٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺮوﻣﻲ ﻧﺸﺎﻧﻨﺪ وﺧﻮدرا از ﻣﺮدم ﭘﻨﻬﺎن ﻣـﻲ ﻛـﺮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﺧﱪ ﺑﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ او داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﳕـﻲ داﻧـﺴﺖ ﭼـﻪ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﯾﺎ در ﻋﲔ رﺳﻮاﯾﻲ او را ﻧﮕﺎه دارد‪،‬ﯾـﺎ زﻧـﺪه‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮرش ﻛﻨﺪ ﭼﻪ ﻋﻤﻞ زﺷﱵ را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ)‪.(٣‬‬
‫در ﻣﯿﺎن ﻋﺮب‪ ،‬اﻃﻔﺎل ﺗﺎروي ﻛﺎر آﻣﺪن دﯾﻦ ﻣﺒﲔ اﺳـﻼم‬
‫از ﺣﻘﻮق ﻋﺎدي ﳏﺮوم ودﺳـﺘﺨﻮش اراده ﭘـﺪران ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬
‫اﮔﺮﭘﺪران ﻣﯿﺨﻮاﺳﺘﻨﺪ ا‪‬ﺎ را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﯿﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ـﺪه ﮔ ـﻲ‪،‬‬
‫ـﺼﺎرف زﻧـ‬
‫ـﻪ وﻣـ‬
‫ـﺎﯾﻲ از ﻧﻔﻘـ‬‫ـﺮاي رﻫـ‬‫ـﲑ آن ﺑـ‬
‫ﻏـ‬
‫آ‪‬ﺎراﻣﻲ ﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺮﲠﺎ در ﻣﯿﺎن روﻣﯿﺎن ﻧﯿﺰ ﻛـﺸﱳ دﺧـﱰان راﯾـﺞ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻫﯿﻼرﯾﻮن ‪ Hillarion‬ﻗﯿﺼﺮ ﻣﻘﺘﺪر روم‪ ،‬ﯾﻜـﺴﺎل ﻗﺒـﻞ‬
‫از ﻣﯿﻼد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯿﻜﻪ ﳘـﺴﺮش آﻟـﯿﺲ در اﻧﺘﻈـﺎر ﻓﺮزﻧـﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻀﻤﻮن ﺑﻪ او ﻧﻮﺷﺖ‪ ":‬اﮔﺮ ﻓﺮزﻧـﺪي‬
‫ﺑﺪﻧﯿﺎ آوردي وﭘﺴﺮ ﺑﻮد او را زﻧﺪه ﻧﮕـﻪ دار‪ ،‬واﻣـﺎ‬
‫اﮔﺮ دﺧﱰ ﺑﻮد‪ ،‬او را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻦ")‪ .(٤‬ﭘﺪران روﻣﻲ ﺣـﻖ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫داﺷﺘﻨﺪ ﻓﺮزﻧـﺪان ﺧـﻮد را ﺑﻜـﺸﻨﺪ ﯾـﺎ ﺑﻌـﺪ از وﻻدت‬

‫آ‪‬ﺎرا درﻣﯿﺎن راه ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫روﻣﯿﺎن ﻋﻘﯿﺪه داﺷﺘﻨﺪ ﻧﻮزادي ﻛﻪ ﺷـﻜﻞ و اﻧـﺪام ﻏـﲑ‬
‫ﻋﺎدي دارد‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﮔﺮﯾﻪ ﻣﯿﻜﻨﺪ ﻧﺒﺎﯾـﺪ زﻧـﺪه‬
‫ﲟﺎﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن اوﻟﲔ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧـﺎﻧﻮاده را اﮔـﺮ ﭘـﺴﺮ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﻮد‪،‬زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﻲ داﺷﺘﻨﺪ وﺑﻘﯿﻪ را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﺮدﻧـﺪ‬
‫ﯾﺎﺑﻪ در ﯾﺎ ﻫﺎ ورود ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ وﯾﺎ ﻃﻌﻤﻪ‬
‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ روﻣﯿﺎن ﻛﺸﱳ اﻃﻔـﺎل‪ ،‬ﯾـﻚ‬
‫ﺷﯿﻮه ﻋﺎدي ﺑﺮاي ﻛﻨﱰول ﲨﯿﻌﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﲑﻓﺖ‪.‬در ﻛﺘﯿﺒﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻛﻪ از ﺳﺎل)‪١٠٠‬م( در ﻣﻌﺒﺪدﻟﻔﻲ ﻣﻘﺮ اﭘﻮﻟﻮن‬
‫‪ Apolon‬ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣـﻲ ﺧـﻮاﻧﯿﻢ ‪ ":‬در ﻣﯿـﺎن‬
‫ﺷﺸﺼﺪ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻓﻘـﻂ ﺑـﻪ ﺷـﺶ ﺧـﺎﻧﻮاده اﺟـﺎزه داده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ دﺧﱰ را ﺑﺰرگ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺣﱵ ﺧﺎﻧﻮاه‬
‫ﻫﺎي ﺛﺮوﲤﻨﺪان ﳎﺒـﻮر ﺑﻮدﻧـﺪ دﺧـﱰان ﺧـﻮد را از ﺑـﲔ‬
‫ﺑﱪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺪرت اﺗﻔﺎق ﻣـﻲ اﻓﺘـﺎد ﻛـﻪ ﯾـﻚ ﺧـﺎﻧﻮاده‬
‫اﺟﺎزه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺶ از دو ﭘﺴﺮ ﺑـﺰرگ ﻛﻨـﺪ")‪.(٥‬‬
‫در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻧﯿﺰ ﺗﺎ ﻋﻬﺪ ﺣﻜﻤﺮواﺋﻲ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺷﺎﻫﺎن)‪٧٥٢‬م(‬
‫آن ﳑﻠﻜﺖ ﺑﻪ ﻣﺎدر ﻫﺎي ﺑﻲ ﺷﻮﻫﺮ وﭘـﺪر ﻫـﺎي ﺑـﻲ ﳘـﺴﺮ‬
‫اﺟﺎزه داده ﺷﺪه ﺑﻮد ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮدرا ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﭘﺲ از ﻗﺮ‪‬ﺎ‪ ،‬اداﻣﻪ ﭘﯿﺪاﻛﺮد ووﺿﻊ‬
‫ﺗﺄﺳﻒ آور اﻃﻔﺎل در آﳒﺎ ﺣﱵ ﺗﺎ ﻗﺮ‪‬ﺎي آﺧﲑ دوراز ﻣﻬﺮ‬
‫وﻋﺎﻃﻔﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺳﭙﺮي ﺷﺪﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺑﻲ ﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺑـﻪ‬
‫‪٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫اﻃﻔﺎل ﺗﺎ اﻧﻘـﻼب ﻛـﺒﲑ ﻓﺮاﻧـﺴﻪ)‪ (١٧٨٩‬اداﻣـﻪ ﭘﯿـﺪا‬

‫ﻛﺮد)‪.(٦‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﺎرﯾﺦ ﺟﻮاﻣـﻊ ﺑـﺸﺮي را ورق ﺑـﺰﻧﯿﻢ در ﺧـﻮاﻫﯿﻢ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻲ از اﯾﻦ دوره ﻫﺎ در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻃﻔـﺎل‬
‫ﺑﺎﻗﺴﺎوت وﺑﲑﲪﻲ ﻋﻤﻞ ﺷﺪه وآ‪‬ﺎ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺣـﻖ ﻋـﺎدي‬
‫زﻧﺪه ﮔﻲ ﺑﻲ ﻧﯿﺎز وﺑﻲ ﲠﺮه ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ از اﯾﻦ‬
‫ـﺎن ﻣ ـﻲ‬
‫ـﺸﻢ از ﺟﻬـ‬ ‫ـﺎدري ﭼـ‬
‫ـﻮاﻧﯿﻢ‪،‬وﻗﱵ ﻣـ‬‫ـﺎ ﻣﯿﺨـ‬‫دوره ﻫـ‬
‫ﭘﻮﺷــﯿﺪ‪ ،‬ﻃﻔــﻞ زﻧــﺪه او را ﻧﯿــﺰ ﺑــﺎوي ﯾﻜﺠــﺎ دﻓــﻦ‬
‫ﻣﯿﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﮔﺮ ﻣﺎدري دوﺗﺎﯾﻲ)دوﮔﺎﻧﮕﻲ( ﺑﺪﻧﯿﺎ ﻣـﻲ‬
‫آورد‪ ،‬ﯾﻜﻲ آﻧﺮا ﻣﯿﻜﺸﺘﻨﺪ ودﯾﮕﺮي را زﻧـﺪه ﻧﮕﻬـﺪاري‬
‫ﻣﯿﻜﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﻨﺴﺮ در ﻛﺘﺎب" اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺸﺮي" ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯿﻨﮕـﺎرد‪ :‬ﭘـﺪر‬
‫اﺳﱰاﻟﯿﺎﯾﻲ‪ ،‬وﻗﱵ ﺑﺮاي دام ﻣﺎﻫﯿﮕﺮي ﺧﻮد ﻃﻌﻤﻪ اي ﳕـﻲ‬
‫ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺎره اي از ﮔﻮﺷﺖ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮدرا ﻣﻲ ﺑﺮﯾﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺑﺪان وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺎﻫﻲ را ﺷﻜﺎر ﻛﻨﺪ)‪ .(٧‬اﯾﻦ واﻗﯿﻌﺖ ﻣﺴﻠﻢ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﯿﺸﱰ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬـﺎن در ﻗـﺮون وﺳـﻄﻲ وﺿـﻊ‬
‫زﻧﺪه ﮔﻲ اﻃﻔﺎل ﺗﺄﺳﻒ آور وﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻓـﺮاوان روﺑـﺮو‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺪون اﻧﻜﻪ ﺑﻪ اﻃﻔﺎل ﺗﻮﺟﻪ ﺻـﻮرت ﮔـﲑد ﲢـﺖ ﻫـﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻇﻠﻢ وﺳﺘﻢ ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎل‪ ":‬ﺳـﺰار‬
‫ﻓﺮدرﯾﻚ دوم" در ﻗﺮن ﺳﯿﺰدﻫﻢ ﻣﯿﻼدي ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ وﻧﯿﺰ‬
‫ﻣﺎدران رﺿﺎﻋﻲ دﺳﺘﻮر داد ﻛﻪ اﻃﻔﺎل ﲢﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺧـﻮﯾﺶ‬
‫را ﻓﻘــﻂ ﻏــﺬا ﺑﺪﻫﻨــﺪ وﺷﺘــﺸﻮﻛﻨﻨﺪ‪،‬وﱄ ﺣــﻖ ﻫﯿﭽﮕﻮﻧــﻪ‬
‫ﻣﻬﺮورزﯾﺪن وﳏﺒﺖ وﺑﺎزي را ﺑﺎاﻧﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ)‪(٨‬‬
‫ﺑﺎاﯾﻦ ﺣﺎل ﺗـﺎ ﭘﺎﯾـﺎن ﻗـﺮون وﺳـﻄﻲ در ﺑـﺴﯿﺎری از‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺟﻬﺎن ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑـﻪ زﻧـﺪه ﮔـﻲ اﻃﻔـﺎل‬
‫ﺻﻮرت ﳕﻲ ﮔﺮﻓﺖ وﺑﺮ ﻋﻜﺲ آﻧﺎن در ﻣﻌﺮض ﻇﺎﳌﺎﻧﻪ ﺗـﺮﯾﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺴﯿﺎر اﻃﻔﺎﱄ ﻛﻪ در‬
‫زﻣﯿﻨﻬﺎي ارﺑﺎﺑﺎن ﻛﺎر ﻣﯿﻜﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﺑﺮده ﯾﻜﺠﺎ ﺑﺎ‬
‫زﻣﲔ از ﻃﺮف ارﺑﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﻓﺮوش ﻣﲑﺳـﯿﺪﻧﺪ وﺑـﺪﯾﻦ ﺳـﺒﺐ‬
‫ﺣﯿﺎت رﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﻨﺪه اﻧﺴﺎﻧﻲ آﻧﺎن ﺳـﻠﺐ ﻣـﻲ ﺷـﺪ‪ .‬ﯾﻜـﻲ‬
‫ازروﺷﻬﺎي ﭘﺮوﺷـﻲ ﻣـﺮوج در آن زﻣـﺎن دور ﻧﮕﻬﺪاﺷـﱳ‬
‫اﻃﻔﺎل از ﳏﯿﻂ وﻣﺎﺣﻮل ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫اﯾﻦ روش اﻃﻔـﺎل را از ﳘـﺎن آوان ﺗﻮﻟـﺪ از واﻟـﺪﯾﻦ‬
‫ﺟﺪاﻣﯿﻜﺮدﻧﺪ وﺗﺎ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺳﻦ ﺟـﻮاﻧﻲ اﻃﻔـﺎل اﺟـﺎزه‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮد را ﯾﻚ ﳊﻈﻪ ﻫﻢ ﻣﻼﻗﺎت ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﻼﻃﻮن در ﻛﺘﺎب" ﲨﻬﻮرﯾﺖ" ﻣﻲ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪ …… :‬ﲤﺎم اﻓﺮادي‬
‫را ﻛﻪ ﺳﻦ ﺷﺎن از ده ﺳﺎل ﺑﯿﺸﱰ اﺳـﺖ ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﻪ دﻫـﻲ‬
‫ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻛﺮد وﻧﯿﺰ اﻃﻔﺎﱄ راﻛﻪ ﲢﺖ ﺗـﺎﺛﲑ اﺧـﻼق وﻧـﺸﺎن‬
‫‪٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﭘﺪر ﺷﺎن ﻗﺮار دارﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮاﻧﯿﻢ‬

‫ﲨﻬﻮري ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮد را از ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﳘﻮاره ﺑـﻪ ﺳـﺒﺐ‬
‫ﭘﲑوي از ﭘﺪر وﻣﺎدر ﺧﻮد در ﻣﻌﺮض ﻓﺸﺎر ﻗﺮار دارﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺄﺳﯿﺲ ﻛﻨﯿﻢ)‪.(٩‬‬
‫ً اﻃﻔـﺎل‬
‫در دوره ﻫﺎي ﻗﺮون وﺳﻄﻲ وﺣﱵ ﭘﺲ از آن اﻛﺜﺮا‬
‫در ﺟﻨﮕﻬﺎي ﺳﯿﺎﺳﻲ وﻛﺸﻮر ﻛﺸﺎﯾﻬﺎي ﺟﻨﮕﻮﺟﻮﯾﺎن ﺗـﺎرﯾﺦ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮوﮔﺎن واﺳﲑ از واﻟﺪﯾﻦ ﺧـﻮد ﺟﺪاﻣﯿـﺸﺪﻧﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺰاران ﻛﯿﻠﻮ ﻣـﱰ دورﺗـﺮ از ﳏـﯿﻂ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎﻛﻤﻲ ﺗﺮﯾﺪ ادﻋﺎ ﻛﺮد ﻛـﻪ ﻗـﺮون ﻫﻔـﺪﻫﻢ‬
‫وﻫﺠﺪﻫﻢ ﻣﯿﻼدي ﯾﻜﻲ از دوره ﻫﺎي ﺑﺎاﳘﯿـﺖ در ﺗـﺎرﯾﺦ‪،‬‬
‫ﲢﻮل ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎي ﺗﺮﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺎﻧـﻪ ﻣﺘﻔﻜﺮاﻧـﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺟﺎن آﻣـﻮس ﻛـﺎﻣﯿﻨﻮس‪ ،‬وﻟـﱰ‪ ،‬ژان ژاك روﺳـﻮ‪،‬‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﺲ ﺑﯿﻜﻦ‪ ،‬ﺟﺎن ﻻك‪ ،‬ودﯾﮕﺮان ﭼﻨﺎن ﺿﺮﺑﻪ اي ﳏﻜﻤـﻲ‬
‫ﺑﺮ ﭘﯿﻜﺮ اﻧﺪﯾـﺸﻪ ﻗـﺮون وﺳـﻄﻲ ﻓـﺮود آورد ﻛـﻪ ﻋﻤـﻼ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻓﺮﺳﻮده ﻗﺮون وﺳﻄﻲ در ﺑﺎره ﺣﻘﻮق وﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪي‬

‫ﻫﺎي اﻃﻔﺎل ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬زﻧـﺪه ﮔـﻲ‬
‫ﺑﺸﺮواز آﳒﻤﻠﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﺎ ﺷﺘﺎﺑﺰده ﮔﻲ ﻓﺰاﯾﻨﺪه ﭘﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻋﺮﺻﻪ ﺟﺪﯾﺪي ‪‬ﺎد‪ .‬ﻋﺮﺻﻪ اي ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻧﮕﺮش ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺑﺎﺗﻐﯿﲑ ﺟﺪﯾﺪي روﺑﺮﺷﺪ و زﻧﺪه ﮔﻲ اﻃﻔﺎل ﲢﻮل ﭼـﺸﻤﮕﲑي‬
‫ﺣﺎﺻﻞ وﻣﺮﺑﯿﺎن و آﻣﻮزﮔﺎران ﺷﯿﻮه ﻫـﺎي ﻣـﻼﱘ ﺗـﺮي را‬
‫درﭘﺮورش ﻧﻮآﻣﻮزان اﻋﻤﺎل ﻛﺮدﻧﺪ اﻣﺎ درراﺳـﺘﺎي اﯾـﻦ‬
‫ﲢﻮﻻت‪ ،‬ﺑﺎآ‪‬ﻢ در ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺸﻮر ﻫـﺎي ﺟﻬـﺎن روش ﻫـﺎي‬
‫آﻣﻮزش وﭘـﺮورش ﺑـﺎ ﺗﻨﺒﯿـﻪ وﺧـﺸﻮﻧﺖ ﻋﻤﻠـﻲ ﻣـﻲ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫درداراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﻫﺎي ﺑﻪ ﯾﺎدﮔﺎرﻣﺎﻧﺪه از اﻧﺪﯾـﺸﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﻗﺮون وﺳﻄﻲ ﻛﺎر ﺷﺎﻗﻪ وﺳﺨﺖ اﻃﻔﺎل در ﻣﺰارع ﻓﯿﻮداﳍﺎي‬
‫ﺑﺰرگ و ﺑﻪ ﺗﻌﻘﯿﺐ آ ن ﺗﻼش ﺑﻲ وﻗﻔـﻪ اﻃﻔـﺎل در ﻛـﺎر‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﺎرﯾﻚ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داران‪ ،‬واﻗﯿﻌﺘـﻬﺎي دﳋﺮاﺷـﻲ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ در آن زﻣﺎن ﺑﺮ اﻃﻔﺎل ﲢﻤﯿﻞ ﻣﻲ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ ١٨٤٢‬م ﳎﻠـﺲ ﻋﯿـﺎن اﻧﮕﻠـﯿﺲ ﺑـﻪ ﻻرد ﺷـﺎﻓﺘﺲ‬
‫ﺑﺮي)‪ (Lord Shafts Bury‬وﻇﯿﻔﻪ داد ﺗﺎ در ﺧـﺼﻮص اﻃﻔـﺎﱄ‬
‫ﻛﻪ در ﻣﻌﺎدن ذﻏﺎل ﺳﻨﮓ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﲢﻘﯿﻖ وﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬او ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﯿﻬﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﲢﻘﯿﻘـﺎت را‬
‫اﯾﻦ ﭼﻨﲔ ﻋﻨﻮان ﻛﺮد‪:‬‬
‫" ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﻌﺎدن اﻃﻔﺎل ﭘﻨﺞ وﺷﺶ ﺳﺎﻟﻪ را ﺟﻬﺖ ﻛﺎر در‬
‫ﻣﻌﺪن ذﻏﺎل ﺳﻨﮓ واﻣﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ اﻃﻔـﺎل ﺻـﺒﺢ زود‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻬﺎر از ﺧـﻮاب ﺑﯿـﺪار ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ وﭘـﺲ از ﺳـﻪ‬
‫‪٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﯾﺎﭼﻬﺎر ﻛﯿﻠﻮ ﻣﱰ ﭘﯿـﺎده روي در ﺣـﺎﱄ ﻛـﻪ ﻟﺒـﺎس ﻧـﺎ‬

‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺗﻦ دارﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﺪن رﺳﯿﺪه وﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻪ ﯾـﺎ‬
‫ﭼﻬﺎر ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ ﻛـﺎر ﺳـﻨﮕﲔ را در ﻣﻌـﺪن ﺧﻔـﻪ ﻛـﻦ‬
‫وﺳﻮزان اﳒﺎم ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ)‪.(١٠‬‬
‫در اﯾﻦ ﲢﻘﯿﻘﺎت ﯾﻚ ﻃﻔﻞ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻨﺎم ﺳﺎراﮔﻮدر) ‪Sara‬‬
‫‪ (Gooder‬در ﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ وﺿﻊ زﻧﺪه ﮔـﻲ وﻛـﺎر ﻃﺎﻗـﺖ‬
‫ﻓﺮﺳﺎ در اﯾﻦ ﻣﻌﺪن ﺑﻪ ﻛﻤﯿﺘﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺎﻓﺘﺲ ﺑـﺮي ﭼـﻨﲔ‬
‫ﺗﻮﺿﺤﺎت ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ ":‬ﻣﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺳـﺎﻋﺖ ﭼﻬـﺎر ﺻـﺒﺢ وﮔـﺎﻫﻲ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻪ وﻧﯿﻢ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﻌﺪن ﻣﲑﺳﺎﱎ وﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ ﯾـﺎ‬
‫ﭘﻨﺞ وﻧﯿﻢ ﺑﻌﺪ از ﻇﻬﺮ از ﻛﺎر ﻓﺎرغ ﻣﻲ ﺷﻮم‪ .‬ﻣﻦ ﻫـﯿﭻ‬
‫وﻗﺖ ﳕﻲ ﺗﻮاﱎ ﲞﻮاﱎ‪ ،‬وﻗـﱵ داﺧـﻞ ﻣﻌـﺪن روﺷـﻦ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺟﺮاﺋﺖ ﻣﯿﻜـﻨﻢ ﻗـﺪري ﺑـﺎ ﺧـﻮد آواز ﲞـﻮاﱎ‪ ،‬اﻣـﺎ در‬
‫ﺗﺎرﯾﻜﻲ ﻣﻌﺪن‪ ،‬ﺣﱵ ﺟﺮاﺋﺖ اﯾﻦ را ﻫﻢ ﻧﺪارم ")‪.(١١‬‬
‫ﭘﺲ ازﯾﻨﻜﻪ ﻛﺎر ﻛﻤﯿﺴﻮن ﺑﻪ ﭘﺎﯾﻪ اﻛﻤﺎل رﺳﯿﺪ و ﮔﺰارش‬
‫ﻛﺎر ﻛﻤﯿﺴﯿﻮن ﺑﺮرﺳﻲ در ﳎﻠـﺲ اﻋﯿـﺎن اﻧﮕﻠـﯿﺲ ﻗﺮاﺋـﺖ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﯿﮕﺮدﯾﺪ ﯾﻜﻲ از ﳕﺎﯾﻨﺪه ﮔﺎن ﳎﻠﺲ ﭼﻨﲔ اﻇﻬـﺎر داﺷـﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر در ﻣﻌﺪن ﺑﺮاي اﯾﻦ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ‬
‫ﻋﻤﻠﻲ وﲢﺮﺑﻪ ﺿﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﺮزﻧـﺪان ﻛـﺎرﮔﺮان ﻣﻌـﺪن‬
‫اﺣﺘﯿﺎﺟﻲ ﺑﻪ آﻣﻮزش ﺗﯿﻮرﯾﻚ در ﺻﻨﻒ ﻣﻜﺘـﺐ را ﻧﺪارﻧـﺪ‬
‫وﲠﱰ اﺳﺖ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ")‪.(١٢‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﯾﺎدآور ﺷﺪﱘ اوﺿﺎع ﻧـﺎ ﮔـﻮار‬
‫وﺗﺄﺳﻒ آوراﻃﻔﺎل در ﻗﺮن ﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﻛﺮد‬
‫ودر ﭼﻨﲔ اوﺿﺎع اﺷﻔﺘﻪ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ وﺿـﻊ زﻧـﺪه ﮔـﻲ‬
‫اﻃﻔﺎل ﲝﯿﺚ ﯾﻚ ﻣﻮﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺷـﺪت ﻫـﺮ ﭼـﻪ ﲤـﺎﻣﱰ‬
‫اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﯿﺪن ﻗﺮون وﺳﻄﻲ وآﻏـﺎز‬
‫ﻋﺼﺮ ﺟﺪﯾﺪ)دوره رﻧﺴﺎﻧﺲ( ﺑﻪ زﻧـﺪه ﮔـﻲ اﻃﻔـﺎل ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ وﻧﮕﺮﺷﻬﺎي ﺗﺎزه اي در ﺑﺎره اﻧـﺎن ﺑﻮﺟـﻮد‬
‫آﻣﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ در دوره ﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻧﯿﺰ)ﺗﺎ ﻗـﺮن ‪١٨‬و‪(١٩‬‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﻧﮕﺮﺷﻬﺎ ورﻓﺘﺎر ﻫﺎ ي وﺣﺸﯿﺎﻧﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻃﻔـﺎل‬
‫ﺑﻮده اﱘ‪ ،‬وﱄ ﺑﺎ اﯾﻦ ﳘﻪ ﻣﺸﻜﻼت وﺿﻊ زﻧﺪه ﮔﻲ وﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي ﻫـﺎ ي دوران ﻃﻔﻮﻟﯿـﺖ روز ﺑـﺮوز ﲠﺒـﻮد‬
‫ﯾﺎﻓﺖ وﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻘﻮﻗﻲ اﻃﻔﺎل در ﳏﺮاق ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻠـﻞ ﺟﻬـﺎن‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ ١٩٢٤‬ﺑﺮاي اوﻟﲔ ﻣﺮﺗﺒﻪ در ﺑـﺎره‬
‫ﺣﻘﻮق ورﻓﺎه اﻃﻔﺎل در ژﻧﯿﻮ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮﯾﺐ وﺑـﻪ‬
‫رﲰﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﻘﯿﺐ آن اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻃﻔﻞ ﻣﺼﻮب اﺟﻼس ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در ‪ ٢٠‬ﻧـﻮﻣﱪ‬
‫ﺳﺎل ‪ ١٩٥٢‬م در ده اﺻﻞ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﯿﺪ واز ﭘـﺪران‪،‬‬
‫ﻣﺎدران‪ ،‬زﻧـﺎن وﻣـﺮدان ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان اﻓـﺮاد ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪،‬‬
‫‪١٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺳﺎزﻣﺎ‪‬ﺎي داوﻃﻠﺐ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣـﺎت ﳏﻠـﻲ ودوﻟﺘـﻬﺎ ﺧﻮاﺳـﺘﺎر‬

‫ﮔﺮدﯾﺪ ﺗﺎاﯾﻦ ﺣﻘﻮق را ﺑـﻪ رﲰﯿـﺖ ﺑـﺸﻨﺎﺳﻨﺪ ودر ﺟﻬـﺖ‬
‫رﻋﺎﯾﺖ آن ازﻃﺮﯾﻖ ﻗﻮاﻧﲔ وﺳﺎﺋﺮ ﲤﻬﯿﺪاﺗﻲ ﻛـﻪ در اﯾـﻦ‬
‫اﺻﻮل ﺗﺪﺑﲑ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻫﺘﻤﺎم ورزﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻮل در‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﺎ ي ﺑﻌﺪي ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ آن‪ ،‬ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن)ﻣﯿﺜﺎق( ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﺼﻮب ﳎﻤﻊ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺘﺎرﯾﺦ ‪ ٢٠‬ﻧﻮﻣﱪ ﺳـﺎل ‪١٩٨٩‬م‬
‫ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن داراي ﯾـﻚ ﻣﻘﺪﻣـﻪ و‬
‫‪٥٤‬ﻣﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ ‪ ٤١‬آن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را ﻣﻄـﺮح ﻣـﻲ ﺳـﺎزد‬
‫و‪ ١٣‬ﻣﺎده آن در ﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺟﺮاي آن در ﻫﺮ ﻛـﺸﻮر‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﭼﻬﺎر زﻣﯿﻨﻪ اﺻﻠﻲ را در راﺑﻄـﻪ‬
‫ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت اﻧـﺪ از‪:‬‬
‫ﺑﻘﺎي ﺣﯿﺎت‪ ،‬رﺷﺪ‪ ،‬ﲪﺎﯾﺖ وﻣﺸﺎرﻛﺖ‪.‬‬
‫درﻛﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﺟﺮﯾﺎن ﺟﻨﮕﻬﺎي ﲢﻤﯿﻠـﻲ‬
‫اﺳﺒﺎب زﯾﺎد ﻧﻘـﺾ ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ وﲞـﺼﻮص ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ را‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫درﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي ﳐﺘﻠﻒ ﺑﺎ اﺑﻌﺎدوﺳﯿﻊ ﻓـﺮاﻫﻢ اوردواﻃﻔـﺎل‬

‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ را از ﳘـﻪ ﺣﻘـﻮق واﻣﺘﯿـﺎزات ذاﺗـﻲ‬
‫واﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﻲ ﲠﺮه ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﻃﻔﺎل دراﺛﻨﺎي ﺟﻨﮕﻬـﺎي ﳑﺘـﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﲥﺎي اﺟﺒﺎري ﭼﻪ درداﺧﻞ وﭼﻪ درﺧﺎرج از ﻛﺸﻮر‬
‫ﻛﺸﺎﻧﯿﺪه ﺷﺪﻧﺪ وﺑﺎ اﳚﺎد ﺷـﺮاﯾﻂ ﻧـﺎﮔﻮار اﻗﺘـﺼﺎدي و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ وﺣﺎﻻت ﻧﺎ ﻣﻄﻤﯿ ﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻜﺎرﻫﺎي ﺷـﺎﻗﻪ وﻏـﲑ‬
‫ْﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬اﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﻃﻠﻮع ﺻﺒﺢ‬ ‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﳎﺒﻮر ﮔﺮﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺘﺎ‬
‫ﺻﻠﺢ واراﻣﻲ در ﻛﺸﻮر از ﻓﺮاز ﻛﻮﻫﻬﺎي ﺳـﯿﺎه وﺗﺎرﯾـﻚ‬
‫ﺑﻪ روﺷﲏ وﺻﻔﺎﯾﻲ اﻏﺎز ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ‬
‫از ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺮﺧـﻲ از ﮔﺮوﻫﻬـﺎي ﺑـﻲ ﺑـﺎور ﺑـﻪ اراﻣـﺶ‪،‬‬
‫دﳝﻮﻛﺮاﺳﻲ وﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻘﺾ ﻣﯿـﺸﻮد‪.‬وﱄ ﺑﺎورﻛﺎﻣـﻞ‬
‫دارﱘ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﻣﻚ وﳘﻜﺎري ﻣﺮدم رﻧﺞ دﯾﺪه وﺟﻮاﻣﻊ ﺑـﲔ‬
‫اﳌﻠﻠﻲ در راه ﺗﺎﻣﲔ واﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ در ﻛﺸﻮر ﺗﻮﻓﯿﻖ‬
‫ﯾﺎﺑﯿﻢ وﳘﻪ ﻣﺸﻜﻼت را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺰارﱘ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽــﻪ‪ ،‬ﺑــﺎ اﳚــﺎد ﻛﻤﯿــﺴﯿﻮن ﻣــﺴﺘﻘﻞ ﺣﻘــﻮق ﺑــﺸﺮ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن وﺧﺎﺻﺘﺎ اﳚﺎد ﲞﺶ اﻧﻜﺸﺎف ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻛـﻪ از‬
‫زﻣﺎن ﺗﺎﺳﯿﺲ ان ﺑﯿﺶ از ﯾﻚ ﺳﺎل ﳕﯿﮕﺬرد‪،‬اﯾﻦ اﻃﻤﯿﻨـﺎن‬
‫ﺑﻮﺟﻮد اﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﯿﺴﯿﻮن ﳘﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﻲ ﻫﺎ وﺻـﻼﺣﯿﺖ‬
‫ﺧﻮد را در راه ﺗﺎﻣﲔ ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم‪ ،‬اﺳـﻘﺮار واﺳـﺘﺤﻜﺎم‬
‫ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﺎﻧﻮن وﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻜﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑـﺮد‬
‫ودراﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﻣـﺴﻮ ﻟﯿﺘﻬﺎ وﻣﻜﻠﻔﯿـﺖ ﻫـﺎي‬

‫‪١١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺧﻮد را ﺑﺎ اﺗﻜﺎ ْ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ وﳘﻜﺎري ﻣﺮدم اﳒﺎم‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﻃﻔﻞ ﮐﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‪ ،‬درﺣﻘﯿﻘﺖ ﻃﻔـﻞ ﻛـﺴﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﱰازﻫﺠﺪه ﺳﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻗﻮاﻧﲔ‬
‫ﻣﻠﻲ ﻛﺸﻮري ﺳﻦ ﺑﻠﻮغ را ﻛﻤﱰ ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﺪ)‪.(١٣‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺗﺮﺑﯿﱵ‪ ،‬ﻃﻔـﻞ ﺷﺨـﺼﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﻼ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن‪ ،‬او در ﺟﺮﯾﺎن زﻧـﺪه ﮔـﻲ‬
‫ﲡﺮﺑﻪ ﻫـﺎ ي ﳏـﺪود دارد واز ﺻـﺪق وﺻـﻔﺎﯾﻲ ﻛﻮدﻛﺎﻧـﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳـﺖ و ﻫﻨـﻮز ﺑﺎﻧﲑﻧﮕﻬـﺎ وﺳـﻮء ﻧﯿـﺖ ﻫـﺎي‬
‫ً ﯾـﻚ ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﱄ ﺑﺮزﮔﺴﺎﻻن آﺷـﻨﺎ ﻧﯿـﺴﺖ‪ ،‬وﻋﻤـﺪﺗﺎ‬
‫ﻋﺎﻃﻔﻲ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻋﻘﻠﻲ‪.‬‬
‫ﻃﻔﻞ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺴﺖ اﺳﺮار آﻣﯿـﺰ‪ ،‬اﻋﺠﻮﺑـﻪ اي از اﻓـﺮﯾﻨﺶ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﻧﯿﻤﻪ ﻣﺎدي وﻧﯿﻤﻪ ﻣﻌﻨﻮي‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺳﻮي ﻧﯿﻜﻲ ﻣﯿﻞ ﻛﻨﺪ از ﻓﺮﺷﺘﻪ ﮔﺎن ﻫﻢ ﺑﺮﺗﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻃﻔﻞ ﻓﺮدي اﺳﺖ داراي ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺎي ﻋﺠﯿﺐ در ﺳﺎﳍﺎي اول‬
‫زﻧﺪه ﮔﻲ‪ ،‬در ﺣﺎﱄ ﻛﻪ در ﻫﯿﭻ ﻣﺮﺣﻠـﻪ اي دﯾﮕـﺮي ﭼـﻨﲔ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺎ را در ﻃﻔﻞ ﳕﻲ ﺑﯿﻨﯿﻢ‪ .‬او در ﺳـﺎﯾﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮد ﺑﺎﻓﻀﯿﻠﺖ ﯾﺎ آﻟﻮده وﻧﺎﺳـﺎﱂ‬
‫ﺑﺎر آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻔﻞ ﻓﺮدي اﺳﺖ داراي ﺣﻮاس ﻛﻪ ﭘﺪﯾـﺪه ﻫـﺎ راﳌـﺲ ﻣـﻲ‬
‫ً ﺑـﻪ آ‪‬ـﺎ‬‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺷﻨﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﻮﯾﺪ وﺗـﺪرﳚﺎ‬
‫آﺷﻨﺎ و ﺑﻠﺪ ﻣﻲ ﺷـﻮد ـ او ﻣﻮﺟـﻮدي اﺳـﺖ اﻧﺪﯾـﺸﻤﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧــﺎﻃﻖ‪ ،‬ﻋﺎﻗــﻞ‪ ،‬اﺑﺰارﺷــﻨﺎس‪ ،‬ﺟﻮﯾــﺎي ﻛﻤــﺎل وﻣﻮﺟــﻮد‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ وﺳﯿﺎﺳﻲ‪ .‬اواﮔﺮ در اواﺋﻞ زﻧﺪه ﮔﻲ از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﺧﻠﻘﺖ ﺑﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت وﻛﻢ ﲡﺮﺑﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﱄ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧـﺪ ﭼﯿـﺰ‬
‫ﻫﺎ را ﺑﯿﺎﻣﻮزد وﻗﺎدر اﺳﺖ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﻫـﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﻪ‬
‫دﯾﮕﺮان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻔـــﻞ ﻛﺴﯿـــﺴﺖ‪ ،‬داراي اﺳـــﺘﻌﺪاد ﺗـــﺸﺨﯿﺺ زﺷـــﺖ‬
‫وزﯾﺒﺎواﺳﺘﻌﺪاد ﻓﺎﯾﻖ آﻣﺪن ﺑﺮﳘـﻪ زﺷـﺘﯿﻬﺎ وزﯾﺒـﺎﯾﻲ‬
‫ﻫﺎ‪ .‬او ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﭘﺪﯾﺪه ﻫﺎ دﺧﺎﻟﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وواﻗﻌﯿـﺖ‬
‫ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮد واﺟﺘﻤﺎﻋﺶ ﺗﻐـﯿﲑ دﻫـﺪ‪ .‬او ﻇـﺎﻫﺮا‬
‫ً‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺿﻌﯿﻒ وﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ وﺑﺮاي اﯾﻨﻜﻪ از ﺿﻌﻒ دوران‬
‫ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ رﻫﺎﯾﻲ ﯾﺎﺑﺪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺖ وﻗـﺖ وزﻣـﺎن دارد‬
‫وﻣﻲ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﻛﻪ دوران ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ او ﺗـﺎ رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ ﺳـﻦ‬
‫ﺑﻠﻮغ از ﳘﻪ ﻣﻮﺟﻮدات دﯾﮕﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗـﺮ اﺳـﺖ‪،‬وﱄ او از‬

‫‪١٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﳘﻪ ﻣﻮﺟﻮدات دﯾﮕﺮ ﳎﻬﺰﺗﺮ اﺳﺖ ﯾﻌﲏ ﻗﺎدر ﺑـﻪ ﯾـﺎدﮔﺮﻓﱳ‬

‫وﯾﺎد دادن ‪.‬‬
‫اﻧﭽﻪ درﺑﺎره ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻧﮕﺎرش ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯿﺘﻮان ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪ ﻛﻪ ﻃﻔﻞ داراي ﻓﻄﺮت ﯾﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﳐﺼﻮص‬
‫اﺳﺖ‬
‫ودر ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ وﺑﻌﺪ از ان ﺗﻮا ﻧﺎﯾﻲ ﻫﺎ واﺳـﺘﻌﺪاد‬
‫اﻧﺮا دارد ﻛﻪ ﻓﺮد ﻧﯿﻚ وﺻﺎﱀ ﺑﺎر اﯾﺪ و ﯾﺎ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ا‬
‫دم ﺑﺪ وﻓﺎﺳﺪ ﺷﻮد وﺻﻔﺎت ﺷﯿﻄﺎﻧﻲ ﭘﯿﺪاﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻃﻔـﻞ‬
‫در ﻓﻀﺎي ﺳﺎﱂ ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ وﻓﺮﺻﺘﻬﺎي ﻻزم در اﺧﺘﯿـﺎرش‬
‫ﻗﺮار ﮔﲑد وﺣﻘﻮﻗﺶ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﯾﻘﲔ در اﯾﻨﺪه‬
‫ادم ﻧﯿﻚ وﺻﺎﱀ ﺑﺎر ﺧﻮاﻫﺪ اﻣﺪ‪.‬‬
‫ﯾﻜﻲ از رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﺑﻨﺎم ﻫﺎروﻛﺲ)‪ (Horrocks‬ﻣﯿﮕﻮﯾـﺪ‪":‬‬
‫اﻃﻔﺎل در دوره ﻫﺎي ﻣﻌﲔ زﻧﺪ ﮔﻲ ﺑﻪ ﲡﺮﺑﻪ ﻫـﺎي ﳏـﺪود‬
‫ﺧﻮد ﻓﻜﺮ ﻣﯿﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﳘﻪ ﭼﯿﺰ را ﻣﯿﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰي‬
‫راﳕﯿﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ا‪‬ﺎدر روﯾﺎ وﲣﯿﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﯿﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫واﻗﻌﯿﺖ روﺑﺮو اﻧﺪ‪ ،‬ا‪‬ﺎ ﻣﺴﱵ اﻧﺪ ﻫﻮﺷـﯿﺎر وﺧﻮاﺑﯿـﺪه‬

‫اي اﻧﺪ ﺑﯿﺪار")‪(١٤‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻨﻜﻪ ﻫﺮ ﻃﻔﻞ داراي ﺣﻘﻮق وﺧﺼﻮﺻﯿﺎﺗﻲ اﺳـﺖ ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﺷﺮح ﻛﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ان ﺗﻮﺟﻪ ﺻﻮرت ﮔﲑد‪:‬‬
‫‪ ‬ﻫﺮﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ از دوره ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﺧﻮد ﻟﺬت ﺑﱪد‬
‫‪ ‬ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ از ﺣﻖ ذاﺗـﻲ وﻃﺒﻌـﻲ ﺧـﻮد در اﯾـﺎم‬
‫ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدد وﻣﺴﻮ ﻟﲔ اﻣـﻮر اﯾـﻦ ﺣﻘـﻮق را‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ ودر اﻋﺎده ان اﻗﺪام ﳕﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫‪‬رﺷﺪ وﳕﻮي ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ درﳏﯿﻄﻲ ﺻـﻮرت ﮔـﲑد ﻛـﻪ در ان‬
‫ﳏﺒﺖ واﻣﻨﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ _٣‬ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ از دﯾﺪ ﮔﺎه اﺳﻼم‪:‬‬

‫اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛـﺎﻣﻠﱰﯾﻦ دﯾـﻦ اﳍـﻲ در ﺑـﺎره ﺣﻘـﻮق‬
‫اﻃﻔﺎل ارﺷـﺎدات ورﻫﻨﻤﺎﯾﻬـﺎي ﻓﺮاواﻧـﻲ ﺑـﻪ ازﻣﻐـﺎن‬
‫ـﺎي‬
‫ـﻮن دﻧﯿـ‬
‫ـﺖ را ﭼـ‬
‫ـﻼم دوره ﻃﻔﻮﻟﯿـ‬
‫ـﺖ‪ .‬اﺳـ‬
‫ـﺘﻪ اﺳـ‬
‫ﮔﺬاﺷـ‬
‫دﻟﭙﺬﯾﺮ ﺷﺎدي ﻫـﺎ‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﻬـﺎ‪ ،‬روﯾﺎﻫـﺎ وﳏﺒـﺖ ﺗﺮﺳـﯿﻢ‬
‫ﻣﯿﻜﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎت ﻗﺮآن ﳎﯿﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻋـﺸﻖ ﺧﺪاوﻧـﺪ)ج(‬
‫ﺑﻪ اﻃﻔﺎل اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ در ﺳـﻮره اﻟﺒﻠـﺪ ﺑـﻪ‬
‫اﻃﻔﺎل ﺳﻮﮔﻨﺪ ﯾﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪(١٥).‬‬
‫ﳘﭽﻨﺎن‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ)ج( در ﺳﻮره اﻟﻜﻬـﻒ در آﯾـﻪ ‪ ٤٦‬ﻣـﻲ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﻣﺎل وﻓﺮزﻧﺪان در زﻧﺪه ﮔﻲ‪ ،‬زﯾﻨﺖ دﻧﯿﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﭘﯿﻐﻤﱪ اﺳﻼم دﻧﯿﺎي ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﲠﺸﺖ ﺗﺼﻮر ﻛﺮده‪،‬‬

‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬اﻃﻔﺎل‪ ،‬ﭘﺮواﻧﻪ ﻫﺎي ﲠﺸﺖ اﻧﺪ)‪.(١٦‬‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ اﺳﻼﻣﻲ ﻋﺎﻟﯿﱰﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻮﺟﻪ را ﺑﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﺮﻋـﻲ‬
‫وﳎﺮي ﳕﻮده وﭘﺪران را از ﻛﺸﱳ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫ﺗﺮس از ﻛﻤﺒـﻮد ﻫﺰﯾﻨـﻪ آﯾﻨـﺪه ﻣﻨـﻊ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ اﺳﻼم ﻃﻔﻞ آﻧﭽﻨﺎن ارزش وﺟﺎﯾﮕﺎه ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺗﺎ وﻗﱵ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺣـﺴﲔ)ع( ﺑـﺮدوش ﺣـﻀﺮت ﳏﻤـﺪ)ص(‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬او از ﺳﺠﺪه ﺑﺮﳕﻲ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﳕﺎز را ﺑﺎ ﲤﺎم‬
‫ارزﺷﻬﺎ واﳘﯿﱵ ﻛﻪ دارد‪ ،‬ﲞﺎﻃﺮ ﮔﺮﯾﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ ﲤﺎم‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد)‪.(١٧‬‬
‫ﻗﻠﺐ ﭘﯿﻐﻤﱪ اﺳﻼم ﺣـﻀﺮت ﳏﻤـﺪ)ص( ﺳﺮﺷـﺎر از ﳏﺒـﺖ ﺑـﻪ‬
‫اﻃﻔﺎل ﺑﻮده‪ ،‬رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬روزي ﭘﯿﻐﻤـﱪ اﺳـﻼم‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﱪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﯿﻜـﺮد‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬـﺎن‬
‫ﻧﻮاﺳﻪ ﻫﺎي اﯾﺸﺎن ﺣﺴﻦ وﺣﺴﲔ را دﯾﺪ ﻛـﻪ ﻣﯿـﺎن ﻣـﺮدم‬
‫راه ﻣﻲ روﻧﺪ وﺑـﻪ ﺳـﺨﱵ راه را ﺑـﺎز ﻣﯿﻜﻨـﺪ‪ ،‬ﺣـﻀﺮت‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮد را ﻗﻄﻊ ﻛـﺮده از ﻣﻨـﱪ ﭘـﺎﺋﲔ آﻣـﺪه وﺑـﻪ‬
‫اﺳﺘﻘﺒﺎل اﯾﻦ دو ﻃﻔﻞ رﻓﺖ‪ ،‬ﻫﺮ دو را در ﺑﺎزوان ﺧـﻮد‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﻻي ﻣﻨﱪ رﻓﺖ وﮔﻔﺖ‪ ":‬اي ﻣﺮدم ! ﺑﻪ درﺳﱵ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎل وﻓﺮزﻧﺪان ﺗﺎن ﺑﺎﻋﺚ اﻣﺘﺤﺎن ﺗﺎن ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ‪ ،‬دﯾﺪم ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺨﱵ راه ﻣﻲ روﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﻃﺎﻗﺖ ﻧﯿﺎوردم ﺗﺎ از ﻣﻨﱪ ﭘﺎﺋﲔ ﻧﯿﺎﱘ ودر ﻛﻨـﺎر ﺷـﺎن‬
‫ﻧﮕﲑم)‪.(١٨‬‬
‫رواﯾﺖ اﺳﺖ‪ ،‬روزي ﺣﻀﺮت ﳏﻤﺪ)ص( در ﺣﺎل ﳕﺎز ﺧﻮاﻧـﺪن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم رﻛﻮع‪ ،‬ﻧﻮاﺳﻪ ﻫﺎي اﯾﺸﺎن ﺑﺮ ﭘـﺸﺖ ﭘﯿﻐﻤـﱪ‬
‫ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﻐﻤﱪ)ص( ﳔﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺠﻠـﻪ اﻃﻔـﺎل را‬
‫از ﭘﺸﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﭘﺎﺋﲔ ﺑﻜﺸﺪ وآﻧﻘﺪر در ﺣﺎل رﻛﻮع ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﻜﻪ ﻧﻮاﺳﻪ ﻫﺎي ﻣﺒـﺎرك ازﭘـﺸﺖ ﭘﯿﻐﻤـﱪ)ص(‬
‫ﭘﺎﺋﲔ آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﺣﻀﺮت ﳏﻤﺪ)ص( ﺳﻼم ﮔﻔﺖ و دﻋﺎي‬
‫ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﭘﺎﯾـﺎن رﺳـﺎﻧﯿﺪ‪ ،‬ﯾﻜـﻲ از اﻃﺮاﻓﯿـﺎن از‬
‫اﯾﺸﺎن ﭘﺮﺳﯿﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا آﻧﻘﺪر ﻣﺪت زﯾﺎد در ﺣـﺎل رﻛـﻮع‬
‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﯾﺪ‪ ،‬ﭘﯿﻐﻤﱪ)ص( ﺟﻮاب دادﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺴﺮان ﻣﻦ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺸﺘﻢ ﺑﺎﻻ ﺷﺪﻧﺪ وﻣﻦ ﻧﻔﺮت داﺷﺘﻢ از اﯾﻨﻜﻪ آ‪‬ﺎرا ﺑـﻪ‬
‫ﻋﺠﻠﻪ ﭘﺎﺋﲔ ﻛﻨﻢ)‪.(١٩‬‬
‫روزي ﭘﯿﻐﻤــﱪ)ص( در ﻣﻘﺎﺑــﻞ ﺧﺎﻧــﻪ دﺧــﱰش ﺑــﻲ ﺑــﻲ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ)رض( ﻣﯿﮕﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺻﺪاي ﮔﺮﯾﻪ ﺣﺴﲔ را ﺷﻨﯿﺪ ﭘﯿﻐﻤـﱪ‬
‫ﺗﺎب ﻧﯿﺎورد ﻛﻪ ﺑﯿﺎﯾﺴﺘﺪ وﺻﺪاي ﮔﺮﯾﻪ ﺣﺴﲔ را ﺑـﺸﻨﻮد‪،‬‬
‫داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺪ وﭘﺲ از ﺳﺮزﻧﺶ ﺑـﻲ ﺑـﻲ ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﺑـﻪ وي‬

‫‪١٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﮔﻔﺖ‪ ":‬آﯾﺎﳕﻲ داﻧﻲ ﻛﻪ ﺷـﻨﯿﺪن ﺻـﺪاي ﮔﺮﯾـﻪ وي ﺑﺎﻋـﺚ‬

‫آرزده ﮔﻲ ﻣﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد")‪.(٢٠‬‬
‫ﭼﻨﲔ رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ روزي اﻟﻌﻜﱪه اﺑـﻦ ﺣـﺎﺑﺲ ﺑـﻪ‬
‫دﯾﺪار ﺣﻀﺮت ﭘﯿﻐﻤﱪ رﻓﺖ وآﳓـﻀﺮت را در ﺣـﺎل ﺑﻮﺳـﯿﺪن‬
‫ﻧﻮاﺳﻪ ﻫﺎي ﺧـﻮد دﯾـﺪ‪ .‬اﻟﻌﻜـﱪه ﺑـﻪ ﺣـﻀﺮت ﳏﻤـﺪ)ص(‬
‫ﮔﻔﺖ‪ ":‬ﭘﺴﺮ ﻫﺎي دﺧﱰ ﺗﺎن را ﻣﻲ ﺑﻮﺳﯿﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ)ج(‬
‫ﻗﺴﻢ ﯾﺎد ﻣﯿﻜﻨﻢ ﻛﻪ ده ﻇﻔﻞ دارم وﺗﺎ ﻫﻨﻮز ﻫﯿﭽﻜـﺪام‬
‫ﺷﺎن را ﻧﻪ ﺑﻮﺳﯿﺪه ام‪،‬ﭘﯿﻐﻤﱪ)ص( در ﺟﻮاﺑﺶ ﮔﻔﺖ! اﯾﺎ‬
‫اﯾﻦ ﺗﻘﺼﲑ ﻣﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻔﻘﺖ را از دل ﺗـﻮﺑﲑون‬
‫ﻛﺸﯿﺪه اﺳﺖ"‪(٢١ ).‬‬
‫از ﻧﻈﺮ دﯾﻦ ﻣﺒﲔ اﺳﻼم‪ ،‬ﺣﻘﻮق اﻃﻔـﺎل‪ ،‬ﻣﺘﻌـﺪد واﻏﻠـﺐ‬
‫ﻃﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن واﺟﺪ وﺣﻘﺪار آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺑـﻞ ذﻛـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺴﯿﺎري از‬
‫ﻣﻜﺎﺗﺐ وﳘﻪ ﻣﺬاﻫﺐ در ﻋﻬـﺪ ودوره ﺧـﻮد ﺑـﻪ آن ﻗﺎﺋـﻞ‬
‫اﻧﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ اﺳﻼم ﻃﻔﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﻚ ﻓﺮد ﺑﺰرﻛـﺴﺎل دارا‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ي ارج‪ ،‬ﲠﺎ وﻛﺮاﻣﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻼم ﻃﻔﻞ را از ﻧﻈﺮ ﺣﻘـﻮﻗﻲ‬

‫وﻛﺮاﻣﺖ ﺑﺸﺮي ﺑﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﺰرگ ﻣـﻲ ﺑﯿﻨـﺪ وﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺑﺰرگ ﻫﺎﺑﺎاو ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺑﺮﻋﻜﺲ از ﺑﺎزﯾﭽﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب آوردﻧﺶ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﳕﻮده واز ﺳﻬﻞ اﻧﮕـﺎري در ﺑـﺎره‬
‫ﺣﻘﻮﻗﺶ ﺧﻮد داري ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﺪ‬
‫از ﻧﻈﺮ دﯾﻦ ﻣﺒﲔ اﺳﻼم‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺮدي ﻧﺘﻮاﻧـﺴﺖ از ﻋﻬـﺪه‬
‫اداره ﳘﺴﺮش ﺑﺮاﯾـﺪ وﻧﺘﻮاﻧـﺪ او را اﻋﺎﺷـﻪ واﺑﺎﺗـﻪ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ آزادش ﺑﺴﺎزد)ﻃﻼق دﻫﺪ(‪ .‬اﻣﺎ در ﺑﺎره‬
‫ﻃﻔﻞ ﭼﻨﲔ ﺣﻘﻲ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اداره اش ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬آ‪‬ﻢ‬
‫ﺑﻪ وﺟﻪ ﻧﯿﻜﻮ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﯾﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﱰﯾـﻦ‬
‫ﻣﲑاث ﭘﺪر ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧـﺪان ﺗﺮﺑﯿـﺖ ﺻـﺤﯿﺢ اﺳـﺖ‪ .‬اﺳـﻼم‬
‫ﺗﺮﺑﯿﻪ درﺳﺖ در ﺣﻖ ﻃﻔﻞ را ﻧﻮع ﲞـﺸﺶ وﻋﻄﯿـﻪ واﻟـﺪﯾﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ اﺳﻼم اداي ﺣﻖ ﻃﻔﻞ ﺿﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬زﯾـﺮا‬
‫ﻃﻔﻞ ﻣﻈﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬اوﻫﻢ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ وﻧﮕﻬﺪاري ﺧﻮد وﻫﻢ ﺑـﻪ‬
‫دﻓﺎع از ﺣﻘﻮق وﺣﯿﺜﯿﺖ ﺧﻮد ﻗﺎدر ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬
‫ﻫﺎ وﺗﻼش ﻫﺎ ﺗﺎ ﺳﻨﯿﲏ ﺑﺎﯾﺪ اداﻣﻪ ﯾﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﺳﻼم آﻧﺮا‬
‫‪ ٢١‬ﺳﺎل ﻣﯿﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ ﻃﻔﻞ از دﯾﺪ ﮔﺎه دﯾﻦ ﻣـﺒﲔ اﺳـﻼم داراي‬
‫ﺣﻘﻮق اﺳﺖ‪ .‬اداي اﯾﻦ ﺣﻘﻮق ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺻـﻮرت ﮔـﲑد‬
‫ﻛﻪ ﻣﺼﺎﱀ وﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﻔﻞ در ﻣﯿﺎن ﺑﺎﺷﺪ واز راﻫﻬـﺎي ﺑـﻪ‬
‫آن رﺳﯿﺪه ﮔﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺪﻣﻪ وﻟﻄﻤـﻪ اي ﺑـﺮاي او‬
‫‪١٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻧﮕﺮدد‪ .‬از آﳒﺎﯾﻜﻪ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ از دﯾﺪ ﮔـﺎه اﺳـﻼم ﯾـﻚ‬

‫وﺟﯿﺒﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﺧﻮد داري در اﳒـﺎم اﯾـﻦ وﻇﯿﻔـﻪ ﻣﺎﯾـﻪ‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ وﻛﯿﻔﺮاﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻋﺪم رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﻣﻨﺸﺄ ﺑـﺴﯿﺎر‬
‫ي از ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯿﻬﺎ‪ ،‬ﺳﻮء رﻓﺘﺎر ﻫﺎ وﺷﻜﻨﺠﻪ وﺻـﺪﻣﻪ اي‬
‫ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﳘﭽﻨﲔ اﯾﻦ ﺧﻄﺮ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻃﻔـﻞ در‬
‫اﺛﺮ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺎﻣﯿﻞ ﯾﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ راﻫﻬﺎي ﻧﺎﺳـﺎﱂ رو‬
‫آورد ودر دﺳﺘﯿﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﺳـﺘﻘﻼل راي واﻧﺪﯾـﺸﻪ دﭼـﺎر‬
‫ﻋﻮارض ﮔﺮدد ﯾﺎ وﺟﻮد ﺧـﻮدش ﺑـﺮاي او ﻛﻮﭼـﻚ وﻧـﺎﭼﯿﺰ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮدﻛﻪ در آن ﺻـﻮرت از ﺷـﺮش در آﻣـﺎن ﻧﺘـﻮان‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎد آورﯾﺴﺖ ﻛﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ اﻓـﺮاد ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ دﯾﻦ‬
‫ﻣﺒﲔ اﺳﻼم اداي ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ ﯾـﻚ وﻇﯿﻔـﻪ اﺳـﺖ ﻧـﻪ ﯾـﻚ‬
‫اﺣــﺴﺎس‪ ،‬زﯾــﺮا ﺧﺪاوﻧــﺪ)ج( اﯾــﻦ وﻇﯿﻔــﻪ را ﺑــﺪوش‬
‫ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﮔـﺬارده وآ‪‬ـﺎ را در اﯾـﻦ راﺳـﺘﺎ ﻣـﺴﺌﻮل‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ او اﻣﺎﻧﺘﺪار ﺧﺪاوﻧـﺪ)ج( اﺳـﺖ ودر ﺑـﺎره‬
‫ﺣﻔﻆ اﻣﺎﻧﺖ ﺣﻖ ﻣﻨﺖ ﮔﺬاري ﺑـﺮ او را ﻧـﺪارد‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ‬
‫ﻛــﺴﺎﻧﻲ ﻛــﻪ اﯾــﻦ ﺣــﻖ را ادا ﻣﯿﻜﻨﻨــﺪ اﺟــﺮ او ﺑــﺎ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ)ج( ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ در ﺻﺪر اﺳﻼم ﻗﻮاﻧﯿﲏ ﺑﺮاي ﺣﻘـﻮق‬
‫ً ﭘـﺲ از ﭼﻬـﺎرده ﻗـﺮن‪ ،‬ﺑـﺸﺮ‬ ‫ﻃﻔﻞ وﺿﻊ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ‬
‫وﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮي اﻧﺪك اﻧﺪك ﺑـﻪ آن ﻣـﻲ رﺳـﺪ‪ .‬اﺳـﻼم در‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ دوره ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﻛﻪ ﻣﻬﻤﱰﯾـﻦ دوره رﺷـﺪ وﺗﺮﺑﯿـﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن اﺳـﺖ‪ ،‬رﻫﻨﻤﺎﯾﻬـﺎ وﺳﻔﺎرﺷـﺎت زﯾـﺎدي در ﺑـﺎره‬
‫رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ اراﯾـﻪ ﳕـﻮده ﻛـﻪ ﺑﺮﺧـﻲ از آن ﺑـﻪ‬
‫اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮح ﺑﯿﺎن ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬

‫اﻟﻒ – ﺟﻠﻮﮔﲑي از ﻗﺘﻞ اﻃﻔﺎل‪ :‬در اﺳﻼم ﻗﻮاﻧﲔ ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬

‫وﯾﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ دﺳﺘﻮرﻫﺎ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ارزش‬
‫ﺣﯿﺎت ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻗﻮ اﻧﲔ ﯾﺎ دﺳﺘﻮرﻫﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ وﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎري در راه ﺣﻔـﻆ وﺑﻘـﺎي‬
‫ﺣﯿﺎت ﻃﻔﻞ ﮔﻨﺎه ﺑﺰرگ اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ دﺳـﺘﻮرﻫﺎ در آﯾـﺎت‬
‫زﯾﺮﯾﻦ روﺷﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻗﺮآن ﻛﺮﱘ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﺋﯿـﺪ‪ ":‬ﻓﺮزﻧـﺪان ﺧـﻮد را از ﺗـﺮس‬
‫ﻓﻘﺮو ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻧﻜﺸﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﻪ آ‪‬ﺎ وﴰـﺎ روزي ﻣﯿـﺪﻫﯿﻢ‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﻛﺸﱳ آ‪‬ﺎ ﺧﻄﺎي ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪).‬ﺳﻮره اﺳﺮاء آﯾﻪ ‪.(٢١‬‬
‫دﯾﻦ ﻣﺒﲔ اﺳﻼم‪ ،‬ﭘﺪر وﻣﺎدر را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮﻟﲔ ﺣﻔـﻆ‬
‫ﺣﯿﺎت وﺑﻘﺎي ﻃﻔﻞ ﺷﺎن ﻗﻠﻤﺪاد ﳕﻮده ﻛﻪ ﺑﺮ اﯾـﻦ اﺳـﺎس‬
‫‪١٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻃﻔﻞ اﻣﺎﻧﱵ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ ﭘـﺪر وﻣـﺎدر از وي‬

‫ﭘﺮﺳﺘﺎري ﺷﻮد‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي دﯾـﻦ ﻣـﺒﲔ اﺳـﻼم ﭘـﺪر‬
‫ـﺖ‬
‫ـﺪاري‪ ،‬ﻣﻮاﻇﺒـ‬
‫ـﻮرد ﻧﮕﻬـ‬
‫ـﺴﻮﻟﲔ در ﻣـ‬
‫ـﺎﯾﺮ ﻣـ‬
‫ـﺎدر وﺳـ‬
‫وﻣـ‬
‫وﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﻃﻔﻞ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻧـﺰد ﺧﺪاوﻧـﺪ)ج( ﺟﻮاﺑـﺪه‬
‫اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻔﻞ در ﺳﺎﳍﺎي اوﻟﯿﻪ زﻧﺪه ﮔﻲ از ﺧﻄﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺟـﺎن وي‬
‫را ﺑﻪ ﳐﺎﻃﺮه ﻣﻲ اﻧﺪازد‪ ،‬اﮔﺎه ﻧﺒﻮده وﳘﭽﻨـﺎن ﻗـﺎدر‬
‫ﺑﻪ ﲥﯿﻪ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﻲ وﻧﯿﺰ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از زﻧﺪه ﮔﻲ ﺧﻮد ﳕﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﳘﲔ دﻟﯿﻞ اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﺳـﻼم ﺑﺰرﮔـﺴﺎﻻن ﲞـﺼﻮص‬
‫واﻟﺪﯾﻦ را درزﻣﯿﻨﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﻃﻔﺎل ﺷـﺎن در ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫اﻣﺮاض وﺧﻄﺮاﺗﻲ ﻛﻪ ﺣﯿﺎت آ‪‬ﺎ را ﲥﺪﯾﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻮل‬
‫ﻣﻲ داﻧﺪ‪.‬‬

‫ب _ ﭘﺬﯾﺮش اﻃﻔﺎل‪ :‬اﯾﻦ اﻣﺮاز ﺑﺪﯾﻬﻲ ﺗﺮﯾﻦ ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻔﻞ ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺪر وﻣﺎدر او را در ﻋﺮﺻـﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺣﯿﺎت دﻋﻮت ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد ﻧﻮع آﻓﺮﯾﻨﺶ‪ ،‬ﺟﻨـﺴﯿﺖ‪،‬‬

‫ﺳﻼﻣﺖ ﯾﺎ ﻣﺮﯾﻀﻲ ﺧﻮد ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ واﳊﻖ از اﯾـﻦ ﺑـﺎب‬
‫ﻣﻈﻠﻮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺪم ﭘﺬﯾﺮش اﯾﻦ ﻣﻬﻤﺎن وﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎﯾﻲ ﺑﻪ او ﺳﺘﻤﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ د رﺣﻖ او ﺑﻌﻤﻞ ﻣﻲ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ او را ﺑﻪ ﻫـﺮ ﺷـﻜﻞ‬
‫وﺟﻨﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺎﱂ ﯾﺎ ﻣﻌﯿﻮب‪ ،‬زﺷﺖ ﯾﺎزﯾﺒﺎ ﭘـﺴﺮ ﯾـﺎ‬
‫دﺧﱰ ﭘﺬﯾﺮا ﺷﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس وﻇﯿﻔـﻪ در راه رﺷﺪﺳـﺎﱂ او‬
‫ﺳﻌﻲ ﻓﺮاوان ﻣﺒﺬول داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺬﯾﺮﻓﱳ ﻃﻔﻞ از اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ اﳚﺎد ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﻄﻠﻮب در ﻃﻔﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻔﻠﻲ ﻛﻪ ﺧـﻮد‬
‫را درﺟﺎﻣﻌﻪ وﯾﺎﻓﺎﻣﯿﻞ ﻣﻮرد ﭘـﺬﯾﺮش ﳕـﻲ ﺑﯿﻨـﺪ‪ ،‬ﳑﻜـﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬دﭼـﺎر اﺣـﺴﺎس ﺧـﻮد ﻛـﻢ ﺑـﯿﲏ ﺷـﻮد ﯾـﺎ ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮاﻧﻪ وﻧﺎ ﺳﺎزﮔﺎري را ﭘـﯿﺶ ﮔـﲑد و در ﻧﺘﯿﺠـﻪ‬
‫ﺧﻮد ودﯾﮕﺮان را دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﳕﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾـﻦ ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻃﻔﻞ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﺗﺎ اﺣﺴﺎس ﻋﻈﻤـﺖ وﺑﺰرﮔـﻲ در او‬
‫رﺷﺪ وﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ وﺑﺪﯾﻦ ﺳﺒﺐ دﯾﻦ ﻣﺒﲔ اﺳـﻼم ﻃﻔـﻞ را‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋـﻀﻮ ارزﴰﻨـﺪ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﯿﭙﻨـﺪارد واوراﻣـﺴﺘﺤﻖ‬
‫ﭘﺬﯾﺮش وﲪﺎﯾﺖ دﯾﮕﺮان ﻣﯿﺪاﻧﺪ‪.‬‬

‫ج _ ﺣﻖ اﺣـﱰام‪ :‬ﻃﻔـﻞ آﻓﺮﯾـﺪه ﺧﺪاوﻧـﺪ)ج(‪ ،‬ﻣﻠـﻚ او‬

‫واﻣﺎﻧﱵ در دﺳﺖ ﭘﺪر وﻣﺎدر ودﯾﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻗـﺮآن ﻛـﺮﱘ‬
‫از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ)ج( او را ﻣﻮﺟﻮدي ﮔﺮاﻣﻲ وﻣﻮرد اﺣﱰام‬
‫ﻣﻌﺮﰲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪).‬و ﻟﻘﺪ ﮐﺮﻣﻨﺎ ﺑﲏ آدم()ﺳﻮره اﺳﺮآ آﯾـﻪ‬
‫‪١٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪(٧٠‬او ﻣﻮﺟﻮد ﯾـﺴﺖ ﻛـﻪ ﺑﺮﺑـﺴﯿﺎري از آﻓﺮﯾـﺪه ﻫـﺎي‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ)ج( ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﺑﺮﺗﺮي دارد‪).‬و ﻓـﻀﻠﻨﺎ ﻫـﻢ ﻋﻠـﻲ‬
‫ﮐﺜﲑ ﳑﻦ ﺧﻠﻘﻨﺎ(‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮان‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﻜﺮﱘ وﻋﻨﺎﯾﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ)ج( اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺑﻲ ﻣﻬﺮي وﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎﯾﻲ دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ وﺣـﱵ‬
‫ﭘﺪر وﻣﺎدر ﺣﻖ ﻧﺪارﻧﺪ او را ﻣﻮرد اﻫﺎﻧﺖ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻼم ﻣﯿﮕﻮﯾﺪ‪ :‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺣﱰام ﺑﻪ ﻃﻔﻞ ﺣـﻖ او اﺳـﺖ‬
‫ﻧﻪ ﻋﻨﺎﯾﺖ واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎ دﯾﮕﺮان و اﯾﻦ اﻣﺮ را از ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدر ﻃﻠﺐ ﮔﺎر اﺳﺖ و واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﯾـﺪ در ﻃﺮﯾـﻖ ادآ آن‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﮔﺎم ﺑﺮدارﻧﺪ‪ (٢٢).‬اﮔـﺮ ﻣـﺴﺎﻟﻪ‬
‫ﺗﺮﺑﯿﻪ واﺧﻼق ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺎس آن ﻣﺒﲏ ﺑﺮ ﳘـﲔ اﺣـﱰام‬
‫اﺳﺖ‪ .‬روش ﭘﯿﻐﻤﱪ اﺳﻼم ﺣﻀﺮت ﳏﻤﺪ)ص( در ﻃـﺮز ﺑﺮﺧـﻮرد‬
‫ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﺧﻮد وﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻣﺎ درس آﻣﻮزﻧﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪ ،‬ﻫﺮﮔـﺰ در اﺛـﺎر ورواﯾـﺎﺗﻲ ﻛـﻪ ﻧـﺸﺎن‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ رﺳﻮل اﻛﺮام)ص( ﻃﻔﻠﻲ را ﺑﻪ ﺳـﯿﻠﻲ زده ﯾﺎاﺷـﻚ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫او را ﺟﺎري ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺷﻨﯿﺪه اﱘ‪ ،‬ﺑـﺮﻋﻜﺲ اﯾـﻦ‬
‫ﻗﻀﯿﻪ را ﺷﻨﯿﺪه اﱘ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ او ﺑﺮاي ﻣﻈﻠﻮﻣﯿﺖ ﻃﻔﻞ ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮﯾﺴﺖ وازﺑﻲ ﭘﻨﺎﻫﻲ ﻃﻔﻞ ﻧﺎراﺣﺖ ﻣـﻲ ﺷـﺪ‪ .‬ﳘﭽﻨـﺎن در‬
‫ﺑﺎره اﺣـﱰام ﺑـﻪ اﻃﻔـﺎل اﯾـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع را ﻧﯿﺰﺷـﻨﯿﺪه‬
‫وﺧﻮاﻧﺪه اﱘ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺟﻨﺎب ﺷﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﺷـﱰ‬
‫در ﻣﻲ آورد ﺗﺎﻧﻮاﺳﻪ ﻫﺎﯾﺶ ﺑـﺮ دوش او ﺳـﻮار ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﲞﺎﻃﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﻃﻔﻞ ﺑﭽﻪ ﻫﺎ را ﺑـﺮدوش ﻣـﻲ ﮔﺮﻓـﺖ‬
‫وآ‪‬ﺎ را ﺟﺎ ﲜﺎ ﻣﻲ ﻛﺮد در ﺣﲔ ﺳﺠﺪه ﳕـﺎز را ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮاي اﯾﻨﻜﻪ ﻃﻔـﻞ ﺑـﺮ ﭘـﺸﺖ او ﺳـﻮار ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﳕﺎز را ﺳﺮﯾﻊ ﺗﺮ ادا ْ ﻣﻲ ﻛﺮد ﺗﺎﺑﻪ ﻓﺮﯾﺎد ﻃﻔﻠﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﺮﯾﺴﺖ ﺑﺮﺳﺪ وﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪(٢٣).‬‬
‫ﺣﺎل دﯾﺪﱘ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﳏﻤﺪ)ص( ﭘﯿـﺸﻮا ورﻫـﱪ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺟﻬﺎن ﺑﺎ اﻃﻔﺎل اﯾﻦ ﭼـﻨﲔ ﺑﺮﺧﻮردوﻣﻌﺎﻣﻠـﻪ ﻣـﻲ ﻛـﺮد‪،‬‬
‫دﯾﮕﺮان ﭼﻪ ﻋﺬري ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﻨﺪ در زﻣﯿﻨﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻃﻔﺎل را ﻣﻮرد ﺗﺮﺣﻢ وﻧﻮازش ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻨـﺪ وﺣﻘـﻮق‬
‫ﺷﺎن را ادا ﻧﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫د_ ﺣﻖ ﻏﺬا‪ :‬ﳕﻮي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﻃﻔﻞ ﺑﺎ ﻓﺮاﻫﻢ آوردن وﺳـﺎﯾﻞ‬

‫ﻣﺎدي اﻣﻜﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ﺑـﺪﻧﻲ اورا‬
‫اﺷﺒﺎع ﳕﺎﯾﺪ‪ .‬رﺷﺪ وﳕﻮي ﻃﻔﻞ ﺑﺎ ﻏﺬا وﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻪ ﻛﺎﰲ‪،‬‬
‫آب‪ ،‬ﻫﻮا وﻣﺴﻜﻦ‪ ،‬ﺧـﻮاب‪ ،‬اﺳـﱰاﺣﺖ وﺑـﺎزي واﻣﺜـﺎل آن‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﯾﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﺑﺮﺣﺴﺐ اﺧﺘﻼف ﺳﻦ ﯾﺎ ﺣﺎﻻت ﺻـﺤﺖ‬
‫وﻣﺮﯾﻀﻲ‪،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﯾﻬﺎي ﳐﺘﻠﻔﻲ دارد‪ .‬ﻧﻮع وﻣﻘﺪار ﻏـﺬا‬
‫‪١٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫وﺧﻮاﺑﻲ ﻛﻪ ﻃﻔﻞ در ﺳﺎﳍﺎي اول زﻧﺪه ﮔﻲ ﺑـﻪ آن ﻧﯿـﺎز‬

‫دارد ﺑﺎ ﺳﺎﳍﺎي ﺑﻌﺪي ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي ﻃﻔﻞ در رﺷﺪ وﳕﻮي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬در‬
‫ﻏﺮﯾﺰه ﻛﺎوش وﲤﺎﯾﻞ اوﺑﻪ ﻏﺬا ﲡﻠﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ وﺳﻠﻮك اواز‬
‫اﯾﻦ اﺣﺘﯿﺎج ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻣﻲ ﳕﺎﯾﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻧﻈﺮ ﻏﺬاﺋﻲ‪ ،‬ﺣﻘـﻲ‬
‫ﺑﺮ واﻟﺪﯾﻦ دارد ﻛﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮ ﻏﺪاﯾﻲ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي‬
‫اورا ﺗﺎﻣﲔ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻔﺎرﺷـﻬﺎي زﯾـﺎدي‬
‫در ﺣﻖ ﻃﺮز ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻃﻔﻞ ﻧﻘﻞ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﲞﺸﻲ از آن‬
‫را در ﻓﺼﻞ ﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﲢﺖ ﻋﻨﻮان ﻧﻘـﺶ ﻣـﺎدر وﭘـﺪر در‬
‫ﺗﺄﻣﲔ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاﻫﯿﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫و_ ﺣﻖ ﺑﺎزي‪ :‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﯾﻜﻲ از ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﻧـﺴﺎن واﺳـﺎس‬

‫رﺷﺪ وﺗﻜﺎﻣﻞ ﺟﺴﻤﻲ وﺑﺪﻧﻲ او اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻛﺜﺮ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻃﻔﻞ ﺳـﺎﱂ ﺧـﻮب‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ ،‬ﺧﻮب ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﺪ وﺧﻮب ﺑﺎزي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺑﺎزي ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻫﺎي زﯾﺎدي ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﯾﻜـﻲ از‬
‫آ‪‬ﺎاﯾﻦ اﺳﺖ‪ ":‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺑـﺎزي ﺑـﻪ ان ﻧـﻮع ﻓﻌـﺎﻟﯿﱵ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد ﻛﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﺮاي ﻟـﺬت ﺑـﺮدن اﳒـﺎم ﻣﯿﺪﻫـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ‪‬ﺎﯾﻲ آن ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﯾـﺎ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﯿﺰي ﯾﺎ ﭘﺎداﺷﻲ در ﯾﺎﻓﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻃﻔـﻞ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﻤﺎل ﻣﯿﻞ وﺑﺪون اﺟﺒﺎر وﲢﺮك ﺧﺎرﺟﻲ ﺻﺮف ﺑﺮاي ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ‬
‫وﻟﺬت ﺑﺮدن ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﻏﺮﯾﺰه ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎزي ﻣﯿﭙﺮدازد‪(٢٤.).‬‬
‫ﺑﺎزي ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل ﯾﻚ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻃﺒﯿﻌﻲ وﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ﻓﻄـﺮت‬
‫او اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻔﻞ ﺑﺎ ﺑﺎزي زﻧﺪه ﮔﻲ ﻣﯿﻜﻨﺪ‪ ،‬از آن ﻟﺬت ﻣﻲ‬
‫ﺑﺮد واﻧﺮژي ﺑـﻲ ﭘﺎﯾـﺎن ﺑـﺮاي اﳒـﺎم دادن آن دارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮ آن‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺎﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ را ﺣﺖ وآﺳﻮده ﮔﻲ ﺧﻮد ﻃﻔﻞ‬
‫را از ﺑﺎزي ﻛﺮدن ﳑﺎﻧﻌﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﯿﻢ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺧﻼف ﻓﻄﺮت‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ اوﻋﻤﻞ ﳕﻮده اﱘ وﺳﻌﺎدت او را ﻓـﺪاي آﺳـﻮده‬
‫ﮔﻲ ﺧﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ اﱘ‪،‬از ﳘﲔ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻨﻄـﻖ اﺳـﻼم‬
‫ﻃﻔﻞ در دوران اوﻟﯿﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮاي اﳒـﺎم ﺑـﺎزي‪ ،‬آزاد‬
‫اﺳﺖ دﯾﻦ ﻣﺒﲔ اﺳﻼم ﺑﺮاي واﻟﺪﯾﻦ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﺮ‬
‫ﭼﻪ ﺑﯿﺸﱰ زﻣﯿﻨﻪ وﻓﺮﺻﱵ ﺑﺮاي ﺑﺎزي اﻃﻔﺎل ﻓﺮاﻫﻢ آورﻧﺪ‬
‫ﺣﻀﺮت ﳏﻤﺪ)ص( ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ داراي ﻃﻔـﻞ ﺧـﻮرد‬
‫ﺳﺎﱄ ﺑﺎﺷﺪﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اودرﺣﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﻃﻔﻼﻧـﻪ وﺣﺎﻟـﺖ ﺑﭽـﻪ‬
‫ﮔﺎﻧﻪ اش ﳘﻜﺎري وﳘﺎﻫﻨﮕﻲ ﳕﺎﯾﺪ‪(٢٥).‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس رواﯾﺎت ﻣﻌﺘﱪ اﺳﻼﻣﻲ ﭘﯿﻐﻤﱪ اﺳﻼم ﺑﺎ ﻓﺮزﻧـﺪان‬
‫واﺻﻮﻻ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻫﻢ ﺑﺎزي ﻣﻲ ﺷﺪ ودر ﲢﺮﻛﺎت ﺑﭽﻪ ﮔﺎﻧﻪ‬
‫‪١٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫آ‪‬ﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﺟﺴﺖ‪ .‬ﭘﯿﻐﻤﱪ اﺳﻼم ﺣﻀﺮت ﳏﻤﺪ)ص( در ﺟﺎﺋﻲ‬

‫ﻣﯿﻔﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﺗﺮﲨﻪ اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ ﭼـﻨﲔ اﺳـﺖ‪ :‬ﻫـﺮ ﻛـﻪ وارد‬
‫ﺑﺎزار ﺷﻮد وﲢﻔﻪ ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮاده اش ﲞﺮد ﻣﺜﻞ ﻛﺴﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺻﺪﻗﻪ اي ﺑﺮاي ﻗﻮم ﳏﺘﺎج ﲪﻞ ﻛﻨـﺪ وﺑﺎﯾـﺪ اول ﺑـﻪ‬
‫دﺧﱰان ﺗﻮزﯾﻊ ﻛﻨﺪ ﻗﺒﻞ از ﭘﺴﺮان)‪.(٢٤‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﻚ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎزي در زﻧـﺪه ﮔـﻲ اﻃﻔـﺎل‬
‫ﺑﺎﺷﺎدي وﻟﺬت ﳘﺮاه اﺳﺖ ودر ﻋﲔ ﺣﺎل وﺳﺎﯾﻞ ﺑﺎزي ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺴﱰش ﺳﻄﺢ اﮔﺎﻫﻲ ﻃﻔﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺻﻮل اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل ﺣﻘﻮق زﯾﺎد ﻗﺎﺑﻞ ﺷﺪه وﺑـﺮاي‬
‫زﻧﺪه ﮔﻲ ﺳﻌﺎدﲤﻨﺪ وﺗﻮأم ﺑﺎﺧﻮﺷﺒﺨﱵ آ‪‬ﺎ ﻫﺪاﯾﺎت زﯾـﺎد‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺨﺘﮕﻲ وﭘﺎﻛﻲ اﯾﻦ اﺻﻮل ﻛـﻪ اﻃﻔـﺎل ﺑـﺎ‬
‫روﺷﲏ ﻧﻮرﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﲞﻮﺑﻲ ﻫﻮﯾﺪاﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﯾﻚ ﻃﻔﻞ ﻣﻮﻓﻖ وﻛﺎﻣﯿﺎب ﮔﻨﺠﯿﻨﻪ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﻠﺘﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب ﻣﻲ آﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺮﺟﺎم ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ دﯾﺪ اﺳﻼم در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑـﺎزي‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫اﻃﻔﺎل ﺧﯿﻠﻲ ﮔﺴﱰده وﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ وﳘﻮاره دﺳـﺘﻮرﻣﯿﺪﻫﺪﻛﻪ‬
‫ﺑﮕﺬارﯾﺪ ﻃﻔﻞ ﺗﺎن ﺗﺎ ﻫﻔﺖ ﺳﺎل اول ﺑﺎزي ﻛﻨﺪ‪(٢٧).‬‬
‫ازﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪،‬ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ زﻧﺪه ﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﭘﯿﻐﻤﱪ اﺳﻼم ﺣـﻀﺮت‬
‫ﳏﻤﺪ)ص( وﺳﺎﯾﺮ ﭘﯿﺸﻮاﯾﺎن اﺳﻼم ﮔﻮﯾﺎي اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ آ‪‬ﺎ ﻃﻔﻞ را ﭘﻪ ﺑﺎزي واداﺷﺘﻪ وﺣﱵ ﮔﺎه ﮔـﺎه ﺧـﻮد‬
‫ﳘﺮاه آ‪‬ﺎ ﺑﺎزي ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬

‫ز_ ﺣﻖ داﺷﱳ ﻧـﺎم‪ :‬ﳔـﺴﺘﲔ اﺣـﺴﺎن وﻧﯿﻜـﻲ واﻟـﺪﯾﻦ در‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﻔﻞ اﯾﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ از ﺗﻮﻟـﺪ ﻧـﺎم زﯾﺒـﺎ وﺧـﻮش‬
‫آﯾﻨﺪي ﺑﺮاي او ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﺪر ﻧﺎم زﺷﺖ ﯾﺎ زﻧﻨﺪه‬
‫اي ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮد اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨـﺪ ﺣﻘﯿﻘﺘـﺎ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖ وﺣﯿﺜﯿﺖ او ﻟﻄﻤﻪ وارد ﻛﺮده اﺳﺖ‪،‬زﯾﺮا ﻧﺎم ﺧﻮب‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ي ﺣﯿﺜﯿﺖ واﻋﺘﺒﺎر او اﺳـﺖ‪ .‬ﺣـﻀﺮت ﭘﯿﻐﻤـﱪ‬
‫اﺳﻼم ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬از ﲨﻠﻪ ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺮ ﭘﺪر ﺳﻪ ﭼﯿﺰ‬
‫ﺿﺮور اﺳﺖ‪ :‬اﺳﻢ ﻧﯿﻜﻮ وزﯾﺒﺎ ﺑـﺮاي او اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻮﺷﱳ را ﺑﺎ او ﺑﯿﺎﻣﻮزد وزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎﻟﻎ ﺷـﺪ ﳘـﺴﺮي‬
‫ﺑﺮاي اوﺑﮕﲑد)‪.(٢٨‬‬
‫از ﻧﻈﺮ دﯾﻦ ﻣﺒﲔ اﺳﻼم ﳔـﺴﺖ ﺑـﺮاي ﻃﻔـﻞ ﺑﺎﯾـﺪ ﻧـﺎﻣﻲ‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺷﻮد ﻛﻪ رﻏﺒﺖ واﻟﺪﯾﻦ را ﺑﻪ ﻃﻔﻞ ﻧـﺸﺎن دﻫـﺪ‬
‫واز آن ﺣﻜﺎﯾﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ آ‪‬ﺎ ﻃﻔﻞ را ﻣﻮرد ﭘﺬﯾﺮش وﳏﺒـﺖ‬
‫ً اﯾﻨﻜﻪ ﻃﻔﻞ در آﯾﻨﺪه از اﺳـﻢ‬
‫ﻗﺮار داده اﻧﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﯿﺎ‬
‫ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﺳـﺮﻓﺮازي واﻓﺘﺨـﺎر ﻛﻨـﺪ‪ .‬دﯾـﻦ اﺳـﻼم در‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻃﻔﻞ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻫﺎي زﯾﺎدي ﻛﺮده وﳘـﻮاره‬
‫‪٢٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺑﺮاﯾﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺗﺎﻛﯿﺪ ﳕﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧـﺪان‬

‫ﻧﺎم ﻧﯿﻜﻮ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﯿﻢ‪ .‬رواﯾﺖ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣـﻀﺮت‬
‫ﭘﯿﻐﻤﱪ اﺳﻼم ﻧﺎم ﺑـﺴﯿﺎری از اﻓـﺮاد را ﻛـﻪ در دوره‬
‫ﺟﺎﻫﻠﯿﺖ ﺑـﺼﻮرت ﻧﺎﺷﺎﯾـﺴﺘﻪ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه ﺑـﻮد ‪,‬ﻋـﻮض‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ)‪.(٢٩‬‬

‫ح‪ -‬ﺗﺮﺣﻢ وﳏﺒﺖ‪ :‬در اﺳﻼم ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻫﺎي زﯾﺎدي در راﺑﻄـﻪ‬

‫ﺑﻪ ﳏﺒﺖ اﻃﻔﺎل وﺟﻮد دارد‪.‬دﯾﻦ ﻣﺒﲔ اﺳﻼم ﭘـﲑوان ﺧـﻮد‬
‫را ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﺸﻮﯾﻖ وﺗﺮ ﻏﯿﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛـﻪ اﻃﻔـﺎل‬
‫ـﻮل‬
‫ـﺪ‪ .‬رﺳـ‬
‫ـﺮ ورزﻧـ‬
‫ـﺎ ﻣﻬـ‬
‫ـﺎﻻي آ‪‬ـ‬
‫ـﺪ وﺑـ‬
‫ـﺖ ﺑﺪارﻧـ‬
‫را دوﺳـ‬
‫اﻛﺮم)ص( ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬اﻃﻔﺎل را دوﺳﺖ ﺑﺪارﯾـﺪ وﺑـﺮ‬
‫آﻧﺎن رﺣﻢ آورﯾﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ در ﺟـﺎي دﯾﮕـﺮي در ﺑـﺎره‬
‫اﺑﺮاز ﳏﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﺋﯿﺪ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺒﻮﺳﯿﺪ زﯾﺮا ﺑﺎ ﻫﺮ ﺑﻮﺳـﻪ ﺑـﺮاي ﴰـﺎ ﻣﻘـﺎم وﻣـﺮﺗﺒﱵ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯿﺎن ﻫﺮ ﻣﻘﺎم ﭘﻨﺞ ﺻﺪ ﺳـﺎل‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫اﺳﺖ)‪.(٣٠‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ ﻛﻪ دﯾﻦ اﺳﻼم ﭘﲑوان ﺧﻮد را درﻣﻮرد ﺗﺮﺣﻢ‬
‫وﳏﺒﺖ ﺑﺮ اﻃﻔﺎل وﺳﺎﯾﺮ اﻧﺴﺎ‪‬ﺎ دﻋﻮت ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ‪ .‬رواﯾـﺖ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﯾﻚ روز ﯾﻚ ﻣﺮد ﺑﻪ ﺣـﻀﻮر ﭘﯿﻐﻤـﱪ اﺳـﻼم‬
‫رﺳﻮل اﻛﺮم)ص( ﻣﺸﺮف ﺷﺪ وﭼﻨﲔ ﻋﺮض ﻛـﺮد‪ :‬ﻣـﻦ ﻫـﺮ ﮔـﺰ‬
‫ﻃﻔﻠﻲ را ﻧﻪ ﺑﻮﺳﯿﺪه ام ﭘﯿﻐﻤﱪ)ص( ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬اﯾـﻦ ﺷـﺨﺺ‬
‫ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻈـﺮ ﻣـﺎ اﻫـﻞ آﺗـﺶ‪ ،‬ﺟﻬـﻨﻢ وﻋـﺬاب‬
‫اﺳﺖ)‪.(٣١‬‬

‫ط‪ -‬ﺣﻖ ﺗﻌﻠﯿﻢ وﺗﺮﺑﯿﺖ‪ :‬از آﳒﺎﯾﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻃﻔﻞ ﳔـﺴﺖ‬

‫از ﳘﻪ در دﺳﺖ واﻟﺪﯾﻦ اﺳـﺖ‪ ،‬ﭘﯿﻐﻤﱪاﺳـﻼم ﺣـﻀﺮت ﳏﻤـﺪ‬
‫ﺑﺎﺳﻮاد ﺳﺎﺧﱳ ﻃﻔﻞ را در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﳔﺴﺖ از وﻇﺎﯾﻒ اﺳﺎﺳـﻲ‬
‫ﭘﺪر ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻓﺮزﻧـﺪ ﺑﺎﯾـﺪ ﺑﺮزﻧـﺪه ﮔـﻲ‬
‫ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﺪ وﺟﻬﺖ ﻣﺒﺎرزه در ﻋﺮﺻﻪ ﺣﯿـﺎت‪ ،‬ﻣـﺴﻠﺢ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫وﻫﯿﭻ ﺳـﻼﺣﻲ ﻧﲑوﻣﻨـﺪ ﺗـﺮ از ﺳـﻼح ﻋﻠـﻢ ﻧﯿـﺴﺖ‪ ،‬ﻟـﺬا‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت اﺑﺘﺪاﯾﻲ ﻛﻪ ﭘﯿﻐﻤﱪ اﺳﻼم آﻧﺮا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻼح‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن وﻧﻮﺷﱳ ﻣﻌﺮﰲ ﻛﺮده اﺳﺖ واﻛﻨﻮن اﯾـﻦ اﻣـﺮ در‬
‫اﻛﺜﺮ ﻛﺸﻮر ﻫﺎي ﺟﻬﺎن اﺟﺒﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻖ ﻃﻔﻞ ﴰـﺮده ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﭘﯿﻐﻤﱪ اﺳـﻼم ﺣـﻀﺮت ﳏﻤـﺪ)ص( ﻣـﻲ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ .‬ﺗﺮﲨﻪ‪ :‬ﯾﻜﻲ از ﺣﻘﻮق ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺮ ﭘﺪر آﻧﺴﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ راﻧﯿﻜﻮ وﺑﺎ آدب ﺗﺮﺑﯿﻪ ﻛﻨﺪ)‪.(٣٢‬‬

‫‪٢١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ازآﳒﺎﯾﻜﻪ ﺗﻌﻠـﯿﻢ وﺗﺮﺑﯿـﻪ اﺳـﺎس وﺑﻨﯿـﺎدي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬

‫اﺳﺘﺤﻜﺎم وﭘﺎﯾﺪاري وﻧﻈﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮروي آن اﺳـﺘﻮار‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از دﯾﺪ ﮔﺎه اﺳﻼم‪ ،‬ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ واﻧﺪوﺧﺘﻪ ﻫﺎي ﻋﻠﻤـﻲ‬
‫ﺑﻪ دﯾﮕـﺮان از ﻣﻬﻤﱰﯾـﻦ ﻋﺒـﺎدت وﻣﻮﻛـﺪﺗﺮﯾﻦ واﺟﺒـﺎت‬
‫ﻛﻔﺎﯾﻲ اﺳﺖ)‪(٣٣‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻋﻠﻢ وداﻧﺶ واﳘﯿـﺖ آن در ﺑـﲔ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻇﻬﻮر دﯾﻦ ﻣﺒﲔ اﺳﻼم ﳘﺮاه ﺑﻮده اﺳﺖ‪،‬زﯾﺮا‬
‫رﺳﻮل اﻛﺮام)ص( ﺑﯿﺶ از ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣـﺮ اﻫﺘﻤـﺎم‬
‫ﻣﻲ ورزﯾﺪ ودر ﻫﯿﭻ ﺷﺮاﯾﻄﻲ ﭼﻪ درزﻣـﺎن ﺟﻨـﮓ وﭼـﻪ در‬
‫زﻣﺎن ﺻﻠﺢ از آن ﻏﻔﻠﺖ ﳕﻲ ﻛﺮد‪.‬رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫـﺮ‬
‫اﺳﲑ ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﻛﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣـﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﺮﻓﺘـﺎر ﺷـﺪه ﺑـﻮد‬
‫درﺻﻮرﺗﻲ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺴﺖ ازاد ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ده ﻃﻔـﻞ ﻣﺪﯾﻨـﻪ را‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن وﻧﻮﺷﱳ ﯾﺎد ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻌﯿﺖ ﻫﯿﭻ دﯾﲏ ﭼـﻨﲔ‬
‫ارزش ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن وﻧﻮﺷﱳ اﻃﻔﺎل ﻗﺎﯾـﻞ ﻧـﺸﺪه ﭼـﺰدﯾﻦ‬
‫ﻣﺒﲔ اﺳﻼم‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮآن اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن دﺳﺘﻮر ﻣﯿﺪﻫﺪ ﻛﻪ در ﺟـﺴﺘﺠﻮ‬
‫وﲢﺼﯿﻞ ﻋﻠﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ دﯾﻦ ﻃﻠﺐ ﻋﻠـﻢ را ﺑـﺎﻻي ﻣـﺮد‬
‫وزن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﺮض داﻧـﺴﺘﻪ واﯾـﻦ ﻓﺮﯾـﻀﻪ را ﺑـﻪ ﺟـﻨﺲ‬
‫ﯾﺎﮔﺮوﻫﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﳕﻲ داﻧـﺪ‪ .‬ﳘﭽـﻨﲔ ﭘﯿﻐﻤـﱪ اﺳـﻼم‬
‫ﻣﯿﻔﺮﻣﺎﺋﯿﺪ‪ :‬ﻋﻠﻢ را ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﯿﺪ وﻟﻮدر ﭼﲔ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ ﻛﻪ اوﻟﲔ آﯾﻪ ﻗـﺮآن ﳎﯿـﺪ از‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ وآﻣﻮﺧﱳ آﻏﺎز ﮔﺮﯾﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺟﺎﻧﺒﺪاري‬
‫اﺳﻼم را از ﲪﺎﯾﺖ ﺗﻌﻠﻢ وﺗﺮﺑﯿﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎل در ﺳﻮره اﻟﻌﻠﻖ‪،‬آﯾﺎت‪ ٥_٤-٣-٢-١ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ ‪:‬‬
‫ﲞﻮان ﺑﻪ ﻧﺎم ﭘﺮوردﮔـﺎن ﻛـﻪ ﳐﻠﻮﻗـﺎت را ﭘﯿـﺪاﻛﺮد‪.‬و‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ ﮐﺮدن اﻧـﺴﺎن را آﻧﭽـﻪ را ﳕﯿﺪاﻧـﺴﺖ و ﺗﻌﻠـﯿﻢ‬
‫ﮐﺮدن اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻗﻠﻢ‬

‫ك‪ -‬ﺣﻖ ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻪ‪ :‬ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﺮﯾﻌﺖ اﺳﻼﻣﻲ ﭘـﺎﻛﯿﺰه ﮔـﻲ‬

‫در اﺳﻼم ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻠﻮص وﭘﺎﻛﺪاﻣﲏ اﺳـﺖ‪ .‬در ﻗـﺮآن ﳎﯿـﺪ‬
‫ﺑﯿﺸﱰ از ﺳﻲ ﻣﺮﺗﺒﻪ در ﺑﺎره ﺣﻔﻆ اﻟـﺼﺤﻪ وﭘـﺎﻛﻲ ﯾـﺎد‬
‫آوري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺮﱘ در ﺳـﻮره ﺑﻘـﺮه در آﯾـﻪ‬
‫‪ ٢٢٢‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﺋﯿﺪ‪.‬ﺗﺮﲨﻪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺎران وﭘـﺎﻛﯿﺰه‬
‫ﮔﺎن را دوﺳﺖ دارد‪ .‬ﳘﭽﻨﺎن در ﻗﺮآن ﺷـﺮﯾﻒ در ﺳـﻮره‬
‫اﳌﺎﯾﺪه آﯾﻪ ‪ ٧‬آﻣﺪه ﭼﻨﲔ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﺳـﺨﱵ ﺑـﺮاي ﴰـﺎ ﻗـﺮار ﳔﻮاﻫـﺪ داد‪،‬‬
‫وﻟﯿﻜﻦ ﻣﯿﺨﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﺟﺴﻢ وﺟﺎن ﴰﺎ را ﭘﺎﻛﯿﺰه ﮔﺮداﻧﺪ"‪.‬‬
‫‪٢٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﳘﭽﻨﺎن در ﺑﺴﯿﺎري ازاﺣﺎدﯾﺚ ﺷﺮﯾﻒ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﭘﺎﻛﯿﺰه‬

‫ﮔﻲ وﻧﻈﺎﻓﺖ اﺷﺎراﺗﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﻀﺮت ﭘﯿﻐﻤـﱪ)ص(‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﺋﯿﺪ ‪ :‬ﭘﺎﻛﯿﺰه ﮔﻲ ﻛﻠﯿﺪ ﳕﺎز اﺳـﺖ‪ .‬ﳘﭽﻨـﺎن در‬
‫ﺣﺪﯾﺚ ﺷﺮﯾﻒ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻧﻈﺎﻓﺖ ﻧﺼﻒ اﳝﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻨﻜﻪ در ﻗﺮآن ﳎﯿـﺪ واﺣﺎدﯾـﺚ ﻧﺒـﻮي درﺑـﺎره‬
‫ﻧﻈﺎﻓﺖ وﭘﺎﻛﯿﺰه ﮔﻲ ﺑﺪن ارﺷﺎدات ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪،‬‬
‫دﯾﻦ اﺳﻼم ﻧﻈﺎﻓﺖ وﭘـﺎﻛﯿﺰه ﮔـﻲ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺟـﻮﻫﺮ‬
‫زﯾﺒﺎﯾﻲ وﺧﻮﺑﻲ ﯾﺎد ﻛﺮده وﺗﻨﺪرﺳﱵ‪ ،‬ﭘﺎﻛﯿﺰه ﮔﻲ وآراﺳﱳ‬
‫ﻇﺎﻫﺮي را از ﺻﻔﺎت وﻋﺎدات ﻋﺎﱄ اﻧﺴﺎن ﴰﺮده وآ‪‬ـﺎ را‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺎم ﻫﺎي ﺧﺪاؤﻧﺪي ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از آﳒﺎﯾﻲ ﻛـﻪ ﻧﻈﺎﻓـﺖ وﲠﺪاﺷـﺖ ﺟـﺴﻤﻲ ﯾﻜـﻲ از ﻧﯿـﺎز‬
‫ﻣﻨﺪﯾﻬﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﻃﻔﻞ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺳﺎﳌﺖ او ﻧﯿﺰ‬
‫ﳏﺴﻮب ﻣﯿﮕﺮدد‪ .‬رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻔﻂ اﻟﺼﺤﻪ در دوران ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ در‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ دوره دﯾﮕﺮ ﺿﺮوري ﺗﺮ وﻣﻬﻤﱰ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا‬
‫ﺑﺴﯿﺎري از داﻛﱰان ﻃﺐ ﺳﻨﲔ ﺑﲔ ﯾﻚ اﱄ ﺷﺶ ﺳﺎﻟﮕﻲ را ﺳﻦ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮي ﻣﯿﺪاﻧﻨﺪ واز ﳘﲔ ﺳﺒﺐ رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻔـﻆ اﻟـﺼﺤﻪ‬

‫را ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﲑي ازاﻣﺮاض ﮔﻮﻧـﻪ ﮔـﻮن در اﯾـﻦ دوره‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﻲ ﳕﺎﺋﯿﺪ‪.‬‬

‫ل‪ -‬ﺣﻖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ وﻧﮕﻬـﺪاري‪ :‬دﯾـﻦ ﻣـﺒﲔ اﺳـﻼم ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬

‫ﻋﻠﻮم ﺷـﺮﻋﻲ‬ ‫وﻧﮕﻬﺪاري اﻃﻔﺎل را واﺟﺐ داﻧﺴﺘﻪ ودر‬
‫ﺑﻪ اﺻﻄﻼح"ﺣﻀﺎﻧﺖ" ﻣﺮﺳﻮم اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ از ﻃﻔـﻞ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬
‫ﻧﺸﻮد واو در ﭼﻨﲔ ﺣﺎﻟﱵ ﺑﺪون ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ً ﻛﻪ از ﺑﲔ ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﳘﲔ ﺳـﺒﺐ ازدﯾـﺪﮔﺎه‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎ‬
‫اﺳﻼم ﳒﺎت دادن ﻃﻔـﻞ از ﻣﻬﺎﻟـﻚ وﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﺗﻌﻠـﯿﻢ‬
‫وﺗﺮﺑﯿﻪ اوﺗﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آن اﺣﺘﯿـﺎج دارد‪ ،‬واﺟـﺐ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﺣﻀﺎﻧﺖ" در اﺻﻄﻼح ﺷـﺮﻋﻲ ﻋﺒـﺎرت از ﺗﺮﺑﯿـﻪ وﭘـﺮورش‬
‫وﻧﮕﻬﺪاري ﻃﻔﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﮑﻠﻒ ﺑﻪ اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎره دﯾﮕﺮ‪،‬ﺣﻀﺎﻧﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳـﺖ از ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬
‫وﻧﮕﻬﺪاري ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻼ ﳕﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﻣﻮر زﻧﺪه ﮔﻲ ﺧﻮد‬
‫را ﻋﻬﺪه دار ﺷﻮد وﺑﯿﻢ آن ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﺪم‬
‫ﲤﯿﺰ ﺑﲔ ﺧﻮب وﺑﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد آﺳﯿﱯ وارد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣـﺴﻠﻢ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺮاﻗﺒـﺖ وﻧﮕﻬـﺪاري اﻃﻔـﺎل دﯾـﻦ اﺳـﻼم‬
‫ً در ﲞﺶ ﻧﻘﺶ‬
‫رﻫﻨﻤﻮد ﻫﺎي زﯾﺎدي ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻓﺮﻣﻮده ﻛﻪ ﺑﻌﺪا‬
‫واﻟﺪﯾﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن وﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺻﺤﻲ ﻣﻔـﺼﻼ ﺗﻮﺿـﯿﺢ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٢٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫م‪:‬ﺣﻖ اﻣﻨﯿﺖ‪ :‬آﻣﻨﯿﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺮس وﻫـﺮاس‪ ،‬اﻧـﺪوه‪،‬‬

‫ﺧﻮف وﻧﺎاﻣﯿﺪي از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي اﳍﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻮره ﻗـﺮﯾﺶ‬
‫آﯾﻪ ‪ ،٤‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻣﻨﯿﺖ را از ﻣﻬﻤﱰﯾﻦ ﻧﯿﺎز ﻫﺎي ﺑﺸﺮي‬
‫ذﻛﺮ ﻛﺮده ودر وﺟﻮد آن ﺟﻮﻫﺮ ﺳﻼﻣﺖ ﻓﺮد را ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣـﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﳘﮕﺎن وﳐﺼﻮﺻﺎ ً اﻃﻔـﺎل‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد ﺑﺪون ﻣﺰاﲪﺖ ودردﺳﺮ زﻧﺪه ﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻼﻣﺘﺶ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻧﯿﻔﺘﺪ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﻜﯿﺖ راﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ وﻫﺮ‬
‫ﭼﻪ از آن اوﺳﺖ‪ ،‬از دﺳﺖ او رﺑﻮده ﻧﺸﻮد وﻛﺴﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺪ‬
‫از او اﯾﻦ ﺣﻖ و اﻣﺘﯿﺎز را ﺳﻠﺐ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻣﻨﯿﺖ‪ ،‬ﻃﻔﻞ را ﺑﻪ ﺟـﺴﺘﺠﻮي ﭘﻨـﺎه ﮔـﺎه ﻣـﻲ‬
‫ﻛﺸﺎﻧﺪ واورا واﻣﯿﺪارد ﻛﻪ ﺧﻮد را از ﺧﻄﺮات دور ﻧﮕﻪ‬
‫دارد وﳘﯿﺸﻪ در ﺻﺪد ﻛﺸﻒ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي دﻓـﺎﻋﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬او‬
‫ﺣﱵ در ﻣﻮرد ﺗﺄﻣﲔ اﻣﻨﯿﺖ ﺳﻌﻲ ﻣﯿﻜﻨـﺪ دﺳـﺘﻬﺎي ﺧـﻮدرا‬
‫روي ﭼﺸﻤﺎن ﺑﮕﺬارد ﺗﺎﺻﺤﻨﻪ ﻫﺎي ﻧﺎ آرام وﻧﺎراﺣـﺖ را‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻜﻨﺪ واز ﻋﻮاﻣﻞ ﻫـﺮاس وﺗـﺮس دور ﺑـﻮده واز‬
‫ﺧﻄﺮ در ﮔﲑي ﺧﻮد را ﺑﺮﻛﻨﺎر ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻫﺮﻛﺲ اﻣﻨﯿﺖ ﺧﻮد را از ﻃﺮﯾـﻖ راﻫﻬـﺎي ﳐﺘﻠـﻒ ﺗـﺎﻣﲔ‬
‫ﻣﯿﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ازراه ﻓﺮار‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ از راه ﭘﻨﻬﺎن ﺷـﺪن‬
‫وﺑﻌﻀﻲ از ﻃﺮﯾﻖ واﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺑﻪ دﯾﮕﺮان‪ ،‬اﯾﻨﻜﻪ اﻃﻔﺎل‬
‫ﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨﺪ ﻛﻪ ﳏﺒﺖ واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮر‬
‫را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺧـﻮد ﺟﻠـﻮه اي از اﻣﻨﯿـﺖ ﺧـﻮاﻫﻲ‬
‫ﻃﺒﯿﻌﻲ آ‪‬ﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻨﯿﺖ از ﺟﻬﺎت ﳐﺘﻠـﻒ ﺑـﺮاي ﺿـﺮورت‬
‫اداﻣﻪ ﺣﯿﺎت ﻃﻔﻞ وﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ در ﺣﻔـﻆ اﻟـﺼﺤﻪ او ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب ﻣﲑود‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ آﻣﻨﯿﺖ ﻧﯿﺎز رﺷﺪ ﻃﺒﯿﻌﻲ ﻃﻔﻞ را‬
‫ﺗﺄﻣﲔ ﻣﯿﻜﻨﺪ وﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺮس‪ ،‬ﻧﺎراﺣﱵ‪ ،‬ﺗﺸﻮﯾﺶ‪ ،‬ﻋـﺼﺒﺎﻧﯿﺖ‪،‬‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﻲ واﺿﻄﺮاب وﺳﺎﯾﺮ ﺣﺎﻻت دﯾﮕﺮ ﺟﺮﯾﺎن رﺷﺪ داﺋﯿﻤﻲ‬
‫او را ﻣﺘﻮﻗﻒ واز ﺑﲔ ﻣﯿﱪد‪.‬‬

‫ﻧﯿـﺰ ﺑـﻪ آن اﺷـﺎره ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ن‪ -‬ﺣﻖ ﻋﺪاﻟﺖ‪:‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼ‬

‫ﺑﺮاﺳﺎس ﺑﯿﻨﺶ اﺳﻼﻣﻲ اﻃﻔﺎل ﺑﺎﯾﻚ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ ﺑـﺪﻧﯿﺎ‬
‫ﻣﻲ آﯾﻨﺪ وواﻟﺪﯾﻦ وﺳﺎﯾﺮ ﻣﺴﻮ ﻟﲔ دوﻟﱵ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮﻧـﺪ اﯾـﻦ‬
‫ﺣﻘﻮق راﺗﺎﻣﲔ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﻜﻲ از اﯾﻦ ﺣﻘﻮق اﯾﻨـﺴﺖ ﻛـﻪ در‬
‫ﻣﻮرد ﻃﻔﻞ وزﻧﺪه ﮔﻲ او از ﻋﺪاﻟﺖ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﻔﻞ در ﳏﯿﻄـﻲ ﻛـﻪ در آن ﻋـﺪاﻟﺖ‬
‫وﺟﻮد دارد ﺑﻪ ﺗﻼش وﻛﻮﺷﺶ ﻓﺮاوان ﻣﻲ ﭘـﺮدازد وﺗﻮﻗـﻊ‬
‫دارد ﻛــﻪ واﻟــﺪﯾﻦ وﺑﺰرﮔــﺎن در ﺑﺮاﺑــﺮ ﺷــﺎن اﺻــﻮل‬
‫وﳏـﯿﻂ‬ ‫وﻣﻮازﯾﻦ ﻣﺴﺎوات وﻋﺪاﻟﺖ را ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﲑﻧـﺪ‬
‫‪٢٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫زﻧﺪه ﮔﻲ آﻧﺎن را ﻧﯿﺰ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺗﺒﻌﯿﺾ واﻟﺪﯾﻦ‬

‫ﻧﻮع ﮔﺮﯾﺰ از وﻇﯿﻔﻪ‪ ،‬وﺳﺘﻤﻲ در ﺣـﻖ اﻃﻔـﺎل اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ً واﻟﺪﯾﻦ ﻗﺎدرﺑﻪ ﺟﻮاﺑﮕـﻮﯾﻲ آن در ﭘﯿـﺸﮕﺎه ﻃﻔـﻞ‬
‫ﻗﻄﻌﺎ‬
‫ﳔﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬ﻃﻔﻞ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻋـﺪاﻟﺖ اﺳـﺖ واﯾـﻦ اﻣـﺮ در‬
‫آراﻣﺶ رواﻧﻲ او ﺗﺎﺛﲑ ﺑﺴﺰاﯾﻲ دارد‪ .‬ﻃﻔﻞ ﻣﯿﺨﻮاﻫﺪ در‬
‫ﻣﻮرد او ﻋﺎﻻﻧﻪ داوري وﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد وﻫـﺮ ﮔـﺰ‬
‫ﲞﺎﻃﺮ ﻛﺎري ﻛﻪ اﳒﺎم ﻧﺪاده اﺳﺖ ﲢﺖ ﺳـﺮزﻧﺶ وﳎـﺎزات‬
‫ﻗﺮار ﮔﲑد‪ .‬او آرزوﻧﺪارد در ﺑـﺎره ﻛـﺎري ﻛـﻪ ﻣﻘـﺼﺮ‬
‫ً اﮔـﺮ ﺑـﲔ او وﺑـﺮادران‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺷﻮد وﯾﺎ اﺣﯿﺎﻧﺎ‬
‫وﺧﻮاﻫﺮاﻧﺶ دﻋﻮاﯾﻲ ﺑﻪ راه اﻓﺘﺪ ﺗﻨـﻬﺎ ﳎـﺎزات ﮔـﺮدد‬
‫وﭘﺪر ﯾﺎ ﻣﺎدر از ﻓﺮزﻧﺪان دﯾﮕﺮ ﻛﻪ از او ﺑﺰرﮔﱰ اﻧﺪ‬
‫ﻃﺮﻓﺪاري وﺟﺎﻧﺒﺪاري ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺮﺟﺎم ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺑﺎره آﳒﻪ ﻧﮕﺎرش ﯾﺎﻓﺖ ﺑﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ اﺳﻼﻣﻲ ﲤﺎم ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي رﺷﺪ ﻃﻔﻞ‬
‫را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داده ودرﺑﺎره ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠـﻪ زﻧـﺪه‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﮔﻲ آﻧﺎن رﻫﻨﻤﻮد ﻫﺎ وارﺷﺎدﻫﺎی زﯾﺎدي ﺟﻬﺖ ﭘﺮورش ﺳﺎﱂ‬

‫آﻧﺎن ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻪ وﻣﺴﺌﻮﻟﲔ اﻣـﻮر را در راه ﺗﻄﺒﯿـﻖ‬
‫آن اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ درﯾﻦ ﺟﺎ ﴰـﻪ از آن ﯾـﺎدآوري‬
‫ﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻫﺮﲞﺶ درراﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻬﺎي ﻛﺘﺎب ﺣﻘﻮق‬
‫ﻃﻔﻞ ازدﯾﺪﮔﺎه اﺳﻼم ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗـﺮار ﺧﻮاﻫـﺪ ﮔﺮﻓـﺖ‬
‫ودرزﻣﯿﻨﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اراﯾﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ .٤‬اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ)‪ ٢٠‬ﻧﻮاﻣﱪ ‪(١٩٥٩‬‬

‫در ‪ ٢٠‬ﻧﻮاﻣﱪ ﺳﺎل ‪ ١٩٥٩‬م ﳎﻤﻊ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻠـﻞ‬
‫اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ را ﺗـﺼﻮﯾﺐ ﳕـﻮد‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس اﯾـﻦ‬
‫اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم وﺷﺨﺼﯿﺖ ﻃﻔـﻞ وﻧﯿـﺰ اﲣـﺎذ اﻗـﺪاﻣﺎت‬
‫وﺗﺪاﺑﲑ ﻻزم ﺟﻬﺖ ﭘﺮورش ﻓﻜﺮي وﺟﺴﻤﻲ اﻃﻔﺎل وﺑـﺎﻻﺑﺮدن‬
‫ﺣﺲ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺧﻼﻗﻲ واﺣﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﯿـﺸﱰ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬اﻋﻼﻣﯿﻪ ازﲤـﺎم ﭘـﺪران وﻣـﺎدران وﯾﻜﺎﯾـﻚ‬
‫اﻓﺮادداوﻃﻠﺐ وﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﻠﻲ وﳏﻠﻲ ودوﻟﺖ ﻫـﺎ را دﻋـﻮت‬
‫ﳕﻮد ﻛﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﻨـﺪرج در اﯾـﻦ اﻋﻼﻣﯿـﻪ را ﺑـﻪ رﲰﯿـﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ وﺑﺮاي رﻋﺎﯾﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿـﺸﱰ آن از ﻃﺮﯾـﻖ وﺿـﻊ‬
‫ﻗﻮاﻧﲔ وﺳﺎﯾﺮ اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ درده‬
‫اﺻﻞ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻫﺪف ﻛﻪ دوره ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﺗـﻮأم ﺑـﺎ ﺧﻮﺷـﺒﺨﱵ‬
‫ﺳﭙﺮي ﺷﻮد واﻃﻔﺎل از ﺣﻘﻮق وآزادﯾﻬﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﲠﺮه ﻣﻨـﺪ‬
‫ﮔﺮدﻧﺪ ﺗﺎ در آﯾﻨﺪه ﺑﺮاي ﺧﻮد وﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮد ﻣﻔﯿﺪ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪٢٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺷﻮﻧﺪ‪،‬رﲰﺎﺑﻪ آﮔﺎﻫﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ رﺳﺎﻧﯿﺪ ه ﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻮل ﺑﻪ‬

‫اﯾﻦ ﺷﺮح ﺑﯿﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬

‫اﺻﻞ ﯾﻚ‪ :‬در ﻣﻮرد ﺗﺒﻌﯿﺾ‪.‬‬

‫ـﻪ‬
‫ـﻦ اﻋﻼﻣﯿـ‬
‫ـﺪرج دراﯾـ‬
‫ـﻮق ﻣﻨـ‬
‫ـﻪ ﺣﻘـ‬‫ـﻞ ﺑﺎﯾ ـﺪ از ﻛﻠﯿـ‬
‫ﻃﻔـ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد‪ .‬ﳘﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﺪون اﺳﺘﺜﻨﺎ وﺗﺒﻌﯿﺾ وﺑﺪون‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﱳ ﻧﮋاد‪ ،‬رﻧﮓ‪ ،‬زﺑﺎن‪ ،‬دﯾﻦ‪ ،‬ﻋﻘﺎﯾـﺪ ﺳﯿﺎﺳـﻲ‬
‫ﯾﺎ ﺳﺎﺋﺮ ﻋﻘﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺸﺄ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﯾﺎ ﻣﻠﻲ‪ ،‬ﺛﺮوت‪ ،‬ﺗﻮﻟـﺪ‬
‫وﯾﺎ وﯾﮋه ﮔﻲ ﻫﺎي ﻓﺮدي دﯾﮕﺮ ﯾﺎ ﺧـﺎﻧﻮاده ﮔـﻲ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫اﯾﻦ ﺣﻘﻮق ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻞ دوم‪:‬درﻣﻮرد ﲪﺎﯾﺖ ﺧﺎص از ﻃﻔﻞ‬

‫ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾـﺪ از ﲪﺎﯾـﺖ ﺧـﺎص ﺑﺮﺧـﻮدار ﺷـﻮد واﻣﻜﺎﻧـﺎت‬
‫ووﺳــﺎﺋﻞ ﺿــﺮوري ﺟﻬــﺖ ﭘــﺮورش ﺑــﺪﻧﻲ‪،‬ﻓﻜﺮي‪ ،‬اﺧﻼﻗــﻲ‬
‫واﺟﺘﻤﺎﻋﻲ وي ﺑﻪ ﳓﻮي ﺳﺎﱂ وﻃﺒﯿﻌﻲ ودر ﳏﯿﻂ آزاد وﳏﱰم‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻧﻮن ﯾﺎ ﻣﺮاﺟـﻊ ذﯾـﺮﺑﻂ در اﺧﺘﯿـﺎر وي ﻗـﺮار‬
‫ﮔﲑد‪ .‬در وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﯿﲏ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ اوﻟﻮﯾﺖ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻮدك ﺑﺎﯾﺪ از ﲪﺎﯾـﺖ ﺧـﺎص)ﺑـﻪ ﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺑﺰرﮔـﺴﺎﻻن(‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺻﻞ ﺳﻮم‪ :‬در ﻣﻮرد داﺷﱳ ﺣﻖ اﺳﻢ وﻣﻠﯿﺖ‬

‫ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ ازﺑﺪو ﺗﻮﻟﺪ ﺻﺎﺣﺐ اﺳﻢ وﻣﻠﯿﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﺻﻞ ﭼﻬﺎرم‪ :‬در ﻣﻮرد اﻣﻨﯿﺖ وﭘﺮورش ﺳﺎﱂ ﻃﻔﻞ‬

‫ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ از اﻣﻨﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﮔﺮدد ودر ﳏﯿﻂ‬
‫ﺳﺎﱂ ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻃﻔﺎل وﻣـﺎدران ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫از ﻣﺮاﻗﺒﺖ وﲪﺎﯾﺖ ﺧﺎص ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺎﰲ ﭘﯿﺶ وﺑﻌﺪاز‬
‫ﺗﻮﻟﺪ ﻣﯿﺸﻮد‪ ،‬ﲠﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛـﻮدك ﺑﺎﯾـﺪ اﻣﻜﺎﻧـﺎت‬
‫ـﺤﻲ‬
‫ـﺪﻣﺎت ﺻـ‬
‫ـﺮﯾﺢ وﺧـ‬
‫ـﺴﻜﻦ‪ ،‬ﺗﻔـ‬
‫ـﻪ‪ ،‬ﻣـ‬
‫ـﺘﻔﺎده از ﺗﻐﺬﯾـ‬‫اﺳـ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻞ ﭘﻨﺠﻢ‪:‬درﻣﻮرد اﻃﻔﺎل ﻣﻌﯿﻮب‬

‫اﻃﻔﺎل ﻣﻌﯿﻮب ﺟﺴﻤﻲ وذﻫﲏ ﺑﺎﯾﺪ ﲢﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺧـﺎص‪ ،‬آﻣـﻮزش‬
‫وﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺧﺎص ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮﺿﻊ ﺷﺎن ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺻﻞ ﺷﺸﻢ‪:‬درﻣﻮرد ﳏﺒﺖ وﺗﻔﺎﻫﻢ‬

‫‪٢٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻛﻮدك ﺟﻬﺖ ﭘﺮورش ﻛﺎﻣﻞ وﻣﺘﻌﺎدل ﺷﺨﺼﯿﺘﺶ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﳏﺒﺖ‬

‫وﺗﻔﺎﻫﻢ دارد وﺑﺎﯾﺪ ﺣﱵ اﻻ ﻣﻜﺎن ﲢﺖ ﺗﻮﺟﻪ وﺳـﺮ ﭘﺮﺳـﱵ‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮد وﺑﻪ ﻫﺮ ﺻـﻮرت در ﻓـﻀﺎي ﭘـﺮ از ﳏﺒـﺖ در‬
‫اﻣﻨﯿﺖ اﺧﻼﻗﻲ وﻣﺎدي ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻛـﻮدك ﺧﻮردﺳـﺎل را‬
‫ﲜﺰ در ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﻲ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻣـﺎدر ﺟـﺪا ﻛـﺮد‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ وﻣﻘﺎﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﻮدﻛـﺎن‬
‫ﺑﺪون ﺧﺎﻧﻮاده وﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻲ ﺑﻀﺎﻋﺖ ﺗﻮﺟـﻪ ﺧـﺎص ﻣﺒـﺬول‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﻛﻤﻚ ﻫﺎي ﻧﻘـﺪي دوﻟـﺖ ودﯾﮕـﺮ ﺗـﺴﻬﯿﻼت ﺟﻬـﺖ ﺗـﺄﻣﲔ و‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎي ﭘﺮﲨﯿﻌﺖ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫)ﻛﻮدك ﺟﻬﺖ رﺷﺪ ﻛﺎﻣﻞ وﻣﺘﻌﺎدل ﺷﺨﺼﯿﺘﺶ ﺑﻪ ﳏﺒﺖ وﺗﻔﺎﻫﻢ‬
‫ﻧﯿﺎز دارد‪(.‬‬

‫اﺻﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬درﻣﻮرد آﻣﻮزش وﺗﻔﺮﯾﺢ‬

‫ـﻞ‬
‫ـﺪ اﻗـ‬
‫ـﺎري‪ ،‬ﺣـ‬‫ـﺎن واﺟﺒـ‬
‫ـﻮزش راﯾﮕـ‬‫ـﺪ از آﻣـ‬
‫ـﻞ ﺑﺎﯾـ‬‫ﻃﻔـ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ـﺪ از‬
‫ـﻮدك ﺑﺎﯾـ‬
‫ـﺪﮔﺮدد‪ .‬ﻛـ‬‫ـﺮه ﻣﻨـ‬
‫ـﺪاﯾﻲ ﲠـ‬‫ـﺪارج اﺑﺘـ‬
‫درﻣـ‬
‫آﻣﻮزﺷﻲ ﲠﺮه ﻣﻨﺪ ﺷـﻮد ﻛـﻪ در ﺟﻬـﺖ ﭘﯿـﺸﱪد وازدﯾـﺎد‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻲ او ﺑﻮده وﭼﻨـﺎن ﺳـﺎزﻧﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺎوي ﺑﺘﻮاﻧـﺪ اﺳـﺘﻌﺪاد‪ ،‬ﻗـﻀﺎوت ﻓـﺮدي‪ ،‬درك‬
‫ﻣﺴﺌﻮوﻟﯿﺖ اﺧﻼﻗﻲ واﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﻮد را ﭘﺮورش داده وﻓﺮدي‬
‫ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻣﺮ آﻣﻮزش ورﻫﱪي ﻛﻮدك‪ ،‬ﻣﺼﺎﱀ ﻛﻮدك ﺑﺎﯾﺪ رﻫﻨﻤـﺎي‬
‫ﻣﺴﺌﻮوﻟﲔ اﻣﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﲔ ﻣﺴﺌﻮوﻟﯿﱵ در درﺟﻪ اول ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻬﺪه واﻟﺪﯾﻦ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻮدك ﺑﺎﯾﺪ از اﻣﻜﺎﻧـﺎت ﻛﺎﻣـﻞ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺎزي وﺗﻔﺮﯾﺢ ﺑﺎﳘﺎن اﻫﺪاﻓﯿﻜﻪ از ﻃﺮﯾـﻖ آﻣـﻮزش‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮدار ﮔـﺮدد‪ .‬ﺟﺎﻣﻌـﻪ وﻣﻘﺎﻣـﺎت‬
‫اﺣﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎﯾﺪ ﻛﻮﺷﺶ ﳕﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ‬
‫ﺣﻘﻮق را راﯾﺞ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫)ﻛﻮدك ﺑﺎﯾـﺪ از آﻣـﻮزش راﯾﮕـﺎن واﺟﺒـﺎري اﺑﺘـﺪاﯾﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ وﻫﺪف آﻣﻮزش اﯾـﻦ ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ ﻃﻔـﻞ در‬
‫آﯾﻨﺪه ﻓﺮد ﻣﻔﯿﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺧﻮد ﺑﺎر آﯾﺪ‪ .‬ﻛﻮدك ﺟﻬﺖ رﺷـﺪ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﺴﻤﻲ وﻓﻜﺮي ﺣﻖ ﺑﺎزي وﺗﻔﺮﯾﺢ را دارد‪(.‬‬

‫اﺻﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬در ﻣﻮرد ﺣﻖ اوﻟﯿﺖ‬

‫ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ در ﻫﺮ ﺷﺮاﯾﻄﻲ ﺟﺰء اوﻟﲔ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از‬
‫ﲪﺎﯾﺖ وﺗﺴﻬﯿﻼت ﲠﺮه ﻣﻨﺪ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪٢٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫اﺻﻞ ‪‬ﻢ‪ :‬درﻣﻮرد ﲪﺎﯾﺖ از اﺳﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬ﻏﻔﻠﺖ‪ ،‬ﻇﻠﻢ وﻛـﺎر‬

‫ﺛﻘﯿﻞ‬
‫اﻃﻔﺎل ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻏﻔﻠـﺖ‪ ،‬ﻇﻠـﻢ‪ ،‬ﺷـﻘﺎوت‬
‫واﺳﺘﺜﻤﺎر ﲪﺎﯾﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻛـﻮدك ﻧﺒﺎﯾـﺪ ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺷـﻜﻠﻲ و‬
‫وﺳﯿﻠﻪ اي ﻣﻮرد ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻗﺮار ﮔﲑد‪ .‬ﻛﻮدك ﻧﺒﺎﯾـﺪ ﻗﺒـﻞ‬
‫از رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﺳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ اﺳـﺘﺨﺪام در آﯾـﺪ‬
‫وﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ اﻣﻜﺎن وﯾﺎ اﺟﺎزه اﺳﺘﺨﺪام ﻛـﻮدك‬
‫در ﻛﺎر ﻫﺎي داده ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺴﻼﻣﺖ وﯾـﺎآﻣﻮزش وي ﻟﻄﻤـﻪ‬
‫زده وﯾﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻼل رﺷﺪ ﺑﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻜﺮي وﯾﺎ اﺧﻼﻗـﻲ وي‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫)ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻏﻔﻠﺖ‪ ،‬ﻇﻠـﻢ‪ ،‬ﺷـﻘﺎوت و‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎر‪ ،‬ﲪﺎﯾﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻗـﺮارﮔﲑدو‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻫﺎﯾﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﲢﺼﯿﻞ‪،‬رﺷﺪ ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ وذﻫـﲏ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫او ﻣﯿﮕﺮدد‪ ،‬اﺳﺘﺨﺪام ﮔﺮدد(‪.‬‬

‫اﺻﻞ ده ﻫﻢ‪ :‬در ﻣﻮرد ﲪﺎﯾﺖ از ﺗﺮوﯾﺞ ﺗﺒﻌﯿﻀﺎت‬

‫ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻋﻤﺎل ورﻓﺘﺎرﯾﻜﻪ ﺗﺮوﯾﺞ‬
‫ﺗﺒﻌﯿﻀﺎت ﻧﮋادي‪ ،‬ﻣﺬﻫﱯ وﻏﲑه را ﳑﻜﻦ ﻣﻲ ﺳـﺎزد‪ ،‬ﲪﺎﯾـﺖ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﻛﻮدك ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ روﺣﯿﻪ ﭘﺮ ﺗﻔﺎﻫﻢ‪ ،‬ﮔﺬﺷـﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘـﺪ‬
‫ﺑﻪ دوﺳﱵ ﺑﲔ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺻـﻠﺢ وﺑـﺮادري ﺟﻬـﺎﻧﻲ وﺑﺎاﮔـﺎﻫﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧـﺎﯾﻲ واﺳـﺘﻌﺪاد وي ﺑﺎﯾـﺪ وﻗـﻒ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﳘﻨﻮﻋﺎﻧﺶ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ اﻋﻤـﺎل ورﻓﺘـﺎري ﻛـﻪ‬
‫ﺗﺮوﯾﺞ ﺗﺒﻌﯿﻀﺎت ﻧﮋادي ﻣﺬﻫﱯ وﻏـﲑه را ﳑﻜـﻦ ﻣﯿـﺴﺎزد‪،‬‬
‫ﲪﺎﯾﺖ ﺷﻮد و ﻃﻔـﻞ ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﻪ روﺣﯿـﻪ ﺗﻔـﺎﻫﻢ‪ ،‬ﮔﺬﺷـﺖ‪،‬‬
‫ﺻﺪاﻗﺖ‪ ،‬ﺑﺮادري‪ ،‬ﺻﻠﺢ وﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﳘﻨﻮع ﭘﺮورش ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ -٥‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ)‪ ٢٠‬ﻧﻮاﻣﱪ ‪(١٩٨٩‬‬

‫ازآﳒﺎﯾﻲ ﻛﻪ اﻃﻔـﺎل رﻗـﻢ ﺑﺰرﮔـﻲ از ﲨﯿﻌـﺖ ﺟﻬـﺎن را‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬رﺳﯿﺪه ﮔﻲ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ وﺿﯿﻌﺖ زﻧﺪه ﮔﻲ‪،‬‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ وآﻣﻮزش ﻣﺆﺛﺮ وﺳﺎﱂ آ‪‬ﺎ ﺗﺄﺛﲑ زﯾﺎدي در آﯾﻨـﺪه‬
‫ً ﺗﻮﺳﻌﻪ واﺳﺘﺤﻜﺎم ﺻﻠﺢ وآراﻣـﺶ در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮي وﺧﺎﺻﺘﺎ‬
‫ﺟﻬﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت واﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻛﻪ در اﯾﻦ اواﺧﺮ از ﻃﺮف‬
‫ﻣﺮﻛﺰ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﮔﺮدﯾـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺪود))‪ ١٠٠‬ﻣﻠﯿﻮن ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮك ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎﯾـﺸﺎن‬
‫‪٢٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫از ﻃﺮﯾﻖ اﺟﺮاي ﻛﺎر ﻫﺎي ﺳﺨﺖ وﺷﺎﻗﻪ ﯾﺎ ارﺗﻜـﺎب ﺟـﺮم‬

‫ﯾﺎ ﻓﺤﺸﺄ وﮔﺪاﯾﻲ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﻣﯿﻜﻨﻨﺪ و ﻋﻼوه ﺑـﺮآن‪،‬‬
‫ﻣﻠﯿﻮ‪‬ﺎ ﻃﻔﻞ در ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﺳﺎﱂ ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻪ‪ ،‬ﺑﻲ ﺳـﻮادي‪،‬‬
‫ﻣﺮﯾﻀﯿﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻌﺎﳉﻪ وﻓﻘﺮ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ)‪.(٣٤‬‬
‫اﯾﻦ ﮔﺰارش ﻧﻮﻋﻲ ﻫﻮﺷﺪار وﮔﺰارش ﺗﻜﺎن دﻫﻨﺪه اي ﺑﺮاي‬
‫ﳘﻪ ﳑﺎﻟﻚ ﺟﻬﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ در زﻣﯿﻨﻪ ﻓﺮوش اﻃﻔـﺎل‪ ،‬ﻓﺤـﺸﺄ‬
‫ﻃﻔﻞ وﲥﯿﻪ ﺻﻮر ﻗﺒﯿﺤﻪ از اﻃﻔﺎل ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺘﻬﺎ وﻣﻮﺳﺴﺎت‬
‫ﳐﺼﻮص در ﻓﱪوري ‪ ١٩٩٧‬ﺑﻪ ﭘﻨﺠﺎه وﺳﻮﻣﲔ اﺟـﻼس ﻛﻤﯿـﺴﻮن‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اراﯾﻪ ﮔﺮدﯾﺪ)‪.(٣٥‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻠـﻞ ﻣﺘﺤـﺪ از ﺳـﺎﻟﯿﺎن‬
‫ﻣﺘﻤﺎدي ﺑﻪ اﯾﻨﻄﺮف ﺣﻘﻮق اﻃﻔﺎل رادر ﳏﺮاق ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار‬
‫ً در اﻋﻼﻣﯿـﻪ وﻛﻨﻮاﻧـﺴﯿﻮ‪‬ﺎي ﺧـﻮد‬ ‫ً ﻓﻮﻗﺘﺎ‬‫داده و وﻗﺘﺎ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮﯾﺐ رﺳـﺎﻧﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ١٩٤٥‬ﺑﺎﺗﺎﺳﯿﺲ ﺻﻨﺪوق ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل)ﯾﻮﻧﯿﺴﻒ( وﺗﺼﻮﯾﺐ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫وﻣﯿﺜﺎق ﻫﺎي ﺑﲔ اﳌﻠﻠﻲ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬وﺿﻌﯿﺖ اﻃﻔﺎل وﺣﻘﻮق‬

‫آ‪‬ﺎ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ وﻋﻨﺎﯾﺖ ﻓﺮاوان ﻗﺮارداده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﳘﲔ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬در ﺳﺎل)‪ (١٩٥٩‬اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ را ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﺎﻧﯿﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﯿـﺐ آن ﺑـﻪ ﺗـﺼﻮﯾﺐ ﯾـﻚ‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻗﺪرت اﺟﺮاﯾﻲ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎز‬
‫ﺷــﺪﯾﺪ ﳏــﺴﻮس ﻣــﻲ ﺷــﺪ‪ ،‬ﺗــﺎ اﯾﻨﻜــﻪ در ﺳــﺎل)‪(١٩٨٩‬‬
‫ً ﻣﻔﺼﻠﻲ از ﺗﺼﻮﯾﺐ ﳏﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻧﺴﺒﺘﺎ‬
‫ﻣﻠﻞ ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﻪ اﻣﻀﺎي دوﻟﺘﻬﺎﯾﺮﺳـﯿﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﺣـﺎل‪،‬‬
‫ﺑﺘﺎرﯾﺦ ‪ ٢‬ﺳﭙﺘﻤﱪ ﺳﺎل ‪ ١٩٩٠‬ﭘﺲ از ﺗﻮزﯾﻊ ﺑﯿﺴﺘﻤﲔ ﺳـﻨﺪ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ ﯾﺎ اﳊﺎق ﻧﺰد ﻣﻨﺸﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﯾﻦ ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻗﺪرت‬
‫اﺟﺮاﯾﻲ ﭘﯿﺪاﻛﺮدوﺗﺎﺳﺎل‪١٩٩٧‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ١٩١‬ﻛﺸﻮرﺟﻬﺎن ﺑﻪ‬
‫آن ﭘﯿﻮﺳﺖ)‪.(٣٦‬‬
‫ﳏﺘﻮي ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﯾﻚ ﻣﻘﺪﻣـﻪ و ‪٥٤‬‬
‫ﻣﺎده اﺳﺖ و در ﺳﻪ ﲞﺶ ﺑﯿﺎن ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﲞـﺶ اول ﻛـﻪ‬
‫ﺑﯿﺸﱰ ﻣﻮاد ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن)ﻣﺎده ‪ ١‬ﺗﺎ ‪ (٤٥‬ﺑﻪ آن اﺧﺘـﺼﺎص‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻃﻔـﻞ وﺣﻘـﻮق ذاﺗـﻲ وﻣـﺪﻧﻲ او‬
‫وﺗﻌﻬﺪ دوﻟﺘﻬﺎ ي ﻋـﻀﻮ ﺑـﺮاي رﻋﺎﯾـﺖ اﯾـﻦ ﺣﻘـﻮق ﻣـﻲ‬
‫ﭘﺮدازد‪.‬‬
‫ـﻲ‬
‫ـﺎﻧﯿﺰم اﺟﺮاﯾـ‬‫ـﻪ ﻣﯿﻜـ‬‫ـﺎ ‪ (٤٥‬ﺑـ‬‫ـﺎده ‪ ٤٢‬ﺗـ‬‫ـﺶ دوم )ﻣـ‬‫ﲞـ‬
‫وﻧﻈﺎرﺗﻲ ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﭘﺮداﺧﺘﻪ وﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﺸﻜﯿﻞ‪ ،‬ﺗﺮﻛﯿﺐ‪،‬‬
‫وﳓﻮه ﻋﻤﻞ ﻛﻤﯿﺘﻪ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را ﺑﯿﺎن ﻣﯿﺪارد‪.‬‬

‫‪٢٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﲞﺶ ﺳﻮم )ﻣﺎده ‪ ٤٦‬ﺗـﺎ ‪ (٥٤‬ﻣﺘﻜﻔـﻞ ﺑﯿـﺎن ﳓـﻮه اﻣـﻀﺂ‬

‫ﺗﺼﻮﯾﺐ واﳊﺎق ﺑﻪ ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن واﻋﻼﻣﯿﻪ ﺣﻖ ﺷـﺮط وﺧـﺮوج‬
‫از ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
‫دراﯾﻦ ﻧﻮﺷـﺘﻪ ﻧﻈـﺮ ﺑـﻪ اﳘﯿـﺖ ﻣﻮﺿـﻮع ﲞـﺶ اول اﯾـﻦ‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن را ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﯿﮕﲑﱘ وازﺗﻌﺒﲑ وﺗﻮﺿـﯿﺢ ﲞـﺶ‬
‫دوم وﺳﻮم آن ﻛﻪ ﺑﯿﺸﱰ ﺑﻪ ﻣﯿﻜﺎﻧﯿﺰم اﺟﺮاﯾﻲ وﻧﻈـﺎرﺗﻲ‬
‫ﻛﻤﯿﺴﻮن وﺣﻖ ﺷﺮط وﺧﺮوج از ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺮف ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻣﯿﻨﻤﺎﱘ‪.‬‬
‫در ﻣﺎده اول اﯾﻦ ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ":‬از ﻧﻈﺮ‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﺎﺿﺮ‪،‬ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﲏ ﻫﺮ ﻓﺮد اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫زﯾﺮ ﺳﻦ ‪ ١٨‬ﺳﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕـﺮ اﯾﻨﻜـﻪ ﻃﺒـﻖ ﻗـﺎﻧﻮن ﻻزم‬
‫اﻻﺟﺮأ در ﻣﻮرد ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﺳـﻦ ﺑﻠـﻮغ ﻛﻤـﱰ از ﻫـﮋده ﺳـﺎل‬
‫ﺑﺎﺷﺪ"‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎده دوم‪ ،‬دوﻟﺘﻬﺎي ﻋﻀﻮﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن اﯾﻦ ﺣﻖ را‬
‫ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﺗﺒﻌﯿـﻀﺎت ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ :‬ﻧـﮋاد‪،‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺟﻨﺲ‪ ،‬رﻧﮓ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه ﺳﯿﺎﺳـﻲ‪ ،‬رﯾـﺸﻪ ﻣﻠـﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟـﺪ‬
‫ودﯾﮕﺮ اوﺿﺎع ﺧﻮد ﻃﻔﻞ ﯾـﺎ واﻟـﺪﯾﻦ ﯾـﺎ ﺳـﺮ ﭘﺮﺳـﺘﺎن‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ او ﳏﱰم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ وﺗﻀﻤﲔ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﳕـﻮد ﺗﺎاﻗـﺪام‬
‫ﻻزم را در ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﲔ ﲪﺎﯾﺖ اﻃﻔـﺎل در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻋﻤـﺎل‬
‫ﺗﺒﻌﯿﺾ ﯾﺎ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨـﺎي ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ‪ ،‬اﲣـﺎذ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ‪ ٤ ،٣‬و‪ ٥‬ﻧﯿﺰ از ﻃﺮﯾﻖ ﳐﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪات دوﻟﺖ ﻫـﺎ‬
‫واﻗﺪاﻣﺎت ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ وﻻزﻣﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﺟﻬﺖ اوﻟﻮﯾـﺖ‬
‫ﲞﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻃﻔﺎل واﺟﺮاي ﺣﻘـﻮق ﻣﻨـﺪرج دراﯾـﻦ‬
‫ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪآورد‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ‪ ٦‬و‪ ٧‬ﺑﻪ ﺣﻖ ﺣﯿـﺎت‪ ،‬ﺣـﻖ داﺷـﱳ ﻧـﺎم‪ ،‬ﺗﺎﺑﻌﯿـﺖ‪،‬‬
‫اﻣﻨﯿﺖ ورﻓﺎه اﻃﻔﺎل اﺷـﺎره ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ ودر ﻣـﻮاد ‪،١٨‬‬
‫‪ ٢٨ ،٢٤،٢١،٢٠،١٩‬و ‪ ٢٩‬و‪ ......‬ﺗﻌﻬــﺪات دوﻟﺘــﻬﺎ را‬
‫ـﺎل‪،‬‬
‫ـﺴﻲ اﻃﻔـ‬‫ـﺘﻔﺎده ﺟﻨـ‬‫ـﻮء اﺳـ‬
‫ـﻮﮔﲑي از ﺳـ‬
‫ـﻮرد ﺟﻠـ‬
‫در ﻣـ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻃﻔﺎل‪ ،‬ﺗﻌﯿﲔ ﺳﺮ ﭘﺮﺳﺖ ﺑﺮاي آﻧـﺎن‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬
‫ﻫﺎي ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻮي‪ ،‬ﺗﻐﺬﯾﻪ وي وآﻣﻮزش اﺑﺘـﺪاﺋﻲ ﳎـﺎﻧﻲ‬
‫واﺟﺒﺎري ﺑﯿﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﺎده ‪ ٣١‬ﺗﺎ ‪ ٤١‬ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﯾﻦ ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺿﻤﻦ اﻋﻼم‬
‫ﺣﻘﻮق اﻃﻔﺎل‪ ،‬ﺗﻌﻬﺪات دوﻟﺘﻬﺎ را در ﻣﻮرد ﺟﻠﻮ ﮔﲑي از‬
‫ﻛﺎر اﺟﺒﺎري آ‪‬ﺎ‪ ،‬ﺗﻌﯿﲔ ﺳﺎﻋﺎت ﻛﺎر‪ ،‬ﻋﺪم ﺷﺮﻛﺖ آ‪‬ﺎ در‬
‫ﳐﺎﺻﻤﺎت ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ واﺳـﺘﺨﺪام ﻧﲑوﻫـﺎي ﻣـﺴﻠﺢ‪ ،‬ﳏﺎﻛﻤـﺎت‬
‫ﻋﺎدﻻﻧﻪ‪ ،‬اﺻﻞ ﺑﺮاﺋﺖ وداد رﺳﻲ ﳏﺮﻣﺎﻧﻪ و‪ ......‬اﻋـﻼم‬
‫ﻛﺮده ﻣﻲ ﮔﻮﯾﺪ ‪ :‬ﳎﺎزات‪ ،‬اﻋﺪام وﺣﺒﺲ اﺑﺪ اﻃﻔﺎل ﳑﻨﻮع‬
‫‪٣٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ـﻖ آزادي‬‫ـﺪه‪ ،‬ﺣـ‬‫ـﺮاز ﻋﻘﯿـ‬‫ـﻖ آزادي‪ ،‬اﺑـ‬

‫ـﺎ ﺣـ‬‫ـﺖ و آ‪‬ـ‬‫اﺳـ‬
‫ﺗﺸﻜﯿﻞ و ﺷﺮﻛﺖ در ﳎﺎﻣﻊ ﻣﺴﺎﳌﺖ آﻣﯿﺰ را دارﻧـﺪ واﯾـﻦ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻓﻘﻂ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬در ﻣﻮاردي ﭼﻮن ﺣﻔـﻆ و آﺑـﺮوي‬
‫دﯾﮕﺮان ﯾﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﻣﻨﯿـﺖ و ﻧﻈـﻢ ﻋﻤـﻮﻣﻲ وﻣـﺴﺎﯾﻞ‬
‫اﺧﻼﻗﻲ ﳏﺪود ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ اﯾـﻦ ﺣﻘـﻮق را ﺑـﻪ‬
‫اﻃﻼع اﻃﻔﺎل وﺑﺰرﻛﺴﺎﻻن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﮕﺎرش ﯾﺎﻓﺖ ﲟﻨﻈﻮر اﻃﻼﻋﺎت‬
‫واﮔــﺎﻫﻲ ﺑﯿــﺸﱰ ارﮔﺎ‪‬ــﺎي ﺣﺮاﺳــﺖ ازﻗــﺎﻧﻮن وﺣﻘــﻮق‪،‬‬
‫ارﮔﺎ‪‬ﺎي اﻣﻨﯿﱵ وﺻﺤﻲ وﳘﭽﻨﺎن ﻣﻌﻠﻤﺎن وواﻟـﺪﯾﻦ ﻣـﻮاد‬
‫اﯾﻦ ﻛﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن را ﻛﻪ در ﲞﺶ ﺿﻤﺎﱘ ﻛﺘﺎب اﻣـﺪه اﺳـﺖ‪,‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﳕﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫‪٣١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬

‫ﻧﻘﺶ ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺣﺮاﺳﺖ از ﻗﺎﻧﻮن در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫اﻓﺮادي ﮐﻪ در ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ داراي ﯾﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺣﻘﻮﻗﯽ اﻧﺪ ﮐﻪ در ﻫﻤﻪ ﮐـﺸﻮر‬
‫ﻫﺎي ﺟﻬﺎن از ﻃﺮﯾﻖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه وﺑﺎﯾﺴﺖ اﯾﻦ ﺣﻘﻮق از ﺗﻌﺮض وﺗﺠﺎوز ﻣﺼﺌﻮن ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫داﺷﺘﻦ ﺣﻖ وﻣﺼﺌﻮﻧﯿﺖ اﯾﺠﺎب ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ ازادي ﺟﺎن‪ ،‬ﻣﺎل‪ ،‬ﻧﺎﻣﻮس‪ ،‬ﺷﺮف وﺣﯿﺜﯿﺖ ﻓـﺮد از ﺧﻄـﺮ ﺗﻬﺪﯾـﺪ‬
‫وﺗﺠﺎوز در اﻣﺎن ﺑﻮده واﮔﺮ اﺣﯿﺎﻧﺎً ﺑﻪ اﯾﻦ ﺣﻘﻮق ﺗﻌﺮض ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪،‬دوﻟﺖ ﻣﻨﺤﯿﺚ ﻣـﺪاﻓﻊ ﺣﻘـﻮق اﻓـﺮاد ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺮ ﺧﺎﺳﺘﻪ ﻣﺘﺠﺎوزﯾﻦ را ﺑﻪ ﮐﯿﻔﺮاﻋﻤﺎﻟﺸﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﻬﺎدي ﮐﻪ ﺣﻘﻮق وآزادي ﻫﺎي اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ وﻣﺘﺠـﺎوزﯾﻦ را ﻣﺤﺎﮐﻤـﻪ وﻣﺠـﺎزات‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﯿﻪ وارﮔﺎﻧﻬﺎي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﯿﻪ ﻗﻮه اﯾﺴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﮐﻪ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﺣﻘﻮق ﻓﺮدي واﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﻣﺴﺌﻮل ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻗﻮه وﻇﺎﯾﻒ آﺗﯽ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬رﺳﯿﺪه ﮔﯽ وﺻﺪور ﺣﮑﻢ در ﻣﻮرد ﻇﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺪي‪ ،‬ﺷﮑﺎﯾﺎت‪ ،‬ﺣﻞ وﻓﺼﻞ ﻣﻨﺎﻗﺸﺎت در رﻓﻊ ﻣﺨﺎﺻـﻤﺎت‬
‫اﺧﺬ ﺗﺼﻤﯿﻢ واﻗﺪام ﻻزم در آن ﻗﺴﻤﺖ از اﻣﻮر ﺣﺴﺒﯿﻪ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ب‪ :‬اﺣﯿﺎي ﺣﻘﻮق ﻋﺎﻣﻪ وﮔﺴﺘﺮش ﻋﺪل وآزادﯾﻬﺎي ﻣﺸﺮوع‬
‫ﻧﻈﺎرت ﺑﺮﺣﺴﻦ اﺟﺮا وﺗﻄﺒﯿﻖ درﺳﺖ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‬ ‫ج‪:‬‬
‫ﮐﺸﻒ ﺟﺮم وﺗﻌﻘﯿﺐ ﻣﺠﺎزات وﺗﻌﺬﯾﺮ ﻣﺠﺮﻣﯿﻦ واﺟﺮاي ﺣﺪود وﻣﻘﺮرات ﻣﺪون ﺟﺰاﯾﯽ‬ ‫د‪:‬‬
‫ه‪ :‬اﻗﺪام ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺣﻮادث وﺟﺮم واﺻﻼح ﻣﺠﺮﻣﯿﻦ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻨﮑﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺣﻘﻮق اﺳﺎﺳﯽ اﻓﺮاد ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻋﻢ از ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ وآزادﯾﻬـﺎي ﺳﯿﺎﺳـﯽ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ ﺣـﻖ‬
‫ﺗﺴﺎوي‪ ،‬آزادي ﺑﯿﺎن‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع وﻣﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬ﺣﻔـﻆ ﺣﯿﺜﯿـﺖ‪ ،‬ﻣـﺎل‪ ،‬ﺷـﻐﻞ‪ ،‬ﻋـﺪم ﺗﻔﺘـﯿﺶ ﻋﻘﺎﯾـﺪ‪ ،‬ﻣﻨـﻊ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬اﺻﻞ ﺑﺮاﺋﺖ‪ ،‬ﺣﻖ ﻣﺤﺎﮐﻢ ﻋﺎدﻻﻧﻪ وﻋﻠﻨﯽ‪ ،‬ﺣﻖ اﺷﺘﺮاك در اداره ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﺸﻮر وﺣﻘﻮق اﻗﺘـﺼﺎدي‪،‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻖ ﺗﻌﻠﯿﻢ وﺗﺮﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺣﻖ ﮐﺎر وداﺷﺘﻦ ﺷﻐﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ وﺣﻘـﻮق ﺑﺮﺧـﻮرداري از رﻓـﺎه‬

‫‪٣٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ……‪ .‬در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ وﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻋﺎدي از ﻃﺮﯾﻖ ﻫﻤﯿﻦ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﺋﯿﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮأ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت وﭘﯿﮕﯿﺮي‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﺋﯿﮑﻪ ﻗﻮه ﻗﻀﺎﯾﻪ وﺧﺎرﻧﻮاﻟﯽ ‪ .....‬ﻧﺎم ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺣﺮاﺳﺖ از ﺣﻘﻮق وﻗﺎﻧﻮن ﯾﺎد ﺷﺪه اﻧـﺪ وﻣﻮﺿـﻮع ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﻧﻘﺶ ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺣﺮاﺳﺖ ازﻗﺎﻧﻮن در اﻋﺎده وﺗﺎﻣﯿﻦ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ اﺳﺖ‪ ،‬واز ﺟـﺎﻧﺒﯽ ﻫـﻢ ﺗﻤـﺎم ﺣﻘـﻮق‬
‫اﻓﺮاد در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ وﺳﺎﯾﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺗﺴﺠﯿﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﺑﻨﺎً در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ اﺑﺘﺪا ﻣﯿﺨﻮاﻫﻢ ﻧﺨـﺴﺖ‬
‫ﻣﺨﺘﺼﺮاً ﺑﺤﺚ را ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻗﺎﻧﻮن وﺣﻘﻮق آ ﻏﺎز وﺳﭙﺲ ﺑﻪ وﻇﺎﯾﻒ و ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ ﻗﻀﺎت و ﺧـﺎرﻧﻮاﻻن در ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﻗﺎﻧﻮن ﭼﯿﺴﺖ ؟‬
‫واژه ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﻣﻌﺮب ﮐﻠﻤﻪ ﮐﺎﻧﻮن)‪ (Canon‬ﯾﻮﻧﺎن ﻗﺪﯾﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻗﺎﻋﺪه ودﺳﺘﻮر ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫واﻋﺮاب ﺑﺎ ﺗﺤﺮﯾﻒ ﻣﺨﺘﺼﺮ آن را ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺒﯿﺮ داده اﻧﺪ ﮐﻪ در زﺑﺎن دري ﻧﯿﺰ اﯾﻦ واژه ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑـﯽ‬
‫ﻣﻮارد اﺳﺘﻌﻤﺎل دارد واﻣﺮوز در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺣﻘﻮق ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻧﺎم ﻣﺴﻤﯽ ﮔﺮﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در زﺑﺎن ﻋﺮﺑﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻧﺪازه وﻣﻘﯿﺎس اﺷﯿﺎء اﺳﺖ)‪ .(37‬وﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺟـﺎي دﯾﮕـﺮي ﻗـﺎﻧﻮن را ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻣﻌﻨﯽ رﺳﻢ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪه‪ ،‬روش وآﺋﯿﻦ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﮐﺮده اﻧﺪ) ‪.(38‬‬

‫از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻢ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮ ﻋﺒﺎرت از ﻗﺎﻋﺪه اﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺻﻼﺣﯿﺘﺪار‬
‫)ﻗﻮه ﻣﻘﻨﻨﻪ( آﻧﺮا وﺿﻊ واﺑﻼغ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪.‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺘﻀﻤﻦ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻣﺮدم وﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻻزم اﻻﺟﺮا اﺳﺖ)‪(39‬‬

‫‪ -2‬ﺣﻘﻮق ﭼﯿﺴﺖ ؟‬
‫در ﺣﻘﯿﻘﺖ داراي ﻣﻌﺎﻧﯽ زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻟﻐﻮي‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﺟﻤﻊ ﺣﻖ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺣﻖ در زﺑﺎن دري ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﺰاوار‪ ،‬روا وﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬در زﺑﺎن‬
‫ﻋﺮﺑﯽ اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯿﺮود‪ .‬ازﻧﻄﺮ رواﯾﺎت اﺳﻼﻣﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺣﻖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﻃﻞ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ رواء در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎروا اﺳﺖ)‪.(40‬‬

‫ﺣﻖ داراي ﺳﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻋﺘﺒﺎري اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ ‬ﺣﻖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺟﻮاز و ﺻﻼﺣﯿﺖ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﯿﮕﻮﯾﻢ‪ ،‬ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﺑﺮود وداﻧﺶ ﺑﯿـﺎﻣﻮزد‪،‬‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﺑﺮاي او ﺟﺎﯾﺰ اﺳﺖ وﺣﻼل‪ .‬ﻫﻤﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺑﺮاي رﻓﺘﻦ ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ".‬ﺣﻖ‬
‫رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ" ﻣﻌﻨﺎي ﻻزﻣﻪ اش اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ذﯾﺤﻖ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ از اﯾﻦ ﺣﻖ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺣﻖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﺳﺘﺤﻘﺎق ﻃﻠﺐ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻢ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﻻي واﻟﺪﯾﻦ ﺣﻘـﯽ دارد وﯾﺎواﻟـﺪﯾﻦ‬
‫ﺑﺎﻻي ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ از واﻟﺪﯾﻦ ﻃﻠﺒﮕﺎر اﺳﺖ وﯾﺎ واﻟﺪﯾﻦ از ﻃﻔـﻞ در اﯾـﻦ ﺣـﻖ‬
‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﭘﺎي ﮐﺴﯽ دﯾﮕﺮي در ﻣﯿﺎن اﺳﺖ واﯾﻦ ﺣﻖ را ﺣﻖ ﻣﺘﻌﺪي‪ ....‬ﻧﯿﺰ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻞ آﻧﮑـﻪ ﻣـﺮدم ﺣﻘـﻮﻗﯽ‬

‫‪٣٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺑﺮﮐﺮدن دوﻟﺖ ودوﻟﺖ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺮﮔﺮدن ﺣﮑﻮﻣﺖ دارﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﻖ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺳﺎﻗﻂ ﻧﻤـﯽ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬ﺗﺎزﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻃﻠﺐ از ﻃﺮف ﻣﺪﯾﻮن ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻧﺸﻮد او ﺑﺮاﻟﺰﻣﻪ ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ ‬ﺣﻖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﺳﺘﺤﻘﺎق اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ ﻣﺠﺮﻣﯽ را از ﻧﮕﺎه ﺗﺨﻠﻒ از ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ ﻣﺠـﺎزات‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ اﯾﻦ ﺣﻖ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺠﺎزات ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ و ﯾﺎ ﮐﺴﯽ را ﺑﺨـﺎﻃﺮ دﻓـﺎع از‬
‫ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﻮرد ﻣﮑﺎﻓﺎت ﻗﺮارﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﯾـﻦ ﺗﻘـﺪﯾﺮ ﯾﺎﻣﮑﺎﻓـﺎت ﺣـﻖ اوﺳـﺖ ﯾﻌﻨـﯽ او‬
‫ﻣﺴﺘﺤﻖ اﯾﻦ ﭘﺎداش ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﺳﺘﺤﻘﺎق و ﺳﺰاواري ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯿﺮود‪.‬‬

‫‪ -3‬ﻃﺮز ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ا ﻃﻔﺎ ل ﻣﺘﺨﻠﻒ در ﻣﺤﺎﮐﻢ‪:‬‬

‫ﻗﺒﻞ ا ز اﯾﻨﮑﻪ ﻃﺮز ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ا ﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ را در ﻣﺤﺎﮐﻢ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﮕﯿـﺮﯾﻢ ﻻزم اﺳـﺖ اﯾـﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﻤﺎﯾﻢ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﺘﺨﻠﻒ ﮐﯿﺴﺖ و ﺗﺨﻠﻒ ﭼﻪ را ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻔﻞ ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻋﻤﻠﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﯾﺎ ﺷﺮع ارﺗﮑﺎب آﻧﺮا ﻣﻨﻊ ﻗـﺮار داده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎره دﯾﮕﺮ ﻃﻔﻞ ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻃﻔﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ارﺗﮑﺎب ﺗﺨﻠﻒ ﺑﻮده و ﺑﺤﯿـﺚ ﻣﺘﺨﻠـﻒ از‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫اواﻣﺮ ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮع ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﺳﻠﻮك ﻗﺎﺑﻞ ﺟﺰاﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ دوﻟﺖ اﻧﺮا ﺗﺎﺋﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻓﺮد ﺑﻪ ارﺗﮑﺎب ان دﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ ﺗﺨﻠﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﻄﻠﺐ ﻓﻮق ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﺎﯾﻞ ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻧﺎ راﺣﺖ ﮐﻨﻨـﺪه ﻓﻌﻠـﯽ ﮐـﻪ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﺴﯿﺎري از‬
‫ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﺮم ﺷﻨﺎﺳﺎن و رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن و ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻌﻄﻮف دا ﺷﺘﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺠﺮﻣﯿﻦ‬
‫ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﯾﺎ ا ﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ روز ﺑﺮوز اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻣﯿﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎر ﻫﺎي اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻊ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﻌﯿﺸﺘﯽ و ازدﯾﺎد ﺳـﺮﯾﻊ ﻣﻮﺳـﺴﺎت و‬
‫ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺟﺮاﯾﻢ ارﺗﮑﺎﺑﯽ ا ﻃﻔﺎل ﺑﺎ ﺳـﺮﻋﺖ و آﻫﻨـﮓ ﺑﯿـﺸﺘﺮي اﻓـﺰاﯾﺶ‬
‫ﻣﯿﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﮐﻪ ﭼﺮا ﺟﺮاﯾﻢ اﻓﺮاد ﮐﻢ ﺳﻦ و ﺳﺎل در ﺣﺎل ازدﯾﺎد ا ﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺿﯿﻪ ﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﯽ اراﺋـﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪه ﻋﻠﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﺟﺮاﯾﻢ اﻃﻔﺎل را در ﺗﺪاوم ﺟﻨﮕﻬﺎ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻏﯿﺮ ﻋﺎدي و ﻧﺎﻣﻄﻤﯿﻦ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﻨﺪ‬
‫و ﻣﻌﺘﻘﺪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﯽ اﻣﻨﯿﺘﯽ‪،‬اﺳﺎرت‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺪوﺷﯽ‪ ،‬ﮐﺎر اﺟﺒﺎري در ﭘﺎﯾﮕﺎه دﺷﻤﻦ و ﺧﺎﺻـﺘﺂ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑـﯿﻦ رﺷـﺪ‬
‫ﻣﺎدي و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻣﻌﻨﻮي ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻀﺎد ﻓﮑﺮي اﻃﻔﺎل و ﺧﺎﻧﻮاده آﻧﺎن ﺷﺪه و اﻋﺘﺮاﺿﺎت اﻃﻔـﺎل ﻧﺎﺷـﯽ از اﯾـﻦ‬
‫ﺗﻀﺎد ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ رﻓﺘﺎر ﺿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪،‬از ﻗﺒﯿﻞ ﺟﺮاﯾﻢ ﮔﻮﻧﻪ ﮔـﻮن‪ ،‬اﺧـﺘﻼل در ﻧﻈـﻢ و اراﻣـﺶ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺣﺎﻻت ﺑﯽ ﻗﯿﺪي‪ ،‬ﺳﺮﮐﺸﯽ‪ ،‬ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي‪ ،‬ﺗﺮك ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬اﻋﺘﯿﺎد و ﻏﯿﺮه اﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫در ﻗﺮن ﺣﺎﺿﺮ ازدﯾﺎد ﺗﺨﻠﻒ اﻃﻔﺎل ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ارﺗﮑﺎب ﺟﺮاﯾﻢ ﺗﻮآم ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﻗـﺴﺎوت ﯾﮑـﯽ از ﻣﻌـﻀﻼت‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺤﺴﻮب و اﻓﮑﺎر ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﻧﮕﺮان و ﻣﺸﻮش ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد اوﻟﯿﻦ ﺳﻮاﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻄﺮح ﻣﯿﺸﻮد‪ ،‬اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ د زﻣﯿﻨﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺟﺮاﯾﻢ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮل ﺻﺤﯿﺢ و درﺳﺘﯽ اﺳﺘﻮار ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ؟‬

‫‪٣٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫اﻧﭽﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﺟﻬﺎن در ﺻـﺪد ﭼـﺎره ﺟـﻮﺑﯽ ﺑـﺮ اﻣـﺪه و‬
‫ﮐﻮﺷﺶ ﻧﻤﻮده ﮐﻪ ﻋﻠﺖ ارﺗﮑﺎب ﺟﺮم اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ را در ﯾﺎﺑﻨﺪ و ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﺑـﻪ آن ﺑـﻪ ﺗﻐﯿـﺮات اﺳﺎﺳـﯽ در‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﭙﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوز در اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﯾﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل وﺟﻮد دارد ﮐـﻪ در آن‪ ،‬ﻣﻮﺿـﻮع ﻗـﻮه ﺗﻤﯿـﺰ‬
‫ﺧﻮب از ﺑﺪ‪،‬وﺧﯿﺮ از ﺷﺮو اﻋﻤﺎل ﻣﺠﺎزات ﻫﺎي ﺳﺨﺖ و ﺳﻨﮕﯿﻦ ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ رﺳﯿﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺠﺎزات و ﺗﻨﺒﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان از ﺗﺨﻠﻒ و ﺗﮑﺮار ﺟﺮم اﻃﻔﺎل ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺑﻌﻤﻞ اورد‪ .‬ﭼﻮن راه ﻣﻌﻘـﻮل و‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ازﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺠﺎزات ﺳﻨﮕﯿﻦ‪ ،‬اﺻﻼح اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﻗﻀﺎﯾﯽ‬
‫اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮر ﻫﺎ اوﻻ ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺧﺎص ﺑﻨﺎم"ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ"را ﭘﯿﺸﺒﯿﻨﯽ ﻧﻤﻮده ﮐﻪ ﺻﻼﺣﯿﺖ رﺳـﯿﺪه ﮔـﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺮاﯾﻢ اﻃﻔﺎل زﯾﺮ ﺳﻦ ‪ 18‬را دارد‪ .‬در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم"ﻣﺤﮑﻤﻪ اﺧﺘـﺼﺎﺻﯽ‬
‫اﻃﻔﺎل" ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﯿﺂ‪ -‬ﻫﺪف ﺗﺼﺎﻣﯿﻢ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ ،‬اﺻﻼح درﻣﺎن و ﺑﺎزﺳﺎزي اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﺛﺎﻟﺜـﺂ‪-‬‬
‫ﻣﺤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻧﯿﺰ ﻣﮑﺎن ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﺎم" ﮐﺎﻧﻮن اﺻﻼح و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﯾﺎ داراﻟﺘﺎدﯾﺐ"‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫روﺷﻬﺎي ﻣﻮﺛﺮ در اﯾﻦ ﮐﺎﻧﻮن ﻫﻤﮕﯽ ﺟﻨﺒﻪ اﺻﻼﺣﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ دارد‪ ،‬زﯾـﺮا ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﯾﮑـﻪ ﯾـﺎد اور ﺷـﺪﯾﻢ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺠﺎزات و ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان از ﺗﺨﻠﻒ اﻃﻔﺎل و ﺗﮑﺮارﺟﺮم آﻧﺎن ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﺮد ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪،‬‬
‫اﮐﺜﺮ ﻣﺠﺮﻣﯿﻦ ﺣﺮﻓﻪ اي ﺧﻄﺮ ﻧﺎك از زﻣﺮه ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﺟﺮم ﺧﻮد را در ﺳﻨﯿﻦ ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﻣﺮﺗﮑـﺐ‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ) ‪. (41‬‬
‫ﺑﻨﺂ زﻧﺪان وﻣﺠﺎزات ﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮي در ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﮐـﺮدار و ﺳـﻠﻮك و اﻋﻤـﺎل اﻃﻔـﺎل ﻧـﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ‬
‫ﺑﺮﻋﮑﺲ ﮔﺎﻫﯽ ﻧﯿﺰ ﺣﺲ اﻧﺘﻘﺎم ﺟﻮﺋﯽ اﻧﺎﻧﺮا ﺷﺪﯾﺪ واﻧﺎﻧﺮا ﺑﻪ ﺗﮑﺮار ﺟﺮم ﺳﻮق ﻣﯿﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ‪ ،‬در اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮر ﻫﺎ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل را ﺗﻨﻬﺎ راه ﻣﺒﺎرزه ﺑـﺎﺟﺮاﯾﻢ اﻃﻔـﺎل ﺗﻠﻘـﯽ‬
‫ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ را ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮدور داﺷﺖ ﮐـﻪ اﯾـﻦ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ ﮐـﺎﻓﯽ و در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧـﺪه ﻫﻤـﻪ اﻫـﺪاف‪،‬‬
‫ﭘﯿﺸﺒﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﻧﯿﺴﺖ زﯾﺮا اﮔﺮ وﺿﻊ اوﻟﯿﺎ وﺑﺰرﮔﺎن اﻃﻔﺎل را در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﯿﻢ ﺑﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯿﺮﺳﯿﻢ ﮐﻪ اﻣﺮوز اﮔﺮ ﻃﻔﻠﯽ ﺗﺤﺖ ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﻘﺮرات ﺧﺎص ﺟﺰاﺋـﯽ ﻏﯿـﺮ از‬
‫ﻣﻘﺮرات ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰا ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ اﻃﻔﺎل در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ازار دادن ﻃﻔﻞ و ﻏﺼﺐ ﺣﻘﻮق آﻧﺎن‪ ،‬اﻣﺮوز در اﻏﻠﺐ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺤﻮي ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎل ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ﻣﺠﻬﺰ ﺟﻬﺖ ﮐﻤﮏ و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺑﺮاي اﻃﻔـﺎل ﮐـﻪ ﻣﻮردﺗﻌـﺪي و‬
‫ﻇﻠﻢ وﺟﻮر ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن و ﻣﺮﺑﯿﺎن ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﻨﺎم دارﻟﺘﺎدﯾﺐ و ﭘﺮورﺷﮕﺎ ه ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﯾﻪ و آﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﺪ ﺑﺨﺘﺎﻧﻪ اﯾﻦ ﮐﺎﻧﻮن ﻫﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻫﻤﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎ و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي ﻫﺎي اﻃﻔﺎل را ﺑﺮ اورده ﺳﺎزﻧﺪ و ﻋﻤﻶ در اﯾﻦ‬

‫‪٣٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﻮرد ﮐﺎرﻣﻮﺛﺮي اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻣﯿﺪ روزي ﮐﻪ اﻃﻔﺎل را ﮐﻪ ﮔﻠﻬﺎي ﺑﻮﺳﺘﺎن زﻧﺪه ﮔﯽ اﻧـﺪ‪ ،‬از ﭘﮋﻣـﺮده ﮔـﯽ‬
‫ﻧﺠﺎت دﻫﯿﻢ و در اﯾﻦ اﻣﺮ ﺧﻄﯿﺮاﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻇﺎﯾﻒ اﯾﻤﺎﻧﯽ و وﺟﺪاﻧﯽ ﺧﻮد را ادا ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎرﻫﺎ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻃﻔﻞ ﺑﺮﺧﻼف ﻣﯿﻞ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن و ﯾﺎ اﺣﯿﺎﻧﺂ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻋﻤﻞ ﺧﻼف اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‬
‫ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ ﻓﻮرآ او را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﺷﮑﺎﯾﺖ و ﻋﺰام ﺑﻪ زﻧﺪان ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽ داﻧﻨﺪ ﮐﻪ اﺻﻼح ﺗﺮﺑﯿـﺖ ﯾﺎدرﻣـﺎن‬
‫ﺑـﻪ ﺟـﺎي ﻣﺠــﺎزات و ﺗﻨﺒﯿـﻪ ﭼـﻪ ﺗــﺎﺛﯿﺮي در آﯾﻨـﺪه ﻃﻔــﻞ و ﺣﻔـﻆ ﻧﻈـﻢ و آراﻣــﺶ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ دارد‪ .‬ﭘــﺲ‬
‫ﻗﻀﺎت‪،‬ﺣﺎرﻧﻮاﻻن ﯾﺎ ﺑﻄﻮر اﺧﺺ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ اﻃﻔﺎل در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎر ﺑﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ ن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺌـﺴﺎﻟﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺻﺪور ﺣﮑﻢ و ﯾﺎ دﺳﺘﻮر اﺟﺮاي روﺷﻬﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﺣﺘﯽ اﻟﻤﻘﺪور از اﻋﺰام اﻃﻔﺎل ﺑﻪ زﻧﺪان ﯾﺎ دارﻟﺘﺎدﯾـﺐ ﺧـﻮد‬
‫داري ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺖ اﻃﻔﺎل ﺑﻪ ﺣﺒﺲ و ﻓﺮﺳﺘﺎدن آﻧﺎن ﺑﻪ زﻧﺪان در آﻧﺠﺎ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺠﺮﻣﯿﻦ ﺣﺮﻓﻪ اي آﺷﻨﺎ ﮔﺮدﯾﺪه و آﻣﻮر ﺟﺮاﯾﻢ ﺧﻄﺮ ﻧﺎك را ﻣﯽ آﻣﻮزﻧﺪ‪.‬‬
‫آز آﻧﺠﺎﯾﺊ ﮐﻪ اﺻﻼح ﺳﻠﻮك و ﯾﺎ درﻣﺎن اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻣﺴﺘﻠﺰم اﺟـﺮاي روﺷـﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ در دوره ﻧـﺴﺒﺘﺂ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎل ﯾﺎ ﻣﻘﺎم ﺻﻼﺣﯿﺘﺪار ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎرﺷﺪ از دﯾﺎد ﺳﻦ ﺗﮑﻮﯾﻦ ﺷﺨـﺼﯿﺖ ﻃﻔﻞ‪،‬روﺷـﯽ را‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺟﺮا ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮد ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ و در راه ﺗﺎﻣﯿﻦ و اﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ ﻫﻤـﻪ ﺗـﺼﺎوﯾﺐ و ﻓﯿـﺼﻠﻪ را ﺑـﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﺻﻼح ﺳﻠﻮك‪ ،‬ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ و در ﻓﺮﺟﺎم ﺑﻪ ﻧﻔﻊ زﻧﺪه ﮔﯽ ﭘﺮﺑﺎر آﯾﻨـﺪه ﻃﻔـﻞ اﻧﺠـﺎم ﺑﺪﻫـﺪ و ﻟـﺰوم‬
‫روﺷﻬﺎ ي اﺻﻼﺣﯽ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﺑﺎدرﻣﺎﻧﯽ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اوﻟﯿﺎ ﯾﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻃﻔﻞ ﺗﻔﻬﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾـﺪ و ﺑـﺪﯾﻦ وﺳـﯿﻠﻪ‬
‫اﺟﺮاي روﺷﻬﺎي اﺻﻼﺣﯽ را از ﻃﺮﯾﻖ رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﮔﺮوﻫﯽ وﻗﺘﺂ ﻓﻮﻗﺘﺂ ﺑﻪ آﮔﺎﻫﯽ ﻣﺮدم ﻋﻮام ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ در ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﺗﻤﺎم ﻣﺸﮑﻼت و ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺑﻐﺮﻧﺞ ﺑﯿﻦ ﺳﺎرﻧﻮال ﯾﺎ ﻗﺎﺿﯽ و ﻃﻔﻞ ﻗﺎﺑـﻞ ﺣـﻞ و‬
‫ﻓﺼﻞ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻗﺎﺿﯽ و ﺣﺎرﻧﻮال و ﺧﺼﻮﺻﺂ ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺧـﻮد را در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻧـﺴﻞ‬
‫آﯾﻨﺪه ﻣﺴﻮل ﺑﺪاﻧﺪ واز ﻫﻤﺎن آﻏﺎز دوره ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ رﻫﻨﻤﺎﺋﯽ و ﻫﺪاﯾﺖ ﺑﺮاي ﻋﺎدت دادن آﻧﺎن ﺟﻬﺖ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪه ﮔﯽ ﻋﺎدي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ دوﻟﺖ و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ اﻣﻮر ﻫﻤﮑﺎري و ﻣـﺸﺎرﮐﺖ ﻓﻌـﺎل داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬
‫ﺗﺎﻣﯿﻦ و اﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻧﯿﺰ در ﺳﺮﻟﻮﺣﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾـﺰي دوﻟـﺖ ﻗـﺮار ﮔﯿـﺮد ﺗـﺎ اﯾﻨﮑـﻪ ﺷـﺮاﯾﻂ و اﻣﮑﺎﻧـﺎت‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از وﻗﻮع ﺟﺮاﯾﻢ اﻃﻔﺎل ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد و راه اﺻﻼح‪،‬ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ و ﯾﺎ درﻣـﺎن آﻧـﺎن ﺑـﺮاي اﻧﻄﺒـﺎق و‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻋﺎدي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻘﺮرات و ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﺣﺴﻦ ﺳﻠﻮك آﻧﺎن ﺑـﺎ دﯾﮕـﺮان اﻣﮑـﺎن‬
‫ﭘﺬﯾﺮﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﻬﻢ رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺟﺮاﯾﻢ اﻃﻔﺎل ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺮﺧﻮرد آﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﺎﻣﻮرﯾﻦ و ﻓﻀﺎي ﮐﺸﻒ ارﮔﺎﻧﻬـﺎي‬
‫ﻗﻀﺎﺋﯽ اﺳﺖ ﻫﺮﮔﺎه در اﯾﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﺼﻮر و ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ از دﺳﺘﮕﺎه ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮ ذﻫﻦ ﻃﻔﻞ ﻧﻘـﺶ‬
‫ﻧﻪ ﺑﻨﺪد‪ ،‬اﺻﻼح ﺑﻌﺪي او ﺗﻘﺮﯾﺒﺂ ﻏﯿﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻨﻈﺮ ﻣﯿﺮﺳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺴﻮﺑﯿﻦ‬
‫ﻗﻀﺎﺋﯽ را دﺷﻤﻦ ﺧﻮد ﺗﺼﻮر ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻣﺴﺎﻋﺪي ﻧـﺸﺎن ﻧـﺪاده و از ﻫﻤـﺎن آﻏـﺎز رﻓﺘـﺎر‬
‫ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ و ﯾﺎ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻣﮑﺎراﻧﻪ را در ﭘﯿﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﻘﯿﻦ اﺻﻼح ﺳﻠﻮك ﻣﻨﻔﯽ و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ او‬
‫را دﭼﺎر وﻗﻔﻪ و اﺧﺘﻼل ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق‪ ،‬دو ﻣﯿﻦ ﮔﻨﮕﺮه ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در ﺳﺎل ‪ 1960‬م ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر ﻋـﻼج‪،‬‬
‫درﻣﺎن و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺟﺮاﯾﻢ اﻃﻔﺎل ﭼﻨﯿﻦ ﻫﺪاﯾﺖ و ﺳﻔﺎرش ﮐﺮد اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪٣٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫اﻟﻒ‪ -:‬ﻋﺒﺎرت" اﻃﻔﺎل ﻣﺠﺮم" را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪون ﻋﻠﺖ و ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﺒﺮﯾﻢ و ﻫﺮ ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻋﺪه و دﺳﺘﻮر‬
‫را ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ و ﯾﺎ رﻓﺘﺎرش ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﺣﻤﻠﻪ و ﭘﺮ ﺧﺎﺷﮕﺮي دارد ﻧﺒﺎﯾﺪ او را ﻣﺠﺮم ﺑﺤﺴﺎب آورﯾﻢ‪.‬‬
‫ب‪ -:‬در ﻫﯿﭻ ﯾﮏ از ﮐﺸﻮر و ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮي ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل و ﺿـﻊ ﻣـﯽ ﺷـﻮد ﺑـﻪ آن اﻧـﺪازه‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻃﻔﻠﯽ را ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺧﻄﺎﺋﯽ ﺟﺰﺋﯽ و ﮐﻢ اﻫﻤﯿﺘـﯽ ﻣﯿﮕـﺮدد ﻓـﻮراٌ ﺗﻨﺒﯿـﻪ و ﻣﺠـﺎزات‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ -4‬ﮐﺎر ﺑﺮد ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن)ﻣﯿﺜﺎق( ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ در اﺟﺮاات ﻣﺤﺎﮐﻢ‪:‬‬

‫اﻣﺮوز در ﺳﺎﯾﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺣﻘﻮق ﺟﺰا و ﺟﺮم ﺷﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس اﻋﻼﻣﯿﻪ ﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻣﯿﺜﺎق ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﯿﺜﺎﻗﻬﺎ ﺑﺨﺼﻮص‬
‫اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ و ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻦ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﮐـﻪ ذﯾـﻶ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ ﻫـﺮ ﯾـﮏ ﻣـﺎده‬
‫ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن)ﻣﯿﺜﺎق( ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻢ و ﺧﺎرﻧﻮاﻟﯽ ارﺗﺒﺎط دارد‪،‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﻔﻞ‪ :‬درﻣﺎده ‪ 3‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﻘﺮراﺳﺖ ﮐﻪ"ﺗﻤﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﻔﻞ ﭼﻪ از ﺟﺎﻧـﺐ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻣﻮﺳﺴﺎت رﻓﺎه ﻋﺎﻣﻪ ﯾﺎ ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬دادﮔﺎه ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت اداري ﯾﺎ ﻋﺪﻟﯽ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺮ ﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﻔﻞ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪،‬دوﻟﺖ ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ در ﺻﻮرت ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎ ﮐـﺴﺎﻧﯽ دﯾﮕـﺮي ﮐـﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﻃﻔـﻞ را ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه‬
‫دارﻧﺪ‪،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﻻزم را از ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ"‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ ان‪ ،‬در ﻣﺎده ‪ 251‬ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺪﻧﯽ ﻣﺎ ﻧﯿﺰ اﻣﺪه اﺳﺖ‪":‬ﻫﺮﮔﺎه ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺮدد ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻃﻔـﻞ را‬
‫ﺑﻌﻬﺪه دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻃﻔﻞ ﺗﻤﺎم ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻃﻔﻞ را ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﭘﺮورش ﺑﻪ ﺷﺨـﺼﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ درﺟﻪ دوم ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺣﻀﺎﻧﺖ اﺳﺖ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ"‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮان‪ ،‬ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻃﻔﻞ اﯾﺠﺎب ﮐﻨﺪ درﺑﺎره ﺣﻀﺎﻧﺖ ﻃﻔﻞ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿـﺮد و‬
‫ﻃﻔﻞ را از ﮐﺎﻧﻮن اﻟﻮده و ﯾﺎ ﺑﯽ ﻣﺒﺎﻻت ﺧﺎﻧﻮاده و ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺧﺎرج ﺳﺎزد‪ .‬اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ در ﺻﻮرﺗﯽ ﻣﺠﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺟﺪا ﮐﺮدن ﻃﻔﻞ از ﺧﺎﻧﻮاده ﺿﺮوري ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻖ آزادي ﺑﯿﺎن‪ :‬ﻣﺎده ‪ 12‬ﮐﻨﻮاﻧﯿﺴﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺣﮑﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ":‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻃﻔﻞ را ﮐﻪ در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻄﻤﯿﻦ ﺳﺎزد ﺗـﺎ اﻫﻤﯿـﺖ ﻧﻈﺮﯾـﺎﺗﺶ را‬
‫آزاداﻧﻪ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻃﻔﻞ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻦ و ﺳﺎل و ﭘﺨﺘﮕﯽ اش اﻫﻤﯿﺖ داده ﺷﻮد"‪ .‬ﺟﻬﺖ رﺳﯿﺪن‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻫﺪف ﺑﺎﯾﺪﺑﺮاي ﻃﻔﻞ زﻣﯿﻨﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺂ ﻧﻈﺮﯾـﺎت ﻃﻔـﻞ در ﺟﻠـﺴﺎت ﺗـﺼﻤﯿﻢ‬
‫ﮔﯿﺮي اداري و ﻗﻀﺎﯾﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﺳﺎز ﮔﺎر ﺑﺎ ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻠﯽ‪،‬ﺷﻨﯿﺪه ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪٣٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺣﻖ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺳﺮي‪ :‬ﺣﻔﻆ اﺳﺮار و ﻣﺤﺮﻣﯿﺖ زﻧﺪه ﮔﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﻫﻮﯾﺖ ﻃﻔﻞ‪ ،‬از ﺣﻘـﻮق ﻣـﺴﻠﻢ اوﺑـﻪ‬
‫ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ در ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻤﺮده ﺷﻮدو از اﻧﺘﺸﺎر ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻃﻔﻞ در و‬
‫ﺳﺎﯾﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﯽ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻌﻤﻞ اﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻗﺎﺿﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اوﻟﯿﺎي ﺳﺮﭘﺮﺳـﺖ ﻃﻔـﻞ و‬
‫وﮐﯿﻞ ﻣﺪاﻓﻊ و اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ اﻧﺎن در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺟﻠﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﮔﺎن ﮐﺎﻧﻮن اﺻﻼح‬
‫و ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻧﻬﻢ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺣﻀﻮر اﻧﻬﺎ را ﻻزم ﺑﺪاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﮑﻤﻪ دﻋﻮت ﺷﺪه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﯽ و ﯾﺎ اﻓﺮاد دﯾﮕﺮ ﺣﻖ ﺣﻀﻮر در ﻣﺤﮑﻤﻪ داده ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ان ﮔﺬﺷﺘﻪ رادﯾﻮ و ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن و ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت و ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺟﺮا‪ِِ‬ﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﺣﻖ ﻧﺪارﻧﺪ از ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﮑﻤـﻪ ﻓﻠﻤﺒـﺮداري‬
‫ﮐﻨﻨﺪ و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻮﯾﺖ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻃﻔﻞ راﻣﻨﺘﺸﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ در اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮر ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻗﺎﺿﯽ و ﺧﺎرﻧﻮال در‬
‫ﺻﻮرت ﺗﺨﻠﻒ از اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺠﺎزات ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺸﺒﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﻣﺼﺒﻮب ﺳﺎل ‪ 1933‬از اﯾﻦ ﻫـﻢ ﻗـﺪم ﻓﺮاﺗـﺮ ﻧﻬـﺎده وﺗـﺼﺮﯾﺢ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎل ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﺎﺧﺘﻨﻤﺎن ﻏﯿﺮ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺤﺎﮐﻢ ﻋﻤﻮﻣﯽ وﯾﺎ در روز ﻫﺎي ﮐﻪ ﻣﺤـﺎﮐﻢ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺟﻠﺴﻪ داده و ﻟﻮازم وﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻧﯿﺰ ﻏﯿﺮ از آن وﺳﺎﯾﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ‬
‫در ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﺰرگ ﺳﺎﻻن ﺑﮑﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺟﺪﯾﺪ اﻟﺘﺎﺳﯿﺲ اﻃﻔـﺎل ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺷﮑﻞ و ﻇﺎﻫﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺻﻨﻒ درﺳﯽ ﻋﺼﺮي و ﻣﺠﻬـﺰ ﺷـﺒﺎﻫﺖ دارد ﺗـﺎ ﯾـﮏ‬
‫ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺟﺰاﯾﯽ‪.‬‬

‫ﺣﻘﻮق اﻃﻔﺎل ﻣﺘﻬﻢ‪ :‬ﻣﺎده ‪ 37‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ درراﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق اﻃﻔﺎل ﻣﺘﻬﻢ ﯾﺎﻣﺘﺨﻠﻒ از ﻗﺎﻧﻮن‪،‬‬
‫ﻣﻤﻨﻮﻋﯿﺖ ﻣﺠﺎزات ﻣﺮگ‪ ،‬ﺣﺒﺲ اﺑﺪ‪ ،‬ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺘﻦ از زﻧﺪاﻧﯿﺎن‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎﻓﺎﻣﯿﻞ‪ ،‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﮑﻬﺎي ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫و ﮐﻤﮏ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ را ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﻃﻔﻞ ﻣﯽ داﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﻧﺠﺎ ﯾﯽ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل داراي ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ و ﻗﺎﺑﻞ اﺻﻼح اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮان ﻗـﻀﺎت و ﺧـﺎرﻧﻮاﻻن ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻓﯿﻖ در اﺻﻼح ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻗﺮار و ﻓﯿﺼﻠﻪ ﻫﺎي ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اﻧﻬﺎ ﺻﺎدر ﻧﻤـﻮده‬
‫و ﭘﺲ از ﺗﻔﮑﯿﮏ دﻗﯿﻖ از ﻧﻈﺮ ﺳﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺴﯿﺖ‪ ،‬وﺿﻊ ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ‪ ،‬درﺟﻪ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت‪ ،‬ذوق و اﺳﺘﻌﺪاد و ﻣﺪت‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺖ اﻃﻔﺎل ﺑﻪ ﻣﺮاﮐﺰ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﻋﺰام و ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎي اﺻﻼﺣﯽ ﺗﺤـﺖ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬
‫ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ ان‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻣﻮاد ﻣﻘﺮارت ﺑﯿﺠﯿﻨﮓ ﻣﺼﻮب ‪ 29‬ﻧﻮاﻣﺒﺮ ‪ 1958‬ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺣﻤﺎﯾﺖ‪ ،‬ﻫﺪاﯾﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ ،‬آﻣﻮزش ﺣﺮﻓﻪ و آﻣﺎده ﻧﻤﻮدن اﻃﻔﺎل ﺑﺮاي اﯾﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﺳﺎزﻧﺪه و ﺧﻼﻗﯿﺖ در‬
‫اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ آﻧﺎن از ﺑﺰرﮐﺴﺎﻻن ﺗﻔﮑﯿﮏ و در ﻣﺮاﮐﺰ ﻋﻠﻤﯽ و ﯾﺎ ﺣﺮﻓﻮي و ﯾـﺎ در ﺷـﺮاﯾﻂ ﺧـﺎص ﮐـﺎﻣﻼ‬
‫ﻣﺠﺰا از زﻧﺪاﻧﻬﺎ در ﻣﻮﺳﺴﺎت آﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻦ‪،‬ﺣﯿﺜﯿﺖ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺧﺎص دﯾﮕـﺮ و ﻧﯿﺎزﻫـﺎي‬
‫آﻧﺎن ﺗﺤﺖ روﺷﻬﺎي ﻫﺪاﯾﺘﯽ‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺘﯽ‪ ،‬ﺗﺮ ﺑﯿﺘﯽ و ﭘﺮورش ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪٣٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﻘﺮه)ب( ﻣﺎده ‪ 37‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺣﮑﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.…":‬ﺗﻮﻗﯿﻒ و زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﺮدن ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﺧﺮﯾﻦ ﭼﺎره ﺑﺮاي ﮐﻮﺗﺎه ﺗﺮﯾﻦ ﻣﺪت ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد"‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻓﻮق ﺷﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﮔﺮدﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑـﻪ اﺳـﺎس ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﭘـﺲ از‬
‫ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﻦ ﺑﺨﺼﻮص ﻃﻔﻞ ﻣﺘﺨﻠﻒ در ﻣﺤﯿﻂ زﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺪون اﺟﺮاي روﺷـﻬﺎي‬
‫اﺻﻼﺣﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬ﺣﺲ اﻧﺘﻘﺎم ﺟﻮﺋﯽ را در او ﺗﺸﺪﯾﺪ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺖ و ﺣﺒﺲ ﻫﺮ ﻗـﺪر ﮐـﻢ ﻫـﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ اﻃﻔﺎل آﻧﺮا ﺑﻪ ﺑﯽ ﻋﺪاﻟﺘﯽ ﺗﻌﺒﯿﺮ و ﺧﻮد را ﻣﻄﺮود از اﺟﺘﻤـﺎع ﺗـﺼﻮر ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔـﺎه ﻗﺒـﻞ از اﺗﻤـﺎم‬
‫ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺖ‪ ،‬اﻃﻔﺎل ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ آﻏﻮش ﭘﺮ ﻣﻬﺮ ﺧﺎﻧﻮاده و زﻧﺪه ﮔﯽ ﻋﺎدي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﻣﺎده ﻧﺸﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭘﺲ از آزادي ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺑﯽ اﻋﺘﻨﺎﺋﯽ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻮاﺟﻪ ﮔﺸﺘﻪ و اﻣﮑﺎن دوام ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺤﺼﯿﻞ و ﯾـﺎ اﺷـﺘﻐﺎل ﺑـﻪ‬
‫ﮐﺎر آﻧﺎن ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ از ﺗﮑﺮار ﺟﺮم و ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ زﻧﺪان و داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﯾﺎ ﮐﺎﻧﻮن اﺻﻼﺣﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ آﺑﺎٌ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ورزﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻓﻘﺮه)ج( ﻣﺎده ‪ 37‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ ﻣﻘـﺮر اﺳـﺖ‪.… ":‬ﻃﻔـﻞ ﻣﺤـﺮوم از ازادي ﺑﺎﯾـﺪ از‬
‫ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺪا ﻧﮑﺮدﻧﺶ ﺑﻪ ﺳﻮدﻃﻔﻞ ﺑﺎﺷﺪ"‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺣﻖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﻮره ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺣﻖ اﻋﺘﺮاض‪ :‬ﻃﺒﻖ ﺗﺒﺼﺮه ﻣـﺎده ‪ 37‬ﮐﻨﻮاﻧـﺴﯿﻮن ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ روﺷﻬﺎ و ﻣﺠﺎزاﺗﻬﺎ ي ﺳـﻠﺐ آزادي‪ ،‬ﺣـﻖ اﻋﺘـﺮاض ﺑـﻪ اﺣﮑـﺎم ﺻـﺎدره را دارد‪.‬‬
‫اﻋﺘﺮاض اﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ در اﺳﺮع وﻗﺖ در دادﮔﺎه ﺛﺎﻧﻮي و ﯾﺎ در ﻣﻘﺎم ﺻﻼﺣﯿﺘﺪار دﯾﮕﺮي ﺑﺎ ﺑﯽ ﻃﺮﻓﯽ و اﺳـﺘﻘﻼل‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻮرد رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﻗﺮارﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﺒﻖ ﻧﺸﺪن ﻗﺎﻧﻮن‪ :‬ﯾﮑﯽ از اﺻﻮﻟﯽ ﮐﻪ دروﺿﻊ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﯾﺪ رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮد ﺗـﺎ ﺣﻘـﻮق اﻓـﺮاد‬
‫ﻣﻠﺖ در ﻣﻌﺮض ﺗﻀﯿﻊ واﻗﻊ ﻧﺸﻮد‪ ،‬اﺻﻞ ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻣﺎﺳﺒﻖ ﻧﺸﺪن ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﺻﻞ ﯾﮏ اﺻﻞ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﮐﺴﯽ را ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ارﺗﮑﺎب ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ در زﻣﺎن ازﺗﮑﺎب ﻗﺎﻧﻮن‪،‬‬
‫ان ﻋﻤﻞ را ﺟﺮم ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ و ﺑﻌﺪآ آﻧﺮا ﺟﺮم و ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺠﺎزات اﻋﻼم ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺤﮑﻮم و ﻣﺠﺎزات ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﻖ در ﺟﺰ)اﻟﻒ( ﺑﻨﺪ)دو( ﻣﺎده)‪ (4‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ":‬ﻫﯿﭻ ﻃﻔﻞ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻤﻠﯽ ﯾﺎ اﻣﺘﻨﺎع از اﺟﺮاﺋﯽ ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﺣﯿﻦ ازﺗﮑﺎب آن ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻠﯽ ﯾﺎ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﻨﻊ ﻗﺮار داده‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺘﻬﻢ‪ ،‬ﻣﺤﮑﻮم ﯾﺎ ﻣﺘﺨﻠﻒ از ﻗﺎﻧﻮن ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد"‬

‫ﺣﻖ ﺑﯽ ﮔﻨﺎه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن‪ :‬ﯾﮑﯽ از اﺻﻮل ﻣﻬﻢ و ﻣﺴﻠﻢ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﺻﻞ ﺑﺮاﺋﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬ﯾﻌﻨـﯽ اﺻـﻠﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﺑﯿﮕﻨﺎﻫﯽ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺗﺎﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ دﻻﯾﻞ و ﻗﺮاﺋﯿﻦ ﮐﺎﻓﯽ ﺟﺮم اﻧﻬﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ اﺻﻞ ﯾﮑﯽ از اﺻﻮﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺗﻤﺎم ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣـﻮرد ﺑﺤـﺚ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺪ اول‬
‫ﻣﺎده)‪ (11‬اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻣﻘﺮر ﻣﯽ دارد‪ ":‬ﻫﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻣﯽ ﻣـﺘﻬﻢ ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﯽ ﮔﻨـﺎه‬
‫‪٣٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺤﺴﻮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮏ دﻋﻮاي ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮐﻪ در ان ﮐﻠﯿﻪ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻫـﺎي ﻻزم ﺑـﺮاي‬
‫دﻓﺎع ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺼﺮ و ﻗﺎﻧﻮﻧﺂ ﻣﺠﺎزات ﮔﺮدد‪ ".‬ﺑﻨﺪ)‪ (2‬اﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﻣﯿﮕﻮﯾﺪ‪ ":‬ﻫـﺮ ﮐـﺴﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ارﺗﮑﺎب ﺟﺮﻣﯽ ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪ ه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻖ دارد ﺑﯽ ﮔﻨﺎه ﻓﺮض ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻘﺼﺮ ﺑﻮدن او ﺑﺮﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻌﻠﻮم‬
‫ﺷﻮد‪ ".‬ﻃﺒﻖ ﻣﺎده)‪ (4‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻧﻘﺾ اﺣﮑﺎم ﻗﺎﻧﻮن ﺟـﺰا ﺗـﺎ زﻣـﺎﻧﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﺟﺮم او ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﯽ ﮔﻨﺎه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺣﻖ درﯾﺎﻓﺖ اﻃﻼع از اﺗﻬﺎم وارده‪ :‬اﻃﻼع از ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم وارده ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ ﻫﺮ ﻓﺮد و ﺧﺎﺻـﺘﺎ ﻃﻔـﻞ‬
‫ﻣﺘﺨﻠﻒ ﯾﺎ ﻣﺘﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد در زﻣﯿﻨﻪ اﺗﻬﺎم وارده از ﺣﺎرﻧﻮال ﯾﺎ ﻗﺎﺿـﯽ ﻃﺎﻟـﺐ ﮐـﺴﺐ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت‬
‫ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺷﺪه و ﺑﺮاي دﻓﺎع از اﺗﻬﺎم وارده ﺧﻮد را آﻣﺎده ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن‪ ،‬ﻃﻔﻞ ﻣﺘﺨﻠﻒ ﯾﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﻋﻼوه از اﻃﻼع ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺧﻮد از اﺗﻬﺎم وارده‪ ،‬واﻟﺪﯾﻦ او ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﺑـﻼ ﻓﺎﺻـﻠﻪ و‬
‫ﯾﺎ ﺑﻪ زود ﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﻣﻄﻠﻊ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﺿﯽ و ﺣﺎرﻧﻮال ﺑﺎﯾﺪ اﻣﮑﺎن رﻫﺎﺋﯽ ﻃﻔﻞ را ﺑﺪون ﻧﻌﻄﯿﻞ ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﯽ‬
‫ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ادارات اﻧﻔﺎذ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﻗـﻒ ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ و رﺷـﺪ وﺿـﻊ رﻓـﺎﻫﯽ ﻃﻔـﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن از ﻣﺘﻀﺮر ﺷﺪن او ﺟﻠﻮﮔﯿﺰي ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﻣﺎده)‪ (4‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺑﺪﯾﻦ ﻧﺤﻮ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ":‬ﻃﻔـﻞ ﺑﺎﯾـﺪ از اﺗﻬـﺎم وارده ﻋﻠﯿـﻪ ﺧـﻮد‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺂ و ﺑﺪون ﺗﺎﺧﯿﺮ و در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ازﻃﺮﯾﻖ واﻟﺪﯾﻦ و ﯾﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ اش ﻣﻄﻠـﻊ‬
‫ﺷﻮد و از ﮐﻤﮏ ﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و دﯾﮕﺮ ﮐﻤﮏ ﻫﺎ ﺑﺮاي آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ دﻓﺎﻋﯿﻪ ﺧﻮد ﺑﺮ ﺧﻮردارﺑﺎﺷﺪ"‪.‬‬

‫ﺣﻖ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﺴﺎن ﻣﺎدري در ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻋﺪﻟﯽ‪ :‬اﺟﺮاات ﺟﺰاﺋﯽ در ﻣـﻮرد ﻣـﺘﻬﻢ ﺑـﻪ ﻟـﺴﺎن‬
‫ﻣﺎدري وي ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ .‬ﻣﺘﻬﻢ ﺣﻖ آﺷﻨﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﻣﻮاد و اﺳﻨﺎد ﻗﻀﯿﻪ را ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺮﺟﻤﺎن و ﺣﻖ ﺻـﺤﺒﺖ را د‬
‫رﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺎدري دارا ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺎرف ﺗﺮﺟﻤﺎن ﺑﻪ دوش دوﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻓﻮق در ﻣﺎده)‪ (40‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ":‬ﻃﻔـﻞ در ﺻـﻮرﺗﯽ ﮐـﻪ ﻟـﺴﺎن‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده را در ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻧﻤﯽ ﻓﻬﻤﺪ و ﯾﺎ ﺑﻪ آن ﺻﺤﺒﺖ ﮐـﺮده ﻧﻤﯿﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت را ﯾﮕـﺎن از‬
‫ﮐﻤﮏ ﯾﮏ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯿﺸﻮد‪".‬‬

‫ﺣﻖ ﻣﺤﺎ ﮐﻤﻪ ﺑﺪون ﻣﻌﻄﻠﯽ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻣﻘﺮرات و ﻓﯿﺼﻠﻪ ﻫﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠـﯽ ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻓـﺮدي و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬اﺻﻼح و ﺗﺮﺑﯿﺖ و ﯾﺎ درﻣﺎن ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣـﻞ ﻣﺤﺎﮐﻤـﻪ)اﻋـﻢ از ﺗﻌﻘﯿـﺐ‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت ﻣﻘـﺪﻣﺎﺗﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ و اﺟﺮاي اﻧﻮاع روش ﻫﺎي ﻣﺠﺎزات( ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ و رﻫﻨﻤﺎﺋﯽ ﯾﮏ ﻓـﺮد ﻣﺘﺨـﺼﺺ ﺑـﻪ ﺳـﺮﻋﺖ‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﻃﻔﻞ ﭘﺲ از ارﺗﮑﺎب ﺟﺮم ﻣﻀﻄﺮب و ﻧﮕﺮان آﯾﻨﺪه و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﺿـﻄﺮاب و‬
‫ﺗﺸﻮﯾﺶ اﺛﺮ ﺳﻮء در وﺿﻊ رواﻧﯽ آﻧﺎن داﺷﺘﻪ و اﺟﺮاي روﺷﻬﺎي اﺻﻼﺣﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ را ﺑـﺎ ﻣﻌـﻀﻼت ﻣﻮاﺟـﻪ‬
‫ﻣﯿﺴﺎزد‪ .‬از اﻧﺮو ﻣﺎده)‪ (40‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺣﮑﻢ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ ":‬ﻗﻀﯿﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪون ﺗﺎﺧﯿﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ﻣﺮﺟﻊ و‬
‫ﯾﺎ ﻫﯿﺎت ﻗﻀﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﺻﻼﺣﯿﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺑﯽ ﻃﺮف در ﺟﺮﯾﺎن ﯾﮏ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﻪ ﻗـﺎﻧﻮن در‬
‫‪٤٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺣﻀﻮر وﮐﯿﻞ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪﯾﻦ ﺣﻘﻮﻗﯽ‪ ،‬واﻟﺪﯾﻦ و ﺳﺎﯾﺮ ﺳﺮ ﭘﺮﺳﺘﺎﻧﺶ در ﺻﻮرﺗﯽ رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻐـﺎﯾﺮ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﻔﻞ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﻃﻔﻞ واﻟﺪﯾﻦ و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن او"‪.‬‬

‫ﺣﻖ ﻋﺪم اﺟﺒﺎر ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﯾﺎ اﻗﺮار ﺟﺮم‪ :‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳﺎﺳﯽ ﺳﺎﻟﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐـﺸﻮر‬
‫ﺑﻪ وﺿﺎﺣﺖ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮐﺮدن اﻓﺮاد را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻗـﺮار و ﮐـﺸﻒ ﺣﻘـﺎﯾﻖ‬
‫ﯾﺎدادن ﺷﻬﺎدت ﻣﻤﻨﻮع و ﻋﺎﻣﻞ آﻧﺮا ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﻣﺠﺎزات داﻧﺴﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻗـﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﯽ ﺳـﺎل ‪ 1343‬ﺗﺤـﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان" ﺣﻘﻮق و وﻇﺎﯾﻒ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺮدم" ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯿﮕﻮﯾﺪ‪ ... ":‬اﻇﻬـﺎري ﮐـﻪ از ﻣـﺘﻬﻢ ﯾـﺎ ﺷـﺨﺺ دﯾﮕﺮﮐـﻪ‬
‫ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ اﮐﺮاه ﺑﺪﺳﺖ آورده ﺷﻮد‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺪارد"‪ .‬ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ در ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﭼﻨﯿﻦ اﺷـﺎره ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ":‬ﻫﯿﭽﮑﺲ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﮐﺸﻒ ﺣﻘﺎﯾﻖ از ﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮ اﮔﺮ ﭼـﻪ ان ﺷـﺨﺺ ﺗﺤـﺖ ﺗﻌﻘﯿـﺐ‪،‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎري ﯾﺎ ﺗﻮﻗﯿﻒ و ﯾﺎ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﺟﺰا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺬﯾﺐ اﻗﺪام ﮐﻨﺪ ﯾﺎ اﻣﺮدﻫﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺳﺎل ‪ 1366‬ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﯿﻢ‪ ":‬ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻗﺮار‪ ،‬ﺷﻬﺎدت ﯾﺎ اﻇﻬﺎر از ﻣﺘﻬﻢ ﯾﺎ ﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ‬
‫اﮐﺮاه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺪارد‪".‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻓﻮق در ﻣﺎده)‪ (40‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ":‬ﻃﻔـﻞ ﺑﺎﯾـﺪ ﻣﺠﺒـﻮر ﻧـﺸﻮد ﮐـﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺷﻬﺎدت ﺑﺪﻫﺪ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻫﯽ اﻋﺘﺮاف ﮐﻨﺪ آزﻣﺎﯾﺶ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺷﻬﻮدي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻃﻔﻞ و ﺷﻬﻮدي ﮐﻪ ﺑـﻪ ﻧﻔـﻊ‬
‫ﻃﻔﻞ ﺷﻬﺎدت ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد و ﺷﻬﻮد ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ آورده ﺷﻮد‪".‬‬

‫ﺣﻖ دﻓﺎع‪ :‬ﺣﻖ دﻓﺎع ﻗﺎﻧﻮﻧﺂ از ﺟﻤﻠﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻮده آﻧﻬﺎ ﺣﻖ دارﻧﺪ در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻋﺪﻟﯽ ﺧﻮد و ﯾﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ وﮐﯿﻞ ﻣﺪاﻓﻊ ﺧﻮد دﻓﺎع ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﮐﺸﻒ و ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎرﻧﻮاﻟﯽ و ﻣﺤﺎﮐﻢ ﻣﮑﻠﻒ اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻋﻠﯿﻪ وي دﻋﻮي ﺟﺰاﺋﯽ ﺗﺤﺮﯾﮏ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺳﺎﯾﻞ و ﻃﺮﯾﻖ دﻓﺎع ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺂ ﻣﺘﻬﻢ ﺣﻖ‬
‫دارد ﺑﻪ ﺧﻮد و ﮐﯿﻞ دﻓﺎع ﺗﻌﯿﯿﻦ و در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﮐﻪ ﻻزم دارﻧﺪ او را ﻋﺰل ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﭘﺎراﮔﺮاف)‪ (3‬ﺑﻨﺪ) ‪ (2‬ﺗﺒﺼﺮه ﻣﺎده)‪ (40‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ و ﻣـﺎده ‪ 15 -1‬ﻣﻘـﺮرات ﭘﯿﮑﻨـﮓ‪ ،‬در‬
‫ﻧﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺗﻌﯿﻦ و ﮐﯿﻞ ﻣﺪاﻓﻊ ﺟﺰء ﺣﻘﻮق ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯿﺸﻮد ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺤﮑﻤﻪ اي ﺣﻖ وﮐﯿﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫را از ﻣﺘﻬﻢ ﺳﻠﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺣﮑﻢ ﺻﺎدره ﻓﺎﻗﺪ اﻋﺘﺒﺎر ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -5‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺰاﺋﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن درﺑﺎره اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ‪:‬‬

‫در ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺸﻮرﻫﺎ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺰاﺋﯽ و ﯾﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﺣـﺪود ﺳـﻨﯽ ﻣـﺸﺨﺺ ﺑـﺮاي اﻃﻔـﺎل‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه و اﻃﻔﺎل ﮐﻤﺘﺮ از ﺣﺪود ﻣﻘﺮره در ﻗﻮاﻧﯿﻦ در ﺻﻮرت ازﺗﮑﺎب ﺟﺮم ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ :‬در اﻣﺮﯾﮑﺎ‪ ،‬ﺳﻮﯾﺲ و ﭘﺮﺗﮕﺎل اﻃﻔﺎل اﻟﯽ ﺳﻦ ﻣﻌﯿﻦ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺌﻮل ﺑـﻮده و ﺳـﺰاوار‬
‫ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﻘﺮرات ﺟﺰاﺋﯽ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن و ﻫﺎﻟﻨﺪ)‪ (10‬ﺳﺎل در ﯾﻮﻧﺎن)‪ (12‬ﺳﺎل درﻟﻬـﺴﺘﺎن)‪ (13‬ﺳـﺎل در‬
‫اﻃﺮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﻠﮋﯾﮏ‪ ،‬ﭼﮑﻮﺳﻠﻮاﮐﯿﺎ‪ ،‬اﯾﺘﺎﻟﯿﺎ‪ ،‬اﻟﻤﺎن و ﯾﻮﮔﻮﺳﻼوﯾﺎ ﺣﺪ اﻗﻞ ﺳﻦ ﺟﺰاﺋﯽ)‪ (14‬ﺳﺎل ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٤١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺣﻘﻮق داﻧﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻮي اﺑﺘﺪا ﺳﻦ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻨﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺟﺰاﺋﯽ اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒـﻮل‬
‫داﻧﺴﺘﻨﺪ وﻟﯽ ﺑﻌﺪآ ﺑﺮاﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻮده و ﺳﻦ‬
‫)‪ (13‬ﺳﺎل را ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﯾﮏ ﻃﻔﻞ ﺧﻮرد ﺳﺎل ﻏﯿﺮ ﻣﻤﯿﺰ و ﯾﮏ ﻓﺮد ﮐﺒﯿﺮ ﻋﺎﻗﻞ و ﺑﺎﻟﻎ از ﻧﮕﺎه ﻣﺮاﺣﻞ ﺳﻨﯽ‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﺰا ﻧﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﯿﺸﺒﯿﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ زﯾﺮ را از ﻧﻈﺮ ﺟﺰاﺋﯽ ﻣﯽ ﺗـﻮان‬
‫در زﻧﺪه ﮔﯽ ﻫﺮ ﯾﮏ از اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ اول‪ :‬دوران ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ و ﻋﺪم ﺗﻤﯿﺰ ﻣﻄﻠﻖ‪ :‬دراﯾﻦ دوره اﺻﻮﻵ ﻓﺮد داراي ﺷﻌﻮر ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻮب از ﺑﺪ‬
‫ﻧﺒﻮده و ﻗﺪرت درك اﻋﻤﺎل ﺟﺰاﺋﯽ ﺧﻮد را ﻧﺪارد و اﻋﻤﺎل وي در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺮﻣﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﺴﺎب ﺑﻪ‬
‫او ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺂ اﺧﺘﻼل و ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﮐﻪ در رﻓﺘﺎر و اﻋﻤﺎل ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن در دوران ﺑﻠـﻮغ ﻇﺎﻫﺮﻣﯿـﺸﻮد‪ ،‬ﺗـﺎ ﺛﯿـﺮ از‬
‫ﮐﻤﺒﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دوران ﻣﻬﻢ و اﺳﺎﺳﯽ ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ و ﻧﺒﻮدن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﻟﻢ و دﻗﯿﻖ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ در ﺟﻬـﺖ رﺷـﺪ و‬
‫ﺑﺎروري ﻓﮑﺮي و ﻋﻘﻠﯽ اﻓﺮاد در اﯾﻦ دوره ﺑﻮده و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺳﺎزش و اﻧﻄﺒﺎق ﻃﻔﻞ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ و ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺑﻮﺟﻮد اﻣﺪدن اﻧﺤﺮاﻓﺎت اﺧﻼﻗﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺳﺮﮐﺸﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮن و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯿﮕﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم‪ :‬دوران ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ و ﺗﻤﯿﺰ ﻧﺴﺒﺘﯽ‪ :‬در اﯾﻦ دوره ﻃﻔﻞ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ و ﮐﺒﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﺮﺳـﯿﺪه‬
‫وﻟﯽ ﺑﺼﻮرت ﻧﺴﺒﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪو ﺧﻮب را از ﻫﻢ ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﺪ و ﺗﺎ ﺣﺪود ي ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻋﻤﺎل ﺧـﻮد را ﭘـﯿﺶ‬
‫ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دوره ﺗﻤﯿﺰ و ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ را اﯾﻔﺎ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ دوره ﻗﻮه ﺗﻤﯿـﺰ و ﺗـﺸﺨﯿﺺ‬
‫اﻃﻔﺎل ﻣﻮرد ﺗﺮدﯾﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺎ ﺟﺮﻣﯽ را ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﺴﺎب ﺑﻪ اﻧﺎن ﻫﺴﺖ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ ؟‬

‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻮم‪ :‬دوران ﺑﻠﻮغ و ﺳﻦ ﮐﺒﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ :‬درا ﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺻﻞ ﺑﺮاﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ در ﺳـﻦ‬
‫ﺑﺨﺼﻮص داراي رﺷﺪ ﺟﺴﻤﯽ و ﻋﻘﻠﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮده و ﻗﻮه ﺗﻤﯿﺰ و ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻮب و ﺑﺪ را ﺑﻪ ﻧﺤـﻮ ﮐﺎﻣـﻞ دارا‬
‫ﺑﻮده و ﭼﻨﺎ ﻧﭽﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﺮﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﺴﺎب ﺑﻪ آﻧﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮاﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮ ﺣـﺴﺐ اﺗﻔـﺎق و ﺣﺎدﺛـﻪ‬
‫ﻗﺪرت ﺗﻤﯿﺰ را از دﺳﺖ داده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل‪ ،‬ﺣﺪود اﻋﻤﺎل و رﻓﺘﺎر اﻃﻔﺎل در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن اﻧﭽﻨﺎن و ﺳﯿﻊ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳـﺨﺘﯽ ﻣـﯽ ﺗـﻮان در‬
‫ﻣﻮرد ﮐﻠﯿﻪ ﺟﺮاﯾﻢ ﺣﮑﻢ ﮐﻠﯽ داده ﻣﮕﺮ اﻧﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ اﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﺗﻮﺳـﻂ اﻃﻔـﺎل و ﮐـﻮد ﮐـﺎﻧﯽ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد ﮐﻪ در ﻣﺤﺪوده ﺳﻨﯽ ﺧﺎص زﯾﺮ ﺳﻦ)‪ (18‬ﺳﺎل ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫دروﻃﻦ ﻋﺰﯾﺰﻣﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰاﺋﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﺑﺎب ﺳﻮم ﻓﺼﻞ اول ﻣﻨﺘﺸﺮه ﺳﺎل ‪ 1355‬ه ش ﮐﻪ‬
‫اﮐﻨﻮن ﻣﺮﻋﯽ اﻻﺟﺮا اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻧﺎم ﺟﺰا و ﻣﻮاﻧـﻊ آن ﻃـﯽ ذﮐـﺮ ‪ 23‬ﻣـﺎده)از ﻣـﺎده ‪ 70‬اﻟـﯽ ‪ 93‬در ﻣـﻮرد‬
‫ﺗﺨﻠﻔﺎت اﻃﻔﺎل ﺟﻨﯿﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯿﺪارد‪.‬‬

‫‪٤٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﺎدم‪ :‬ﺻﻐﯿﺮ ﺑﻪ ﻃﻔﻠﯽ اﻃﻼق ﻣﯿﮕﺮدد ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺳﻦ ﻫﻔﺖ و ﺳﯿﺰده ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﺎد و ﯾﮑﻢ‪ :‬ﻣﺮاﻫﻖ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﯽ اﻃﻼق ﻣﯿﮕﺮدد ﮐـﻪ ﺳـﻦ ﺳـﯿﺰده ﺳـﺎﻟﮕﯽ را ﺗﮑﻤﯿـﻞ و ﻫﺠـﺪه‬
‫ﺳﺎﻟﮕﯽ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﺎد دوم‪ :‬ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﮕﯽ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻧﻪ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ دﻋﻮي ﺟﺰاء ﻋﻠﯿـﻪ او اﻗﺎﻣـﻪ ﺷـﺪه‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﺎدوﺳﻮم‪ :‬ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺳﻦ ﺑﻪ اﺳﺎس ﺗﺬﮐﺮه ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ .‬ﻣﺤﮑﻤـﻪ ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ در ﺻـﻮرت‬
‫ﺗﻌﺎرض ﺣﺎﻟﺖ ﻇﺎﻫﺮي ﺻﻐﯿﺮ ﯾﺎ ﺳﻦ ﻣﻨﺪرج ﺗﺬﮐﺮه ﺗﺎﺑﻌﯿﺖ وي ﻧﻈﺮ ﯾﻪ ﻫﯿﺎت ﻃﺒﯽ را ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﺎد ﭼﻬﺎر‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻐﯿﺮ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻗﺒﺎ ﺣﺖ ﮔﺮدد ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ در ﻋـﻮض ﺟﺰاﻫـﺎي ﻣﻨـﺪرج اﯾـﻦ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن‪ ،‬ﺻﻐﯿﺮ را در ﻣﺠﻠﺲ ﻗﻀﺎء ﺗﻮﺑﯿﺦ ﻧﻤﻮده ﺑﺎ ﺗﺴﻠﻤﯽ او را ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑـﺮ ﻧﻔـﺲ او‬
‫ﺣﻖ وﻻﯾﺖ دارد و ﯾﺎ ﺷﺨﺺ اﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﻦ ﺗﺮﺑﯿﻪ او را در آﯾﻨﺪه ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺷﻮدﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎﯾـﺪ و ﯾـﺎ اﯾﻨﮑـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺠﺰ او در داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﯾﺎ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺧﯿﺮﯾﻪ و ﯾﺎ ﻣﺪارس اﺻﻼﺣﯽ ﮐﻪ ازﻃﺮف دوﻟﺖ ﺑﻪ اﯾـﻦ ﻣﻨﻈـﻮر ﺗﺎﺳـﯿﺲ‬
‫ﻣﯿﮕﺮدد ﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﺎد و ﭘﻨﭽﻢ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻐﯿﺮ ﻣﺮﺗﮏ ﺟﻨﺤﻪ ﮔﺮدد ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﯾﮑﯽ از ﺗﺪاﺑﯿﺮ اﺗﯽ را در ﻣـﻮرد او‬
‫اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫‪.1‬ﺗﺴﻠﯿﻤﯽ او ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از اﺷﺨﺎص ﻣﻨﺪرج ﻣﺎده ‪ 74‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺸﺮوط ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺪت ﻣـﺬﮐﻮر از ﺳـﻪ ﺳـﺎل‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ و از ﺷﺶ ﻣﺎه ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺷﺨﺺ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﻮﻧﺪه ﺣﺴﻦ ﺗﺮﺑﯿﻪ ﺻﻐﯿﺮ را در اﯾﻨﺪه ﮐﺘﺒﺂ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺣﺠﺰ او در داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﯾﺎﯾﮑﯽ از ﻣﺪارس اﺻﻼﺣﯽ از ﺷﺶ ﻣﺎه اﻟﯽ ﺳﻪ ﺳﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﺎد وﺷﺸﻢ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻐﯿﺮ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﻨﺎﯾﺘﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺟﺰاﺋﯽ آن اﻋﺪام ﯾﺎ ﺣﺒﺲ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺠـﺰ او در‬
‫دارا اﻟﺘﺎدﯾﺐ ﯾﺎ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺧﯿﺮﯾﻪ و ﯾﺎ ﻣﺪارس اﺻﻼﺣﯽ ﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻣﺸﺮوط ﺑﺮاﯾﻨﮑﻪ ﻣـﺪت ﺣﺠـﺰ او از ﭘـﻨﺞ‬
‫ﺳﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2‬اﮔﺮ ﺟﺰاي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﺟﻨﺎﯾﺖ‪ ،‬ﺣﺒﺲ ﻃﻮﯾﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺪت ﺣﺠﺰ از ﯾﮏ ﺳﺎل ﮐﻤﺘﺮ و از ﭼﻬـﺎر ﺳـﺎل‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﺎد و ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻐﯿﺮ ﺑﻌﺪ از ﺗﺴﻠﯿﻤﯽ او ﺑﻪ ﻣﺘﻌﻬﺪ در اﺛﻨﺎي ﻣـﺪت ﺗﻌﻬـﺪ ﻣﺮﺗﮑـﺐ ﺟﻨﺤـﻪ ﯾـﺎ‬
‫ﺟﻨﺎﯾﺖ ﮔﺮدد ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺘﻌﻬﺪ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ آﺗﯽ ﺑﻪ ﺟﺰاي ﻧﻘﺪي ﻣﺤﮑﻮم ﻧﻤﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫‪ -1‬در ﺣﺎﻟﺖ ارﺗﮑﺎب ﺟﻨﺤﻪ از ﯾﮏ ﻫﺰار اﻟﯽ دو ﻫﺰار اﻓﻐﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫‪ -2‬در ﺣﺎﻟﺖ ارﺗﮑﺎب ﺟﻨﺎﯾﺖ از دو ﻫﺰار اﻟﯽ ﭘﻨﺞ ﻫﺰار اﻓﻐﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﺎد و ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻐﯿﺮ ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از اﻗﺎرب ﺗﺴﻠﯿﻢ داده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻋﺎده او ﺑﻪ اﻗـﺎرب از ﻃـﺮف‬
‫ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﻪ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺧﻮد وي و ﯾﺎ ﯾﮑﯽ ازاﻗﺎرب ﻣﺬﮐﻮر ﺻـﻮرت ﻣﯿﮕﯿـﺮد‪ ،‬ﻣـﺸﺮوط ﺑﺮاﯾﻨﮑـﻪ از ﺗﻨﻔﯿـﺬ‬

‫‪٤٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺣﮑﻢ ﺗﺴﻠﯿﻤﯽ اﻗﻶ ﯾﮏ ﺳﺎل ﺳﭙﺮي ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ اﻋﺎده اﻟﯽ ﻣﺪت ﺷﺶ ﻣـﺎه از ﺗـﺎرﯾﺦ رد آن‬
‫ﺟﻮاز ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﻪ اﻋﺎده ﺻﻐﯿﺮ ﺑﻪ اﻗﺎرب او ﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﯿﻤﯽ ﺻـﻐﯿﺮ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﺎدو ﻧﻬﻢ‪ :‬ﺻﻐﯿﺮي ﮐﻪ در داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﯾﺎ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺧﯿﺮﯾﻪ و ﯾﺎ ﻣﺪارس اﺻﻼﺣﯽ ﺗﺤﺖ ﺣﺠـﺰ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد آﻣﺮ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﻣﺮﺑﻮط‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻘﻪ ﺧﺎرﻧﻮال و ﻣﻨﻈﻮري ﻟﻮي ﺧﺎرﻧﻮال از ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪه ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﻐﯿﺮ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻪ ﻫﯿﭽﻮﺟﻪ در ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻓﻮق ﺑﯿﺶ ازﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﯾﺎ ﺑﻌﺪ از ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺳﻦ ﻫﺠﺪه ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻮده‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﺎدم‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻐﯿﺮ ﺑﻌﺪ از ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ‪ ،‬ﭘﻨﻬﺎن ﯾﺎاو راﺑﻪ اﻗﺮار ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﮐﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺟـﺰاي‬
‫ﺣﺒﺲ ﺷﺶ ﻣﺎه ﯾﺎﺟﺰاي ﻧﻘﺪي اﻟﯽ ﺷﺶ ﻫﺰار اﻓﻐﺎﻧﯽ ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯿﮕﺮدد‪...........‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﺎدوﯾﮑﻢ‪ :‬ﺣﮑﻢ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺑﻪ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﺎ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺳﻦ ﻫﺠﺪه ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺳﺎﻗﻂ ﻣﯿﮕﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﺎدو دوم‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺮاﻫﻖ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻗﺒﺎﺣﺘﮕﺮدد ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ او را ﺑﻪ ﺟﺰاي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﯾﻦ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺤﮑﻮم ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ او ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ او ﺣـﻖ وﻻﯾـﺖ دارد و ﯾـﺎ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺷﺨﺺ اﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺣﺴﻦ روﯾﻪ او رادر آﯾﻨﺪه ﺗﻌﻬﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﺎدو ﺳﻮم‪:‬ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺮاﻫﻖ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﻨﺤﻪ ﮔﺮدد ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻮض ﺟﺰاﻫـﺎي ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻨـﯽ‬
‫ﺷﺪه ﺟﺮم ﻣﺬﮐﻮر ﯾﮑﯽ از ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻣﻨﺪرج ﻣﺎده ‪ 76‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن را در ﻣﻮرد او اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﺎدوﭼﻬﺎرم‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺮاﻫﻖ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﻨﺎﯾﺘﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ ﺟﺰاي آن اﻋﺪام ﯾﺎ ﺣﺒﺲ دوام ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺠﺰ‬
‫او در داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﮐﻪ از دو ﺳﺎل ﮐﻤﺘﺮ وازﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﺟﺰاي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﺟﻨﺎﯾﺖ ﺣﺒﺲ ﻃﻮﯾﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺪت ﺣﺠﺰ او در داراﻟﺘﺎدﯾﺐ از ﯾﮏ ﺳـﺎل‬
‫ﮐﻤﺘﺮ و ﺣﺪ اﮐﺜﺮ آن از ﻧﺼﻒ ﺣﺪ اﮐﺜﺮ ﺣﺒﺲ ﻃﻮﯾﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ ﺣﺪ اﮐﺜﺮ ﺟﺰاي ﺣﻨﺎﯾﺖ ﮐﻤﺘﺮ از ده ﺳﺎل ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺠﺰ او در داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﺑﻪ ﮐﻤﺘـﺮ‬
‫از ﯾﮏ ﺳﺎل و ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻧﺼﻒ ﺣﺪ اﮐﺜﺮ ﺟﺰاي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﻫﻤﺎن ﺟﻨﺎﯾﺖ ﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﺎدوﭘﻨﺠﻢ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺳﻦ ﺻﻐﯿﺮ و ﻣﺮاﻫﻖ در وﻗﺖ ارﺗﮑﺎب ﺟﺮم اﺳﺎس ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺴﺆﻟﯿﺖ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﺻﻐﯿﺮ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﺮم ﮔﺮدد و ﻫﻨﮕﺎم ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﺳﻦ ﻣﺮاﻫﻖ ﺑﺮﺳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻐﯿﺮ ﺑﺎ اوﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﺎدو ﺷﺸﻢ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺮاﻫﻖ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﺮم ﺷﻮد وﻫﻨﮕﺎم ﺻﺪور ﺣﮑﻢ ﺳﻦ ﻫﺠﺪه ﺳﺎﻟﮕﯽ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮاﻫﻖ‬
‫ﺑﺎ او ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬

‫‪٤٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ .2‬اﮔﺮ ﺟﺮﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺮاﻫﻖ ﻣﺬﮐﻮر ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﺮدﯾﺪه ﺟﻨﺎﯾﺖ ﯾﺎ ﺟﻨﺤﻪ اي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺰاي آن در ﻗﺎﻧﻮن ﺣـﺒﺲ‬
‫ﻃﻮﯾﻞ ﯾﺎ ﺣﺒﺲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻮض ﻣﺪت ﺣﺠﺰ در داراﻟﺘﺎدﯾﺐ در ﺟﻨﺎﯾﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺒﺲ ﻣﺘﻮﺳﻂ و در ﺟﻨﺤﻪ ﺑﻪ ﺣﺒﺲ ﻗﺼﯿﺮ ﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ .3‬ﻣﺪت ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺖ در ﻣﻮارد ﻣﻨﺪرج ﻓﻘﺮه ﻓﻮق ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﺻﻮرت از ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺣﺠـﺰ در داراﻟﺘﺎدﯾـﺐ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻨﺎﯾﺖ ﯾﺎ ﺟﻨﺤﻪ ار ﺗﮑﺎب ﺷﺪه در ﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺟﺰا ﻫﺎي ﻏﯿﺮ از ﺣﺒﺲ ﻃﻮﯾﻞ و ﺣﺒﺲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه در اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﻪ ﺟﺰ اي ﻧﻘـﺪي ﮐـﻪ از‬
‫ﭘﻨﺞ ﻫﺰار ﺗﺠﺎوز ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻮﯾﺾ ﻣﯿﮕﺮدد‪.‬‬
‫‪ .5‬اﮔﺮ ﻣﺮاﻫﻖ در ﻇﺮف ﻣﺪت ﺣﺠﺰ در داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﺳﻦ ﻫﺠﺪه ﺳﺎﻟﮕﯽ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾـﺪ ﺟﻬـﺖ ﮔﺬﺷـﺘﺎﻧﺪن‬
‫ﻣﺪت ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﺣﺠﺰ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺒﺲ ﻣﺮﺑﻮط اﻧﺘﻘﺎل داده ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﺎد و ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻐﯿﺮ ﯾﺎ ﻣﺮاﻫﻖ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ارﺗﮑﺎب ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﺟـﺮم ﮔـﺮدد ﻣﺤﮑﻤـﻪ وي از‬
‫ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺮاﯾﻢ ﭼﻨﯿﻦ دﻋﻮي واﺣﺪ ﺟﻮاز دارد‪ ،‬ﻣﺸﺮوط ﺑﺮاﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺎس ﺟﺮﻣﯽ ﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺟﺰا آن د رﻗﺎﻧﻮن ﺷﺪﯾﺪ ﺗﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﺎد و ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﺗﮑﺮار ﺟﺮم ﺻﻐﯿﺮ و ﻣﺮاﻫﻖ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﮑﺮار ﻣﺠﺎزات و اﺗﺨﺎذ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﭘـﯿﺶ ﺑﯿﻨـﯽ ﺷـﺪه‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫درا ﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﺎد وﻧﻬﻢ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻐﯿﺮ ﯾﺎ ﻣﺮاﻫﻖ ﺑﻪ دﻓﻌﺎت ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﺣﺠﺰ ﮔﺮدد ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺪت ﺣﺠﺰ ﻣﺤﮑﻮم‬
‫ﺑﻬﺎ در ﻣﺪرﺳﻪ اﺻﻼﺣﯽ از ﭘﻨﺞ ﺳﺎل و د رداراﻟﺘﺎدﯾﺐ از ﭘﺎﻧﺰده ﺳﺎل ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻧﻮدم‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺮاﻫﻘﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ ﻫﺠـﺪه ﺳـﺎﻟﮕﯽ را ﺗﮑﻤﯿـﻞ ﻧﮑـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ دو ﺛﻠـﺚ ﺟـﺰا ي ﻣﺤﮑـﻮم ﺑﻬـﺎ را در‬
‫داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﺳﭙﺮي ﻧﻤﺎﯾﺪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﺮاﻫﻖ ﯾﺎ ﯾﮑﯽ از واﻟﺪﯾﻦ و ﯾﺎ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑـﺮ ﻧﻔـﺲ او‬
‫ﺣﻖ وﻻﯾﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺣﮑﻢ ﺑﻪ رﻫﺎﺋﯽ وي ﺻﺎدر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺮوط ﺑﺮا ﯾﻨﮑﻪ داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﺣـﺴﻦ روﯾـﻪ ﻣﺮاﻫـﻖ‬
‫ﻣﺬﮐﻮر را ﻃﯽ راﭘﻮر ﺗﺼﺪﯾﻖ و ﺣﺎرﻧﻮال آﻧﺮا ﺗﺎﺋﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﺮاﻫﻖ ﺑﻪ ﯾﮑـﯽ از اﺷـﺨﺎص ﻣﻨـﺪرج‬
‫ﻣﺎده ‪ 74‬اﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺴﻠﯿﻢ داده ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﮔﺮ ﻣﺮاﻫﻖ ﺳﻦ ﻫﺠﺪه ﺳﺎﻟﮕﯽ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺛﻠﺚ ﺟﺰاﺋﯽ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻬﺎ را در داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﺳﭙﺮي ﻧﻤﻮده ﺑﺎﺷﺪ‬
‫رﻫﺎﺋﯽ او وﻗﺘﯽ ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد ﮐﻪ ﺣﺴﻦ رو ﯾﻪ آﯾﻨﺪه ﺧﻮد را ﮐﺘﺒﺎٌ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻨﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻧﻮد وﯾﮑﻢ‪ :‬اﺣﮑﺎم ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺗﮑﺮار در ﺟﺮم و ﺟﺰاﻫﺎي ﺗﺒﻌﯽ و ﺗﮑﻤﯿﻠﯽ و ﺗـﺪاﺑﯿﺮ اﻣﯿﻨﺘـﯽ ﺑـﺮ ﺻـﻐﯿﺮ و‬
‫ﻣﺮاﻫﻖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺎدره‪ ،‬ﻣﺴﺪودﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤﻞ و ﻣﻨﻊ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺎه ﻫﺎي ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺤـﺮاف‬
‫اﺧﻼق ﮔﺮدد از اﯾﻦ ﺣﮑﻢ ﻣﺜﺘﺜﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻧﻮد دوم‪ :‬ﺗﻌﻮﯾﺾ ﺟﺰاي ﻧﻘﺪي ﺑﻪ ﺣﺒﺲ در ﻣﻮرد ﺻﻐﯿﺮ و ﻣﺮاﻫﻖ ﺟﻮاز ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪٤٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺎده ﻧﻮدو ﺳﻮم‪ :‬ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ازﺗﮑﺎب ﺟﺮم ﺳﻦ ﻫﺠﺪه ﺳﺎﻟﮕﯽ را ﺗﮑﻤﯿﻞ و ﺳﻦ ﺑﯿـﺴﺖ ﺳـﺎﻟﮕﯽ را‬
‫ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ اﻋﺪام ﺷﺪه ﻧﻤﯿﺘﻮاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺣﺒﺲ دوام ﻗﺎﯾﻢ ﻣﻘﺎم اﻋﻼم ﻣﯿﮕﺮدد‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ در ﺳـﺎل ‪ 1899‬ﻣـﯿﻼدي در اﯾـﺎ ﻻت ﻣﺘﺤـﺪه اﻣﺮﯾﮑـﺎ‬
‫ﺗﺎﺳﯿﺲ ﮔﺮدﯾﺪ و ﺑﻌﺪ از آن دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺗﺨﻠﻒ اﻃﻔﺎل و اﺻـﻼح ﺗﺮﺑﯿـﺖ ﯾـﺎ‬
‫درﻣﺎن آن ﺑﺎاﻗﺘﺒﺎس از ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﻪ ﺗﺪوﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﻃﻔـﺎل ﻣﺘﺨﻠـﻒ و ﺗـﺸﮑﯿﻞ ﻣﺤﮑﻤـﻪ اﻃﻔـﺎل اﻗـﺪام‬
‫ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬د راﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ اﮐﻨﻮن ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﻘﺮره ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟـﺮاات و ﻣﺤﺎﮐﻤـﻪ ﺗـﺎدﯾﺒﯽ‬
‫ﺧﻮرد ﺳﺎﻻن ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺮره درﺳﯽ ﻣﺎده ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ ﻃﺮح و ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺎده اول‪ :‬اﯾﻦ ﻣﻘﺮرات و ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺮاات و ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺗﺎدﯾﺒﯽ ﺧﻮرد ﺳﺎﻻن را ﻧﺘﻈﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده دوم‪ :‬رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﺑﻪ ﺟﺮاﯾﻢ ﺧﻮردﺳﺎﻻن ﮐﻪ ﺳـﻦ اﻧﻬـﺎ ﺑﻠﻨـﺪ ﺗـﺮ از)‪ (7‬و ﮐﻤﺘـﺮ از)‪ (15‬ﺳـﺎل ﺑﺎﺷـﺪ از‬
‫ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎل ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﻮم‪ :‬ﺧﻮرد ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ ﻫﻔﺖ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻧﮑﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﺑـﻪ ﻫـﯿﺞ ﺻـﻮرت ﺗﺤـﺖ ﺗﻌﻘﯿـﺐ ﭘـﻮﻟﯿﺲ و‬
‫ﺣﺎرﻧﻮاﻟﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﺎده ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺧﺮد ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ او اﻟﯽ)‪ (15‬ﺳﺎل ﺑﺎﺷﺪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﺮم ﮔﺮدد ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺮاي او ﺟﺰاي ﺗﺎدﯾﺒﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﺎﻟﺶ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯿﺘﻮاﻧـﺪ او را ﺑـﻪ وﻟـﯽ ﺷـﺮﻋﯽ اش ﺑـﺴﭙﺎ ر ﺗـﺎ‬
‫ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ و ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ او را ﻃﺒﻖ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻘﺎم ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﯿﺮد و ﯾﺎ ﺧﻮرد ﺳﺎل ﺑﻪ داراﻟﺘﺎدﯾـﺐ و‬
‫ﯾﺎ ﻣﺤﻞ دﯾﮕﺮي ﻃﺒﻖ ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﻋﺰام ﮔﺮدد‪ .‬ﺣﺪ اﮐﺜﺮ اﻗﺎﻣﺖ ﺧﻮرد ﺳﺎل در ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺬﮐﻮر از ﭘﻨﺞ ﺳـﺎل‬
‫ﻣﺘﺠﺎوز ﺑﻮده‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺧﻮرد ﺳﺎل ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ اﺷﺨﺎص دﯾﮕﺮ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﺮم ﮔﺮدﯾﺪه‬
‫و ﯾﺎ در ازﺗﮕﺎب ﺟﺮم ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺣﻮال ﻣﺠﺮﻣﯿﻦ ﺧﻮرد ﺳﺎل در ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔـﺎل رﺳـﯿﺪه ﮔـﯽ‬
‫ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺷﺸﻢ‪ :‬ﺗﺸﺨﯿﺺ و ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺳﻦ ﺧﻮرد ﺳﺎل ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎر ﺗﺎرﯾﺦ و ﻗﻮع ﺟﺮم ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ ،‬و ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ‬
‫داﺷﺘﻦ اﺣﮑﺎم ﻣﻨﺪرج ﻣﺎده)‪ (193‬ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺮاات ﺟﺰاﺋﯽ ﻣﺤﮑﻤﻪ ذﯾﺼﻼح ﻣﺤﻞ اﻗﺎﻣـﺖ ﻓـﺎﻣﯿﻠﯽ ﺧـﻮرد ﺳـﺎل‬
‫ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﻔﻠﯽ اﯾﺠﺎب ﻣﺤﻞ دﯾﮕﺮي ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﻪ ﮐﻠﯿﻪ ﺟﺮاﯾﻢ ﺧﺮد ﺳﺎل ﺑﻄﻮر ﺳﺮي رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬درﻣﺤﮑﻤﻪ ﻓﻘﻂ وﻟﯽ و ﯾـﺎ‬
‫وﮐﯿﻞ و ﯾﺎ اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ آﻧﺎن در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺟﻠﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﻬﻮد ﻣﻄﻠﻌﯿﻦ و ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه دا را‬
‫ﻟﺘﺎدﯾﺐ ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎ را ﻻزم ﻣﯿﺪاﻧﺪ اﺣـﻀﺎر ﺧﻮاﻫـﺪ ﮔﺮدﯾـﺪ‪ .‬ﻧـﺸﺮ ﺟﺮﯾـﺎن ﻣﺤﺎﮐﻤـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻠﯿﻪ‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﯾﺎ رادﯾﻮ و ﯾﺎ ﻓﻠﻤﺒﺮداري و اﻓﺸﺎي ﻫﻮﯾﺖ و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺘﻬﻢ ﺑﮑﻠﯽ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻧﻬﻢ‪ :‬ﺧﻮرد ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺟﻨﺎﯾﺖ ﯾﺎ ﺟﻨﺤﻪ را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﺮدد ﻫﻤﻪ ﺟﺮاﯾﻢ ازﺗﮑﺎﺑﯿﻪ ﯾـﮏ ﻣﺮﺗﺒـﻪ و در‬
‫ﻋﯿﻦ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺗﺤﺖ وارﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ .‬ﻣﺠﺎزات در اﺛﺮ ﺗﻌﺪد ﺟﺮاﯾﻢ د رﺑﺎره ﺧﻮرد ﺳﺎﻻن ﺟﻮاز ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪٤٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺎده دﻫﻢ‪ :‬ﺧﻮرد ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻓﻌﻞ ﻗﺒﺎﺣﺖ ﮔﺮدد ﻗﺎﺿﯽ او را در ﺟﻠﺴﻪ ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺗﺎدﯾﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻤﯽ او ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﻣﻨﺪرج ﻣﺎده)‪ (4‬اﻣﺮ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﯾﺎزدﻫﻢ‪ :‬ﺧﻮرد ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺛﺮ ﺣﮑﻢ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﻪ وﻟﯽ ﺷﺮﻋﯽ و ﯾﺎ ﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮي ﺳﭙﺮده ﻣﯿﺸﻮد‪ ،‬اﺧـﺬ‬
‫ﺗﻌﻬﺪ ﺗﺤﺮﯾﺮي ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮاﯾﻨﮑﻪ ﺣﺴﻦ اﻋﻤﺎل او را در آﯾﻨﺪه ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ ﺣﺘﻤﯽ دﯾﺪه ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده دوازدﻫﻢ‪ :‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﺿﯽ در ﺧﺘﻢ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺧﻮرد ﺳﺎل را ﻏﯿﺮ ﻋﺎدي ﺗﺸﺨﯿﺺ ﮐﻨـﺪ ﺑـﻪ ﻣﻌـﺎ‬
‫ﻟﺠﻪ ﺧﻮرد ﺳﺎل در ﻣﻮﺳﺴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﻗﺮار ﺻﺎدر ﻧﻤﺎﯾﺪ و اﮔﺮ ﻧﻘﺺ را در ﺗﺮﺑﯿﺖ ﯾﺎ ﻣﺤﯿﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮرد ﺳﺎل‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ ﺑﻪ اﺻﺪار ﻗﺮار ﯾﺎ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﻘﺮرات ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﯿﭙﺮدازد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯿﺰدﻫﻢ‪ :‬ﻗﺎﺿﯽ اﻃﻔﺎل ﺻﻼﺣﯿﺖ دارد در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ رﻓﺘﺎر ﺧﻮرد ﺳﺎل ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﻏﻤـﺎض ﺑﺎﺷـﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺪور ﻗﺮار ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﺧﻄﺎر‪ ،‬اﻗﺪام و ﯾﺎ ﺻﺪورﺣﮑﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺻﻼح ﻃﻔﻞ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﭼﻬﺎردﻫﻢ‪ :‬ﺧﻮرد ﺳﺎﻻن)‪ (15‬ﺳﺎﻟﻪ و ﻣﺘﺠﺎوز از آن اﮔﺮ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻗﺒﺎﺣﺖ ﯾﺎ ﺟﻨﺠـﻪ ﮔﺮدﯾـﺪه ﻣﺤﮑﻤـﻪ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻃﺮق ذﯾﻞ را اﺧﺘﯿﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ :‬ﺧﻮرد ﺳﺎل را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻘﺮرات ﺷﺮﻋﯽ ﺗﻌﺰﯾﺮ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﺗﻌﺰﯾﺮ ﻣﺬﮐﻮر ﻋﺪم ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺧﻮرد ﺳﺎل و‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻧﻮﺑﺎﻟﻐﯽ او را ﺑﺤﯿﺚ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺨﻔﻔﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺎده ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ :‬ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮔﺬارﺷﺎﺗﯽ ﮐﻪ از وﺿﻊ ﺧﻮرد ﺳﺎل‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿـﺖ اﻧﻬـﺎ از ﻃـﺮف‬
‫داراﻟﺘﺎدﯾﺐ و ﯾﺎ ﻏﯿﺮه ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ارﺳﺎل ﻣﯿﮕﺮدد ﻣﯿﺘﻮاﻧﻨﺪ در ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﺳﺎﺑﻖ ﯾﮏ ﺑـﺎر دﯾﮕـﺮ ﺗﺠﺪﯾـﺪ ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻪ ﻣﺪت ﻫﺎي ﻣﺬﮐﻮر ﯾﮏ رﺑﻊ ﺗﺨﻔﯿﻒ دﻫﺪ و در ﻣﻮرد ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت داﺋﺮ ﺑﻪ اﻋﺰام ﻃﻔﻞ ﺑـﻪ‬
‫داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﺴﻠﯿﻤﯽ ﺧﻮرد ﺳﺎل ﺑﻪ وﻟﯽ ﺷﺮﻋﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺮار ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل در اﯾﻦ ﺑﺎب ﻗﻄﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‪ :‬رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﺑﻪ ﺟﺮم ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻋﺪام و ﻗﺼﺎص ﺧـﻮرد ﺳـﺎل)‪ (15‬ﺳـﺎﻟﻪ و ﻣﺘﺠـﺎوز از ان از‬
‫ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎل ﻧﻤﯿﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺪه ﻫﻢ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺧﻮرد ﺳﺎل ﺑﯿﻦ ﺳﻨﯿﻦ) ‪ (15‬ﺳﺎل ﺗﻤﺎم و)‪ (18‬ﺳﺎل ﻧﻤـﺎم ﻣﺮﺗﮑـﺐ ﺟﻨـﺎﯾﺘﯽ ﮔـﺮدد‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰم اﻋﺪام و ﻗﺼﺎص ﻧﻤﯿﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺎزات آﻧﻬﺎ از ﭘﻨﭻ ﺳﺎل ﺗﺠﺎوز ﮐﺮده ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ و در ﻏﯿﺮ ﺟﻨﺎﯾﺖ ﻧﯿﺰ در‬
‫ﻣﺠﺎزات ﺷﺎن ﺗﺨﻔﯿﻒ ﺑﻌﻤﻞ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﮋده ﻫﻢ‪ :‬رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﺑﻪ ﺟﺮاﯾﻢ ﺑﯿﻦ ﺳﻦ ﻣﺘﺠﺎوز از)‪ (15‬اﻟـﯽ)‪ (18‬از ﺻـﻼﺣﯿﺖ ﻣﺤـﺎﮐﻢ ﻋﻤـﻮﻣﯽ‬
‫اﺳﺖ وﻟﯽ ﺗﮑﻤﯿﻞ دوﺳﯿﻪ و ﺗﺸﮑﯿﻼت دوﺳﯿﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﺳﯿﻪ اﻃﻔﺎل ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯿﮕﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻧﻮزده ﻫﻢ‪ :‬ﺧﻮرد ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﺮم ﮔـﺮدد ﻋﻠـﻢ آوري ﻣﻔـﺼﻞ و دﻗﯿـﻖ در اﻃـﺮاف زﻧـﺪه ﮔـﯽ‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻓﺎﻣﯿﻠﯽ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻓﻮرﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص از ﻃﺮف اﺷﺨﺎص ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪه ﺗـﻮآم ﺑـﺎ‬
‫دوﺳﯿﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻏﺮض وارﺳﯽ و اﺳﺘﻨﺘﺎج از اﺣﻮال ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺨﻮرد ﺳﺎل ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ داده ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬

‫‪٤٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺘﻢ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺷﺨﺺ در اﺛﺮ اﻋﻤﺎل ﺟﺮﻣﯽ ﺧﻮرد ﺳﺎل ﻣﺘﻀﺮر ﻣﯿﮕﺮدد ﺣـﻖ دﺧﺎﻟـﺖ را در ﻣﺤﮑﻤـﻪ‬
‫ﺟﺰاﺋﯽ ﺧﻮرد ﺳﺎل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺟﺒﺮان ﺿﺮر را ﻋﻠﯿﻪ وﻟـﯽ ﯾـﺎ وﺻـﯽ و ﯾـﺎ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻃﻔﻞ ﻧﻤﻮده ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ و ﯾﮑﻢ‪ :‬ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﺻﻼﺣﯿﺖ وارﺳﯽ از ﻗـﺮاﯾﻦ و اﻣـﺎرات وﺻـﻼﺣﯿﺖ اﻣـﺮ ﺗﻼﺷـﯽ و‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎري را دارد‪ .‬اﺣﮑﺎم ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺮاات ﺟﺰاﺋﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬اﻣﺎرت ﮔﺮﻓﺘﺎري و ﺗﻼﺷﯽ ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯿﮑﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﺗﻮاﻓﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻄﺒﯿﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺤﮑﻤﻪ در ﺧﺘﻢ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﺳﻦ ﺧﻮرد ﺳﺎل ﻣﺘﺠﺎوز از‬
‫)‪ (15‬ﺳﺎل ﺗﻤﺎم اﺳﺖ دوﺳﯿﻪ را ﺑﻪ ﻣﺪﻋﯽ اﻟﻌﻤﻮم ﻣﺴﺘﺮد ﻣﯿﺪارد ﺗﺎ از ﻃﺮف ﻣﺤﮑﻤﻪ ذﯾﺼﻼح ﺗﺤـﺖ رﺳـﯿﺪه‬
‫ﮔﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ و دوم‪ :‬اﺣﮑﺎم ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺮاات ﺟﺰاﺋﯽ در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺼﺎرف ﺷـﻬﻮد و اﻫـﻞ ﺧﺒـﺮه ﺑـﻪ ﻃﺒﯿـﺐ و‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻤﯿﻦ در ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎل ﻧﯿﺰ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻣﯿﮕﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ و ﺳﻮم‪ :‬ﻣﺎﻣﻮرﯾﻦ ﺿﺒﻂ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﻣﮑﻠﻒ اﻧﺪ دوﺳﯿﻪ ﻫﺎي ﺧﻮرد ﺳﺎﻻن ذﯾﻞ را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺗﺨﺎذ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺗﺎدﯾﺒﯽ و ﯾﺎ اﺻﻼﺣﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ارﺟﺎع دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -1‬ﺧﻮرد ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ وﺿﻊ‪ ،‬ﺳﺠﯿﻪ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺎﺣﻮل و ﻣﺎﯾﻞ و ﯾﺎ راﻏﺐ ﺑﻪ ارﺗﮑﺎب ﺗﺨﻠﻒ را وا ﻧﻤﻮد ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ -2‬از ﮐﻨﺘﺮول ﻣﻌﻘﻮل وﻟﯽ ﺑﺼﻮرت ﻣﮑﺮر ﮐﻨﺎره ﺟﻮﺋﯽ ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ ﻣﮑﺮرآ ﺧﻮد را از ﮐﻨﺘﺮول ﻣﻌﻘﻮل وﻟـﯽ و ﯾـﺎ‬
‫وﺻﯽ ﺧﺎرج ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺑﺪون دﻻﯾﻞ ﻣﻌﻘﻮل و ﯾﺎ ﺑﺪون اﺟﺎزه وﻟﯽ ﻣﻨﺰل را ﺑﺮاي ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﯾﮑﺮوز ﺗﺮك ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺑﺎ اﺷﺨﺎص ﻣﺸﻬﻮر ﺑﺎﻻﻓﺴﺎد ﺗﻤﺎس و ﯾﺎ ﻣﻌﺎﺷﺮت ورز ﯾﺪه و ﯾﺎ ﺑـﺼﻮرت ﻣﮑﺮرﺑﺠـﺎي ﻣـﺸﮑﻮك و ﻏﯿـﺮ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻃﻤﯿﻨﺎن و ﯾﺎ ﻣﺴﺎﮐﻦ ﺗﻬﻤﺖ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺑﻪ ﭼﻨﺎن اﻋﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮاﺑﯽ اﺧﻼق ﺧﻮدش و دﯾﮕﺮان ﮔﺮدد دﺳﺖ زﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﻣﻌﺮض ﺑﻪ ﺧﻄﺮ اﻧﺤﺮاف ورزي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺗﻌﻘﯿﺐ و اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮي ﺧﻮرد ﺳﺎﻻن در ﻓﻘﺮات ﺟﺰاﺋـﯽ از وﻇﯿﻔـﻪ ﻣـﺪﻋﯽ اﻟﻌﻤـﻮم‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮرد ﺳﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪﻋﯽ اﻟﻌﻤﻮم اﻃﻔﺎل ﻃﺒﻖ ﻻﯾﺤﻪ ﻋﻠﯿﺤﺪه ﮐﻪ از ﻃﺮف وزارت ﻋﺪﻟﯿﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﯽ‬
‫ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬اﺟﺮاات ﺗﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ و ﭘﻨﭽﻢ‪ :‬ﻣﺼﺎرف ﺧﻮرد ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ در اﺛﺮ ﺣﮑﻢ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈـﺎرت ﺷـﺨﺺ ﯾـﺎ ﻣﻮﺳـﺴﻪ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد از ﭘﺪر و ﻣﺎدر و ﯾﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺂ ﺑﺎ ﯾﺴﺘﯽ ﻧﻔﻘﻪ ﺧﻮرد ﺳﺎل را ﺑﺪﻫﺪ اﺧﺬ ﻣﯿﮕـﺮدد‪،‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻧﻔﻘﻪ دﻫﻨﺪه ﺗﻮان ﭘﺮداﺧﺖ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺧﯿﺮﯾﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ و ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻗﻀﺎت ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎ ل ﯾﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮف اﻧﻬﺎ ﻣﻮﻇﻒ ﻣﯿﮕﺮدﻧﺪ ﻻ اﻗﻞ ﻫـﺮ ﺳـﻪ‬
‫ﻣﺎه ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺷﺨﺼﺂ از داراﻟﺘﺎدﯾﺐ وﻏﯿﺮه ﺟﺎﻫﺎ ﯾﯽ ﮐﻪ ﺧﻮرد ﺳﺎﻻن ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﺗﻔﻮﯾﺾ ﮔﺮدﯾﺪه‪،‬‬

‫‪٤٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺑﺎزدﯾﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﻮر و ﻃﺮز ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ وﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺧﻼﻗﯽ اﻧﻬﺎ رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﻧﻤﻮده و ﻧﺘﯿﺠﻪ را ﺑـﻪ ﺳـﺘﺮه‬
‫ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ و ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻗﺮار ﺧﻮد را ﮐﻪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﻌﺎﻟﺠـﻪ‬
‫ﯾﺎ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺧﻮرد ﺳﺎل اﺳﺖ ﺻﺎدر ﻧﻤﻮده ﺑﺼﻮرت ﻣﺘﺪاوم ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ وﻫﺸﺘﻢ‪ :‬ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺣﯿﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻗﺮار ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﯾﺎ ﺗﺮﺑﯿـﺖ ﺧـﻮرد ﺳـﺎل ﺗـﺪاﺑﯿﺮ‬
‫ﻣﻘﺘﻀﯽ را ﺑﻪ ﺣﯿﺚ ﯾﮏ ﺗﺪﺑﯿﺮ ﻣﮑﻤﻠﻪ ﯾﺎ ﻣﺘﻤﻤﻪ اﺗﺨﺎذ ﮐﺮده ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ وﻧﻬﻢ‪ :‬ﻓﯿﺼﻠﻪ ﻫﺎي ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎل ﻧﻬﺎﯾﯽ و ﻗﻄﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯽ ام‪ :‬اﯾﻦ ﻣﻘﺮره ﺳﻪ روز ﺑﻌﺪ از ﻧﺸﺮ در ﻣﺠﻠﻪ ﻗﻀﺎ ﻧﺎﻓﺬ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻓﺮﺟﺎم ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰاﯾﯽ در ﻣﻮرد ﺗﺨﻠﻔﺎت اﻃﻔﺎل و ﻣﻘﺮره ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺟﺮاات‬
‫و ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺗﺎدﯾﺒﯽ ﺧﻮرد ﺳﺎﻻن ﮐﻪ اﮐﻨﻮن در ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺣﺮاﺳﺖ از ﺣﻘﻮق و ﻗـﺎﻧﻮن ﯾـﺎ دﺳـﺘﮕﺎﻫﺎي ﻗـﻀﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﺎﻓﺬ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮاد آن در ﻣﻄﺎﺑﻘـﺖ ﺑﺎاﻋﻼﻣﯿـﻪ ﻫـﺎ و ﮐﻨﻮاﻧـﺴﯿﻨﻬﺎي ﺟﻬـﺎﻧﯽ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺗﺪوﯾﻦ و ﻃﺮح رﯾﺰي و زﯾﺎدﺗﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ آن ﺑﺎ روﺣﯿﻪ ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺟﻮﯾﯽ و ﺑـﺎزﭘﺮوري اﻃﻔـﺎل ﻧﮕـﺎرش‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي اﺻﻼﺣﯽ اﻃﻔﺎل را ﻣﺪﻧﻈﺮ دارد‪ .‬اﻣﺎ ﺳﻮال در اﯾﻨﺠﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮره ﻫـﺎ ﮔـﺎه‬
‫ﮔﺎه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺳﯿﺎه روي ﮐﺎﻏﺬ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ودر ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﻗﻀﺎﯾﯽ ﮐﺸﻮر ﻣـﺎ از آن ﻋﻤـﻼ اﺳـﺘﻔﺎده ﺻـﻮرت‬
‫ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬اﻣﯿﺪ وارﯾﻢ ﮐﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮره ﻫﺎي ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺎ ﺑﺎ در ﻧﻈـﺮ داﺷـﺖ ﻣﻌﯿـﺎر ﻫـﺎي اﺳـﻼﻣﯽ و‬
‫ﻣﻘﺮرات و ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮﻧﻬﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻃﻮري ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدد ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ آن اﻃﻔﺎل ﺟﻨﮕﺰده وﻃﻦ ﻣﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از‬
‫ﺣﻘﻮق ﻃﺒﯿﻌﯽ و ذاﺗﯽ ﺷﺎن ﻣﻨﺘﻔﻊ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎن رﺋﺲ دوﻟﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ اﺳﻼﻣﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﻣﻮرد ﻃﺮز ﻧﮕﻬـﺪاري و ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬
‫اﻃﻔﺎل ﺗﺤﺖ ﺣﺠﺰ در ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﺻﺎدر و ﻣﺴﻮﻟﯿﻦ اﻣﻮر را در راه اﻋﺎده ﺣﻘـﻮق اﻃﻔـﺎل‬
‫ﺗﺤﺖ ﺣﺠﺰ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮده وﻧﻘﺶ اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ را در ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﻞ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫را در اﺧﯿﺮ ﮐﺘﺎب در ﺿﻤﯿﻤﻪ دوم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ -6‬ﻧﻘﺶ ﻗﺎﺿﯽ ﯾﺎ ﺣﺎرﻧﻮال در اﻋﺎده و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‪:‬‬

‫ﻗﻀﺎوت ﺷﻐﻞ ﻋﻈﯿﻢ و ﻣﻨﺼﺐ ﺟﻠﯿﻞ و در ﺟﺎﻣﻌﻪ داراي ﻣﻘﺎم ارزﺷﻤﻨﺪ وﺷﺎﻣﺨﯽ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﮐﺲ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﻣﺘﺼﺪي اﯾﻦ ﻣﻘﺎم ﺷﻮد‪ .‬از ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ)ج( اﯾﻦ ﻣﻨﺼﺐ ﻋﻈﯿﻢ را ﺑﻪ ﭘﯿﺎم اوران و اوﻟﯿﺎ ﺗﺨﺼﯿﺺ داده‬
‫ودر ﻗﺮان ﺷﺮﯾﻒ در ﺳﻮره‪ ،‬ص‪ ،‬آﯾﻪ ‪ 26‬ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪":‬اي داود ﻣﺎ ﺗﻮرا ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﺧﻮﯾﺶ در روي زﻣﯿﻦ ﻗـﺮار‬
‫دادﯾﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﺣﮑﻢ ﻧﻤﺎﯾﯽ؟"‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ و ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ اﯾﺸﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻣﺘﺼﺪي اﯾﻦ اﻣﺮ ﺷـﻮﻧﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ ﮐﺘـﺎب ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺳـﻨﺖ‬
‫ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ و داﻧﺶ ﻣﺴﻠﮑﯽ ﻗﻀﺎﯾﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ اﺷﻨﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪ ﻧﺎﺳﺦ و ﻣﻨﺴﻮخ‪ ،‬ﻋﺎم و ﺧـﺎص و ﻣﻄﻠـﻖ و ﻣﻘﯿـﺪ را‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ داده و ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻀﺎوت ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻮازﯾﻦ ﻗﻀﺎ و ﺣﻘﻮق و ﻣﻘﺮرات آن و از روي ﻋﺪل و اﻧﺼﺎف دﻋﻮا‬
‫‪٤٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻫﺎ و ﻗﻀﺎﯾﺎﯾﯽ ﻣﺮدم را رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﻧﻤﻮده و اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﯽ را ﮐﻪ ﺑﯿﻦ آﻧﺎن اﯾﺠﺎد ﮔﺮدﯾﺪه ﺣﻞ و ﻓـﺼﻞ ﻧﻤﺎﯾـﺪ در‬
‫ﺟﻼل و ﻋﻈﻤﺖ اﯾﻦ ﻣﻨﺼﺐ ﻫﻤﺎن ﺑﺲ ﮐﻪ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮاﺳﻼم ﺻﻠﯽ اﷲ ﻋﻠﯿﻪ وﺳﻠﻢ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺧﻮد ﻋﻬـﺪه‬
‫دار اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ و ﭘﺲ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﯾﻦ اﯾﻦ ﻣﻨﺼﺐ را اﻣﺮ و ﺗﻔﻮﯾﺾ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﯾﺎت و رواﯾﺎت زﯾﺎدي در اﻫﻤﯿﺖ ﺷﻐﻞ ﻗﻀﺎوت ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ آن ﻣﺸﻌﺮ ﺑﺮ ﭘﻨﺪ و اﻧﺪرز ﻫﺎﺋﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﺼﺪﯾﺎن اﯾﻦ ﻣﺴﻠﮏ داده ﺷﺪه و اﻧﺎن را ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻣﻮاﻇﺒﺖ در اﺟﺮاي ﻋﺪل و اﻧﺼﺎف اﻣﺮ ﮐﺮده و‬
‫از ﺗﺒﻌﯿﺖ ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ و ﺧﻮاﻫﺸﻬﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ و ﻋﺪول از ﺟﺎده ﺣﻖ و اﻧﺤﺮاف از راه ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻧﻬﯽ ﻓﺮﻣﻮده واز‬
‫ﻏﻀﺐ اﻣﻮال دﯾﮕﺮان ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻨﮑﻪ زﻣﺎﻣﺪاران اﯾﻦ رﺷﺘﻪ و ﻣﺴﻠﮏ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﯾﻨﮑﻪ داراي ﺷﺮاﯾﻂ ﺧـﺎص ﺟﻬـﺖ رﺳـﯿﺪن ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺴﻠﮏ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ اﺷﺨﺎص ﻣﺘﻘﯽ و ﭘﺮﻫﯿﺰﮔﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ)ج( را ﻧﺎﻇﺮ در اﻣﻮر داﻧﺴﺘﻪ و ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫ﺷﺎن ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻋﺪل و ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺘﺼﺪي اﯾﻦ اﻣﺮ ﺷﺪه و ﮐﺮﺳـﯽ ﻗـﻀﺎوت را اﺷـﻐﺎل‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻣﺪﯾﻢ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺣﺎرﻧﻮال و ﻗﺎﺿﯽ در ﺣﻞ و ﻓﺼﻞ دﻋﺎوي ﻣـﺮدم و ﺑﺮرﺳـﯽ ﺳـﺎﯾﺮ ﻣـﺸﮑﻼت‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ارزﻧﺪه و ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از رﺷﺘﻪ ﻫﺎي اﯾﻦ ﻣﺴﻠﮏ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻗﻀﺎت و ﺣﺎرﻧﻮاﻻﻧﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ در‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻢ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ اﻃﻔﺎل ﮐﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﺟﻬﺎن‪ ،‬در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎل‪ ،‬اﺗﺨﺎذ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ و ﺻﺪور ﺣﮑـﻢ ﺟﻬـﺖ ﺗﻌﯿـﯿﻦ‬
‫روﺷﻬﺎي اﺻﻼﺣﯽ‪ ،‬ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ وﺑﺎزﭘﺮوري ﯾﺎ درﻣﺎن در ﻣﻮرد اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ‪،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ و ﻫﺪاﯾﺖ آﻧﺎن ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺗﺨﻠﻒ ﺑﻪ ﻗﺎﺿﯽ‪ ،‬ﺣﺎرﻧﻮال و ﯾﺎ ﻣﻘﺎم ﺻﻼﺣﯿﺘﺪار ﺗﻔﻮﯾﺾ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺿﯽ ﯾﺎ ﺣـﺎرﻧﻮال اﻃﻔـﺎل‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻮﻓﯿﻖ در اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق اﻃﻔﺎل‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳـﯽ‪ ،‬ﺟـﺮم ﺷﻨﺎﺳـﯽ‪ ،‬رواﻧـﺸﻨﺎﺳﯽ‪،‬‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ ،‬وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدي و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر ﺧﻮد آﺷﻨﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻞ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬اوﺑﺎﯾـﺪ درﺟﺮﯾـﺎن‬
‫ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻋﺘﻤﺎد اﻃﻔﺎل راﺑﺨﻮد ﺟﻠﺐ ﮐﻨﺪ وﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮدي‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑـﺎﻧﯽ و ﻣﺤﺒـﺖ‪ ،‬ﺻـﺒﺮ و ﺣﻮﺻـﻠﻪ‪ ،‬ﻋﻠـﻞ ﻋـﺪم‬
‫اﻧﻄﺒﺎق اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬رﻓﺘﺎر وﮐﺮدار آﻧﺎﻧﺮا ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داده و ﭘﺲ از آﺷـﻨﺎﯾﯽ ﺑـﺎ ﻋﻠـﻞ ﺗﺨﻠـﻒ ﺑـﺮاي رﻓـﻊ‬
‫ﻣﺸﮑﻼت و اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺑﮑﺎر ﮔﯿﺮي روﺷﻬﺎ و ﺷﯿﻮه ﻫﺎي اﺻـﻼﺣﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ درﻣـﻮرد‬
‫آﻧﺎن ﺣﮑﻢ ﺻﺎدر و ﻗﻀﺎوت ﮐﻨﺪ ﺑﺮاي اﯾﻔﺎي اﯾﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ ﻗﺎﺿﯽ ﯾـﺎ ﺧـﺎرﻧﻮال اﻃﻔـﺎل ﺑﺎﯾـﺪ از ﻫـﺮ ﺣﯿـﺚ‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ اﺣﺮاز ﻣﻘﺎم ﻣﺬﮐﻮر را دارا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ و رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اﯾﻦ اﻫـﺪاف در‬
‫اﮐﺜﺮ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺧﺎص اﻃﻔﺎل‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻗﺎﺿﯽ ﯾﺎ ﺣﺎرﻧﻮال ﮐﻪ ﻣﺠﻬﺰ ﺑـﻪ داﻧـﺴﺘﻨﯽ ﻫـﺎ در ﺑـﺎره ﺣﻘـﻮق و‬
‫اﻋﻼﻣﯿﻪ ﻫﺎي ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺸﺒﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻗﺎﺿـﯽ ﯾـﺎ ﺧـﺎرﻧﻮال‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻢ اﻃﻔﺎل اﻓﺰون ﺑﺮ داﻧﺶ ﻣﺴﻠﮑﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﺎره ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺣﻘـﻮﻗﯽ اﻃﻔـﺎل از ﻧﮕـﺎه دﯾـﻦ ﻣﺒـﯿﻦ اﺳـﻼم و‬
‫اﻋﻼﻣﯿﻪ ﻫﺎ و ﻣﯿﺜﺎق ﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت و آﮔﺎﻫﯽ ﮐﺎﻓﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻣﻮاد ‪ 6-1‬ﺗﺎ ‪ 6-3‬ﻣﻘﺮرات ﺑﯿﺠﯿﻨﮓ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺿﻊ ﺧـﺎص اﻃﻔـﺎل و اﺟـﺮاي روﺷـﻬﺎي اﺻـﻼﺣﯽ و‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬ﻗﺎﺿﯽ ﯾﺎ ﺣﺎرﻧﻮال ﻣﺘﺨﺼﺺ اﻃﻔﺎل در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺧﺼﻮﺻﺄ ﺗﻌﻘﯿﺐ‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ ،‬ﻣﺤﮑﻤﻪ و اﺟـﺮاي‬

‫‪٥٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫روﺷﻬﺎ و ﯾﺎ ﻣﺠﺎزات ﺑﺎﯾﺪ ﺻﻼﺣﯿﺖ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﯿﻢ و ﺻﺪور اﺣﮑﺎم ﻣﻘﺘﻀﯽ را داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﺗـﺎ ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ‬
‫ﻣﺤﻔﻮظ و در اﺟﺮاي ﻣﺠﺎزات ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺷﺨﺼﯿﺖ آﻧﺎن اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﺑﺘﮑﺎر دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺷـﺮﮐﺖ‬
‫ﻗﻀﺎت و ﯾﺎ ﺧﺎرﻧﻮاﻻن ﻏﯿﺮ ﺣﺮﻓﻮي در ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻗﺘـﯽ ﻗـﺮار اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫـﺪف از ﺗﺎﺳـﯿﺲ و ﺗـﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل‪ ،‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻋﻠﺖ ﺗﺨﻠﻒ و ﺻﺪور ﺗﺼﺎﻣﯿﻢ در ﺟﻬﺖ اﺻﻼح‪ ،‬ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ و درﻣﺎن آﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺤﮑﻤﻪ از ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ اﻣﻮر ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و رواﻧﯽ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﮑﺘﺐ دﻓﺎع اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻮﯾﻦ ﺑﻪ ﺳﻮﯾﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ در ﺗـﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ در اﻣﻮر ﻣﺤﮑﻤﻪ و اﺗﺨﺎذ ﺗـﺼﺎﻣﯿﻢ ﺷـﺮﮐﺖ داده ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾـﻦ اﻣـﺮ در‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺗﺨﻠﻒ اﻃﻔﺎل از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫رأي و ﻧﻈﺮ ﻣﺸﺎورﯾﻦ ﮐﻪ در واﻗﻊ ﯾﮏ ﻧﻮع ﻫﯿﺎت ﻣﻨﺼﻔﻪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺄ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺸﻮرﺗﯽ داﺷﺘﻪ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺂ ﺧﻮد‬
‫ﻗﺎﺿﯽ‪ ،‬ﺣﺎرﻧﻮال ﯾﺎ رﺋﯿﺲ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻬﺎﯾﯽ را ﺻﺎدر ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾـﺪ‪ .‬ﻗﺎﺿـﯽ ﯾـﺎ ﺣـﺎرﻧﻮال اﻃﻔـﺎل در‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ دوﺳﯿﻪ آزاد اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻻزم اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻗﺎﺿﯽ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﯿﺘﻮاﻧـﺪ‬
‫از وﺟﻮد ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ رﺷﺘﻪ ﻫﺎي دﯾﮕﺮ و از آﻧﺠﻤﻠﻪ داﮐﺘﺮ‪ ،‬داﮐﺘـﺮ رواﻧـﯽ‪ ،‬رواﻧـﺸﻨﺎس و ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺷـﻨﺎس ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮده و ﻧﻈﺮ آﻧﺎﻧﺮا ﺟﻬﺖ اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﯿﻢ در ﺧﺼﻮص ﻣﺘﻬﻢ ﺧﺮدﺳﺎل ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ‬
‫آن‪ ،‬در اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺣﺎرﻧﻮال ﯾﺎ ﻗﺎﺿﯽ اﻃﻔﺎل از ﺑﯿﻦ ﻣﺘﺨﺼﺼﯿﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﺣﮑﺎم اﻧﺘﺼﺎب آﻧﺎن ﻣﺪت‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺻﺎدر ﻣﯿﺸﻮد ﺗﺎ ﺣﺎرﻧﻮاﻻن و ﻗﻀﺎت ﻣﺬﮐﻮر در ﺟﺮﯾﺎن ﺧﺪﻣﺖ ﺑﺎاوﺿﺎع اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ ﻣﺤﻠـﯽ‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎت و ﮐﺎﻧﻮﻧﻬﺎي اﺻﻼح‪،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ و درﻣﺎن وﺣﻮزه ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ﺧﻮد ﮐﺎﻣﻼ آﺷﻨﺎ ﺷـﻮﻧﺪ و ﺑـﺎ اﮔـﺎﻫﯽ از رﺷـﺪ‬
‫ﺟﺴﻤﯽ و ﺗﺤﻮﻻت رواﻧﯽ و ﺳﻠﻮﮐﯽ اﻃﻔﺎل ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺧﻮد در اﯾﻨـﺪه ﺑﺘﻮاﻧﻨـﺪ اﻃﻔـﺎل را ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ آﻣﺎده ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻫﻢ آﻫﻨﮓ ﮐﺮدن روش ﻗﻀﺎت اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ و ﻫﻤﮑﺎري ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻗﻀﺎت اﻃﻔـﺎل ﮐـﻪ در ﺳـﺎل‬
‫‪ 1970‬در ﺷﻬﺮ ژﻧﻮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪ ﻟﺰوم ﺗﺨﺼﺺ ﻗﺎﺿﯽ اﻃﻔﺎل را ﺗﺎﯾﯿﺪ و ﺗﺪرﯾﺲ ﻣﻀﻤﻮن ﺟﺮاﯾﻢ اﻃﻔـﺎل را‬
‫در ﭘﻮﻫﻨﺤﯽ ﺣﻘﻮق ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﺟﻼﺳﯿﻪ ‪ 1974‬ﮐﻪ در اﮐﺴﻔﻮرد ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺷـﻌﺒﻪ دوم ﻣﺠﻤـﻊ ﺑـﯿﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﻪ ﻗﻀﺎت اﻃﻔﺎل ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ‪:‬‬
‫اوﻵ‪ -‬ﺑﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻀﺎت و ﺣﺎرﻧﻮاﻻن ﺑﺤﯿﺚ ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﻣﻬﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪،‬ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﺧﺎص ﺑﺪﺳﺖ ﺑﯿﺎورﻧﺪ و ﭘﺲ‬
‫از ﮔﺬراﻧﺪن دوره ﺗﺤﺼﯿﻞ ﺧﻮد ﻣﺪﺗﯽ در ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻃﻔﺎل اﻣﻮزش ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﯿﺂ‪ -‬وﻇﯿﻔﻪ ﻗﺎﺿﯽ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮع ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ را ﮐﻪ اﺟﺮاي آن ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮐـﺎﻧﻮن اﺻـﻼح ﺗﺮﺑﯿـﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ ,‬ﻣﻌﯿﻦ ﮐﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم اﻧﺮا ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺂ‪ -‬در ﺻﻮرت آزادي ﻣﻘﯿﺪ و ﻣﺸﺮوط ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﻗﺎﺿﯽ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﮑﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﺣـﻖ‬
‫وﻻﯾﺖ اوﻟﯿﺎي ﻃﻔﻞ و رواﺑﻂ ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺧﺎﻧﻮاده او را ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﻬﺪارد‪.‬‬

‫‪٥١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫راﺑﻌﺂ‪ -‬ﺣﺘﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ دﺧﺎﻟﺖ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﺤﺪودﺑﻪ آزادي ﻣﺤﺪود و ﯾﺎ ﻗﯿﻤﻮﻣﯿﺖ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫ﺗﺼﺎﻣﯿﻤﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﺿﯽ اﻃﻔﺎل ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮﭘﺎﯾﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻃﺒﯽ‪ ،‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻌﯿـﯿﻦ‬
‫ﻧﻮع ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻃﻔﻞ ﺿﺮورت اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺰوم ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺗﺨﺎذ روﺷـﻬﺎي اﺻـﻼﺣﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ و درﻣـﺎﻧﯽ ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ اﻧﮕﯿـﺰه‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺑﺮﯾﺎﺳﺖ ﻗﺎﺿﯽ و ﺣﺎرﻧﻮال ﻣﺘﺨﺼﺺ اﻃﻔﺎل ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﻗﺎﺿﯽ و ﺣﺎرﻧﻮال اﻃﻔﺎل ﮐﻪ در ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔﺎل و ﺟﺮﯾﺎن ﻣﺤﮑﻤﻪ وﻇـﺎﯾﻒ ﻋﻤـﺪه را ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪه‬
‫دارد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻄﺒﯿﻖ روﺷﻬﺎي اﺻﻼﺣﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ و درﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎدر ﻧﻈﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺷﺨـﺼﯿﺖ ﻃﻔـﻞ ﻣﻮﻇـﻒ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺿﯽ و ﺣﺎرﻧﻮال ﺑﺎﯾـﺪ ﻧﺨـﺴﺖ ﺷﺨـﺼﯿﺖ ﻃﻔـﻞ را ﺗـﺸﺨﯿﺺ و ﺑـﻪ ﻫﻤﮑـﺎري ﻣﺘﺨﺼـﺼﯿﻦ و از آﻧﺠﻤﻠـﻪ‬
‫ﻣﺪدﮐﺎران اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬داﮐﺘﺮ رواﻧﯽ‪ ،‬رواﻧﺸﻨﺎس‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎس و داﮐﺘﺮ ﻃﺐ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣـﻮﺛﺮ در ارﺗﮑـﺎب ﺟـﺮم را‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ و ﺷﺨﺼﯿﺖ واﻗﻌﯽ ﻃﻔﻞ را ﺑﺎ ﻋﻮارض اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ روﺷﻬﺎي اﺻﻼﺣﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ‬
‫و ﯾﺎ درﻣﺎﻧﯽ را ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣـﺮ ﺧﻄﯿـﺮ‪ ،‬ﻗﺎﺿـﯽ اﻃﻔـﺎل ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﻪ ﻧﻮﺑـﻪ ﺧـﻮد ﺗﻤـﺎم‬
‫ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﯿﺜﺎق ﻫﺎ و ﻓﯿﺼﻠﻪ ﻫﺎ ي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را ﻋﻤﯿﻘﺂ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑـﺎ ﻋﻠـﻮم اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ‪،‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﺮم ﺷﻨﺎﺳﯽ آﺷﻨﺎﯾﯽ داﺷﺘﻪ و از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﺼﺮ و زﻣﺎن ﻃﻔﻞ ﻣﻄﻠﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺿﯽ ﯾﺎ ﺣﺎرﻧﻮال اﻃﻔﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﻣﺘﺎﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎري و ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻓﻊ ﻣـﺸﮑﻼت ﺧـﺎﻧﻮاده ﮔـﯽ و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻃﻔﻞ اﻗﺪام و اﻋﺘﻤﺎد و اﻃﻤﯿﻨﺎن او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺷﺨﺺ ﻫﺎدي‪ ،‬ﺣـﺎﻣﯽ‪ ،‬دﻟـﺴﻮز‪ ،‬ﺧﯿـﺮ ﺧـﻮاه و‬
‫ﻧﯿﮏ اﻧﺪﯾﺶ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ و آﻧﺎﻧﺮا ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ وﻫﺪاﯾﺖ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺮﺟﺎم ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ ﻓﺮﺳﺎﯾﻨﺪه ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ ﺑـﯿﺶ از دوﻧـﯿﻢ دﻫـﻪ در ﮐـﺸﻮر ﻋﺰﯾـﺰ ﻣـﺎ‬
‫ﻋﻮاﻗﺐ ﻧﺎ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ را ﺑﺮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ ﺑﺒﺎر اورده وﯾﮑﯽ از درد ﻧـﺎﮐﺘﺮﯾﻦ ﻣﻈـﺎﻫﺮ ان اﻓـﺰاﯾﺶ ﺗﻌـﺪاد ﮐﻮدﮐـﺎن‬
‫ﺟﻨﮕﺰده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰارﻫﺎ ﮐﻮدك ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﻌﯿﻮب و ﯾﺎ از ﭘﺪر و ﻣﺎدر و وﻟﯽ ﻣﺸﻔﻖ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪه اﻧـﺪ‪،‬‬
‫در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺸﻮر در ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﯿﻠﯽ دﺷﻮار ورﻗﺖ اﻧﮕﯿﺰ ﺑﺴﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﮐﻪ ﻋﺪه از اﻧﺎن ﻧـﺎ ﺧـﻮدا‬
‫ﮔﺎه ﺑﺴﻮي اﻧﻮاع اﻧﺤﺮاﻓﺎت و ارﺗﮑﺎب ﺗﺨﻠﻔﺎت ﺳﻮق ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪.‬ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﮔﺮاف اﻧﺤﺮاﻓـﺎت و‬
‫ﺗﺨﻠﻔﺎت اﻃﻔﺎل را ﺑﺎﻻ ﺑﺮده وارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺣﺮاﺳﺖ ﺣﻘﻮق و ﺳﺎﯾﺮﻣﻮﺳﺴﺎت ﮐﺸﻮر را در ﺑﺮاﺑـﺮ ﻣـﺸﮑﻼت ﺟـﺪي‬
‫ﻗﺮارداده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻮﻟﯿﻦ ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺣﺮاﺳﺖ ﺣﻘﻮق ﺧﺎﺻﺘﺎ ﻗﻀﺎت و ﺣﺎرﻧﻮاﻻﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺗﺎدﯾﺒﯽ اﻃﻔﺎل وﻇﺎﯾﻒ ﺧﻄﯿﺮ را‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯿﺘﻮان ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﺴﻞ ﺑﺎﻟﻨﺪه ﮐﺸﻮر را ﺣﻞ و اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ و‬
‫ﻣﻨﺤﺮف را ﻃﻮري ﺗﺎدﯾﺐ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﮐﻪ اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت ﻧﮑﻨﻨﺪ وﺷﺨﺼﯿﺖ ﺷﺎن دﺳﺘﺨﻮش اﺻﻼح ﻧـﺎ ﭘـﺬﯾﺮي‬
‫ﻧﮕﺮدد‪.‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ ﻗﻀﺎت و ﺣﺎرﻧﻮاﻻﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺤـﺎﮐﻢ اﻃﻔـﺎل ﮐـﺎر وﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨـﺪ ﻣـﺴﻮﻟﯿﺘﻬﺎي‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ را ﺑﺪوش دارﻧﺪ اﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺻﻞ ﻣﻬﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﻣﻮر ﺗﺤﻘﯿﻘـﯽ و ﻣﺤﺎﮐﻤـﺎﺗﯽ ﺧﻮردﺳـﺎﻻن‬
‫ﻃﻮري ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﮐﻪ ﻋﺎري از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺗﻬﺪﯾﺪ و ﺗﺤﻘﯿﺮ ﺑﻮده و اﯾـﻦ ﭘﺮوﺳـﻪ را ﻓﻘـﻂ و ﻓﻘـﻂ ﺑـﺮاي‬
‫اﺻﻼح و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺧﻮد ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺒﺎره دﯾﮕﺮ ﺧﻮردﺳﺎﻻن در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺤﮑﻤـﻪ و ﺑﻌـﺪ از ان‬
‫‪٥٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻋﻤﺎل اﻧﻬﺎ ﺧﻼف اﻗﺘﻀﺎي اﺧﻼق ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑـﻮده و ﺑـﺎ اداﻣـﻪ آن ﻧﻤـﯽ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﻣـﺼﺪر‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻀﺎت و ﺣﺎرﻧﻮاﻻﻧﯽ ﮐﻪ دوﺳﯿﻪ ﻫﺎ ي اﻃﻔﺎل را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرددﻟﺴﻮزاﻧﻪ و در ﻓﻀﺎي اﻣﯿﺨﺘـﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ و ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎدرﺳﺘﯽ اﻋﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم داده اﻧﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﮔﺮداﻧﻨﺪ و اﺣﮑﺎم و ﻓﯿﺼﻠﻪ ﻫـﺎي‬
‫ﺧﻮدرا ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﻫﺪاف اﺻﻼﺣﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ در ﻣﻮرد اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺻﺎدر ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ واري ﮐﻪ ﻗﻀﺎت وﺣﺎرﻧﻮاﻻن ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺎ ﮐﻪ در ﻣﺤﺎﮐﻢ اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ اﻃﻔﺎل وﻇﯿﻔﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮﻧﻬﺎ و ﻣﯿﺜﺎﻗﻬﺎ وﻓﯿﺼﻠﻪ ﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را ﻋﻤﯿﻘﺂ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و در اﺟﺮاآت ﺑﻌـﺪي ﺧـﻮﯾﺶ از آن‬
‫ﻋﻤﻶ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮده و و ﻇﺎﯾﻒ و ﻣﺴﻮﻟﯿﺘﻬﺎي ﺧﻮدرا در ﻗﺒﺎل اﻋﺎده و ﺣﻤﺎﯾﻪ از ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫‪٥٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‬

‫ﻧﻘﺶ ارﮔﺎن ﻫﺎي اﻣﯿﻨﺘﯽ درﺗﺎﻣﯿﻦ و اﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫اﻣﺮوز‪ ،‬در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻫﺰاره ﺳﻮم ﻣﯿﻼدي‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ و ﻧﺎﻇﺮ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﭘﯿﮕﯿﺮ ﺣﻘﻮق داﻧﺎن اﻧﺪﯾـﺸﻤﻨﺪان و ﻣـﺼﻠﺤﺎن‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮاي ﻧﻬﺎدﯾﻨﻪ ﮐﺮدن ﻓﺮﻫﻨﮓ و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻫﺴﺘﯿﻢ اﯾﻦ ﮐﻮﺷﺸﻬﺎ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﯿﺶ از ﻧـﯿﻢ‬
‫ﻗﺮن و ﯾﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ از ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﯽ و ﻧﻈﺎم ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬در زﻧـﺪه‬
‫ﮔﯽ روزاﻧﻪ ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ژرف ﺑﺠﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳﺎﺳﯽ و ﻋﺎدي ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن‬
‫از اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻟﻬﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و اﻣﺮوز ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﯿﺰ در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﺪوﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﻫﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻦ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺪاﻧﺎن ﯾﺎ ﻣﺘﺼﺪﯾﺎن اﻣﻮر ﮐﺸﻮر ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ وﺿﻊ اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ‪ ،‬اﺻﻮل اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در‬
‫ﻣﺤﺘﻮي ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺧﺎﺻﺘﺂ اﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻗﺮار دادﻧﺪ ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار داده و از ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ ﻣﻐﺎﯾﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ اﺟﺘﻨﺎب ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺣﯿﺚ ﻋﻀﻮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ و اﻣﻀﺎء ﮐﻨﻨﺪه اﻋﻼﻣﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ و ﻣﯿﺜﺎﻗﻬـﺎي ﺑـﯿﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ و از اﻧﺠﻤﻠﻪ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺂ ﻫﻤـﻪ ارﮔﺎﻧﻬـﺎي دوﻟﺘـﯽ و‬
‫ﺧﺼﻮﺻﺂ ارﮔﺎن اﻣﯿﻨﺘﯽ ﮐﺸﻮر ﻣﮑﻠﻒ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭘﯿﺮوي از اﯾﻦ ﻣﯿﺜﺎﻗﻬﺎ و ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻫﺎ راه ﻋﻤـﻞ را در ﭘـﯿﺶ‬
‫ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻣﻮﻇﻔﯿﻦ ﮐﻠﯿﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻣﺮﺑﻮط را ﺑﺨﺼﻮص ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺿﻤﻦ ﺗﻄﺒﯿﻖ و رﻋﺎﯾﺖ ﺣﺎ ﮐﻤﯿﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎ ﺧـﻮرد‬
‫ﺳﺎﻻن ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺑﺮﺧﻮرد ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﻧﻤﻮده ﺑﺎ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺟﻬﺎت ﻣﻨﻔﯽ و ﺗﺸﺮﯾﺢ اﺿﺮار ﺷﺨﺼﯽ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﻋﻤـﻞ‬
‫ارﺗﮑﺎﺑﯽ ﺷﺎن ﺻﻔﺎت رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﻣﺮﺑﻮط را در ﺗﻨﻮﯾﺮ ﻃﻔﻞ ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ آﻣﻮزﺷﮕﺎه و ﻣﺪرﺳـﻪ ﯾـﺎ ﻣﻌﻠـﻢ و‬
‫ﻣﺮﺑﯽ ﺗﻤﺜﯿﻞ ﻧﻤﻮده و ﺧﻮد ﺑﺤﯿﺚ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻣﻮﻓﻖ و ﻣﻬﺮﺑﺎن در ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔـﺎل ﻣﺘﺨﻠـﻒ ﺳـﻬﻢ ﻓﻌـﺎل‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و در ﺣﯿﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﻃﻔﺎل از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺸﺪد و ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﺪﻧﯽ ﻃﻔﻞ ﺧﻮد داري ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﻬﺪات ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺎده)‪ (2‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ از ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬـﺪ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺗﻘﺎﺿﺎﻣﯿﮑﻨﺪ ﮐﻪ در ﻫﻤﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮرات ﮐﺸﻮر ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﺗﺒﻌـﯿﺾ‬

‫‪٥٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫از ﻧﻈﺮ ﻧﮋاد‪ ،‬رﻧﮓ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬رﯾﺸﻪ ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﺗﻮﻟﺪ و دﯾﮕﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﺧﻮد ﻃﻔﻞ ﯾﺎ واﻟـﺪﯾﻦ ﯾـﺎ‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ او‪ ،‬ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺸﻤﺎرﻧﺪ و اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم را در ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﯿﻦ و ﺣﻤﺎﯾﺖ اﻃﻔﺎل در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻋﻤـﺎل‬
‫ﺗﺒﻌﯿﺾ ﯾﺎ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯿﺮﺳﺪ ﻣﻮﺿﻮع" ﺟﺮاﯾﻢ اﻃﻔﺎل" ﻃﺮز ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ و ﺑﺮرﺳـﯽ اﯾﻨﭽﻨـﯿﻦ ﻗـﻀﺎ ﯾـﺎ در‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺟﺮاات ﺟﺰاﺋﯽ اﻋﻢ از ﮐﺸﻒ‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ دوﻟﺘﻬﺎ ﻗـﺮار داﺷـﺘﻪ وﺳـﻌﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽ اﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎي ﻣﻮﺛﺮ در ﻣﻮرد ﺑﺎز داﺷﺖ اﻃﻔﺎل از ارﺗﮑﺎب ﺟﺮم و اﺣﯿﺎﻧﺂ در ﺻـﻮرﺗﯿﮑﻪ‬
‫ﺟﺮﻣﯽ را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﻮﻧﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﭘﻮﻟﯿﺲ و ﺗﺤﺖ ﺣﺠﺰ ﻗﺮار دادن اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻣﮑﻠﻔﯿـﺖ ﻫـﺎ و‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺨﺼﻮص را وﺿﻊ و ﺗﻌﻤﯿﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻔﺎوت ﻫﺎي ﮐﻪ در اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻗﻀﺎﯾﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗـﻀﺎﯾﺎي‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺠﺮﻣﯿﻦ ﺑﺰرﮔﺴﺎل از ﻟﺤﺎظ رﺳﯿﺪه ﮔﯽ و ﻫﺪف ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺠﻮﯾﺰ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﺟﺰاﺋﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻈـﺎم‬
‫ﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺟﻬﺎن را ﺑﺮان داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﯿﻮه ﺗﻌﻘﯿـﺐ‪ ،‬ﮐـﺸﻒ و درﻣﺠﻤـﻮع ﻣﺤـﺎﮐﻢ اﻃﻔـﺎل را ﺟـﺪا از‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﺗﺎﺳﯿﺲ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ﻫﺮ ارﮔﺎن را ﮐﻪ ﺑﺎ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ رو ﺑﺮو ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ ﺑﻪ اﯾـﻦ اﻣـﺮ ﻣﺘﻮﺟـﻪ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ د ر ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل ﻓﮑﺮ ﺑﮑﻨﻨﺪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺟﻬﺖ اﺻﻼح و ﺑـﺎز‬
‫ﭘﺮوري آﻧﺎن از ﻣﺮاﺟﻊ و ﻣﺮاﮐﺰ ﺧﺎص ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫اﮐﻨﻮن در ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﻨﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف زﯾﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺟﻨﺎﺋﯽ‪ ،‬ﻟﻮح ﺿـﻤﯿﺮ ﻃﻔـﻞ را ﭼـﻮن آﺋﯿﻨـﻪ‬
‫ﭘﺎك و ﺷﻔﺎف ﻣﯿﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﺶ ﻧﯿﮏ و ﺑﺪ را در ﺧﻮد ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺘﺎﺳﯽ از اﯾﻦ اﻣﺮ ارﮔﺎﻧﻬﺎي اﻣﯿﻨﺘﯽ ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ﻣﻮارد دﯾﮕﺮ زﻧﺪه ﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﺘﺨﻠﻒ و ﮐﻠﯿﻪ‬
‫ﻣﻘﺘﻀﯿﺎت اﻣﺮ را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﮐﺎﻣﻶ از ﻣﺌﺴﻮﻟﯿﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻣﯿﻨﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﺘﺎﯾﺞ اﻋﻤﺎل ﻃﻔﻞ ﻣﺘﺨﻠﻒ آﮔـﺎﻫﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺸﻒ‪ ،‬ﺗﻌﻘﯿﺐ و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﺤﮑﻤﻪ اﻃﻔـﺎل ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ ﺑـﺰرگ‬
‫ﺳﺎﻻن ﻓﺮق ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻧﺤﻮه ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺧﻮرد ﺳﺎﻻن و ﺑﺰرگ ﺳـﺎﻻن از ﻫـﻢ ﻓـﺮق داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﻇﻔﯿﻦ ﮐﺸﻒ و ﺗﻌﻘﯿﺐ ﺑﺎﯾﺪ راﭘﻮر زﻧﺪه ﮔﯿﻨﺎﻣﻪ ﻃﻔﻞ را ﻣﻔﺼﻼٌ ﺗﺮﺗﯿﺐ و ﺑﻪ ﺣﺎرﻧﻮاﻟﯽ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ و در اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺸﻮره ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻃﻔـﻞ را از ﻧﻈـﺮ ذﻫﻨـﯽ رواﻧـﯽ‪ ،‬ﻋـﺎﻃﻔﯽ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﻌﺪ از ﻋﻠﻢ آوري دﻗﯿﻖ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﻣﺮاﺗﺐ را ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮕﺎه ﺳﺎرﻧﻮاﻟﯽ ﺗﻘﺪﯾﻢ دارﻧﺪ ﻧﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ دﻋﻮي ﺟﻨﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎٌ ﻋﻠﯿﻪ ﺑﺰرگ ﺳﺎﻻن اﻗﺎﻣﻪ ﻣﯿﮕﺮدد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﻌﺪ از اﺳـﺘﻤﺎع ﮔﺰارﺷـﻨﺎﻣﻪ‬
‫زﻧﺪه ﮔﯽ ﻃﻔﻞ‪ ،‬را ﺟﻊ ﺑﻪ اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﯿﻪ ﻋﻼج اﻧﺤﺮاف ﻃﻔﻞ ﮐﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت و ﻣﺸﺨـﺼﺎت زﻧـﺪه‬
‫ﮔﯽ او ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯿﮕﯿﺮد و وﻗﺘﺂ ﻓﻮﻗﺘﺂ از ﻗﺮار ﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻧﻈﺎرت ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ آورد‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﮐﺘﺎب ﺻﺮﻓﺂ رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را از ﻧﻈﺮ ارﮔﺎﻧﻬـﺎي اﻣﯿﻨﺘـﯽ ﺑﺨـﺼﻮص‬
‫ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﮕﯿﺮﯾﻢ و ﻣﯿﺨﻮاﻫﯿﻢ در ﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ د رﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻧﻘﺾ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬
‫و ﭘﯿﺸﺒﺮد اﻫﺪاف آن ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ارﮔﺎﻧﻬﺎي اﻣﯿﻨﺘﯽ ﭼﻪ ﮔﺎﻣﻬﺎي ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﭼﻪ ﺗﻀﻤﯿﻦ‬
‫ﻫﺎي را اراﺋﻪ ﻣﯿﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٥٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ اﺻﻞ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ در ﺑﺎره ﭘﻮﻟﯿﺲ و وﻇﺎﯾﻒ آن ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اراﺋﻪ و‬
‫ﺳﭙﺲ رﻋﺎﯾﺖ ﻣﻮاد ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را در ارﮔﺎﻧﻬﺎ اﻣﯿﻨﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﭘﻮﻟﯿﺲ و وﻇﺎﯾﻒ آن‪:‬‬

‫از ﻧﻈﺮ ﻋﺮﻓﯽ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻣﺘﺮادف ﻧﻈﻢ وﻗﺎﻧﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺪا اﯾﺠﺎد ﺳﺎزﻣﺎن ﭘﻮﻟﯿﺲ را ﺑﺎﯾﺪ از زﻣﺎﻧﯽ ﺟـﺴﺘﺠﻮ ﮐـﺮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﺸﺮ وارد ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﻬﺮ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﺷﺪه و ﺣﻔﻆ ﻧﻈﻢ اﻫﻤﯿﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده اﺳﺖ در زﻣﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﺬﺷـﺘﻪ از ﻫﻤـﺎن‬
‫اﻏﺎز زﻧﺪه ﮔﯽ ﺑﺸﺮ ﺗﻤﺎم اﻗﺘﺪار ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻧﻈﺎﻣﯽ و ﻗﻀﺎﯾﯽ در دﺳﺖ ﯾﮑﻨﻔﺮ ﺑﻨﺎم رﺋﺲ ﺧﺎﻧﻮاده اداره ﻣﯽ ﺷﺪ و‬
‫ﭘﺲ از ان ﮐﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﺪ و ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ واﮔﺬار و ﺗﻔـﻮﯾﺾ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ از ﺟﻤﻠﻪ آن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﯾﻮﻧﺎن و روم ا ز ﻗﺪﯾﻢ اﻻﯾﺎم داراي ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﺮ داراي ﻗﺪﯾﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﭘﻮﻟﯿﺲ دﻧﯿﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫)ﻣﻨﺲ( ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻓﺮاﻋﻨﻪ آن ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺪﺗﻬﺎ ﻗﺒﻞ از ارﺳﻄﻮﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪":‬ﭘﻮﻟﯿﺲ اوﻟﯿﻦ وﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﻫـﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﯾﮏ ﻣﻠﺖ اﺳﺖ") ‪ .(42‬ﻃﺒﻖ اﺳﻨﺎد رﺳﻤﯽ دوﻟﺖ ﻣﺼﺮ ﮐﻪ در ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧـﻪ ﭘـﻮﻟﯿﺲ ﺟﻨـﺎﯾﯽ ﺑـﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠـﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻋﻨﻪ ﻣﺼﺮي اوﻟﯿﻦ ﺳﻼﻃﯿﻦ دﻧﯿﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻣﻨﯿﺖ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري و ﻧﮕﺎﻫﺒـﺎﻧﯽ اﻣـﻮال‬
‫ﺧﻮد ﭘﻮﻟﯿﺲ را ﺑﻮﺟﻮد آوردﻧﺪ‪ .‬و ﺳﭙﺲ ﻗﻠﻤﺮو اﺧﺘﯿﺎرات آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺟﺎن وﻣﺎل ﻣﺮدم ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎدآوري اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺸﺨﺺ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و از ﺟﻬﺎت ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮن وﻇﺎﯾﻒ آن‬
‫را ﺗﻌﯿﯿﻦ و ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﻤﻮده ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻄﻮر ﻣﻔﺼﻞ در ﺑﺎره ان ﺗﺸﺮﯾﺤﺎت و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اراﺋﻪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ اﮐﺜﺮ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﮔﺎن ﮐﻠﻤﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﻔﻬﻮم ذﯾﻞ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫اول ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺮرات ﺷﻬﺮي‪ ،‬دوم ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻧﻈﺎرت در اﺟﺮاي ﻣﻘﺮرات ﺷﻬﺮي و ﺳﻮم‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺎﻣﻮر و ﻣﻮﻇﻒ ﺑﻪ اﺟﺮاي ﻣﻘﺮرات ﻣﺬﮐﻮر‪.‬‬
‫اﻣﺮوز دﺳﺘﮕﺎه ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪه رواﺑﻂ ﻓﺮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﮐﻪ رﻓﺘﺎر ﻫﯿﭽﮑﺲ ﻣﺨﺘـﻞ‬
‫آراﻣﺶ دﯾﮕﺮان ﻧﺸﻮد و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ وﺟﻪ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮان ﻧﻘﺶ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺮﻣﯿﻢ ﻧﯿـﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ وﻇﯿﻔﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺟﺮم و ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﺣﻀﻮر در ﻣﺤﻞ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه او ﻧﯿﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﮐﻠﻤﺎت‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي‪ ،‬ﺣﻀﻮر‪،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ و اداره ﻧﻤﻮدن ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ﭘﻮﻟﯿﺲ اﺳﺖ‬
‫ﭘﺮوﻓﯿﺴﻮر اﺳﺘﻔﺎﻧﯽ و ﭘﺮوﻓﯿﺴﻮر ﻟﻮاﺳﻮر)‪ (levasseur‬ﻧﯿﺰ ﺑﺮاي ﮐﻠﻤﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺳﻪ ﻣﻔﻬﻮم را ذﮐﺮ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم اول ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻘﺮراﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ وﺿﻊ و ﺑﺮ اﻓـﺮاد ﺗﺤﻤﯿـﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم دوم ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺷﺎﻣﻞ وﺿﻊ و اﺟﺮاي ﻣﻘﺮراﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺪﻓﺶ ﺗﺎﻣﯿﻦ آﺳـﺎﯾﺶ‪ ،‬اﻣﻨﯿـﺖ و ﺣﻔـﻆ ﺻـﻠﺢ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻮم ﻫﻤﺎن ﭼﯿﺰ ﯾﺴﺖ ﮐﻪ در زﻣﺎن ﺟﺎري ﺑﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد و ﻣﺮاد از آن ﮔﺮوﻫـﯽ از ﮐﺎرﮐﻨـﺎن‬
‫دوﻟﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺮرات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آراﻣﺶ‪ ،‬اﻣﻨﯿﺖ‪،‬ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺣﻔﻆ ﺻﻠﺢ ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﮐﻪ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻘﺎﻣـﺎت‬
‫ﺻﻼﺣﯿﺘﺪار اﺗﺨﺎذ ﻣﯿﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮرد اﺟﺮا ﻣﯿﮕﺬارﻧﺪ)‪(43‬‬

‫‪٥٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﻮرﯾﺲ داﻧﯿﻞ اﺳﺘﺎد ﻓﺎﮐﻮﻟﺘﻪ ﺣﻘﻮق و ﻋﻠﻮم ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﮔﺮوﻧﺒﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺳﺎده وﻟﯽ ﺟﺎﻣﻌﯽ از ﭘـﻮﻟﯿﺲ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﯿﮕﻮﯾﺪ‪":‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﻣﺘﺼﺪي ﺣﻔﻆ ﮐﻠﯽ ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﯽ درﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺖ")‪.(44‬‬
‫ﻓﺎراﻟﯿﮏ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﮐﺘﺎب اﺻﻮل و روﺷﻬﺎي ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺟﻨﺎﯾﯽ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ‪":‬ﺳﺎزﻣﺎن دوﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻣﻮر ﯾﺘﺶ ﺣﻤﺎﯾﺖ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺗﺨﻄﯽ و ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﯽ وﺣﻔﻆ ﺟﺎن و ﻣﺎل اﺷﺨﺎص اﺳﺖ")‪.(45‬‬
‫ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ 1963‬در ﺑﺎره ﻧﻘﺶ ﭘﻮﻟﯿﺲ و ﺣﻤﺎﯾـﺖ از ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ در اﺳـﺘﺮاﻟﯿﺎ‬
‫اﺟﻼس ﻧﻤﻮده ﺑﻮد ﭘﻮﻟﯿﺲ را ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪":‬ﺣﻔﻆ ﺻﻠﺢ و ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾـﺖ از ﺣﯿـﺎت‪ ،‬آزادي و‬
‫اﻣﻮال‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي و ﮐﺸﻒ ﺟﺮاﯾﻢ‪ ،‬دﺳﺘﮕﯿﺮي ﻣﺠﺮﻣﯿﻦ واﺟﺮاي ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﺰاﯾﯽ وﻇﺎﯾﻒ ﭘـﻮﻟﯿﺲ را ﺗـﺸﮑﯿﻞ‬
‫ﻣﯿﺪﻫﺪ")‪.(46‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ وﻇﺎﯾﻒ ﭘﻮﻟﯿﺲ را ﺑﻪ دو ﮔﺮوپ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪ :‬ﭘﻮﻟﯿﺲ اداري و ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﯾـﺎ‬
‫ﺟﻨﺎﯾﯽ‪.‬‬
‫ﭘﻮﻟﯿﺲ اداري ﺧﻮد در دوﻣﻔﻬﻮم وﺳﯿﻊ وﻣﺤﺪود اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬ﻣﻌﻨﺎي وﺳﯿﻊ آ ن‪ ،‬ﻫﺮ ﻧﻮع ﻧﻈﺎرت و ﻣﺪاﺧﻠﻪ‬
‫اﯾﺴﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﻧﻈﻢ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻓﺮاد در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻌﻤﻞ ﻣﯽ آورد وﻃﺮﯾﻖ دﺧﺎﻟﺖ و ﻧﻈـﺎرت‬
‫در ﺣﻔﻆ ﻧﻈﻢ‪ ،‬وﺿﻊ ﻟﻮاﯾﺢ و ﻣﻘﺮرات و اﺟﺮاي اﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺤﺪود ﭘﻮﻟﯿﺲ اداري ﮐﻠﯿﻪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻤﻨﻈـﻮر ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از وﻗـﻮع ﺟـﺮاﯾﻢ‪ ،‬ﺑﯿﻨﻈﻤـﯽ ﻫـﺎ و‬
‫اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت ﺑﻌﻤﻞ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع ﭘﻮﻟﯿﺲ را ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ)اﻣﻨﯿﺘﯽ( وﭘﻮﻟﯿﺲ اﺣﺘﯿﺎﻃﯽ ﻧﯿﺰ ﻧﺎم ﻧﻬﺎده اﻧﺪ‪ .‬زﯾﺮا‬
‫ﻫﺮ ﻧﻮع ﻗﺎﻋﺪه و ﺗﺪاﺑﯿﺮ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺑﺎز دارﻧﺪه و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬از ﺑﯽ ﻧﻈﻤﯽ را وﺿﻊ و اﺟﺮا ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ‪ .‬ﻣـﺴﻠﻢ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﺎﻣﯿﻨﯽ و اﺣﺘﯿﺎﻃﯽ ﻓﻮق در ﻋﯿﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺣﻘـﻮق و آزادي ﻓـﺮدي را ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ .‬اﻗﺪام راﺟﻊ ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻧﻤﺎﯾﺶ ﯾﮏ ﻓﻠﻢ ﺧﻼف اﺧﻼق ﺣﺴﻨﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ اﻗـﺪام‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﺻﺪور ﻻﯾﺴﻨﺲ راﻧﻨﺪه ﮔﯽ‪ ،‬ﯾﺎ اﻗﺪام ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از وﻟﮕﺮدي و دزدي‪ ،‬ﯾـﺎ اﻗـﺪام راﺟـﻊ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از اﻏﺘﺸﺎش‪ ،‬ﻫﻤﻪ از وﻇﺎﯾﻒ و ﺻﻮرت اﻗﺪاﻣﺎت ﭘﻮﻟﯿﺲ اداري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ دوم ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻫﻤﺎن ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻗﻀﺎﯾﯽ)ﺟﻨﺎﯾﯽ( اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﺶ ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﻣﻮاﻗﻌﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﯾـﮏ اﻗـﺪام‬
‫ﺿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ)ﺟﺮم( ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻨﺼﻮرت اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻗﻀﺎﯾﯽ)ﺟﻨﺎﯾﯽ( ﻣﺒـﺎدرت ﺑـﻪ ﮐـﺸﻒ‬
‫ﺟﺮم وﺟﻤﻊ آوري دﻻﯾﻞ و دﺳﺘﮕﯿﺮي ﻣﺠﺮم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺎﻫﯽ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻗﻀﺎﯾﯽ و ﭘﻮﻟﯿﺲ اداري ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺮز ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ دارﻧﺪ ﭘﺎﺳﺒﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻬﺪه دار ﻣﺮاﻗﺒﺖ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ اﻣﻮال وﻧﻮاﻣﯿﺲ و ﺣﯿﺎت اﺷﺨﺎص اﺳﺖ ﯾﺎ وﻇﺎﯾﻒ ﻋﺒﻮر و ﻣﺮور را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨـﺪ)ﺗﺮاﻓﯿـﮏ( ﻋﻤـﻞ‬
‫ﯾﮏ ﭘﻮﻟﯿﺲ اداري را اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﮐﻪ ﺟﺮﻣﯽ ﺑﻮﻗﻮع ﭘﯿﻮﺳﺖ و او ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﮐﺎﺷـﻒ ﺟـﺮم و ﯾـﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﺘﺨﻠﻒ وارد ﻋﻤﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﻼﺣﯿﺖ اداري او ﺑﻪ ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻗﻀﺎﯾﯽ وﺟﻨﺎﯾﯽ ﻣﺒﺪل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪ اداري را اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺪﻫﺪ ﻋﻤﻠﺶ دﻓـﻊ ﺟـﺮم و وﻗﺘـﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺟﻨﺎﯾﯽ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻋﻤﻠﺶ رﻓﻊ ﺟﺮم اﺳﺖ‪ .‬وﻇـﺎﯾﻒ دوﮔﺎﻧـﻪ ﭘـﻮﻟﯿﺲ)اداري و ﺟﻨـﺎﯾﯽ(ﻣﻤﯿـﺰ‬
‫اﻧﻔﮑﺎك آﻧﻬﺎ از ﯾﮑﺪﯾﮕﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪه ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ اﻧﻬﺎ ﺳﺖ وﻣﻌﺮف اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﻬﺎ ﻻزم و ﻣﻠﺰوم‬

‫‪٥٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫و ﻣﮑﻤﻞ و ﻣﺘﻤﻢ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﺗﯿﻮري در ﺗﻔﺎوت ﭘﻮﻟﯿﺲ اداري و ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺟﻨﺎﯾﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪":‬وﻇﯿﻔـﻪ‬
‫ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻗﻀﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﺟﻨﺎﯾﯽ وﻗﺘﯽ آﻏﺎز ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ اداري ﭘﺎﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ")‪.(47‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ آﻣﺪﯾﻢ‪ ،‬وﻇﺎﯾﻒ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﺎ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ و ﺑﺨـﺼﻮص ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺟﺪاﻧﺸﺪﻧﯽ دارد‪ ،‬زﯾﺮا ﭘﻮﻟﯿﺲ در ﺣﯿﻦ اﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﻪ ﺧﻮد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﯾـﺎ ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ را‬
‫ﻣﻮرد ﺻﯿﺎﻧﺖ وﻧﮕﻬﺪاري ﻗﺮار دﻫﺪ ﯾﺎ اﻧﺮا ﻧﻘﺾ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻇﺮاﻓﺖ وﻇﺎﯾﻒ ﭘﻮﻟﯿﺲ در اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺤـﻮي ﻋﻤـﻞ‬
‫ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﻧﺎﻗﺾ آن‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎل‪ :‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻣﺘﻬﻢ و ﻣﻈﻨﻮن را در اﺧﺘﯿـﺎر‬
‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﺣﻘﻮق وي را ﺑﻪ او ﺗﻔﻬﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﻬﯿﻢ ﺣﻖ ﺳﮑﻮت و ﺗﻔﻬﯿﻢ ﺣﻖ اﺳﺘﻔﺎد ه‬
‫از ﻣﺸﺎور ﻗﻀﺎﯾﯽ( ﺣﻘﻮق اﻧﺴﺎﻧﯽ وي را ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﯾﺖ و اﺣﺘﺮام ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﺪ و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﺎدرت ﺑﻪ اﺧﺬ اﻗـﺮار‬
‫ﺑﺎ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﻣﺰﺑﻮر را ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﺮام ﺧﻮد را در اﺟﺘﻤﺎع ﭘـﺎﺋﯿﻦ ﻣـﯽ آورد و ﺧﻮﯾـﺸﺘﻦ را در‬
‫ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮو ﻣﺴﺆﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﮐﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﻧﻬﺎ ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ ﺟﺰاﯾﯽ اﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿـﺐ در‬
‫ﮐﻠﯿﻪ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ از اوﻟﯿﻦ ﺗﻤﺎس ﺗﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﻗﯿﻒ‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﭘﻮﻟﯿﺲ و ﺣﻘﻮق ﺟﺎﻣﻌـﻪ از ﯾﮑﻄـﺮف و ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻓﺮد از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﻠﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻘﺶ ﭘﻮﻟﯿﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫را در ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ دﻗﯿﻖ ﻗﺮار داده‪ ،‬ﺗﻮﺻـﯿﻪ ﻫـﺎي ارزﻧـﺪه اي را ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﺴﻦ اﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ و رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ اراﺋﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ ﮐﻪ آزادﯾﻬﺎي ﻓﺮدي و ﻣﺴﺎوات‪ ،‬اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﺣﻘـﻮق اﻧـﺴﺎﻧﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و ﺧـﺼﻮﺻﯿﺎت وﻇـﺎﯾﻒ‬
‫ﻋﺎدي و ﺟﻨﺎﯾﯽ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻃﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ و ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎ آن ﺗﻤﺎس و ﭘﯿﻮﻧﺪ دارد‪.‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣـﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﯿﺮﺳﺪ ﻏﺎﻟﺒﺂ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺣﺪود ﮐﻠﯽ اﺧﺘﯿﺎرات ﭘﻮﻟﯿﺲ و ﺣﺪود ﮐﻠﯽ آزادﯾﻬﺎي اﻓﺮاد راﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ از ازادي ﻣﻮرد ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺟﺎن‪ ،‬ﻣﺎل‪ ،‬ﻣﺴﮑﻦ و ﺷﺮف اﻓﺮاد را ﻣﺼﺆن از‬
‫ﺗﻌﺮض ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ و ﺣﻘﻮق ﻣﺬﮐﻮر ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻋﺎﻣﻼن اﺟﺮاي ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﻧﻬـﺎ‬
‫ﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﯾﺎ ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ وﻇﺎﯾﻒ ﭘﻮﻟﯿﺲ وﺣﻘﻮق اﺳﺎﺳﯽ اﻓﺮاد راﺑﻄﻪ ﻣـﺴﺘﻘﯿﻤﯽ وﺟـﻮد دارد و در ﺑـﺴﯿﺎري از ﻗـﻮاﻧﯿﻦ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ اداري واﻣﻨﯿﺘﯽ در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﭘﻮﻟﯿﺲ از او ﺑﻪ ﻧﺎم ﺣﺎﻓﻆ ﻗﺎﻧﻮن ﯾﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ارﮔﺎﻧﻬﺎي اﻣﻨﯿﺘﯽ و ﺑﺨﺼﻮص دﺳﺘﮕﺎه ﭘﻮﻟﯿﺲ در ﺟﺎﻣﻌـﻪ وﻇـﺎﯾﻒ ﺧﯿﻠـﯽ ﺧﻄﯿـﺮ و ﻣﻬـﻢ را‬
‫ﺑﻌﻬﺪه دارد و ﮐﺎرﻣﻨﺪان اﯾﻦ ارﮔﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺤﯿﺚ ﻣﺪاﻓﻌﺎن و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪه ﮔﺎن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرﻣﻨﺪان اﯾﻦ ارﮔﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ داﻧﺶ ﻣﺴﻠﮑﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ آراﺳـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺑـﺎ‬
‫ﺻﺒﺮ و ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ و ﻇﺎﯾﻒ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪ ﺣﺴﻦ ﺻﻮرت اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٥٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ -2‬ﭘﻮﻟﯿﺲ و رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﻇﻬﻮر اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻓﮑﺮ از ادي ﺧﻮاﻫﯽ و ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻓﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻘﯿﺪه در ﺗﺎرﯾﺦ رواج ﯾﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻢ‬
‫ﻃﺮف اﺻﻠﯽ و ﻣﻬﻢ ﻣﺤﺎﮐﻤﺎت ﺟﺰاﺋﯽ اﺳﺖ‪.‬ﺗﻤﺎم ﻣﺎﺟﺮاﻫﺎي ﻏﻢ اﻧﮕﯿﺰ ﻣﺤﺎﮐﻢ ﺟﺰاﺋﯽ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻧـﺴﺎن ﻧﮕـﻮن‬
‫ﺑﺨﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﺤﻖ و ﯾﺎ ﻧﺎﺣﻖ ﻣـﻮرد ﺗﻌﻘﯿـﺐ وآ زار ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ وآﺑـﺮو‪ ،‬ﺷـﺮف‪،‬‬
‫ﺣﯿﺜﯿﺖ‪ ،‬ازادي و ﺣﺘﯽ ﺣﯿﺎت اودر ﻣﻌﺮض ﻧﺎﺑﻮدي اﺳﺖ ﻟﺬا ﺑﺮاي ﻣﺘﻬﻢ ﺑﺎﯾﺪ ازادي ﮐﺎﻓﯽ و ﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ و ﺟـﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻤﺎم اﻣﮑﺎﻧﺎت در اﺧﺘﯿﺎر او ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ا زﺧﻮد دﻓﺎع ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫در اﺛﺮ ﻇﻬﻮر اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎ ﻣﻮارد ﺑﺎزداﺷﺖ اﺣﺘﯿﺎﻃﯽ و ﺻﺪور ﻗﺮارﻫﺎي ﺗﺎﻣﯿﯿﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑـﺎز داﺷـﺖ آﻫـﺴﺘﻪ‬
‫آﻫﺴﺘﻪ در ﻧﻈﺎم ﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﺧﺘﯿﺎر و ﺻﻼﺣﯿﺖ ﺗﻮﻗﯿﻒ اﻓﺮاد ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ازﮔﺎﻧﻬـﺎي ﭘـﻮﻟﯿﺲ‬
‫ﻣﺨﻔﯽ از ﺑﯿﻦ رﻓﺖ و اﺧﺘﯿﺎر ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻣﺤﺪود ﺗﺮﺷﺪ‪ .‬اﻋﺘـﺮاض ﺑـﻪ ﮐﻠﯿـﻪ ﻗـﺮار ﻫـﺎي ﺟﺰاﺋـﯽ ﻣـﻮرد ﭘـﺬﯾﺮش‬
‫ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺮاض ﺑﻮدن ﮐﻠﯿﻪ اﺣﮑﺎم ﺟﺰاﺋﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ اﺻﻞ ﻣﻬﻢ و اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ واﺻﻮل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻋﺎده ﻣﺤﺎﮐﻤﺎت ﺟﺰ اﯾﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪﯾﺪﺗﺮي در اﻣﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮ ﭘﻮﻟﯿﺲ اﺟـﺎزه ﻧـﺪارد ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﺎزل ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ اﻓﺮاد ﻗﺪم ﺑﮕﺬارد و ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ اي ﻣﺸﻬﻮد ﺑﻮدن ﺟﺮم و ﯾﺎ دﺳﺘﮕﯿﺮي ﻣـﺘﻬﻢ و ﯾـﺎ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫آوردن آﻻت و ادوات ﺟﺮم ﺑﻪ ﺗﻔﺘﯿﺶ و ﺑﺎزرﺳﯽ ﻣﻨﺎزل ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ و ﻓﺮاد ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎداورﯾﺴﺖ ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺟﺮاﯾﻢ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺪه و ﻗﻠﻤﺮو آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺮوز‬
‫در اﮐﺜﺮ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮي ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺟﺮاﯾﻢ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺳﺨﺘﮕﯿﺮي و ﺗﺸﺪد ﺑﯽ ﺟﺎ در ﻣﻮرد اﻓﺮاد از ﻧﻈﺎﻣﻬـﺎي اﻣﯿﻨﺘـﯽ‬
‫رﺧﺖ ﺳﻔﺮ ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﻌﻮض آن از اﯾﻦ اﻧﺪﯾﺸﻪ ﮐﻪ ﻣﺠﺮم ﯾﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﯾﺎ ﻣﺘﺨﻠﻒ ذاﺗﺂ ﺑﺎ اﯾﻦ اﻋﻤـﺎل ﺳـﻠﻮك ﺑـﺪﻧﯿﺎ‬
‫ﻧﯿﺎﻣﺪه اﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد و در ﺟﺮﯾﺎن ﮐﺸﻒ ﺟﺮاﯾﻢ و ﻣﺤﺎﮐﻤـﺎت ﺟﺰاﺋـﯽ از اﺻـﻞ ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ و‬
‫ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﺑﺤﯿﺚ اﺳﻨﺎد رﺳﻤﯽ از ﻃﺮف ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﭘﺬﯾﺮﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه و ﻫﻤـﻪ ﮐـﺸﻮرﻫﺎي‬
‫ﺟﻬﺎن ﺗﻄﺒﯿﻖ آﻧﺮا ﺗﻌﻬﺪ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ ,‬اﻟﻬﺎم ﻣﯿﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﯾﮑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﺗﻄﺒﯿﻖ و رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ در ارﮔﺎﻧﻬـﺎي اﻣﯿﻨﺘـﯽ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺎﺑﺮان رﻋﺎﯾـﺖ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ در ارﮔﺎﻧﻬﺎي اﻣﯿﻨﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﮕﯿﺮﯾﻢ و ﺟﻬﺖ آﮔﺎﻫﯽ ﻣﻮﻇﻔﯿﻦ ﮐﺸﻒ و ﺗﻌﻘﯿﺐ)ﭘﻮﻟﯿﺲ( ﻣـﻮاد‬
‫ﮐﻨﻮاﻧﯿﺴﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را ﺗﻮﺿﯿﺢ و ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻢ ﺗﺎ ﻣﻮﻇﻔﯿﻦ اﻣﻮر در اﺟﺮاات ﺧﻮد اﻧﺮا در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧـﺪ و‬
‫د رﺗﻄﺒﯿﻖ ان اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮاد اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﺟﺮاات ﭘﻮﻟﯿﺲ از اﯾﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻟﻒ‪ :‬ﻣﻨﻊ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ :‬ﻓﻘﺮه اﻟﻒ ﻣﺎده)‪ (37‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ ﻣﯿﮕﻮﯾـﺪ‪ ":‬ﻫـﯿﭻ ﻃﻔﻠـﯽ ﻧﺒﺎﯾـﺪ ﺗﺤـﺖ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ اﻋﻤﺎل ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻏﯿﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻣﺠﺎزات ﻣﻐﺎﯾﺮ ﺑﺎﮐﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام ﯾـﺎ‬
‫ﺣﺒﺲ اﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﻣﮑﺎﻧﺎت رﻫﺎﺋﯽ در ﻣﻮرد اﻓﺮاد ﮐﻤﺘﺮ از)‪ (18‬ﺳﺎل ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﻮد‪".‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻧﻤﻮدن ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺧﺬ اﻗﺮار از وي ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ داﺷﺘﻪ و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ در ارﮔﺎﻧﻬـﺎي اﻣﯿﻨﺘـﯽ از‬
‫ﻗﺪﯾﻢ اﻻﯾﺎم ﻋﻤﻠﯽ ﻣﯿﺸﻮد و در ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺸﻮر ﻫﺎ ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق اﻧـﺴﺎن از اﯾـﻦ روش ﻏﯿـﺮ اﻧـﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻨﻔﯿﺬ و ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻋﻤﻞ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد‪.‬‬

‫‪٥٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﮐﺸﻒ وواﻗﻌﯿﺖ ﻗﻀﯿﻪ از ﻣﺘﻬﻢ ﯾﮏ ﻧﻮع ﻋﻠﻢ و ﻫﻨﺮ ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺠـﺎب‬
‫اﻋﻤﺎﻟﯽ وﺣﺸﺖ اﻧﮕﯿﺰ را ﻧﮑﺮده و ﺣﺘﯽ آﻧﺮا ﻧﺎ ﺟﺎﺋﺰ و ﻏﯿﺮ ﻣﻮﺟﻪ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از روﺷـﻬﺎ و رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻫﺎي ﻧﺎ ﭘﺴﻨﺪ و ﻏﯿﺮ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ ﻋﻮض ﮐﺸﻒ ﺣﻘﺎﯾﻖ‪ ،‬ﺑﺮواﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎ ﺳـﺮﭘﻮش ﮔﺬاﺷـﺘﻪ‪ ،‬وﺣـﺸﺖ و ﺗـﺮس را‬
‫اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﯿﮕﻨﺎه ﺑﻪ ارﺗﮑﺎب ﺟﺮﻣﯽ ﮐﻪ ﻗﻄﻌﺂ ﻣﺮﺗﮑﺐ آن ﻧﺸﺪه ﺟﺒﺮاٌ وﮐﺮﻫـﺂ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺮم اﻋﺘﺮاف ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﻧﮑﻪ ﻣﺠﺮم اﺻﻠﯽ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﻮد ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ ارﺗﮑﺎب ﯾﮏ ﺟﺮم واﺣـﺪ ﭼﻨـﺪ ﻧﻔـﺮ‬
‫ﻏﯿﺮ ﺣﻖ اﻋﺘﺮاف و ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﻬﻤﺖ وارد ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮان‪ ،‬ﺗﺤﻤﯿﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬زور ﮔﻮﺋﯽ و ﺗﻌﺬﯾﺐ اﺷﺨﺎص ﻋﻤﻠﯽ اﺳﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﮐﺮاﻣﺖ و ﺷﺮاﻓﺖ اﻧـﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭼـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻋﻤﺎل از ﻃﺮف اﺷﺨﺎص ﻋﺎدي ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد وﯾﺎ از ﻃﺮف ﻣﻮﻇﻔﯿﻦ دوﻟﺘﯽ اﮔﺮ اﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﺑﺨـﺎﻃﺮ‬
‫اﻧﺘﻘﺎم ﺟﻮﺋﯽ ﺑﮑﺎر رود ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ در ﺟﻬﺖ اﺧﺬ اﻗﺮار از ﺷﺨﺺ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻌﻤﻞ اﯾﺪ‪ ،‬ﮐﺎر ﺧـﻼف ﻗـﺎﻧﻮن وﻧﺎدرﺳـﺖ‬
‫ﺑﻮده ﭼﻨﯿﻦ اﻗﺮار ﮐﺮﻫﯽ و ﺟﺒﺮي ﻣﺪار اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺒﻮده ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن و ﺷﺮع و ﮐﺮاﻣﺖ ﺑﺸﺮي و اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬـﺎﻧﯽ‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﻣﯿﺜﺎﻗﻬﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎده)‪ (5‬اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﻣﯿﮕﻮﯾـﺪ‪ ":‬اﺣـﺪي را‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺗﺤﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯾﺎ ﻣﺠﺎزات ﯾﺎ رﻓﺘﺎري ﻗﺮار داد ﮐﻪ ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ و ﯾﺎ ﺧﻼف اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ و ﺷـﺌﻮن ﺑـﺸﺮي و‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﻮﻫﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪".‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن‪ ،‬در ﻫﻤﯿﻦ راﺳﺘﺎ ﻣﺎده)‪ (7‬ﻣﯿﺜﺎق ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺪﻧﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ اﻋﻼم ﻣﯿﺪارد‪ ":‬ﻫﯿﭽﮑﺲ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان‬
‫ﻣﻮرد آزار و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯾﺎ ﻣﺠﺎزات ﻫﺎ ﯾﺎ رﻓﺘﺎر ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ ﯾﺎ ﺧﻼف ﮐﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﮐﻨﻨﺪه ﻗـﺮار داد")‪(48‬‬
‫‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ازﻫﺮ ﻧﻮع اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﻌﺬﯾﺐ)روﺣﯽ ﯾﺎ ﺟﺴﻤﯽ( در ﺑﺮاﺑﺮ اﺷﺨﺎص ﻣﻈﻨـﻮن و ﻣـﺘﻬﻢ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺸﻮد و اﮔﺮ ﻫﺪف از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻗﺮار ﺷﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ از ﻧﮕﺎه ﺷﺮع و ﻗﺎﻧﻮن اﺛـﺮي ﺑـﺮان ﻣﺮﺗـﺐ‬
‫ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﭼﻨﯿﻦ اﺟﺮاات ﺑﺎﻃﻞ و ﻣﺮدود ﺑﻮده و ﻣﺮﺗﮑﺒﯿﻦ آن ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻵ ﻣﻮﻇﻔﯿﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ)ﭘﻮﻟﯿﺲ( ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﺗﻌﻘﯿﺐ ﻋﺪﻟﯽ و ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺟﺰاي ﺷﺪﯾﺪ داﻧﺴﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﮑﻨﺠﻪ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳﺎﺳﯽ و ﺟﺰاﺋﯽ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﮔﺮدﯾﺪه و‬
‫ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﻣﺴﺌﻮل را ازﺷﮑﻨﺠﻪ اﻓﺮاد در ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻨﻊ ﮐﺮده اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺗﺪوﯾﻦ اوﻟﯿﻦ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫اﺳﺎﺳﯽ در ﮐﺸﻮر در ﺳﺎل ‪ 1303‬ﻣﻨﻊ ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﻌﺬﯾﺐ در ﺗﺴﺠﯿﻞ و ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﺠﺎزات ﺧﺎرج از ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣﻪ و‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﺎدرﺳﺖ و ﺧﻼف ﻣﺼﺎﻟﺢ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻋﻤﻮﻣﯿﻪ ﺗﺒﻌﻪ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﭼﻨﯿﻦ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ":‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و دﯾﮕﺮ اﻧﻮاع زﺟﺮ ﺗﻤﺎﻣﺂ ﻣﻮﻗﻮف اﺳﺖ و ﺧﺎرج ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣـﻪ ﺟﺰاﺋـﯽ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯿﻪ و ﻋﺴﮑﺮﯾﻪ ﺑﺮاي ﻫﯿﭽﮑﺴﯽ ﻣﺠﺎزات داده ﻧﻤﯿﺸﻮد"‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ آن‪ ،‬در اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ دوﻟﺖ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﺳﺎل ‪ 1310‬ﻧﯿﺰ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ذﮐﺮ ﺷﺪه ﮐﻪ‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ و دﯾﮕﺮ اﻧﻮاع زﺟﺮ ﺗﻤﺎﻣﺂ ﻣﻮﻗﻮف اﺳﺖ و ﺧﺎرج از اﺣﮑﺎم ﺷﺮع ﺷﺮﯾﻒ و اﺻﻮﻟﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎي دوﻟـﺖ ﺑـﺮاي‬
‫ﻫﯿﭽﮑﺲ ﻣﺠﺎزات داده ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺳﺎل ‪ 1343‬در ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺣﻘﻮق و وﻇﺎﯾﻒ اﺳﺎﺳﯽ ﻣﺮدم ﭼﻨـﯿﻦ ﮔﻨﺠﺎﻧﯿـﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ":‬ﺗﻌﺬﯾﺐ اﻧﺴﺎن ﺟﻮاز ﻧﺪارد‪ ،‬ﻫﯿﭽﮑﺲ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﮐﺸﻒ از ﺷﺨﺺ دﯾﮕـﺮ اﮔﺮﭼـﻪ‬
‫‪٦٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ان ﺷﺨﺺ ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻘﯿﺐ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎري ﯾﺎ ﺗﻮﻗﯿﻒ و ﯾﺎ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﺟﺰا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌـﺬﯾﺐ او اﻗـﺪاﻟﻢ ﮐﻨـﺪ ﯾـﺎ اﻣـﺮ‬
‫دﻫﺪ"‪ .‬در ﺟﺎي دﯾﮕﺮي ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﭼﻨﯿﻦ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ":‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺟﺰا ﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﮐﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺟﻮاز ﻧﺪارد‪ ،‬اﻇﻬﺎري ﮐﻪ از ﻣﺘﻬﻢ ﯾﺎﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ اﮐﺮاه ﺑﺪﺳﺖ آورده ﺷـﻮد‪ ،‬اﻋﺘﺒـﺎر ﻧـﺪارد"‪ .‬ﻃﻮرﯾﮑـﻪ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯿﮕﺮدد‪ ،‬در ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺳﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺟﺰاي ﻣﺨﺎﻟﻒ ﮐﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿـﺮ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻫﯿﻦ و اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﺗﻌﺬﯾﺐ روﺣﯽ و ﺟﺴﻤﯽ ﺑﺤﯿﺚ ﻣﺠﺎزات ﻣﻨﻊ ﻗﺮار داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﺧـﺬ اﻗـﺮار ﯾـﺎ‬
‫اﻇﻬﺎر از ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﺟﺒﺮ و ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻏﯿﺮ ﻣﺸﺮوع و ﻧﺎﺟﺎﯾﺰ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺻﻮرت اﺛﺒﺎت ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﻗﺮار و اﻇﻬﺎر ﻗﻄﻌﺂ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﺒﺎر داﻧﺴﺘﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﻣﻮﻇﻒ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺑﺨﺼﻮص ﭘﻮﻟﯿﺲ و ﺳـﺎﯾﺮ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان اﻣﻨﯿﺘﯽ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﻣﺠﺎزات ﺷﻤﺮده ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ‬
‫اﻣﺮ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎﻟﺖ ان دﺳﺘﻪ از اﺷﺨﺎص ﻧﯿﺰ ﻣﯿﮕﺮدد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﻤﯿﻞ ﺷﮑﻨﺠﻪ اﻣﺮ دﻫﺪ‪(49).‬‬
‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺎده ﯾﮏ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺿﺪ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ان درد ﯾﺎرﻧﺞ ﺷﺪﯾﺪ ﺟﺴﻤﯽ‬
‫ﯾﺎ روﺣﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﯾﺎ ﮔـﺮﻓﺘﻦ اﻗـﺮار از او و ﯾـﺎ ﺷـﺨﺺ ﺛﺎﻟـﺚ اﻋﻤـﺎل ﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﺷﮑﻨﺠﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪(50 ) .‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺎده ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ذﮐﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪ ":‬ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎي ﺗﺒﻌﯿﺾ از ﻫﺮ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻧﻮع آن‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯿﺸﻮد در ﺗﻮﺿﯿﺢ اﯾﻦ ﻣﺎده ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ اﯾﻦ اﻋﻤـﺎل رﻧـﺞ‬
‫اور ﺑﺪﻧﯽ ﯾﺎ روﺣﯽ از ﻧﻈﺮ ﻣﻘﺮرات اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯿﮕﺮدد ﮐﻪ از ﻃﺮف ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺻﻼﺣﯿﺖ‬
‫دار دوﻟﺘﯽ و ﺑﻪ ﺗﺤﺮﯾﮏ ‪ ,‬رﺿﺎﯾﺖ ﯾﺎ ﺳﮑﻮت رﺿﺎﯾﺖ ﺑﺨﺶ اﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﺎده)‪ (2‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻣﻨﻊ ﺷﮑﻨﺠﻪ از دوﻟﺘﻬﺎي ﻋﻀﻮ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ اﻗﺪاﻣﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬ﻗـﻀﺎﺋﯽ‪،‬‬
‫اداري و ﺳﺎﺋﺮ اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻮﺛﺮ از اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﺠﻪ در ﻗﻠﻤﺮو ﺗﺤﺖ ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﺧﻮد ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ اورده‬
‫و ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ و ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و دﺳﺘﻮر ﻣـﺎﻓﻮق ﺑـﻪ اﻋﻤـﺎل ﺷـﮑﻨﺠﻪ را‬
‫ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖ ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺎده ﻫﺎي)‪ (11)(10‬و)‪ (12‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻣﻨـﻊ ﺷـﮑﻨﺠﻪ دول ﻋـﻀﻮ را ﻣﮑﻠـﻒ ﻣﯿﺪاﻧـﺪ و از اﻧﻬـﺎ ﻣﯿﺨﻮاﻫـﺪ‬
‫ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﻨﺠﻪ را در دوره ﻫﺎي ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ و اﻣﻮزﺷﯽ ﺟﺮﯾﺎن ﻗـﺎﻧﻮن ﺑﮕﻨﺠﺎﻧﻨـﺪ و ﺑـﺮاي ﺣـﺴﻦ‬
‫اﺟﺮاي ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺿﻤﻦ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﻧﻈﺮ در روﺷﻬﺎ و ﺗﺠﺎرب ﺧﻮد از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻋﻤﺎل ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺧﻮد داري ورزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎاﺳﺘﻔﺎده ﻣﺎده ﻫﺎي)‪ (11)،(10‬و)‪ (12‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻣﻨﻊ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺑـﺮاي آﻧﻌـﺪه‬
‫اﻓﺴﺮان ﭘﻮﻟﯿﺲ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺂ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺳﺮو ﮐﺎر دارﻧﺪ ﯾﺎ اﺳﺎﺳﺂ در ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺟﺮم اﻃﻔـﺎل اﺷـﺘﻐﺎل ﻣـﯽ‬
‫ورزﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻄﻮر وﯾﮋه ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در وﻟﺴﻮاﻟﯽ ﻫﺎ وﺷﻬﺮ ﻫﺎ ﺑﺰرگ واﺣﺪ ﻫﺎي ﭘـﻮﻟﯿﺲ‬
‫ﺧﺎص ﺑﺮاي ﻧﯿﻞ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻨﯿﺎد ﮔﺬاري ﮔﺮدد‪ ،‬اﻟﺘﺒﻪ ﻧﮕﺎرش اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ از دﯾﺎد ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت در ﺑﺎره ﺣﻘﻮق ﺷﻬﺮ وﻧﺪان و ﺧﺎﺻﺘﺂ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺑﺮاي ﻣـﺴﻮﻟﯿﻦ اﻣﯿﻨﺘـﯽ ﮐـﺸﻮر‬
‫ﺗﻬﯿﻪ ﮔﺮدﯾﺪه و ارزوﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﯿﻢ ﺗﺎ ارﮔﺎﻧﻬﺎي و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﭘﻮﻟﯿﺲ از ان اﺳﺘﻔﺎده درﺳﺖ و ﻣﻌﻘﻮل ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ و‬
‫در ﺣﯿﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ در ﺗﻄﺒﯿﻖ ﻋﻤﻠﯽ ﻧﻤﻮدن آن اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٦١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫از اﻧﺠﺎﺋﯿﮑﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺧﺪﻣﺖ ﮔﺎر ﻣﺮدم و ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺠﺮي ﻗﺎﻧﻮن در ﻧﻈﺎم ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯿﺮود‪ ،‬ﺧﯿﻠﯽ‬
‫ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﯿﻮه ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﺎن اﻧﺴﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ ﯾﺎ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬زﯾـﺮا ﻧﺨـﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﺗﻌﺮﺿﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﺘﻬﻢ و ﺳﺎﯾﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد در ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ اي اﺑﺘﺪاﺋﯽ ﺗـﺸﮑﯿﻞ دوﺳـﯿﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺟﺰاﺋﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻓﺮاد ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﺤﻨﻪ ﺟﺮم و ﺷﺎﮐﯽ و ﻣﺘﻬﻢ رو ﺑﺮو ﻣـﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي ﻻزم را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ از ﻃﺮﯾﻖ آﻣﻮزش و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺪﺳـﺖ‬
‫ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎد دﻫﺎﻧﯽ اﺳﺖ در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺟﺰء‪ ،‬ﭘﻮﻟﯿﺲ اﻧﺘﺮو ﭘـﻮل ﮔﺮدﯾـﺪه آﻣـﻮﺧﺘﻦ ده‬
‫ﻣﻌﯿﺎر رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﯾﮏ اﻣﺮ ﺿﺮوري ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﯾـﻦ ده اﺻـﻞ ﮐـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎن‬
‫ﻋﻀﻮ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺎ ﻫﻤﮑﺎري اﻓﺴﺮان ﻣﺘﺨﺼﺺ و ﭘﻮﻟﯿﺲ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻬﺎن ﺗﺤﺮﯾﺮ و اﯾـﻦ ﻣﻌﯿـﺎر‬
‫ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻨﺸﻮر ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت ﺟﻨﺎﺋﯽ و ﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎي ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺖ آﮔﺎﻫﯽ‬
‫و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﺰﯾﺪ و روﺷﻦ ﺷﺪن اذﻫﺎن ﭘﻮﻟﯿﺲ ﮐﺸﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮآ ﺷﺮح و ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯿﮕﺮدد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻗﺎﻧﻮن از ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺪون ﺗﺒﻌﯿﺾ و ﻣﺴﺎوﯾﺎﻧﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺎﺻﺘﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻬﺪﯾﺪ و ﺗﺸﺪد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫‪ ‬ﻫﯿﭽﮑﺲ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد ﺳﺮاﻧﻪ ﮐﺴﯽ را دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺗﻮﻗﯿﻒ و ﯾﺎ ﺗﺒﻌﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺗﻤﺎم اﺷﺨﺎص ﮐﻪ از ادي ﺷﺎن ﺳﻠﺐ ﺷﺪه ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺘﺤﻤﻞ اﻋﻤﺎﻟﯽ ﭼـﻮن ﻇﻠـﻢ‪ ،‬ﺳـﺘﻢ‪ ،‬ﺗـﺸﺪد و ﺷـﮑﻨﺠﻪ‬
‫ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻫﻤﻪ اﺷﺨﺎص ﻃﺒﻖ و ﺑﺪون ﺗﺒﻌﯿﺾ در ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻬﻢ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﺣﻖ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ را دارد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﻣﺴﺎﻟﻤﺖ آﻣﯿﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻫﺮ ﺷﺨﺺ داراي ﺣﻖ آزادي ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻫﯿﺞ ﻣﺎﻣﻮر اﺟﺮاء ﮐﻨﻨﺪه ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺎزه ﻇﻠﻢ ﺗﺸﺪد‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و ﻓﺸﺎر ﺿﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﮐﺸﻮر ﻫﺎ دﭼﺎر‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﺿﻄﺮارﯾﺎ ﺑﯽ ﺛﺒﺎﺗﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎ ﺟﻨﮓ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺣﻖ در ﺧﻮاﺳﺖ ﯾﺎ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﯿﻦ اﻋﻤﺎﻟﯽ را ﻧﺪارﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺑﺨﺼﻮص از ﻗﺸﺮ آﺳـﯿﺐ ﭘـﺬﯾﺮ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﻃﻔـﺎل‪ ،‬زﻧـﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن‪ ،‬ﻣﻬﺎﺟﺮﯾﻦ‪ ،‬ﺑﯿﺠﺎه ﺷﺪه ﮔﺎن و اﻗﻠﯿﺖ ﻫﺎ ﻣﺒﺬول ﮔﺮدد‪.(51).‬‬
‫در آﺧﯿﺮ ﻣﯿﺘﻮان از ﻧﮕﺎرش ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮق ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺗﺮﺑﯿﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ دﻟﺴﻮز وﻣﺆﺛﺮ ﮐـﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ از ﺣﻔﺎﻇـﺖ‬
‫واﻣﯿﻨﺖ ﻫﻤﻪ ﺷﻬﺮ وﻧﺪان ﺑﺎ ﺻﺪاﻗﺖ و ﮐﻤﺎل اﻣﺎﻧﺘﺪاري ﭘﺎﺳﺪاري ﮐﻨﺪ و در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻗﻀﺎﯾﺎي ﻃﻔـﻞ‪ ،‬ﺣﻘـﻮق‬
‫اﻧﻬﺎ را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ از ﺿﺮورت ﻣﺒﺮم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎ در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺷﻤﺮده ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘـﺖ اﮔـﺮ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ و‬
‫ﻣﻘﺮرات ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﺳﺎﻟﻢ و ﺑﺪون ﻧﻘﺺ و ﮐﻤﺒﻮد ﺑﺎﺷﺪو ﻣﻘﻨﻦ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ و ﺑـﺎ دﻗـﺖ و ﺗﺎﻣـﻞ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺗﺪوﯾﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ اﻋﻀﺎي ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺮ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ ﺣﻘـﻮﻗﯽ و ﺟﺰاﺋـﯽ ﺣﺎﮐﻤﯿـﺖ ﻧﺪاﺷـﺘﻪ و از‬
‫ﺣﻘﻮق اﻃﻔﺎل آﮔﺎﻫﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺂ اﻫﺪاف ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓـﺖ و در ﻧﺘﯿﺠـﻪ‬
‫ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽ و ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﻋﺎﯾﺪ ﺣﺎل اﻃﻔﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ وﻋﺪاﻟﺖ در زﻣﯿﻨﻪ ﻗﺸﺮ اﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ)ﻃﻔﻞ( ﺑـﻪ‬

‫‪٦٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻫﯿﭻ ﺻﻮرت ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﺮﺑﯿﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻣﺴﻠﮑﯽ ﻣﺠﻬﺰ ﺑـﺎ داﺷـﺘﻦ آﮐـﺎﻫﯽ از ﻣـﺴﺎﯾﻞ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺟﺰاﺋﯽ اﻣﺮ ﯾﺴﺖ ﻣﻬﻢ و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‪.‬‬

‫ب – ﺳﻠﺐ آزادي ﯾﺎ ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ از آزادي‪ :‬در ﺑﻨﺪ)ب( ﻣﺎده)‪ (37‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ ﺗـﺴﺠﯿﻞ‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻫﯿﭻ ﻃﻔﻠﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻄﻮر ﺧﻮد ﺳﺮاﻧﻪ و ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ از ازادي اش ﻣﺤﺮوم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬دﺳﺘﮕﯿﺮي‪،‬‬
‫ﺗﻮﻗﯿﻒ و زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﺮدن ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﺧﺮﯾﻦ ﭼﺎره و ﺑﺮاي ﮐﻮﺗـﺎه ﺗـﺮﯾﻦ ﻣـﺪت‬
‫ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد"‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از آزادي ﯾﺎ ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ از آزادي‪ ،‬ﻫﺮ ﻧﻮع ﺑﺎز داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻗﯿﻒ ﯾﺎ ﻣﺤﺒﻮﺳﯿﺖ ﯾﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﯾﮏ ﺷـﺨﺺ‬
‫در وﺿﻊ ﺑﺎزداﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻓﺮد ﺗﺤﺖ)‪ (18‬ﺳﺎﻟﮕﯽ اﺟﺎزه داده ﻧﻤﯽ ﺷـﻮد ﺑـﻪ اراده‬
‫ﺧﻮد ﺑﺪون اﻣﺮ ﺻﻼﺣﯿﺖ دار ﻗﻀﺎﺋﯽ‪ ،‬اداري ﯾﺎ ﻋﺎﻣﻪ از آن ﺧﺎرج ﺷﻮد‪(52).‬‬
‫اﺻﻞ ﻣﺴﻠﻢ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ اﻓﺮاد آزاد ﺧﻠﻖ ﺷﺪه وا ز ﺣﻖ ازادي ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ و ﻫﯿﭽﮑﺲ ﺑﻪ ﺷـﻤﻮل دوﻟـﺖ ﺣـﻖ‬
‫ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﺠﻮز ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺣﮑﻢ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﺎ ﺻﻼﺣﯿﺖ‪ ،‬ازادي آﻧﻬﺎ را ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﯾﺎ داﯾﻢ ﺳﻠﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﺐ آزادي ﺷﺨﺺ ﺑﻄﻮر ﻣﺆﻗﺖ ﯾﺎ داﯾﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺪاﺑﯿﺮ اﺣﺘﯿﺎﻃﯽ اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﯾـﺎ اﯾﻨﮑـﻪ ﺟﻬـﺖ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺳﭙﺮي ﻧﻤﻮدن ﻣﯿﻌﺎد ﻣﻌﯿﻨﻪ ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﻦ‪ ،‬ﺟﺰ ﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮن و ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﺤﮑﻤﻪ ذﯾﺼﻼح ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﺪه ﻧﻤـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ‪،‬‬
‫زﯾﺮا ﺑﻪ ازادي ﺷﺨﺺ ﻟﻄﻤﻪ و ﺻﺪﻣﻪ وارد ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﺟﺪاً ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺮار داﺷـﺘﻪ و ﺳـﻠﺐ آن‬
‫ﮐﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﺷﺮ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺎﻧﻮن اﯾﻦ اﺟﺎزه را داده ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﻪ اﺳﺎس ﻫﺪاﯾﺖ ﻗـﺎﻧﻮن دﺳـﺖ‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﯿﺰﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺿﺮورت ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺘﻨﺎب‪ ،‬ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺟﻠﻮ ﮔﯿـﺮي از ﺑـﯽ‬
‫ﻧﻈﻤﯽ و ﻗﺎﻧﻮن ﺷﮑﻨﯽ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻋﺪاﻟﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ و اﺳﺘﻘﺮار ﻧﻈﻢ ﺧﺪﺷﻪ دار ﺷﺪه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ‪ ،‬اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﻣﯿﺜﺎﻗﻬﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠـﯽ ﻣـﺪﻧﯽ و ﺳﯿﺎﺳـﯽ‪ ،‬ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ و ﻗـﺎﻧﻮن‬
‫اﺳﺎﺳﯽ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺟﺮاات ﺟﺰاﺋﯽ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ﻫﻤﻪ و ﻫﻤـﻪ ﺑﺨـﺎﻃﺮ ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از ﺳـﻠﺐ آزادي ﺑـﺪون‬
‫ﻣﻮﺟﺐ اﺷﺨﺎص و رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻖ ازادي اﻧﻬﺎ ﻃﺮح و ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎل‪ ":‬در ﺑﻨﺪ ﻣﺎده)‪(9‬ﻃـﺮح‬
‫وﺗﺪوﯾﻦ ﻣﯿﺜﺎق ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ و ﺳﯿﺎﺳﯽ ﭼﻨﯿﻦ اﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﯿﭽﮑﺲ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺧﻮد ﺳﺮاﻧﻪ‪ ،‬دﺳﺘﮕﯿﺮ ﯾﺎ ﺑﺎزداﺷﺖ ﮐﺮد‪ .‬از ﻫﯿﭽﮑﺲ ﻧﻤﯽ ﺗـﻮان ﺳـﻠﺐ ازادي ﮐـﺮد‪،‬‬
‫ﻣﮕﺮ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن"‪.‬‬
‫ﻧﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﺬاﺷﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ اﺻﻮل و ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ اﻃﻔﺎل ﻣﺤﺮوم از ازادي ﺣﮑﻢ ﻣـﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ و ﻣﯿﺜﺎق ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻫﻤﻮاره اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻄﻮر ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯿـﺪارد ﮐـﻪ ﻣﺤﺮوﻣﯿـﺖ از ازادي‬
‫ﺑﺎﯾﺪ آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ان ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﻮﯾﻢ و دوره ان ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺣﺪ اﻗﻞ وﻗـﺖ ﻣـﺪﻧﻈﺮ و ﻣﺤـﺪود ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺎﻻ ت اﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﯾﮑﯽ از ﻣﻮاد ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺑﺼﺮاﺣﺖ ﺑﻪ اﯾـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع اﺷـﺎره ﺷـﺪه و‬
‫دوﻟﺘﻬﺎي ﻋﻀﻮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ را ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن را ﺗﻌﻬﺪ ﻧﻤﻮده اﻧـﺪ ﺑـﻪ اﺟـﺮاي اﯾـﻦ اﻣـﺮ ﻣﮑﻠـﻒ‬
‫داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ از ازادي ﺑﺎﯾﺪ در اوﺿﺎع و ﺷﺮاﯾﻄﯽ اﺟـﺮا ﺷـﻮد ﮐـﻪ ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮي اﻃﻔـﺎل را‬
‫‪٦٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﺳﻮدﻣﻨﺪ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻫـﺎي ﻣـﻮﺛﺮي اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑﻤﻨﻈـﻮر رﺷـﺪ و‬
‫ﺑﺎزﭘﺮوري‪ ،‬ﺣﺮﻣﺖ و ﺳﻼﻣﺘﯽ آﯾﻨﺪه اﻃﻔﺎل ﺗﺪوﯾﻦ و در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد و اﻃﻔـﺎل ﻣﺘﺨﻠـﻒ را در اﻧﮑـﺸﺎف‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺘﻬﺎ و اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺎي ﺷﺎن ﺑﻪ ﺣﯿﺚ اﻋﻀﺎ ﺳﺎﻟﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ در اﯾﻨﺪه ﮐﻤﮏ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ج‪ -‬ﻣﻨﻊ ﺗﻮﻗﯿﻒ‪ :‬ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻋﺒﺎرت ازﺳﻠﺐ آزادي ﻣﺆﻗﺖ ﺷﺨﺺ از ﻃﺮف ﻣﺮاﺟﻊ ذﯾﺼﻼح ﻣﻄـﺎ ﺑـﻖ اﺣﮑـﺎم‬
‫ﻗﺎﻧﻮن درﻣﺤﻞ ﻣﻌﯿﻦ اﺳﺖ)‪.(53‬‬
‫ﺟﺎي ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺷﺨﺺ از ﻃﺮف ﻣﺮاﺟﻊ ذﯾﺼﻼح ﺻـﻮرت ﻣـﯽ ﮔﯿـﺮد‪ .‬ﻣﺮاﺟـﻊ ذﯾـﺼﻼح ﮐـﻪ‬
‫ﺻﻼﺣﯿﺖ ﺗﻮﻗﯿﻒ اﺷﺨﺎص را در اﺣﻮال ﻣﺨﺼﻮص دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻃﺮف ﻗـﺎﻧﻮن ﺗﻌﯿـﯿﻦ ﻣﯿﮕـﺮدد و ﺑـﺪون ﻫﻤـﺎن‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ و اﺷﺨﺎص ﻫﯿﭻ ﮐﺴﯽ دﯾﮕﺮي ﺑﻪ ﺷﻤﻮل ارﮔﺎﻧﻬﺎي اﻣﻨﯿﺘﯽ)ﭘﻮﻟﯿﺲ( ﺣﻖ ﺗﻮﻗﯿـﻒ اﺷـﺨﺎص را ﺑـﺪون‬
‫ﻣﺠﻮز ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬زﯾﺮا آزادي ﺷﺨﺺ ﺻﺮف ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻠﺐ ﺷﺪه ﻣﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﺮ ﻧـﻮع ﺗﻮﻗﯿـﻒ ﮐـﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺎزه آﻧﺮا ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن و ﺗﺠﺎوز ﺑﺮ ﺣﻘﻮق و آزادﯾﻬﺎي اﺷـﺨﺎص اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع در‬
‫ﻣﺎده)‪ (29‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ‪ 1343‬ﮐﺸﻮر ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ":‬ﻫﯿﭻ ﮐﺲ را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﺗﻌﻘﯿﺐ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﯾﺎ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺣﮑﺎم ﻗﺎﻧﻮن"‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت ﺗﻮﻗﯿﻒ و ﺑﺎزداﺷﺖ ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ذﮐﺮ دﻻﯾﻞ ﺑﻼ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻬﻢ اﺑﻼغ و ﺗﻔﻬﯿﻢ ﺷﻮد و ﺣﺪ‬
‫اﮐﺜﺮ ﻇﺮف ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ دوﺳﯿﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﺻﺎﻟﺤﻪ ﻗﻀﺎي ارﺳﺎل و ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻣﺤﺎﮐﻤـﻪ در اﺳـﺮع‬
‫وﻗﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدد‪ .‬اﺷﺨﺎص ﻣﺘﺨﻠﻒ از اﯾﻦ اﺻﻞ ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﺠـﺎزات اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ اﺻـﻞ ﺗـﺪاﺑﯿﺮ زﯾـﺎدي ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺑﯽ ﻣﻮرد اﻓﺮاد ﺑﮑﺎر ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ اﯾﻨﮑـﻪ‪ ،‬اﯾـﻦ اﺻـﻞ را ﺑـﺮ ﻋـﺪم ﺗﻮﻗﯿـﻒ و ﻣﻨـﻊ‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ و رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻖ ازادي اﻓﺮاد ﮔﺬاﺷﺘﻪ و اﻣﮑﺎن دﺳﺘﮕﯿﺮي و ﯾﺎ ﺑﺎزداﺷﺖ را ﺑﻄـﻮر اﺳـﺘﺜﻨﺎ و ﺑـﺎ ﻗﯿـﻮد و‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﭘﺬﯾﺮ ﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬دوم اﯾﻨﮑﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت و ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ ﺗﻮﻗﯿـﻒ و ﺑﺎزداﺷـﺖ اﻓـﺮاد ﺑﺎﯾـﺪ در‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺎدي ﻣﻘﺮر ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﻣﻮر ﺟﻠﺐ دﻗﯿﻘﺂ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﭼﻮن ورود در ﺷـﺐ ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ‬
‫اﺷﺨﺎص ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ و اﮔﺮ اﺣﯿﺎﻧﺂ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺣﮑﻢ ﺑﺎزداﺷﺖ او ﺻـﺎدر ﺷـﺪه ﻣـﺴﻠﻤﺂ در ﺧﺎﻧـﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣـﺎﻣﻮر‬
‫ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻗﺪام ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ وي وارد ﺷﻮد وآن ﺷﺨﺺ را ﺑﺎزداﺷﺖ ﮐﻨـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ اﯾـﻦ ﮐـﺎر‬
‫اﺟﺒﺎري ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺘﻤﺂ ﺻﻮرت ﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺨﺴﺖ اﺟﺎزه ﻣﺤﮑﻤﻪ را در اﺧﺘﯿﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻮم اﯾﻨﮑﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧـﯽ‬
‫از ﺗﺸﺮﯾﻔﺎت دﺳﺘﮕﯿﺮي و ﺗﻮﻗﯿﻒ اﻓﺮاد را ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﻬﻢ داﻧﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺂ در ﻣـﻮرد ﺗـﺼﺮﯾﺢ‬
‫ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺑﺮآﻣﺪه و آﻧﺮا ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺎدي واﮔﺬار ﻧﮑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻶ‪:‬ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم ﺑﺎﯾﺪ ﻣـﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮام ﺑﺎ دﻻﯾﻞ ﮐﺎﻓﯽ ﻋﻠﯿﻪ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺗﻬﺎم و دﻻﯾﻞ آن ﺑـﻪ ﻣـﺘﻬﻢ اﺑـﻼغ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ اﺑﻼغ ﺑﯽ درﻧﮓ ﭘﺲ از دﺳﺘﮕﯿﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺑﻼغ اﺗﻬﺎم و دﻻﯾﻞ ﮐﺘﺒﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣـﺪ اﮐﺜـﺮ ‪ 24‬ﺳـﺎﻋﺖ‬
‫دوﺳﯿﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﺻﺎﻟﺤﻪ ﻗﻀﺎﯾﯽ ازﺳﺎل ﺷﻮد و ﻏﯿﺮه‪ .‬در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳـﯽ ﺑﻮﺿـﺎﺣﺖ ﺗـﺬﮐﺮ ﮔﺮدﯾـﺪه‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﺎه دﺳﺘﮕﺎه اﻣﻨﯿﺘﯽ و ﺑﺨﺼﻮص ﭘﻮﻟﯿﺲ در ﺑﺎزداﺷﺖ و ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮐﺴﯽ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد ﯾﺎد ﺷﺪه‬
‫را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﮑﻨﺪ و آﻧﺮا ﻧﺎ دﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮد ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ارﺗﮑﺎب ﺟﺮم ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻫﺮﮔﺎه ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑـﻪ اﺗﻬـﺎم‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد در ﺑﺎره ﺑﺎزداﺷﺖ او اﻗﺪام ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎزداﺷﺖ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺷﻤﺮده ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪآ‬
‫‪٦٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻋﻠﯿﻪ ﻓﺮد دﺳﺘﮕﯿﺮ ﺷﺪه اﺗﻬﺎﻣﺎت ﻣﺴﻠﻢ و ﻗﻄﻌﯽ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺪا ﺷﻮد و ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺖ ﺑﻌﺪي‬
‫ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻞ ﺑﺎزداﺷﺖ ﻗﺒﻠﯽ را ﮐﻪ ﺑﺪون ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻮدن ﻣﻮﺿﻮع اﺗﻬﺎم ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺠﺎز ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺷﺨﺺ دﻻﯾﻞ اﺗﻬﺎم ﺑﻪ وي ﺗﻔﻬﯿﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﺎ ﺑﻌـﺪ از ﭼﻨـﺪ ﺳـﺎﻋﺖ اﯾـﻦ‬
‫اﺗﻬﺎم ﺑﻪ او ﺗﻔﻬﯿﻢ ﮔﺮدد و اﮔﺮ دوﺳﯿﻪ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ او در ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻌﺪ از ﺑﺎزداﺷﺖ ﺑـﻪ ﻣﻘـﺎم ﺻـﺎﻟﺤﻪ ﻗـﻀﺎﯾﯽ‬
‫ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﺸﻮد اﺛﺒﺎت ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺮﻣﯽ در اﯾﻦ اﺛﻨﺎ ﺑﺮ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻣﻮﺟﻪ ﺑﻮده و ﺑﺎﯾﺪ ﻣـﻮرد ﺗﻌﻘﯿـﺐ و ﻣﺠـﺎزات ﻗـﺮار‬
‫ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺎﻻ‪ ،‬در ﺗﻮﻗﯿﻒ اﺷﺨﺎص ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﻠﺐ آزادي اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮑﺎت آﺗﯽ ﻋﻄﻒ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﻠﺐ آزادي اﺳﺖ‪ ،‬در اﯾﻨﺠﺎ ﺳﻠﺐ آزادي ﺑﻄﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﺻﻮرت ﻣﯿﮕﯿﺮد و ﻣﻨﻈﻮر ان‬
‫ﻧﯿﺰ ﺧﺎص اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﺻﻮرت ارﺗﮑﺎب ﺟﺮاﯾﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﺎزات آن در ﻗﺎﻧﻮن ﺣﺒﺲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي‬
‫از ﻓﺮار ﻣﺘﻬﻢ ﮐﻪ ﺳﻦ او ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 18‬ﺳﺎل ﺑﺎﺷﺪ اﺣﺘﯿﺎﻃﺂ در ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﺳﻠﺐ آزادي و ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺷﺨﺺ از ﻃﺮف ﻣﺮاﺟﻊ ذﯾﺼﻼح ﺻﻮت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻣﺮاﺟﻊ ذﯾﺼﻼح ﮐﻪ ﺻﻼﺣﯿﺖ‬
‫ﺗﻮﻗﯿﻒ اﺷﺨﺎص را در اﺣﻮال ﺑﺨﺼﻮص دارﻧﺪ‪ ،‬از ﻃﺮف ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺑـﺪون ﻫﻤـﺎن اﺷـﺨﺎص و‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ ﻫﯿﭽﮑﺴﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺸﻤﻮل ﺳﺎﺋﺮ ﻣﻮﻇﻔﯿﻦ دوﻟﺖ ﺣﻖ ﺗﻮﻗﯿﻒ و ﺳﻠﺐ ازادﯾﻬﺎي اﻓﺮاد را ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫‪ ‬ﺗﻮﻗﯿﻒ و ﺳﻠﺐ ازادي ﺷﺨﺺ ﺻﺮف ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮن ﺻﻮرت ﮐﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﻮﻗﯿﻒ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن‬
‫آﻧﺮا اﺟﺎزه ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن و ﺗﺠﺎوز ﺑﺮ ﺣﻘﻮق و ازادﯾﻬﺎي اﻓﺮاد اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﻣﺮاﺟﻊ ذﯾﺼﻼح و ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﻠﺐ ازادي ﺑﺎﯾـﺪ در ﻣﺤـﻞ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر اﺟﺮا ﺷﻮد‪ .‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺘﻮﻗﻔﯿﻦ ﻏﯿﺮ از ﻣﺤﻼت ﺳﻠﺐ ازادي ﯾـﺎ ﻏﯿـﺮ از ﺟﺎﻫﺎﯾﮑـﻪ دوﻟـﺖ‬
‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ و ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻨﮑﻪ‪ ،‬در ﺑﺎره ﺗﻮﻗﯿﻒ اﺷﺨﺎص در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺎ ﻧﮑﺎت ﻓﺮاواﻧﯽ در ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑـﺎ ﻣﻌﯿـﺎر ﻫـﺎي‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﯿﺨﻮرد‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺪﺑﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺴﻮﻟﯿﻦ ﺑﺎ ﻧﺎ دﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ اﯾﻦ اﺻﻮل در ﺗﻄﺒﯿﻖ آن ﺧﻼ‬
‫ف ورزي ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﮐﺘﺎب ﻣﺴﻮﻟﯿﻦ اﻣﻨﯿﺘﯽ ﺧﺎﺻﺘﺂ دﺳﺘﮕﺎه ﭘﻮﻟﯿﺲ‬
‫ﮐﺸﻮر ﺑﺎ دﻗﺖ ﮐﺎﻣﻞ رﻋﺎﯾﺖ آﻧﺮا ﺑﺤﯿﺚ ﺧﺪﻣﺘﮕﺎران ﺟﺎﻣﻌﻪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﺑﺎ اﻟﺨﺼﻮص در ﺗـﺎﻣﯿﻦ و اﻋـﺎده‬
‫ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﮐﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺧﺎﻃﺮات ﺗﺎﺛﯿﺮات ﻧﺎ ﮔﻮار ﺟﻨﮓ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﺮده اﻧﺪ‪ ،‬اﻗـﺪام ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ و اﯾـﻦ ﻧـﺴﻞ‬
‫آﯾﻨﺪه ﺳﺎز ﺟﺎﻣﻌﻪ را از ﺧﻄﺮ ﺗﺨﻠﻔﺎت ﺑﻌﺪي ﻧﺠﺎت ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮان‪ ،‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﮐﺸﻮر ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺗﻮﻗﯿـﻒ اﻃﻔـﺎل‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ در ﺑﺨـﺸﻬﺎي‬
‫ﭘﯿﺸﯿﻦ اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﻣﮑﺮرآ ﺑﻪ ان اﺷﺎره ﺷﺪه داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﯾـﺎ ﻣﺮﮐـﺰ اﺻـﻼح ﺗﺮﺑﯿـﺖ اﻃﻔـﺎل اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬
‫ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﻣﺘﺨﻠﻒ از ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﺪت ﻣﺤﺎﮐﻤـﻪ و ﯾـﺎ ﺑﻌـﺪ ا ز ان ﻣـﺴﺘﺤﻖ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺣﻘﻮق و ﺗﻀﻤﯿﻨﺎﺗﯽ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎزﭘﺮوري اﻧﻬﺎ ﻣﻔﯿﺪ و ﻣﻮﺛﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ در ﻧﻈﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن‬
‫و ﺳﺎﺋﺮ ﻓﯿﺼﻠﻪ ﻫﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ اﻃﻔﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺑﺴﺮ ﻣﯿﺒﺮﻧﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﺷﺎن ﻣﻮاﻇﺒﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ‬

‫‪٦٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫و ﻫﻤﻪ ﮐﻤﮏ ﻫﺎي ﺿﺮوري اﻧﻔﺮادي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻪ ﯾﯽ‪ ،‬رواﻧﯽ‪ ،‬ﺻﺤﯽ و ﺟـﺴﻤﯽ‪ ،‬ﮐـﻪ‬
‫اﻧﻬﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از ﻟﺤﺎظ ﺳﻦ‪ ،‬ﺟﻨﺲ و ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺑﻪ ان ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ آورده ﺷﻮد‪.‬‬
‫د‪ -‬ﺣﺎﻻت ﻣﺸﺪده ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ :‬ﺑﻌﻀﺂ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺳﻠﺐ از ادي اﺷﺨﺎص ﺣـﯿﻦ ﮔﺮﻓﺘـﺎري ﯾـﺎ در‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻮﻗﯿﻒ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﻬﺎ از ﺟﺒﺮ‪ ،‬ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪ و اﻧﻮاع اذﯾﺖ ﻫﺎي ﺟﺴﻤﯽ و روﺣﯽ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪ ،‬ﯾـﺎ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺸﺮوع ﺟﻠﻮه دادن اﻋﻤﺎل ﺧﻮد‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ از ﯾﻮﻧﯿﻔﻮرم وﻟﺒﺎس ﭘﻮﻟﯿﺲ اﺳـﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮده وﯾـﺎ ﺧـﻮد را‬
‫ﭘﻮﻟﯿﺲ و ﻣﻮﻇﻒ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ واﻗﻌﯿـﺖ ﺧـﻼف آن ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ ﺣـﺎﻻت‬
‫ﻣﺸﺪده ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺷﺪه وﺑﺮاي ﻣﺮﺗﮑﺒﯿﻦ آن در ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰاﯾﯽ ﮐﺸﻮر اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺰاﻫﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺟﺮم ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺨﺺ را ﺑﺎزداﺷـﺖ و از ﮐـﺎر‬
‫ﻣﻨﻊ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺟﺰاي ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺣﺒﺲ ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﮔﺮدد)‪(54‬‬
‫‪ ‬ﻫﺮﮔﺎه ﺣﯿﻦ ﺑﺎزداﺷﺖ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺗﻮﻗﯿﻒ از ﯾﻮﻧﯿﻔﻮرم ﺟﻌﻠﯽ اﺳـﺘﻔﺎده ﺑﻌﻤـﻞ آﻣـﺪه‪ ،‬اﻟﻘـﺎب ﺟﻌﻠـﯽ ﺑـﻪ‬
‫ﮐﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﯾﺎ اﻣﺮ ﺟﻌﻠﯽ را‪ ،‬اﻣﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎت دوﻟﺘﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﯾﺎ در اﻣﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎري و ﺗﻮﻗﯿـﻒ از ﺟﺒـﺮ و اﮐـﺮاه ﯾـﺎ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺗﻬﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ اﺣﻮال ﻣﺸﺪده داﻧﺴﺘﻪ ﺷـﺪه و اﺣﯿﺎﻧـﺂ اﮔـﺮ ﻣـﺮﺗﮑﺒﯿﻦ آن ﻣـﻮﻇﻔﯿﻦ‬
‫رﺳﻤﯽ دوﻟﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬ﺑﻪ ﺣﺒﺲ ﻃﻮﯾﻞ اﻟﯽ ﻣﺪت ده ﺳﺎل ﻣﺤﮑﻮم ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ)‪.(55‬‬
‫اﻋﻤﺎل و ﺣﺎﻻت ﻣﺸﺪده آزادي ﻓﺮد را ﺳﻠﺐ ﻧﻤﻮده و ﮐﺮاﻣﺖ ﺑﺸﺮي او را از ﺑﯿﻦ ﻣﯿﺒﺮد ‪,‬ﮐﻪ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺣﺎﻻت از‬
‫ﻧﻈﺮ ﻗﺎﻧﻮن ﻏﯿﺮ ﻣﺠﺎز ﯾﺎ ﺧﻼف اﺣﮑﺎم ﻗﺎﻧﻮن واذن ﻣﺤﮑﻤﻪ ذﯾﺼﻼح اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﯿﮑـﻪ آزادي و اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻣﻄﻠﻮب زﻧﺪه ﮔﯽ ﺣﻖ ﻃﺒﯿﻌﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮان ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎوز ﺑـﺮ آن از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻠﯽ و ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﻨﻊ ﻗﺮار داده ﺷﺪه ودر ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗـﺎ ﮐﯿـﺪ ﻣﯿﮕـﺮدد ﮐـﻪ ﻫـﺮ‬
‫ﺷﺨﺺ ازاد ﺑﻪ دﻧﯿﺎ آﻣﺪه ﺣﻖ آزاد زﻧﺪه ﮔﯽ ﮐﺮدن‪ ،‬ﮔﺮدش و ﺳﮑﻮﻧﺖ را ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع و ﻫﺮ ﺟـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ ﻣـﯿﻠﺶ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دارد‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه ﮐﺴﯽ ﺧـﻼف ﻗـﺎﻧﻮن و ﺑـﺪون ﺻـﻼﺣﯿﺖ رﺳـﻤﯽ‪ ،‬ازادي وي را ﺳـﻠﺐ ﻧﻤﺎﯾـﺪ‪،‬ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ و ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﺮدﯾﺪه‪،‬ﻋﺎﻣﻠﯿﻦ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﻣﯿـﺸﻮد‪ .‬ﭼـﻪ اﯾـﻦ ﻋﻤـﻞ از‬
‫ﻃﺮف اﺷﺨﺎص ﻋﺎدي اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﯾﺎ ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻮﻇﻔﯿﻦ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺎﻣﻪ)ﭘﻮﻟﯿﺲ(‪.‬‬

‫ح‪ -‬ﺣﻘﻮق ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺷﻮﻧﺪه ﮔﺎن وﻣﺤﺒﻮﺳﯿﻦ‪ :‬ﺑﻨﺪ)ج( ﻣﺎده ‪ 37‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﺸﻌﺮ اﺳﺖ‪":‬ﺑﺎ‬
‫ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﻣﺤﺮوم از آزادي ﺑﺎﯾﺪ رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد وﮐﺮاﻣﺖ ﺑﺸﺮي و ﻓﻄﺮي اش ﻣﺤﺘﺮم ﺷﻤﺮده ﺷﻮد‬
‫وﺑﺎ وي ﺑﻪ ﻧﺤﻮي رﻓﺘﺎر ﺷﻮد ﺗﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي او از ﻧﻈﺮ ﺳﻦ و ﺳﺎل در ﻧﻈـﺮ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺨـﺼﻮﺻﺂ ﻃﻔـﻞ‬
‫ﻣﺤﺮوم از ازادي ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﺰرﮐﺴﺎﻻن ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺟﺪا ﻧﮑﺮدﻧﺶ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻃﻔﻞ ﺑﺎﺷـﺪ و ﺟـﺰ در‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽ ﺣﻖ دارداز راه ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ و ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده اش در ﺗﻤﺎس ﺑﺎﺷﺪ"‪.‬‬
‫ﻣﺠﺎزات ﺣﺒﺲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺠﺎزات اﺻﻠﯽ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺰاﯾﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﺿـﻤﻦ ﺳـﻠﺐ ازادي از‬
‫ﻣﺤﮑﻮم‪ ،‬ﯾﮑﯽ از وﺳﺎﯾﻞ دﻓﺎع اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮاي دور ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﻣﺘﻬﻢ ﯾﺎ ﻣﺠﺮم از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻤﻨﻈـﻮر ﺣﻔـﻆ ﻧﻈـﻢ‪،‬‬

‫‪٦٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫آراﻣﺶ‪ ،‬اﻣﻨﯿﺖ و ﺗﺴﻼي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬اﻣﺎ ﻓﻠـﺴﻔﻪ ﺗﻌﻠـﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿـﻪ و اﺻـﻼح ﻣﺠـﺮم در ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫اﻣﺮوزي‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ اﻧﺘﻘﺎم وﻣﺠﺎزات ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮي ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ)‪.(56‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ واﺻﻼح‪ ،‬ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﺣﺒﺲ ﮔﺮدﯾﺪه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از او اﻧﺘﻘـﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻌﺬﯾﺐ روﺣﯽ ﻗﺮار داده ﺷﺪه و از ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﮑﻠﯽ ﺗﺠﺮﯾﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻫـﺪف ﻋﻤـﺪه ﻫﻤﺎﻧـﺎ ﺳـﺎزﮔﺎر‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺠﺪد وي ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺂ ﻻزم اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﭼﻨـﯿﻦ ﻣﺤﮑـﻮﻣﯿﻦ در زﻧـﺪان ﺳـﻠﻮك و رﻓﺘـﺎر‬
‫اﺻﻼﺣﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد و اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﺷﺨﺎص ﺗﺤﺖ ﺗﺮﺑﯿﻪ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻌﺪ از ﺧﺘﻢ ﻣﯿﻌﺎد ﻣﺤﮑﻮﻣﯿﺖ ﺑﺤﯿـﺚ‬
‫ﯾﮏ ﻋﻀﻮ ﺳﺎﻟﻢ و ﻣﻔﯿﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ و زﻧﺪه ﮔﯽ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎ ﺳـﺎﯾﺮ اﻋـﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌـﻪ در ﻓـﻀﺎي ﺳـﺎﻟﻢ‬
‫ﺳﭙﺮي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ ﻫﺮﮔﺎه در ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ اﺷﺨﺎص ازﺑﯽ ﻣﺒﺎﻻﺗﯽ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﯿﺜﯿـﺖ ﺷـﺎن ﻣـﻮرد‬
‫ﺗﺠﺎوز ﻗﺮار ﮔﯿﺮد و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺎن از ﺑﯽ ﺣﺮﻣﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺂ ﻋﻮاﻗﺐ زﯾﺎﻧﺒـﺎري را ﺑـﺮاي ﺷـﺨﺺ در‬
‫آﯾﻨﺪه ﺑﺎر ﺧﻮاﻫﺪ اورد و ﺳﻠﻮك ﻣﻨﻔﯽ او را ﺑﺪون اﻧﮑﻪ از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺗﻘﻮﯾﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮداﺷﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎﻻ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻃﻔﻞ ﺑﻪ اﺗﻬﺎم ﺗﺨﻠﻒ ﺗﺤﺖ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﻗﺮار داده ﻣﯿﺸﻮد ﯾـﺎ اﯾﻨﮑـﻪ ﺑـﻪ ﺣﮑـﻢ‬
‫ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﺎ ﺻﻼﺣﯿﺖ ﻣﺤﺒﻮس و ﻣﺪت ﺗﻮﻗﯿﻒ ﯾﺎ ﺣﺒﺲ ﺧﻮدرا ﺳـﭙﺮي ﻣﯿﻨﻤﺎﯾـﺪ‪ ،‬ﺻـﺮف ﺑـﻪ ﺣﮑـﻢ ﻗـﺎﻧﻮن و‬
‫ﺗﺠﻮﯾﺰ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﻣﺤﮑﻮم ﺑﻪ ﺳﻠﺐ آزادي ﺷﺪه‪ ،‬از ﺗﻤﺎم ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﺑﺮ ﺧﻮردار ﺑﻮده و ﻫﯿﭽﮑﺲ ﺑﺸﻤﻮل ﻣﻮﻇﻔﯿﻦ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺗﻮﻗﯿﻒ و زﻧﺪان ﺣﻖ ﺗﻌﺮض ﺑﺮ ﺷﺨﺼﯿﺖ وي را ﻧﺪارد و ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﻫﺘﮏ ﺣﺮﻣﺖ ﻗﺮار داده ﺷﺪه ﺑـﻪ ﺣﯿﺜﯿـﺖ‬
‫اش ﺗﺠﺎوز ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺨﺼﯽ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺳﻠﺐ آزادي ﻣﻮﻗﺘﯽ وي ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗـﺪﺑﯿﺮ اﺣﺘﯿـﺎﻃﯽ اﺳـﺖ ﺑﺨـﺎﻃﺮ‬
‫اﮐﻤﺎل ﺗﺤﻘﯿﻖ اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدﯾﺪه و ﻫﻨﻮز ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺷﺪه ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﺎ ﻓﺮد ﻣﺤﮑﻮم ﻣﻮرد اﺗﻬﺎم ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ از ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺑﺮاﺋﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺨﺺ ﻋﺎدي ﺑﺎ وي رﻓﺘﺎر و ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻮد‪ ،‬وﻟـﻮ‬
‫ﻓﺮدي ﺑﻪ ﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮن دﺳﺘﮕﯿﺮ‪ ،‬ﺑﺎزداﺷﺖ و زﻧﺪاﻧﯽ ﻫﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﺤﻘﯿﺮ و ﺗﻮﻫﯿﻦ و ﻣﺠﺎزات در ﻣﻮرد‬
‫او ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪(57)0‬‬

‫و‪ .‬ﺣﻖ ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده و دوﺳﺘﺎن‪ :‬ﯾﮑﯽ از ﻣﺠﺎزاﺗﻬﺎي ﮐﻪ زﻧـﺪاﻧﯽ ﻣﺘﺤﻤـﻞ ﻣﯿـﺸﻮد‪ ،‬ﻋـﺪم ارﺗﺒـﺎط‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ او ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده و دوﺳﺘﺎن‪ ،‬در ﻃﻮل ﺣﺒﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﻮاﻋـﺪ و ﻓﯿـﺼﻠﻪ ﻫـﺎي ﻣﻠـﻞ ﻣﺘﺤـﺪ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻮ ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺤﺮوم از آزادي‪ ،‬ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺑﯿﺮون از ﻣﺤﻞ ﺗﻮﻗﯿﻒ‪ ،‬ﺑﺨﺶ اﻧﻔﮑﺎك ﻧﺎﭘـﺬﯾﺮ ﺣـﻖ‬
‫ﺑﺮ ﺧﻮرداري ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ و اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮده و ﺑﺮاي آﻣﺎده ﮔﯽ رﻫﺎﯾﯽ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺿﺮوري ﭘﻨﺪاﺷـﺘﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫ﻃﺒﻖ ﻗﻮاﻋﺪ ﻓﻮق اﻟﺬﮐﺮ ﺑﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺷﺪه ﺑﺎﯾﺪ اﺟﺎزه داده ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺧـﺎﻧﻮاده‪ ،‬دوﺳـﺘﺎن‪ ،‬رﻓﻘـﺎ و‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﮔﺎن ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻤﻪ و ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺑﺎزدﯾﺪ ﻣﻨﻈﻢ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎزدﯾـﺪ‬
‫اﺻﻮﻻ در ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﯾﮑﺒﺎر و ﮐﻤﺘﺮ از ﯾﮏ ﻣﺮﺗﺒﻪ در ﻫﺮ ﻣﺎه ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻖ ﻣﺤﺮﻣﯿﺖ‬
‫اﻃﻔﺎل رﻋﺎﯾﺖ ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﺎﯾﺪ اﺟﺎزه داده ﺷﻮد ﮐﻪ وﺳﺎﯾﻞ ﺗﻮﻗﯿﻒ را ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎزدﯾﺪ از ﺧﺎﻧﻪ و‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎي ﺧﻮﯾﺶ و ﺑﺎ ﮐﺴﺐ اﺟﺎزه اي وﯾﮋه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﻻﯾﻠﯽ ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ و ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ‪ ،‬ﺣﺮﻓﻪ اي ﯾﺎ دﻻﯾﻞ ﻣﻬﻢ‬
‫‪٦٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫دﯾﮕﺮﺗﺮك ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ آن‪ ،‬ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺟﺰ آﻧﮑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺂ ﻣﺤﺪود ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻖ ﻣﻔﺎﻫﻤﻪ‬
‫ﺗﺤﺮﯾﺮي ﯾﺎ در ﺟﺎي ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﯿﻠﻔﻮن ﻻاﻗﻞ در ﻫﻔﺘﻪ دو ﺑﺎر ﺑﺎ ﺷﺨﺺ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺧﻮد ﻣﮑﺎﺗﺒـﻪ و‬
‫ﻣﻔﺎﻫﻤﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﺟﺰ)ج( ﻣﺎده ‪ 37‬ﮐﻨﻮاﻧـﺴﯿﻮن ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ ﺑـﺪﯾﻦ ﺻـﻮرت ﺗـﺼﺮﯾﺢ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.........":‬ﺟﺰ در ﻣﻮارد اﺳﺘﻨﺜﻨﺎﯾﯽ ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد از راه ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ و ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺧـﺎﻧﻮاده اش در ﺗﻤـﺎس‬
‫ﺑﺎﺷﺪ"‪.‬‬

‫ز‪ -‬ﺣﻖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﻮره ﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﯽ در ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻗﯿـﻒ‪ :‬در اﯾـﻦ ﺑـﺎره در ﺑﻨـﺪ)د( ﻣـﺎده ‪37‬‬
‫ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ذﮐﺮ اﺳﺖ‪ ":‬ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﻣﺤﺮوم از آزادي ﺣﻖ دارد ﺑﻪ ﻣﺸﻮره ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﮐﻤﮏ ﻫﺎ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻓﻮري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺣﻖ دارد در ﻣﻮرد ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻮدن ﻣﺤﺮوﻣﯿﺘﺶ از آزادي در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺤﮑﻤﻪ‬
‫و ﺳﺎﺋﺮ ﻣﻘﺎﻣﺎت ذﯾﺼﻼح ﻣﺴﺘﻘﻞ و ﺑﯿﻄﺮف اﻋﺘﺮاض ﮐﻨﺪ و ﺣﻖ دارد در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺳﺮﯾﻊ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد"‪.‬‬
‫در ﻗﻮاﻋﺪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اداره ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮاي ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن)ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﯿﺠﯿﻨﮓ( اﻣـﺪه اﺷـﺖ‬
‫ﮐﻪ‪ ":‬ﻣﺤﺎﮐﻢ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و اﻃﻔﺎل و ﻫﺌﯿﺖ ﻫﺎي ﺗﺤﻘﯿﻘـﯽ ﺑﺎﯾـﺪ ﻋـﺎﻟﯿﺘﺮﯾﻦ ﺣـﻖ اوﻟﻮﯾـﺖ را ﺑـﻪ ﺳـﺮﯾﻊ ﺗـﺮﯾﻦ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺟﺮﯾﺎن)ﻗﻀﺎﯾﯽ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ( ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﮐﻮﺗﺎه ﺗﺮﯾﻦ ﺣـﺪ ﻣﻤﮑـﻦ ﻣـﺪت ﺗﻮﻗﯿـﻒ ﺗـﺂﻣﯿﻦ و ﺗـﻀﻤﯿﻦ ﺷـﻮد"‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن‪ ،‬ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺬﮐﻮر در ﻓﻘﺮه)اﻟﻒ( ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان"ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺤﺒﻮس ﯾﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ" ﺗﺼﺮﯾﺢ ﻣﯿﺪارد‬
‫ﮐﻪ‪ ":‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و اﻃﻔﺎل ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻖ ﻣﺸﻮرت ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻤﮏ ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫راﯾﮕﺎن را در ﺟﺎي ﮐﻪ ﻣﯿﺴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﻤﺎﯾﻨﺪ و ﺑﻄﻮر ﭘﯿﮕﯿﺮ ﺑﺎ ﻣﺸﺎوران ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧـﻮد ﻣﻔﺎﻫﻤـﻪ ﮐﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺧﻠـﻮت و‬
‫ﻣﺤﺮﻣﯿﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻔﺎﻫﻤﻪ ﺗﺂﻣﯿﻦ و ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮔﺮدد)‪.(58‬‬

‫‪ -3‬ﻃﺮز ﺑﺮﺧﻮرد ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ‪:‬‬

‫ﻣﻨﺴﻮﺑﯿﻦ ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﭘﻮﻟﯿﺲ)ﭘﻠﯿﺲ‪ ،‬ژاﻧﺪارم‪ ،‬و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺎﻣﻮرﯾﻦ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﭘﻮﻟﯿﺲ( ﻣﺴﻮل ﺣﻔﻆ و ﻧﻈـﻢ‬
‫و آراﻣﺶ در اﺟﺘﻤﺎع‪ ،‬ﮐﺸﻒ ﺟﺮم‪ ،‬دﺳﺘﮕﯿﺮي ﻣﺘﺨﻠﻔﯿﻦ و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از وﻗﻮع ﺟﺮاﯾﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻏﺎﻟﺒﺂ ﻗﺒـﻞ‬
‫از ﻣﻘﺪﻣﺎت ﻗﻀﺎﯾﯽ از وﻗﻮع و ﯾﺎ ﺑﺮوز ﯾﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻣﻄﻠﻊ ﺷﺪه‪،‬ﺑﺎﯾﺪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ را ﮐـﻪ ﺑـﺮاي ﺣﻔـﻆ اﺛـﺎر و‬
‫ﻋﻼﯾﻢ ﺟﺮم و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﻓﺮار ﺷﺨﺺ ﻣﺘﻬﻢ ﺿﺮوري اﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ را ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ‬
‫آورﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ اﻃﻔﺎل و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن داراي ﻃﺒﻊ ﺣﺴﺎس و زود رﻧﺞ ﺑﻮده و ﻋﻮاﻗﺐ وﺧـﯿﻢ اﻋﻤـﺎل ﺧـﻮد را‬
‫درك ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد اوﻟﯿﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻋﻤﯿﻘﯽ در روﺣﯿﻪ آﻧﺎن ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯿﮕﺬارد و ﻫﺮﮔـﺎه ﻣـﺎﻣﻮرﯾﻦ‬
‫ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﻮدﺑﺎﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮده ﺑﺎ ﺧﻮﻧﺴﺮدي و اﺣﺘﺮام اﺷﺘﺒﺎه آﻧـﺎن را ﮔﻮﺷـﺰد و ﻟـﺰوم رﻋﺎﯾـﺖ ﻗـﻮاﻧﯿﻦ و‬
‫ﻣﻘﺮرات اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﯾﺎد آورﺷﻮﻧﺪ اﻃﻔﺎل و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن از ﻋﻤﻞ ﺧﻮﯾﺶ اﻇﻬﺎر ﻧﺪاﻣﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدن‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﺮ و ﺗﻮﻫﯿﻦ‪ ،‬ﺣﺲ اﻧﺘﻘﺎم ﺟﻮﯾﯽ و ﺳﺮﮐﺸﯽ را ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻧﻤـﻮده‪ ،‬اﻃﻔـﺎل و ﺟﻮاﻧـﺎن را ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫اﺟﺘﻤﺎع ﺑﺪﺑﯿﻦ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻧﮕﺮان ﻧﺘﺎﯾﺞ اﻋﻤﺎل و رﻓﺘﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺳﺮزﻧﺶ‬
‫ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺎﯾﺪ آﻣﺮاﻧﻪ و ﺗﻮآم ﺑﺎ ﻋﻄﻮﻓﺖ و اﺣﺘﺮام ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬در اﯾﻔـﺎي اﯾـﻦ اﻣـﺮ ﻣﻬـﻢ‪،‬‬
‫‪٦٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺎﻣﻮرﯾﻦ ﭘﻠﯿﺲ ﺑﺎﯾﺪ آﺷﻨﺎﯾﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﻋﻠﻮم ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ اﻃﻔﺎل‪ ،‬ﺟﺮم ﺷﻨﺎﺳﯽ‪،‬‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺧﺎص اﻃﻔﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﮕﺮه دوم ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در زﻣﯿﻨـﻪ ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از ﺗﺨﻠـﻒ و اﺻـﻼح ﻣﺠﺮﻣـﺎن اﺷـﺎره ﻣﻮﮐـﺪ دارد ﮐـﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي وﯾﮋه ﻟﺰوم اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻮﻟﯿﺲ زن را در ﺑﺎره رﺳـﯿﺪه ﮔـﯽ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﯾﻞ دﺧﺘـﺮان ﻣﺘﺨﻠـﻒ ﺗﺎﮐﯿـﺪ و‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در ﻣﻮرد اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﭘﻮﻟﯿﺲ در ﭘﺮوﺳﻪ ﺟﺰاﯾﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﺑﻪ ﻋﻤـﻞ آورده و‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯿﻨﮕﺎرد‪ ":‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ارﮔﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﻀﺎﯾﯽ اﻃﻔـﺎل و ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﺴﯿﺎر‬
‫اﻫﻤﯿﺖ دارد ﮐﻪ اﻓﺴﺮان ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ اﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آﻧﺎن رﻓﺘﺎر ﮐﻨﻨﺪ")‪.(59‬‬
‫در ﺑﻨﺪ ﯾﮏ ﻣﺎده ‪ 12‬ﻣﻘﺮرات ﭘﯿﮑﻨﮓ ﺑﻪ ﻟﺰوم ﺗﺨﺼﺺ ﻣﺎﻣﻮرﯾﻦ ﭘﻮﻟﯿﺲ و ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮔﺎرد ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن و‬
‫ﺟﻮاﻧﺎن در ﻣﻘﺮ ﻫﺮ دادﮔﺎه اﻃﻔﺎل ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ)‪.(60‬‬
‫درﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯿﺸﻮﯾﻢ ﮐﻪ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻫﯿﭻ ﻃﻔﻠﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﺤﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺑﯿﺮﺣﻤﺎﻧﻪ‬
‫و ﻏﯿﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻣﻐﺎﯾﺮ ﺷﺌﻮن اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿـﺮي ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﺗﻨﺒﯿـﻪ ﺑـﺪﻧﯽ و اﻋﻤـﺎل‬
‫ﺗﻨﺒﯿﻬﺎت ﺧﺸﻦ و ﻣﺸﻘﺖ ﺑﺎر‪ ،‬و ﺗﻨﺪ ﺧﻮﯾﯽ و دﺷﻨﺎم و اداي اﻟﻔﺎظ رﮐﯿﮏ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﻤﻨـﻮع اﺳـﺖ‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫اﻣﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ و ﮐﺸﻒ ﺟﺮم از اﻫﻤﯿﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺮ ﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮ ا اﮔﺮ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل در اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮﺧﻮردﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ و دور از ﮐﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﺎﮔﻮاري ﺑـﺎﻻي روﺣﯿـﻪ ﻃﻔـﻞ داﺷـﺘﻪ و از‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ اﻧﺘﺒﺎه ﺑﺪﻧﯽ از ﭘﻮﻟﯿﺲ و ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن در اذﻫﺎن ﻃﻔﻞ ﺣﮏ ﺷﺪه و ﺳـﺎﻟﻬﺎ در ذﻫـﻦ او ﺑـﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯿﻤﺎﻧﺪوﺑﺎﻻﺧﺮه ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎم ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﻠﮑﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎم ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺣـﺴﺎﺳﯿﺖ ﻧـﺸﺎن‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﺟﺮاي ﻋﺪاﻟﺖ در زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻣﺎﻣﻮرﯾﻦ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﯿـﺎن‬
‫داوﻃﻠﺒﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻫﻮش ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺮﺟﺎم ﻣﯿﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ اﺻﻄﻼح ﮐﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ارزش ﺷﺨﺼﯽ و ﺣﻘﻮق ﺑـﺸﺮي و ارزش ﻣﻮﻗـﻒ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﻮﻗﻊ اﺣﺘﺮام اﺳﺘﻨﺒﺎط ﮔﺮدﯾﺪه ﮐﻪ ﺑﺸﺮ را دارﻧﺪه ﻋـﺎﻟﯽ ﺗـﺮﯾﻦ ﻗـﺪرت ﻓﮑـﺮي و ارزش اﺧﻼﻗـﯽ و‬
‫ﻋﻘﯿﺪوي ﻣﯿﺪاﻧﺪ و ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺠﺎوز و ﺗﻌﺮض را ﺑﺎﻻي آن ﺗﻌﺮض ﺑﻪ ﮐﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎﯾﺪ در ﺻﻮت ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺘﻬﻤـﯿﻦ ﻧﮑـﺎت آﺗـﯽ را در ﻧﻈـﺮ‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ ‬در اﺛﻨﺎي ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ از رﻫﻨﻤﺎي ﻫﺎي ﻣﻮاد ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤـﻮده‪ ،‬و‬
‫در ﺗﻄﺒﯿﻖ آن اﻗﺪام ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎ ﻣﺘﻬﻤﯿﻦ و ﻣﺘﺨﻠﻔﯿﻦ از ﻗﺎﻧﻮن‪،‬روﯾﻪ زﺷﺖ را ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺣﻖ‪ ،‬ﺣﺮﻣﺖ‪،‬ﮐﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﻧﻬﺎ را اﺣﺘﺮام‬
‫ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫‪٦٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻣﮑﻠﻒ اﺳﺖ ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺑﺸﺮي ﻣﺮدم ﻋﻠﯿﻪ ﺗﺒﻌـﯿﺾ و اﻧـﻮاع آن ﻋﻠﯿـﻪ ﺗﻔﺮﻗـﻪ‬
‫اﻧﺪازي‪ ،‬ﻧﻔﺎق و ﺷﻘﺎق‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﺟﻨﮕﯽ ﺑﯿﻦ اﻗﻮام ﺑﺮادر و ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺨﺮﯾﺒﺎت اﻗﺪام ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬در ﻣﻮﻗﻊ ﻣﺪاﺧﻠﻪ و اﻗﺪام ﭘﻮﻟﯿﺲ اوﻵ ﺷﺨﺺ ﻣـﻮردﻧﻈﺮ را ﻣﻠﺘﻔـﺖ ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻋﻠـﺖ ﻣﺪاﺧﻠـﻪ و اﻗـﺪام را‬
‫ﺑﺮاﯾﺶ ﮐﺎﻣﻼ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻣﮑﻠﻒ اﺳﺖ در اﺟﺮاي وﻇﯿﻔﻪ رﺳﻤﯽ اﻣﻮر ﺷﺨﺼﯽ را ﺟﺪآ از ﻫﻢ ﺗﻔﮑﯿﮏ و ﻣﺠﺰا ﻧﮕﻬﺪارد‪.‬‬
‫‪ ‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻬﻢ از ﻗﺒﯿﻞ ﺗﻼﺷﯽ‪ ،‬ﺛﺒﺖ وﺿﺒﻂ اﺷﯿﺂ را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻮاد ﻣﻨﺪرج اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻤﻌـﺮض اﺟـﺮا ﻗـﺮار‬
‫دﻫﺪ و از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن اﺟﺘﻨﺎب ورزد‪.‬‬
‫‪ ‬در ﺣﯿﻦ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﯾﺎ ﺣﻮادث ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎﯾﺪ آرام ﺑﻮده‪،‬ﻣﻀﻄﺮب ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺳﻨﺠﺶ ﻓﮑﺮي را از دﺳﺖ ﻧﺪﻫـﺪ و‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﺗﺤﺮﯾﮑﺎت و ﺗﻬﺪﯾﺪات ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎﺧﺘﻪ و ﻋﺼﺒﺎﻧﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬اﻫﺎﻧﺖ ﮐﺮدن ﮐﻪ از ﻃﺮف ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪،‬ﺑﮑﻠﯽ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺧﺎﺻﺘﺂ اﻃﻔﺎل از ﭘﻮﻟﯿﺲ اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻼوه از ﺗﺎﻣﯿﻦ اﻣﻨﯿـﺖ و اﺟـﺮاات ﻗـﺎﻧﻮﻧﯽ درﺳـﺖ‬
‫وﻣﻌﺎﻣﻼت ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎ اﻧﻬﺎ ﻣﺴﺎﻋﺪت و ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﺑﻪ ﺣﯿﺚ ﯾﮏ ﭘﺪر ﻣﻬﺮﺑﺎن ودﻟﺴﻮز ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﻤﻮده از ﺳﻠﻮك و ﭘﯿﺶ آﻣﺪ ﻣﻌﻘﻮل و روﯾـﻪ‬
‫ﻧﯿﮏ و ﻋﺪم اﻫﺎﻧﺖ و ﺗﺤﻘﯿﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ و ﻫﻤﻮاره در ﺑﺎز ﭘﺮوري و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﺪ و‬
‫از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺟﺴﻤﯽ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ دﺧﺘﺮان ﻣﺘﺨﻠﻒ ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﻣﻮﺿﻮع را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ در اﯾﻦ ﻣـﻮرد از ﭘـﻮﻟﯿﺲ‬
‫ﻗﺸﺮ اﻧﺎث ﮐﺎر ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎﯾﺪ در اﺣﻀﺎر دﺧﺘﺮان ﻣﺘﺨﻠﻒ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﻟﯿﺲ زن ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ از ﯾﮑﻨﻔﺮ رﯾـﺶ ﺳـﻔﯿﺪ‬
‫ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻫﻤﮑﺎري او ﺟﻬﺖ اﺟﺮات ﺑﻌﺪي ﺑﻪ اداره ﭘﻮﻟﯿﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ دﺧﺘﺮان ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﺎذﯾﺮ و ﻣﺸﮑﻼت ﻓﻮرآ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺳﮑﻮﻧﺘﺶ اﻋـﺰام ﺷـﺪه ﻧﺘﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ آﻧﻬﺎ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮﻗﺘﺎ اﻧﺎن را ﺑﻪ ﺗﻮﻗﯿﻒ ﺧﺎﻧﻪ اﻧﺎﺛﯿﻪ و در ﻏﯿـﺮ ان ﺑـﻪ ﺷـﺨﺺ اﻣـﯿﻦ ﻣﺤـﻞ‬
‫ﺑﺴﭙﺎرد‪.‬‬
‫‪ ‬در اﻋﺰام ﻗﺸﺮ اﻧﺎث ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﺷﺎن آﻣﺮ اداره ﭘﻮﻟﯿﺲ ﻣﮑﻠﻒ اﺳﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈﯿﻦ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد را ﮐـﻪ‬
‫از دو ﻧﻔﺮ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻇﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪،‬ﺣﺘﯽ اﻻﻣﮑﺎن از وﺳﺎﯾﻞ ﺗﺮاﻧﺴﭙﻮرﺗﯽ ﺧﻮد و ﯾﺎ اﺗﺤﺎدﯾﻪ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬در وﻗﺖ ﺗﺴﻠﯿﻤﯽ ﻗﺸﺮ اﻧﺎث ﺑﻪ اﻋﻀﺎي ﻓﺎﻣﯿﻞ ﺷﺎن ﺑﻌﺪ از اﺧﺬ ﺳﻨﺪ رﺳﻤﯽ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺴﻠﯿﻢ داده ﺷـﻮد در‬
‫ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ اﻧﺎﺛﯿﻪ ﻣﺬﮐﻮر اﻗﺎرب ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ رﺳﻤﺂ او را ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺧﯿﺮﯾﻪ ﯾﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ دﺧﺘـﺮان‬
‫ﺧﻮرد ﺳﺎل ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻤﺎم ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻣﻨﯿﺘﯽ را در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﺟﻠﻮ رﺑﻮدن‪ ،‬ﻓﺮوش ﯾﺎ ﻗﺎﭼﺎق اﻃﻔﺎل را ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻣﻘﺼﺪ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﻠﻮ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺘﺜﻤﺎري از اﻃﻔﺎل ﺑﻤﻨﻈﻮر ﻓﺤﺸﺎ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ اﻋﻤﺎل ﺟﻨﺴﯽ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ را ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬

‫‪٧٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ -4‬ﺑﺮﺧﻮرد ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل‪:‬‬

‫اﻃﻔﺎل ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ را ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﻣﺪدﮔﺎران‪،‬دﺳﺘﯿﺎ ران و ﻣﺴﺎﻋﺪ ت ﮐﻨﻨـﺪه ﮔـﺎن در ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از ﺣـﻮادث‬
‫ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻣﯿﺪاﻧﻨﺪ و ﻫﻤﯿﺸﻪ از اﻧﻬﺎ ﺗﻮﻗﻊ رﻫﻨﻤﺎي و ﮐﻤـﮏ دارﻧـﺪ‪.‬در ﺣﻘﯿﻘـﺖ ﭘـﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿـﮏ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺳـﺎﯾﺮ‬
‫ارﮔﺎﻧﻬﺎي اﻣﻨﯿﺘﯽ وﻇﺎﯾﻒ ﻣﻬﻢ و ارزﻧﺪه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﺪوش داﺷﺘﻪ و ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺧﺎﺻﺘﺎ دﺳﺖ ﻟﺮزان و ﻧـﺎﺗﻮان‬
‫اﻃﻔﺎل را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺪر ﻣﻬﺮﺑﺎن اﻧﻬﺎ را از ﺧﻄﺮات ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻧﺠﺎت ﻣﯿﺪﻫـﺪ‪ .‬ﯾﻮﻧﯿﻔـﻮرم و‬
‫ﺑﺨﺼﻮص ﻋﻼﻣﺖ ﮐﻼه ﺳﻔﯿﺪ ﺗﺮاﻓﯿﮏ رﻣﺰ اﻣﻨﯿﺖ‪ ،‬ﺻﺒﺮ و ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﻬﺎ ﺑـﺎ ﺗﺤﻤـﻞ ﻓـﺮاوان وﻇـﺎﯾﻒ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﯾﻤﺎﻧﯽ ﺧﻮد را در ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺸﮑﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ و ﺷﺐ و روز در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺮدم ﻗﺮار دارﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺘﮕﺎران ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ ﻣﺴﻠﮑﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺎﻟﮑﺎن و ﺳﺎﯾﻂ ﻧﻘﻠﯿﻪ و ﻣﺮدم را ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻋﻤـﻶ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﭘﻮﺳﺘﺮ ﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺎت ﺗﺮﻓﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻟﻮﺣﻪ ﻫﺎ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد ﻧـﺸﺮاﺗﯽ اﻧﻬـﺎ را از ﺧﻄـﺮات‬
‫ﺣﻮادث ﺗﺮﻓﯿﮑﯽ اﮔﺎ ﻫﯽ ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻇﺎﯾﻒ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ در راه ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم زﯾﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ از اﻧﺠﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷـﺮح ﺑﯿـﺎن‬
‫ﻣﯿﺸﻮد‪:‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﺗﺤﻤﻞ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮده و اﻃﻔﺎل را از ﺧﻄﺮ ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻧﺠﺎت ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﻬﺖ اﮔﺎﻫﯽ از ﺧﻄﺮات ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ ﮐﻮرﺳﻬﺎ و ﻧﻤﺎﯾـﺸﮕﺎه ﻫـﺎي را ﺑـﺮاي اﻃﻔـﺎل در‬
‫ﻣﮑﺎﺗﺐ ﯾﺎ ﺗﻔﺮﯾﺢ ﮔﺎه ﻫﺎي اﻃﻔﺎل داﯾﺮ و اﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺎت ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ وﻗﺘﺂ ﻓﻮﻗﺘﺂ آﺷﻨﺎ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﺼﯿﺒﺖ رﺳﯿﺪه از ﺗﺼﺎدم و ﺣﺎدﺛﺎت ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ ﮐﻤﮏ ﻻزم ﻧﻤـﻮده‪ ،‬اﻃﻔـﺎل‬
‫ﻣﺠﺮوح را ﺑﻌﺪ از اﺟﺮاي ﮐﻤﮏ اوﻟﯿﻪ ﺑﻪ اﺳﺮع وﻗﺖ ﺑﻪ ﺷﻔﺎﺧﺎﻧﻪ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﺑﺪون ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺟﺎ ﻧﺒﺪاري ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻘﺮرات ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻣﺘﺨﻠﻔﯿﻦ وﺳﺎﯾﻂ ﻧﻘﻠﯿﻪ را ﺟﺮﯾﻤـﻪ و‬
‫ﻣﺠﺎزات ﻻزم ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ در آﯾﻨﺪه ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺗﺨﻠﻔﺎت ﺗﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻧﮕﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ اﻃﻔﺎل ﻣﺠﻨﻮن و ﻣﺼﺎﺑﯿﻦ اﻣﺮاض ﻋﻘﻠﯽ و ﻋﺼﺒﯽ ﺑﺎ دﻟﺴﻮزي ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده‬
‫و اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﺨﺎص را ﺑﻪ ﺷﻔﺎﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ اﻋﺰام ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﺑﺎﯾﺪ اﻃﻔﺎل ﺧﻮرد ﺳﺎل را ﮐﻪ در ﻣﻌﺎﺑﺮ وﻣﺤﻼت ﻋﺎﻣﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه و درﯾﺎﻓـﺖ ﻣﯿـﺸﻮﻧﺪ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻧﮕﻬﺪاري اﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻔﺎﺧﺎﻧﻪ زاﯾﺸﮕﺎه‪ ،‬ﻣﺮﺳـﺘﻮن و اﻧﺠﻤـﻦ رﻫﻨﻤـﺎي ﺧـﺎﻧﻮاده آﻧﻬـﺎ را رﺳـﻤﺂ ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺗﺤﻮﯾﻞ دﻫﺪ‪ .‬در ﻣﻨﺎﻃﻘﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﻬﻮﻟﺘﻬﺎ ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺸﻮره اﻫﺎﻟﯽ ﻣﺤﻞ ﻃﻔـﻞ را ﺑـﻪ ﯾـﮏ‬
‫ﺷﺨﺺ اﻣﯿﻦ ﺑﻄﻮر اﻣﺎﻧﺖ ﺟﻬﺖ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﻤﻮده و از او ﺗﻌﻬﺪ اﺧﺬ ﺑﺪارد ﺗﺎ در ﺻـﻮرت ﯾﺎﻓـﺖ ﺷـﺪن‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﻃﻔﻞ دوﺑﺎره او را ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎن ﺑﺴﭙﺎرد‪.‬‬
‫‪ ‬ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ وﻇﯿﻔﻪ دارد ﺑﺎ در ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻃﻔﻞ آواره ﻣﻔﻘﻮد ﺷﺪه‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اداره ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺑﺮده و ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ روﺣﯿﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﻣﻼﯾﻤﺖ ﺷﻬﺮت آﻧﻬﺎ را ﺟﺴﺘﺠﻮ و ﺛﺒﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪٧١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ ‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺷﻬﺮت ﻣﮑﻤﻠﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﻣﺸﺨـﺼﺎت و‬
‫ﻟﺒﺎس ﻃﻔﻞ را ﺗﺜﺒﯿﺖ و ﻏﺮض اﻋﻼن ﺑﻪ رادﯾﻮ و ﺟﺮاﯾﺪ ﯾﺎ ﺑﻮاﺳﻄﻪ اﻋﻼﻧﺎت ﻣﺤﻠﯽ ﻣﺮدم را آﮔﺎه ﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ ‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﻔﻘﻮد ﺷﺪه ﺷﻬﺮت ﻣﮑﻤﻞ ﺧﻮد را ﺑﯿﺎن ﮐﺮده ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﻮﻟﯿﺲ ﺗﺮاﻓﯿﮏ ﺑﺎﯾـﺪ او را ﺑـﻪ‬
‫اﺳﺮع وﻗﺖ ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﺷﺎن ﺗﺴﻠﯿﻢ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﻗﺎرب ﻃﻔﻞ ﭘﯿﺪا ﻧﺸﻮد او را ﺟﻬـﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ و ﻣﻮاﻇﺒـﺖ‬
‫ﺑﻌﺪي رﺳﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺎت ﺧﯿﺮﯾﻪ ﺗﺴﻠﯿﻢ دﻫﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ اﺣﯿﺎﻧﺂ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺧﯿﺮﯾﻪ از ﺗﺤﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاري ﻃﻔـﻞ اﻣﺘﻨـﺎع‬
‫ورزﻧﺪ او را ﺗﺎ ﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪن اﻗﺎرﺑﺶ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﺨﺺ اﻣﯿﻦ ﻣﺤﻞ ﺑﺴﭙﺎرد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫‪٧٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم‬

‫ﻧﻘﺶ ارﮔﺎﻧﻬﺎي ﺻﺤﯽ در ﺗﺄﻣﯿﻦ و ﺣﻤﺎﯾﻪ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﻨﺎد وﻣﺪارك ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در ﻣﯽ ﯾﺎﺑﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ازﺑﺪو ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺗـﺎ ﮐﻨـﻮن ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﺎﻣﯿﻦ واﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎ و اﺳﻨﺎد زﯾﺎدي را ﺻﺎدر ودول ﻋﻀﻮرا درﺗـﻀﻤﯿﻦ و‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي اﻃﻔﺎل ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ازﯾﻦ اﺳﻨﺎد ﺟﻨﺒﻪ اﻟﺰاﻣﯽ داﺷﺘﻪ وﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮازﯾﻦ اﺳـﻨﺎد ﺻـﺮﻓﺎًﺟﻨﺒﻪ‬
‫ارﺷﺎدي دارد وﻓﺎﻗﺪ ﺟﻨﺒﻪ اﻟﺰاﻣﯽ ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ ازاﺳﻨﺎد اﻟﺰام آور ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠـﻞ ﻣﺘﺤـﺪ رﻋﺎﯾـﺖ ﻣـﻮاد ﻣﻨـﺪرج‬
‫ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮐﺜﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن آﻧﺮا ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻧﻤﻮده ورﻋﺎﯾﺖ ﻣﻮاد آﻧﺮا ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﻨﺪ‬
‫رﺳﻤﯽ وﺣﮑﻢ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ از ﻫﻤـﺎن ﺑـﺪو ﺗﺎﺳـﯿﺲ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﯾﻞ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽ وﭼﮕﻮﻧﮕﯽ وﺿﻊ زﻧﺪﮔﯽ اﻃﻔﺎل ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮاوان ﻣﺒﺬول داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ ودر ﻣﻮردرﺷـﺪ ﺷﺨـﺼﯿﺖ ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺟﺎﻧﺒﻪ اﻃﻔﺎل ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت و اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻮﺛﺮ وﭘﯿﮕﯿﺮي را اﺗﺨﺎذ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ ازﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻗﺪاﻣﺎت اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫درﺑﺎره اﻋﺎده و ﺣﻤﺎﯾﻪ ﺣﻘﻮق اﻃﻔﺎل ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺻﻨﺪوق ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺮاي اﻃﻔـﺎل ﯾـﺎ ﯾﻮﻧﯿـﺴﻒ))‪UNICEF‬‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎً دراﻫﺪاف اﺳﺎﺳﯽ آن ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي اﻃﻔﺎل درﻣﺤﺮاق ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪,‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ درﺳﺎل ‪ 1945‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﯿﺪ‪ ,‬ﺑﻌﺪ ازآن ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﮐﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺻﻼﺣﯿﺖ وﻗﺪرت اﺟﺮاﯾـﯽ ﺑﺪﻫـﺪ‪ ,‬ﺷـﺪﯾﺪاً ﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪي اﺣـﺴﺎس ﺷـﺪ ﺗﺎاﯾﻨﮑـﻪ درﺳـﺎل ‪ 1989‬م‬
‫ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﻔﺼﻠﯽ ازﺗﺼﻮﯾﺐ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﮔﺬﺷﺖ ﮐـﻪ ازﻧﻈـﺮ ﮐﺜـﺮت آراء ﺗـﺼﻮﯾﺐ ﮐﻨﻨـﺪﮔﺎن‬
‫وﭘﯿﻮﺳـﺘﻦ ﺗﻌـﺪاد ﮐـﺸﻮر ﻫـﺎي ﻋـﻀﻮ وﻻزم اﻻﺟـﺮا ﺷـﺪن آن درﯾـﮏ ﻣـﺪت ﺧﯿﻠـﯽ ﮐﻮﺗـﺎه رﯾﮑـﺎرد ﻫﻤـﻪ‬
‫ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮﻧﻬﺎي ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ را ﺷﮑﺴﺖ‪.‬‬
‫درﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ وﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ اﺟﻼس ﺳﺮان ﺟﻬﺎن ﮐﻪ ﺑﺘﺎرﯾﺦ ‪ 30-29‬ﺳـﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳـﺎل ‪ 1990‬م‬
‫درﻣﻘﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ داﯾﺮﺷﺪآﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ اﺟﻼس ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﮔﺮد ﻫﻤﺎﯾﯽ رﻫﺒﺮان‬

‫‪٧٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫درﺗﺎرﯾﺦ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬درﯾﮏ زﻣﺎن ﺧﯿﻠﯽ ﺣﺴﺎس درﻣﻘﺮ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن داﯾﺮﻣﯿﺸﻮد‪ .‬درﯾﻦ ﮔﺮدﻫﻤﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫رﻫﺒﺮي ‪ 71‬رﺋﯿﺲ دوﻟﺖ وﺣﮑﻮﻣﺖ و ‪ 88‬ﮐﺎرﻣﻨﺪ ارﺷﺪ ﺑﺴﻮﯾﻪ وزﯾﺮ ﺑﺮﮔﺬارﺷﺪ ﯾﮏ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﺎﻣﻊ وﻣﻔﺼﻠﯽ را‬
‫درﺑﺎره ﺑﻘﺎء ﺣﯿﺎت ‪ ,‬ﺣﻔﺎﻇﺖ ورﺷﺪ اﻃﻔﺎل وﭘﻼن ﻋﻤﻞ اﺟﺮاي اﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق آرا ﺑﻪ ﺗـﺼﻮﯾﺐ رﺳـﺎﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ ﮐﻪ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ وﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ اﺟﻼس ﺳﺮان درراﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺣﺎوي ﻣﻄﺎﻟـﺐ واﺳـﻨﺎد‬
‫ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺖ ‪ ,‬ﻣﻮاداﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺣﺎوي ﻫﻤﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ اﺳﺖ ﮐـﻪ ﺑﺘـﺎرﯾﺦ ‪ 20‬ﻧـﻮﻣﺒﺮ ‪ 1989‬ﺗﻮﺳـﻂ ﻣﺠﻤـﻊ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬درواﻗﻌﯿﺖ اﻣﺮﺳﺮان ﺟﻬﺎن ﮐﻪ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ‬
‫را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﺎﻧﯿﺪﻧﺪ‪ ,‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺟﻬﺎﻧﯽ درﻣﻮرد رﻋﺎﯾﺖ اﯾﻦ ﺣﻘـﻮق وﺗﺤﻘـﻖ اﻫـﺪاف آن ﺷـﻤﺮده‬
‫ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ درﺑـﺎره ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﻫـﺎي ﺻـﺤﯽ وﺗﺤﻔـﻆ ﺳـﺎﻟﻢ اﻃﻔـﺎل ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬
‫ﻣﻮﺛﺮوﻣﻔﯿﺪ دارد‪ .‬درﻣﺤﺘﻮاي اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺑﻮﺿﻮح ﻣﻮﺿـﻮﻋﻬﺎي ﺻـﺤﯽ وﺑﻬﺪاﺷـﺘﯽ اﻃﻔـﺎل ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ وﺑﺮﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﺎﮐﯿﺪﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن دردوره ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﻣﺴﺘﺤﻖ وﺳﺰاوار ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﮐﻤـﮏ ﻫـﺎي‬
‫ﺧﺎص اﺳﺖ ‪,‬زﯾﺮاﻃﻔﻞ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻦ رﺷﺪ ﺟﺴﻤﯽ ودﻣﺎﻏﯽ‪ ,‬ﻗﺒﻞ وﺑﻌﺪاززاﯾﻤﺎن ﺑـﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﻫـﺎي ﺧـﺎص‬
‫ﺑﺸﻤﻮل ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻧﯿﺎزدارد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺗﻤﺎم ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي رﺷﺪ ﻃﻔﻞ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯿﺸﻮد وﺑﺎ اﺻﻮل وﻗﻮاﻧﯿﻦ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻃﻔﻞ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‬
‫دارد‪ .‬اﯾﻨﮏ ﺟﻬﺖ اﮔﺎﻫﯽ وﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﺰﯾﺪ ﮐﺎرﻣﻨﺪان اﻣﻮر ﺻﺤﯿﮑﺸﻮر ﻣﻮاد ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را‬
‫درارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺣﻖ ﺻﺤﺖ وﺳﻼﻣﺘﯽ اﻃﻔﺎل ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮارﻣﯿﺪﻫﯿﻢ ﺗﺎﻣﺴﺌﻮﻟﯿﻦ اﻣﻮر آﻧﺮا ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ودررﻋﺎﯾﺖ‬
‫آن ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ووﻇﺎﯾﻒ اﯾﻤﺎﻧﯽ واﻧﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮدرا اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٧٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ -1‬ﻣﻮاد ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ درﺑﺎره ﺻﺤﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﻃﻔﻞ‪:‬‬

‫درزﻣﺮه ﺳﺎﯾﺮ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل ﺟﻬﺖ دوام زﻧﺪﮔﯽ دارﻧﺪ ﯾﮑﯽ ﻫﻢ ﺣﻖ ﺻﺤﺖ وﺳـﻼﻣﺖ ﻃﻔـﻞ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫درﻣﯿﺜﺎق ﻫﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﯽ ازآﻧﺠﻤﻠﻪ ﺣﻘﻮق اﻗﺘﺼﺎدي ‪ ,‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ و ﮐﻨﻮاﻧـﺴﯿﻮن ﯾﺎﻣﯿﺜـﺎق ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻃﻔﻞ روي آن ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻓﺮاوان ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ودوﻟﺖ ﻫﺎي ﻋﻀﻮرا دررﻋﺎﯾﺖ آن ﻣﺘﻌﻬﺪ وﻣﻠﺰم داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﻣﺎده ‪ 24‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ دوﻟﺘﻬﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن را‪ ,‬وادار ﺑـﻪ رﻋﺎﯾـﺖ ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ‬
‫درﻋﺮﺻﻪ اﻣﻮر ﺻﺤﯽ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬ﻋﻼوه ازﻣﺎده ﻣﺘﺬﮐﺮه‪ ,‬درﻣﺎده ﻫـﺎي ‪ 6‬و‪ 23‬ﮐﻨﻮاﻧـﺴﯿﻮن ﻓـﻮق اﻟـﺬﮐﺮ ﻧﯿـﺰ‬
‫درراﺑﻄﻪ ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ درﻣﻮرد اﻣﻮر ﺻﺤﯽ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽ ﻧﯿﺰ درج اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﻓﻘﺮه)‪ (1‬ﻣﺎده ‪ 24‬ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮرداري‬
‫ازﺑﻠﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎي ﺻﺤﯽ وﺗﺴﻬﯿﻼت درﻣﺎن ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎ وﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﯽ ﻣﺠﺪد ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﻣﯿﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎﻫﯿﭻ ﻃﻔﻠﯽ ازﺣﻘﺶ ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺪﻣﺎت‬
‫ﻣﺤﺮوم ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬درﻓﻘﺮه )‪ (2‬ﻣﺎده ‪ 24‬ﻣﺸﻌﺮ اﺳﺖ‪.:‬‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن اﺟﺮاي ﮐﺎﻣﻞ اﯾﻦ ﺣﻖ را دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮد و ﺑﺨﺼﻮص ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ذﯾﻞ را اﺗﺨﺎذﺧﻮاﻫﻨﺪﮐﺮد‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪-‬ﮐﺎﻫﺶ درﻣﯿﺰان ﻣﺮگ وﻣﯿﺮﻫﺎي ﻧﻮزادان و اﻃﻔﺎل)ﻗﺮار اﺣﺼﺎﺋﯿﻪ ﺗﺎزه ﯾﻮﻧﯿـﺴﻒ اﮐﻨـﻮن دراﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن از‬
‫ﭘﻨﺞ‬
‫ﻃﻔﻞ ﯾﮑﯽ آن از آوان ﺗﻮﻟﺪ ﺗﺎ ﺳﻦ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺗﻠﻒ ﻣﯿﺸﻮد(‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﮐﻤﮏ ﻫﺎي ﻻزم ﻃﺒﯽ وﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﻃﺒﯽ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ اﻃﻔـﺎل ﺑـﺎ ﺗﺎﮐﯿـﺪ روي ﮔـﺴﺘﺮش‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﺻﺤﯽ اوﻟﯿﻪ‪.‬‬
‫ج‪ -‬ﻣﺒﺎرزه در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎري ﺳﻮء ﺗﻐﺬي‪ ,‬ازﺟﻤﻠﻪ ﻣﺒﺎرزه در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫـﺎي ﺻـﺤﯽ اوﻟﯿـﻪ از ﻃﺮﯾـﻖ‬
‫ﺗﻬﯿﻪ ﺧﻮراك ﻣﻘﻮي و آب ﭘﺎك ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ‪,‬ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺮات وﺗﻬﺪﯾﺪ ﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ از آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺤﯿﻂ‪.‬‬
‫د‪ -‬ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﺻﺤﯽ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪاز وﻻدت ﺑﺮاي ﻣﺎدران‬
‫ه‪ -‬ﺗﻀﻤﯿﻦ اﯾﻨﮑﻪ ﻫﻤﻪ ﮔﺮوه ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ‪,‬ﺑﺨﺼﻮص واﻟﺪﯾﻦ و اﻃﻔﺎل ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ‪,‬آﻣﻮزش و ﮐﻤـﮏ در‬
‫ﮐﺎر اﺳﺘﻔﺎده از داﻧﺶ اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺻﺤﺖ وﺗﻐﺬﯾﻪ ﮐـﻮدك‪ ,‬اﻣﺘﯿـﺎزات ﺷـﯿﺮﻣﺎدر ‪,‬ﻧﻈﺎﻓـﺖ وﺣﻔـﻆ اﻟـﺼﺤﻪ‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﺟﻠﻮ ﮔﯿﺮي ازﺗﺼﺎدﻣﺎت دﺳﺘﺮﺳﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫و‪ -‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﺻﺤﯽ اوﻟﯿﻪ وﻗﺎﯾﻮي ‪ ,‬آﻣﻮزش وﺧﺪﻣﺎت ورﻫﻨﻤﺎي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮاي واﻟﺪﯾﻦ‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮآن‪ ,‬درﻓﻘﺮه)‪ (3‬ﻣﺎده ‪ 24‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯿﺨـﻮاﻧﯿﻢ‪ :‬ﮐـﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬـﺪ ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﮐﻨﻮاﻧـﺴﯿﻮن ﺗﻤـﺎم ﺗـﺪاﺑﯿﺮ‬
‫ﻣﻮﺛﺮوﻣﻨﺎﺳﺐ درﺟﻬﺖ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ روﺷﻬﺎي ﺳﻨﺘﯽ زﯾﺎن آور ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﻃﻔﻞ را در ﭘﯿﺶ ﻣﯿﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٧٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫درﻓﻘﺮه)‪(4‬ﻣﺎده ‪ 24‬اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﻮﺿﻮﻋﻬﺎي ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﺻـﺤﯽ اﻃﻔـﺎل ﭼﻨـﯿﻦ آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪:‬‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻣﺘﻘﺒﻞ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ ﺗﺎﻫﻤﮑﺎري ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺗﺪرﯾﺠﯽ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻖ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺣﻘﻮق ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه دراﯾﻦ ﻣﺎده را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﻨﺪ واﻧﮑﺸﺎف دﻫﻨﺪ‪ .‬دراﯾﻦ راﺳﺘﺎ‪ ,‬ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﺑﻪ ﻧﯿﺎز ﻫﺎي‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎي درﺣﺎل رﺷﺪ ﺑﻌﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎددﻫﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺟﺮﯾﺎن ﺟﻨﮓ ﻫﺎي دواﻣﺪار ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺻﺪ ﻫﺎ ﻫـﺰار ﻃﻔـﻞ اﻓﻐـﺎن ﻣﻌﻠـﻮل وﻣﻌﯿـﻮب‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه ازﮐﺎر وﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪي ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪه وﺑﺎ ﯾﺄس و ﻧﺎ اﻣﯿﺪي در ﺟﺎﻣﻌﻪ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﯾﯿﮑﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﻌﻠﻮل وﻣﻌﯿﻮب ﺣﻖ دارﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﮐﻪ ﯾﮏ ﻃﻔﻞ ﺳﺎﻟﻢ و ﺑﺎ ﻫﻮش از زﻧﺪه ﮔﯽ ﻟﺬت‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬ﺷﺎد ﺑﺎﺷﺪ و از زﻧﺪه ﮔﯽ ﺧﻮد ﻟﺬت ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺑـﺪﯾﻦ ﺟﻬـﺖ ﻻزم اﺳـﺖ ﺑـﺎ اﻗـﺪاﻣﺎت ﺣﻔـﻆ اﻟـﺼﺤﻮي و‬
‫ﻣﻌﺎﻟﺠﻮي ﻻزم و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻫﺎي اﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و اﺟﺮاي ﭘﯽ در ﭘﯽ آﻧﻬﺎ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻃﻔﺎل را ﺑﻪ زﻧﺪه ﮔﯽ اﻣﯿﺪ وار‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻨﺪ و اﺣﺘﯿﺎﺟﺎﺗﺸﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬زﯾـﺮا‬
‫ﻻزﻣﻪ وﺟﻮد ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻧﺴﺖ ﮐﻪ درك آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ اي از ﻣﺸﮑﻼت اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ اﻃﻔﺎل داﺷﺘﻪ و از اﻧﻬﺎ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﺮده و در رﻓﻊ ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﺖ و ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪ ﮔﯿﺸﺎن ﮐﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻬﻢ اﻗﺪاﻣﺎت ﺻﺤﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻃﻔـﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ در ﺧﻮر ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺳﺎزﻣﺎن ﺻـﺤﯽ ﺟﻬـﺎن)‪ (W.H.O‬ﻣﻌﻠﻮﻟﯿـﺖ ﻋﺒـﺎرت اﺳـﺖ از ﻫـﺮ ﻧـﻮع ﻣﺤـﺪودﯾﺖ ﯾـﺎ‬
‫ﮐﻤﺒﻮد)ﻧﺎﺷﯽ از آﺳﯿﺐ دﯾﺪه ﮔﯽ( از ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ در اﻧﺠﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﯿﻮه اي ﮐﻪ ﺑﺮاي ﯾـﮏ اﻧـﺴﺎن ﻋـﺎدي‬
‫ﺷﻤﺮده ﻣﯿﺸﻮد)‪.(61‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺣﻪ ﺑﻪ اوﺿﺎع و ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ وﺿﻊ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﻦ و ﻣﻌﯿﻮﺑﯿﻦ اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از اﻓﺮاد را ﻣﯿﺘﻮان از دﯾﺪ ﮔﺎه ﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﺳﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﺖ ﻣﺒﻨﯽ ﺑـﺮ ﺟﻨﺒـﻪ ﻫـﺎي روان ﭘﺰﺷـﮑﯽ‬
‫)ﻋﺼﺒﯽ و ﻋﻀﻼﺗﯽ‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮاﻧﯽ(‪ ،‬ﺣﻘﻮﻗﯽ)ﭘﺮداﺧﺖ ﻏﺮاﻣﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺳﻨﺠﺶ درﺟﻪ ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﺖ( و رﻓﺘـﺎري)ﮐـﺎر‬
‫ﮐﺮد ﻫﺎي ﻧﻮرﻣﺎل( اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﮏ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ‪ ،‬ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠﻮل ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﮐﻤﮏ دارد‪ ،‬زﯾﺮا آﻧﻬﺎ در ﺷـﺮاﯾﻂ ﺧﯿﻠـﯽ دﺷـﻮار اﻣـﺮار‬
‫ﺣﯿﺎت ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ وﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﯾﺎس و ﻧﺎ اﻣﯿﺪي رو ﺑﺮو اﻧﺪ‪ .‬اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت در اﯾﻦ اﺷﺨﺎص ﻏﺎﻟﺒﺂ از اﯾﻨﺠﺎ ﻧﺎﺷـﯽ‬
‫ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ ﻓﮑﺮ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﻢ ارزش اﻧﺪ‪ .‬ﻋﻘﯿﺪه ﺧﻮد ﮐﻢ ﺑﯿﻨﯽ در اﯾﻦ اﺷﺨﺎص از آﻧﺠﺎ ﭘﯿﺪا ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ‬
‫ﻣﯿﺰان ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺧﻮد راﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﺑﺮﺗﺮي ﺟﻮﺋﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻤﯽ ﺑﯿﻨﻨﺪ‪.‬اﺣﺴﺎس ﺧﻮد ﮐﻢ ﺑﯿﻨـﯽ در اﺷـﺨﺎص‬
‫ﻣﻌﻠﻮل ﻧﺎﺷﯽ از اﯾﻦ ﺣﺎﻻت اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ ‬اﯾﺠﺎد اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت در ﻓﺮد ﻣﻌﻠﻮل‬
‫‪ ‬ﻃﺮد ﮐﻤﮏ ﻫﺎي دﯾﮕﺮان و ﺣﺘﯽ ﺧﻮد‬
‫‪ ‬ﺗﻠﻘﯽ از ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻓﺮد ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺷﺪه‬
‫‪ ‬از ﺧﻮد ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‬
‫‪ ‬اﺣﺴﺎس ﮐﻤﮏ از ﻫﻤﻪ و ﻣﻄﺮح ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد‬

‫‪٧٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ ‬ﻋﺪم ﻫﻤﮑﺎري‪ ،‬ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي و ﺑﺪ ﺑﯿﻨﯽ‪.‬‬

‫از اﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﻌﯿﻮﺑﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻫﺎي ﺧﺎص ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ در ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق‬
‫ﻃﻔﻞ در ﻣﻮرد ﺣﻘﻮق اﻃﻔﺎل ﻣﻌﯿﻮب از ﻧﻈﺮ ﺻﺤﯽ و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﺴﺎﯾﻞ دﯾﮕﺮ در ﻣﺎده ‪ 23‬اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﮔﻨﺠﺎﻧﯿـﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫در ﻓﻘﺮه)‪ (1‬ﻣﺎده ‪ 23‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻣـﯽ ﭘﺬﯾﺮﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺟﺴﻤﯽ و ﯾﺎ دﻣﺎﻏﯽ ﻣﻌﯿﻮب اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ زﻧﺪه ﮔﯽ ﮐﺎﻣﻞ و آﺑﺮو ﻣﻨﺪاﻧﻪ داﺷﺘﻪ و در ﺷـﺮاﯾﻄﯽ‬
‫ﺣﯿﺎت ﺑﺴﺮ ﺑﺮد ﮐﻪ در آن ﺣﯿﺜﯿﺘﺶ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس اﺗﮑﺎ ﺑﻪ ﻧﻔﺴﺶ رﺷﺪ ﮐﻨﺪ و ﺳﻬﻤﮕﯿﺮي ﻓﻌـﺎﻟﺶ در‬
‫ﺣﯿﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﺴﻬﯿﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻓﻘﺮه)‪ (2‬ﻣﺎده ‪ 23‬ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪ :‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻖ ﻃﻔـﻞ ﻣﻌﯿـﻮب را ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪن از ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﺧﺎص ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﻣﯿﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و در ﺻﻮرت ﻣﻮﺟﻮدﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻓـﺮاﻫﻢ ﺳـﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻫﺎي در ﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه ﯾﯽ را ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻃﻔﻞ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑـﺎ ﺷـﺮاﯾﻂ واﻟـﺪﯾﻨﺶ ﯾـﺎ آﻧﻬـﺎﯾﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از او را ﺑﺪوش دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫درﻓﻘﺮه)‪ (3‬ﻣﺎده ‪ 23‬ﭼﻨﯿﻦ ﻣﺸﻌﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎدرك ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي ﺧﺎص ﻃﻔﻞ ﻣﻌﯿﻮب‪ ,‬ﮐﻤﮏ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه‪ ,‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻓﻘﺮه)‪ (2‬اﯾﻦ ﻣﺎده ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎدرﻧﻈﺮداﺷﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐـﻪ از ﻃﻔـﻞ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﻣﯿﮑﻨﻨـﺪ‪,‬‬
‫ﺗﺎﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ,‬راﯾﮕﺎن ﺻﻮرت ﮔﯿﺮدوﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎدﺳﺘﺮﺳﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﻃﻔﻞ ﻣﻌﯿﻮب را ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ وﺗﺮﺑﯿﻪ و ﮐﺎرآﻣﻮزي و ﺧﺪﻣﺎت ﺻﺤﯽ ‪ ,‬ﺧﺪﻣﺎت اﺣﯿﺎي ﻣﺠﺪدو ﮐﺎرﯾﺎﺑﯽ وﺗﻔﺮﯾﺢ واﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪ و‬
‫ﻃﻔﻞ را ﺗﻮان ﺳﺎزﮔﺎري ﮐﺎﻣﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﺗﮑﺎﻣﻞ ﻓﺮدي ﺑﻪ ﺷﻤﻮل ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ﻣﻌﻨﻮي ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫درﻓﻘﺮه)‪ (4‬ﻣﺎده ‪ 23‬ﭼﻨﯿﻦ ذﮐﺮﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺗﺒﺎدﻟـﻪ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣﻨﺎﺳـﺐ را‬
‫درﻋﺮﺻﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﺻﺤﯽ وﻗﺎﯾﻮي‪ ,‬ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻃﺒﯽ‪ ,‬رواﻧﯽ وﺟﺴﻤﯽ ﻃﻔـﻞ ﻣﻌﯿـﻮب ﺑـﺸﻤﻮل ﺗﻬﯿـﻪ وﻧـﺸﺮ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﯽ ﻣﺠﺪد‪ ,‬ﺗﻌﻠﯿﻢ وﺗﺮﺑﯿﻪ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺴﻠﮑﯽ وﺑﻤﻨﻈﻮر اﻓﺰاﯾﺶ ﻇﺮﻓﯿﺖ‬
‫ﻫﺎ وﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن دراﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑـﻪ روﺣﯿـﻪ ﺗﻌـﺎون وﻫﻤﮑـﺎري ﺑـﯿﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ‪ .‬دراﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي ﮐﺸﻮرﻫﺎي روﺑﻪ اﻧﮑﺸﺎف ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪-2‬داﮐﺘﺮ ﮐﯿﺴﺖ ؟‬
‫داﮐﺘﺮﮐﺴﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺷﻐﻞ ﯾﺎ ﻣﺴﻠﮏ ﻃﺒﺎﺑﺖ را اﻧﺘﺨﺎب ﮐـﺮده وازآن راه"داﻧـﺶ" و" ﻫﻨـﺮ" ﺧـﻮدرا درﺧـﺪﻣﺖ‬
‫ﻣﺮدم ﺑﮑﺎر ﻣﯽ اﻧﺪازد وﺑﺪون ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﻌﯿﺾ وﺟﺎﻧﺒﺪاري درﺗﺪاوي وﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺻﺤﺖ وﭘﺮﺳﺘﺎري ﻣﺮﯾﻀﺎن ﺳﻌﯽ‬
‫وﺗﻼش ﻓﺮاوان ﻣﺒﺬول ﻣﯿﺪارد‪.‬‬
‫درﺣﻘﯿﻘﺖ داﮐﺘﺮ دو وﻇﯿﻔﻪ دارد‪ ,‬ﯾﮑﯽ ﺗﺤﻔﻆ ﺻﺤﺖ)وﻗﺎﯾﻪ( ﻣﺮدم ودﯾﮕﺮﺑـﺎزآوردن ﺳـﻼﻣﺖ ازدﺳـﺖ رﻓﺘـﻪ‬
‫ﯾﺎ"ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ"‪ .‬داﮐﺘﺮ ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ,‬ﻫﻢ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ"ﻋﻠﻢ" داردوﻫﻢ ﺑﻪ"ﻋﻤﻞ"‪.‬اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑـﻪ اﯾـﻦ ﻣﻌﻨـﺎ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬

‫‪٧٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫داﮐﺘﺮ ﯾﺎ ﻃﺒﯿﺐ ﻋﻼوه ﺑﺮداﺷﺘﻦ وﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺴﺘﻦ"داﻧﺶ" و" ﻓﻦ"آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ" ﻫﻨﺮ" ﻧﯿﺰ ﻧﯿﺎزدارد ﮐـﻪ‬
‫آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﮏ ﻃﺒﺎﺑﺖ دارد‪.‬‬
‫اﻣــﺎ درﻋﻤــﻞ داﮐﺘــﺮ ﯾــﺎ ﻃﺒﯿــﺐ" ﮔــﺎﻫﯽ" ﻣــﺮﯾﺾ را ﻣﻌﺎﻟﺠــﻪ ﻣﯿﮑﻨــﺪ و" اﻏﻠــﺐ"آﻧــﺮا"ﺗــﺴﮑﯿﻦ" ﻣﯿﺪﻫــﺪ‪,‬‬
‫وﻟﯽ"ﻫﻤﯿﺸﻪ" ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﯾﺾ" آراﻣﺶ" ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺎﻋﺮي درزﻣﯿﻨﻪ ﻣﯿﻔﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﻃﺒﯿﺒﺎن"ﮔﺎﻫﮕﺎﻫﯽ" درد را درﻣﺎن ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺴﮑﯿﻦ"درد و رﻧﺞ ﺟﺴﻢ وﺟﺎن" ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﻟﯿﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﮏ ﺟﻤﻠﻪ آرام ﺑﺨﺶ‬
‫ﯾﮏ ﺟﻬﺎن دﺷﻮاري ﺑﯿﻤﺎر را آﺳﺎن ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﻬﺮﺻﻮرت‪ ,‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﺤﯽ ﺟﻬﺎن)‪ (W.H.O‬داﮐﺘﺮ ﯾﺎ ﻃﺒﯿﺐ را ﭼﻨﯿﻦ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﻃﺒﯿﺐ ﮐﺴﯿﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ دوره ﻣﮑﺘﺐ را ﻃﯽ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ وﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯽ را درﯾﮑـﯽ از ﭘـﻮﻫﻨﺤﯽ ﻫـﺎي ﻃﺒـﯽ ﯾـﺎ‬
‫ﭘﻮﻫﻨﺘﻮن ﻫﺎي ﻣﻮرد ﺗﺄﯾﯿﺪ ﻣﻤﻠﮑﺘﯽ ﮐﻪ درآن ﻣﺘﻮﻃﻦ اﺳـﺖ ﮔﺬراﻧـﺪه و اﺟـﺎزه اﺷـﺘﻐﺎل ﺑـﻪ ﻣـﺴﻠﮏ ﻃﺒﺎﺑـﺖ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺪون ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻗﯿﻤﻮﻣﯿﺖ ﯾﺎ ﻧﻈﺎرت را ﺑﺪﺳﺖ آورده ﺑﺎﺷﺪ)‪.(62‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫اﻣﺮوز ﻣﻘﺼﻮد از ﻣﺴﻠﮏ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﺮﯾﻀﺎن ﮐﻪ" ﻃﺐ" ﻣﻌﺎﻟﺠﻮي ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯿﺸﻮدﻧﯿﺴﺖ‪ ,‬ﺑﻠﮑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﺴﻠﮏ" ﻃﺐ وﻗﺎﯾﻮي" ﯾﺎﮐﺸﻒ اﻣﺮاض در دوره اوﻟﯿﻪ ﯾﺎ ﺗـﺸﺨﯿﺺ ﻗﺒـﻞ ازﭘﯿـﺪاﯾﺶ ﻋﻼﯾـﻢ را ﻧﯿـﺰ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬اﻫﻤﯿﺖ اﯾﻦ دورﺷﺘﻪ ﻃﺐ ﺑﺎرزﺗﺮﺑﻮده وﻫﺮﮐﺪام آن ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد در ﻣﺤﻮي ﭘﺮﺳﺘﺎري اﻣـﺮاض ﻧﻘـﺶ و‬
‫ارزش ﻣﺴﺎوي دارﻧﺪ‪ ".‬ﻃﺐ وﻗﺎﯾﻮي" درﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﯿﺮ ﮐﻪ ﺑﯿﻤـﻪ ﻫﻤﮕـﺎﻧﯽ دراﻏﻠـﺐ ﮐـﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻌﻤـﻮل ﺷـﺪه‪,‬‬
‫اﻫﻤﯿﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﯾﺪ ﮐﻪ داﮐﺘﺮ ﯾﮏ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻌﻬﺪ وﻣﺴﺌﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ" ﺑﺼﯿﺮت" ﯾﻌﻨﯽ داﻧﺶ ‪ ,‬ﻣﺴﻠﮏ وﻫﻨﺮﺧﻮﯾﺶ را‬
‫در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺮدم و ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻣﺮﯾﻀﯽ ﺑﮑﺎر ﻣﯿﺒﺮد وﻣﺮدم را از ﻃﺮﯾﻖ ﺟﻠﺐ اﻋﺘﻤﺎد آﻧﻬﺎ درراه ﻣﺒﺎرزه ﺑـﺎ‬
‫اﻣﺮاض ﺟﺴﻤﯽ ورواﻧﯽ ﺗﺸﻮﯾﻖ وﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻓﺮدي ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮدرا ﺑﻌﻨـﻮان" ﻣـﺮﯾﺾ" ﻣـﯽ ﭘـﺬﯾﺮد‪,‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎي ﮐﻤﮏ دارد‪ .‬داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﻪ ﻓﺮﺻﺘﻬﺎ را در اﺧﺘﯿـﺎر او ﻗﺮاردﻫـﺪ واورا درﻋـﯿﻦ ﺗـﺴﮑﯿﻦ درد‪ ،‬آراﻣـﺶ‬
‫ﺧﺎﻃﺮﺑﺒﺨﺸﺪ‪ ,‬ﺑﺨﺼﻮص ازﺟﻬﺖ ﺗﺸﺨﯿﺺ و ﺗﺪاوي)‪.(63‬‬
‫ﺟﻮزف ﻓﻠﭽﺮ" ‪ "Fletcher‬داﮐﺘﺮ اﻣﺮﯾﮑﺎﺋﯽ درﮐﺘﺎب" داﮐﺘﺮ واﺧﻼق" ﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﻘﯿـﺪه اﺳـﺖ ﮐـﻪ‪ :‬ﯾﮑـﯽ از‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﻫﺎي ﻻزم داﮐﺘﺮ داﺷﺘﻦ ﻋﻼﻗﻪ واﻓﺮ ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺸﺮﯾﺖ ووﺿـﻌﯿﺖ اﻧـﺴﺎن دوﺳـﺘﯽ اﺳـﺖ‪.............‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل اﺧﻼق ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪو درﺗﺠﺰﯾﻪ وﺗﺤﻠﯿﻞ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ از ﺷـﺨﺺ‬
‫ﻣﺮﯾﺾ ﺑﯿﺶ ازﻣﻌﺎﻟﺠﻪ وﺗﺪاوي او ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﺪ‪...........،‬وﻇﯿﻔﻪ اﺧﻼﻗﯽ ﻫﺮ داﮐﺘﺮ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ وﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﺮﯾﺾ ﺧﻮد‪ ,‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي رواﻧﯽ‪ ,‬ﻃﺮز ﺗﻔﮑﺮ‪ ,‬ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﺑﻄﻮر ﮐﻠـﯽ‬
‫ﺑﺮﺗﻤﺎم ﺣﻘﻮق وي ازﻧﻈﺮ ﯾﮏ اﻧﺴﺎن اﺣﺘﺮام ﻗﺎﯾـﻞ ﺷـﺪه وﺣﺘـﯽ ﻗـﺴﻤﺖ آﺧﯿـﺮرا ﺑﺎﯾـﺪ ﻣﻘـﺪم ﺑـﺮ ﻣﻌﺎﻟﺠـﻪ‬
‫ﺑﺸﻤﺎرد)‪.(64‬‬
‫داﮐﺘﺮ دﯾﻮﯾﺪ ورﻧﺮ)‪ (David Werner‬ﯾﮑﯽ ازداﮐﺘﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻣﺘﻤﺎدي را درﻣﻤﺎﻟﮏ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑـﻪ ﮐـﺎر‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ وﺣﺎﺻﻞ ﺗﺠﺎرب ﺧﻮدرا درﮐﺘﺎب" اﻣﺪاد ﻃﺒﯽ"دراﺧﺘﯿﺎر ﮔﺮوﻫﯽ ﮐـﻪ در ﺷـﺒﮑﻪ ﻫـﺎي ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬
‫‪٧٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻫﺎي ﺻﺤﯽ اﻣﺮﯾﮑﺎي ﻻﺗﯿﻦ ﮐﺎر ﻣﯿﮑﺮدﻧﺪ ﻗﺮارداده اﺳﺖ‪.‬او درﺟﺮﯾﺎن ﮐﺎر ﺑﻪ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺻﺤﯽ ﭼﻨـﯿﻦ ﺗﻮﺻـﯿﻪ‬
‫ﻣﯿﮑﺮد‪:‬ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﺎﺷﯿﺪ ‪ ,‬ﯾﮏ ﺣﺮف ﻣﻬﺮآﻣﯿﺰ‪ ,‬ﯾﮏ ﻟﺒﺨﻨﺪ‪ ,‬دﺳﺘﯽ روي ﺷﺎﻧﻪ ﮐﺴﯽ)ﻣﺮﯾﺾ(ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ‪ ,‬ﯾـﺎ ﭼﯿـﺰ‬
‫ﻫﺎي ازاﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﯽ ﺗﻮ ﺟﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﻣﺮﯾﺾ اﺳﺖ ازﻫﺮﮐـﺎري دﯾﮕﺮﺗـﺎن ﭘﺮﻣﻌﻨـﯽ ﺗﺮاﺳـﺖ‪ .‬دﯾﮕـﺮان را‬
‫ازﺧﻮد ﺑﺪاﻧﯿﺪ‪ ,‬ﺣﺘﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻋﺠﻠﻪ دارﯾﺪ ﯾﺎ ﻧﮕﺮاﻧﯿﺪ‪ ,‬ﺳﻌﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت و اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت دﯾﮕﺮان را ﺑـﻪ‬
‫ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ‪,‬ﻣﺮﺗﺐ ازﺧﻮد ﺑﭙﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ اﯾﻦ ﺷﺨﺺ ﻋﻀﻮ ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮدم ﻣﯽ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﮑﺎر ﻣﯿﮑﺮدم‬
‫درﺳﺎل روان درﯾﮏ ﺷﻤﺎره ﻣﺠﻠﻪ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﻣﻄﻠﺒﯽ زﯾﺮﻋﻨﻮان" روش ﮐﻨﺎر ﺑﺴﺘﺮ ﺑﺎﻣﺮﯾﺾ" ﺑﻘﻠﻢ ﻣﺎرك ﯾﺘﻤﻠﻦ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻃﺒﺎﺑﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ ,‬ﺑﻠﮑﻪ ﯾﮏ ﻫﻨﺮﻧﯿﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺗﺠﻮﯾﺰ ادوﯾﻪ درﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺮﯾﺾ آﺧﺮﮐﺎرﻧﯿـﺴﺖ ‪ ,‬ﺑﻠﮑـﻪ‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻮاﻣﻞ دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ درﭘﻬﻠﻮي آن ﻣﻬﻢ اﻧﺪ ‪ ,‬از آﻧﺠﻤﻠﻪ اﻫﻤﯿﺖ رواﺑﻂ ﺧﻮب ﺑﯿﻦ‬
‫ﮐﺎرﻣﻨﺪان ﺻﺤﯽ وﻣﺮﯾﺾ در ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﻫﺎي ﺻﺤﯽ ﻣﻮﺛﺮاﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻤﻞ ‪ ,‬آﮔﺎﻫﯽ و ﮔـﻮش دادن‬
‫وﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ ‪,‬ﻋﻮاﻣﻞ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺪازه اي درد را ﺗﺴﮑﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﺮض ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎد ه از اﺧﺬ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ وﻣﻌﺎﯾﻨـﻪ آﻏـﺎزﻣﯿﮕﺮدد‪.‬اﮔـﺮ‬
‫ﻣﺮﯾﺾ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت زﯾﺎد ازدﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ ﻣـﺮﯾﺾ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻣﺸﮑﻼت ﺧﻮدرا واﺿﺤﺎً ﺑﻪ داﮐﺘﺮﻧﮕﻮﯾﺪ‪ .‬اوﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺎره ﻣﯿﮑﻨﺪ ﮐﻪ‪ :‬ﻣﻦ ﺷﺨﺼﺎً دﺧﺘـﺮ ﭘـﻨﺞ ﺳـﺎﻟﻪ را‬
‫دﯾﺪم ﮐﻪ ﺗﺐ داﺷﺖ ﮐﻮﺷﺶ ﮐﺮدم ﺗﺎدﻟﯿﻞ ﻣﻤﮑﻨﻪ آﻧﺮا ﭘﯿﺪاﮐﻨﻢ‪ ،‬واﻟﺪﯾﻨﺶ ﺑﺮاﯾﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ ‪ ,‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐـﺪام‬
‫اﻧﺘﺎن ﺗﻨﻔﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ازﻣﻌﺎﯾﻨﺎت او ﭼﯿﺰي را درﯾﺎﺑﻢ‪ .‬دﺧﺘﺮك ﺧﯿﻠﯽ ﻋﺎﺟﺰ وﺷﺮﻣﻨﺪوك ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺎاو ﺑﺎزي را آﻏﺎزﮐﺮدم واﻋﺘﻤﺎد اورا ﮐﺴﺐ ﮐﺮدم‪ ,‬دﯾﺪم ﺑﻨﺪاژ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﻪ دورادور ﯾﮑـﯽ ازﭘﺎﻫـﺎﯾﺶ ﭘﯿﭽﺎﻧﯿـﺪه‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﺎزﮐﺮدن آن ﻣﻦ ﭼﯿﺰي راﮐﻪ درﺟﺴﺘﺠﻮﯾﺶ ﺑﻮدم درﯾﺎﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪه داﮐﺘﺮ ﯾﺘﻠﻤﯿﻦ ﻣﺮﯾﺾ ﯾﮏ ﻧﺎم دارد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺪام ﺗﺸﺨﯿﺺ ﯾﺎ ﻧﻤﺒﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﻨﺪروم ﺑـﺴﺘﺮ ﺧﺎﺗﻤـﻪ‬
‫ﺑﺪﻫﯿﺪ‪ ,‬ﺑﻪ ﻣﺮﯾﺾ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮﯾﺪو ﺑﻪ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ‪ ,‬ﺑﻪ ﺳﻮﯾﻪ ﻣﺮﯾﺾ ﺧﻮدرا ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪ ,‬ﮐﻠﻤﺎت ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺧﻮش آﻣﺪﯾﺪ ‪ ,‬اﻟﺴﻼم ﻋﻠﯿﮑﻢ‪ ,‬ﺧﻮب ﻫﺴﺘﯽ وﻏﯿﺮه را ﺑﮑﺎرﺑﺒﺮﯾـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮاو ‪ ,‬ﺳـﻨﺪروم ﭼـﭙﻦ ﺳـﻔﯿﺪ‬
‫ﺑﺤﺎﻟﺘﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯿﺸﻮد ﻓﺸﺎرﺧﻮن را ﺑﺎﻻﻣﯿﺒﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺮﯾﻀﺎن اﮐﺜﺮاً اﻃﻔﺎل از ﭘﺮﺳﻮﻧﻞ ﺻﺤﯽ ﻣﯿﺘﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﮐﻠﻤﺎت اﻃﻤﯿﻨﺎن دﻫﻨﺪه وﮐﺮدار ﻟﻄﻒ آﻣﯿﺰ ﺑـﺎﻻي ﻣـﺮﯾﺾ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮﺧﻮب دارد‪ .‬اودر اﺧﯿﺮ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن درﻣﺮﺣﻠﻪ اﻋﻤﺎر ﻣﺠﺪد ﻗﺮاردارد‪,‬‬
‫ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﯾﺎد ﺑﺴﭙﺎرﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﺻﺤﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻢ وﺗﺠﺎرت‪ ,‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم وﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎد دﻫﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ درﻗﺮن ‪ 11‬ﻣﯿﻼدي ‪ ,‬اﺑﻦ رﺿﻮان‪ ,‬رﺋﯿﺲ داﮐﺘﺮان ﻗﺎﻫﺮه درﻣﻮرد وﻇﯿﻔﻪ دوﮐﺘـﻮران‬
‫درﻗﺒﺎل ﻣﺮﯾﻀﺎن ﻣﯿﮕﻮﯾﺪ‪ ":‬داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺘﯽ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ را ﺑﺎ ﻫﻤﺎن روح ودﻟﺪاري و آﻣﺎدﮔﯽ ﻣﺪاوا ﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﺶ را ﺗﺪاوي ﻣﯿﮑﻨﺪ)‪.(65‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﮏ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن درﺟﻨﮓ ﻫﺎي ﺻﻠﯿﺒﯽ ﺑﻪ ﺻﻠﯿﺒﯿﻮن ﮐﻤﮏ ﻫﺎي ﺻﺤﯽ وﻃﺒﯽ ﻣﯿﮑﺮدﻧـﺪ‬
‫ودرﺗﺪاوي ﻣﺮﯾﻀﺎن ﻫﯿﭻ ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻗﺎﯾﻞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﯾﮑﯽ ازداﮐﺘﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑـﻪ ﮐﻤـﮏ‬

‫‪٧٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺠﺮوﺣﺎن ﺟﺒﻬﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ,‬ﺗﺎآﻧﺠﺎﮐﻪ ﺟﻨﮕﺠﻮﯾـﺎن ﺻـﻠﯿﺒﯽ ﺗـﺮﺟﯿﺢ ﻣﯿﺪادﻧـﺪ ﮐـﻪ دراﯾـﻦ" ﺳـﺮزﻣﯿﻦ‬
‫ﻣﻘﺪس" اﻣﺮاض ﺟﻠﺪي‪ ,‬ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻫﺎي ﻣﻌﺪه‪ ,‬درد دل وﻏﯿﺮه را ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ داﮐﺘﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ درﺳﺎﺣﻪ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯽ آﻧﭽﻪ ازﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎي داﮐﺘﺮان درﺑﺮاﺑﺮﻣﺮﯾﻀﺎن ذﮐﺮﯾﺎﻓﺘﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ داﮐﺘﺮان وﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﻌﺎﻟﺠﻮي اﺳﺖ‪ ,‬اﯾﻦ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺗﻤﺎم ﮐﺎرﮐﻨﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺳﺎﺣﻪ‬
‫ﺻﺤﺖ ﻋﺎﻣﻪ ﮐﺎروﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪- 3‬اﻫﻤﯿﺖ ﺻﺤﺖ وﺳﻼﻣﺖ‪:‬‬

‫ﺻﺤﺖ وﺳﻼﻣﺘﯽ ﭼﻪ ﺑﺼﻮرت ﻓﺮدي وﭼﻪ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﯽ ﺗﺮدﯾﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺟﻨﺒﻪ ازﻣﺴﺎﯾﻞ ﺣﯿﺎت اﺳﺖ‪ ,‬ﻣﺴﺄﻟﻪ ﮐﻪ‬
‫ازدوران ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﺑﺸﺮﺑﻤﻨﻈﻮر ﺣﺼﻮل آن ﮐﻮﺷﺶ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯽ و ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻪ رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﮐﻮﺷﺶ ﻫﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ودر ﻋـﯿﻦ ﺣـﺎل وﺳـﯿﻠﻪ‬
‫ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﺎﻟﻢ‪.‬‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮدارﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺻﺤﺖ وﺳﻼﻣﺖ ﺑﺪن درﭼﮕﻮﻧﮕﯽ رﺷـﺪ واﻧﮑـﺸﺎف ذﻫﻨـﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫وﺷﺨﺼﯿﺖ ﻓﺮدﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد‪ ،‬ودرﺳﺘﯽ اﯾﻦ اﺻﻞ ﮐﻪ‪ ":‬ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ درﺑﺪن ﺳﺎﻟﻢ اﺳـﺖ" ﺑـﯿﺶ از ﭘـﯿﺶ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ,‬ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﯽ را درﺳﻼﻣﺖ ﺑﺪﻧﯽ ﮐﻢ اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺸﻤﺎرﻧﺪ واﯾﻦ اﺻـﻞ ﻣﻬـﻢ‬
‫ﮐﻪ" ﺑﺪن ﺳﺎﻟﻢ ﻫﻢ ﺗﺎﺑﻊ ﻋﻘﻞ ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺤﺖ و ﺳﻼﻣﺘﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي رﺷﺪ و ﻧﻤﻮي ﻃﺒﯿﻌﯽ وﻧﻮرﻣﺎل ‪ ,‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻧﻮرﻣﺎل‬
‫ﻧﯿﺰ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬ﻃﻔﻞ ﻣﺤﺮوم از ﺻﺤﺖ وﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﻋﻤﻼً ﻣﺮﯾﺾ ﻫـﻢ ﻧﺒﺎﺷـﺪ ‪ ,‬دررﺷـﺪ وﻧﻤـﻮي‬
‫ذﻫﻨﯽ و ﺟﺴﻤﯽ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮﯾﻀﯽ دردوران ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ رﻓﺘﺎر وﮔﺮاﯾﺶ ﻫﺎي ﻃﻔﻞ را ﺗﺤﺖ ﺗـﺄﺛﯿﺮ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ .‬ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﯾﻀﯽ ﺳﺨﺖ و ﻣﺪاوم درﮔﺮاﯾﺶ ﻃﻔﻞ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد وﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد در ﮐﯿﻔﯿﺖ رﻓﺘﺎر و ﺳﺎﯾﺮ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ ﻃﻔﻞ اﺛﺮ ﻣﯿﮕﺬارد وﺑﺪون ﺷﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﺟﺴﻤﯽ اورا‬
‫ﻣﺨﺘﻞ وﺷﺨﺼﯿﺖ اورا ازرﺷﺪ ﻧﻮرﻣﺎل ﺑﺎز ﻣﯿﺪارد‪ .‬ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﮔﺬاﺷﺖ ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ ازﻧﻌﻤﺖ ﺻـﺤﺖ وﺗﻨﺪرﺳـﺘﯽ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرداراﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ازﻧﻈﺮ ﻇﺎﻫﺮي ﺑﻠﮑﻪ از ﻟﺤﺎظ ﮐﻤﯿﺖ و ﮐﯿﻔﯿـﺖ رﻓﺘـﺎري ﻧﯿـﺰ درﮐﺎرﻫﺎﻣﻮﻓﻘﯿـﺖ ﻧـﺸﺎن‬
‫ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ,‬اﻃﻔﺎل ﻣﺤﺮوم ازﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ وﺻﺤﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻄﻠـﻮب ﻧـﺪارد ﺑﻠﮑـﻪ ﻓﺎﻗـﺪ اﻧـﺮژي ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي اﻧﺪك ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ و ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﻫﺎي ﻋﺎﻃﻔﯽ ﮔﺮﻓﺘﺎر اﻧﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺻـﺤﺖ‬
‫وﺳﻼﻣﺘﯽ ﺷﺮط ﺿﺮوري ﺑﺮاي اﯾﻔﺎي ﻧﻘﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ,‬ﻋﺎﻃﻔﯽ ‪ ,‬ذﻫﻨﯽ وا ﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪ .‬اﻃﻔـﺎل درﺻـﻮرﺗﯽ‬
‫ﻣﯿﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮐﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ و از ﺣﻘﻮق ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدرا ﺻﺤﺘﻤﻨﺪ وﺳﺎﻟﻢ اﺣﺴﺎس ﮐﻨﻨـﺪ و‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎ درﻣﻮرد ﺻﺤﺖ ﯾﺎﺑﯽ وﺳﺎﻟﻤﯿﺖ آﻧﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﭘﺲ ﻣﯿﺘﻮان ﺑﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ رﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﺻﺤﺖ وﺳﻼﻣﺘﯽ ﯾﮑﯽ از ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎي زﻧﺪﮔﯽ ا ﻧﺴﺎن ﺑﺨﺼﻮص اﻃﻔﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺮا‬
‫ﺑﻪ ﺑﺸﺮ ودﯾﻌﻪ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎً ﻃﻔﻠﯿﮑﻪ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺪﻧﯿﺎ ﻣﯽ آﯾﺪ در ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮد آﻓﺮﯾﺪه ﻣﯿـﺸﻮد‪ .‬اوآﻣـﺎدﮔﯽ و‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ آﻧﺮا دارد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺗﺮﯾﻦ وﺟﻬﯽ ﭘﺮورده ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﮐﻤﺎﻻت دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐـﻪ‬
‫دﻗﺖ وﺗﻮﺟﻪ داﮐﺘﺮان در ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ اﻃﻔـﺎل ﻣـﺮﯾﺾ داراي ارزش اﺳـﺖ‪ .‬داﮐﺘـﺮان ﺑﺎﯾـﺪ در درﻣـﺎن‬

‫‪٨٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫وﺣﺴﻦ ﺗﺪﺑﯿﺮ وﻣﻌﺎﻟﺠﻪ اﻃﻔﺎل ﭼﻪ ﺑﺎﻏﺬا وﭼﻪ ﺑﺎدارو ﺑﮑﻮﺷﻨﺪ وﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن ازﺗﺪاوي و ﻣﻌﺎﻟﺠـﻪ اﺳـﺘﻔﺎده وﭘـﻮل‬
‫ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ وﺑﯿﺸﺘﺮ ﻗﺪﺳﯿﺖ ﻣﺴﻠﮏ واﺟﺮوﺛﻮاب را ﻣﺪ ﻧﻈﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬ﻃﻔﻞ ﻣﺮﯾﺾ ﮐﺴﯽ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺳـﻦ‬
‫او ﭘﺎﯾﺎﻧﺘﺮ از ﻫﺠﺪه ﺳﺎل اﺳﺖ وﺑﻨﺎﺑﺮ ﻋﺪم ﺣﺎﻟﺖ رﻓﺎه ﮐﺎﻣﻞ ﺟﺴﻤﯽ‪ ,‬روﺣﯽ واﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﻬﺖ ﻋﻼج ﺑﻪ داﮐﺘـﺮ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺼﻮرت ﻓﺮاﮔﯿﺮ‪،‬ﺟﺪي وﭘﯿﮕﯿﺮ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﺻﺤﯽ ﺑﻌﻤﻞ آﯾـﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺘﻮاﻧـﺪ ﺿـﺎﻣﻦ ﺳـﻼﻣﺖ‬
‫وﺣﺎﻣﯽ ﮐﻤﺎل ﯾﺎﺑﯽ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﺷﺪ وﺑﺎ ﺣﺼﻮل دوﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻬﻢ وﻣﺸﺨﺺ ﮐﻤﯽ وﮐﯿﻔﯽ‪ ,‬ﻣﺎرا ﺑﻪ ﻫﺪف ﭘﺮورش ﻧﺴﻞ‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﺗﺮ وﺑﻬﺘﺮ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻤﯽ اﺟﺮاي اﯾﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎ ‪ ,‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﻣﺮگ وﻣﯿﺮ اﻃﻔﺎل ﺑﻮده وﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﯿﻔﯽ اﺟﺮاي اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫آﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻫﺎ ‪ ,‬ﮐﯿﻔﯿﺖ زﯾﺴﺘﯽ ورﺷﺪ ﺟﺴﻤﯽ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪه ﻫﺎ ‪ ,‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒـﻪ‬
‫وﻣﻄﻠﻮب اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻃﻔﺎل ازﻣﺮگ رﺳﺘﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺗﻮان ﻫﺎي ﺑﺎاﻟﻘﻮه ﺟﺴﻤﯽ‪ ,‬رواﻧﯽ وﻋﺎﻃﻔﯽ ﺧﻮد ﺗﻮﻓﯿﻖ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨـﺪ وازﯾـﻦ‬
‫راه ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺎزده ﻣﻠﯽ درزﻣﯿﻨﻪ ﺑﻨﯿﺎدي واﺳﺎﺳﯽ ﺧﻮد‪ ,‬ﯾﻌﻨﯽ ﻧﯿﺮوي ﺳﺎﻟﻢ ورﺷﺪ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻤﮏ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺪف ﮐﻠﯽ ازﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺻﺤﯽ ﻃﻔﻞ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻤﯽ‪,‬رواﻧﯽ واﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻃﻔﺎل ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫از ﻃﺮﯾﻖ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻮي ‪ ,‬ﻃﺒﯽ‪ ,‬ﺗﻐﺬﯾﻪ و ﺑﻬﺘﺮزﯾﺴﺘﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎره دﯾﮕﺮ‪ ,‬درﺑﺎﻻ ﺑـﺮدن‬
‫ﺳﻄﺢ ﺻﺤﺖ و ﺑﻬﺘﺮزﯾﺴﺘﯽ ﻃﻔﻞ وﭘﺮورش اﺳﺘﻌﺪاد وﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ آﻧﺎن ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﯽ و ﺗﻄﺎﺑﻖ ﮐﻠﯽ وﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮﻫﺪف ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺧﺪﻣﺎت ﺻﺤﯽ را ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺻﺤﺖ وﺳﻼﻣﺖ اﮐﺜﺮﯾﺖ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ واﯾـﻦ ﻫـﺪف‬
‫اﯾﺪه آل را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ ﻗﺮاردﻫﯿﻢ ﮐﻪ درﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﻤﺘﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﺎﻓﺘﻪ دﻧﯿﺎ ‪ 1/5‬ازﺟﻤﻌﯿﺖ زﯾﺮ ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫وﯾﺎ ‪ 2/5‬زﯾﺮ ﭼﻬﺎرده ﺳﺎل‪ ,‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯿﺸﻮﯾﻢ ﮐﻪ اﻃﻔـﺎل اﮐﺜﺮﯾـﺖ ﻋﻈﯿﻤـﯽ ازﻣﻠﯿﺎردﻫـﺎ اﻧـﺴﺎن روي زﻣـﯿﻦ را‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻄﻮر ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺻﺤﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﺳﻨﯽ درﻫﺮﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ,‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﺑﺮاي آﯾﻨﺪه ﻣﻤﻠﮑﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮﺧـﯽ از‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ اﻃﻔﺎل ﻣﺮﯾﺾ ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﮐﻮﺗﺎه ﺧﻮد ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ ازﭘﺪﯾﺪه ﻋﺪم ﺗﺴﺎوي اﻧـﺴﺎﻧﻬﺎ درﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﻼﻣﺖ وﻣـﺮگ‬
‫اﺳﺖ‪ ,‬ﺑﺎرﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﺑﻪ دوش اﺟﺘﻤﺎﻋﻨﺪ وﺑﺮﻋﮑﺲ اﻃﻔﺎل ﺳﺎﻟﻢ وﺑﺮﺧﻮردار ازﻣﺰاﯾﺎي ﺻـﺤﯽ وﻓﺮﻫﻨـﮓ وﻃـﻮل‬
‫ﻋﻤﺮ‪ ,‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮرﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮان ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻗﺪاﻣﯽ درﺟﻬﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻔﺎل ﮔـﺎﻣﯽ ﺑـﺮاي ﺑﻮﺟـﻮد‬
‫آوردن ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺑﺎﻓﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ درآﯾﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ رﺷـﺪ وﺗﮑﺎﻣـﻞ ﻃﺒﯿﻌـﯽ دردوران ﻃﻔﻮﻟﯿـﺖ‬
‫ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ وﺣﻤﺎﯾﺖ ﺻﺤﯽ ﻣﻤﺘﺪ ﻣﺪاوم ‪ ,‬ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻣﻮﺛﺮ درﺻﺤﺖ وﺳـﻼﻣﺖ آﯾﻨـﺪه آﻧـﺎن‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺻﺤﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﺻﺤﯽ ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ درﯾﻦ ﮔﺮوه ﺳﻨﯽ راﻣﯿﺘﻮان ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ داد ﺑﻪ ﺷﺮح ذﯾﻞ ﺧﻼﺻﻪ ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮐﺎﻓﯽ وﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫‪٨١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻔﻮﻧﺖ واﻣﺮاض‬ ‫‪.2‬‬

‫اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﯾﻨﺎت دوره ﺋﯽ ﻣﻨﻈﻢ‬ ‫‪.3‬‬
‫رﻓﻊ ﻫﺮﻧﻮع ﻧﻘﺺ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ورواﻧﯽ درﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ وﺟﻮدداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪.4‬‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ زودرس ودرﻣﺎن ﻫﺮﻧﻮع ﻣﺮﯾﻀﯿﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻃﻔﻞ ﺑﻪ آن ﻣﺒﺘﻼ ﺷﻮد‬ ‫‪.5‬‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدن ﻣﺤﯿﻂ رواﻧﯽ وروﺣﯽ ﮐﺎﻣﻼً رﺿﺎﺋﯿﺖ ﺑﺨﺶ ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل‬ ‫‪.6‬‬
‫ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﻠﻨﯿﮏ ﻫﺎي ﺻﺤﯽ اﻃﻔﺎل ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ‪,‬رواﻧﯽ وﻋﺎﻃﻔﯽ آﻧﺎن‬ ‫‪.7‬‬

‫‪ -4‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﺧﻼق ﻃﺒﺎﺑﺖ‪:‬‬

‫رؤس ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺧﻼق ﻃﺒﺎﺑﺖ ﮐﻪ در ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻧﺠﻤﻦ داﮐﺘﺮان ﺟﻬـﺎن در ﻟﻨـﺪن)اﻧﮕﻠـﺴﺘﺎن( در‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫اﮐﺘﺒﺮ ﺳﺎل ‪ 1949‬ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﯿﺪه ﻗﺮار ذﯾﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اول‪ -‬ﺗﮑﺎﻟﯿﻒ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪:‬‬
‫داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ در ﭼﻬﺎر ﭼﻮب رﺳﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد ﻫﻤﯿﺸﻪ از ﻧﻈﺮ اﺧﻼﻗﯽ ﺳﺮ ﻣﺸﻖ و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫ﻣﻘﺮرات ﺣﺮﻓﻪ و ﻣﺴﻠﮏ ﺧﻮﯾﺶ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫داﮐﺘﺮ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻋﻤﺎل ﭘﺰﺷﮑﯽ را ﻣﻨﺤﺼﺮآ ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ ﻧﻔﻊ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﯾﺶ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻋﻤﺎل زﯾﺮ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺣﯿﺜﯿﺖ و ﺷﺌﻮن ﭘﺰﺷﮑﯽ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﮐﻠﯿﻪ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت و اﻋﻼﻧﺎت در ﻣﺤﻼت ﯾﺎ و ﺳﺎﯾﻞ ارﺗﺒﺎط دﯾﮕﺮ ﻣﮕﺮ ان ﻗـﺴﻤﺖ ﮐـﻪ ﻃﺒـﻖ ﻣﻘـﺮرات و‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺧﻼق ﻃﺒﯽ ﻣﻠﯽ اﺟﺎزه داده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﮑﺎري در اﻣﺮ ﻣﻘﺎﻃﻌﻪ و ﯾﺎ ﺷﺮﮐﺖ و ﺳﻬﻢ داري در ﻣﻮﺳـﺴﺎﺗﯽ ﮐـﻪ داﮐﺘـﺮ ﻧﺘﻮاﻧـﺪ از ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻣﺴﻠﮏ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻘﻼ و آزاداﻧﻪ اﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﻪ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬
‫ج‪ -‬ﻗﺒﻮل دﺳﺘﻤﺰد ﯾﺎ وﺟﻮه دﯾﮕﺮي از ﺑﯿﻤﺎر ﯾﺎ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺑﺮاي ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺠﺎم ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﯾﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ اﻧﺠﺎم ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﻮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﻗﺒﻮل ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ وﺟﻮه ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ از ﻫـﺮ ﮐـﺲ ﺑـﻪ ﻫـﺮ‬
‫ﻋﻨﻮان‪.‬‬
‫داﮐﺘﺮ ﻣﺠﺎز ﻧﯿﺴﺖ در ﺑﺎره ﺧﺪﻣﺎت ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮي و ﺗﺸﺨﯿﺺ ﯾﺎ در ﻣﺎن ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺸﻮرﺗﯽ ﺑﺪﻫﺪ ﯾﺎ ﻋﻤﻞ‬
‫اﺟﺮاﺋﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﯿﺮد ﮐﻪ ﻧﻔﻊ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﯿﻤﺎر در ان ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﯾﮋه اﮔﺮ ﺑﺎ اﺑﺮاز اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﯾﺎ اﺟﺮاي آن دﺳﺘﻮر‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﺪﻧﯽ ﯾﺎ رواﻧﯽ ﯾﮏ ﻣﻮﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺿﻌﯿﻒ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ از ﻧﻈﺮ درﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻣﺮﯾﺾ ﯾـﺎ ﺑﯿﻤـﺎر‬
‫ﺗﻤﺎم ﮔﺮدد‪.‬‬
‫داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﯿﺎط ﮐﺎﻣﻞ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﮐﺴﺐ ﺷﻬﺮت ﯾﺎ ﺣﯿﺜﯿﺖ دروﻏﯿﻦ از اﮐﺘﺸﺎﻓﺎت ﺟﺪﯾﺪي ﮐﻪ در اﻣﻮر‬
‫درﻣﺎﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻣﺎدام ﮐﻪ ارزش ﺣﻘﯿﻘﯽ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﻠﻢ ﺷﺪه ﻧﺒﺎﯾﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﮑﺎر ﺑﺮد‪.‬‬
‫‪٨٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫دوم‪ -‬وﻇﺎﯾﻒ داﮐﺘﺮان در ﺑﺎره ﺑﯿﻤﺎران ﺧﻮد‪:‬‬

‫داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ اﺻﻞ))ﺣﻔﻆ ﺣﯿﺎت(( اﻧﺴﺎﻧﯽ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻤﺎم وﺳﺎﯾﻞ و اﻃﻼﻋﺎت و داﻧﺶ ﻣﺴﻠﮑﯽ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﺧﻮﯾﺶ را ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﻓـﺪاﮐﺎري ﻻزم در اﺧﺘﯿـﺎر‬
‫ﻣﺮﯾﺾ ﻗﺮار دﻫﺪ و اﮔﺮ اﺣﺴﺎس ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﯾﮏ ﻣﺮض ﺑﺎ ﯾـﮏ وﺳـﯿﻠﻪ درﻣـﺎﻧﯽ ﻣﺸﺨـﺼﯽ از ﺣـﺪود‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ و دﺳﺘﺮس او ﺧﺎرج اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﮑﺎر دﯾﮕﺮي را ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺮاو رﺟﺤـﺎن دارد ﺑـﻪ ﻣـﺮﯾﺾ و‬
‫ﮐﺴﺎن او ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻄﻠﻘﺎ راز ﻣﺮﯾﺾ ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﮕﺎه دارد ﺧﻮاه آن ﻗﺴﻤﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﯾﺾ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺂ در اﺧﺘﯿﺎر او ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﯾﺎ‬
‫ﺧﻮد از راﻫﻬﺎي دﯾﮕﺮ ﺑﺪﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻮارد ﻓﻮري و ﺿﺮوري از راه اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻧﻮع دوﺳﺘﯽ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻤﮑﻦ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﯾﺾ اﻧﺠـﺎم‬
‫دﻫﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ وﻗﺘﯽ ﻣﻄﻤﯿﻦ ﺷﺪ ﮐﻪ داﮐﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ دﯾﮕﺮي ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ اﯾﻦ ﺧﺪﻣﺎت را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﮐﻨﺎر ﺑﮑﺸﺪ‪.‬‬
‫داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﮑﺎران ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺤﻮ ﮐﻪ از آﻧﻬﺎ اﻧﺘﻈﺎر دارد درﻣﺎن و ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ))ﺟﻠﺐ اﻧﺤﺮاﻓﯽ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﺑﺮاي ﻫﻤﮑﺎران دﯾﮕﺮ ﺧﻮد(( ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﻨﺪ و ﺑﻄﻮر ﮐﻠﯽ از ﻫﺮ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﻣﺎدي ﯾﺎ ﺣﯿﺜﯿﺘﯽ و اﺧﻼﻗﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﮑﺎران او زﯾﺎن ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺘﻨﺎب ورزد‪.‬‬
‫داﮐﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻠﯿﻪ اﺻﻮﻟﯽ را ﮐﻪ در))ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ژﻧﻮ(( ﻣﻮرد ﺗﺼﻮﯾﺐ))اﻧﺠﻤﻦ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺟﻬـﺎﻧﯽ(( ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ژﻧﻮ‪:‬‬

‫ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ژﻧﻮ ﺑﭙﺮدازﯾﻢ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎ داورﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺎﻣـﻪ زﯾـﺎدي ﺣﺘـﯽ از‬
‫زﻣﺎن ﯾﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻘﺮاط ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳـﺖ‪ .‬در ﯾﻨﺠـﺎ ﺻـﺮﻓﺂ ﺑﻤﻨﻈـﻮر ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﭘﺎراﮔﺮف ﻫﺎ و ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ژﻧﻮ را ﺟﻬﺖ آﮔﺎﻫﯽ ﮐﺎرﻣﻨﺪان اﻣﻮر ﺻﺤﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ و ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﯿﺪارﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ژﻧﻮ ﮐﻪ در ﻣﺠﻤﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ اﻧﺠﻤﻦ داﮐﺘﺮان ﺟﻬﺎن در ﺷﻬﺮ ژﻧﻮ)ﺳـﻮﯾﺲ( در ﺳـﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 1948‬ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺐ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﮐﻪ در ﺷﻤﺎر اﻋﻀﺎء ﻣﺴﻠﮏ داﮐﺘﺮي ﯾﺎ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮم‪:‬‬
‫" ﻣﻦ" ﻣﻮﮐﺪآ ﺗﻌﻬﺪ ﻣﯿﮑﻨﻢ ﮐﻪ زﻧﺪه ﮔﯽ ﺧﻮﯾﺶ را وﻗﻒ ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻢ داد‪.‬‬
‫" ﻣﻦ" اﺣﺘﺮام و ﺣﻖ ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺧﻮد راﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺳﺘﺎدان ﺧﻮﯾﺶ ﮐﻪ اﺻﻮل اﯾـﻦ ﺣﺮﻓـﻪ را ﺑـﻪ ﻣـﻦ آﻣﻮﺣﺘﻨـﺪ‬
‫ﻫﻤﻮاره ﺧﻮاﻫﻢ داﺷﺖ‪.‬‬
‫"ﻣﻦ"ﻋﻠﻢ و ﻣﺴﻠﮏ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎ وﺟﺪان و ﺷﺮاﻓﺖ ﺑﮑﺎر ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺮد‪.‬‬
‫"ﻣﻦ" ﺳﻼﻣﺖ ﺑﯿﻤﺎر ﺧﻮﯾﺶ را اوﻟﯿﻦ و ﺟﻬﻪ ﻫﻤﺖ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﻢ‪.‬‬
‫"ﻣﻦ" راز ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﻣﺮا ﻣﺤﺮم اﺳﺮار ﺧﻮد داﻧﺴﺘﻪ ﻫﻤﻮاره ﻧﮕﺎه ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪٨٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫"ﻣﻦ" ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺧﻮد در ﺣﻔﻆ ﺷﺮاﻓﺖ و ﺣﯿﺜﯿﺖ ﻣﺴﻠﮏ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﻢ ﮐﻮﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﮑﺎران ﻣﻦ ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮان ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫"ﻣﻦ" اﺟﺎزه ﻧﺨﻮاﻫﻢ داد ﻣﻼﺣﻈﺎت ﻣﺬﻫﺒﯽ‪ ،‬ﻣﻠﯽ‪ ،‬ﻧﮋادي‪،‬ﺣﺰﺑﯽ و ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در وﻇﯿﻔﻪ ﻣﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﯿﻤﺎر دﺧﺎﻟﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﻣﻦ" اﺣﺘﺮام ﮐﺎﻣﻞ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺣﯿﺎت اﻧﺴﺎن از ﺑﺪو اﻧﻌﻘﺎد ﻧﻄﻔﻪ وي ﻫﻤﻮاره ﻧﮕـﺎه ﺧـﻮاﻫﻢ داﺷـﺖ‬
‫وﺣﺘﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻬﺪﯾﺪ و ﺷﮑﻨﺠﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺒﯽ ﺧﻮد را ﻋﻠﯿﻪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﮑﺎر ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﺑﺮد‪.‬‬
‫"ﻣﻦ" اﯾﻦ ﺗﻌﻬﺪات را ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺗﻮاﻧﺎي و ﺑﺎ اﺳﺘﻘﻼل و ازادي ﮐﺎﻣﻞ و ﺑﺎ ﺷﺮاﻓﺖ ﺧﻮد ﻗﺒﻮل ﻣﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫در ﻓﺮﺟﺎم ﺑﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺴﺖ ﺗﺎ دﻋﺎي ﻃﺒﯽ اﺑﻦ ﻣﯿﻤﻮن را ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﯽ ﻣـﺴﻠﮏ ﻃﺒﺎﺑـﺖ ﺗﻬﯿـﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺘﻨﯽ ﮐﻪ در ﻗﺮن دوازدﻫﻢ ﻣﯿﻼدي ﺗﻮﺳﻂ اﺑﻮ ﻋﻤﺮان ﻣﻮﺳﯽ ﺑـﻦ ﻣﯿﻤـﻮن‪ ،‬داﮐﺘـﺮ و‬
‫ﻓﯿﻠﺴﻮف ﺑﺰرگ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﻣﺘﻦ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ دﻋﺎ و ﻣﻨﺎﺟﺎت اﺳـﺖ و ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻼﺣﻈﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻋﺎي اﺑﻦ ﻣﯿﻤﻮن ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ دﻋﺎﯾﻪ ﻗﺮار ذﯾﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر روح ﻣﺮا از ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﮏ ﺧﻮد و ﻣﺤﺒﺖ ﺗﻤﺎم ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت اﮔﻨﺪه ﺳﺎز‪ .‬ﻗﺒﻮل ﻣﮑﻦ ﮐﻪ ﺣﺮص ووﻟﻊ‪،‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﮐﺴﺐ ﻣﺎل و ﺟﺎه و ﻣﻘﺎم ﻣﺮا دراﻧﺠﺎم دادن ﻣﺴﻠﮏ ﻃﺒﺎﺑﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار دﻫـﺪ‪ ،‬زﯾـﺮا دﺷـﻤﻨﺎن ﺣﻘﯿﻘـﺖ و‬
‫ﺑﺸﺮ دوﺳﺘﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﻬﻮﻟﺖ ﻣﺮا اﻏﻔﺎل ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺮا از و ﻇﯿﻔﻪ ﺷﺮﯾﻒ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺑﻨﺪه ﮔﺎن ﺗـﻮدور‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻮت ﻗﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻋﻄﺎء ﻓﺮﻣﺎ ﺗﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ اﻣﺎده ﺧﺪﻣﺖ ﻣﺮدﻣﺎن ﻓﻘﯿﺮ و ﻏﻨﯽ‪ ،‬دوﺳﺖ ودﺷﻤﻦ‪،‬ﺧﻮب و ﺑﺪ ﺑﺎﺷـﻢ‬
‫و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﯿﻤﺎري رﻧﺞ ﻣﯿﺒﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻈﺮ ﺑﻨﮕﺮم‪.‬‬
‫در ﮐﻨﺎر ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮﯾﻀﺎن و ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻌﺎﯾﻨﻪ آﻧﺎن ﻓﮑﺮ ﻣﻦ روﺷﻦ ﺑﺎﺷﺪ و اﻓﮑﺎر ﺧﺎرج در آن راه ﻧﯿﺎﺑﺪ ﺗﺎ آﻧﭽﻪ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ و ﻋﻠﻢ آﻣﻮﺧﺘﻪ ام در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﻨﺪرﺳـﺘﯽ و ﺣﻔـﻆ ﺟـﺎن ﺗﻤـﺎم ﻣﺨﻠﻮﻗـﺎت‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﮐﺎو ﺷﻬﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﻋﺎﻟﯽ و ﻋﻈﯿﻤﯽ ﮐﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎري ﮐﻦ ﮐﻪ ﻣﺮﯾﻀﺎن ﺑﻪ ﻣﻦ و ﻣﺴﻠﮏ ﻣﻦ اﻋﺘﻤﺎد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺼﺎﯾﺢ و دﺳﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺮا اﺟﺮا ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺣﻘﻪ ﺑﺎزان و ﺷـﯿﺎدان‪ ،‬ﻟـﺸﮑﺮ اﻗـﻮام و ﺑـﺴﺘﮕﺎن را ﮐـﻪ‬
‫ﻫﺰاران اﻧﺪرز ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ و ﻣﺮاﻗﺒﺎن ﻣﺮﯾﺾ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪه ﺧﻮد ﺷﺎن ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﻣﯿﺪاﻧﻨﺪ از ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮﯾﻀﺎن دور‬
‫ﮐﻦ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺼﻠﺤﺖ اﻧﺪﯾﺸﯽ و دﺧﺎﻟﺘﻬﺎي ﺑﯿﻤﻮرد اﯾﻦ اﺷﺨﺎص در اﻏﻠﺐ ﻣﻮارد ﺑﺎﻋﺚ ﻋـﺪم ﻣﻮﻓﻘﯿـﺖ داﮐﺘـﺮ و‬
‫ﺳﺒﺐ ﻣﺮگ ﻣﺮﯾﺾ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﮔﺮ ﻧﺎداﻧﺎن ﻣﺮا ﺷﻤﺎ ﺗﺖ و ﻣﺴﺨﺮه ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎري ﮐﻦ ﮐﻪ ﻋﺸﻖ ﻣﺴﻠﮏ ﻃﺒﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺮا ﻣﺎﻧﻨﺪ زرﻫﯽ ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑﺪون اﻋﺘﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم‪ ،‬ﺷﻬﺮت و ﺳﻦ دﺷﻤﻨﺎﻧﻢ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﭘﺎﯾﺪاري ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮﯾﻀﺎن ﻟﺠﻮج و ﺧﺸﻦ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺻﺒﺮ وارﻓﺎق ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎ و ﮐﺎري ﮐـﻦ ﮐـﻪ در ﺗﻤـﺎم اﻣـﻮر ﻣﯿﺎﻧـﻪ رو‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬وﻟﯽ از ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻫﯿﭽﮕﺎه ﺳﯿﺮاب ﻧﺸﻮم‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﮑﺮ را ﮐﻪ از ﻋﻬﺪه ﻫﺮ ﮐﺎري ﺑﺮﻣﯽ اﯾﻢ از ﻣﻦ دور ﮐﻦ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ اراده‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ و ﻧﯿـﺮوي ﻋﻄـﺎ ﻓﺮﻣـﺎ ﮐـﻪ‬
‫ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺧﻮد ﺑﯿﻔﺰاﯾﻢ‪ .‬ﻣﻦ اﻣﺮوز ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻢ در ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺧﻮد ﻣﻄـﺎﻟﺒﯽ را ﮐـﻪ ﺗـﺎ دﯾـﺮوز ﺑـﺮ ﻣـﻦ‬
‫ﻣﺠﻬﻮل ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺸﻒ ﻧﻤﺎﯾﻢ زﯾﺮا ﻣﺴﻠﮏ ﻃﺒﺎﺑﺖ داﻣﻨﻪ وﺳﯿﻊ دارد و ﻓﮑﺮ ﺑﺸﺮ ﻫﻢ ﻫﻤﻮاره ﺟﻠﻮ ﺗﺮ ﻣﯽ رود‪.‬‬

‫‪٨٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ -5‬ﮐﺎر وﺳﻼﻣﺖ اﻃﻔﺎل‪:‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ رﺷﺪ وﺳﻼﻣﺖ اﻃﻔﺎل در اﯾﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﻣﻄـﺮح و ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﺤﺚ ﺟﺪي ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮد ﻣﻮﺿﻮع)ﮐﺎر اﻃﻔﺎل( اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ‪ 32‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﮑﻠﻔﯿﺖ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن را در راﺑﻄـﻪ ﺑـﻪ ﺟﻠـﻮﮔﯿﺮي از‬
‫اﺳﺘﺜﻤﺎر اﻗﺘﺼﺎدي و ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺳﻮء ﮐﺎر ﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻮان ﻃﻔﻞ ﺑﺎﻻي ﺻﺤﺖ آﻧﻬﺎ ﭼﻨﯿﻦ در ﻓﻘﺮه ‪ 1‬اﯾـﻦ ﻣـﺎده‬
‫ﺑﯿﺎن ﻣﯿﺪارد‪.‬‬
‫ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻖ ﺣﻤﺎﯾﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﺘﺜﻤﺎر اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺮاي ﮐﺎرﻫﺎي ﺧﻄﺮﻧـﺎك و‬
‫ﯾﺎ ﮐﺎري ﮐﻪ ﺳﺒﺐ اﺧﺘﻼل در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮ ﺑﯿﻪ ﺷﻮد و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ‪ ،‬رﺷﺪ ﺟـﺴﻤﯽ‪ ،‬ﻓﮑـﺮي و ﻣﻌﻨـﻮي‪،‬‬
‫اﺧﻼﻗﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وي زﯾﺎ ﻧﺒﺎر ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﻧﻤﯿﺸﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ آن در ﻓﻘﺮه ‪ 2‬ﻣﺎده ‪ 32‬اﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺟﺮاي اﯾﻦ ﻣﺎده‬
‫ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬اﺟﺮاي‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و آﻣﻮزﺷﯽ را اﺗﺨﺎذ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺮار داد ﻫﺎي ﺑﯿﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﯽ دﯾﮕﺮ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺑﺨﺼﻮص اﻗﺪاﻣﺎت ذﯾﻞ را در ﭘﯿﺶ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺣﺪ اﻗﻞ ﺳﻦ ﯾﺎ ﺣﺪ اﻗﻞ ﺳﻨﯿﻦ اﺳﺘﺨﺪام‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ب‪ -‬ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻟﻮاﯾﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت و ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎر‬

‫ج‪ -‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺠﺎزات وﺳﺎﯾﺮ ﺗﻌﺬﯾﺮات ﺟﻬﺖ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﻋﻤﻠﯽ ﺷﺪن ﻣﻮﺛﺮ اﯾﻦ ﻣﺎده‪.‬‬
‫ﮔﺰارش)ﺻﻨﺪوق اﻃﻔﺎل ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ( ﯾﺎ ﯾﻮﻧﺴﻒ در ﺳﺎل ‪ 1997‬م ﺣﺎﮐﯽ از اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺎر اﻃﻔﺎل ﺑـﻪ‬
‫و ﯾﮋه در ﻣﺤﯿﻂ ﻓﻘﺮ ﯾﮏ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ ﺟﻬﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﮔﺰارش اﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪":‬ﮐـﺎر ﻃﻔـﻞ واﻗﻌـﻪ‬
‫اﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ در دﻧﯿﺎي ﻓﻘﯿﺮان روي ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﭼﻪ اﮐﺜﺮﯾﺖ وﺳﯿﻊ اﻃﻔﺎل ﮐﺎر ﮔﺮ را در ﮐﺸﻮر ﻫـﺎي رو ﺑـﻪ‬
‫اﻧﮑﺸﺎف ﻣﯽ ﺗﻮان ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬اﻃﻔﺎل ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻫﻤﻪ ﮐﺸﻮر ﻫﺎ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﮐـﺸﻮري‪ ،‬ﭼـﻪ ﻏﻨـﯽ و ﭼـﻪ‬
‫ﻓﻘﯿﺮ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل از ﮐﺎر اﺳﯿﺐ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﯿﺖ ﮐﺎر ﯾﺴﺖ ﮐـﻪ اﻃﻔـﺎل اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺻﺮﻓﺂ ﮐﺎر ﮐﺮدن آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺜﻶ‪ :‬ﺗﻌﺪاد اﻧﺪﮐﯽ از ﻣﺮدم دﻧﯿﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ اﺳـﺘﺨﺪام ﯾـﮏ ﻃﻔـﻞ را ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺪت ﯾﮏ ﻣﺎه ﯾﺎ دو ﺳﺎﻋﺖ ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﯾﻞ دادن روزﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬ﺑﻪ رﻏـﻢ اﯾـﻦ واﻗﻌﯿـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﻣﯿﺰان دﺳﺘﻤﺰد ﻃﻔﻞ ﻣﺴﻠﻤﺂ ﭘﺎﺋﯿﻦ ﺗﺮ از دﺳﺘﻤﺰد ﯾﮏ ﺑﺰرﮔﺴﺎل ﺑﺮاي ﻫﻤﺎن ﮐﺎر اﺳـﺖ‪ .‬ﻧـﻮﻋﯽ ﮐـﺎر اﺳـﺘﺜﻤﺎر‬
‫ﮔﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﻃﻔﻞ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯿﮑﻨﺪ"‪.(66).‬‬
‫ﯾﻮﻧﯿﺴﻒ ﻋﻘﯿﺪه دارد ﮐﻪ ﮐﺎر ﻃﻔﻞ در ﺻﻮرﺗﯽ ﺟﻨﺒﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎري دارد ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗﻌﺪاد از ‪ 9‬ﺷﺮاﯾﻂ زﯾﺮ را داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫در ﺳﻦ ﮐﻢ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺎﻋﺎت زﯾﺎد ﺻﺮف ان ﺷـﻮد‪ ،‬داراي ﻓـﺸﺎر ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ ﺟـﺴﻤﯽ و رواﻧـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻫﺎ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎ ﻣﻄﻠﻮب اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺰد ﻧﺎﭼﯿﺰ درﯾﺎﻓﺖ ﮔﺮدد‪ ،‬داراي ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣـﺎﻧﻊ‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻃﻔﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺮف و ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﻃﻔﻞ را ﻧﺎﺑﻮد ﺳﺎزد)ﺑﺮده ﮔﯽ‪ ،‬ﮐـﺎر ﻣﻘﯿـﺪ‪ ،‬ﺑﻬـﺮه ﮐـﺸﯽ ﺟﻨـﺴﯽ( و‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﺟﺴﻤﯽ ﻃﻔﻞ زﯾﺎن آور ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٨٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫از ﻣﯿﺎن ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﺬﮐﻮر از دﯾﺪﮔﺎه ﺳﻼﻣﺖ‪ ،‬رﺷﺪ ﻃﻔﻞ داراي اﻫﻤﯿﺖ ﻃﺒﯽ و ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻮي ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺎرز ﺗـﺮ‬
‫اﺳﺖ و اﺑﻌﺎد زﯾﺮ در ان ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬رﺷﺪ ﺟﺴﻤﯽ)ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪي‪ ،‬ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺷﻨﻮاﯾﯽ و‪(......‬‬
‫ب‪ -‬رﺷﺪ ﻣﻌﺮﻓﺘﯽ)ﺳﻮاد آﻣﻮزي‪ ،‬ﮐﺴﺐ ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎ و داﻧﺶ ﻫﺎي ﺿﺮوري و‪(.....‬‬
‫ج‪ -‬رﺷﺪ ﻋﺎﻃﻔﯽ)ﻋﺰت ﻧﻔﺲ‪ ،‬دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده و‪(.....‬‬
‫د‪ -‬رﺷﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ)ﻫﻮﯾﺖ ﮔﺮوﻫﯽ‪ ،‬ﻗﺪرت ﻫﻤﮑﺎري ﺑﺎ دﯾﮕﺮان‪ ،‬و‪(.....‬‬
‫ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﮐﻪ اﻟﺒﺘﻪ در ﺳﻄﺢ ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺸﻮر ﻫﺎي در ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ‬
‫اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺷﺪت ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد ﻣﺴﺎﻟﻪ"اﻃﻔﺎل ﺧﯿﺎﺑﺎﻧﯽ" اﺳﺖ‪ .‬در ﮔﺰارش ﯾﻮﻧﯿﺴﻒ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪ :‬ﺑﺴﯿﺎري از‬
‫اﻃﻔﺎل از ﻃﺮﯾﻖ زﺑﺎﻟﻪ ﻫﺎ اﻣﺮار ﻣﻌﺎش ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺧﺮﯾﻄﻪ ﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ‪ ،‬ﻻﺳﺘﯿﮏ ﻫﺎي ﺗﺮﮐﯿﺪه‪ ،‬ﭘﺮزه ﻫﺎي‬
‫ﺧﺮاب ﻣﻮﺗﺮ ﻫﺎ آﻫﻦ ﻫﺎي ﮐﻬﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻄﺮي ﻫﺎ و ﻗﻮﻃﯽ ﻫﺎي ﺧﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺗﻮﺗﻪ ﻫﺎي ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬ﻫﻤﮕـﯽ ﺑـﺎ ﺳـﻌﯽ و‬
‫ﭘﺸﺖ ﮐﺎر اﻃﻔﺎل ﻓﻘﯿﺮ ﺟﻤﻊ آوري ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪.‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺻﻮرت ﺟﻤﻊ آوري آﺷﯿﺎ از زﺑﺎﻟﻪ داﻧﯽ ﻫﺎ ﺻﺮف ﻧﻈـﺮ از‬
‫در اﻣﺪي ﮐﻪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﺎرﯾﺴﺖ ﻣﺨﺎﻃﺮه آﻣﯿﺰ‪ ،‬و ﺧﻮد اﻃﻔﺎل ﻧﯿﺰ اﻧﭽﻨﺎن ﺧﻮار و ﺗﺤﻘﯿﺮ آﻣﯿـﺰ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨـﺪ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﮐﻪ ﻋﺪه زﯾﺎدي دﺳﺖ از آن ﺑﺮ ﻣﯽ دارﻧﺪ و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ روﺳﭙﯿﮕﺮي روي ﻣﯽ آورﻧﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﻧـﻮع ﻫـﻮا ﺑـﻪ داﺧـﻞ‬
‫زﺑﺎﻟﻪ ﻫﺎ رﻓﺘﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﻪ اﻣﺮاض ﺟﻠﺪي و اﻣﺮاض دﯾﮕﺮ ﻣﺒﺘﻼ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻟﻐﻮ ﮐﺎر اﻃﻔﺎل در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﯾﻮﻧﯿﺴﻒ اﻗﺪاﻣﺎت زﯾﺮ را ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬اﻟﻐﺎي ﻓﻮري ﮐﺎر ﭘﺮ ﻣﺨﺎﻃﺮه و اﺳﺘﺜﻤﺎر آﻣﯿﺰ ﻃﻔﻞ‬
‫ب‪ -‬ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺗﺤﺼﯿﻼت راﯾﮕﺎن و اﺟﺒﺎري‬
‫ج‪ -‬ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ وﺳﯿﻊ ﺗﺮ‬
‫د‪ -‬ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻫﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﭘﺲ از ﺗﻮﻟﺪ در دﻓﺎﺗﺮ رﺳﻤﯽ)ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺻﺤﯽ و آﻣﻮزﺷﯽ(‬
‫ح‪ -‬ﻧﻈﺎﻣﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎي رﻓﺘﺎري و ﺧﻄﯽ ﻣﺸﯿﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﺎﻻ)ﻋﺪم ﺧﺮﯾﺪ ازﻓﺮوﺷﻨﺪه ﮔﺎن(‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﯾﻠﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﮐﺎر و ﺳﻼﻣﺖ اﻃﻔﺎل ﻣﻄﺮح ﺷﺪ و ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻋﻨﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺗـﺎزه ﺗـﺮ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺎي ﺟﻨﺴﯽ از اﻃﻔﺎل)ﺑﻮﯾﮋه در ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﯽ( ﻓﺮوش اﻋﻀﺎي ﺑﺪن اﻧﻬﺎ)ﺑﻪ وﯾﮋه در‬
‫ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي در ﺣﺎل رﺷﺪ از ﺟﻤﻠﻪ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﮐﻪ در آن اﻃﻔﺎل ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر رﺑﻮده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﺟﻠﺴﺎت ﻋﻠﻤﯽ ﻣﺘﻌﺪدي ﮐﻪ درﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن در ﻃﻮل دﻫﻪ اﺧﯿﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﮐـﺎر ﺷﻨﺎﺳـﺎن‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺻﺤﺖ در ارﺗﻘﺎي ﺳﻄﺢ ﺳﻼﻣﺖ اﻃﻔﺎل اﻧﭽﻪ ﮐﻪ اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﺷﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﻘﺮرات و‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ در ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر ﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ذﯾﻞ را در ﺑﺮ ﻣﯿﮑﯿﺮد‪:‬‬
‫ﺳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‪ ،‬ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺜﻞ‪ ،‬ﮐﺎر ﺑﺮد ﻣﻮاد ﻣﺨﺪره‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﺖ‪ ،‬ﺣﻔﻆ اﻟـﺼﺤﻪ رواﻧـﯽ‪ ،‬ﺣﻔـﻆ اﻟـﺼﺤﻪ‬
‫ﺣﺮﻓﻪ اي و ﺣﻮادث‪.‬‬

‫‪ .6‬ﻣﺴﺎﯾﻞ و ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺪﻣﺎت ﺻﺤﯽ اﻃﻔﺎل‪:‬‬

‫‪٨٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫در ﭘﺎﯾﺎن اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﮐﺘﺎب ﺷﺎﯾﺪ ﺑﯽ ﻣﻮرد ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﻣﻮﺟـﻮد و ﻣﺸﺨـﺼﯽ ﮐـﻪ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺸﮑﻼت ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﺻﺤﯽ ﮐﺸﻮر ﻫﺎي در ﺣﺎل رﺷﺪ و ﺑﻮﯾﮋه ﺟﻬﺎن ﺳﻮم از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾـﺰ ﻣـﺎ ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﺷﺎره ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﮐﺎرﻣﻨﺪان اﻣﻮر ﺻﺤﯽ و ﺳﻼﻣﺖ اﻃﻔﺎل ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﻃﺮاﺣـﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺻﺤﯽ در ﺑﻌﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ اﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻤﮏ ﻣﻮﺛﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘـﺮﯾﻦ اﯾـﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﮐـﻪ ﻏﺎﻟﺒـﺂ ﻧﺎﺷـﯽ از ﻓﻘـﺮ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي و ﻋﺪم ﺑﺮ ﺧﻮرداري از داﻧﺶ و ﺗﮑﻨﺎﻟﻮژي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬دوﻟﺖ ﻫﺎ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺻﺤﯽ و ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻪ اﻃﻔﺎل ﻓﻘﯿﺮ را ﮐﻪ ﺿﻤﻨﺂ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ ﺗﺮﯾﻦ اﻗﺸﺎر ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﯿـﺰ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﺪي ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻮرد اﺟﺮا ﻧﻤﯽ ﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ارﮔﺎﻧﻬﺎي ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﯽ در زﻣﯿﻨﻪ اﻣﻮزش ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ دواﻣﺪار وﭘﯽ ﮔﯿﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ج‪ -‬ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺗﻮان اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎي ﻓﻘﯿﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻮﺷﺶ ﺟﺪي ﺻﻮرت ﻧﻤﯽ ﮔﯿـﺮد‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ در‬
‫اﺻﻞ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آن ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ه– ﺑﺮ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺻﺤﯽ و ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻮي و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي رﻫﻨﻤﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣـﻮرد اﺟـﺮا‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻗﺮار ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪،‬ﺑﻠﮑﻪ اﺻﻼ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﮐﺪام ﭘﻼن وﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دﻗﯿﻖ وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫و‪ -‬ﭘﻮﻫﻨﺤﯽ ﻫﺎي ﻃﺒﯽ‪ ،‬آﻣﻮزش ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻪ و زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎي دروس ﺣﻔﻆ اﻟﺼﺤﻮي را ﮐﻢ ارج و ﮐﻢ ﻣﺤﺘـﻮا‬
‫ﻃﺮح ﮐﺮده ﺑﺎ ﺟﺪﯾﺖ اﺟﺮا ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺼﺎب ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ اﯾﻦ ﻣﻮﺳﺴﺎت از ﻫﻤﺎن ﻣﻮاد ﻗﺪﯾﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮدو اﮐﺜﺮ اﺳﺘﺎدان آن از داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺠﺎرب و ﻓﺮا وردﻫﺎي ﺟﺪﯾﺪ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﯽ ﻧﯿﺎز اﻧﺪ‪.‬‬
‫ز‪ -‬ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ ﻫﺎي ﺣﻤﺎﯾﻪ ﻃﻔﻞ و ﻣﺎدر‪ ،‬ﭘﺮﺳﻮﻧﻞ ورزﯾﺪه ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮده ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺧﺪﻣﺎت آﻧـﺎن‬
‫ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ح‪ -‬ﮐﺎر آﯾﯽ و وﺳﻌﺖ ﻃﯿﻒ ﺗﺴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﮐﻨﺘﺮول‪ ،‬ارزﯾﺎﺑﯽ‪ ،‬ﭘﯿﮕﯿﺮي و ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻋﻮارض ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫و ﻧﺎ ﻣﻼﯾﻤﺖ زﻣﺎن ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ در ﮐﺸﻮر ﻫﺎ ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ت‪ -‬ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﮐﻤﯽ وﮐﯿﻔﯽ ﺑﯿﻦ اﻗﺸﺎر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﯿﺮوي ﺑﺸﺮي‪ ،‬ﺗﻮزﯾـﻊ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻧﯿـﺮوي ﺧـﺪﻣﺎﺗﯽ ﺣﻔـﻆ‬
‫اﻟﺼﺤﻮي و ﻣﻌﺎﻟﺠﻮي در ﺳﻄﺢ ﮐﺸﻮر وﻓﻘﺪان اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻓﺮاﮔﯿﺮ ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ ﻫﺎ د رﻣﻘﺎﯾـﺴﻪ ﺑـﺎ ﺟﻮاﻣـﻊ ﭘﯿـﺸﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻋﻤﯿﻘﺂ ﺑﭽﺸﻢ ﻣﯿﺨﻮرد‪.‬‬
‫ي‪ -‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻣﻌﺎﻟﺠﻮي ﺧﺼﻮﺻﯽ و ﮐﻠﯿﻨﯿﮏ ﻫﺎي ﺗﺸﺨﯿﺼﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان اﺷﺎره ﻧﻤﻮد ﮐـﻪ درﮐـﺸﻮر‬
‫ﻫﺎي ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ اﺻﻮﻟﯽ ﺑﻮده‪ ،‬ﻟﯿﮑﻦ در ﮐﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻮﯾﮋه ﺟﻬﺎن‬
‫ﺳﻮم ﻏﺎﻟﺒﺂ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﺪاوي ﻋﻼﻣﺘﯽ و ﻣﺼﺮف دوا ﻫﺎي ﺑﯽ ﻫﺪف و ﻏﯿﺮ ﻣﻮﺛﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪٨٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﺗﺄﻣﯿﻦ و اﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﻌﻠﻤﯽ ﻣﺴﻠﮏ و ﺷﻐﻠﯽ اﺳﺖ ﺷﺮﯾﻒ‪ ،‬ﮐﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ دﯾﻦ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﻐﻞ اﻧﺒﯿﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب‬
‫ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬درﺑﺎره ارزش و اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺴﻠﮏ و و ﻇﯿﻔﻪ ﻣﻌﻠﻤﯽ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ و اﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧـﺴﻞ ﺳـﺎﻟﻢ‬
‫آﯾﻨﺪه‪ ،‬ﭘﺮورش رﺟﺎل وﺷﺨﺼﯿﺖ ﻫﺎي داﻧﺸﻤﻨﺪ‪،‬ﺳﯿﺎﺳﺘﻤﺪاران و ﮔﺮداﻧﻨـﺪه ﮔـﺎن واﻗﻌـﯽ ﺟﺎﻣﻌـﻪ در دﺳـﺖ و‬
‫اﺧﺘﯿﺎر اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻢ ﭘﺪﯾﺪ آورﻧﺪه ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻧﻮع ﺣﮑﻮﻣﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﮐﺎر و ﺣﺮﮐﺖ دوﻟﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﯾﺎ ﺑﺪ ﺑﺨﺘﯽ ﯾﮏ‬
‫ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺮﺑﯿﺎن و داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻫﻮش‪ ،‬ﻓﮑﺮ و ﻓﻌـﺎﻟﯿﺘﺶ‬
‫ﻣﺘﻮﺟﻪ روﯾﺎﻧﺪن ﮔﻠﻬﺎ و ﻧﻬﺎﻟﻬﺎ ﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ آب ﻣﯿﺪﻫﺪ‪،‬ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي زاﯾﺪ آﻧﺮا ﻗﻄﻊ ﻣﯿﮑﻨﺪ ﺗﺎﺷﺮاﯾﻂ و اﻣﮑﺎﻧـﺎت‬
‫رﺷﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﻮﺛﺮ و درﺳﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻬﺶ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﻬﺎل ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫آن ﺳﻌﯽ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ دارد آﻧﺮا ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ودر ﻧﺘﯿﺠـﻪ ﺷـﺮاﯾﻂ و ﮐﻤـﺎل آﻧـﺮا ﻓـﺮاﻫﻢ آورد‪ .‬ﭼـﻮن در ﺑـﯿﻦ‬
‫ﻧﻬﺎﻟﻬﺎي ﯾﮏ ﺑﺎغ ﻓﺮق اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ او ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ و ﻣﯿﺰان آن ﻧﯿﺰ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﮏ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ ﻃﻔﻞ در دﺳﺖ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ذﻫﻨﯿـﺘﺶ ﻣﺘﻮﺟـﻪ اوﺳـﺖ‪ ،‬اﻧﺪﯾـﺸﻪ اش‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ اوﺳﺖ و ﺑﺎﻻﺧﺮه اوﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻃﻔﻞ را در ﺟﻬﺖ زﻧﺪه ﮔـﯽ ﻣﻄﻠـﻮب آﯾﻨـﺪه ﺳـﻮق ﺑﺪﻫـﺪ‪،‬‬
‫اﻧﮕﯿﺰه ﻫﺎي ﺧﻮب و ﺑﺪ را در وﺟﻮد او ﭘﺪﯾﺪ اورد‪ ،‬در زﻧﺪه ﮔﯽ رﻫﻨﻤﺎ و دﺳﺘﮕﯿﺮش ﺑﺎﺷﺪ و در ﻣﺴﯿﺮ زﻧﺪه ﮔﯽ‬
‫او را ﯾﺎر و ﻣﺪدﮔﺎر ﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﯿﺎد و ﻓﻠﺴﻔﻪ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻃﻔﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻌﻠﻢ ﭘﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﻣﯿـﺸﻮد‪ ،‬ﻫـﺪﻓﻬﺎ از ﻃﺮﯾـﻖ او ﺗﻌـﯿﻦ‬
‫ﻣﯿﺸﻮد‪ ،‬ﻧﻮﮐﺮ ﺻﻔﺘﯽ ﻫﺎ و آﻗﺎ ﻣﻨﺸﯽ ﻫﺎ از ﻃﺮف او در وﺟﻮد ﻃﻔﻞ ﺗﺸﮑﻞ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬او اﯾﻦ ﮐﺎرﯾﺴﺖ ﮐـﻪ‬
‫در اﺧﺘﯿﺎر ﻋﺪه اي ﻣﺤﺪودي از اﻓﺮاد)ﻣﻌﻠﻤﺎن( ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﻌﻠﻤﺎن ﭘﺲ از واﻟﺪﯾﻦ ﭼﻬﺮه ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮاي ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ اﺗﮑﺎي اﻋﺘﻤـﺎدي ﮐـﻪ‬
‫ﺑﻪ او ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ ﻃﻔﻞ را ﺑﺪﺳﺖ او ﺳﭙﺮده و ﻣﻮرد اﺣﺘﺮاﻣﺶ ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮان ﺗـﺎﺛﯿﺮ ﺷﺨـﺼﯿﺖ و ﺣـﺴﻦ‬
‫ﺳﻠﻮك او ﺑﺮ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺂ اﺛﺮ ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻔﻞ در ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺟﺎذﺑـﻪ ﻣﻌﻠـﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از رﻓﺘﺎرش ﺧﻂ ﻣﺸﯽ‪ ،‬زﻧﺪه ﮔﯿﺶ‪ ،‬ﻃﺮز ﺑﺮﺧﻮرد و ﮔﻔﺘﺎرش درس ﻣﯽ ﮔﯿـﺮد‪ ،‬اﻣـﺮ و ﻧﻬـﯽ اش را ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آورد و از ﻓﺮﻣﺎﻧﺶ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻢ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﮐﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻃﻔﻞ ﻋﻤﯿﻖ ﺗﺮ ﺳﺎزد‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻣﻈﻬﺮ ﻣﻬـﺮ و ﻣﺤﺒـﺖ ﺑﺎﺷـﺪ و از‬
‫ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺤﺮﮐﻬﺎي ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﻨﺪه وﺟﻬﺖ دﻫﻨﺪه ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻃﻔﻞ ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﻨـﺪ و او را ﻣﺠـﺬوب ﺧـﻮد ﺳـﺎزد‪،‬‬
‫دوﺳﺖ و رﻓﯿﻖ ﺑﻮدن ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﻃﻔﻞ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻋﻤﺎل زور و ﻗﺪرت‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻢ در ﻫﻤﻪ ﺟﻮاﻣﻊ از ﻣﻘﺎم‪ ،‬ارزش و ﺣﯿﺜﯿﺖ واﻻي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎم او ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬
‫ﻣﻘﺎم ﻋﺎﻟﻢ داﻧﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﻬﺖ ﮐﻪ او ﻋﻤﻼ در ﮐﺎر ﺳﺎزﻧﺪه ﮔﯽ اﺳﺖ و در ﺧـﺪﻣﺖ ﮔﯿﺮﻧـﺪه داﻧـﺶ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻌﺎدت ﻧﺴﻞ ﺑﺸﺮ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻢ در واﻗﻌﯿﺖ اﻣﺮ داراي ارزش زﯾﺎد اﺳﺖ‪ ،‬از آن ﺑﺎﺑﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎي ارزﻧـﺪه ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﻣـﯽ ﭘﺮوراﻧـﺪ و‬
‫ﺑﺮاي ﮔﺮداﻧﺪن ﭼﺮخ ﺣﯿﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﯿﺮوي ﻣﺤﺮﮐﻪ ﺑﻌﻤﻞ ﻣﯽ آورد‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫در ﻧﻈﺎم ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ اﺳﻼم ﺑﺮاي ﻣﻌﻠﻤﺎن ارزش ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧـﺪ)ج( ﺑـﻪ ﻣﻌﻠﻤـﯽ‬
‫ﺗﻮﻇﯿﻒ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ در ﺳﺨﻨﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ اﺳﻼم اﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺷﺪه ام‪ .‬آﯾـﺎت‬
‫ﻗﺮان ﻣﺠﯿﺪ ﺗﻠﻮﯾﺤﺂ ﮐﺎر ﭘﯿﻐﻤﺒﺮ اﺳﻼم را ﺗﺰﮐﯿﻪ و ﺗﻌﻠﯿﻢ ذﮐﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬ﮐـﻪ ﺧـﻮد ﺣـﺎﮐﯽ از ﻧﻘـﺶ ﺑﺮﮔﺰﯾـﺪه‬
‫ﻣﻌﻠﻤﯽ اوﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﻃﻔﺎل ﮐﺘﺎب‪ ،‬داﻧﺶ و ﺣﮑﻤﺖ ﻣﯽ آﻣﻮزد‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه ارزش ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔـﯽ او ﺑـﻪ‬
‫اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺧﻮب ﺟﺰء از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻃﻔﻞ اﺳﺖ و ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻼح ﯾـﺎ ﺗﺒـﺎﻫﯽ او را از ﻫـﺮ‬
‫ﻧﮕﺎه ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ آورد‪.‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪي ﻣﯿﮕﻮﯾﺪ‪ ":‬ﻗﻮام دﯾﻦ در ﺳﺎﯾﻪ ﮐﺎر و ﺗﻼش ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬داﻧﺶ و ﻋﻠﻢ از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻌﻠﻢ از زوال و ﻓﻨـﺎ‬
‫در اﻣﺎن ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﮐﺎر ﺷﺎن از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﺒﺎدت ﻫﺎ ﺳﺖ")‪.(67‬‬
‫ﻣﻌﻠﻢ از ﯾﮏ ﻧﻈﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﺖ و ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺷﺎﮔﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮان‪ ،‬اﺳﺎس ﻫﻤـﻪ اﻓﻌـﺎل و اﻗـﻮاﻟﺶ ﺑـﺮاي ﻃﻔـﻞ‬
‫ﺑﺮﻫﺎن و دﻟﯿﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻃﻔﻞ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﺪ و ﻣﯽ ﺷﻨﻮد‪،‬‬
‫ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻢ را ﮐﻨﺘﺮوﻟﯽ در رﻓﺘﺎر و ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮدش ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻢ رﻫﺒﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﻃﻔﻞ اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﺧﻼق‪ ،‬ﻧﻈﺎﻓﺖ‪،‬ﺣﺴﻦ ﺑﺮﺧﻮد‪ ،‬و راه و رﺳﻢ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﺑﺎﯾﺪ‬
‫در اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ و ﻣﻮﺿﻊ ﮔﯿﺮي ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺷﺎﮔﺮدان درس و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎر و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻫﺎﯾﺶ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ و ﻣﻮﺟﺪ اﺣﺘﺮام و اﯾﻦ اﻣﺮ ﺧـﻮد ﻣـﺴﻮﻟﯿﺖ آور اﺳـﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ‪ ،‬ﻧـﻮع ﺑﯿـﻨﺶ ﻫـﺎ‪،‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﻋﻘﺎﯾﺪ و آرزو ﻫﺎي ﻣﻌﻠﻢ ﺳﺎزﻧﺪه اﯾﻤﺎن و ﻋﻘﯿﺪه ﻃﻔﻞ اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺎﯾﺪ از ﻋﻘـﺪه ﮔـﺸﺎﯾﯽ ﻫـﺎ‪ ،‬اﯾﺠـﺎد‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﯽ ﻣﻮرد‪ ،‬اداي رﻓﺘﺎري ﮐﻪ درس ﺑﺪ اﻣﻮزي ﺑﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺮﻫﯿﺰد و ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﭘـﺪر ﻣﻬﺮﺑـﺎن و دﻟـﺴﻮز‬
‫دﺳﺖ ﻟﺮزان و ﻧﺎﺗﻮان ﻃﻔﻞ را ﺑﮕﯿﺮد و او را ﺑﺮراه ﻧﯿﮑﯽ ﺳﻮق دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪٨٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻃﻔﻞ ﺳﺮو ﮐﺎر دارﻧﺪ و ﻣﺴﻮل ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﺖ او ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﻣﺮﺣﻠـﻪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻣﻮﺟﻮد ﻋﺠﯿﺐ و ﺷﻬﮑﺎر ﻋﻈﯿﻢ‪ ،‬اﻓﺮﯾﻨﺶ را ﮐﻪ ﺑﻈﺎﻫﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ و ﺳﺎده‪ ،‬وﻟﯽ در ﺑﺎﻃﻦ‬
‫از ﻫﺮ ﻧﮕﺎه ﺑﺰرگ و ﭘﯿﭽﺪه اﺳﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ درﻫﺎي زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﺮﻓﻪ و اﺳـﻮده ﯾـﯽ را ﺑـﺮروي او ﺑﮕـﺸﺎﻧﯿﺪ و از‬
‫ﺣﻘﻮق و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﯾﻬﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ و ذاﺗﯽ اش ﮐﻪ اﺳﺎﺳﺂ در ﻣﺤﺮاق ﺗﻮﺟﻪ ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن ﻗﺮار دارد‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮداﺷﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎﻻ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﮐﺘﺎب ﺑﺮاي ﻣﻌﻠﻤﺎن ﮔﺮاﻧﻘﺪر ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﺧـﻮﯾﺶ در ﺑـﺎره ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻃﻔﻞ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت اراﯾﻪ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻢ ﺗﺎ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ آن ﺳﻮد ﺑﺠﻮﯾﻨـﺪ و در ﺗـﺎﻣﯿﻦ و‬
‫ﺗﻄﺒﯿﻖ آن ﺧﻮد را ﻣﮑﻠﻒ و ﻣﻠﺰم ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﻧﻘﺶ ﻣﻌﻠﻤﺎن در رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﻮ اﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‪:‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ و ﻣﻮﺛﺮﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮد در ﻫﺮ ﻣﻮﺳﺴﻪ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺴﻠﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻫﯿﭻ ﮐـﺴﯽ‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﯿﺴﺖ و ﻧﻤﯽ ﺗﻮان از ﻧﻘﺶ او در ﺗﺸﮑﻞ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻧـﺴﻠﻬﺎي اﯾﻨـﺪه)اﻃﻔـﺎل( اﻧﮑـﺎر ﮐـﺮد‪ .‬اﻃﻔـﺎل از‬
‫آﻧﺠﻬﺖ ﮐﻪ رﻗﻢ ﺑﺰرﮔﯽ از ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺮدان و زﻧﺎن آﯾﻨﺪه ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻋﺎﻟﻢ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫را در دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬رﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﺑﻪ و ﺿﻌﯿﺖ ﺗﺮﺑﯿﻪ و آﻣﻮزش اﻧﻬـﺎ ﺗـﺎﺛﯿﺮ زﯾـﺎدي در آﯾﻨـﺪه ﺟﻬـﺎن و‬
‫ﺧﺎﺻﺘﺎ ﮐﺸﻮر ﺟﻨﮕﺰده ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬از ﻫﻤﯿﻦ ﻟﺤﺎظ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔـﻞ ﺣﮑـﻢ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺣﻖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻫﺮ ﻓﺮد اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻌﻤﺖ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ رﺳﻤﯽ ﮐﺸﻮر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎي ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ)ﺷـﺎﮔﺮد( ﺑﻮﺳـﯿﻠﻪ ﻣﻌﻠﻤـﺎن در ﭘﺮوﺳـﻪ آﻣـﻮزش و‬
‫ﭘﺮورش اﺳﺖ از ﻧﮕﺎه ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﺑﺨﺼﻮص ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ اﺻﻮل و ﭘﺮﻧﺴﯿﭙﻬﺎي ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿـﻪ و‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ ان اﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮاد ‪ 28‬و ‪ 29‬و ﺳﺎﯾﺮ ﻣـﻮاد دﯾﮕـﺮ ﮐﻨﻮاﻧـﺴﯿﻮن ﺣﻘـﻮق ﻃﻔـﻞ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ذﮐﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺎده ‪:28‬‬
‫‪ -1‬ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻖ ﻃﻔﻞ را در ﻣﻮردﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ و ﺑﺮاي‬
‫ﻋﻤﻠﯽ ﺷﺪن اﯾﻦ ﺣﻖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ارﺗﻘﺎﯾﯽ و ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ اﯾﺠﺎد اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﻫﺎ ﺑﺨﺼﻮص ﺗﺪاﺑﯿﺮ ذﯾﻞ را‬
‫در ﭘﯿﺶ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ راﯾﮕﺎن و اﺟﺒﺎري ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‬
‫ب‪ -‬ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺷﮑﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﺛﺎﻧﻮي ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻃﻔﻞ و اﺗﺨﺎذ ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻗﺒﯿﻞ ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﮐﺮدن ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ راﯾﮕﺎن و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم دادن ﮐﻤﮏ ﻣﺎﻟﯽ‪.‬‬
‫ج‪ -‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﻪ وﺳﺎﯾﻞ‪.‬‬
‫د‪ -‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ و در دﺳﺘﺮس ﻗﺮار دادن اﻃﻼﻋﺎت و رﻫﻨﻤﺎي ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ و ﺣﺮﻓﻪ ﯾﯽ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ اﻃﻔﺎل‪.‬‬
‫ذ‪ -‬اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺗﺸﻮﯾﻖ‪ ,‬ﭘﺎﺑﻨﺪي و ﮐﺎﺳﺘﻦ از ﻣﯿﺰان اﺧﺮاج ﺷﺪه ﮔﺎن از ﻣﮑﺘﺐ‪.‬‬

‫‪٩٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ -2‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺗﺨﺎذ ﻣﯽ ﮐﻨﻨـﺪ ﺗـﺎ دﺳـﭙﻠﯿﻦ و اﻧـﻀﺒﺎط ﻣﮑﺘـﺐ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺤﻮي ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻃﻔﻞ ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﻮده و ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﮑﺎرﯾﻬﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ را در ﻣﻮرد ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﻠﯿﻢ و‬
‫ﺗﺮﺑﯿﻪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ و ﺳـﻬﻤﮕﯿﺮي در ﮐـﺎر و زدودن ﺟﻬـﻞ و ﺑﯿـﺴﻮادي در ﺳﺮاﺳـﺮ ﺟﻬـﺎن و ﺗـﺴﻬﯿﻞ‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ داﻧﺶ ﻋﻠﻤﯽ و ﻓﻨﯽ و ﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ ﺗﺪرﯾﺲ را ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ را ﺳـﺘﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي ﮐﺸﻮرﻫﺎي در ﺣﺎل رﺷﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﯽ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﻣﺎده‪:29‬‬
‫‪ -1‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي ذﯾﻞ‬
‫ﺳﻤﺘﺪﻫﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬رﺷﺪ ﺷﺨﺼﯿﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد و ﺗﻮاﻧﺎﯾﻬﺎي ﺟﺴﻤﯽ و ﻓﮑﺮي ﻃﻔﻞ ﺗﺎ ﮐﺎﻣﻠﺘﺮﯾﻦ ﺣﺪود‪.‬‬
‫ب‪ -‬رﺷﺪ ﺣﺲ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ازادﯾﻬﺎي ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ اﺻﻮل ﻣﻨﺸﻮر ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ج‪ -‬رﺷﺪ ﺣﺲ اﺣﺘﺮام ﻃﻔﻞ ﺑﻪ واﻟـﺪﯾﻨﺶ‪ ،‬ﻫﻮﯾـﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ اش‪ ،‬زﺑـﺎن و ارزش ﻫـﺎي ﻣﻠـﯽ ﺧﻮد ش‪،‬ﺑـﻪ‬
‫ارزﺷﻬﺎي ﻣﻠﯽ ﮐﺸﻮري ﮐﻪ در آن زﯾﺴﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﯿﻬﻦ اﺻﻠﯽ اش و ﺑﻪ ﺗﻤﺪن ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت از ﺗﻤﺪﻧﻬﺎي‬
‫ﺧﻮدش‪،‬‬
‫د‪ -‬آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻃﻔﻞ ﺑﺮاي ﯾﮏ زﻧﺪه ﮔﯽ ﺑﺎ ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ در ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ آزاد‪ ،‬و دوﺳﺘﯽ ﻣﯿﺎن ﻫﻤﻪ ﻣﺮدﻣـﺎن و‬
‫ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻗﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﯽ و اﺷﺨﺎص ﺑﻮﻣﯽ‪.‬‬
‫ذ‪ -‬رﺷﺪ ﺣﺲ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎده ﻫﺎي ‪ 28‬و‪ 29‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺿﻤﻦ اﯾﻨﮑـﻪ ﺗﻌﻠـﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿـﻪ را ﻣﺠـﺎﻧﯽ و اﺟﺒـﺎري‬
‫داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ازادﯾﻬﺎي اﺳﺎﺳﯽ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ و ﻫﻮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ارزﺷـﻬﺎي‬
‫ﻣﻠﯽ‪ ،‬آﻣﺎده ﮔﯽ ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﺴﻮﻻﻧﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ اي آزاد‪ ،‬روﺣﯿﻪ ﺗﻔﺎﻫﻢ‪ ،‬ﺻـﻠﺢ‪ ،‬ﺑﺮدﺑـﺎري وﺗـﺴﺎوي‬
‫ﺣﻘﻮق زن و ﻣﺮد‪ ،‬دوﺳﺘﯽ ﺑﯿﻦ اﻗﻮام‪ ،‬ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻗﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﯽ و ﻣﻠﯽ را ﺟﺰء از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ اﻃﻔﺎل‬
‫ﻗﻠﻤﺪاد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻨﮏ ﻣﺎده ﻫﺎي ‪ 28‬و‪ 29‬و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ را ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﯾﻞ ﺗﻌﻠـﯿﻢ وﺗﺮﺑﯿـﻪ و‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻌﻠﻤﺎن در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻧﮕﺎرش ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﮕﯿﺮﯾﻢ و ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت را ﺗﺤﺖ رﻋﺎﯾﺖ‬
‫ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﺎده ﻫﺎي ﻣﺰﺑﻮر ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﯿﻨﻤﺎﺋﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺣﻖ ﺗﺴﺎوي ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ و آﻣﻮزﺷﯽ‪:‬‬

‫‪٩١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺑﺮاﺑﺮي ﯾﺎ ﺗﺴﺎوي ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ و اﻣﻮزﺷﯽ از ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﺟﺎﻣﻌـﻪ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﻪ ﮐﻨﻮاﻧـﺴﯿﻮن‬
‫ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ از ﻋﻘﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻧﮋاد و ﺟﻨﺲ ﺑﺎﯾﺪ از ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ و اﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮﺧـﻮردار‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن اداﻣﻪ ﺣﯿﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ اﻓﺮاد آن ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫دارد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮان ﻫﺮ ﻓﺮد ﺣﻖ دارد ازﻫﻤﻪ اﻣﺘﯿﺎزات ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﻣﺴﺘﻔﯿﺪ و در ﮐﻠﯿـﻪ ﻣﻮﺳـﺴﺎت ﺗﺮﺑﯿﺘـﯽ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺎي ﺧﻮد از ﺣﻘﻮق و ﻣﺰاﯾﺎي ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺛﺮ ﺗﺮﯾﻦ روش ﺷﮕﻮﻓﺎﯾﯽ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺎي اﻃﻔﺎل اﯾﺠـﺎد ﻓﺮﺻـﺘﻬﺎي ﻻزم آﻣـﻮزش و‬
‫ﭘﺮورش اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ ﺗﺎ اﻧﺪازه ﺑﻪ ﮐﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد و ﮐﺎر داﻧﯽ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ‬
‫در اﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺘﻬﺎي آﻣﻮزﺷﯽ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﮔﺮدان را ﺑﻄﻮر ﯾﮑﺴﺎن در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد و ان دﺳﺘﻪ از ﺷﺎﮔﺮدان را ﮐﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﮐﻤﮏ و رﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﻋﻨﺎﯾﺖ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ از اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﻓﺮﺻﺘﻬﺎي ﻻزم آﻣﻮزﺷﯽ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﯾﺮ ﺷﺎﮔﺮدان از ﻓﺮﺻﺖ ﻣﺴﺎوي و ﻣﻮﺛﺮ اﻣﻮزﺷﯽ ﺑﺮ ﺧﻮردار ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬از ﻫﻤﯿﻨﺠﺎﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ ﺗﺴﺎوي ﻓﺮﺻﺘﻬﺎي ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ اﻃﻔﺎل ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و دوﻟﺖ ﻫﺎ را ﻣﺘﻌﻬﺪ‬
‫ﻣﯿﺴﺎزد ﺗﺎ ﻫﺮ ﻃﻔﻞ از ﻓﺮﺻﺘﻬﺎ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺎي ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوي ﺑﺮﺧﻮردار‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺴﺎوات در ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ دوﻟﺖ و ﺳﺎﯾﻞ ﺗﻌﻠـﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿـﻪ را ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﻤﺎم اﻓﺮاد ﻣﻠﺖ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوي ﻓﺮاﻫﻢ آورد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان و ﻣﺮدﻣﺎن ﻓﻘﯿـﺮ و ﺑـﯽ ﺑـﻀﺎﻋﺖ‬
‫ﻓﺮﻗﯽ ﻧﮕﺬارد و ﻫﺮ ﮐﺲ ﺑﺪون ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺒﻌﯿﺾ از ﺣﻖ ﺗﻌﻠـﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿـﻪ ﺑـﺼﻮرت ﯾﮑـﺴﺎن ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺎوات در ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﻣﻘﺘﻀﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ‪ ،‬اﺳﺒﺎب و وﺳﺎﯾﻞ ﺟﺎﻣﻌﯽ ﺑـﺮاي ﻫﻤـﻪ اﻓـﺮاد ﻓـﺮاﻫﻢ اورد‪.‬‬
‫اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻃﺒﻘﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﺘﺼﺎدي اﻓﺮاد را ﻧﺎ دﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺴﯿﺎري اﻃﻔﺎﻟﯽ اﻧﺪﮐﻪ از ﺧـﺎﻧﻮاده‬
‫ﻓﻘﯿﺮ و ﮔﻤﻨﺎﻣﯽ ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ داراي ذﮐﺎوت و ﻫـﻮش ﻗـﻮي و ﺷﺎﯾـﺴﺘﮕﯽ ﮐـﺎﻓﯽ و ﺑﯿـﺸﺘﺮي ﺑـﺮاي‬
‫ﺗﺤﺼﯿﻼت ﻋﺎﻟﯽ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ اﻃﻔﺎﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﺪﻧﯿﺎ آﻣﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫وراﺛﺖ و ﻃﺒﯿﻌﺖ در ﺗﻘﺴﯿﻢ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺎ ﻣﯿﺎن اﻓﺮاد از ﻧﻈﺮ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻃﺒﻘـﺎﺗﯽ ﻓـﺮق ﻗﺎﯾـﻞ ﻧﯿـﺴﺖ‪ .‬دوﻟـﺖ و‬
‫ﻣﻌﻠﻤﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪاﯾﻦ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻨﺪي ﻃﺒﯿﻌﺖ ﯾﺎ وراﺛﺖ را ﺳﺮ ﻣﺸﻖ ﺳﻌﯽ و ﮐﻮﺷﺶ ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﻨـﺪ و ﻧﺨﻮاﻫﻨـﺪ‬
‫ﻣﻠﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬از ﮔﻮﻫﺮ ﻫﺎي ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ و ﻧﻮاﺑﻐﯽ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﻗﺸﺮ ﻓﻘﯿﺮو ﺑﯿﻨﻮاي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻬﻔﺘـﻪ و ﻣـﺪﻓﻮن اﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺤﺮوم ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬اﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻣﺎ را اﻣﯿﺪوار ﻣﯽ ﺳﺎزد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﺎ ودوﻟﺘﻬﺎي ﻣﺘﻌﻬـﺪ ﮐﻨﻮاﻧـﺴﯿﻮن ﺣﻘـﻮق‬
‫ﻃﻔﻞ ﻃﺒﻖ ﻣﺎده ﻫﺎي ‪ 28‬و‪ 29‬و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد آﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﮔﺎﻣﻬﺎي ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺮﻣﯿﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬
‫ﺑﺎﻻ‪ ،‬درﺑﺤﺜﯽ ﭘﯿﺮاﻣﻮن)ﺑﺮاﺑﺮي( در ﺳﺎﺣﻪ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﮐﻪ ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ و ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻫﻤﮕﺎن ﺷـﻤﺮده ﻣﯿـﺸﻮد‪،‬ﯾﺎد‬
‫آوري ﻧﮑﺎت آﺗﯽ ﺿﺮوري ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯿﮕﯿﺮد‪:‬‬
‫‪ ‬ﺑﺮاﺑﺮي ﻓﺮﺻﺘﻬﺎي ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ رﺳﻤﯽ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم‪.‬‬
‫‪ ‬ﻓﺮاﻫﻢ اوردن ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪه ﮔﺎن و داﻧﺶ آﻣﻮزان‬
‫‪ ‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﻤﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﺷﺮاﯾﻂ آﻣﻮزﺷﯽ وﺗﻌﻠﯿﻤﯽ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺷﺎﮔﺮدان‬
‫‪ ‬ﺑﺮﺧﻮرداري ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم از اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮي ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت ﺧﻮد را ﺗﺎ ﺟﺎﺋﯽ ﮐـﻪ ﻣـﯽ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ‬
‫وﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ و ﺷﺮاﯾﻂ آن در ﮐﺸﻮر وﺟﻮد دارد‪ ،‬اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٩٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮي ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم از ﻣﺰاﯾﺎ وﺣﻘﻮق ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ وﺗﺤﺼﯿﻠﯽ‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﺗﺒﻌﯿﺾ و ﺗﻌﺼﺐ‪:‬‬

‫ﺗﻌﺼﺐ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻓﺮق و ﺗﻤﺎﯾﺰ ﺧﺎص‪ ،‬ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ ﯾﺎ ﺗﺮﺟﯿﺤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﮋاد‪ ،‬رﻧـﮓ‪ ،‬ﺟـﻨﺲ‬
‫زﺑﺎن‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه ﺳﯿﺎﺳﯽ ﯾﺎ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻋﻘﯿﺪه دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻠﯿﺖ ﯾﺎ وﺿﻊ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷـﺮاﯾﻂ اﻗﺘـﺼﺎدي و ﯾـﺎ ﺗﻮﻟـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫وﻣﻮﺿﻮع ﯾﺎ ﻧﺘﯿﺠﻪ آن از ﻣﯿﺎن ﺑﺮدن ﺗﺴﺎوي رﻓﺘﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻓﺮاد در ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت و اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫و ﻧﯿﺰ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت و ﺣﺪود و ﮐﯿﻔﯿﺖ آن و ﺧﺎﺻﺘﺂ در ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ ‬ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدن ﯾﮏ ﺷﺨﺺ ﯾﺎ ﯾﮏ ﮔﺮوه از دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﺤﺪود ﮐﺮدن ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ ﯾﮏ ﺷﺨﺺ ﯾﺎ ﯾﮏ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﺣﺪ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮي‪.‬‬
‫‪ ‬ﻗﺮار دادن ﺷﺨﺺ ﯾﺎ ﮔﺮوه در وﺿﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﻐﺎﯾﺮ ﺷﺌﻮن اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺎده ‪ 2‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ در ﺑﺎره ﺗﺒﻌﯿﺾ اﻣﺪه اﺳﺖ‪":‬ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧـﺴﯿﻮن ﺗﻤـﺎم‬
‫ﺗﺪاﺑﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﺗﺨﺎذ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ از ﻃﻔﻞ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻤﺎم اﻧﻮاع ﺗﺒﻌﯿﺾ ﯾﺎ ﻣﺠﺎزات ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮﻗﻒ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻋﻘﺎﯾﺪ و ﯾﺎ ﻋﻘﺎﯾﺪ و اﻟﺪﯾﻦ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﯾﺎ اﻋﻀﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﯾﺎ اﻋﻀﺎي ﺧـﺎﻧﻮاده ﺣﻤﺎﯾـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ‪".‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ ان‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻟﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺗﺒﻌﯿﺾ در اﻣﺮ آﻣﻮزش)دﺳﻤﺒﺮ ‪ (1960‬ﻣﻮارد آﺗﯽ را ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل‬
‫دوﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺒﻌﯿﺾ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮح در ﻣﻘﺎوﻟﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫! اﯾﺠﺎد ﯾﺎ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم و ﯾﺎ ﻣﻮﺳﺴﺎت اﻣﻮزﺷﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺷﺎﮔﺮدان ﭘﺴﺮ و دﺧﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﺮط اﯾﻨﮑﻪ ﻫـﺮ دو‬
‫ﮔﺮوه ﺗﺴﻬﯿﻼت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ دو ﮔـﺮوه از ﻣﻌﻠﻤـﺎن واﺟـﺪ ﺻـﻼﺣﯿﺖ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ وﺗﺠﻬﯿﺰات ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ ﯾﮑﺴﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫! اﯾﺠﺎد و ﯾﺎ ﺣﻔﻆ ﻧﻈﺎم ﯾﺎ ﻣﻮﺳﺴﺎت آﻣﻮزﺷﯽ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﯾﻦ و زﺑﺎن ﺑﻪ ﺷـﺮط اﯾﻨﮑـﻪ در‬
‫اﻧﻬﺎ آﻣﻮزﺷﯽ ﮐﻪ داده ﻣﯿﺸﻮد ﺑﺎ ﺗﻤﺎﯾﻼت واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ آﻧﻬﺎ وﻓﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻗﺒﻮل‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻈﺎم ﯾﺎ ورود ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﻮﺳﺴﺎﺗﯽ اﺧﺘﯿﺎري ﺑﻮده و ﺗﻌﻠﯿﻤﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در اﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺳـﻄﺢ و ﺳـﻮﯾﻪ ﺑـﺎ‬
‫آﻣﻮزش ﻣﺼﻮب دوﻟﺖ در ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮﺳﺴﺎت اﻣﻮزﺷﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫! اﯾﺠﺎد ﯾﺎ ﺣﻔﻆ ﻣﻮﺳﺴﺎت اﻣﻮزﺷﯽ ﻏﯿﺮ دوﻟﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺤﺮوم ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮔﺮوﻫﯽ ﺧﺎﺻﯽ از اداﻣﻪ ﺗﻌﻠـﯿﻢ و‬
‫آﻣﻮزش در آن‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎﻻ‪ ،‬دوﻟﺖ ﻫﺎي اﻣﻀﺎء ﮐﻨﻨﺪه ﻣﻘﺎوﻟﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺘﻌﻬﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ اﻟﻐﺎي ﮐﻠﯿﻪ ﻣﻘﺮرات ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ‬
‫و اداري ﻣﻐﺎﯾﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻟﻪ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﺑﻌﻤﻞ اورﻧﺪ ﺗﺎ ﻫـﯿﭻ ﮔﻮﻧـﻪ ﺗﺒﻌـﯿﺾ در ﭘـﺬﯾﺮش ﺷـﺎﮔﺮدان در ﻣﮑﺎﺗـﺐ و‬
‫ﻣﻮﺳﺴﺎت اﻣﻮزﺷﯽ ﺻﻮرت ﻧﮕﯿﺮد و در ﺗﻌﯿﯿﻦ اﺷﺨﺎص ﺑﻪ ﺑﻮرﺳﻬﺎ ﯾﺎ ﮐﻤﮏ ﺗﺤﺼﯿﻠﯽ ﺑـﻪ ﺷـﺎﮔﺮدان و ﺳـﺎﯾﺮ‬
‫ﺗﺴﻬﯿﻼت ﺟﻬﺖ اداﻣﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر و ﻣﺎﻧﻨﺪ ان ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﻔﺎوت وﺗﺒﻌـﯿﺾ ﺑـﯿﻦ اﻓـﺮاد ﻗﺎﯾـﻞ‬

‫‪٩٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻟﯿﺎﻗﺖ ﯾﺎ ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ اﻓﺮاد ﺧـﺎرﺟﯽ ﻣﻘـﯿﻢ ﮐـﺸﻮر‬
‫ﻫﻤﺎن ﻓﺮﺻﺖ را ﺑﺪﻫﻨﺪ ﮐﻪ اﺗﺒﺎع آﻧﻬﺎ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺮﺑﯿﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ان ﺗﻮﺟﻪ ﺻﻮرت ﮔﯿﺮد ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮي ﺗﺒﻌـﯿﺾ و ﺗﻌـﺼﺐ ﻣﻌﻠـﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻣﻌﻠﻤﺎن از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻏﯿﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺎﮔﺮدان از ﺗﺒﻌﯿﺾ و‬
‫ﺗﻌﺼﺐ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻋﻮاﻣـﻞ دﻟـﺴﺮدي و ﺑـﯽ ﻋﻼﻗـﯽ ﺷـﺎﮔﺮدان از ﺗﻌﻠـﯿﻢ و‬
‫ﻣﮑﺎﺗﺐ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﺼﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻌﻠﯿﻢ و ﺗﺤﺼﯿﻞ اﻧﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﺒﯿﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻠـﻢ ﺑـﺎ او‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮان رﻓﺘﺎر ﯾﮑﺴﺎن ﻧﺪارد و ﯾﮑﯽ را ﺑﺮ دﯾﮕﺮي ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯿﺪﻫﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ او ﺳﻮء ﻇﻦ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﻪ درس او ﺑﯽ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻢ ﻧﺒﺎﯾﺪ درﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺷﺎﮔﺮدان ﻋﺪاﻟﺖ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯿﻦ ﺷﺎﮔﺮدان ﺗﻔﺎوت و اﻣﺘﯿﺎز ﺑـﯽ ﻣـﻮرد‬
‫ﻗﺎﯾﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺷﺎﮔﺮد اﺣﺴﺎس ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﯿﻦ اﻧﻬﺎ ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻗﺎﯾﻞ اﺳﺖ‪،‬ﺑﻪ او ﺗﻮﺟـﻪ و اﻋﺘﻨـﺎء ﻧﺨﻮاﻫﻨـﺪ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮان ﻧﮕﺎه ﻣﺤﺒﺖ آﻣﯿﺰ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻄﻮر ﯾﮑﺴﺎن ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﻫﻤﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﻤـﺎم رﻓﺘـﺎر ﻣﻌﻠـﻢ‬
‫ﺑﺮاي ﺷﺎﮔﺮدان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﺒﯿﺮ وﺗﻔﺴﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﻣﺴﯿﺮ رﻓﺖ و آﻣﺪ اوﺑﯿﻦ ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﮑﺘﺐ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﺨـﺼﻮص‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫در ﺷﻬﺮ ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ و روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﻗﺮﯾﻪ ﻫﺎ در ﻣﮑﺎﺗﺐ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺎﯾﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻮﻓﻖ و ﮐﺎردان ﻫﯿﭽﮕﺎه اﯾﻦ اﺣﺴﺎس را در ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮﺟﻮد ﻧﯿﺎورد ﮐﻪ او ﻓﺮزﻧﺪان اﻗﺸﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را از ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮﺗﺮ از اﻗﺸﺎر ﻧﺎﺗﻮان و ﻓﻘﯿﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯿﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺸﺎن دﻫـﺪ ﮐـﻪ در ﺻـﻨﻒ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﯾﮑﺴﺎن دﻟﺴﻮز و ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺷـﺎﮔﺮدان ﺑﺮﺧـﻮرد ﯾﮑـﺴﺎن دارد‪ .‬او ﺑﺎﯾـﺪ در‬
‫ﻋﻤﻞ ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ درﻧﺰد او ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ و ﮔﺮاﻣﯽ ﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪ ﺷﻨﺎس و ﻣﺴﻮﻟﺘﺮ اﺳـﺖ و‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﻧﺰد او ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺎﮔﺮدان از اﻣﺘﯿﺎز‪ ،‬اﺣﺘﺮام و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮد ﮐﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ در ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮐﺸﻮر ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺎ ﻣﺮدم از ﻧﻈـﺮ ﺗﻌﻠـﯿﻢ و ﺳـﺎﯾﺮ ﻣـﺴﺎﯾﻞ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﯿﻦ دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ ﻓﺮق ﻗﺎﯾﻞ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮان ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻌﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ در ﺷﺎﮔﺮدان اﯾﻦ روﺣﯿﻪ را ﺗﻘﻮﯾﻪ و‬
‫ﭘﺮورش دﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺧﺎﺻﺘﺂ دﺧﺘﺮان اﺣﺘﺮام ﻗﺎﯾـﻞ ﺷـﻮﻧﺪ ﻧـﻪ اﯾﻨﮑـﻪ از ﻫﻤـﺪﯾﮕﺮ ﺑﺘﺮﺳـﻨﺪ و‬
‫ﺻﻔﻮف ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﯿﻦ ﺧﻮد اﯾﺠﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﻣﺮد ﺧﻮد را اﻧﺴﺎن واﻻﺗﺮ وﺑﺎﻻﺗﺮ از‬
‫زﻧﺎن ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻨﺪ و ﻧﻪ زﻧﺎن ﺑﻬﺸﺖ را زﯾﺮ ﭘﺎي ﺧﻮد ﺗﺼﻮر ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﺮد را ﺟﻬﻨﻤﯽ‪ .‬ﻫﺮ دو را در ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﺣﻘـﯽ و‬
‫ﻣﺴﻮﻟﯿﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺎوي وﯾﮑﺴﺎن در ﺗﻤﺎم ﺣﯿﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ان ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻖ ﺗﺤﻔﻆ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻗﻠﯿﺖ ﻫﺎ‪:‬‬

‫در ﻣﺎده ‪ 30‬ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﯽ ﺧﻮاﻧﯿﻢ‪":‬در ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﮐﻪ اﻗﻠﯿﺖ ﻫﺎي ﻗﻮﻣﯽ‪،‬ﻣﺬﻫﺒﯽ ﯾﺎ ﻟﺴﺎﻧﯽ و ﯾﺎ اﻓﺮاد ﺑﻮﻣﯽ‬
‫زﯾﺴﺖ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻖ ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻗﻠﯿﺖ ﻫﺎ و ﯾﺎ ﺑﻮﻣﯿﺎن ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﮐﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻫﻤﻘﻄﺎراﻧﺸﺎن از ﻓﺮﻫﻨﮕﺶ‪ ،‬اﺟﺮاي ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺬﻫﺒﯽ اش و زﺑﺎﻧﺶ ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدد"‪.‬‬

‫‪٩٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺖ اﯾﻦ اﻗﻠﯿﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺖ ﻣﺘﻐﯿﺮ وﺟﻮد ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ‪ ،‬ﺑﻨـﺂ اﯾـﻦ را‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﮔﺮدان ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ را ﺑﺨﻮﺑﯽ درك و ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻣﻌﺘﻘـﺪات‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﺣﺘﺮام ﻗﺎﯾﻞ ﺷﻮﻧﺪ و از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺳﻠﻄﻪ و ﺑﺮﺗﺮي ﺟﻮﯾﯽ از ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﺣﺬر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻖ آﻣﻮزش ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺎدري‪:‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب زﺑﺎن اﻣﻮزﺷﯽ از ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﻬﻢ در ﻋﺮﺻﻪ ﺗﻌﻠﯿﻢ وﺗﺮﺑﯿﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻃﺮح در ﺟﻮاﻣـﻊ ﺑـﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠـﯽ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼ در ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﯾﻮﻧﺴﮑﻮ در ﭘﺎرﯾﺲ ﺗﻤﺎم ﻣﻤﺎﻟﮏ اﺷﺘﺮاك ﮐﻨﻨﺪه اﯾﻦ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻇﺎﻫﺮآ ﻣﺘﺪاول را ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ و ﺑﺪون ﻫﯿﭽﮕﻮﻧﻪ اﻋﺘﺮاض ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ و ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل ﻗﺒـﻞ از آﻧﮑـﻪ ﺑـﺎ‬
‫زﺑﺎن دوﻣﯽ ﯾﺎ ﺷﺎﯾﺪ ﺳﻮﻣﯽ اﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در دوره اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺎدري آﻣﻮزش ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺳﻮاد ﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع درﻣﺎده ﻫﺎي ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻧﯿﺰ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮔﺮدﯾﺪ ه و ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﻣﺒـﺬول ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﯾﺎد آورﺷﺪ ﮐﻪ اﺑﻦ ﺧﻠﺪون ﻫﻔﺖ ﻗﺮن ﻗﺒﻞ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻬﻢ اﻣﻮزﺷﯽ اﺷﺎره ﮐﺮده ﮐﻪ اﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺎدري ﺷﺎﮔﺮدان اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﯾﺎدﮔﯿﺮي ﺑﺮاي اﻧﻬﺎ اﺳﺎن ﺷﻮد‪.(68).‬‬

‫ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﺗﻨﺒﯿﻪ و دﺳﭙﻠﯿﻦ ﺧﺸﮏ‪:‬‬

‫ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اراﺋﻪ ﯾﮏ ﻣﺤﺮك آزار دﻫﻨﺪه ﯾﺎ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﻨـﺪه)ﺗـﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﻨـﺪه ﻣﻨﻔـﯽ(ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﯾـﮏ‬
‫ﺳﻠﻮك)ﻧﺎ ﻣﻄﻠﻮب( ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ دادن اﺣﺘﻤﺎل آن ﺳﻠﻮك‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎل‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از اﻧﺠﺎم ﺳﻠﻮك ﻧـﺎﻣﻄﻠﻮب‬
‫از ﺳﻮي ﻃﻔﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻔﺘﻦ ﯾﮏ ﺣﺮف زﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اراﯾﻪ ﯾﮏ ﻣﺤﺮك ازار دﻫﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﯿﻠﯽ زدن ﺑﻪ او‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﻢ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز ﺳﻠﻮك ﻧﺎ ﻣﻄﻠﻮب را در اوﮐﺎﻫﺶ دﻫﯿﻢ‪ ،‬او را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﺮده اﯾﻢ)‪.(69‬‬
‫در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﺳﯿﻠﯽ ﻣﺤﺮك ﯾﺎ روﯾﺪاد آزار دﻫﻨﺪه اﺳﺖ وﺳﯿﻠﯽ زدن ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻌﺪ از ﺣﺮف زﺷﺖ ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻧـﺎم‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﻧﻮاﻗﺺ و ﻣﺸﮑﻼت ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ ان اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺎ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ اﺳﺎس ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻨﺒﯿﻪ در ﻟﺤﻈـﻪ اي‬
‫ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺷﺪن از ﻃﺮﯾﻖ ﺷﺮﻃﯽ ﺷﺪن ﮐﻼﺳﯿﮏ ﮐﻪ اﮐﺜﺮﻣﻌﻠﻤﺎن اﻧﺮا ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺷـﺮط ﺗﻨﺒﯿﻬـﯽ و ﺷـﺨﺺ ﯾـﺎ‬
‫اﺷﺨﺎص ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه ﺗﺪاﻋﯽ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪,‬و ﺳﺒﺐ اﻧﺰﺟﺎر و ﻧﻔﺮت ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺷﻮﻧﺪه از ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﺧﯿﺮ وﻓﻼح اوﺳﺖ و ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه از روي دﻟﺴﻮزي اورا ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻣـﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﻫﻢ اﺣﺴﺎس ﻧﺎ ﻣﻄﻠﻮب ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺎﺳﺦ ﺷﺮﻃﯽ در ﻣﯽ آﯾﺪ و ﺷﺨﺺ ﺗﻨﺒﯿـﻪ ﺷـﻮﻧﺪه‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه اﺣﺴﺎس اﻧﺰﺟﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٩٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫واﻟﺘﺮز)‪ (Walterz‬وﺑﻨﺪورا)‪ (Bandura‬ﺷﻮاﻫﺪي ﺑﺪﺳﺖ داده اﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ ﮐـﺴﺎﻧﯽ ﮐـﻪ ﺷـﺎﻫﺪ‬
‫وﻧﺎﻇﺮ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺷﺪن اﻓﺮاد ﺗﻮﺳﻂ دﯾﮕﺮان ﺑﻮده اﻧﺪ در ﻣﻮﻗﻊ و ﻣﮑﺎﻧﻬﺎي دﯾﮕﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﺴﺎن دﯾﮕﺮي اﻗﺪام‬
‫ﮐﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ)ﺑﻨﺪورا( ﮔﺰارش ﮐﺮده اﺳﺖ ﺷﺎﮔﺮداﻧﯽ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺷﺎﻫﺪ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺷﺪن دﯾﮕﺮان ﺑﻮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪﻫﺎ‬
‫رﻓﺘﺎر ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺷﺪه را ﺗﻘﻠﯿﺪ ﮐﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮان ﻣﻌﻠﻤﯽ ﮐﻪ در ﺣﻀﻮر ﻫﻤﻪ ﺷﺎﮔﺮدان از ﻋﻤﻞ ﺗﻨﺒﯿﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﮑﻨﺪ‪،‬‬
‫در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد درس ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎ دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ اﻃﻔﺎﻟﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﻣﻌﻠﻤﺎن ﯾﺎ‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮد ﻟﺖ و ﮐﻮب ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬در ﻏﯿﺎب اﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻟﺖ و ﮐﻮب اﻃﻔﺎل ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮي ﻋﺎرﺿﻪ دﯾﮕﺮ ﺗﻨﺒﯿﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ رواﻧﺸﺎس ﻣﺸﻬﻮر ﺳﮑﻨﺮ ‪ Skiner‬در اﻧـﺴﺎﻧﻬﺎ ﯾـﮏ اﺳـﺘﻌﺪاد‬
‫ﻃﺒﯿﻌﯽ و ذاﺗﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ان اﻓﺮاد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﻬﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﺤﺒﺖ آﻣﯿﺰ دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ رﻓﺘﺎر ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ او اﯾﻦ اﺳﺘﻌﺪاد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﯿﻤﻢ اﺳﺖ و در ﻓﺮدي ﮐﻪ ﻣﺮﺗﺒﺂ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯿﺸﻮد ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد رﻓﺘﺎر ﻣﺤﺒﺖ آﻣﯿﺰ ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ ان‪ ،‬از ﻋﻮارض ﺟﺎﻧﺒﯽ ﻧﺎ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﻨﺒﯿﻪ و ﺳﺎﯾﺮ روﺷﻬﺎي ﺗﻨﺒﯿﻬﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﻠﻮك‪ ،‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐـﻪ اﮔـﺮ‬
‫اﯾﻦ روﺷﻬﺎ اداﻣﻪ ﯾﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺷﺪه ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺮ اﻧﺠﺎم ﺑﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪه ﺣﻤﻠﻪ ور ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﮐﻪ از ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﻣﻮرد ﺳﯿﻠﯽ ﮐﺎري ﻣﻌﻠﻢ ﯾﺎ ﭘـﺪر ﺧـﻮد ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه روزي در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺴﺘﺪ و ﺑﻪ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺳﺎﻣﺎن و ﻟﻮازم ﻣﮑﺘـﺐ ﺑﭙـﺮدازد ﯾـﺎ اﯾﺠـﺎد ﻣﺰاﺣﻤـﺖ ﺑـﺮاي‬
‫اﻋﻀﺎي ﻓﺎﻣﯿﻞ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﺎن و ﻣﺴﻮﻻن ﻣﮑﺘﺐ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﮐﻢ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﺮدن‪ ،‬اﻗﺎﻣﻪ ﻣﯿﺸﻮد‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻌﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮدان را ﻣﮑﺮرآ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اوﻵ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﯽ ﮐﻪ ﻣﮑﺮرآ ﺷﺎﮔﺮد را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ اﺛﺮ ﺧﻮدرا ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳـﯿﻠﻪ‬
‫اي ﺑﺮاي اﺻﻼح رﻓﺘﺎر از دﺳﺖ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﺑﺘﺪرﯾﺞ ﮐﻨﺘﺮول او ﺑﺮ ﺻﻨﻒ درﺳﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻨﺒﯿـﻪ ﺿـﻌﯿﻒ ﻣـﯽ‬
‫ﺷﻮد و ﺷﺎﮔﺮدان در ﻗﺒﺎل روﯾﻪ او ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده ﺑﻪ ﺧﺸﻮﻧﺘﻬﺎي وي ﻋﺎدت ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻠﻤـﯽ ﮐـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻋﻤﻞ‪ ،‬اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ در ﻧﻈﺮ ﺷﺎﮔﺮد ﻓﺮدي ﭘﺮﺧﺎﺷﮕﺮ ﺟﻠﻮه ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ و رﻓﺘـﺎر او‬
‫ﺑﺮاي ﺷﺎﮔﺮد ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﺜﺎل ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬ﻣﺜﻶ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻌﻠﻤﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻤﻞ ﺟﺰﯾـﯽ)ﺷـﯿﻄﺎﻧﯽ( ﺷـﺎﮔﺮد ﺧـﻮد را‬
‫ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻣﺪﻧﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﺑﺎور ﺑﺮاي او ﭘﯿﺶ ﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﻪ او ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﯿﺪ از ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﺣﻤﻠﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﯿﺎ‪ ،‬ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﺎﮔﺮد را ﺑﻪ ﺧﻮد داري از اداﻣﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ و دوري ﺟـﺴﺘﻦ از آن ﺑﮑـﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺜﺎل‪ :‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻢ ورزش‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد ﯾﺎ ﯾﮑﯽ از ﺑﺎزﯾﮑﻨﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎزي ﺿﻌﯿﻒ در واﻟﯿﺒﺎل ﻣﮑﺮرآ‬
‫ﺗﻨﺒﯿﻪ و ﺳﺮزﻧﺶ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دارد‪ ،‬دﯾﮕﺮ در اﯾﻦ ﺑﺎزي ﺷﺮﮐﺖ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺘﻌﻠﻤﯽ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪن‬
‫ﺑﺎ ﺗﻨﺒﯿﻪ و ﺳﺮزﻧﺶ زﯾﺎد‪ ،‬ﻣﮑﺘﺐ را ﺗﺮك ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ در ﺻﻮرت ﺗﺮك ﻧﮑﺮدن ﻣﮑﺘﺐ‪ ،‬دﭼﺎر ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ﻏﯿﺮ ﻋـﺎدي‬
‫از ﻗﺒﯿﻞ ﺣﻮاس ﭘﺮﺗﯽ ﯾﺎ ﻋﺪم ﺗﻤﺮﮐﺰ در ﺻﻨﻒ‪ ،‬ﺧﯿﺎﻟﭙﺮدازي‪ ،‬ﻧﺎآراﻣﯽ وﻏﯿﺮه ﮔﺮدد و ﺑﺎ دﯾﮕﺮان زدو ﺧﻮردﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﻌﻠﻢ و ﺷﺎﮔﺮد را ﺑﺼﻮرت زﻧﻨﺪه اي درﻣﯽ اورد‪ .‬اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻌﻠﻢ در ﻧﻈﺮ ﻃﻔﻞ ﯾـﺎ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻣﯿﺸﻮد و اﻋﺘﻤﺎد او از اﯾﺸﺎن ﺳﻠﺐ ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬ﺷﺎﮔﺮد ﻣﻌﻠﻢ را دﺷـﻤﻦ ﺧـﻮد ﻓﮑـﺮ ﻣـﯽ ﮐﻨـﺪ و از‬
‫‪٩٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺗﻤﺎس ﺑﺎ اﯾﺸﺎن اﺟﺘﻨﺎب ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﮔﺮوﭘﯽ ﻣﯿﺸﻮد‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ وﻗﺘﯽ ﻣﻌﻠﻢ‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﮔﺮدان را ﺗﺒﯿﻪ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺮ ﺿﺪ او ﻗﯿﺎم ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و او را از اداﻣﻪ ﮐﺎرﻫﺎي آﻣﻮزﺷـﯽ و‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻤﯽ ﺑﺎز ﻣﯿﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﯾﺎﻧﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻧﺎﺷﯽ از ﮐﺎر ﺑﺮد ﺗﻨﺒﯿﻪ و ﺳﺎﯾﺮ روﺷﻬﺎي ﺗﻨﺒﯿﻬﯽ ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ ﻫﺮﮔـﺰ از اﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان روﺷﻬﺎي اﻣﻮزﺷﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮑﻨﯿﻢ ﺗﺎ زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺮك ﺷﺎﮔﺮدان از ﻣﮑﺘﺐ و دﻟﺴﺮدي آﻧﺎن از ﺣﻖ ﺷﺮﮐﺖ در‬
‫ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از روﺷﻬﺎي دﯾﮕﺮي در اﺻﻼح ﺳﻠﻮك ﺷﺎﮔﺮدان اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﻮد‪ .‬اﯾـﻦ روﺷـﻬﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺮاي ﮐﺎﻫﺶ دادن رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﮐﺮدن ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ او و ﻧﺰدﯾﮑـﯽ و ﺻـﻤﯿﻤﯽ ﺑـﻮدن‬
‫ﺑﺎوي ﻋﻮاﻣﻠﯽ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ را در ﮐﺎﻫﺶ رﻓﺘﺎر ﻫﺎي ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﺗﻘﻮﯾﺖ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺛﺒﻮت ﻣﯿﺮﺳـﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﺷﺎﮔﺮدان ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﻫﺮﮔﺎه رﻓﺘﺎر ﻧـﺎ درﺳـﺘﯽ از آﻧـﺎن ﺳـﺮﺑﺰﻧﺪ‬
‫ﺗﺬﮐﺮ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻬﺘﺮ آﻧﺴﺖ ﮐﻪ رﻓﺘﺎر ﺧﻮب ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﻮرد ﺗﺤﺴﯿﻦ و ﺗﻤﺠﯿﺪ و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدان در ﻫﺮ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺖ دارد ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﮐـﺎﻫﺶ ﻋـﻮاﻣﻠﯽ ﮐـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﯽ او ﻣﯿﺸﻮد ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﺗﺎﺛﯿﺮاﺗﯽ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮدن در ذﻫﻦ ﻃﻔﻞ ﺑـﺎﻗﯽ ﻣـﯽ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻣﺎﻧﺪ رﻓﺘﻪ رﻓﺘﻪ ﺳﻠﻮك ورﻓﺘﺎر ﻫﺎي ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه او ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﮔﺎه ﺷﺎﮔﺮدان ﮐﺎر ﺧﻮد را درﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و رﻓﺘﺎرش ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﻟﺒﺨﻨـﺪ رﺿـﺎﯾﺖ ﺑﺨـﺶ و ﯾـﺎ‬
‫ﺗﺤﺴﯿﻦ و ﭘﺎداش او را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﯾﺎﻓﺘﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه در اﻃﻔﺎل ﮐﮋ رﻓﺘﺎر‪ ،‬در روز ﻫﺎي اول اﻫﻤﯿﺖ‬
‫ﻓﺮاواﻧﯽ دارد‪ .‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺷﺎﮔﺮدي دﻗﯿﻘﻪ اي ﭘﯿﺶ ﻣﺜﻼ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﺳﻨﮓ ﭘﺮﺗﺎب ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﮐﻨﻮن ﻣﺸﻐﻮل‬
‫وﻃﺎﯾﻒ درﺳﯽ ﺧﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر او را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺮﻣﺴﺎري او ﮔـﺮدد‬
‫و از ﭘﺮﺗﺎب ﻣﺠﺪد ﺳﻨﮓ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺷﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﻄﺮف ﻣﻌﻠﻢ ﺧﻮدداري ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮري ﮐﻠﯽ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﺗﺤﺴﯿﻦ آﻣﯿﺰ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮاي ﺷﺎﮔﺮد اﻫﻤﯿﺖ زﯾﺎدي دارد‪ ،‬وﻟﯽ ﮔﺎﻫﯽ ﻣﺪﺗﯽ ﻃﻮل ﻣﯿﮑﺸﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺗﺤﺴﯿﻦ اﺛﺮ ﺧﻮد را در ﻃﻔﻞ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﮕﺬارد‪ .‬اﺳﺘﻤﺮار در ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺷﺎﮔﺮد ﺑﻪ ﺧـﻮب ﺑـﻮدن و ﺗﻌﺮﯾـﻒ و ﺗﺤـﺴﯿﻦ‬
‫ﮐﺮدن او ﺑﻪ ﺑﺮ ﻗﺮاري دﺳﭙﻠﯿﻦ در ﺻﻨﻒ ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺪﺗﺂ رﻓﺘﺎر ﻫﺎ از ﻗﺒﯿﻞ ﺧﻮب درس ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺎرﻫﺎي ﻣﻔﯿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﭘﯿﺮوي از ﻣﻘﺮرات را در ﺷﺎﮔﺮد ﻣـﻮرد‬
‫ﺗﺤﺴﯿﻦ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺂ‪ ،‬در ﻣﻮاردي ﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﻣﺼﺮوف اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻓﺮدي ﺧﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ دﺳﺖ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮال ﺟﻮاب ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺪاﯾﺎت و دﺳﺘﻮرﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و د رﺟﺎي ﺧﻮد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯿﮑﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﻌﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ در ﺗﺤﺴﯿﻦ و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﺗﻨﻮع اﯾﺠﺎد ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ و ﻫﺮﺑﺎر ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺗﺎزه اي ﺷﺎﮔﺮد را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫از ﮐﻨﺎﯾﻪ و وﻃﻌﻨﻪ زدن ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮد ﺧﻮد داري ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺤـﺴﯿﻦ ﭼﻬـﺮه ﺷـﺎد و ﺧﻨـﺪان داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﯿﺪ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ اﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﺳﺖ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﺗﺸﻮﯾﻖ اﻣﯿﺰ ﻋﻤﻞ ﻣﯿﮑﻨﯿﺪ‪ .‬وﻟﯽ‬
‫ﺑﺎﮔﺬﺷﺖ و ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ اﯾﻦ اﺣﺴﺎس از ﻣﯿﺎن ﻣﯿﺮود‪.‬‬

‫‪٩٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ اﻧﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺗﻨﺒﯿﻪ اﺣﯿﺎﻧﺂ ﺿﺮورت ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي از ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﺛﺮات ﻣﻨﻔﯽ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻨﺒﯿﻪ رﻫﻨﻤﻮد ﻫﺎي زﯾﺮ را ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ از ﻧﻈﺮ اﺧﻼﻗﯽ درﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﮑـﺮر ﺑـﯽ اﺛـﺮ ﻣﯿـﺸﻮد ﺑـﻪ ﻧـﺪرت‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﭼﻪ ﭼﯿﺰ او را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﺮده آﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ان دﺳﺘﻪ از رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺷﺎﮔﺮدان را ﮐﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻋﻤﺎل ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ او ﺳﺖ ﻣﻮرد ﺗـﺸﻮﯾﻖ ﻗـﺮار دﻫﯿـﺪ و‬
‫ﺗﻘﻮﯾﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬در اﻋﻤﺎل ﺗﻨﺒﯿﻪ از راﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬از ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺑﺪﻧﯽ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺧﻮد داري ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻫﺮﮔﺎه دﭼﺎر ﺧﺸﻢ و ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ ﻫﺴﺘﯿﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﺒﯿﻪ اﻗﺪام ﻧﮑﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺷﺎﮔﺮد را در ﺣﯿﻦ ارﺗﮑﺎب ﻋﻤﻞ ﺗﻨﺒﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﺲ از آن‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺬﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻬﺖ روﺷﻦ ﺷﺪن اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع و ﮐﺎﺳﺘﯽ ﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ از دﺳـﭙﻠﯿﻦ ﺑـﯽ ﻣـﻮرد و ﺧـﺸﮏ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﻌﻠﻤﺎن در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﻌﺪي اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﮐﺘﺎب ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫـﺪ ﮔﺮﻓـﺖ ﺗـﺎ ﻣﻌﻠﻤـﺎن ﺑـﻪ آن‬
‫ﻋﻤﻞ و در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺪرﯾﺲ و رﻫﻨﻤﺎﺋﯽ ﺷﺎﮔﺮدان از ان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺻﻔﺎت و ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻌﻠﻢ‪:‬‬

‫اﻣﺮ ﻣﻌﻠﻤﯽ ﻣﺴﺎﻟﻪ اي اﺳﺖ ﻣﻬﻢ ودﺷﻮار و اﻣﮑﺎن ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ و رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و واﻻي اﯾـﻦ ﻣـﺴﻠﮏ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺧﺎﺻﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﮐﺴﯽ را ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ و ﻟﯿﺎﻗﺖ آن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا اﮔﺎﻫﯽ از ﻓﻨﻮن ﺗـﺪرﯾﺲ و‬
‫داﻧﺶ ﻋﻠﻢ ﺗﺮﺑﯿﻪ و رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺑﺮاي او ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﻮزش و ﺗﺪرﯾﺲ ﮐﺎر ﻇﺮﯾﻒ و ﺣﺴﺎس اﺳﺖ از آن ﺑﺎﺑﺖ ﮐﻪ در آن ﻟﻄﺎﻓﺖ و رﯾﺰه ﮐﺎري ﻫﺎي ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﻨﺒﻪ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و ﺑﺎزﺳﺎزي اﻧﺴﺎن ﺻﺪﻫﺎ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎرﯾﮑﺘﺮ از ﻣﻮ وﺟﻮد دارد و ﺑﺮاي دﯾﮕﺮ ﮔﻮﻧﯽ ﻓﮑـﺮ و ذﻫـﻦ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ از اﯾﻦ ﻇﺮاﻓﺖ ﮐﺎري ﻫﺎ ﺳﻮد ﺟﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺂ ﻫﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺳﻮادي و ﯾﺎ ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎﺗﯽ در رﺷـﺘﻪ ﺧـﺎص ﮐـﺴﺐ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ ﻧﻤﯿﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻮﻓﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ وﺟﻬﯽ از وﻇﯿﻔﻪ ﻣﻘﺪس ﻣﻌﻠﻤﯽ ﺑﺪر آﯾـﺪ‬
‫ﮐﻪ داراي ﺻﻔﺎت زﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬در ﺟﻨﺒﻪ ﺑﺪﻧﯽ‪ -:‬ﺿـﺮوري اﺳـﺖ ﻣﻌﻠـﻢ از ﺳـﻼﻣﺖ ﺑـﺪن ﺑﺮﺧـﻮردار ﺑﺎﺷـﺪ وﻣﺨـﺼﻮص ﮔﺮﻓﺘـﺎر‬
‫ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎي ﺳﺎري ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﻪ ﻣﺮﯾﻀﯽ او دﭼﺎر ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬وﺟـﻮد ﻧﻘـﺺ ﺟـﺴﻤﺎﻧﯽ ﻣـﺎﻧﻊ ﮐـﺎر ﻣﻌﻠﻤـﯽ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﻢ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در وﺿﻊ ﻣﺸﺎﺑﻪ و ﺗﻨﺪرﺳﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬درﮐﺎر ﻣﻮﻓﻖ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﯿﻦ‬
‫ﻣﻌﻠﻢ ﻧﺎﻗﺺ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﻋﺪم اﻣﮑﺎن ﺗﺴﻠﻂ او ﺑﺮ ﺷﺎﮔﺮدان ﮔﺮدد و ﭼﻪ ﺑـﺴﺎ ﮐـﻪ در اﯾـﻦ راه ﻣـﺴﺎﻟﻪ‬
‫اﺳﺘﻬﺰاء ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﻢ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدد‪ .‬اﻓﺰون ﺑﺮ ان ﻇﻮاﻫﺮ ﻣﻌﻠـﻢ ﺑـﺮ ﺷﺨـﺼﯿﺖ ﺷـﺎﮔﺮدان اﺛـﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد‪ .‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﯾﺪ در ﭘﺎﮐﯽ و ﻧﻈﺎﻓﺖ ﺑﺮاي ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺜﺎل وﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٩٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ب‪ -‬در ﺟﻨﺒﻪ رواﻧﯽ‪ -:‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﯾﺪ از ﺳﻼﻣﺖ روان ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮدي ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮد ﻧﮕﻬﺪار‪ ،‬داراي روح و‬
‫روان ﺳﺎﻟﻢ و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﻗﺘﯽ ﺧﻮب‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻮش‪ ،‬ﻣﺼﻤﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻮﺻﻠﻪ‪ ،‬داراي ﺗﻌﺎدل رواﻧﯽ‪ ،‬دور‬
‫و ﺑﺮﮐﻨﺎر از اﺧﺘﻼﻻت ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻂ و ﻣﺪﯾﺮ ﺑﺮﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻌﺪ و داراي درﮐـﯽ ﻗﺎﺑـﻞ ﻗﺒـﻮل‪ ،‬داراي ﻗـﺪرت‬
‫اﺳﺘﻘﻼل و ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻓﻬﻢ ﻣﺴﺎﯾﻞ‪ ،‬ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﻧﺎﺑﻐﻪ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﺿﺮوري اﺳﺖ از ﺣﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ج‪ -‬در ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ)اداره(‪ -:‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺪﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺪرت اداره ﺻﻨﻒ و ﺷﺎﮔﺮدان را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻓﻨﻮن اداره ﺻﻨﻒ ﺳﺮدرآورد‪ ،‬ﻟﺤﻦ و ﺻﺪاﯾﺶ ﮔﯿﺮا و در ﺻﻮرت ﻟﺰوم آﻣﺮاﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺬب و اﻧﺠﺬاب‬
‫ﺑﭙﺮدازد‪ ،‬ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯿﻬﺎ را ﺗﺮك وﻃﺮد ﮐﻨﺪ‪ ،‬درﺣﺴﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻫﺎ وﺳﺮﮐﺸﯽ ﻫﺎ ﺧﻮب ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺻـﻨﻒ و ﺷـﺎﮔﺮدان را‬
‫ﻣﻬﺎر ﮐﻨﺪ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﻧﯿﺎزي ﺑﻪ ﻓﺮﯾﺎد و ﺧﺮوش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫د‪ -‬در ﺟﻨﺒﻪ آﮔﺎﻫﯽ‪ -:‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻮع درس ﮐﺎﻣﻶ ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋـﺎت و ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت ﻋﻤـﻮﻣﯽ او‬
‫وﺳﯿﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮاﻏﯽ از ﻋﻠﻢ در دﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ دﯾﮕﺮان را ﻫﺪاﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬او ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎﯾﺪ از ﻋﻠﻮم‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﮐﺎﻓﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺻﻮل و ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در دﺳﺘﺶ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻈﺮﯾﺎت ﻣﺮﺑﯿﺎن ﺑﺰرگ و ﯾﺎ‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﻣﮑﺘﺐ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل را ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬اﻓﮑﺎر و ﻋﻘﺎﯾﺪ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را از ﻣﮑﺎﺗﺐ ﮔﻮﻧﺎ ﮔﻮن اﮔﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ذ‪ -‬در ﺟﻨﺒﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻘﯿﻖ‪ -:‬ﻻزم اﺳﺖ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﻤﯿﺸﻪ داﯾﺮه ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺧﻮد راوﺳـﻌﺖ دﻫـﺪ و اﻓﮑـﺎر‬
‫ﺧﻮد را ﺑﯿﺎزﻣﺎﯾﺪ‪ ،‬داﯾﻤﺎً در ﺣﺎل ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﯿﻖ و ﺗﻼﺷﯽ ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت و‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺧﻮد را ﺟﺎﻣﻊ و ﺗﺨﺼـﺼﯽ ﻧﻤﺎﯾـﺪ‪ ،‬ﺑﺨـﺸﯽ از اوﻗـﺎت ﺷـﺒﺎروزي ﺧـﻮد را ﺻـﺮف ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﮐﺘـﺐ و‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎت ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺪن ﮐﺎرش ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫و‪ -‬در ﺟﻨﺒﻪ روش و ﻓﻨﻮن‪ -:‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﯾﺪ از روﺷﻬﺎي اﻣﻮزش وﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﭘـﺮورش و ﺳـﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺑـﺎ ﺧﺒـﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ راه روش آﺷﻨﺎ ﺑﻮده و در راه ﺣﻞ ﻣﺸﮑﻼت اﺧﻼﻗﯽ ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻓـﻦ ﺗـﺪرﯾﺲ و ﺗﺮﺑﯿـﺖ اﻃﻔـﺎل را‬
‫ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺎه ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻌﯽ در ﻗﺒﺎل ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺎﯾﺪ اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدد و ﭼﻪ ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻠﯽ در ﺑﺮاﺑـﺮ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻫﺎي ﻧﺎ ﺿﻮاب ﺑﺎﯾﺪ از ﺧﻮد ﺑﺮوز دﻫﺪ‪.‬‬
‫ز‪ -‬در ﺟﻨﺒﻪ ﺑﯿﻨﺶ‪ -:‬ﻣﻌﻠﻢ را ﻻزم اﺳﺖ از ﺑﯿﻨﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬ﻣﻠﯽ و ﺑﯿﻦ‬
‫اﻟﻤﻠﻠﯽ را ﺑﺪاﻧﺪ از ﺗﺤﻮﻻت اﮔﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﮑﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺳﯿﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﻋﻠﻢ‪،‬ﻫﻨﺮ ادﺑﯿﺎت‪،‬‬
‫ﻧﻈﺎم‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎع‪ ....‬داراي ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻣﻌﻘﻮل و ﺳﻨﺠﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻇﻬﺎرات و ﻋﮑﺲ اﻟﻌﻤﻞ ﻣﻨﺎﺳـﺒﯽ از ﺧـﻮد‬
‫ﺑﺮوز دﻫﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﻈﺮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻌﺎﯾﺐ را ﺑﺮ ﺷﻤﺎرد‪.‬‬
‫ح‪ -‬در ﺟﻨﺒﻪ ﻋﻘﯿﺪه و اﯾﻤﺎن‪ -:‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎي ﺑﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﮑﺘﺐ و ﻣﺬﻫﺐ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺻـﻨﻒ‬
‫از آن دم ﻣﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬وﺑﻪ آن ﻣﮑﺘﺐ و ﻣﺬﻫﺐ اﯾﻤﺎن داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬اﯾﻤـﺎﻧﯽ راﺳـﺘﯿﻦ ودور از ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﺷـﮏ و‬
‫وﺳﻮاس‪ ،‬اﯾﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺣﻖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻮد از ﭘﯿﺮوان ﺷﺪﯾﺪ ﺣﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﻮده وﺑﺨﻮاﻫﺪ آﻧﺮا‬
‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ اش ﭘﯿﺎده ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٩٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ت ‪ -‬در ﺟﻨﺒﻪ اﺧﻼق‪ -:‬ﻣﻌﻠﻢ در ﺟﻨﺒﻪ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺎﯾﺪ ازاده‪ ،‬ﻧﺠﯿﺐ‪ ،‬ﭘﺎﮐﺪل‪ ،‬داراي ﺻﺪاﻗﺖ وﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﺑـﺎ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ و ﻓﺪاﮐﺎري‪ ،‬ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ‪ ،‬ﺑﯿﻄﺮﻓﯽ‪ ،‬داراي اﻧﺼﺎف‪ ،‬ﺑﺮﮐﻨﺎر از ﮐﯿﻨـﻪ‪ ،‬دون ﻫﻤﺘـﯽ‪ ،‬ﺑﺨـﻞ‪ ،‬ﺗﻨﺒﻠـﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻻزم اﺳﺖ وﻇﯿﻔﻪ ﺷﻨﺎس‪ ،‬ارام‪ ،‬ﺷﺠﺎع‪ ،‬ﺑﺮﮐﻨﺎر از ﺗﻤﻠﻘﮕﻮﯾﯽ‪ ،‬ﺑﯿﻬﻮده ﮔﯽ‪ ،‬ﺗﻨﺪ ﺧﻮﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺘﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ داراي ادب‪ ،‬ﺷﺮاﻓﺖ‪ ،‬اﻋﺘﺪال‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻈﺮي‪ ،‬رﻓﺘﺎر اﻧﻌﻄﺎف آﻣﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ي‪ -‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺷﺎﮔﺮدان‪ -:‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﮔﺮدان را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و از وﺿﻊ ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﯽ‪ ،‬ﻃﺮز ﻓﮑﺮ اﻧﻬﺎ‪ ،‬رﻓﺘﺎر‬
‫ﻫﺎ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد ﺷﺎن اﮔﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻻزم اﺳﺖ در ﺣﺪود اﻣﮑـﺎن از ﻣﻮﺿـﻊ ﮔﯿﺮﯾﻬـﺎ‪ ،‬رواﺑـﻂ ﻣﻌﺎﺷـﺮﺗﯽ‬
‫ﺷﺎﮔﺮد‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﯾﮕﺮان‪ ،‬ﻧﯿﺖ وﻋﻘﯿﺪه ﻫﺎي او‪ ،‬ﺧﻮدﺳﺮﯾﻬﺎ‪ ،‬ﺑﯿﺤﯿﺎﯾﻬﺎي او ﺑﺎ ﺧﺒـﺮ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬زﯾـﺮا اﯾـﻦ اﻣـﺮ در‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻃﻔﻞ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ك‪ -‬در ﺟﻨﺒﻪ ﻋﻤﻞ‪ -:‬ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﻦ ﮔﻔﺘﺎر وﮐﺮدار و اﻓﮑـﺎرش ﻫﻤﯿـﺸﻪ وﺣـﺪت‬
‫اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﺶ ﻗﻮﻟﺶ را ﺗﮑﺬﯾﺐ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ ﺗﻘﻮا را از ﯾﺎد ﻧﺒﺮد ﮐﻪ اﯾﻦ ﺧﻮد ﺳـﺒﺐ ﻧﻔـﺮت ﺷـﺎﮔﺮد از‬
‫ﻣﻌﻠﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬از ﺳﺨﻦ ﺑﮑﺎﻫﺪ و ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﭙﺮدازد ﺗﺎ ﺷﺎﮔﺮدان ﺑﺮ اﺣﮑﺎم و ﻫﺪاﯾﺘﺶ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎد دﻫﺎﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬در ﻣﯿﺎن ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎي ﮐﻪ در ﯾﮑﯽ از ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﺟﻬـﺎن در ﺑـﺎب ﺧـﺼﺎﯾﺺ ﺿـﺮوري‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﻌﻠﻤﯽ ﺑﻌﻤﻞ اﻣﺪه و ﭘﺎﺳﺨﻬﺎﯾﮑﻪ اﮐﺜـﺮ ﺷـﺎﮔﺮدان در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺳـﻮاﻻت در ﺑـﺎره ﻣﻌﻠﻤﺎﻧـﺸﺎن داده اﻧـﺪ‪ ،‬ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺎﻟﺒﯽ اﺳﺖ‪.‬در اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻﻮﻻ ﺷﺎﮔﺮدان از ﻫﺮ ﮐـﺴﯽ دﯾﮕـﺮ ﻣﻌﻠﻤـﺎن‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ واز ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺿﻌﯿﻒ و ﻣﺜﺒﺖ و روﺣﯿﻪ اﺧـﻼق آﻧـﺎن ﺑـﯿﺶ از دﯾﮕـﺮان ﻣﻌﻠﻮﻣـﺎت‬
‫واﮔﺎﻫﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻓﺮاﻧﮏ ﻫﺎرت) ‪ (Frank hart‬ﮐﻪ ﻧﻈﺮ ده ﻫﺰار ﺷﺎﮔﺮد دوره ﺛﺎﻧﻮي را در ﺑﺎره ﻣﻌﻠﻤﺎن ﺧﻮد ﺟﻤـﻊ‬
‫اوري و ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮد‪ ،‬از ﻧﻮع ﺧﻮدﯾﮑﯽ از ﺟﺎﻣﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﻫﺎ در اﯾﻦ ﺑﺎب ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻦ ده ﻫﺰار ﺷﺎﮔﺮد‬
‫ﺳﻮال ﺷﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﻪ دﻟﯿﻞ ﻫﺎي ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻌﯿﻨـﯽ ﺑـﯿﺶ از دﯾﮕـﺮ ﻣﻌﻠﻤـﺎن ﻋﻼﻗﻤﻨـﺪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭼﻪ ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﺳﺒﺐ ﻋﺪم ﻋﻼﻗﻪ آﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ دﯾﮕﺮي ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬ﭘـﺲ از ﺗﺮﺗﯿـﺐ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎ ‪ 24‬ﺻﻨﻒ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻌﻨﻮان دﻟﯿـﻞ ﻫﺎﺋﯿﮑـﻪ ﺑﺎﻋـﺚ ﻋﻼﻗـﻪ ﻣﻨـﺪي ﺷـﺎﮔﺮدان ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺑﻬﺘـﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﻠﻤﺎﻧﺸﺎن ﺷﺪه و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‪ 30‬ﺻﻨﻒ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺷﺎﮔﺮدان ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻌﯿﻨﯽ اﺣـﺴﺎس ﻋﻼﻗـﻪ‬
‫ﻣﻨﺪي ﺑﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ اﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮاﻧﮏ ﻫﺎرت اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻫﺎ را ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮐﺜﺮت ﺗﮑﺮار ردﯾﻒ ﺑﻨﺪي ﮐﺮد‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐـﻪ اﮔـﺎﻫﯽ از‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻌﻠﻤﯽ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻄﻮر اﺟﻤﺎل ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﯿﻖ ﺻـﻔﺎت ﻣـﺸﺎﺑﻪ در ﯾـﮏ ردﯾـﻒ در‬
‫اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬دﻟﯿﻠﻬﺎي ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪي ﺷﺎﮔﺮدان ﺷﺪه اﺳﺖ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪:‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ ﮐﺎرو ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﮑﺘﺐ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ اﺳﺖ و ﻫﻤﯿﺸﻪ اﻣﺎده ﮐﻤﮏ و رﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺸﺎش‪،‬ﺧﻮش اﺧﻼق وﺧﻮش ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪.‬ﻇﺮاﻓﺖ ﻃﺒﻊ دارد‪.‬‬
‫‪ ‬رﻓﺘﺎرش دوﺳﺘﺎﻧﻪ و رﻓﺎﻗﺖ اﻣﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ ﺧﻮد ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺎرﻓﺘﺎرﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪١٠٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ ‬ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺷﺎﮔﺮدان ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ اﺳﺖ و اﻧﺎن را ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻣـﯽ ﺷﻨﺎﺳـﺪ‪ ،‬از اﺧـﺘﻼف ﺗﻮاﻧـﺎﯾﯽ و اﺳـﺘﻌﺪاد‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﺻﻨﻒ ﺧﻮد اﮔﺎه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬در ﺳﺶ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪.‬درس ﻫﺎ و وﻇﺎﯾﻒ را ﺑﻪ روﺷﻨﯽ وﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺷﺮح ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ ،‬درﺳﺴﺶ را ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ‬
‫ﺧﻮب ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪.‬ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮐﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺗﺸﻮﯾﻖ و ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬در ﮐﺎر ﺗﺪرﯾﺲ دﻗﯿﻘﺘﺮ وﺳﺨﺘﮕﯿﺮ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬ﺑﺎ اﻧﻈﺒﺎط و ﺑﺎ ﻫﻮش اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﺻـﻨﻒ را ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ ﺧـﻮب‬
‫ﮐﻨﺘﺮول ﮐﻨﺪ‬
‫‪ ‬ﺑﯿﻦ ﺷﺎﮔﺮدان اﺳﺘﺜﻨﺎ و ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻗﺎﯾﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻧﺎزك رﻧﺞ و ﺗﺮش رو و ﺑﺴﯿﺎر اﯾﺮاد ﮔﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬ﺑﺎ ﻃﻌﻨﻪ و ﮐﻨﺎﯾﻪ و ﺳﺮزﻧﺶ ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫‪ ‬ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ دارد‪.‬ﺧﻮش ﻗﯿﺎﻓﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺪاﯾﺶ ﺧﻮش اﻫﻨﮓ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎ ﺣﻮﺻﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻼﯾﻢ‪ ،‬ﺻﻤﯿﻤﯽ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎن و دﻟﺴﻮز اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬در ﻃﺮز ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻧﻤﺮه دادن ﻣﺴﺎﻋﺪ وﻣﻨﺼﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﻗﻀﺎوت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬اﻧﺘﻈﺎر داردﮐﻪ ﺷﺎﮔﺮدان وﻇﺎﯾﻒ ﺧﻮد راﺑﺎ دﻗﺖ و ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﺷﺎﮔﺮدان وادار ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺧﻮب ﮐﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬وﻇﺎﯾﻔﯽ را ﮐﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺎ درﺳﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻫﯿﭻ ﺷﺎﮔﺮدي را در ﺣﻀﻮر رﻓﻘﺎﯾﺶ ﺟﺮﯾﺤﻪ دار ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺳﺎﺳﺎت اداب آﺷﻨﺎ اﺳـﺖ و در‬
‫ﺻﻨﻔﺶ ﺷﺨﺺ اﺣﺴﺎس اﺳﺎﯾﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع درس ﺧﻮد ﻣﺴﻠﻂ اﺳﺖ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮب درس ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﮐﺎر ﺧﻮد در ﺻﻨﻒ ﭘﻼن وﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫دارد‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﺎت ﺷﺎﮔﺮدان اﺣﺘﺮام ﻣﯽ ﮔﺬارد وﻏﺎﻟﺒﺎ در ﺻﻨﻒ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ اﺟﺎزه ﻣﯿﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﺎﺑﻐﻪ و ﻋﺎﻟﻢ اﻟﺪﻫﺮ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﻤﯿﮑﻨﺪ‬
‫‪ ‬در رﻓﻊ دﺷﻮارﯾﻬﺎ وﻣﺴﺎﯾﻞ ﺷﺎﮔﺮدان اﻣﺎده ﮐﻤﮏ اﺳﺖ ﺣﺘـﯽ اﮔـﺮ اﯾـﻦ دﺷـﻮارﯾﻬﺎ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣـﺴﺎﯾﻞ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ و ﺧﺎرج از ﺻﻨﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ و ﺧﻮب ﻟﺒﺎس ﻣﯽ ﭘﻮﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮﺗﺐ‪ ،‬اراﺳﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺎﮐﯿﺰه‪ ،‬ﺳﺎده وﺑﺎذوق وﺑﺎ ﺳﻠﯿﻘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ ﻣﺴﻠﮏ ﻣﻌﻠﻤﯽ ﺧﯿﻠﯽ ذوق و ﻋﻼﻗﻪ دارد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﺟﺎﻣﻊ و وﺳﯿﻊ دارد‪.‬درﺳﺶ ﺑﯿﺶ از ﻣﻮﺿﻮع درس ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬وﻗﺖ ﺷﻨﺎس اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎد اوري اﺳﺖ ﮐﻪ در اراﺋﻪ اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﺮﺧﯽ از دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺪم ﻋﻼﻗﻪ ﺷﺎﮔﺮدان در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻌﯿﻨﯽ ﺑﻌﻤﻞ اﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮح ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ ‬ﺑﺪ ﻣﺰاج ﺗﺮش رو و اﯾﺮاد ﮔﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬ﻫﯿﭽﮕﺎه ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻧﻤﯽ زﻧﺪ‪ .‬ﻃﻌﻨـﻪ زن وﮐﻨﺎﯾـﻪ ﮔـﻮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ اﺳـﺎﻧﯽ‬
‫ﺧﻮﻧﺴﺮدي ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯿﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫‪١٠١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ ‬ﺑﻪ ﮐﺎرﻫﺎي ﻣﮑﺘﺐ دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‪ .‬درﺳﻬﺎ و وﻇﺎﯾﻒ را روﺷﻦ وﺧﻮب ﺷﺮح ﻧﻤﯿﺪﻫﺪ‪ .‬ﮐـﺎرش‬
‫ﻃﺮح‪ ،‬و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﯿﻦ ﺷﺎﮔﺮدان ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻗﺎﯾﻞ ﻣﯿﺸﻮد‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﻌﻀﯽ ﺧﯿﻠﯽ ارﻓﺎق ﻣﯿﮑﻨﺪ و ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮي را ﺑﻪ ﺳﺘﻮه ﻣﯽ‬
‫آورد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﻐﺮور و ﻓﻮق ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد را در ﺑﯿﺮون از ﺻﻨﻒ ﻧﻤﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻧﺎﺑﺮدﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺪرﻓﺘﺎر‪ ،‬ﮐﺞ ﺧﻠﻖ و ﻣﺮدم آزار اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺨﺺ را از زﻧﺪه ﮔﯽ ﺑﯿﺰار ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬در ﻧﻤﺮه دادن ﻣﻨﺼﻒ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در اﻣﺘﺤﺎن اﻋﻤﺎل ﻏﺮض ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬اﻣﺘﺤﺎن ﺳﺨﺖ ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ ﻓﮑﺮ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺷﺎﮔﺮدان وﻗﻌﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارد‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮ ﺷـﺎﮔﺮدان در ﺣـﻀﻮر ﻫـﻢ ﺻـﻨﻔﯽ ﻫـﺎﯾﺶ داد‬
‫ﻣﯿﺰﻧﺪ و در ﺻﻨﻒ رﻋﺐ و ﺗﺮس اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﻮﺷﺶ ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﻮد اﻫﻤﯿﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﮔﺬارد و ﺑﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﻧﺎن ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‬
‫‪ ‬ﺻﻨﻔﺶ ﻫﺮج و ﻣﺮج اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻠﺐ اﺣﺘﺮام ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭼﯿﺰي از درﺳﺶ ﯾﺎد ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻫﻨﮕﺎم درس‪ ،‬درﺳﺖ درﺑﺎره ﻣﻮﺿﻮع ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﮔﻔﺘﺎرش ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻏﺮور و ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺷﺨـﺼﯽ را‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫داﺧﻞ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎد ﺣﺮف ﻣﯿﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬درﺳﺶ ﮐﺴﻞ ﮐﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﯿﺤﺎل وﻏﯿﺮ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ .‬وﻇﺎﯾﻔﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺳﭙﺎرد ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﺶ ﺑﺪﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﻤﯿﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻮب ﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﺶ ﺑﺮاي ﺗﺪرﯾﺲ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬درﺻﻨﻒ ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد را ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻗﯿﻮد ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻠﻤﯽ را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺎر ﺷﺎﮔﺮدان ﺧﯿﻠﯽ ﺧﺮده ﮔﯿﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﺑﺮاز ذوق و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ازاد در ﺷﺎﮔﺮدان ﻋﻼﻗـﻪ اﯾﺠـﺎد‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮﯾﺎت و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات و ﻗﻀﺎوت ﺷﺎﮔﺮدان اﻋﺘﻨﺎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬در اﻇﻬﺎرات و ﺗﺼﻤﯿﻤﺎﺗﺶ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎد اﺳﺖ‬
‫‪ ‬ﺑﯿﺤﺎل‪،‬ﮐﺴﻞ و ﺗﻨﺒﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺴﻠﮏ ﺧﻮدش ﻣﻌﺘﻘﺪ و ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎ ﺷﺎﮔﺮدان دﻟﺴﻮز‪ ،‬ﺻﻤﯿﻤﯽ و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻧﯿﺴﺖ‬
‫‪ ‬ﻟﺒﺎس ﺑﯽ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮﺗﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﺳﺮو وﺿﻌﺶ ﻣﺮﺗﺐ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫‪ ‬ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﮐﻔﺎﯾﺖ ﻻزم ﻧﺪارد‪ .‬ﺻﺪاﯾﺶ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ اﺳﺖ‬
‫‪ ‬ﺑﻪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻓﺮدي و اﺳﺘﻌﺪاد ﻓﺮدي ﺷﺎﮔﺮدان ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪارد‬

‫‪١٠٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬

‫ﻧﻘﺶ واﻟﺪﯾﻦ در ﺗﺎﻣﯿﻦ و اﻋﺎده ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﯾﮑﯽ ازﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در رﻓﺘﺎر ﻓﺮد ﺧﺎﻧﻮاده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ و ﺑﺎ دوام ﺗﺮﯾﻦ ﻋﺎﻣﻠﯿﺴﺖ ﮐﻪ در رﺷـﺪ‬
‫ﺷﺨﺼﯿﺖ اﻓﺮاد ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﮑﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﺮﺧﯽ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺘﻬﺎ را از واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮد ﺑـﻪ ارث‬
‫ﻣﯿﺒﺮد و از اﯾﻦ راه ﭘﺪر و ﻣﺎدر زﻣﯿﻨﻪ رﺷﺪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻓﺮاد را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻧﻔﻮذ واﻟﺪﯾﻦ در ﮐﺮدار و ﺳﻠﻮك‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ارﺛﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ در اﺷﻨﺎﯾﯽ ﻃﻔﻞ ﺑﻪ زﻧﺪه ﮔـﯽ ﺟﻤﻌـﯽ و ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﺟﺎﻣﻌـﻪ ﻧﯿـﺰ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻘﺶ ﻣﻮﺛﺮي را اﺟﺮا ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﺪ‪ .‬زﻧﺪه ﮔﯽ ﻃﻔﻞ در ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ اﻋـﻀﺎي ﻓﺎﻣﯿـﻞ‬
‫ﺧﺎﺻﺘﺎ ﭘﺪر‪ ،‬ﻣﺎدر و ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺤﻠـﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻃﻔـﻞ در ان اﻣـﻮر ﻣﺨﺘﻠـﻒ را ﻓـﺮا‬
‫ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ واﻟﺪﯾﻦ اﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎي ﺑﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﯿﺎﻣﻮزد‪ ،‬اﻣﺎ درﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎي ﻣﺘﻌـﺪد ﻃﻔـﻞ از ﻃـﺮز ﮐـﺎر و‬
‫رﻓﺘﺎر واﻟﺪﯾﻦ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ را ﻓﺮا ﻣﯿﮕﯿﺮد ﮐﻪ ﺧﻮد اﻧﻬﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣـﺴﻠﻤﺂ ﮐـﻪ ﻃﻔـﻞ از ﻃﺮﯾـﻖ اﯾـﻦ ﻣﺤـﻞ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ دﻧﯿﺎي ﺧﺎرج آﺷﻨﺎ ﻣﯿﮕﺮدد و ﻃﺮز ﻣﻌﺎﺷﺮت ﺑﺎ دﯾﮕﺮان را ﻣﯿﺎﻣﻮزد‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪ ،‬اﻃﻔﺎل ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻋﺰﯾﺰ و ﮔﺮاﻣﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺪران و ﻣـﺎدران ﻧـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻓﺮزﻧـﺪان ﺧـﻮ را‬
‫دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ ﻋﻮاﻃﻒ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﻃﻔﺎل ﺑﺎ ﻣﻬﺮ و ﻣﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﻧﮕﺮﻧﺪ و اﻧﮕﺎه ﮐﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷـﺪ‬
‫از اﻧﺎن ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ ﺑﻪ ان اﺷﺎره ﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم واﻻي اﻧـﺴﺎن‬
‫و ارزﺷﻬﺎي واﻗﻌﯽ او در ﻧﺸﺮﯾﻪ ﻫﺎ و ﺗﺼﺎﻣﯿﻢ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ)اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ( و)ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﯾـﺎ‬
‫ﻣﯿﺜﺎق ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ( ﻫﻤﻪ اﻃﻔﺎل را ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ در ﻣﺴﯿﺮ رﺷﺪ ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ ﻫـﺴﺘﻨﺪ و اﯾﻨـﺪه ﺑـﺸﺮﯾﺖ ﺑـﻪ‬
‫داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ و اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ اﻧﺎن ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص ﻗـﺮار داده و او را ﺷﺎﯾـﺴﺘﻪ ﺣﻤﺎﯾـﺖ‬
‫وﻣﻮاﻇﺒﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ داﻧﺴﺘﻪ و ﺣﻖ اوﻟﻮﯾﺘﯽ در ﺑﺮ ﺧﻮرداري از وﺳﺎﯾﻞ زﻧﺪه ﮔﯽ و اﻣﻮزﺷـﯽ ﺑـﺮاي ﻫﻤـﻪ اﻃﻔـﺎل‬
‫ﺟﻬﺎن ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺑﻨﺪ)‪ (1‬ﻣﺎده ‪ 18‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﯿﺨـﻮاﻧﯿﻢ‪ :‬در ﮐـﺸﻮر ﻫـﺎي‬
‫ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺗﻤﺎم ﺗﻼش ﺧﻮد را در ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﯾﻦ اﺻﻞ ﺑﮑﺎر ﻣـﯽ ﺑﺮﻧـﺪ ﮐـﻪ ﻫـﺮ ﯾـﮏ از‬
‫‪١٠٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫واﻟﺪﯾﻦ در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺮﺑﯿﻪ و رﺷﺪ ﻃﻔﻞ ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ ﻣﺸﺘﺮك دارﻧﺪ‪ .‬واﻟـﺪﯾﻦ و ﯾـﺎ‪ ،‬در ﻣـﻮاردي ﮐـﻪ ﺻـﺎدق ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺮﺑﯿﻪ ورﺷﺪ ﻃﻔﻞ را ﺑﻪ دوش دارﻧﺪ‪ .‬در ﺟﺮﯾﺎن ﺗﺮﺑﯿﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﻋﺎﻟﯿﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺎﺳﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬
‫در ﺑﺎره اﯾﻨﮑﻪ ﭼﺮا ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ ﻣﻮاﻇﺒﺖ و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻃﻔـﻞ را ﺑـﺪوش دارﻧـﺪ و ﺑـﻪ ﭼـﻪ دﻟﯿـﻞ در ﺑـﺎره‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري اﻧﺎن ﻣﮑﻠﻒ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬دﻻﯾﻞ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮﻧﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎره از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻈﺮ و اﻧﺪﯾـﺸﻪ‬
‫اﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ ﭘﺪر و ﻣﺎدر وﺣـﻖ ﻓﺮزﻧـﺪ را در زﻣـﺮه ﺣﻘـﻮق و و ﻇـﺎﯾﻒ ﻃﺒﯿﻌـﯽ در آورﻧـﺪ‪ .‬ﯾﮑـﯽ از اﯾـﻦ‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﯿﮕﻮﯾﺪ‪":‬ﻃﻔﻞ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون اراده ﺧﻮد ﺑﺪﻧﯿﺎ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻻي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻧﺪه ﮔﯽ را‬
‫ﺑﺮ او ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻮق زﯾﺎد دارد")‪.(70‬‬
‫اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﺮ واﻟﺪﯾﻦ ﺣﻘﻮق زﯾﺎد دارد‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ وﺟﻮد او ﺟﺰ وﺟﻮد واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ و ﭘﺲ‬
‫از ﺗﻮﻟﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻬﻤﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ﯾﺎ ﻧﺎﺧﻮاﻧﺪه ﺑﺮ دﺳﺘﺮﺧﻮان واﻟﺪﯾﻦ ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬دﯾﻦ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﻼم ﻧﯿﺰ ﺑـﻪ اﯾـﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع اﺷﺎره ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ اﺳﻼم‪ :‬اﻃﻔﺎل ﻣﻬﻤﺎﻧﻬـﺎي ﺑـﺮاي ﺷـﻤﺎ و اﻣـﺎﻧﺘﯽ از ﺟﺎﻧـﺐ ﺧﺪاوﻧـﺪ)ج(‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي ﺷﻤﺎ وﻇﺎﯾﻒ و ﺗﮑﺎﻟﯿﻔﯽ ﺑﺮاي اﻧﻬﺎ و از ﺳﻮي آﻧﻬﺎ ﺣﻘﯽ ﺑﺮ ﮔﺮدن ﺷﻤﺎ ﺳﺖ ﮐـﻪ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺣﻘﻮق از ﻃﺮف ﺷﻤﺎ ادا ﺷﻮد و اﻧﻬﻢ ﺑﻮﺟﻬﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﺬﯾﺮش و اﺣﺘﺮام وﺑـﺪون در ﻧﻈـﺮ‬
‫داﺷﺖ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺒﻌﯿﺾ ﻣﻄﺮح ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﺎﯾﺪ دﯾﺪ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﭼﻪ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺎﻻي واﻟﺪﯾﻦ دارد‪ .‬ﻃﻮرﯾﮑﻪ دﯾﺪه ﻣﯿﺸﻮد اﻃﻔﺎل ﻣﻌﺼﻮم‪ ،‬اﺳـﯿﺐ ﭘـﺬﯾﺮ‪،‬‬
‫واﺑﺴﺘﻪ و ﻣﻈﻠﻮم اﻧﺪ و ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺧﻮد وﻫﻢ ﺑﻪ دﻓﺎع از ﺣﻘﻮق وﺣﯿﺜﯿﺖ ﺧـﻮد‪ ،‬ﻗـﺎدر ﻧﯿـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ‬
‫ﺑﺮواﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ ﺧﻄﯿﺮ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاري و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻃﻔﻞ را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ و در اﻋﺎده آن ﻫﻤﺖ ﺑﮕﻤﺎرﻧـﺪ‪،‬‬
‫زﯾﺮا اﻃﻔﺎل را ﺣﻘﯽ اﺳﺖ ﺑﺮﮔﺮدن ﭘﺪر وﻣﺎدر ﺗﺎ در ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﺗﺮﺑﯿﻪ اﻧﻬﺎ ﮐﻮﺷﯿﺪه و از ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﺳﻌﯽ و ﺗﻼش‬
‫درﯾﻎ ﻧﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﯾﻨﺪه ﻃﻔﻞ ﻧﺨﺴﺖ از ﻫﻤﻪ ﺑﺪﺳﺖ واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي اﺳﺎﺳﯽ رواﻧﯽ‬
‫ﻃﻔﻞ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻣﺤﺒﺖ واﻟﺪﯾﻦ و دﯾﮕﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎي اول ﺣﯿﺎت از ﻣﺤﺒﺖ ﺳﺮﺷﺎر ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدر ﻣﺤﺮوم ﺑﺎﺷﺪ در ﺧﺎﻧﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﺎ اﻣﻨﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ,‬از زﻧﺪه ﮔﯽ ﻟﺬت ﻧﻤﯽ ﺑﺮد‪ ،‬اﮐﺜﺮآ ﺧﺸﮏ و ﺧﻮﻧﺴﺮد و‬
‫ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﯽ ﻣﻬﺮ و ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻘﯿﺪ ﺑﻪ اﺻﻮل و ﻗﻮاﻧﯿﻦ اﺧﻼﻗﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑـﺮ ﻋﮑـﺲ‪ ،‬ﻃﻔﻠـﯽ ﮐـﻪ از ﻣﺤﺒـﺖ‬
‫ﺳﺮﺷﺎر ﭘﺪر وﻣﺎدر ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرت ﺳﺎزﮔﺎري ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺳﮑﻮن و اراﻣﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻤـﺎد‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ در او ﻗﻮي اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ارزﺷﻬﺎ و ﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎي اﺧﻼﻗﯽ ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ آن ﺑﻌﻀﯽ از واﻟﺪﯾﻦ ﻣﯿﻞ ﻧﺪارﻧﺪ ﻫﺪف ﺧﻮدرا ﺑﺮ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑـﺮاي ﺳـﻌﺎدت‬
‫وﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬اﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم دادن ﮐﺎرﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﯽ وادار ﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻮﻗﻌﺎت‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎ اﻣﮑﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ و اﺳﺘﻌﺪاد ﻃﻔﻞ ﯾﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﺷﺎن ﺗﻨﺎﺳﺐ ﯾﺎ ﺳﺎزﮔﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او ﺗﺤـﺖ ﻓـﺸﺎر‬
‫ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮد وﺟﺒﺮآ اﻗﺪام ﺑﻪ ﮐﺎري ﻣﯿﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻮرد ﺗﻤﺎﯾﻞ او ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻃﻔﺎل وﻗﺘﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮﻗﻌﺎت ﺑﯽ ﻣﻮرد ﭘﺪر ﯾﺎ ﻣﺎدر ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﮔـﺎﻫﯽ ﻣﺠﺒـﻮر ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ ﺗﻤـﺎﯾﻼت و‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي ﺧﻮد را در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﭽﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﯿﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺪا ﮐﻨﻨﺪ و ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﻈﺮﯾﺎت و ﺗﻮﻗﻌـﺎت واﻟـﺪﯾﻦ ﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫‪١٠٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫اﻧﺘﻈﺎرات ﺑﯿﻤﻮرد ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺳﺒﺐ ﺷﮑﺴﺖ اﻃﻔﺎل در اﻧﺠﺎم ﮐﺎرﻫﺎي ﻣﻌﯿﻦ ﻣﯿﺸﻮد‪ ،‬ﭘﺪر و ﻣﺎدر اﻧﺘﻈـﺎر دارﻧـﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻃﻔﻞ اﻧﻬﺎ در ﻣﻀﻤﻮن رﯾﺎﺿﯽ ﯾﺎ ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻧﻤﺮه ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺪﺳﺖ اورد‪ ،‬وﻟﯽ او ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻤﺮه ﻋﺎﻟﯽ را در‬
‫اﯾﻦ رﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﮐﺴﺐ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﯿﺠﻪ دﭼﺎر ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯿﺸﻮد و از ﺗـﺮس اﯾﻨﮑـﻪ واﻟـﺪﯾﻦ او را ﺑـﺎ دﯾﮕـﺮ اﻃﻔـﺎل‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﻨﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ او اﻇﻬﺎر ﺑﯽ ﻣﻬﺮي ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﺐ ﻣﺒﺎدرت ورزد‪ ,‬ﮔﺎﻫﯽ ﻃﻔﻞ از ﻫﯿﭻ‬
‫راه ﻧﻤﯿﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻌﺎت واﻟﺪﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﯽ اﻋﺘﻨﺎﯾﯽ ﯾﺎ ﮔـﺴﺘﺎﺧﯽ‬
‫ﺑﺨﻮد ﺑﮕﯿﺮد و اﺻﻮﻻ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﺧﻮد را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از اﻃﻔﺎل وﻗﺘﯽ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻌﺎت و‬
‫اﻧﺘﻈﺎرات ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮﯾﺶ اﻗﺪام ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﺧﻮد را ﻓﺮدي ﺑﯽ ارزش ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾـﺪ‬
‫و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﮐﺲ و ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺑﺪﺑﯿﻦ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪ .‬اﻃﻔـﺎﻟﯽ ﮐـﻪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ اﻧﺘﻈـﺎرات ﺑﯿﺠـﺎي واﻟـﺪﯾﻦ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﯿﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﯽ دﭼﺎر ﺑﯿﻤﺎر ﯾﻬﺎي رواﻧﯽ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ از ﻣﺸﺎﻫﺪه رﻓﺘﺎر واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﯿﺸﻮد ﮐـﻪ اﯾـﺎ ﭘـﺪر و ﻣـﺎدر و ﺳـﺎﯾﺮ‬
‫اﻋﻀﺎء ﺧﺎﻧﻮاده او از ﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎي ﺧﺎﺻﯽ ﭘﯿﺮوي ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ رﻓﺘﺎر اﻧﻬﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻋﺪه و اﺻﻠﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎ ﻣﻮاﻓﻖ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ,‬ﯾﺎ ﻣﺘﻀﺎد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﯾﺎ ﭘﺪر وﻣﺎدر اوﻫﻤﯿـﺸﻪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ دﯾﮕـﺮان ﮔﺬﺷـﺖ و‬
‫اﻏﻤﺎض روا ﻣﯿﺪارﻧﺪ ﯾﺎ در ﯾﮏ ﻣﻮرد ﮔﺬﺷﺖ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ و در ﻣﻮرد دﯾﮕﺮ ﺳﺨﺖ ﮔﯿﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬اﯾﺎﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎي ﺣـﺎﮐﻢ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺑﺮ اﻋﻤﺎل و رﻓﺘﺎر واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﻣﻨﺎﻓﻊ دﯾﮕﺮان اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ ﯾﺎ ﻓﻘـﻂ ﺑـﺮ ﻣﺤـﻮر‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﺗﻤﺎﯾﻼت ﺧﻮد اﻧﻬﺎ دور ﻣﯿﺰﻧﺪ؟ اﯾﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر وي ﺑﻪ ﻣﻮﻗـﻊ و ﻋﺎﻗﻼﻧـﻪ ﺗـﺼﻤﯿﻢ ﻣـﯽ ﮔﯿﺮﻧـﺪﯾﺎ اﻓـﺮاد‬
‫ﺿﻌﯿﻒ اﻟﻨﻔﺲ و ﻣﺘﺰﻟﺰل ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ اﻧﭽﻪ ﻃﻔﻞ در رﻓﺘﺎر‪ ،‬ﻣﺎدر ودﯾﮕﺮ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﯿﺒﯿﻨـﺪ‪ ،‬روي ﻋﻼﻗـﻪ ﺑـﺎ‬
‫اﻧﻬﺎ ﯾﺎاﻋﺘﺒﺎري ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻧﻬﺎ ﻗﺎﯾﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻘﻠﯿﺪ ﻗـﺮار ﻣﯿﺪﻫـﺪ و از اﯾـﻦ راه ﭘﺎﯾـﻪ اﺧﻼﻗـﯽ ﺧـﻮدراﻣﺤﮑﻢ‬
‫ﻣﯿﺴﺎزد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ان اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬واﻟﺪﯾﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻃﻔﺎل وﻇﺎﯾﻒ وﻣﺴﻮﻟﯿﺘﻬﺎي زﯾـﺎدي ﺑـﺮ دوش دارﻧـﺪ‪.‬‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ در ﺗﺎﻣﯿﻦ و اﻋﺎده ﺣﻘﻮق اﻃﻔﺎل ﺳﻌﯽ ﻣﺒﺬول دارﻧﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﻞ ﺑﺎﻟﻨﺪه اﯾﻨﺪه ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﯾﻬـﺎي‬
‫ﺟﺴﻤﯽ‪ ،‬ذﻫﻨﯽ و ﻋﺎﻃﻔﯽ ﺧﻮﯾﺶ رﺷﺪ ﯾﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺷﺨﺼﯿﺘﯽ ﮐﻪ وﻗﺖ وزﻣﺎن وﺧﺎﺻﺘﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ان ﻧﯿﺎز‬
‫ﻣﺒﺮم دارد‪ ،‬ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﻘﻮق ﺑﻄﻮر ﻓﺸﺮده در زﯾﺮ ﺑﯿﺎن ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺣﻖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ وﻧﮕﻬﺪاري‪:‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي اﻃﻔﺎل ﻣﺮاﻗﺒﺖ وﻧﮕﻬﺪاري واﻟﺪﯾﻦ از اﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬اﯾـﻦ ﻧﯿﺎزﻣﻨـﺪي ﺷـﺎﻣﻞ ﺣـﻖ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ‬
‫وﻧﮕﻬﺪاري ﺳﺎﻟﻢ در ﮔﻔﺘﺎر و اﻋﻤﺎل ﻃﻔﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺣﻖ در دﯾﻦ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﻼم ﺑﺼﻮرت اﻣﺎﻧﺘﺪاري ﺧﺪاوﻧـﺪ)ج(‬
‫در ﺣﻔﻆ و ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻃﻔﻞ و دور داﺷﺘﻦ او از ﺷﺮوﺧﻄﺮ واﻧﻤﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻔﻆ وﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻋﺎﻣﻠﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻃﻔـﻞ‬
‫را از ﺷﺮ ﻣﯽ رﻫﺎﻧﺪ و راه ﻃﺒﯿﻌﯽ و درﺳﺖ زﻧﺪه ﮔﯽ را ﺑﻪ او ﻣﯽ اﻣﻮزاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٠٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫از اﻧﺠﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ ﻓﺎﻗﺪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ اﻧﻄﺒﺎق ﻏﺮﯾﺰي ﺑﺎ ﻃﺒﯿﻌﺖ اﺳﺖ ﺑﻨـﺎ ﻧﯿـﺎز ﺑﯿـﺸﺘﺮ ﺑـﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ و‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ دارد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻄﻮر ﻋﺎدي رﺷﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬واﻟﺪﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﺴﻮل ﺳﻌﺎدت و ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﻃﻔﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻧﯿﮏ و ﺑﺪش ﭘﺎﺳﺦ ﮔﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ ان‪ ،‬ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻃﻔﻞ ازاد و دور از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮي اﺳﺖ‪ ،‬واﻟﺪﯾﻦ ﻧـﺎﮔﺰﯾﺮ اﺳـﺖ او را ﺗﺤـﺖ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﻗﺮار دﻫﺪ ﺗﺎ ازادي اوﺗﺤﺖ ﺿﺎﺑﻄﻪ وﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺸﺮوط دراﯾﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ رﻓﺘﺎر دﯾﮕﺮان ﺧـﻮد‬
‫را ﻣﺴﻮل ﺑﺪاﻧﺪ و درﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻌﻬﺪ وﻣﺴﻮﻟﯿﺖ را ﻗﺒﻮل ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎد اوري اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎز و ﻧﻮازش داﯾﻢ واﻟﺪﯾﻦ وﺣﻤﺎﯾﺖ و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ اﻧﻬﺎ ﺗـﺪرﯾﺠﺂ‬
‫ﺟﺎه ﻃﻠﺐ و اﻓﺰون ﻃﻠﺐ ﺑﺎر اﻣﺪه و ﻫﺮ ﭼﯿﺰ راﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻣﯿﺨﻮاﻫﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾـﻦ ﻣـﻮرد ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ اﯾﻦ ﻏﺮور از او اﻋﻤﺎﻟﯽ ﺳﺮﻣﯽ زﻧﺪ ﮐﻪ اداﻣﻪ ان ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺣﯿـﺎت اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و ﻓـﺮدي او ﻧﺒﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑﻨـﺂ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ واﻟﺪﯾﻦ او را از ﻣﺴﯿﺮي ﮐﻪ ﺑﻪ او ﺧﻄﺮ ﻣﯿﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬دور ﻣﯿﺪارد و او را ﺗﺤﺖ ﺗـﺴﻠﻂ و اﻧﻈﺒـﺎط ﺧـﻮد در‬
‫ﻣﯿﺎورد‪.‬‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﻃﻔﻞ زﻣﯿﻨﻪ وﺳﺒﺒﯽ ﺑﺮاي ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻤﯽ و رواﻧﯽ ﻃﻔﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺎﯾﻪ ان ﻃﻔﻞ از ﺧﻄـﺮ دور‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﯿﻤﺎﻧﺪ و از ﺻﺪﻣﺎﺗﯽ ﭼﻮن ﺳﻮﺧﺘﮕﯽ‪ ،‬ﻏﺮق ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﺮق ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﻣﺴﻤﻮﻣﯿﺖ‪ ،‬ﺳﻘﻮط و اﻓﺘﺎدن و‪...‬او رادور و ﺑﺮ‬
‫ﮐﻨﺎر ﻣﯿﺪارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺴﯿﺎري از ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺴﻢ و روان ﻃﻔﻞ را ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻗﺮار ﻣﯿﺪﻫﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺟﺪي و ﻫﻮﺷﯿﺎري واﻟﺪﯾﻦ ﻣﯽ ﺗﻮان او را از اﯾﻦ ﺧﻄﺮات ﻧﺠﺎت داد و ﺳـﻼﻣﺖ ﻓﮑـﺮ و‬
‫رﻓﺘﺎري او را ﺗﺎﻣﯿﻦ وﺗﻀﻤﯿﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ ﮐـﻪ ﻣﺮاﻗﺒـﺖ وﻣﻮاﻇﺒـﺖ واﻟـﺪﯾﻦ از ﻃﻔـﻞ ﻣـﺎﻧﻊ‬
‫ﺳﻘﻮط اودر ورﻃﻪ ﻣﻔﺎﺳﺪ ﻣﯿﺸﻮد وﻧﻤﯽ ﮔﺬارد ﮐﻪ ﻃﻔﻞ از اﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ دﭼﺎر ﻣﺸﮑﻼت ﺷﻮد وﺣﯿﺎت او را ﺗﻬﺪﯾﺪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﮏ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎده ﮔﯽ و زود ﺑﺎوري ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﻋـﺪم ﺗﺠـﺎرب او‪ ،‬ﺣﺘـﯽ ﺟﻬـﻞ و ﻏﻔﻠـﺖ او‬
‫درﺑﻌﻀﯽ از ﻣﻮارد ﺑﺎﻋﺚ اﯾﻦ ﻣﯿﮕﺮدد ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﻄﺮف ﻓﺴﺎد ﮐﺸﺎﻧﯿﺪه ﺷﻮد و از اﯾﻨﻄﺮﯾﻖ ﻣـﻮرد ﺳـﻮ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺪاﺧﻼت وﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﻮﺛﺮ واﻟﺪﯾﻦ در دوران ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ اﯾـﻦ ﺑـﺎور را ﺑـﺮاي اﯾﻨـﺪه ﻃﻔـﻞ ﺑﻮﺟـﻮد‬
‫ﻣﯿﺎورد ﮐﻪ از ﺷﺮ و ﻓﺴﺎد ﺑﺮ ﮐﻨﺎر و دور ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﻃﻔﻞ ﺑﺮاي اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ ﺳﺎﻟﻢ را ﻃﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ اﻣﻨﯿﺖ و اراﻣﯽ ﻧﯿﺎز دارد‪ ,‬ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎ ﻣﻄﻤﯿﻦ و ﻧﺎ ارام رﺷﺪ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻃﻔﻞ را ﻣﺘﺎﺛﺮﻣﯿﺴﺎزد و او را از ﻣـﺴﯿﺮ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ زﻧﺪه ﮔﯽ ﺑﻪ راه ﺧﻄﺎ و ﮐﺞ ﻣﯿﺒﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ وﻣﻮاﻇﺒﺖ واﻟـﺪﯾﻦ ﻋﺎﻣـﻞ ﺧـﻮﺑﯽ ﺑـﺮاي ﭘﯿـﺸﮕﯿﺮﯾﻬﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺳﺎﯾﻪ ان ﻃﻔﻞ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﯿﺸﻮد ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪ را ﺑﻪ اﺳﺎﻧﯽ و راﺣﺘﯽ ﻃﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳـﻮي ﻫـﺪف ﺑـﻪ‬
‫ﭘﯿﺶ ﺑﺮود ﺑﺪون ﺷﮏ ﻫﺮ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ارزو دارد ﻃﻔﻠﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺣﺎﻻت ﺑﺪﻧﯽ ﻗﻮي و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﻋﻘﻞ و اراده ﺗﻮاﻧﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻄﺮي ﮐﻪ درﺳﺮ راه ﻃﻔﻞ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﯽ اﯾﺪ‪ ،‬او را از‬
‫ﻫﺪف اﺳﺎﺳﯽ زﻧﺪه ﮔﯽ دور ﻣﯽ ﺳﺎزد ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﻘﯿﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري واﻟﺪﯾﻦ اﯾﻦ ﻧﻌﻤـﺎت را ﺑـﻪ او ارزاﻧـﯽ‬
‫ﻣﯿﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫داﻣﻨﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺧﯿﻠﯽ وﺳﯿﻊ وﺷﺎﻣﻞ ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﯾﻞ و اﻣﻮري اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن در زﻧﺪه ﮔـﯽ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ان ﻣﻮاﺟـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪:‬‬
‫‪١٠٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ در رﻓﺖ واﻣﺪ ﻃﻔﻞ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﻣﯿﺮود و ﻣﯽ اﯾﺪ و ﺑﺎ ﭼـﻪ ﮐـﺴﺎﻧﯽ و‬
‫اﻣﺎﮐﻨﯽ ﺳﺮو ﮐﺎر دارد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ در ﻃﺮز ﺑﺮ ﺧﻮرد و ﻣﻌﺎﺷﺮت ﺗﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد ﻃﻔﻞ ﺑﺎ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﮔﻔﺘﮕﻮ دارد و اﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﮐﺪام اﻧﺪازه از‬
‫ﺳﻼﻣﺖ اﺧﻼﻗﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ در ﺳﺨﻦ و ﮔﻔﺘﺎر ﺗﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎي او ﺣﺴﺎب ﺷﺪه و از روي ﺿﺎﺑﻄﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد و دﺳﺘﮑﺎري ﺧﻮد ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ ﺳﺒﺐ و زﻣﯿﻨﻪ اي ﺑﺮاي ﻟﻐﺰش اوﭘﺪﯾﺪ ﻧﯿﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ در ادرار وﻣﺪﻓﻮع ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ان را ﺣﺒﺲ ﻧﮑﻨﺪ و ﯾﺎ در دﻓﻊ وﺗﺨﻠﯿﻪ ان دﭼـﺎر ﻋﺎرﺿـﻪ ﻧـﺸﻮد و در‬
‫ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﺟﻨﺒﻪ اﺧﻼﻗﯽ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ در ﮐﻨﺠﮑﺎوﯾﻬﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ در ﺣﯿﺎت ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﯽ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺳﺮاز ﻓﺴﺎد در اورد‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ در اﺟﺮاي ﮐﺎرﻫﺎي دﺳﺘﯽ ﯾﺎ اﺑﺰاري ﮐﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﺗﯿﺎر ﻣﯿﺸﻮد و ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑـﺮاي اوﺧﻄـﺮ ﺟـﺪي‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ در ﺑﺎزﯾﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺮﺧﻮردن ﻫﺎ‪ ،‬ﻏﻠﻄﯿﺪن ﻫﺎ واﻓﺘﺎدﻧﻬﺎ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﺤﯿﻂ ﺧﻠﻮت و اﺗﺎق ﺧﻮاب وﮐﯿﻔﯿﺖ ﺧﻮاﺑﯿﺪن و اﺳﺘﺮاﺣﺖ‬

‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ در رﻓﺘﺎر وﻃﺮز ﺑﺮﺧﻮرد ﻃﻔﻞ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮن‪ ،‬اﻧﺲ وﺧﻠﻮت اﻧﺎن ﺑﺎ دﯾﮑﺮ‬
‫‪ ‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ در ﻏﻠﺒﻪ ﻋﻮاﻃﻒ و اﺣﺴﺎس ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺗﺮس وﺳﺎزﮔﺎري‬
‫از ﮔﻔﺘﺎر ﺑﺎﻻ ﻣﯿﺘﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ واﻟﺪﯾﻦ از اﻃﻔﺎل ﯾﮏ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻢ واﺳﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟـﯽ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ان ﺣﺪ و ﻣﺮزي ﻗﺎﯾﻞ ﺷﺪ ﺗﺎ اﻃﻔﺎل در اﺟﺮاي ان ﺧﻮد را ﺳﺨﺖ در ﺗﮑﻠﯿـﻒ و ﻋـﺬاب ﻧﺒﯿﻨﻨـﺪ و ﯾـﺎ‬
‫ﺗﻤﺎﯾﻼت و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻃﻔﻞ ﺳﺮﮐﻮب ﻧﮕﺮدد و ﯾﺎ ﻃﻔﻞ ﺧﻮد را در ﻗﻔـﺲ ﻣﺤﺒـﻮس ﻧـﻪ ﺑﯿﻨـﺪ و ازادﯾﻬـﺎي‬
‫ﻣﺸﺮوع او از ﻣﯿﺎن ﻧﺮود‪.‬اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ درﺳـﺎﯾﻪ ﮐﻨﺘـﺮول ﻧﺒﺎﯾـﺪ اﻧـﺎن ازادﯾﻬـﺎ ي‬
‫اﻃﻔﺎل را ﺳﺮﮐﻮب ﮐﻨﻨﺪ و ﯾﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي اﻧﺎن را ﺑﮑﻠﯽ از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ از ﻃﺮﯾﻖ ﮐﻨﺘﺮول ﻣﺜﺒـﺖ و‬
‫ﻣﻮﺛﺮ راه ﻃﻐﯿﺎن و ﻫﻮس ﻃﻔﻞ را ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﻗﻮاﯾﺶ را در اﺧﺘﯿﺎرش ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ و او را ﺣﺎﮐﻢ و ﻣﺪﯾﺮ ﺧﻮد ﺳـﺎزد‪،‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ دارد‪ ،‬زﯾﺎﻧﻬﺎي زﯾﺎدي را ﺑﺮاي او ﻧﯿﺰ ﭘﺪﯾـﺪ‬
‫ﻣﯽ اورد‪ .‬او ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ اﺣﺴﺎس اﺳﺘﻘﻼل را از دﺳﺖ ﻣﯿﺪﻫﺪ و درﻣﻮاردي ﺑﺮاي اواﺣﺴﺎس ﮔﻨﺎﻫﮑﺎري داﯾـﻢ‬
‫ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ اﯾﺪ ﮐﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺮاي و ﺟﺪان اوﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮاﻫﻤﯿﺸﻪ از ﺧﻮد ﺷﺮﻣﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ داﯾﻤﺎ ﺗﺤﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳـﺎﯾﺮﯾﻦ ﮐﻤﺒﻮدﻫـﺎي دارد و اﯾـﻦ‬
‫ﺧﻮداﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮ اﻓﺮﯾﻨﯽ اﺳﺖ‪.‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﺳﺨﺖ وﺳﻨﮕﯿﻦ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺼﻮرت ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤـﻞ در‬
‫اﻣﺪه و زﻣﯿﻨﻪ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎ و ﮔﺮﯾﺰ ﻓﺮاﻫﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬

‫‪١٠٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از اﻃﻔﺎل ﮐﻪ ﺑﺎ اﻧﻀﺒﺎط ﺳﺨﺖ ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌـﺪ ﻫـﺎ اﻓـﺮادي ﮐﻤـﺮو و ﺗـﺴﻠﯿﻢ ﻃﻠـﺐ ﺑـﺎر اﻣـﺪه‬
‫وﺧﻮاﺳﺘﺎر رﻫﺒﺮي دﯾﮕﺮان ﺷﺪه اﻧﺪ وﻧﯿﺰ دﯾﺪه ﺷﺪه ﮐﻪ ﮔﺮوﻫﯽ دﯾﮕﺮ ﺑﺮ ﻋﮑﺲ ﺑﻌﺪﻫﺎ در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺣﺘـﯽ ﺳـﺨﻦ‬
‫ﺣﻖ اﯾﺴﺘﺎده ﮔﯽ ﮐﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎي ﺗﺮدﯾﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮرد وﮐﻮﭼﮏ ﯾﮏ ﻟﻐﺰش اﺳﺖ‪ ،‬ﺳـﺮ زﻧـﺶ ﻃﻔـﻞ ﺳـﺒﺐ آزرده‬
‫ﮔﯽ اوﻣﯿﺸﻮد وزﻣﯿﻨﻪ را ﺑﺮاي ﺧﺠﺎﻟﺖ و ﻋﻘﺪه داري او ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده و در ﺳﺎزﻧﺪه ﮔﯽ ﻃﻔﻞ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﺮ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ از ﺳﺮزﻧﺶ ﻃﻔﻞ ﺧﻮردﺳﺎل درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺼﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﺮد و ﯾـﺎ اﮔـﺮ‬
‫ﮐﺎري از دﺳﺖ او ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪،‬ﻣﻮرد ﺗﻤﺴﺨﺮ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬از ﻃﻌﻨﻪ زدن ﺑﺮاي اﯾﺠﺎد ﻣﻬﺎرت ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺮﻫﯿـﺰ ﮐـﺮد‪،‬‬
‫زﯾﺮا اﻣﺮ زﯾﺎن ﺑﺨﺶ وﺑﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺳﺖ و ﻓﺮﺟﺎم ان ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﭼﻬﺮه ﯾﮏ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻂ را در ﺧﺎﻧﻮاده دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﯾﮏ ﻓﺮد ﻣﺴﺘﺒﺪ و ﻇﺎﻟﻢ‪ .‬اﻧﻬـﺎ ﻣـﺴﻮل‬
‫اﺟﺮاي ﻗﺎﻧﻮن اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ دﯾﮑﺘﺎور‪.‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﯾﺪ ﺷﯿﻮه اي را ﺑﮑﺎر ﺑﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ از اﺛﺮ ان اﺣﺴﺎس اﻣﻨﯿـﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ و ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﺳﺎﻟﻢ رﺷﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻃﻔﺎﻟﯽ ﮐﻪ در ﻣﺤﯿﻂ دﯾﮑﺘﺎﺗﻮري و و ﺣﺸﺖ ﭘﺮورش و رﺷﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻇﺎﻫﺮ‪,‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺴﻠﯿﻢ و اﻃﺎﻋﺖ را ﺑﺨﻮد ﻣﯿﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻌﺪا دﭼﺎر ﻫﯿﺠﺎن و ﺧﺼﻮﻣﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷـﺮاﯾﻂ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ در ﺣﻞ ﻣﺴﺎﯾﻞ و دﺷﻮارﯾﻬﺎي ﺷﺎن ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽ اﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎده ﮔﯽ ﻗﺎﺑﻞ رﻓـﻊ و ﺟﺒـﺮان‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮاي اﺻﻼح ﺳﻠﻮك ﻃﻔﻞ اﺻﻮﻟﯽ در اﺟﺮاي ﺿﻮاﺑﻂ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬اﯾـﻦ‬
‫اﺻﻮل از اﯾﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫! رﻋﺎﯾﺖ ﺧﻮﻧﺴﺮدي‪ ،‬آراﻣﺶ و ﻣﺘﺎﻧﺖ‪ ،‬ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ در ﺣﯿﻦ اﺟﺮاي ﺿﻮاﺑﻂ ﺑﺮﺧﻮد ﻣﺪﯾﺮ و ﻣﺴﻠﻂ ﺑﺎﺷﯿﺪ و‬
‫زﻣﺎم اﺧﺘﯿﺎرات و ﺻﻼﺣﯿﺖ از دﺳﺖ ﺗﺎن ﺑﯿﺮون ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫! رﻋﺎﯾﺖ ﻗﺎﻃﻌﯿﺖ اﻣﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺗﺎن ﺷﻤﺎ را ﻓﺮدي ﺟﺪي در اﺟﺮاي ﺿﻮاﺑﻂ ﺑﺪاﻧﺪ و روي ﮐﺎر و‬
‫ﺣﺮف ﺗﺎن ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺑﺎز ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺪر ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻧﻪ ﯾﮏ ﺷﺨﺺ ﺗﺮﺳﻨﺎك ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯿﺖ ان ﭘﯽ ﺑﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫! اﺻﻮل ﻋﻘﻠﯽ و ﻣﻨﻄﻘﯽ را در زﻧﺪه ﮐﯽ رﻋﺎﯾﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎ و ﻫﻮس ﻫﺎي ﺷﺨـﺼﯽ را‪ .‬ﻫـﺮ روز‬
‫ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺧﺎص ﻋﻤﻞ ﻧﮑﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻃﻔﻞ دﭼﺎر ﺳﺮدر ﮔﻤﯽ ﻧﺸﻮد و ﻧﺪاﻧﺪ ﭼﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫! ﺗﺎ ﻣﯿﺘﻮاﻧﯿﺪ ﻃﻔﻞ را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻧﮑﻨﯿﺪ و اﮔﺮ ﻧﺎ ﭼﺎر او را ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻠﺖ ان را درﯾﺎﺑﺪ و اﺣﺴﺎس‬
‫ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺪاﻟﺖ در ان ﻣﺮاﻋﺎت ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫! ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﻄﺎ و ﻟﻐﺰﺷﯽ از ﻃﻔﻞ ﺳﺮﺑﺰﻧﺪ ﺑﻪ او ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺪﻫﯿﺪ ﺗﺎ ﻟﻐﺰش و ﺧﻄﺎي ﺧﻮدرا اﺻﻼح ﮐﻨﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺒﺮان آن ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫! در ﻣﻮاردي اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﭘﺪﯾﺪ اورﯾﺪ ﮐﻪ او اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﮐﺮد اﺛﺮ اﻧﺮا درﯾﺎﺑﺪ و ﻋﻤـﻼ ﺧـﻮدرا از ان ﻣﻨـﻊ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫! راﻫﻬﺎ وﻣﻮﺟﺒﺎﺗﯽ ﺑﻮﺟﻮد اورﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ رﺷﺪ ﺳﻦ از ﺗﻨﺒﯿﻪ و ﻫﺸﺪار او ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد و ﺧﻮد ﻣﺪﯾﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫! در اﺟﺮاي ﺿﻮاﺑﻂ از ﻧﻈﺮ ﺗﺮﺷﺮوي و ﺗﻨﺪ ﺧﻮﯾﯽ ﺑﭙﺮﻫﯿﺰﯾﺪ و ﻧﮕﺬارﯾﺪ ﻃﻔﻞ از ﺷﻤﺎ ﻧﺎ اﻣﯿﺪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪١٠٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫در ﻓﺮﺟﺎم آﻧﭽﻪ در ﺑﺎره ﻣﻮاﻇﺒﺖ و ﻧﮕﻬﺪاري اﻃﻔﺎل ﺗﻮﺳﻂ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠـﻪ رﺳـﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺗﻮان و ﻗﺪرﺗﯽ ﮐﻪ در زﻧﺪه ﮔﯽ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤﻪ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاي اﻧﻬﺎ وﺟـﻮد‬
‫دارد ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﻣﺘﮑﯽ و واﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ وﺑﻪ ﮐﻤﮏ و ﺣﻤﺎﯾﺖ دﯾﮕﺮان اﺣﺘﯿـﺎج دارﻧـﺪ‪ .‬اﻃﻔـﺎل ﯾﮑـﯽ از‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻗﺸﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺪ اﻧﻬﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺮدي اﻧﺪ ﮐﻪ درﺗﺪاوم زﻧﺪه ﮔﯽ و ﮐﺎر ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ او را در ﮐﻨﺎر ﺧـﻮد‬
‫ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﺑﻪ او ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ وان ﻓﺮد ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺎدر و ﺳﭙﺲ ﭘﺪر اواﺳـﺖ‪ .‬اواز ﻣـﺎدر و ﭘـﺪر ﺣﻤﺎﯾـﺖ ﻣﯿﺨﻮاﻫـﺪ‪،‬‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﺮس ﻫﺎ و ﺻﯿﺎﻧﺖ از ﻫﺮ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺣﺮﯾﺖ و ازادي او را ﺗﻬﺪﯾﺪ ﮐﻨﺪ و ﯾـﺎ اﻣﻨﯿـﺖ او را ﺑـﻪ ﺧﻄـﺮ‬
‫اﻧﺪازد‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺂ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺖ و ﭘﯿﺸﺎﻣﺪ ﻫﺎي ﻧﺎﮔﻮاري ﺑﺪ ﯾﮕﺮان)واﻟﺪﯾﻦ( اﺗﮑﺎ دارد و ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﯿـﺪ‬
‫ﺑﻪ ﭘﯿﺶ ﻣﯿﺮود‪.‬‬

‫‪ -2‬ﺣﻖ ﺗﻐﺬﯾﻪ)ﻏﺬا(‪:‬‬
‫ﻏﺬا از ﺿﺮوري ﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي اﻧﺴﺎن و ﺑﺨﺼﻮص ﻃﻔﻞ و ﻋﺎﻣﻞ اداﻣﻪ ﺣﯿﺎت و ﺳﻼﻣﺖ رﺷﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻏـﺬا‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺟﻨﺒﻪ روان و ﻫﻢ در اﻣﺮ ﯾﺎ دﮔﯿﺮي ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ و ﻓﻮق اﻟﻌﺎده دارد‪.‬‬
‫ﻏﺬا در ﺣﺎﻻت رواﻧﯽ ﻃﻔﻞ از اﻫﻤﯿﺖ ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮرداراﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﺨـﺴﺘﯿﻦ ﭘﺎﯾـﻪ اي اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺴﺘﮕﯽ و‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻋﻼﻗﻪ ﻃﻔﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﺑﺮ ان اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪.‬ﻣﺎدر اوﻟﯿﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ اﯾـﻦ‬
‫ارﺗﺒﺎط‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت واﺑﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي رواﻧﯽ _اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻣﯽ اﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒـﺎره دﯾﮕـﺮ‪ ،‬ﻧﺨـﺴﺘﯿﻦ ﯾـﺎد‬
‫ﮔﯿﺮي در ﺑﺎره اﺷﺨﺎص ﻣﺨﺼﻮﺻﺂ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺠﺎرب ﺣﺴﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﭘﯽ رﯾﺰي ﻣﯿﺸﻮد‪ ,‬اﺻـﻞ‬
‫ﭼﻬﺎرم ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ ":‬ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد از ﻏﺬا و ﻣـﺴﮑﻦ و درﻣﻮﻗـﻊ ﻟـﺰوم از ﻣﺮاﻗﺒـﺖ ﻫـﺎي ﻃﺒـﯽ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﮔﺮدد"‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻏﺬا ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر اﺳﺖ‪ .‬ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻏﺬاي ﻃﻔـﻞ در ﻣﺎﻫﻬـﺎي ﻧﺨـﺴﺘﯿﻦ ﺗﻮﻟـﺪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﻃﻔﻞ و ﺣﻘﻮق او اﯾﺠﺎب ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ از او ﻫﺮﮔـﺰ ﺑﺎﯾـﺪ درﯾـﻎ ﻧـﺸﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ‬
‫ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻧﯿﺰ ﭼﻨﯿﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪,‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﭘﺮ ﺷﯿﺮ ﺷﺪن ﭘﺴﺘﺎن ﻫﺎ در ﻣﺎه اﺧﯿﺮ ﺣﻤﻞ ﺣﮑﺎﯾﺖ از ﻃﻠﺐ‬
‫ﺣﻘﯽ دارد‪ .‬ﻫﺮ ﻣﺎدر ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺣﻖ ﻣﺴﻠﻢ وﻃﺒﯿﻌﯽ را از ﻃﻔﻞ ﺳﻠﺐ ﻧﮑﻨﺪ و اﯾﻦ ﺣﻖ ﺑـﺪون ﻣﻮﺟـﺐ از ﻃﺮﯾـﻖ‬
‫ﺷﯿﺮ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﮕﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺗﺮي ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر ﺑﺮ ﺳﺎﯾﺮ ﺷﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ از ﻧﻈﺮ ﺗﺮﮐﯿﺐ و ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ اﯾﻦ ﺷـﯿﺮ اب ﺣﯿـﺎﺗﯽ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺛﺮات ﻋﺎﻃﻔﯽ و رواﻧﯽ ﻓﺮاوان ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده و ﺣﺎوي ﻓﮑﺘﻮر ﻫﺎ وﻣﻮاد ﻣﺼﻮﻧﯿﺖ ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺑﺮاي او ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﯾﮏ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺴﺎس ﺻﻤﯿﻤﯿﺖ ﺑﯿﻦ ﻣﺎدر و ﻓﺮزﻧـﺪ و ﺗﺒﺎدﻟـﻪ ﻣﻬـﺮ و ﻣﺤﺒـﺖ ﻣـﺎدري و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪي و اﺣﺴﺎس ﻋﺎﻃﻔﯽ و رواﻧﯽ درﻣﻮﻗﻊ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻧﻮزاد از ﭘﺴﺘﺎن ﻣﺎدر ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﺎرزي در ﻃﻔﻞ ﺗﺠﻠﯽ ﻣﯿﺎﺑـﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت ﻧﻮزاد ﺑﺮاي رﺷﺪ ﮐﺎﻓﯽ و زﻧﺪه ﮔﯽ ﺳﺮﺷﺎر از ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ‪ ،‬ﺷﻔﻘﺖ و ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺟﺴﻢ و روان‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﻮاد ﻏﺬاﯾﯽ ﻧﻮزاد ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻮزاد اﻧﺴﺎن اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﻫﻮاي ﭘﺎك‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾﮑـﺎت‬

‫‪١٠٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺟﺴﻤﯽ و ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻌﻀﯽ از ﭘﺪﯾﺪ ه ﻫﺎ ﺑﺎ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي دﯾﮕـﺮ دارد و ﺟﺎﻟـﺐ اﯾﻨـﺴﺖ ﮐـﻪ ﮐﻠﯿـﻪ ﻧﯿﺎزﻫـﺎ و‬
‫اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت ﻏﺬاﯾﯽ‪ ،‬رواﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺎﻃﻔﯽ و روﺣﯽ ﺑﺎ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻧﻮزاد از ﭘﺴﺘﺎن ﻣـﺎدر اﺳـﺖ‪ ،‬در وﺿـﻌﯿﺘﯽ ﻗـﺮار دارد ﮐـﻪ‬
‫اﺟﺒﺎرآ ﺑﻪ ﺳﺮو ﺻﻮرت ﻣﺎدر ﻣﯽ ﻧﮕﺮد و ﻧﮕﺎه او ﺗﻮام ﺑﺎ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻧﮕﺎه ﭘـﺮ ﻣﻬـﺮي اﺳـﺖ‪ ,‬ﺣـﺎﮐﯽ از ﻣﻬﺮﺑـﺎﻧﯽ و‬
‫دﻟﺠﻮﯾﯽ ﻣﺎدري و ﻫﻤﯿﻦ ﻧﮕﺎه ﻣﺤﺒﺖ اﻣﯿﺰ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﯿﺎﻧﮕﺬار و زﯾﺮ ﺑﻨﺎي ارﺗﺒﺎط ﺷﺨﺺ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان در زﻧـﺪه‬
‫ﮔﯽ اﯾﻨﺪه ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻔﯿﺪﯾﺖ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر‪ ،‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت ﺑﯽ ﻣﺤﺘﻮاي ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ ﺷﯿﺮ ﺧﺸﮏ‬
‫و راﺣﺖ ﻃﻠﺒﯽ ﻫﺎي ﻣﺎدر‪ ،‬ﻧﻮزادان ﺑﺎ اﯾﻦ ﻣﺎده ﺣﯿﺎﺗﯽ)ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر( ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ از اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﻧﮑﺎر ﮐﺮد ﮐﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﻮدن ﻣﺎدر ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻧﻘـﺶ‬
‫ﺑﯿﻮﻟﻮژﯾﮏ وي ﺑﻮده و ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر در ﺑﺴﯿﺎري از آﻣﻮزش ﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﯽ ﺟﺰ ارزﺷـﻬﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﺑﯿـﺎن‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮري ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻪ ﺷﺮﯾﻌﺖ دﯾﻦ ﻣﻘﺪس اﺳﻼم ﺑﺮاي ﻣﺎدران ﺣﻖ ﺷﯿﺮ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و‬
‫ﮔﺎﻫﯽ اﻧﺮا ﺑﺼﻮرت ﺷﯿﺮﺑﻬﺎ ﻃﻠﺐ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎﺑﻖ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽ ﻧﻈﯿﺮ ﻣﺮگ ﻣﺎدر‪ ،‬ﻣﺒﺘﻼ ﺷـﺪن وي‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮﯾﻀﯽ ﻫﺎي ﺷﺪﯾﺪ و ﯾﺎ ﻋﺪم ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﯿﺮ ﮐﺎﻓﯽ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ داﯾﻪ ﻧﯿﺰ در دﺳـﺘﺮس ﻧﺒـﻮده‪ ،‬ﺷـﯿﺮ ﻫـﺎي‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫دﯾﮕﺮ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا در ﻫﯿﭻ ﺷﺮاﯾﻄﯽ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﺳﺎﯾﺮ ﺷﯿﺮ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫رواﯾﺎﺗﯽ ﮐﻪ از اﻫﻞ ﺑﯿﺖ)ع( ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻫﻤﻪ ﻣﻮارد ﺑﺮ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬در‬
‫ﻗﺮان ﻣﺠﯿﺪ در ﺳﻮره ﺑﻘﺮه ﻗﺴﻤﺘﯽ از اﯾﻪ ‪ 232‬اﻣﺪه اﺳﺖ‪ ":‬ﻣﺎدران ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را دوﺳـﺎل ﺗﻤـﺎم ﺷـﯿﺮ‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ دوران ﺷﯿﺮ ﺧـﻮارﮔﯽ را ﺗﻤـﺎم ﮐﻨﻨـﺪ"‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن در ﺳـﻮره ﻃـﻼق اﯾـﻪ ‪6‬‬
‫ﻣﯿﻔﺮﻣﺎﯾﺪ‪":‬در ﻣﻮرد زﻧﻬﺎي ﮐﻪ ﻃﻼق ﺷﺎن داده اﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﭼﻪ ﭘﺴﺮان ﺷﺎﻧﺮا ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺷـﯿﺮ ﻣﯿﺪﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻣﺰدﺷـﺎن را‬
‫ﺑﺪﻫﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﺪل رﻓﺘﺎر ﮐﻨﯿﺪ و اﮔﺮ ﺷﯿﺮ دادن ﺑﺮاﯾﺸﺎن دﺷﻮار اﺳـﺖ‪ ،‬زن دﯾﮕـﺮي را داﯾـﻪ ﻓﺮزﻧـﺪ ﺧـﻮد‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ"‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ)ص( ﭘﯿﺸﻮاي ﺑﺰرگ ﺑﺸﺮﯾﺖ ﻣﯿﻔﺮﻣﺎﯾﺪ‪ ":‬اﯾﺎ ﺧﺸﻨﻮد ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ وﻗﺘﯽ ﯾﮑـﯽ از ﺷـﻤﺎ از ﺷـﻮﻫﺮش‬
‫اﺑﺴﺘﻦ اﺳﺖ و ﺷﻮﻫﺮش ﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺛﻮاب ﮐﺴﯽ را دارد ﮐﻪ‪ ،‬روز روزه ﺑﺪارد و ﺷﺐ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت ﺑﭙﺎ ﺧﯿﺰد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ زاﯾﻤﺎن ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺟﺮﻋﻪ اي ﮐﻪ از ﺷﯿﺮ او در اﯾﺪ و ﻫﺮ دﻓﻌﻪ ﮐﻪ ﭘﺴﺘﺎن او ﻣﮑﯿﺪه ﺳﻮد ﺑـﺮاي ﻫـﺮ‬
‫ﺟﺮﻋﻪ و ﻫﺮ ﻣﮑﯿﺪه ﺷﺪه ﺛﻮاﺑﯽ دارد و اﮔﺮ ﺑﺮاي ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﻃﻔﻞ ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﺒﯽ ﺑﯿـﺪار ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ ،‬ﭘـﺎداش او ﻫﻤـﺎن‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻔﺘﺎد ﺑﻨﺪه را در راه ﺧﺪا ازاد ﮐﺮده اﺳﺖ) ‪.(71‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺎﺳﻒ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﺎدران ﺑﻪ دﻻﯾﻞ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻮن‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻋﺎدت داده‬
‫و ﺟﮕﺮ ﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎي ﺧﻮدرا از ﻧﻌﻤﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺑﺎ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر ﻣﺤﺮوم ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨـﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﯿﻘـﺎت رواﻧـﺸﻨﺎﺳﯽ ﻧـﺸﺎن داده‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻊ ﻃﻔﻞ از ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر ﺑﺎﻋﺚ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻣﺮﯾﻀﯽ ﻫﺎي در ﻃﻔﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺟﻨﺒﻪ رواﻧﯽ ان ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺗﺮ از ﺟﻨﺒﻪ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻻﺗﯽ ﭼﻮن ﺧﻤﻮدي‪ ،‬ﻋﺪم ﺗﺤﺮك‪ ،‬ﮔﯿﺠﯽ و اﻓﺴﺮده ﮔـﯽ‪ ،‬ﺗﻌﻮﯾـﻖ در‬
‫اﻣﺮ ﯾﺎد ﮔﯿﺮي‪ ,‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي از اﯾﻦ ﻋﻮارض اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻠﯽ! ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ زن دﯾﮕﺮي داﯾﻪ ﻓﺮزﻧﺪي ﮔﺮدد و ﺑﻪ او ﺷﯿﺮ دﻫﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﮐﯿﺴﺖ ﮐـﻪ در ﺣـﺎﻻت ﻋـﺎﻃﻔﯽ و‬
‫رواﻧﯽ ﺟﺎي ﻣﺎدر را ﭘﺮ ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ در ﺟﻨﺒﻪ ﺑﺪﻧﯽ ﻫﻤﺎن ﺧﺼﻮﺻﯿﺘﻬﺎي را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺎدر دارد‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﯿﻦ‬
‫‪١١٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫دﻟﯿﻞ ﺗﻮﺻﯿﻪ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ از ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻨﻊ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺎدر ﻧﺴﺒﺖ ﺷﻮك ﺑﺪﻧﯽ ﯾﺎ روﺣـﯽ‬
‫ﻗﺎدر ﺑﻪ اﯾﻔﺎي وﻇﯿﻔﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ)‪.(72‬‬
‫ﭼﻪ ﺧﻮب اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎدر ﺑﻪ دﺳﺘﻮرﻫﺎي اﻟﻬﯽ و ﻋﺎدت و رﺳﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻃﻔﺎل ﺷﺎﻧﺮا در اﻏﻮش‬
‫ﭘﺮ ﻣﻬﺮ ﻣﺎدري ﭘﺮورش دﻫﺪ‪ ،‬ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﻏﺬا ﯾﻌﻨﯽ ﺷﯿﺮ ﻣﺎدر را ﻫﺪﯾﻪ اش ﺳﺎزد‪ ،‬و او را ﻫﻤﯿـﺸﻪ در ﮐﻨـﺎر‬
‫ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﻋﺎﻃﻔﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ را از ﻫﻤﺎن ﺑﺪو ﺗﻮﻟﺪش ﺑﺮ ﻗﺮار ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻃﻔﻞ رﺷﺪ و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳـﺎﻟﻢ‬
‫و دﻟﺨﻮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺿﺮور اﺳﺖ ﮐﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ اﮔﺎﻫﯽ ﻻزم را ﺑﺪﺳﺖ اورﻧﺪ و اﯾﻦ اﮔﺎﻫﯽ ﻫﻢ در راﺑﻄﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ و ﻫﻢ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪي واﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ ﺣﻔـﻆ و ﺳـﻼﻣﺖ اﻧﻬـﺎ ﺿـﺮوري اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺴﯿﺎري از‬
‫ﻣﺴﺎﯾﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻏﺬا ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ رواﻧﯽ ان اﺳﺖ وﻟﯽ ﭘﺪران و ﻣﺎدران ﺑﺎﯾﺪ ﺟﻨﺒﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻏﺬا‪ ،‬ﺗﻨﻮع ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫ان ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﺼﻪ و اﻧﺪوه ﻃﻔﻞ در ﺻﺮف ﻏﺬا‪ ،‬وﺟﻮد اﺿﻄﺮاب و ﺑﯿﻘﺮاري و ﺗـﺮس و اﺷـﻔﺘﮕﯽ رواﻧـﯽ او در اﯾـﻦ راﺑﻄـﻪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎﻧﺒﺨﺶ اﺳﺖ و ﻫﻢ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻏﺬا و ﻓﻘﺪ ان ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺪ زﯾﺎن ﻫﺎي دﯾﮕـﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬و اﯾـﻦ‬
‫ﻓﻘﺮ ﻏﺬاﯾﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻘﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﮔﺎﻫﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺑﯽ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ﮐﻢ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﯽ ﻫـﺎ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫اﮔﺮ واﻟﺪﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻌﻤﻘﯽ در ﮐﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻧﺮا زاﯾﻞ ﺳﺎزﻧﺪ و در ﻋﯿﻦ ﻓﻘﺮو ﺗﻨﻮع ﻏﺬا را ﻣـﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﯾﺎد اور ﺷﺪ ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﻔﻞ ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﻏﺬا ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ اﯾﻦ ﻫﻢ درﺳـﺖ ﻧﯿـﺴﺖ ﮐـﻪ او را‬
‫ﺟﺒﺮآ ﺑﻪ ﻏﺬا وادار ﺳﺎزﯾﻢ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ اﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ وﻧﺎرﺿﺎﯾﺘﯽ اوﻣﯿﺸﻮد ﮐﻪ ﻣﻬﻢ اﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪ :‬اﯾﺠـﺎد ﻧـﺎآﻣﻨﯽ‬
‫ﺷﺪﯾﺪ در رﻓﺘﺎر‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻧﺎﮐﺎﻣﯽ و ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ از ازادي‪ ،‬اﺧﺘﻼل در روﺣﯿﻪ و رﻓﺘـﺎر‪ ،‬اﻓـﺰاﯾﺶ ﺑـﺪﺑﯿﻨﯽ ﻃﻔـﻞ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻏﺬا‪ ،‬اﯾﺠﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ و اﺻﺮار در اداﻣﻪ رﻓﺘﺎر ﺧﻮﯾﺶ وﻏﯿﺮه ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻃﻔﻞ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮردن اﺟﺒﺎري ﻏﺬا ﻣﺠﺒﻮر ﻧﺴﺎزﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻣﯿﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ اورد‪ .‬اﮔـﺮ ﺑﻌـﻀﯽ اوﻗـﺎت او را ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺎل ﺧﻮدش واﮔﺬارﯾﺪ ﺧﻮد اﺷﺘﻬﺎي ﺧﻮدرا ﺑﺎز ﻣﯿﺎﺑﺪ‪ .‬او را ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﮑﻨﯿﺪ و از ﺧﻮد ﻧﺮاﻧﯿـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﭘـﺲ از‬
‫ﺻﺮف ﻏﺬا ﺿﺮوري اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﺴﺖ و ﺧﯿﺰ ﭘﺲ از ﺻﺮف ﻏﺬا ﻣﻮﺟـﺐ اﺧـﺘﻼل ﻣﻌـﺪه‬
‫وﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽ ﻫﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬ﻃﻔﻞ اﮔﺮ ﻏﺬاي ﺧﻮب و ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﻫـﻢ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫داﺷﺖ و اﻟﺒﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﺒﻨﯿﺎت ﻣﻮﺟﺐ رﺷﺪ ﺟـﺴﻤﯽ اﺳـﺖ وﻫـﻢ ﺳـﺒﺐ اﺳـﺎﯾﺶ ﺑﯿـﺸﺘﺮ‪ .‬ﻟﺒﻨﯿـﺎت ﺗﻘﻮﯾـﺖ‬
‫اﺳﺘﺨﻮان ﻃﻔﻞ و ﺷﺎداﺑﯽ و رﺷﺪ او ﻣﯿﮕﺮدد وﻃﻔﻞ ﺑﺎ اراﻣﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮي ﻣﯿﺨﻮاﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺳﻮء ﺗﻐﺬﯾﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻌﻠﻮل ﻓﻘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻏﺎﻟﺒﺂ از ﻋﺎدت ﻫﺎي ﺑﺪ ﻏﺬا ﺧﻮردن‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣـﯽ آﯾـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﻧﺎداﻧﯽ ﯾﺎﺑﯽ ﺗﻮﺟﻬﯽ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﺧﻮب‪،‬ﻧﻮع ﻏﺬا ﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻋﺎﻃﻔﯽ ﻃﻔﻞ را از ﺧﻮب‬
‫ﻏﺬا ﺧﻮردن ﻣﺤﺮوم ﻣﯽ ﮐﻨﺪ وﺗﻌﺎدل ﺣﯿﺎﺗﯽ او را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﯿﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١١١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ - 3‬ﺣﻖ ﻟﺒﺎس‪:‬‬
‫ﻟﺒﺎس وﭘﻮﺷﺎك ﯾﮑﯽ ازﻧﯿﺎزﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ درﺳﻼﻣﺘﯽ‪،‬رﺷﺪورﮐﻮد‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺷﺮاﻓﺖ وآﻟﻮدﮔﯽ اوﻧﻘﺶ‬
‫دارد‪ .‬ﺑــﺮاي ﻃﻔــﻞ ﻟﺒــﺎس درﺳــﺎﻟﻬﺎي اول زﻧــﺪﮔﯽ ﺗﻨﻬــﺎﻧﻘﺶ ﺣﻔﺎﻇــﺖ ازﺳــﺮﻣﺎوﮔﺮﻣﺎرادارد‪،‬وﻟﯽ درﺳــﺎﻟﻬﺎي‬
‫ﺑﻌﺪاز‪3‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﻟﺒﺎس وﺳﯿﻠﻪ اي ﺑﺮاي اﺑﺮازذوق‪،‬اﺣﺴﺎس‪،‬ﻟﺬت واﺑﺮازواراﺋﻪ ﺷﺨﺼﯿﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﻮرﯾﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪،‬ﻟﺒﺎس ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎازآﻧﺠﻬﺖ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﺣﺴﺎس وﻗﺎر‪،‬آراﻣﺶ‪،‬ﻧﻈﻢ ﻧﻈﺎﻓﺖ‬
‫واداب اﺳﺖ‪،‬ﺑﻠﮑﻪ ازآن ﺑﺎﺑﺖ ﮐﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﯾﺎﻣﺮﯾـﻀﯽ اﻃﻔـﺎل اﻏﻠﺒـﺎً ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ آن اﺳـﺖ‪.‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ ﺑـﺴﯿﺎري‬
‫ازﻣﺮﯾﻀﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪم رﻋﺎﯾﺖ درﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎس ﻣﻨﺎﺳﺐ دﭼﺎرﭼﻨﯿﻦ وﺿﻌﯽ ﺷﺪه اﻧﺪودرﺻﻮرت رﻋﺎﯾـﺖ‬
‫آن ﻣﺼﺌﻮن ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ‪.‬ﻣﯿﺪاﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﻫﺎي ﻧﺎﭘﺎك وﮐﺜﯿﻒ‪،‬ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻮت ﯾﺎﭘﺎﭘﻮش‪،‬رﻓـﺖ وآﻣﺪﺑﺎﺑـﺪن ﺑﺮﻫﻨـﻪ‬
‫ﺧﻮدﻋﺎﻣﻞ اﻣﺮاض ﻣﺘﻌﺪدي اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎس ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ وﻫﻤﺮاه ﺑﺎرزق وﺑﺮق وزﯾﺒﺎي ﻣﻮردﭘﺴﻨﺪ‪،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻨﺎﺳﺐ وارزﻧـﺪه اي ﺑـﻪ ﻃﻔـﻞ‬
‫ﻣﯿﺪﻫﺪ‪،‬ﻃﻮري ﮐﻪ ازﻧﺮﻣﯽ ورﻧﮓ وﻟﻄﺎﻓﺖ آن اﺣﺴﺎس ﻏﺮوروﻟﺬت ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ درﺑﺎره اﺻـﻞ ﻟﺒـﺎس اﯾـﻦ‬
‫ﺗﺼﻮرﺑﺮاي ﻃﻔﻞ وﺟﻮدداردﮐﻪ اﮔﺮﻟﺒﺎس ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﭙﻮﺷﺪﺳﺮﻣﺎﻣﯿﺨﻮردوﯾﺎاﮔﺮﺑﻮت ﯾﺎﮐﻔﺶ ﻧﭙﻮﺷـﺪ‪،‬ﻧﺎراﺣﺖ وآزرده‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﻌﺪﻫﺎراﺑﻄﻪ اي ﺑﯿﻦ ﻟﺒﺎس وﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﻮداﺣﺴﺎس ﺧﻮاﻫﺪﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻃﻔﻞ ﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎس ﺧﺎص ﺧﻮدراﺷﺒﯿﻪ ﭘﺪروﻣﺎدرﺗﺼﻮرﻧﻤﻮده وﯾﺎدرﻫﯿﺌﺎت دﯾﮕـﺮان ﻇﺎﻫﺮﻣﯿـﺸﻮد‪.‬اﯾـﻦ‬
‫اﻣﺮاﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮﻣﺴﺎﻟﻪ اي ﻧﺎﭼﯿﺰوﮐﻤﺘﺮﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﯽ اﺳﺖ‪،‬وﻟﯽ ﻫﻤﯿﻦ اﻣﺮﻧﺎﭼﯿﺰزﻣﯿﻨﻪ ﺳﺎزﻏﺮوراﻋﺘﻤﺎدﺑﻪ ﻧﻘﺶ‬
‫درﻃﻔﻞ ﺷﺪه واوراﺧﺮﺳﻨﺪ ﻣﯽ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻟﺒﺎس ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺳﻦ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﻮد ﺗﺎﺳﻦ ﺳﻪ ﺳﺎل اول زﻧﺪه ﮔﯽ ﻟﺒﺎس ﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ آﻟﻮدﮔﯽ ﻫﺎ و‬
‫ﭼﺮك ﻫﺎرا ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ واﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺧﻮدﻫﻮﺷﺪاري ﺑﺮاي واﻟـﺪﯾﻦ ﺑﺎﺷـﺪﮐﻪ ﺑـﻪ ﯾـﺎري ﻃﻔـﻞ ﺷـﺎن درﺣﻔـﻆ‬
‫وﻧﻈﺎﻓﺖ وﺗﺎﻣﯿﻦ ﺳﺎﻻﻣﺖ ﻃﻔﻞ ﺑﮑﻮﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ازاﯾﻦ ﺳﻦ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻟﺒﺎس ﻫﺎي رﻧﮕﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮدﺗﺎﻃﻔﻞ ازآن اﺣﺴﺎس ﻟـﺬت وﻏـﺮور ﻧﻤﺎﯾـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯿﺪاﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﺳﻦ ﺳﻪ ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺳﻦ ﻇﻬﻮرﺷﺨﺼﯿﺖ اﺳﺖ وﻃﻔﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺮو وﺿـﻊ ﺧﻮدﺣـﺴﺎس ﻣﯿـﺸﻮد‪،‬‬
‫وازﺳﻮي دﯾﮕﺮاﯾﻦ ﺳﻦ راﺳﻦ ﻇﻬﻮرﺟﻤﺎل ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﺎم ﻧﻬﺎده اﻧﺪ ازآن ﺑﺎﺑﺖ ﮐﻪ اوﺑـﺪﻧﺒﺎل زﯾﺒـﺎﯾﯽ ودرﮔﺮﯾـﺰ از‬
‫زﺷــﺘﯽ ﻫﺎوﭘﻠﯿــﺪي ﻫﺎﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺪﯾﻦ ﺳﺎن‪،‬ﻟﺒﺎﺳــﯽ ﺑﺎﯾــﺪ ﺑــﺮاي اوﻓــﺮاﻫﻢ ﺷــﻮد ﮐــﻪ درﻋــﯿﻦ ﺣﻔــﻆ ﺑــﺪن‬
‫ازﺳﺮﻣﺎوﮔﺮﻣﺎوﻣﺮض ‪,‬ﺳﻠﯿﻘﻪ اوراﻫﻢ ارﺿﺎء ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫درﺳﻪ ﺳﺎل اول زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻟﺒﺎس ﺑﺮاي ﭘﺴﺮان ودﺧﺘﺮان ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ازﺣﺪود ﺳﻨﯿﻦ ﺳـﻪ‬
‫ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺑﻌﺪﮐﻪ ﺳﻦ ﻇﻬﻮرﺷﺨﺼﯿﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺪرﯾﺠﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﻟﺒـﺎس ﻃﻔـﻞ راﺑـﺎﺟﻨﺲ اوﻣﺘﻨﺎﺳـﺐ ﮐـﺮد‪ .‬دراﯾـﻦ‬
‫اﻣﺮﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﺣﺎﻣﻌﻪ راﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮردﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮارداد‪.‬‬

‫‪١١٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺗﺠﺮﺑــﻪ ﻧــﺸﺎن داده اﺳــﺖ ﮐــﻪ ﻋــﺪم ﻣﺮاﻋــﺎت اﺻــﻮل وﺿــﻮاﺑﻄﯽ دراﯾــﻦ زﻣﯿﻨــﻪ ﺑﻌــﺪﻫﺎﺧﺎﻧﻮاده ﻃﻔــﻞ‬
‫رادﭼﺎردﺷﻮارﯾﻬﺎي ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد ﺗﺎﺣﺪي ﮐﻪ ازاﯾﻦ اﻣﺮاﺣﺴﺎس ﻣﺸﮑﻼت زﯾﺎدي راﺑﻮﺟﻮدﺧﻮاﻫﺪآورد‪.‬‬
‫ﻃﻔﻞ ﺗﺎوﻗﺘﯽ ﺧﺮدﺳﺎل اﺳﺖ دراﻧﺘﺨﺎب ﻟﺒﺎس ﻧﻈﺮي اراﺋﻪ ﻧﻤﯽ دﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎازﺳـﻦ ﺳـﻪ ﺳـﺎﻟﮕﯽ ﺑـﻪ ﺑﻌـﺪاﻃﻔﺎل‬
‫ﺗﺪرﯾﺠﺎً ﺑﻪ رﻧـﮓ وﻧـﻮع ﻟﺒـﺎس ﺣـﺴﺎس ﻣـﯽ ﺷـﻮﻧﺪ ودوﺳـﺖ دارﻧـﺪ ﺳـﻠﯿﻘﻪ ﻫـﺎي رادراﯾـﻦ ﻣﻮرداﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﮐﻨﻨﺪوازﻧﻈﺮﺑﺮﺧﯽ ازﺻﺎﺣﺒﺎن اﻣﻮرﺿﺮوري اﺳﺖ ذوق وﺳﻠﯿﻘﻪ ﻃﻔﻞ دراﯾﻦ راﺑﻄﻪ درﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫رﻧﮓ وزﯾﺒﺎﺋﯽ ﻟﺒﺎس ﺑﺎﯾﺪﻃﻮري ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ذوق ﻃﻔﻞ راارﺿـﺎء ﮐﻨﺪوﺳـﻠﯿﻘﻪ او را رﺷـﺪدﻫﺪ‪.‬دراﯾـﻦ راﺑﻄـﻪ ﻻزم‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﺗﻨﻬﺎﺷﯿﮏ ﭘﻮﺷﯽ وﻣﻮد را درﻧﻈﺮﮔﯿﺮﻧﺪ و درﻣﻮردآن دﻗﺖ ﺑﺴﯿﺎرﺑﻪ ﺧﺮچ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ اﯾﻨـﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ذوق وﺳﻠﯿﻘﻪ ﺧﻮدﻃﻔﻞ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﻟﺒﺎس رﻧﮕـﯽ ﺑﺨـﺼﻮص ﯾـﮏ رﻧـﮓ آﻧﺮاﺧﻮدﻃﻔـﻞ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘـﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﺗﺎاﯾﻨﮑﻪ ﻣﯿﻞ زﯾﺒﺎﭘﺴﻨﺪي وﺷﺎداﺑﯽ اورااﻗﻨﺎع ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﮐﻪ ازﺣﺪودﺳﻦ‪ 12-11‬ﺳﺎﻟﮕﯽ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ درﺑﯿﻦ دﺧﺘﺮان وﭘﺴﺮان ﺗﻤﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺧـﻮش ﻟﺒﺎﺳـﯽ‬
‫وزﯾﺒﺎﭘﻮﺷﯽ ﭘﺪﯾﺪﻣﯽ آﯾﺪ‪،‬ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﮐﻪ ﻣﯿﺨﻮاﻫﻨـﺪزﯾﺒﺎﺗﺮﺟﻠﻮه ﻧﻤﺎﯾﻨﺪوﻏﺮوروﺧﻮدﭘـﺴﻨﺪي ﺧﻮدراارﺿـﺎء ﻧﻤﺎﯾﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﺴﺒﯽ وﻣﺘﻌﺎدل اﯾﻦ اﻣﺮاﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪،‬ﺑﺸﺮﻃﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرراﺑﻪ اﻓﺮاط ﻧﮑﺸﺎﻧﺪ‪.‬ﺑﻨﺎﺑﺮآن واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﯾـﺪ ﻣﺘﻮﺟـﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪﮐﻪ ﺧﻮش ﭘﻮﺷﯽ واﻧﺘﺨﺎب ذوق زﯾﺒﺎﭘﺴﻨﺪي دراﯾﻦ ﺳﻦ ﯾﮑﯽ ازﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي ﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ اﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮدوﻧﮕﺬاﺷﺖ ﮐﻪ ازﯾﮑﻄﺮف ﻗﻨﺎﻋﺖ و رﺿـﺎﯾﺖ اﻃﻔـﺎل زﯾﺮﭘﺎﺷﻮدوازﺳـﻮي دﯾﮕﺮاﻃﻔـﺎل‬
‫دراﺟﺮاي اﯾﻦ ﮐﺎرازاﻓﺮاط ﮐﺎرﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻟﺒﺎس ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻠﯽ درزﻣﯿﻨﻪ اي ﺑﺮاي ﺗﻤﺮﯾﻦ اﺳـﺘﻘﻼل ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﯾـﻦ اﻣﺮازﻃﺮﯾـﻖ‬
‫وراﻫﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮاﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ ازﻃﺮﯾﻖ اﻧﺘﺨـﺎب ﻟﺒـﺎس اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻃﻔـﻞ درﺑـﺎره آن ﻓﮑﺮﻣﯿﮑﻨـﺪ‬
‫وﺑﺎﻻﺧﺮه ازﺑﯿﻦ ﭼﻨﺪ دﺳﺘﻪ ﯾﮑﯽ راﺑﺮﻣﯽ ﮔﺰﯾﻨﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﯿﺎً اﯾﻨﮑﻪ ازﻃﺮﯾـﻖ ﭘﻮﺷـﯿﺪن ﻟﺒـﺎس ﻃﻔـﻞ ادراك ﻣـﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﭘﯿﺪاﻣﯽ ﮐﻨﺪوﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ازادراك ﺧﻮدﯾﺎري ﻣﯿﮕﯿﺮد‪ ،‬ﺛﺎﻟﺜﺎً اﯾﻨﮑﻪ ﻃﻔﻞ اﺣﺴﺎس اﺳﺘﻘﻼل درﻣﻮردﺷﺨـﺼﯿﺖ‬
‫ﺧﻮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اوﺧﯿﻠﯽ زوددرك ﻣﯿﮑﻨﺪﮐﻪ ﮐﺪام ﻟﺒﺎس ﻫﺎﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اوﺳﺖ وﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ آﻧﺮاﻣﻮردﻧﻈﺮداﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -4‬ﺣﻖ ﺗﻔﺮﯾﺢ وﺑﺎزي‪:‬‬

‫درﺑﺎره ﺗﻔﺮﯾﺢ وﺑﺎزي اﻃﻔﺎل درﻓﺼﻞ ﻫﺎي ﻗﺒﻠﯽ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﺮاوان ﺑﯿﺎن ﮔﺮدﯾﺪه اﻣﺎﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ اﯾﻨﮑﻪ اﯾـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع‬
‫ﯾﮑﯽ ازﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي ﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ اﻃﻔـﺎل اﺳـﺖ‪.‬ﺑﻨـﺎً واﻟـﺪﯾﻦ ﺑﺎﯾـﺪدرﺑﺎره ارزش واﻫﻤﯿـﺖ آن دردوره ﻃﻔﻮﻟﯿـﺖ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎاﻃﻔﺎل ازاﯾﻦ ﺣﻖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﯽ ﻧﯿﺎزﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ وﻓﻌﺎﻟﯿﺖ وﮔﺮدش درﻓﻀﺎي ﺻﺎف‪،‬ﺳﺘﺮه وآزادازﻧﯿﺎزﻫﺎي اﻓﺮادﻣﺨﺼﻮﺻﺎً اﻃﻔﺎل اﺳـﺖ‬
‫واﯾﻦ اﻣﺮدرراﺑﻄﻪ ﺑﺎرﺷﺪﺟﺴﻤﯽ‪،‬ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺪن وروان‪،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﻮد‪،‬ﭘﺮورش وﺷﺎداﺑﯽ ﺧﻮد‪،‬وﻧﯿﺰآﻣﻮزش راه ورﺳﻢ‬
‫زﻧﺪﮔﯽ وﻧﻘﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻫﻤﯿﺖ دارد‪.‬‬

‫‪١١٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺑﺎزي ﯾﮏ ﺣﺮﮐﺖ وﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺟﻨﺐ وﺟﻮش اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ ﺑﺴﯿﺎرﻟﺬت ﺑﺨﺶ اﺳﺖ‪،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻃﻔـﻞ وﻗـﺖ‬
‫زﯾﺎدﻋﻤﺮﺧﻮدراﺻﺮف آن ﻣﯿﮑﻨﺪودرﻋﯿﻦ ﺧﺴﺘﮕﯽ وﺣﺘـﯽ در ﻣـﻮاردي ﺻـﺪﻣﻪ زدن دﺳـﺖ ازآن ﺑﺮﻧﻤـﯽ دارد‪.‬‬
‫اودرﺿﻤﻦ ﺻﺪﻣﻪ دﯾﺪن ازﺑﺎزي ﻟﺬت ﻣﯽ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزي ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل ارزش ﺧﺎص دارد‪،‬ﻋﺎﻣﻠﯽ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﺟﺴﻤﯽ‪،‬ذﻫﻨﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‪،‬‬
‫ﻋﺎﻃﻔﯽ وﺳﻼﻣﺖ آن‪ .‬ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪﺑﺎزي ﻧﮑﻨﺪ‪،‬ﺑﺮاي ﺑﺎزي ﺗـﻦ ﺑـﻪ ﻫﺮﮐـﺎروﺗﻼش ﻣﯿﺪﻫـﺪ‬
‫وﻗﺮاروآرام ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎري ازدردﻫﺎوﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽ ﻫﺎي رﻓﺘﺎري اﻃﻔﺎل ازراه ﺑﺎزي ﺗﺴﮑﯿﻦ ﻣﯿﺎﺑﺪ وﺧﻮدﻃﻔﻞ ﺑﺮاﺛﺮآن آراﻣﺶ وﺳﮑﻮن‬
‫ﭘﯿﺪاﻣﯽ ﮐﻨﺪ وﮔﺎه ﮔﺎه ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را از راه ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﮐﻮﺑﯿﺪن ﮔﺪي اﻇﻬﺎر و اﻋﻼم ﻣﯿﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﺎزي ﻓﻌﺎﻟﯿﯿﺘﯽ ازﻋﻮاﻣﻞ اﻃﻤﯿﻨﺎن اﺳﺖ واﻃﻔﺎل ﺑﺮاﺛﺮآن درﻣﺤﯿﻂ اﻧﺲ واﻣﻨﯽ ﻗﺮارﻣﯿﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣـﺴﺎﻟﻪ ﺑـﺮاي‬
‫ﻃﻔﻞ ﭼﻨﺎن ازاﻫﻤﯿﺘﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ روح وﺟﺴﻢ اوﺑﻪ ﻣﻘﺪاري زﯾﺎدي ﺑﺎزي ﻣﯽ ﻃﻠﺒﺪ ﺗﺎ ﺗـﺸﻮﯾﺶ‬
‫ﻫﺎ واﺿﻄﺮاب ﺗﺮس وﺗﻨﻔﺮودرﻣﺎﻧﺪﮔﯽ وﯾﺎس را ازﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮدوﺑﻪ اوﻧﺸﺎط ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﺎاﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿـﺐ‪،‬اﮔﺮﻃﻔﻠﯽ ازﺑـﺎزي‬
‫ﺑﮕﺮﯾﺰددرﺣﻘﯿﻘﺖ رﺷﺪﺳﺎﻟﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ وﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ازﻧﻈﺮرواﻧﯽ ﻣﺮﯾﺾ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺑﻠﯽ ! ﺑﺎزي زﻧﺪه ﮔﯽ ﻃﻔﻞ ودﻧﯿﺎي اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي اوﻣﺎﯾﻪ ﺳﺮوروﺧﻮﺷﯽ اﺳـﺖ‪ ،‬درس اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑـﻪ وﺗﻤـﺮﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎزي ﺑﺎزﻧﺪﮔﯽ ﻃﻔﻞ ﭘﯿﻮﻧﺪداردوﺟﻮﻫﺮزﻧﺪﮔﯽ اواﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎزي دﻟﺒﺴﺘﮕﯽ ﻫﺎي ﻃﻔـﻞ راارﺿـﺎء ﻧﻤـﻮده وراه‬
‫راﺑﺮاي ﺣﻞ ﺑﺴﯿﺎري ازﻣﺸﮑﻼت ﺟﺴﻤﯽ ورواﻧﯽ ﻫﻤﻮارﻣﯿﺴﺎزد‪.‬‬
‫ﻃﻔﻞ ﮔﺎه ﮔﺎه ﭼﻨﺎن ﺧﻮدراﺑﻪ ﺑـﺎزي ﻣﺤﺘـﺎج و واﺑـﺴﺘﻪ ﻣـﯽ ﺑﯿﻨﺪﮐـﻪ ﺣﺘـﯽ اﮔﺮدرﺷـﻔﺎﺧﺎﻧﻪ ﺑـﺴﺘﺮﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟـﯽ‬
‫درﮐﻨﺎراواﺳﺒﺎب ﺑﺎزي ﻣﻮﺟﻮدﺑﺎﺷﺪﺑﻪ آن ﻣﺸﻐﻮل ﺷـﺪه واﺣـﺴﺎس ﻧـﺎراﺣﺘﯽ ﻧﻤـﯽ ﮐﻨـﺪ‪ .‬اوﺑﺎﺗﻤـﺎم وﺟـﻮدﺣﺘﯽ‬
‫ﺑﺎﺧﻠﻮص ﻧﯿﺖ ﺑﻪ آن ﮐﺎرﺳﺮﮔﺮم ﻣﯿﺸﻮد و اﮔﺮاو را از ﺑﺎزي دور وﺟﺪاﮐﻨﻨﺪ ﭼﻨﺎن اﺳﺖ ﮐـﻪ ﮔـﻮﯾﯽ اززﻧـﺪﮔﯿﺶ‬
‫دورﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدن ﻃﻔﻞ ازﺑﺎزي اوراﺷﺪﯾﺪاً ﻧﺎراﺣﺖ ﮐﺮده وﺣﺘﯽ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ زﻣﯿﻨـﻪ راﺑـﺮاي ﻧـﺎراﺣﺘﯽ ﻋـﺼﺒﯽ‬
‫اوﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزد‪ .‬اواﯾﻦ ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ راﺑﺮاي ﺧﻮدﺿﺎﯾﻌﻪ اي ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ ودرﺻﻮرت ﺑﺎزداﺷـﺘﻦ اوازﺑـﺎزي آﻧﺮاﺑـﺮاي‬
‫ﺧﻮدش ﯾﮏ ﻧﻮع ﺗﻨﺒﯿﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﻘﯿﻘﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ازﻋﻠﻤﺎي رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺑﻌﻤﻞ آورده اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﯿﺪﻫﺪﮐﻪ اﮔﺮﻃﻔـﻞ راازﺑـﺎزي ﻣﻨـﻊ ﮐﻨﻨـﺪ‬
‫دﭼﺎرﺣﺎﻻﺗﯽ ﻣﯿﺸﻮدﮐﻪ ﻣﻬﻢ آﻧﻬﺎﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از‪ :‬ﻏﻤﮕﯿﻨﯽ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪ ﮔﯿﺮي‪ ،‬ﺳﺴﺘﯽ وﺧﻤـﻮدي‪ ،‬ﺧـﺸﻢ وﺳﺮﮐـﺸﯽ‪،‬‬
‫ﺷﻮرش ﻋﻠﯿﻪ ﻣﺤﯿﻂ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﮑﺎري ودرﺻﻮرت ﻋﺪم اﻣﮑﺎن ﺑﺮوزآن ﺧﻮدﺧﻮاﻫﯽ وﺳﺮﺧﻮردﮔﯽ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ وﺟﻬﺎن اﻣﺮوزي اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎزي ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل راﻣﻮردﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدﻗﺮارداده واﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع راﺑﺮاي‬
‫رﺷﺪوﻧﻤﻮي ﻗﻮاي ﻋﻘﻠﯽ‪،‬ﺟﺴﻤﯽ‪،‬ﻋﺎﻃﻔﯽ واﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻃﻔﺎل ﻻزم وﺿـﺮوري ﺷـﻤﺮده اﻧـﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ درﺑﻨـﺪ)‪(1‬‬
‫ﻣﺎده)‪ (31‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﻣﯿﺨﻮاﻧﯿﻢ‪):‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪﺑﻪ اﯾـﻦ ﮐﻨﻮاﺳـﯿﻮن ﺣـﻖ ﻃﻔـﻞ راﺑـﻪ ﺗﻔـﺮﯾﺢ‬
‫واﺳﺘﺮاﺣﺖ‪،‬ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺑﺎزي وﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺳﻦ وﺳﺎﻟﺶ واﺷـﺘﺮاك آزاداﻧـﻪ اش درﺣﯿـﺎت‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ وﻫﻨﺮي ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ‪(.‬‬

‫‪١١٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ درﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺎواﻟﺪﯾﻦ وﻗﺘﯽ ازاﻃﻔﺎل ﺷﺎن اﻇﻬﺎرﺧﻮﺷﯽ ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﺪﮐـﻪ آﻧﻬـﺎآرام وﺳـﺎﮐﺖ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﯾﻨﺪ وﭘﻮﺷﺎك وﺳﺮو ﺻﻮرت ﺷﺎن درﺗﻤﺎم روزﻧﻈﯿﻒ وﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دراﯾﻦ ﺻـﻮرت‪،‬ﻣﺎﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮدراﺗﻐﯿﯿﺮدﻫﯿﻢ ﻧﻪ اﻃﻔﺎل را‪ ،‬زﯾﺮاﻣﺎازآﻧﻬﺎاﻧﺘﻈﺎردارﯾﻢ ﮐﻪ ﺧﻼف ﻃﺒﯿﻌﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ واﯾﻦ ﮐﺎرﻓﻮق‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬اﻃﻔﺎل ﺳﺎﻟﻢ ﻣﻨﺤﺼﺮاً ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻧﻤﯽ ﭘﺮدازﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑـﻪ ازﯾـﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ ﺑـﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‬
‫دﯾﮕﺮي ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪.‬ﺑﺎزي ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﺎرﺑﺮاي ﺑﺰرگ ﺳﺎﻻن اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎري ﮐﻪ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻃﻔﻞ ﺳﺎﻟﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪﭘﻨﺞ دﻗﯿﻘـﻪ ﺳـﺎﮐﺖ وآرام ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬زﯾﺮااوداﯾﻤﺎً درﺗـﻼش وﺑـﺎزي ﺑﺎﭼﯿﺰﻫﺎﯾـﺴﺖ ﮐـﻪ ﻣـﯽ‬
‫ﺑﯿﻨﺪوﻟﻤﺲ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﭘﺪرش ﻣﯿﺮود ﮐﺘﺎب ﻫﺎرا زﯾﺮو زﺑﺮﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﯽ آﺳﺒﺎب ﺑﺎزي ﺧﻮدراﺑﻪ‬
‫آﺗﺶ ﻣﯽ اﻧﺪازد ﺗﺎﺑﺒﯿﻨﺪﻣﯿﺴﻮزدﯾﺎﻧﻪ؟ ﻫﻤﯿﻦ ﻃﻮرﮐﻨﺠﮑﺎوي ﺧﻮدراﻣﺎﻧﻨﺪﯾﮏ داﻧﺸﻤﻨﺪي ﺗﺸﻨﻪ ﺟﻬﺖ رﺳﯿﺪن ﺑـﻪ‬
‫ﯾﮏ واﻗﻌﯿﺖ ﯾﺎ اﺑﺘﮑﺎرﺗﺎزه وﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬اداﻣﻪ ﻣﯿﺪﻫﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪاﺳﺖ ﮐـﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ)ﺧـﻮدش‬
‫ﺑﺎﺷﺪ( ﺟﺎي ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪﺑﺪود‪،‬ﺻﺪاﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺑﺮود‪ ،‬ﻓﺮﯾﺎدﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺸﮑﻨﺪ وﺑﺴﺎزد ﻫﻤﻪ اﯾﻦ آرزوﻫﺎراﺑﺎﺑﺎزي ارﺿﺎء ﻣـﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫واﻟﺪﯾﻦ درﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﯾﺪازﻧﯿﺮوي ﻣﺤﺮﮐﻪ ﻗﻮي ﺑﺎزي ﺑـﺮاي آﻣـﻮزش وﯾـﺎدﮔﯿﺮي اﻃﻔـﺎل اﺳـﺘﻔﺎده ﮐﻨـﺪ‬
‫وﻫﺮﮔﺰﺳـﻌﺎدت اوراﺑـﺮاي راﺣـﺖ وآﺳـﻮدﮔﯽ ﺧﻮدﻓﺪاﻧﮑﻨــﺪ‪.‬ﺷـﺎدي وﺧﻮﺷـﯽ ﻃﻔـﻞ راﻫﺮﭼﻨـﺪﺑﺎﻋﺚ ﻧــﺎراﺣﺘﯽ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫اوﺷﻮد‪،‬ﺷﺎدي وراﺣﺖ ﺧﻮدﺑﺪاﻧﺪوﺑﻪ اﯾﻦ اﺻﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎزي اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﮐﻤﺎل آزادي‪،‬ﺣـﻮاس‬
‫ﺧﻮدراﺑﻪ ﮐﺎرﻣﯽ اﻧﺪازدوﻧﯿﺮوي ﺗﻔﮑﺮ‪ ،‬اﺑﺪاع‪ ،‬اﺧﺘﺮاع ﺧﻮدراﭘﺮورش ﻣﯿﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎاﻃﻔﺎل ﺧﻮدﺑﺎزي ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪدرﺟﺮﯾﺎن آن ﺑﺎآﻧﻬﺎراﺑﻄﻪ اﻧﺲ وﻣﺤﺒﺖ ﺑﺮﻗﺮارﻣـﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬ﺷـﻮﺧﯽ‬
‫ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎراﺷﺎداب وﺑﺎﻧﺸﺎط ﻣﯿﺴﺎزﻧﺪوﺑﻪ آﻧﺎن ﻫﻤﺮازوﻣﺎﻧﻮس ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬دﻧﯿﺎي درون اوراﮐـﺸﻒ ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﯿﻬﺎ وﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻫﺎي راﮐﻪ ﻃﻔﻞ داردازﺑﯿﻦ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪوازاﯾﻦ ﻃﺮﯾﻖ راﺑﻄﻪ ﺳﺎﻟﻢ راﺑﺎاوﺑﺮﻗﺮارﻣﯽ ﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزي ﺑﺮاي ﻃﻔـﻞ ﺿـﺮور اﺳـﺖ‪ ،‬وﻟـﯽ ﻫـﺪف ﺑـﺎزي ﺑﺎﯾـﺪ ﺑﺎﻫـﺪف ﺗﺮﺑﯿـﺖ ﻫﻤـﺮاه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬درﺟﺮﯾﺎن ﺑﺎزي واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪﺑﻪ ﻃﻔﻞ درس ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪه ﯾﺎد دﻫﻨﺪه راه ورﺳﻢ زﻧـﺪه ﮔـﯽ واﺳـﺘﺤﮑﺎم‬
‫رواﺑــﻂ اﺟﺘﻤــﺎﻋﯽ راﺑﯿﺎﻣﻮزﻧــﺪ‪،‬ﻃﻔﻞ رارﻫﻨﻤــﺎﯾﯽ ورﻫﺒــﺮي ﮐﻨﻨــﺪوﺑﺎﻻﺧﺮه اوراﺑــﻪ ﺳــﻮي ﺟﻬــﺖ دﻫﻨــﺪ ﮐــﻪ‬
‫ﻣﻘﺼﺪﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ و رﺷﺪ ﻓﺮدي واﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮآن ‪ ,‬واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪازﺑﺎزﯾﻬﺎي ﮐﻪ اﻃﻔﺎل درﺑﯿﺮون ازﺧﺎﻧﻪ ﺑﻌﻤﻞ ﻣﯽ آورﻧﺪ‪،‬وارﺳﯽ ﮐﻨﻨﺪ وازﻃﺮﯾﻖ ﺑـﺎزي‬
‫اوراﺑﻪ ﺳﺨﻦ آورﻧﺪﺗﺎ ﻃﺮزﻓﮑﺮواﻧﺘﻈﺎرﻫﺎي ﺧﻮدراﺑﯿﺎن ﮐﻨﺪوآﻧﭽﻪ ﮐﻪ درﺑﯿﺮون وﻣﮑﺘﺐ ﺑﺮﺳﺮاوآﻣﺪه ﺑﯿـﺎن ﻧﻤﺎﯾـﺪ‬
‫وواﻟﺪﯾﻦ رادرﺟﺮﯾﺎن اﻣﻮرﺑﮕﺬارد‪.‬‬

‫‪ -5‬ﺣﻖ ﺗﻌﻠﯿﻢ وﺗﺮﺑﯿﺖ‪:‬‬

‫درﺗﻤﺎم ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻓﮑﺮوﻣﺬاﻫﺐ ‪ ,‬ﺗﺮﺑﯿﺖ راﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﻘﯽ ازﻃﻔﻞ ذﮐﺮﮐﺮده وﺳـﺴﺘﯽ وﺳـﻬﻞ اﻧﮕـﺎري رادراﯾـﻦ‬
‫ﻣﻮردﮔﻨﺎﻫﯽ ﻧﺎﺑﺨﺸﻮدﻧﯽ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪،‬ﻋﻬﺪه دار اﯾﻦ اﻣﺮﺗﺮﺑﯿﺖ واﻟﺪﯾﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﺎﯾﺪ دراداي اﯾـﻦ ﺣـﻖ‬
‫ﺗﻼش ﮐﻨﻨﺪ وﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮدراﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﭙﺮوراﻧﻨﺪو وﺳﺎﯾﻞ واﻣﮑﺎﻧﺎت آﻧﺮاﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ اﺟﺘﻤـﺎع‪،‬‬

‫‪١١٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫دوﻟﺖ وﻣﺮدم دور ﯾﺎ ﻧﺰدﯾﮏ ﻫﻢ درزﻣﯿﻨﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل وﻇﺎﯾﻔﯽ ﺑﺮﻋﻬﺪه دارﻧﺪ وآن اﯾﻨﮑﻪ آﻧﻬﺎﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي‬
‫واﻟﺪﯾﻦ را در اداي اﯾﻦ ﺣﻖ ﯾﺎري رﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ درﺑﻨﺪ)‪(2‬ﻣﺎده)‪ (18‬ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ ﺗـﺼﺮﯾﺢ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪):‬ﺑﻤﻨﻈﻮرﺗﻀﻤﯿﻦ وﮔﺴﺘﺮش ﺣﻘﻮق ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﺪه دراﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن‪،‬ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن‬
‫ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ وﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن دراﺟﺮاي ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺘﻬﺎي ﺷﺎن درزﻣﯿﻨﻪ ﭘﺮورش اﻃﻔﺎل ﮐﻤﮏ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ وﺗـﻼش ﻣﯿﻮرزﻧـﺪ‬
‫ﺗﺎﻧﻬﺎد ﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺴﻬﯿﻼت وﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮاﻇﺒﺖ ازاﻃﻔﺎل رﺷﺪ وﮔـﺴﺘﺮش ﯾﺎﺑﻨـﺪ( اﻣﺎﺑﺎﯾﺪدرﻧﻈﺮداﺷـﺖ ﮐـﻪ ﻣـﺴﺌﻮﻟﯿﺖ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل راواﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪،‬زﯾﺮاﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺤﯿﻂ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﯾﺮوﻃﻔﻞ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮﺑـﻪ زﻧـﺪه‬
‫ﮔﯽ درآن اﺳﺖ‪ .‬ﺿﻮاﺑﻂ وﻗﻮاﻋﺪﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺮ ﻃﻔﻞ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﮔﺮدﯾﺪه وﻃﻔﻞ ﻣﺠﺒﻮراﺳـﺖ آن را رﻋﺎﯾـﺖ وﺗﺤﻤـﻞ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻃﺒﻌﺎً درﭼﻨﯿﻦ اﺣﻮال وﺷﺮاﯾﻄﯽ ﺑﺮاي اﻃﻔﺎل ﺣﻘﯽ ﭘﯿﺪاﻣﯿـﺸﻮدﮐﻪ واﻟـﺪﯾﻦ ﻣﺆﻇـﻒ ﺑـﻪ اداي آن ﻻاﻗـﻞ‬
‫درﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﻧﻮاده اﻧﺪ‪.‬‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﮔﺮاﻧﻘﺪرﺑﺎﯾﺪﺑﺪاﻧﻨﺪﮐﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺰﯾﺰﺗﺮﯾﻦ ﻓﺮد ﺑﺮاي ﭘﺪروﻣﺎدراﺳﺖ وﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﻬﺎدوﺳﺖ دارﻧﺪﮐـﻪ‬
‫اﯾﻦ ﻋﺰت ودرداﻧﮕﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ ودر زﻧﺪه ﮔﯽ آﯾﻨﺪه ﺗﺪاوم ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬دراﯾﻦ راﺳﺘﺎ واﻟـﺪﯾﻦ ﻃﻔـﻞ ﻧـﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ازﻧﻈﺮﻋﻘﻼﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ازﻟﺤﺎظ اﺧﻼﻗﯽ ﻧﯿﺰﺑﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ اوﺗﻮﻇﯿﻒ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮآن ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ازﻧﮕﻬﺪاري وﺗﺎًﻣﯿﻦ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﺎدي ﻃﻔﻞ‪،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ اوﻧﯿﺰﺑﺮﻋﻬﺪه ﭘﺪر و ﻣـﺎدر‬
‫ﯾﺎﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﮑﻤﻪ ﺣﻀﺎﻧﺖ راﺑﻪ اوﻣﯽ ﺳﭙﺎرد‪ .‬ﭘﺪروﻣﺎدرﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮﯾﺶ راآﻣﺎده زﻧﺪه ﮔـﯽ اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ وﺑﻪ رﻓﺘﺎروﮐﺮداروﺗﻌﻠﯿﻢ وﺗﺤﺼﯿﻞ اوﻧﻈﺎرت داﺋﯿﻤﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ اﺧﻼﻗﯽ راﺑﻪ دﺷﻮاري ﻣـﯽ‬
‫ﺗﻮان درﺣﻘﻮق ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦ ﺑﺴﯿﺎري از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﻪ اﯾﺠﺎدﺣﻖ وﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺪروﻣﺎدردراﯾﻦ ﺑـﺎب ﺑـﯽ‬
‫اﻋﺘﻨﺎﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﺨﺎب روش درﺳﺖ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺣﻖ ﭘﺪروﻣﺎدراﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ درﺑﻨﺪ)‪ (3‬ﻣﺎده)‪ (26‬اﻋﻼﻣﯿﻪ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮآﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪،‬ﭘﺪروﻣﺎدرﺣﻖ دارﻧﺪﻧﻮع وﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﺗﻌﻠﯿﻤﺎﺗﯽ راﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪﺑـﻪ اﻃﻔـﺎل آﻧﻬـﺎداده‬
‫ﺷﻮد‪،‬اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪوﺟﯿﺒﻪ ﭘﺪروﻣﺎدراﺳﺖ‪.‬ﭘﺪروﻣﺎدردرﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﮐﻪ ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﯿﻮه ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻓﺮزﻧﺪﺧﻮدرادارﻧﺪ‪،‬ﻣﮑﻠﻒ‬
‫اﻧﺪاوراﭼﻨﺎن ﺗﺮﺑﯿﺖ ﮐﻨﻨﺪﮐﻪ اﺳﺘﻌﺪادﺷﺎن رﺷﺪﮐﻨﺪ ودرآﯾﻨﺪه ﺑﺤﯿﺚ ﻋﻀﻮﺳﺎﻟﻢ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺎرآﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎدرﻧﻈﺮداﺷﺖ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮﮐﻪ درﺑﺎﻻازآن ﯾﺎدآوري ﻧﻤﻮدﯾﻢ‪،‬ﻣﯽ ﺗـﻮان اﯾـﻦ ﻣﻄﻠـﺐ رااﺳـﺘﻨﺒﺎط‬
‫ﮐﺮدﮐﻪ ﯾﮑﯽ ازوﻇﺎﯾﻒ اﺳﺎﺳﯽ واﻟﺪﯾﻦ درزﻣﯿﻨﻪ ﺗﻌﻠﯿﻢ وﺗﺮﺑﯿﻪ اﻃﻔﺎل ﺷـﺎن اﯾـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺮاي آﻧﻬﺎﻣﮑﺘـﺐ‬
‫درﺳﺖ وﻧﯿﮑﻮاﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻨﺪوﻣﻌﻠﻤﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ وﺻﺎﻟﺢ ﺑﺮاي اوﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ‪.‬اﻣﺮﺗﻌﻠﯿﻢ وﺗﺤـﺼﯿﻞ وﺗـﻼش ﻋﻠﻤـﯽ او را‬
‫زﯾﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ وﻧﮕﺬارﻧﺪﮐﻪ درآن ﻏﻔﻠﺘﯽ روي دﻫﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎ دراﯾﻦ راﺑﻄـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ درﺑـﺮ ﮔﯿﺮﻧـﺪه‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻣﮑﺘﺐ ﻣﻨﺎﺳﺐ و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻌﻠﻢ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ‪ ,‬ﺧﺒﺮﮔﯿـﺮي از ﺟﺮﯾـﺎن درس او و ﻫﻤﮑـﺎري ﺑـﺎ‬
‫ﻣﮑﺘﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -7‬ﺣﻖ ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠﻮل وﻣﻌﯿﻮب‪:‬‬

‫ﻣﻌﻠﻮل اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪدﯾﮕﺮاﻧﺴﺎﻧﻬﺎﮐﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎرﯾﮏ ﻧﻘﺺ ﯾﺎﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ درﺟﺴﻢ ﯾﺎذﻫﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١١٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﺖ دراﻃﻔﺎل ﺑﺼﻮرت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻠﯽ ﺑﺎﺷﺪﯾﺎﺟﺰﺋﯽ‪.‬ﺟﻠﻮه ﻫـﺎي آن ﺑـﺼﻮرت ﻧﺎﺷـﻨﻮاﯾﯽ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺑﯿﻨﺎﯾﯽ‪ ،‬ﮐـﻮري رﻧـﮓ‪ ،‬ﻓﻠـﺞ ﻣﻐـﺮي‪،‬اﺧﺘﻼل درﺗﮑﻠﻢ‪،‬ﮐﻤﺒﻮدﻋـﻀﻮو‪.....‬ﺑﺎﺷـﺪﮐﻪ ﻫﺮﮐـﺪام آﻧﻬـﺎداراي درﺟـﻪ‬
‫ﻫﺎوﻣﯿﺰاﻧﻬﺎي ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ درﻣﺠﻤﻮع ﺳﻠﻮك ﻃﻔﻞ رادﭼﺎراﺧﺘﻼل ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺣﺼﺎﺋﯿﻪ ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﻦ وﻣﻌﯿﻮﺑﯿﻦ درﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮي اﻧﺪك ﻧﯿﺴﺖ‪،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ازﻫﺮده ﻃﻔﻞ ﯾﮏ آﻧﻬﺎﺑﻪ ﻧﺤﻮي دﭼﺎرﻧﻘﺺ‬
‫اﺳﺖ وﯾﺎﺑﺮاﺳﺎس اﺣﺼﺎﺋﯿﻪ اي درﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎﻧﯽ ازﻫﺮ‪18‬ﻧﻔﺮﯾﮏ ﺗﻦ ازاﻣﺮاض ﻣﺰﻣﻦ ﯾﺎﻧﻘﺺ ﺑﺪﻧﯽ داﺋﯿﻤﯽ رﻧـﺞ‬
‫ﻣﯿﺒﺮد)‪ (73‬ﻣﻨﺒﻊ ذﮐﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺷﺎﯾﺎن ﺗﺬﮐﺮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﻨـﮓ ﻫـﺎي دواﻣﺪاردرﮐـﺸﻮرﻋﺰﯾﺰﻣﺎﮔﺮاف ﻣﻌﻠـﻮﻟﯿﻦ وﻣﻌﯿـﻮﺑﯿﻦ راﺑـﯿﺶ ازﮐـﺸﻮرﻫﺎي‬
‫دﯾﮕﺮﺟﻬﺎن ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺣﺪآن رﺳﺎﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪.‬ﻗﺮارﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ازﻣﻮﺳﺴﺎت ﻣـﺎﯾﻦ ﭘـﺎﮐﯽ دراﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن‬
‫ﺑﻌﻤﻞ آورده اﻧﺪﮔﻮاه اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌـﺪادﻣﻌﻠﻮﻟﯿﻦ وﻣﻌﯿـﻮﺑﯿﻦ دراﯾـﻦ ﮐـﺸﻮرﺟﻨﮕﺰده ﻗﺮﺑـﺎﻧﯽ‬
‫ﻣﯿﺮاث ﺳﻮم ﺟﻨﮓ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺎﯾﻦ ﻫﺎاﻧﺪﮐﻪ درﺣﺪود‪ 70‬اﻟﯽ‪ 75‬ﻓﯿﺼﺪآﻧﺮااﻃﻔﺎل ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑـﯽ ازوﻇـﺎﯾﻒ‬
‫اﺳﺎﺳﯽ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎوﺧﺎﺻﺘﺎً دوﻟﺖ دراﯾﻦ ﻣﻮردرﺳﯿﺪه ﮔﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ زﻧﺪه ﮔﯽ اﯾﻦ اﻃﻔـﺎل اﺳـﺖ ﮐـﻪ ازﻧﻌﻤـﺖ‬
‫وﺣﻖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺳﺎﻻﻣﺖ ﺑﺪن ﻣﺤﺮوم ﮔﺮدﯾﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮدﮐﻪ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﺘﻌﺎدل ﺑﺮاي ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯿﺴﺮاﺳﺖ ﮐﻪ ازاﻋﺘـﺪل ﺟـﺴﻤﯽ‪،‬رواﻧﯽ‪،‬ذﻫﻨﯽ وﻋـﺎﻃﻔﯽ‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺑﺮﺧﻮردارﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬آﻧﻬﺎﺋﯿﮑﻪ ازاﯾﻦ ﻧﺎﺣﯿﻪ ﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ دارﻧﺪدرﺑﺴﯿﺎري ﻣﻮارد ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﻣﺤﺘﺎج وواﺑـﺴﺘﻪ اﻧـﺪ‪،‬زﯾﺮاﻧﻤﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ازاﻋﺘﺪال ﮐﺎﻓﯽ وﻻزﻣﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻤﮏ ﮐﻨﻨﺪه ﮔﺎن وﺣﺎﻣﯿﺎن اﻃﻔﺎل ﻣﻌﻠﻮل وﻣﻌﯿﻮب درﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﺨﺴﺖ واﻟﺪﯾﻦ اﻧﺪ‪،‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪوﺳﺎﯾﻞ ﺣﯿﺎت ﺧـﻮب‬
‫وﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اي ﺑﺮاي آﻧﻬﺎﻓﺮاﻫﻢ آورﻧﺪ‪ .‬ﻃﻔـﻞ ﻣﻌﻠـﻮل راﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪،‬رﯾـﺸﻪ وﻋﻠـﺖ آﻧﺮادرﯾﺎﺑﻨـﺪ و وﺿـﻊ ﻣﻨﺎﺳـﺐ‬
‫وﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اي راﺑﺮاي ﺧﯿﺮوﻓﻼح ﻃﻔﻞ ﻓﺮاﻫﻢ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎردﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠﻮل درﺧﺎﻧﻪ اي ﭘﺎﺑﻪ ﻋﺮﺻـﻪ وﺟﻮدﻣﯿﮕﺬارد‪،‬ﻧﺨـﺴﺖ ﭘـﺪروﻣﺎدرﺣﯿﺮت‬
‫زده وﮔﯿﭻ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ‪.‬دورﻧﻤﺎي ﺧﯿﻠﯽ ﺗﺎرﯾﮏ وﺳﺨﺖ ذﻫﻦ آﻧﻬﺎراﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺘﻮﺟﻪ وﻣﺸﻐﻮل ﻣﯿﺪاردﮐﻪ ﺑﺎاﯾﻦ ﻃﻔـﻞ‪،‬‬
‫آﻧﻬﻢ ﺑﺎﭼﻨﯿﻦ وﺿﻊ وﺻﻮرﺗﯽ ﭼﻪ ﮐﻨﻨﺪ وﭼﮕﻮﻧـﻪ اوراﭘـﺮورش دﻫﻨـﺪ وﺑـﻪ ﺛﻤﺮﺑﺮﺳـﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘـﯽ ﺑﺮﺧـﯽ ازآﻧـﺎن‬
‫ازﭘﺬﯾﺮش اﯾﻦ ﻃﻔﻞ ﺧﻮد داري ﻣﯿﻨﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ازواﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﭘﯿﺪاﮐﺮدن ﻋﻠﺖ وﻋﻮاﻣﻞ اﯾﻦ ﻧﻘﺺ وﻧﺎرﺳﺎﺋﯿﻬﺎ ﺗﻼش ورزﯾﺪه وﯾﮑـﺪﯾﮕﺮراﻣﺘﻬﻢ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﺺ ازﺗﻮﺳﺖ واﯾﻦ ﺧﻮدﻣﻨﺸﺎء ﺑﮕﻮﻣﮕﻮﻫﺎ‪،‬درﮔﯿﺮي ﻫﺎ‪ ،‬وﻣﺸﺎﺟﺮه ﻫـﺎي ﻣﯿـﺸﻮد‪.‬ﮔـﺎﻫﯽ آﻧﻬﺎﺑـﻪ‬
‫ﺟــﺴﺘﺠﻮي اﻗــﻮام دوروﻧﺰدﯾــﮏ ﻣﺮاﺟﻌــﻪ ﻧﻤــﻮده ﺗﺎﺑﯿﺎﺑﻨﺪﮐــﻪ درﮐــﺪام آﻧﻬــﺎﭼﻨﯿﻦ وﺿــﻌﯽ وﺟﻮدداﺷــﺘﻪ‬
‫ﺗﺎﻫﻤﺴﺮﺧﻮدراﻣﻮرداﺗﻬﺎم ﻗﺮاردﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮاﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎدﻋﻮاوﻣﺸﺎﺟﺮه ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺣﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد وﺿﺮورﻫﻢ ﻧﯿـﺴﺖ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮراﻣﻘﺼﺮﺑـﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫داﻧﺶ وﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺟﻬﺎن اﻣﺮوزي ﺗﺎﮐﻨﻮن ازروي ﭼﻨﯿﻦ رازي ﭘﺮده ﺑﺮﻧﺪاﺷـﺘﻪ وﺑـﺼﺮاﺣﺖ ﻣـﯽ ﺗﻮاﻧـﺪ دراﯾـﻦ‬
‫ﻣﻮرداﻇﻬﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﮑﻨﺪ‪.‬ﺑﻠﯽ! اﮔﺮﭘﺪري وﻣﺎدري ﻣﺒﺘﻼء ﺑﻪ اﻟﮑﻞ وﻣﻮادﻣﺨﺪره وﯾﺎﻋﺎرﺿـﻪ اي دﯾﮕﺮﺑﺎﺷـﺪﺗﺎﺣﺪودي‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮان اﯾﻦ ﻧﻘﺶ را ﺑﻪ اوﻣﺮﺑﻮط داﻧﺴﺖ‪.‬‬

‫‪١١٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﻌﻼً ﺿﺮوري اﺳﺖ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪوﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﻓﮑﺮﮐﻨﻨﺪ وﺑﺒﯿﻨﻨﺪدرﺑﺎره اﯾﻦ ﻃﻔﻞ ﭼـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ ﮐﻨﻨـﺪ وﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑﺎﯾـﺪ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬درﮔﯿﺮي ﻫﺎوﻣﺸﺎﺟﺮه ﻫﺎوﺿﻊ راازﺑﺪﺑﺪﺗﺮﺧﻮاﻫﺪﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺪروﻣﺎدرﺑﺎﯾﺪﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪﮐﻪ دردﻧﯿﺎﻫﺰاران ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻮﺟﻮداﺳﺖ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل آﻧﻬﺎﻋﻠﯿـﻞ وﺑـﻪ ﻧﺤـﻮي داراي ﻧﺎرﺳـﺎﯾﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ وﺑﺎﺷﯿﻮه ﻫﺎي ﻣﯿﮑﻮﺷﻨﺪ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮدراﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪوﺑﻪ اﻧﺠﺎم وﻇﯿﻔﻪ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﯾﺎدآورﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﻮدﻃﻔﻞ درآﻏﺎززﻧﺪه ﮔﯽ ازاﯾـﻦ ﻣﺤﺮوﻣﯿـﺖ وﻣﻌﻠﻮﻟﯿـﺖ ﺳـﺮدرﻧﻤﯽ آوردوﺑـﻪ‬
‫ﻫﯿﭽﻮﺟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﺑﺪﺑﯿﻦ وﯾﺎداراي اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﻮﺿﻌﯿﮕﺮي ﻫﺎي ﺧﺎص واﻟﺪﯾﻦ واﻃﺮاﻓﯿﺎن اﺳﺖ ﮐـﻪ ﻃﻔـﻞ ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ وﺿـﻊ ﺧﻮدﺣـﺴﺎس ﺷـﺪه‬
‫وﯾﺎاﺣﺴﺎس ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻞ ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﺖ ﺑﻪ ﻫﺮﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ اﺳﺖ‪،‬واﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘـﺪروﻣﺎدرﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫اﯾﻦ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽ راازﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪوآﻧﻬﺎراﭼﻮن اﻓﺮادﻋﺎدي واردﻋﺮﺻﻪ ﺣﯿﺎت اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ ﮐﻨﻨـﺪوﺑﺎاﯾﺠﺎدﺣﺎﻻت وﺷـﺮاﯾﻂ‬
‫ﻣﻌﻘﻮل ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻃﻔﺎل راازاﺣﺴﺎس ﻧﺎدرﺳﺘﯽ ﮐﻪ درﺑﺎره ﺧﻮدﭘﯿﺪاﮐﺮده اﻧﺪ‪،‬ﺑﯿﺮون آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ ازﻣﺸﮑﻼت اﺳﺎﺳﯽ ﻣﻌﻠﻮل دراﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ داﺷﺘﻦ ﻧﻘﺺ ﺟﺴﻤﯽ‪،‬ﻓﺎﻗﺪﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﻫﻤﺴﺎزي وﺳـﺎزﮔﺎري‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﺑﺎﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺪ‪.‬اودرﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﯿﺪن‪،‬ﻏﺬاﺧﻮردن‪،‬رﻓﺖ وآﻣﺪوﻧﻈﺎﻓﺖ ﻧﯿﺎزﺑﻪ ﮐﻤﮏ داردﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد واﯾﻦ‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪي ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ رﻓﻊ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ازﻣﻌﻠﻮﻟﯿﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﻣﻬﺎرﺗﻬﺎي ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﺤﺪودي داﺷﺘﻪ ورﻧﺠﯿﺪه ﺧﺎﻃﺮاﻧﺪ‪ .‬ازاﯾﻦ ﻟﺤﺎظ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ درﺑﺮاﺑﺮآﻧﺎن ﮐﻤﯽ و ﮐﺎﺳﺘﯽ ﺻﻮرت ﻧﮕﯿﺮدﺗﺎﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﻧﻘﯿﺼﻪ راﺟﺒﺮان ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠﻮل ﺑﯿﺶ ازدﯾﮕﺮان درراﺑﻄﻪ ﺑﺎاوﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ دارﻧﺪ‪،‬ﻋﺪم اﺣﺴﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ درﺑـﺎره آﻧﻬـﺎ ﺳـﺒﺐ‬
‫ﻣﯿﺸﻮدﮐﻪ آﻧﻬﺎدرآﯾﻨﺪه ﺳﺮازﺑﯿﮑﺎري وﮔﺪاﯾﯽ درآورﻧﺪ وﺑﺮاي ﻋﻤﺮي ﺑﻪ دﯾﮕﺮان واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ واﻟﺪﯾﻦ درراﺑﻄﻪ ﺑﺪ ﻣﺸﮑﻞ اﻃﻔﺎل ﻣﻌﻠﻮل ازاﯾﻨﻘﺮارﺑﺮﺷﻤﺮده ﻣﯿﺸﻮد‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ -‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺬﯾﺮش‪ :‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺗﻮﺻﯿﻪ ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠـﻮل راﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪواوراﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﮔﻮﻧــﻪ ﮐــﻪ ﻫــﺴﺖ ﻗﺒــﻮل ﮐﻨﻨــﺪ‪ .‬اوﻫﺮﭼــﻪ ﺑﺎﺷﺪﻓﺮزﻧﺪآﻧﻬﺎﺳــﺖ وﭘــﺎره اي ازوﺟﻮدآﻧﻬﺎﺑﺤــﺴﺎب ﻣــﯽ‬
‫آﯾﺪ‪.‬آﻧﻬﺎاوراﺑﻮﺟﻮدآورده وآﻧﻬﺎاوراﺑﻪ اﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﺣﯿﺎت دﻋﻮت ﮐﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﺣﻖ ﻧﺪارﻧﺪﻧﻘﺺ ﻃﻔـﻞ ﻣﻌﻠـﻮل ﺧـﻮدراﺑﺮﺧﺶ ﺑﮑـﺸﻨﺪوﯾﺎدرﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎاوراﺳﺮزﻧﺶ ﮐﻨﻨـﺪ‪،‬زﯾﺮاﻃﻔﻞ درآن‬
‫ﺻﻮرت ﺑﻪ ﺧﻮد وﻃﺒﻌﯿﺖ ﺧﻮدﻫﻮﺷﯿﺎرﻣﯽ ﺷﻮدوازوﺿﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ داردﻧﺎراﺣﺖ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮﺑﻌـﺪ ﻫـﺎ ﻣﻤﮑـﻦ‬
‫اﺳﺖ زﻣﯿﻨﻪ راﺑﺮاي ﺑﯿﺰاري ازﺧﻮدوﻧﺎاﻣﯿﺪي وﯾﺂس ﻓﺮاﻫﻢ آوردوﺣﺘﯽ درﻣﻮاردي اوراﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮﯾﻬﺎي ﻧﺎروا‬
‫ﺑﮑﺸﺪ‪.‬ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ اودراﯾﻦ ﻧﻘﺺ وﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ ﻣﻘﺼﺮﻧﯿﺴﺖ وﻧﺒﺎﯾﺪﺑﯽ ﺟﻬﺖ آزرده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﺪم ﭘﺬﯾﺮش واﻟﺪﯾﻦ اﯾﻦ اﺣـﺴﺎس رادرﻃﻔـﻞ ﺑﻮدﺟـﻮدﻣﯽ آوردﮐـﻪ ﻣﻮﺟـﻮدي زاﯾـﺪوﺑﯽ ارزش اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﻤـﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪوﺿﻊ ﻋﺎدي وﻃﺒﯿﻌﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﺑﺎﻻﺧﺮه ﺧﻮدﺑﺨﻮدازﺷﺮﮐﺖ درﻣﺠﺎﻟﺲ وازﺑﻬﺮه ﻫﺎي آن ﻣﺤﺮوم ﻣﯿﮕﺮدد‬
‫واﯾﻦ اﺣﺴﺎس ﺧﻮدزﻣﯿﻨﻪ ﺳﺎزﺑﺮﺧﯽ ازﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯿﻬﺎ وﺗﻦ دادن ﺑﻪ ﺳﻠﮑﻮك ﻫﺎي ﻏﯿﺮﻋﺎدي ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬

‫‪١١٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ب‪ -‬ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ)ﺗﺪاوي(‪ :‬ﻏﺮض اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ اﺣـﺴﺎس ﮔﻨـﺎه وآه وﻧﺎﻟـﻪ واﺑﺮازﺗﺎﺳـﻒ ﭼـﺎره‬
‫دردﻧﯿﺴﺖ –آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ درﺑﺎره ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠﻮل اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﻧﯿﮑﻮ ﻣﯽ اﻧﺪﯾـﺸﻨﺪ ﺗﺎاﻣﯿـﺪي ﺑـﻪ ﻧﺠـﺎت‬
‫دراوﭘﺪﭘﺪآﯾﺪ‪.‬‬
‫واﻟﺪﯾﻦ درﺑﺴﯿﺎري ﻣﻮاردﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪﺷﯿﻮه ﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ واﺻﻮﻟﯽ رادرﭘﯿﺶ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪﮐﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﺷـﻮدوﻧﻘﺺ‬
‫وﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ ﻧﺠﺎت ﯾﺎﺑﺪ‪.‬ﻣﻌﺎﯾﻨﺎت ﻃﺒﯽ‪،‬رواﻧﯽ ورواﻧﭙﺰﺷﮑﯽ دراﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎﮔـﺎﻫﯽ ﮐﺎرﺳـﺎز ﺑـﻮده و ﺑـﺮاي اﯾـﻦ‬
‫اﻃﻔﺎل ﻣﻔﯿﺪوﻣﻮﺛﺮﺛﺎﺑﺖ ﺷﻮد‪ .‬ازﻃﺮف دﯾﮕﺮ‪،‬ﺑﺮدن اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﻃﻔﺎل ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻫﺎوﺷﺮﮐﺖ دادن آﻧﻬﺎدرﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ‬
‫ﻫﺎﺧﺎﻟﯽ ازﻓﺎﯾﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬درﻫﺮﺻﻮرت واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪاﺳﺒﺎب ﺷﺎداﺑﯽ وﺧﻮﺷﯽ اﻃﻔﺎل ﻣﻌﻠﻮل راﻓـﺮاﻫﻢ آورﻧﺪوﺑـﺪﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺎاﯾﺠﺎد ﻓﺮﺻﺘﻬﺎي ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ وآﻣﻮزﺷﯽ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﮐﻢ ﺧﻮدﺑﯿﻨﯽ رادرآﻧﻬﺎﮐﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﮐﻤﮏ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﻌﻠﻮل اﯾﻦ ﺧﻮاﻫﺪﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻗﺪرت وﻧﯿﺮوي روﺣﯽ ﺑﺪﻫﻨﺪ وآﻧﻬﺎراﻣﻄﻤﯿﻦ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪ ﮐﻪ درﻓﮑﺮاوﻫﺴﺘﻨﺪ وﻣﯿﺨﻮاﻫﻨﺪآﻧﻬﺎراازوﺿﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺣـﺎل ﺷـﺎن اﺳـﺖ‪،‬ﻧﺠﺎت ﺑﺪﻫﻨـﺪ وﻣـﺸﮑﻼت‬
‫ﺷﺎﻧﺮاﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪،‬اﯾﻦ اﻣﺮﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮدﮐﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﻌﻠـﻮل ازاﯾـﻦ اﻧﺪﯾـﺸﻪ ﺑﯿـﺮون آﯾﻨـﺪ ﮐـﻪ واﻟـﺪﯾﻦ آﻧـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﻓﮑﺮآﻧﻬﺎﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ج‪ -‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺧﺎص‪ :‬ﻣﯿﺪاﻧﯿﻢ ﮐﻪ اﻃﻔﺎل ﻣﻌﻠﻮل دﻧﯿﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎدﻧﯿﺎي دﯾﮕﺮان دارﻧﺪ ﯾﻌﻨـﯽ آﻧﻬـﺎ ﻟـﺬت و‬
‫اﻟﻢ‪ ،‬زﯾﺒﺎﯾﯽ وزﺷﺘﯽ را ﺑﮕﻮﻧﻪ اي دﯾﮕﺮي اﺣﺴﺎس ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺧﺎﺻﯽ از ﺑﺮﺧﻮرد ﻫـﺎ‬
‫وروش ﻫﺎي ﺗﺮﺑﯿﺘﯽ ﻧﯿﺎزدارﻧﺪﺗﺎ ﺧﺼﻮﺻﯿﺖ ﻫﺎي رﻓﺘﺎري وﺳﻠﻮﮐﯽ ﺷﺎن ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﻣﺘﻌﺎدل ﺑﺎﺷـﺪ وﺑـﻪ ﺳـﻮي‬
‫اﺻﻼح ﮔﺎم ﺑﺮدارﻧﺪ‪ .‬ﺳﯿﺴﺘﻢ آﻣﻮزﺷﯽ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺷﺨﺎص ﺑﻪ ﺷﯿﻮه ﺧﺎص ﻃﺮح ﻣﯿﮕﺮدد‪ .‬زﯾﺮا درﺻﻮرﺗﯽ ﮐـﻪ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺮﯾﺎن آﻣﻮزش را در ﻣﮑﺎﺗﺐ ﻋﺎدي اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي آﻣﻮزﺷﯽ ﺧﺎص درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﯿﺸﻮد ﺗﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﺎﻃﻔﯽ آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧـﺪ‪ .‬ﻧـﻮع درس‪ ،‬ﺑـﺎزي وﻓﻌﺎﻟﯿـﺖ‪ ،‬راه رﻓﺘﻦ‪،‬ﻣـﺸﺎرﮐﺖ دراﻣـﻮر‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎدﯾﮕﺮان در زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﻦ ﻧﻈﺮﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ ﻓﺮق ﻣﯿﮑﻨﺪ ﮐﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ازآن آﮔﺎﻫﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫د‪-‬دادن دﻟﮕﺮﻣﯽ‪ :‬واﻟﺪﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠﻮل روﺣﯿﻪ ﺑﺪﻫﻨﺪ وآﻧﻬﺎرا ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ دﻟﮕﺮم ﮐﻨﻨﺪ‪.‬اﮔـﺮ ﻓﺮزﻧـﺪان‬
‫ﺷﺎن ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ دارد درﯾﻦ راه ﺑﺎﯾـﺪ ﺑـﺎزوي اﯾـﺸﺎن را ﺑﮕﯿﺮﻧـﺪ ﺗﺎﺗﻤـﺎم‬
‫ﺗﻮﺟﻪ او ﺑﻪ ﻧﻘﺺ ﺧﻮدش ﻣﻌﻄﻮف ﻧﮕﺮدد‪ .‬اورا ﺟﺮأت ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬اورا ﺗﺸﻮﯾﻖ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ اورا زﯾﺎد ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫اودرزﻧﺪﮔﯽ ﺣﻖ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اوﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰﻧﻨﺪ ودر اوروﺣﯿﻪ ﮐﺎر وﻓﻌﺎﻟﯿﺖ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ‬
‫اﮔﺮ واﻟﺪﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪ ﻣﻌﻠﻮل ﺧﻮدرا دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او ﻣﯿﺘﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺺ ﺑﺪن ﺧﻮدرا ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﺪ وﯾـﺎ آﻧـﺮا ﺣـﺪ‬
‫اﻗﻞ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺸﻤﺎرد‪ .‬درﯾﻦ راه ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﺣﺪود ﺗﻮﻗﻊ ﺧﻮدرا از ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠﻮل ﮐـﻢ ﮐﻨﻨـﺪ‬
‫وآﻧﺮا ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ وﻃﺮز ﺑﺮﺧـﻮرد ﺑـﺎﭼﻨﯿﻦ‬
‫اﻃﻔﺎﻟﯽ را ﺑﻪ ﺳﻮﯾﻪ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ و ﯾﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻃﻮري ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اواﺣﺴﺎس ﺟﺪاﯾﯽ ﯾﺎ ﺣﻘـﺎرت وﯾـﺎ‬
‫ﺳﺮاﻓﺮازي اﻓﺮاﻃﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎاﻃﻔﺎل ﻣﻌﻠﻮل ﺑﺎﯾﺪ ﻇﺮاﻓﺖ را ﺑﮑﺎرﺑﺮد ودراﯾﻦ ﻣـﻮرد ازﻫﻮﺷـﯿﺎري وﺗﻌﻘـﻞ‬
‫‪١١٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﮐﺎرﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ)ص( رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ اﻓﺮاد آﻓﺖ زده وﺑﻼدﯾـﺪه)ﻣﻌﻠـﻮﻟﯿﻦ واﻓـﺮاد‬
‫داراي ﻧﻘﺺ ﺑﺪﻧﯽ( ﻧﺒﺎﯾﺪ زﯾﺎد ﻧﮕﺎه ﮐﺮد وﯾﺎ آﻧﺎن را ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﺮاﺛﺮ ﻧﮕﺎه ﻣﺘﻮاﻟﯽ و ﻣﺘﻮاﺗﺮ ﺷﺮﻣﻨﺪه ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ درﻣﻮرد ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﻦ از ﯾﮏ ﻃﺮف ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎ ﻻزم اﺳﺖ واز ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﻫﺎ و ﺧـﻮدداري‬
‫ﻫﺎ ﺗﺎزﻣﯿﻨﻪ ﺑﺮاي اﺻﻼح آﻧﺎن ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻪ داﻣﻨﻪ دار ﺷﺪن آﺳﯿﺐ ﻫﺎ و ﻋﻮارض‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺧﻮدداري ﻫﺎ وﭘﺮﻫﯿﺰ ﻫﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮداﻣﻨﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﺮا ﻣﯿﺘﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﺮح ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﺷﺪ ﻣﻌﻠﻮﻟﯿﻦ را ﺑﺎﯾﺪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻧﻪ آﻧﮑﻪ ﻣﻮرد ﺗﺮﺣﻢ ﺷﺎن ﻗﺮاردﻫﯿﺪ وازدﯾﺪن‬
‫آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس رﻗﺖ ﺧﻮدرا ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ‬
‫_ ازﺗﺤﻘﯿﺮ واﻫﺎﻧﺖ وﺑﺮخ ﮐﺸﯿﺪن ﻋﯿﺐ ﺟﺴﻤﯽ آﻧﻬﺎ ﺧﻮدداري ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮروزي ﻫﻢ ﺳـﺰاوار ﺗﻨﺒﯿـﻪ اﺳـﺖ اورا‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﯿﻮب ﺑﻮدن ﺷﺎن ﺗﻨﺒﯿﻪ ﻧﮑﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﻣﻨﯿﺖ رواﻧﯽ ﺷﺎن دﭼﺎر ﺧﻄﺮﻣﯿﺸﻮد ازﺑﯽ اﻋﺘﻨـﺎﯾﯽ ﺑـﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷـﺖ‬
‫ﺷﺎن ﺑﭙﺮﻫﯿﺰﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎز ﺑﺮاي آﻧﺎن ﮔﺮﻣﯽ وﻣﺤﺒﺖ واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ازاﻋﻼم ﺧﺴﺘﮕﯽ درﺑﺎره اﻃﻔﺎل ﻣﻌﻠﻮل ﺑﭙﺮﻫﯿﺰﯾﺪ زﯾﺮا ﺑﺮﺧﯽ ازآﻧﺎن ﮐﻪ ﺗﯿﺰﻫﻮش ﺗﺮﻧﺪ از دﯾﺪن اﯾﻦ وﺿـﻊ ﮐـﻪ‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﺑﻪ زﺣﻤﺖ اﻓﺘﺎده اﻧﺪ اززﻧﺪﮔﯽ اﺣﺴﺎس ﺳﯿﺮي ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫‪ -‬ازﺳﭙﺮدن اﻃﻔﺎل ﻣﻌﻠﻮل ﺑﻪ ﭘﺮورﺷﮕﺎه وﻣﺮاﮐﺰ ﺧﺎص ﺧﻮدداري ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﮕﺎه ﮐـﻪ ﮐـﺎرد ﺑـﻪ اﺳـﺘﺨﻮان‬
‫ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺧﺪﻣﺖ وآﺳﺎﯾﺶ در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯿﺴﺮ اﺳﺖ و ﭘﺮورﺷﮕﺎه ﻫﯿﭽﮕﺎه ﺟـﺎي ﭘـﺪر وﻣـﺎدررا ﭘﺮﮐـﺮده‬
‫ﻧﻤﯿﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﯿﺪ او از ﻧﻘﺺ ﺑﺪﻧﯽ وﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﻮد ﺳﻮئ اﺳﺘﻔﺎده وازوﻇﯿﻔﻪ ﺧﻮدداري ﻧﮑﻨﺪ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻃﻔﻞ ﻣﻌﻠﻮل ﺧﻮدرا ﻓﺸﺎرﻧﺪﻫﯿﺪ‪ ،‬اورا ﻃﻌﻨـﻪ ﻧﺰﻧﯿـﺪ‪ ،‬روﺣﯿـﻪ او را ازﺑـﯿﻦ ﻧﺒﺮﯾـﺪ ازﻣﻼﻣﺘـﯽ او‬
‫ﺧﻮدداري ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﮑﻮﺷﯿﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ازراه ﺗﺸﻮﯾﻖ او را ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد درآورﯾﺪ ‪ .............‬وﻏﯿﺮه‬

‫‪١٢٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺂﺧﺬ‬

‫‪ .1‬ﺗﺒﺮﯾﺮزي‪ ،‬ﻏﻼم رﺿﺎ‪ .‬ﻣﻘﺮ ﺳﺮاي ﯾﺮ روان ﺷﻨﺎﺳﯽ رﺷﺪ اﯾﺮان ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات آﯾﺪﯾﻦ‪،1375 ،‬ص‪.17 ،‬‬
‫‪ .2‬ﺳﯿﻒ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻦ و دﯾﮕﺮان‪ .‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ رﺷﺪ‪ .‬ﺟﻠﺪ اول ‪ :‬ﺗﻬـﺮان ‪ :‬اﻧﺘـﺸﺎرات ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و ﺗـﺪوﯾﻦ‬
‫ﮐﺘﺐ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ داﻧﺸﮕﺎه )ﺳﻤﺖ(‪ ،1373 ،‬ص ص‪5 ،4 ،‬‬
‫‪ .3‬ﺣﺠﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ‪ .‬اﺳﻼم و ﺗﻌﻠﯿﻢ وﺗﺮﺑﯿﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ اول‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ‪ ،1374 ،‬ص ‪174‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫‪ .4‬ﺗﺒﺮﯾﺰي‪ ،‬ﻏﻼم رﺿﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪17 .‬‬

‫‪ .5‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪18 ،‬‬
‫‪ .6‬ﺣﺠﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪.‬ص‪173 .‬‬
‫‪ .7‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص ‪171 ،‬‬
‫‪ .8‬ﺳﯿﻒ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻦ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪6 .‬‬
‫‪ .9‬ﺗﺒﺮﯾﺰي‪ ،‬ﻏﻼم رﺿﺎ ﻫﻤﺎن اﺛﺮ ‪ .‬ص‪18 .‬‬
‫‪ .10‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪19 .‬‬
‫‪ .11‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪20 .‬‬
‫‪ .12‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ ،‬و ﻫﻤﺎن ﺣﺎ‬
‫‪ .13‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ ،‬ص‪96 .‬‬
‫‪ .14‬ﭘﺎرﺳﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ‪ .‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ رﺷﺪ ﮐﻮدك و ﻧﻮﺟﻮان‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﻌﺸﺖ ‪ ،1374‬ص‪251 .‬‬
‫‪ .15‬ﺗﻮﻓﯿﻖ‪ ،‬اﺣﻤﺪ و ﺧﺎﻧﻢ ﺳﯿﻪ ﺣﺎﻣﺪ‪ .‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ از اﻃﻔﺎل در اﺳﻼم ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ :‬ﯾﻮﻧﺴﯿﻒ‪ ،‬ﻗﺎﻫﺮه ‪ 0 1405‬ح –‬
‫ق( ‪) 1985 -‬م(‪ .‬ص‪.2 ،‬‬
‫‪ .16‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪3 .‬‬
‫‪ .17‬ﺳﯿﻒ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻦ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪65 .‬‬
‫‪ .18‬ﺗﻮﻓﯿﻖ‪ ،‬اﺣﻤﺪو ﺧﺎﻧﻢ ﺳﯿﻪ ﺣﺎﻣﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪4 .‬‬
‫‪ .19‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص ﺟﺎ‬

‫‪١٢١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ .20‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﺟﺎ‬

‫‪ .21‬ﻫﻤﺎﻧﺪ اﺛﺮ‪ .‬ص‪5 .‬‬
‫‪ .22‬ﻗﺎﯾﻤﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﭘﺪر در ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﯿﺮي‪ ،1368 ،‬ص‪259 .‬‬
‫‪ .23‬ﺗﻮﻓﯿﻖ اﺣﻤﺪ و ﺧﺎﻧﻢ ﺳﯿﻪ ﺣﺎﻣﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ ‪ -‬ص‪4 .‬‬
‫‪ .24‬ﺷﻌﺎري ﻧﮋاد‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ‪ -‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ رﺷﺪ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻃﻼﻋﺎت‪ – 1373 ،‬ص ‪267 ،‬‬
‫‪ .25‬ﻗﺎﯾﻤﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﭘﺪر در ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ .‬ص‪193 ،‬‬
‫‪ .26‬ﺗﻮﻓﯿﻖ‪ ،‬اﺣﻤﺪ و ﺧﺎﻧﻢ ﺳﯿﻪ ﺣﺎﻣﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ – ص‪12 ،‬‬
‫‪ .27‬ﺣﺠﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪18 ،‬‬
‫‪ .28‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ ،‬ص‪185 ،‬‬
‫‪ .29‬داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺎج زﻣﺎن‪ .‬اﻃﻔﺎل و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺰﻫﮑﺎر‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺧﺪﻣﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ رﺳﺂ‪ ،1374 ،‬ص‪192 ،‬‬
‫‪ .30‬ﺣﺠﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪192 ،‬‬
‫‪ .31‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﺟﺎ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫‪ .32‬ﺣﺠﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻫﻤﺎن اﺛﺮ ص‪234 ،‬‬
‫‪ .33‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ ص‪59 .‬‬
‫‪ .34‬ﺷﺮ ﯾﻀﺎن‪ ،‬ﺟﻤﺸﯿﺪ – راﻫﺒﺮد ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان در زﻣﯿﻨﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠـﻞ ﻣﺘﺤـﺪ‬
‫ﺗﻬﺮان ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات دﻓﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎات ﺳﯿﺎﺳﯽ وﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‪ ،1370 .‬ص‪144.‬‬
‫‪ .35‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪145 ،‬‬
‫‪ .36‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬و ﻫﻤﺎن ﺟﺎ‬
‫‪ .37‬رﺳﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺷﺮف ‪) :‬ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن( ﻣﺠﻠﻪ ﻗﻀﺂ اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺘﺮه ﻣﺤﮑﻤﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎره‬
‫‪ 1381 ،6‬ص ‪62‬‬
‫‪ .38‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ و ﻫﻤﺎن ﺟﺎ‬
‫‪ .39‬ﺻﺎﻓﯽ‪ ،‬اﺣﻤﺪ – ﺳﺎزﻣﺎن اداره اﻣﻮر ﻣﺪارس‪ .‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات رﺷﺪ‪ ،‬ص‪32 .‬‬
‫‪ .40‬ﮐﺎرﺗﻮزﯾﺎن‪ .‬ﻧﺎﺻﺮ – ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻋﻠﻢ ﺣﻘﻮق ‪ .‬ﺗﻬﺮان اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان ‪ ،1355 :‬ص‪13 ،‬‬
‫‪ .41‬داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺎج زﻣﺎن‪ .‬دادرﺳﯽ اﻃﻔﺎل ﺑﺰﻫﮑﺎر در ﺣﻘﻮق ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﺗﻬﺮان ‪ :‬ﻧﺸﺮ دادﮔﺴﺘﺮ‪ ،1378 ،‬ص‪13 .‬‬
‫‪ .42‬اﻧﺼﺎري‪ ،‬وﻟﯽ اﷲ‪ .‬ﺣﻘﻮق ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﺎﯾﯽ )ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ( ﺗﻬﺮان ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗـﺪوﯾﻦ‬
‫ﮐﺘﺐ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ داﻧﺸﮕﺎه )ﺳﻤﺖ(‪ ،1380 ،‬ص‪23 ،‬‬
‫‪ .43‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪21 ،‬‬
‫‪ .44‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ ص‪22 ،‬‬
‫‪ .45‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ ص‪21 ،‬‬
‫‪ .46‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ ص‪23 ،‬‬
‫‪ .47‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ ص‪24 ،‬‬
‫‪١٢٢‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ .48‬ﻣﻮﻟﻮي‪ ،‬ﻋﺒﺎس – ﺣﻘﻮق ﺟﺰاي ﻋﻤﻮﻣﯽ ‪ .-‬ﺟﻠﺪ اول‪ .‬ﺗﻬﺮان اﻧﺘﺸﺎرات ﺑﻬﺮام‪ ،‬ص‪137 ،‬‬
‫‪ .49‬ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﮔﺎن اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻧﮕﺮﺷﯽ ﮐﻠﯽ ﺑﺮﻗـﻮاﻧﯿﻦ اﺳﺎﺳـﯽ اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن ‪ .‬ﻗـﻢ‪،1374 ،‬‬
‫ص‪ ،252 ،‬ﻣﺎده ‪ 42‬ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻣﺼﻮب ‪9/9/1366‬‬
‫‪ .50‬ﺷﺮﯾﻀﺎن ﺟﻤﺸﯿﺪ – ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪136 .‬‬
‫‪ .51‬ﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ )ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻌﯿﺎر ﻫﺎي اﺳﺎﺳﯽ ﺣﻔﻆ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺑﺮاي ﻣﺠﺮﯾﺎن ﻗـﺎﻧﻮن( ﻣﺎﻫﻨﺎﻣـﻪ ﺣﻘـﻮق‬
‫ﺑﺸﺮ اﻧﺘﺸﺎرات ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎره اول‪ ،‬ﺳﺎل اول‪ ،‬ﺣﻤﻞ ‪ 1382‬ص ص‬
‫‪21 20‬‬
‫‪ .52‬ﻗﻮاﻋﺪ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺤﺮوم از آزادي‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ :‬ﭘﻮﻫﺎﻧﺪ اﻟﻔﺘﺎ ﺣﺪران‪ .‬ص‪2 ،‬‬
‫‪ .53‬رﺳﻮﻟﯽ ﻣﺤﻤﺪ اﺷﺮف‪ .‬اﺳﻼم و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺰر ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻃﯽ دو دﻫـﻪ اﺧﯿـﺮ‬
‫ﭘﺸﺎور‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﮐﺘﺎﺑﻔﺮوﺷﯽ ﻓﻀﻞ‪ ،1378 ،‬ص‪116 ،‬‬
‫‪ .54‬رﺳﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺷﺮف اﺳﻼم و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ و ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻮق ﺑـﺸﺮ در اﻓﻐﺎﻧـﺴﺘﺎن در ﻃـﯽ دو دﻫـﻪ‬
‫اﺧﯿﺮ ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻘﻞ از ﻣﺎه ‪ 414‬ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰاي اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬
‫‪ .55‬رﺳﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺷﺮف اﺳﻼم و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ئ ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در‪ .....‬ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣـﺎده ‪415‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺟﺰاي اﻓﻐﺎﻧﺴﺎن‬

‫‪ .56‬داﻧﺶ‪ ،‬ﺗﺎج زﻣﺎن‪ .‬اﻃﻔﺎل و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺰﻫﮑﺎر رﺳﺎ ‪،1374‬ص ‪223‬‬
‫‪ .57‬رﺳﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ اﺷﺮف ‪ .‬اﺳﻼم و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﭘﺲ ﻣﻨﻈﺮ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ در ص ‪124‬‬
‫‪ .58‬ﻗﻮاﻋﺪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﻣﻌﯿﺎر ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در راﺑﻄﻪ ﺑﻪ اداره ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﺎن )ﻗﻮاﻋﺪ ﭘﯿﮕﮑﻨﮓ( ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ :‬اﻟﺸﻔﺎ‬
‫ﺣﺪران‪ ،‬ص‪22 ،‬‬
‫‪ .59‬ﻋﺒﺎ ﭼﯽ‪ ،‬ﻣﺮﯾﻢ‪ .‬ﺣﻘﻮق ﮐﯿﻔﺮي اﻃﻔﺎل در اﺳﻨﺎد ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺗﻬﺮان ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻃﻬﻮري‪،1279 ،‬‬
‫ص‪70 ،‬‬
‫‪ .60‬داﻧﺶ‪ ،‬ﻧﺎج زﻣﺎن‪ ،‬اﻃﻔﺎل و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺰﻫﮑﺎر‪ .‬ص‪127 ،‬‬
‫‪ .61‬ﻣﺤﺴﻦ‪ ،‬اﺑﻮ ﺗﺮاب ﺗﺎرﯾﺦ اﺧﻼق ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ .‬اﻃﻔﺎل ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎزات ﻃﻬﻮري‪ ،1279 ،‬ص‪70 ،‬‬
‫‪ .62‬ﺗﻔﺘﯽ اﺑﻮﺗﺮاب‪ .‬ﺗﺎرﯾﺦ اﺧﻼق ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ .‬اﻃﻔﺎل ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﮑﯽ اﻃﻔﺎل‪ ،1371 ،‬ص‪5،‬‬
‫‪ .63‬ﻣﺤﺴﻦ‪،‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ‪ .‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪،‬ص‪298،‬‬
‫‪ .64‬ﻣﺤﺴﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪238 ،‬‬
‫‪ .65‬ﭘﮋ وﻫﺸﮑﺪه ﺣﻮزه داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ‪ .‬اﺳﻼم و ﺣﻘﻮق ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ اول‪ .‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺪوﯾﻦ ﮐﺘﺐ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﯽ داﻧﺸﮕﺎه )ﺳﻤﺖ( ‪ 1379‬ص‪207 ،‬‬
‫‪ .66‬ﻣﺤﺴﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ؛ ﻫﻤﺎن اﺛﺮ ص ص ‪155 – 154‬‬
‫‪ .67‬ﻗﺎﯾﻤﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪ ،‬در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺗﻬﺮان ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﯿﺮي ﭼﺎپ ﻫﺸﺘﻢ ﺗﻬﺮان ‪1378‬‬

‫‪١٢٣‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫‪ .68‬ﺷﻌﺎري ﻧﮋاد‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ آﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﺗﻬﺮان ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻧﺘﺸﺎرﺗﺎت اﻣﯿﺮ ﮐﺒﯿﺮ ‪،1381‬‬
‫ص‪704 ،‬‬
‫‪ .69‬ﺳﯿﻒ‪ ،‬ﻋﻠﯽ اﮐﺒﺮ رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﭘﺮورﺷﯽ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﻬﺮان ‪ :‬آﮔﺎه ‪ 837‬ص ‪246‬‬
‫‪ .70‬ﮐﺎارﺗﻮزﯾﺎن‪ ،‬ﻧﺎﺻﺮ ﺣﻘﻮق ﻣﺪﻧﯽ ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﻬﺮان ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺪرس ‪137‬‬
‫‪ .71‬ﺣﻠﻢ ﺳﺮﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺮوﯾﺶ‪ ،‬و اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ دل ﭘﺸﺘﻪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣـﺎدر و ﮐـﻮدك‪ .‬اﻧﺘـﺸﺎرات ﭼﻬـﺮ‪،‬‬
‫‪،1372‬ص‪239 ،‬‬
‫‪ .72‬ﻗﺎﯾﻤﯽ‪ ،‬ﻋﻠﯽ‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﻬﺎي ﮐﻮدﮐﺎن‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﯿﺮي ‪ 1366‬ص ‪6‬‬
‫‪ .73‬ﻫﻤﺎن اﺛﺮ‪ .‬ص‪ .‬ص‪440‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫‪١٢٤‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﺿﻤﺎﯾﻢ‬

‫‪١٢٥‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺿﻤﯿﻤﻪ اول‬

‫ﻧﻘﻞ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن )ﻣﯿﺜﺎق( ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫در ﻣﻘﺪﻣﻪ اﯾﻦ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯿﺨﻮاﻧﯿﻢ ‪:‬‬
‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ اﺻﻮل اﻋﻼم ﺷﺪه در ﻣﻨﺸﻮر ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ ﺗﺸﺨﯿﺺ وﻣﻨﺰﻟﺖ ذاﺗﯽ وﺣﻘﻮق ﺟﺪاﯾﯽ‬
‫ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ وﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺸﺮي اﺳﺎس آزادي‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ و ﺻﻠﺢ در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﺎد آوري اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﻣﺮدﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ اﯾﻤﺎن ﺷﺎﻧﺮا ﺑﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﻨﯿﺎدي ﺑﺸﺮ از ارزش وﻣﻨﺰﻟﺖ ﺷﺨﺼﯿﺖ اﻧﺴﺎﻧﯽ در ﻣﻨﺸﻮر ﻣﻠﻞ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ ﻣﺠﺪداً ﺗﺎﺋﯿﺪ ﮐﺮده وﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﺑﻬﺴﺎزي ﻣﻌﯿﺎري ﻫﺎي زﻧﺪه ﮔﯽ را در‬
‫ﭼﻬﺎر ﭼﻮب آزادﯾﻬﺎي وﺳﯿﻌﺘﺮ ﮔﺴﺘﺮش دﻫﻨﺪ‪ ،‬اﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‬
‫وﻣﯿﺜﺎق ﻫﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺗﺆاﻓﻖ ﻧﻤﻮده واﻋﻼم ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﻧﻮع ﺗﻤﺎﯾﺰي‬
‫از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﮋاد‪ ،‬رﻧﮓ ﺟﻨﺴﯿﺖ‪ ،‬زﺑﺎن‪ ،‬ﻣﺬﻫﺐ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻒ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﻣﻠﯽ‪،‬ﻣﻠﮑﯿﺖ‪،‬ﺗﻮﻟﺪ ودﯾﮕﺮ‬
‫ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﻖ ﮐﻠﯿﻪ ﺣﻘﻮق ﻣﻨﺪرج در اﯾﻦ اﺳﻨﺎد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺎد آوري اﯾﻨﮑﻪ در اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ اﻋﻼم ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﻔﻮﻟﯿﺖ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻣﺮاﻗﺒﺖ وﮐﻤﮏ ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎاذﻋﺎن ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﻪ ﺣﯿﺚ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﻨﯿﺎدي ﺟﺎﻣﻌﻪ وﻣﺤﯿﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ رﺷﺪ وآﺳﺎﯾﺶ ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ وﺑﻪ ﺧﺼﻮص‬
‫اﻃﻔﺎل ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ ﺧﻤﺎﯾﺖ وﮐﻤﮏ ﻻزم را در ﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎ ﯾﺸﺎن را ﺑﺼﻮرت ﮐﺎﻣﻞ در‬
‫داﺧﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪوش ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻨﮑﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﺮاي رﺷﺪ ﻫﻤﺎﻧﮓ وﮐﺎﻣﻞ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﺧﻮد ﻣﯿﺒﺎﯾﺪ در‬
‫ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﯽ ودر ﻓﻀﺎي ﺳﺮور‪ ،‬دوﺳﺘﯽ وﺗﻔﺎﻫﻢ ﺑﺰرگ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻃﻔﺎل ﻣﯽ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮدي در ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎده ﺷﻮد وﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﻪ روﺣﯿﻪ ارﻣﺎﻧﻬﺎي اﻋﻼم ﺷﺪه در ﻣﻨﺸﻮرﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ‬
‫ﻣﺘﺤﺪ وﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺎ روﺣﯿﻪ ﺻﻠﺢ‪ ،‬ﺷﺮف‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎري‪ ،‬آزادي‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮي وﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﯾﺎد آوري اﻧﮑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﻃﻔﻞ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﺪم ﺑﻠﻮغ ﺟﺴﻤﯽ وذﻫﻨﯽ ﻗﺒﻞ از ﺗﻮﻟﺪ وﭼﻪ ﺑﻌﺪ‬
‫از ﺗﻮﻟﺪ ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ وﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺧﺎص ازﺟﻤﻠﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻫﺎ ي ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻻزم اﺣﺘﯿﺎج دارد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺸﺨﯿﺺ اﯾﻨﮑﻪ در‬
‫‪١٢٦‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺗﻤﺎم ﮐﺸﻮر ﻫﺎي ﺟﻬﺎن اﻃﻔﺎﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺨﺖ اﺳﺘﺜﻨﺎﯾﯽ زﻧﺪه ﮔﯽ ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ واﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﻃﻔﺎﻟﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺨﺼﻮص ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﯾﺎﺑﻪ ﺣﺴﺎب آوردن ارزش ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ وﺳﻨﺘﯽ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﯽ ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﯾﺖ ورﺷﺪ‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﺑﺎﺗﺸﺨﯿﺺ اﻫﻤﯿﺖ ﻫﻤﮑﺎري ﻫﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن وﺿﻌﯿﺖ زﻧﺪه ﮔﯽ اﻃﻔﺎل در‬
‫ﻫﻤﻪ ﮐﺸﻮر ﻫﺎ وﺑﺨﺼﻮص در ﮐﺸﻮر ﻫﺎي در ﺣﺎل اﻧﮑﺸﺎف‪ ،‬ﺗﻮاﻓﻖ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ‪:‬‬

‫ﻣﺎده اول _ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻃﻔﻞ‪ :‬ﻃﻔﻞ ﻓﺮدي اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ از ﻫﯿﺠﺪه ﺳﺎل ﺳﻦ داﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن ﮐﻪ‬
‫ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻠﯽ ﮐﺸﻮري ﺳﻦ ﺑﻠﻮغ راﮐﻤﺘﺮ ﺗﺸﺨﯿﺺ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده دوم _ ﻣﻨﻊ ﺗﺒﻌﯿﺾ‪ :‬ﺣﻘﻮﻗﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﭘﯿﺸﻬﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻃﻔﺎل ﺟﻬﺎن ﺑﻮده وﻫﺮ دوﻟﺘﯽ ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻃﻔﺎل را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺗﺒﻌﯿﺾ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ ودر‬
‫ارﺗﻘﺎي ﺣﻘﻮق آﻧﺎن ﺑﮑﻮﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﻮم _ ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻃﻔﺎل‪ :‬ﺗﻤﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ او ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ در ﺻﻮرت ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎ ﮐﺴﺎن دﯾﮕﺮي ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮوﻟﯿﺖ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از اﻃﻔﺎل را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺘﻬﺎي ﻻزم را از ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورد‪.‬‬

‫ﻣﺎده ﭼﻬﺎرم _ اﺣﻘﺎق ﺣﻘﻮق‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ در اﺣﻘﺎق ﺣﻘﻮق ﻣﺬﮐﻮر در اﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺴﺎﻋﯽ ﺧﻮد را‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﭘﻨﺠﻢ _ﻗﯿﻤﻮﻣﯿﺖ واﻟﺪﯾﻦ وﭘﺮورش ﻗﺎﺑﻠﯿﺘﻬﺎي ﻃﻔﻞ‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎي ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻘﻮق وﻣﺴﺌﻮوﻟﯿﺘﻬﺎي‬
‫واﻟﺪﯾﻦ واﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﺴﺘﺮده را در ﺗﻌﯿﻦ ﻗﯿﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﭘﺮورش ﻗﺎﺑﻠﯿﺘﻬﺎي ﮐﻮدك ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺸﻤﺎرد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺷﺸﻢ _ ﺑﻘﺎوﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﻃﻔﻞ ﺻﺎﺣﺐ ﺣﻖ ذاﺗﯽ زﻧﺪه ﮔﯽ اﺳﺖ ودوﻟﺘﻬﺎ ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ زﻧﺪه ﮔﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻘﺎوﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻃﻔﻞ را ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﻢ _ﻧﺎم وﻣﻠﯿﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﻃﻔﻞ از ﺣﻖ داﺷﺘﻦ ﻧﺎم وﮐﺴﺐ ﻣﻠﯿﺖ ودر ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن‪ ،‬ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ واﻟﺪﯾﻦ‬
‫و ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ اﯾﺸﺎن ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﺸﺘﻢ ﺣﻔﻆ ﻫﻮﯾﺖ‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ وﻇﯿﻔﻪ دارﻧﺪ از وﺟﻮه اﺳﺎﺳﯽ ﻫﻮﯾﺖ ﻃﻔﻞ دﻓﺎع ﮐﺮده ودر ﺻﻮرت ﻟﺰوم‬
‫آﻧﻬﺎ را اﺣﺮار ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ وﺟﻮه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻧﺎم‪ ،‬ﻣﻠﯿﺖ و ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻧﻬﻢ _ ﺟﺪاﯾﯽ از واﻟﺪﯾﻦ‪ :‬اﻃﻔﺎل ﺣﻖ دارد ﮐﻪ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮﯾﺶ زﻧﺪه ﮔﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻃﻔﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻃﻔﻞ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺻﺎﺣﺐ ﺣﻖ اداﻣﻪ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮد‪ ،‬در ﺻﻮرت ﺟﺪاﯾﯽ از ﯾﮏ ﯾﺎ‬
‫ﻫﺮ دوي آﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎده دﻫﻢ _ ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ دوﺑﺎره ﺧﺎﻧﻮاده‪ :‬اﻃﻔﺎل وواﻟﺪﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﺣﻖ دارﻧﺪ ﻫﺮ ﮐﺸﻮري را ﺗﺮك ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﯿﻮﺳﺘﻦ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﯾﺎ اداﻣﻪ رواﺑﻂ ﻃﻔﻞ وواﻟﺪﯾﻦ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﻪ ﮐﺸﻮر ﺧﻮﯾﺶ وارد ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪١٢٧‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺎده ﯾﺎزدﻫﻢ _ اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺎﭼﺎق وﻣﻨﻊ ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ ﻣﻮﻇﻒ اﻧﺪ از رﺑﻮدن وﺗﺤﺖ ﺣﻔﻆ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ‬
‫اﻃﻔﺎل ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﺪر ﯾﺎ ﻣﺎدر ﯾﺎ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ در ﺧﺎرج از ﮐﺸﻮر ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﮐﻨﻨﺪ واﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده دوازدﻫﻢ – آزادي ﻋﻘﯿﺪه ﻃﻔﻞ‪ :‬ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد ﻋﻘﯿﺪه ﺧﻮد را آزاداﻧﻪ اﺑﺮاز ﮐﻨﺪ و آن را در ﻫﺮ‬
‫ﻣﻮردي ﮐﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯿﺶ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯿﺰدﻫﻢ _ آزادي ﺑﯿﺎن‪ :‬ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد ﻋﻘﺎﯾﺪ ﺧﻮد را اﺑﺮاز ﮐﺮده وﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎ‪،‬اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورد و اﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﺧﻮد را اﻋﻼم ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﭼﻬﺎردﻫﻢ _ آزادي اﻧﺪﯾﺸﻪ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه وﻣﺬﻫﺐ‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ آزادي اﻧﺪﯾﺸﻪ‪ ،‬ﻋﻘﯿﺪه و ﻣﺬﻫﺐ ﻃﻔﻞ‪،‬‬
‫وﺣﻖ ﻫﺪاﯾﺖ ﻃﻔﻞ ﺗﻮﺳﻂ واﻟﺪﯾﻦ را ﻣﺤﺘﺮم ﻣﯽ ﺷﻤﺎرد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ _ آزادي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ :‬اﻃﻔﺎل ﺣﻖ دارﻧﺪ ﺑﺎﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻼﻗﺎت ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪ‬
‫ﯾﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﭙﯿﻮﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ _ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﺣﺮﯾﻢ ﺷﺨﺼﯽ )ﺧﻠﻮت( اﻃﻔﺎل‪ :‬اﻣﻮر ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫وﻣﮑﺎﺗﺒﺎت اﻃﻔﺎل ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ دﺧﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻫﺘﮏ ﺣﺮﻣﺖ واﻓﺘﺮا ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺪﻫﻢ _ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺿﻤﻦ ﺗﻀﻤﯿﻦ دﺳﺘﺮﺳﯽ اﻃﻔﺎل ﺑﻪ‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺗﺸﻮﯾﻖ رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ي ﮔﺮوﻫﯽ در ﺑﺨﺶ اﻃﻼﻋﺎت ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ وﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺮاي‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﮐﻮﺷﯿﺪه و از ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ آﻧﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮاد اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ زﯾﺎن آور ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دوﻟﺖ ﻫﺎ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﺎﻻ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎ اﻃﻔﺎ از اﺷﯿﺎي ﻣﻀﺮو ﺧﻄﺮ ﻧﺎك ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﮋدﻫﻢ _ ﻣﺴﺌﻮوﻟﯿﺖ واﻟﺪﯾﻦ‪ :‬واﻟﺪﯾﻦ در رﺷﺪ وﺗﺮﺑﯿﺖ ﻃﻔﻞ ﻣﺴﺌﻮوﻟﯿﺖ ﻣﺸﺘﺮك دارﻧﺪ و دوﻟﺘﻬﺎ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ در اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺴﺎﻋﺪت ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻧﺰدﻫﻢ _ ﺣﻤﺎﯾﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده وﺑﯽ ﺗﻮﺟﻬﯽ‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ ﻣﻮﻇﻒ اﻧﺪ ﻃﻔﻞ را از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺪرﻓﺘﺎري واﻟﺪﯾﻦ ﯾﺎدﯾﮕﺮاﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﯿﻤﻮﻣﯿﺖ او را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﻨﺪ وﺑﺮاي ﺟﻠﻮ ﮔﯿﺮي از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده وﺑﺪرﻓﺘﺎري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﺎن اﻗﺪاﻣﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺘﻢ – ﺣﻤﺎﯾﺖ از اﻃﻔﺎل ﺑﯽ ﺧﺎﻧﻮاده‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺤﺮوم از ﺧﺎﻧﻮاده ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص‬
‫ﻣﺒﺬول دارﻧﺪ و ﺑﺪﯾﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ دﯾﮕﺮي از ﺧﺎﻧﻮاده ﻧﻬﺎد ﺟﺎﮔﺰﯾﻦ آن را در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد ﺗﻀﻤﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻮﺷﺶ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎ ي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﻃﻔﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ وﯾﮑﻢ‪ --‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪﮔﯽ‪ :‬در ﮐﺸﻮر ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺎم ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪﮔﯽ را ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﯾﺎ ﻣﺠﺎز داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻃﻔﻞ و از ﺳﻮي ﻣﻘﺎﻣﺎت ذﯾﺼﻼح ﺻﻮرت‬
‫ﮔﯿﺮد وﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻧﺒﻪ از ﻃﻔﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٢٨‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ ودوم ‪ --‬ﻃﻔﻞ آواره‪ :‬از ﻃﻔﻞ آواره ﯾﺎ ﮐﻮدك ﺧﻮاﻫﺎن ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺨﺼﻮص‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﯾﺪ‪ .‬وﻇﯿﻔﻪ دوﻟﺘﻬﺎ ﻫﻤﮑﺎري ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎي ذﯾﺼﻼﺣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺣﻤﺎﯾﺖ وﻣﺴﺎﻋﺪﺗﯽ را‬
‫ﺑﺮاي ﻃﻔﻞ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ وﺳﻮم _ اﻃﻔﺎل ﻧﺎﻗﺺ اﻟﻌﻀﻮ‪ :‬ﻃﻔﻞ دﭼﺎر ﻧﻘﺺ ﻋﻀﻮ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ وﯾﮋه‪،‬ﺗﺤﺼﯿﻞ‬
‫وﺗﺮﺑﯿﺖ دارد ﺗﺎ ازاﯾﻦ راه ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮر داري از ﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ آﺑﺮوﻣﻨﺪ وﮐﺴﺐ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫وﻣﻨﺰﻟﺖ و اﺣﺘﺮام اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺴﺎﻋﺪت ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ وﭼﻬﺎرم _ ﺧﺪﻣﺎت ﺻﺤﯽ‪ :‬ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد از ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺳﻄﺢ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﺻﺤﯽ وﻣﺮاﻗﺒﺖ‬
‫ﻃﺒﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد‪ .‬دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺎي ﭘﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬آﻣﻮزﺷﻬﺎي ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺎت ﺻﺤﯽ‬
‫وﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﻣﺮگ وﻣﯿﺮ ﻧﻮزادان ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺗﺎﮐﯿﺪ وﺗﺸﻮﯾﻖ ﻫﻤﮑﺎرﯾﻬﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اﻗﺪام‬
‫ﮐﻨﻨﺪوﺑﮑﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﯿﭻ ﮐﻮدﮐﯽ از دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺻﺤﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﻣﺤﺮوم ﻧﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ وﭘﻨﺠﻢ _ ﺑﺮرﺳﯽ ادوارﯾﻤﻮﻗﻌﯿﺖ ﻃﻔﻞ‪ :‬وﺿﻊ ﻃﻔﻠﯽ ﮐﻪ از ﻃﺮف دوﻟﺖ ﺑﺮاي ﻣﺮاﻗﺒﺖ‬
‫وﻣﺤﺎﻓﻈﺖ وﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﯾﺎﻣﻘﺎﻣﺎت ذﯾﻀﻼح ﺳﭙﺮده ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ وﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻨﻈﻢ ﻗﺮار‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺴﺖ وﺷﺸﻢ _ ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ :‬ﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد از اﻣﻨﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﯿﻤﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﯿﺖ وﻫﻔﺘﻢ _ ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ‪ :‬ﻫﺮﻃﻔﻞ ﺣﻖ دارد از ﺳﻄﺤﯽ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫رﺷﺪ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ذﻫﻨﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻮي‪،‬اﺧﻼﻗﯽ واﺟﺘﻤﺎﻋﯽ او ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬واﻟﺪﯾﻦ ﻃﻔﻞ ﻣﺴﺆوﻟﯿﺖ اوﻟﯿﻪ را در ﺟﻬﺖ‬
‫ﺗﻀﻤﯿﻦ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﻪ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯿﺒﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ وﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻄﻠﻮب ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ دوﻟﺘﻬﺎ ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺴﺎﻋﺪت ﻣﺎدي ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ وﮐﻮدﮐﺎﻧﺸﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﺴﺖ وﻫﺸﺘﻢ _ آﻣﻮزش وﭘﺮورش‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ ﺣﻖ ﻃﻔﻞ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮرداري از آﻣﻮزش وﭘﺮورش را ﺑﻪ‬
‫رﺳﻤﯿﺖ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ وﺧﻮدرا ﻣﻮﻇﻒ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ ﺗﺎ اﻣﮑﺎن آﻣﻮزش اﺑﺘﺪاﯾﯽ راﯾﮕﺎن واﺟﺒﺎري را ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﺎن‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ آورﻧﺪ ودﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻣﻮزش ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ وآﻣﻮزش ﻋﺎﻟﯽ ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ ﻫﺎ را ﺗﻀﻤﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﻢ واﻧﻀﺒﺎط ﻣﮑﺎﺗﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﺣﻘﻮق وﺷﺌﻮن ﻃﻔﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﮑﺎرﯾﻬﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﻗﺪام ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺑﺴﺖ وﻧﻬﻢ _ ﻫﺪﻓﻬﺎي آﻣﻮزش وﭘﺮورش‪ :‬ﻫﺪف آﻣﻮزش وﭘﺮورش ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺮورش ﺷﺨﺼﯿﺖ‬
‫ﻃﻔﻞ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺎ وﻗﺎﺑﻠﯿﺘﻬﺎ ﻓﺮدي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻣﻮزي وﭘﺮورش ﺑﺎﯾﺪ ﻃﻔﻞ را ﺑﺮاي ﯾﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻓﻌﺎل در ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫آزادآﻣﺎده ﮐﺮده و در اﻓﺰاﯾﺶ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﻃﻔﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻮﯾﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬زﺑﺎن و ارزﺷﻬﺎي ﻣﻌﻨﻮي او وﻧﯿﺰ‬
‫ارزﺷﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ دﯾﮕﺮان ﺑﮑﻮﺷﺪ‪.‬‬

‫‪١٢٩‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﻣﺎده ﺳﯽ ام _ اﻃﻔﺎل اﻗﻠﯿﺘﻬﺎي ﻣﺬﻫﺒﯽ‪:‬ﻃﻔﻞ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻗﻠﯿﺘﻬﺎ وﺟﻤﺎﻋﺘﻬﺎي ﺑﻮﻣﯽ داري ﺣﻖ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮﯾﺶ واﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﻣﺬﻫﺒﯽ وﺗﮑﻠﻢ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﺎدري ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯽ وﯾﮑﻢ _ ﺗﻔﺮﯾﺢ وﺳﺮﮔﺮﻣﯽ وﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪:‬ﻃﻔﻞ ﺣﻖ ﺗﻔﺮﯾﺢ‪،‬ﺑﺎزي وﻣﺸﺎرﮐﺖ در‬
‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ وﻫﻨﺮي را دارد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯽ ودوم _ ﮐﺎر اﻃﻔﺎل‪ :‬ﻃﻔﻞ ﻧﯿﺎز ﻣﻨﺪ ﭼﻨﺎن ﮐﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻤﺖ‪ ،‬ﺗﺮﺑﯿﺖ ورﺷﺪ وﭘﯿﺸﺮﻓﺖ او‬
‫را ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬دوﻟﺘﻬﺎ ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ ﺣﺪ اﻗﻞ ﺳﻦ را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﮐﺎر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﻨﺪ وﺷﺮاﯾﻂ ﮐﺎري اﻃﻔﺎل‬
‫را ﺗﺤﺖ ﺿﺎﺑﻄﻪ در آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯽ وﺳﻮم _ ﻣﻮا د ﻣﺨﺪر‪:‬ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ودارو ﻫﺎي ﻣﻀﺮ ﺣﻤﺎﯾﺖ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ از در ﮔﯿﺮ ﺷﺪن آﻧﺎن در ﺗﻮﻟﯿﺪ وﯾﺎ ﺗﻮزﯾﺢ اﯾﻦ ﻣﻮاد ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯽ و ﭼﻬﺎرم _ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده ﺟﻨﺴﯽ‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ از اﻃﻔﺎل در ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺘﺜﻤﺎر وﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺟﻨﺴﯽ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﺤﺸﺎ وﻣﺸﺎرﮐﺖ در ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺻﻮرﻗﺒﯿﺤﻪ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯽ ﭘﻨﺠﻢ – ﺧﺮﯾﺪ وﻓﺮوش ورﺑﻮده ﺷﺪن‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ ﺗﻤﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم را ﺑﺮاي‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از ﺧﺮﯾﺪ وﻓﺮش ورﺑﻮدن اﻃﻔﺎل ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯽ وﺷﺸﻢ _ دﯾﮕﺮ ﺷﮑﻞ ﻫﺎي اﺳﺘﺜﻤﺎر‪ :‬ﻃﻔﻞ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي رﻓﺎه وﺳﻼﻣﺖ او را ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮه ﻣﯽ اﻧﺪازد و در ﻣﺎده ﻫﺎي ‪ ،34 ،33 ،32‬و‪ 35‬ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯽ وﻫﻔﺘﻢ _ ﺷﮑﻨﺠﻪ وﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ از آزادي‪ :‬ﻫﯿﭻ ﻃﻔﻠﯽ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﺤﺖ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﻣﺠﺎزات ورﻓﺘﺎر‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎزداﺷﺖ ﻏﯿﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﺟﻨﺎﯾﯽ وﺗﻌﻘﯿﺐ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﺠﺎزات اﻋﺪام وﺣﺒﺲ اﺑﺪ ﺑﺪون اﻣﮑﺎن آزادي‬
‫در ﻣﻮرد ﺧﻼﻓﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺷﺨﺎص زﯾﺮ ‪ 18‬ﺳﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼً ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻮدﮐﺎن زﻧﺪاﻧﯽ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ از اﻓﺮاد ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آن ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻼح ﻃﻔﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻃﻔﻞ زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ از‬
‫ﺣﻖ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﺸﺎوره ﺣﻘﻮﻗﯽ ﯾﺎ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺗﻬﺎي دﯾﮕﺮوﻧﯿﺰ دﯾﺪار ﺑﺎﺧﺎﻧﻮاده ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮردارﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﯽ وﻫﺸﺘﻢ _ ﮐﺸﻤﮑﺸﻬﺎي ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪:‬دوﻟﺘﻬﺎي ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻤﺎم اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم را ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ‬
‫ﺗﺎﮐﻮدﮐﺎن زﯾﺮ ‪ 15‬ﺳﺎل‪ ،‬ﻫﯿﭻ ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ در ﻣﺨﺎﺻﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﯿﭻ ﻃﻔﻞ زﯾﺮ‬
‫‪ 15‬ﺳﺎل ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺪام ﻧﯿﺮوﻫﺎي ﻣﺴﻠﺢ در آﯾﺪ‪ .‬دوﻟﺘﻬﺎي ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ از ﮐﻮدﮐﺎن درﮔﯿﺮ در ﮐﺸﻤﮑﺸﻬﺎي‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﺣﯽ ﮐﻪ در ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻤﺎﯾﺖ وﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ‬
‫ﻣﺎده ﺳﯽ وﻧﻬﻢ _ ﻣﺮاﻗﺒﺖ در ﺗﻮاﻧﺒﺨﺸﯽ‪ :‬دوﻟﺘﻬﺎ ﻣﻮﻇﻔﻨﺪ ﮐﻪ از اﻃﻔﺎل آﺳﯿﺒﺪﯾﺪه در ﮐﺸﻤﮑﺸﻬﺎي‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﻪ ﯾﺎ ﺑﺮاﺛﺮ ﺷﮑﻨﺠﻪ‪ ،‬ﺑﯽ ﺗﻮﺟﻬﯽ‪ ،‬ﺑﺪرﻓﺘﺎري ﯾﺎ اﺳﺘﺜﻤﺎر ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻻزم ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورﻧﺪ ودر ﺑﻬﺒﻮد آﻧﺎن و‬
‫ﺑﺎز ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﻨﺰﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﺎن ﺑﮑﻮﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﭼﻬﻠﻢ _ رﻋﺎﯾﺖ ﻋﺪاﻟﺖ در ﻣﻮرد اﻃﻔﺎل‪ :‬دوﻟﺖ ﺣﻖ اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ ﯾﺎ ﻣﺘﻬﻢ ﺑﻪ ﻧﻘﺾ ﻗﺎﻧﻮن را‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻮر داري از رﻓﺘﺎر ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎﺷﺌﻮن وارزش اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ رﺳﻤﯿﺖ ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﺪ وﺑﺎدر ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻦ‬
‫‪١٣٠‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫وﺳﺎل او ﻣﯽ ﮐﻮﺳﺪ ﺗﺎ ﺷﺄن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اش را ﺑﻪ او ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺣﻖ ﻃﻔﻞ ﺑﺮاي دﻓﺎع از ﻣﻮرد اﺗﻬﺎم ﺧﻮد و‬
‫ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻫﻤﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪت وﻣﺸﻮرت ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻀﻤﯿﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻘﯽ اﻻﻣﮑﺎن از داد رﺳﯽ ﻫﺎي‬
‫ﻗﻀﺎﯾﯽ وﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ اﻗﺪﻣﺎت ﺷﺪﯾﺪ در ﻣﻮرد اﻃﻔﺎل ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﭼﻬﻞ وﯾﮑﻢ _ ﻣﻼﮐﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ :‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻼﮐﻬﺎي ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻣﻠﯽ وﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻘﻮق‬
‫اﻃﻔﺎل ﺑﺎﻻﺗﺮ از آﻧﺠﻪ در اﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻼﮐﻬﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ‪) 45 _ 42‬ﻋﻤﻠﯽ ﮐﺮدن وﻧﺤﻮه اﺟﺮا(‬
‫ﻣﻔﺎد ﻣﻮاد ‪ 45 _42‬ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻧﺎﻇﺮ ﺑﺮ اﺟﺮاي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺻﻮل ‪ 41‬ﮔﺎﻧﻪ ﻣﻨﺪرج در اﯾﻦ اﻋﻼﻣﯿﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ‪ 46‬اﻟﯽ ‪ 54‬ﺑﺮ ﺷﺮط دﺧﻮل وﺧﺮوج از ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮن اﺷﺎره ﻣﯿﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ اول‬

‫‪١٣١‬‬
 ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﻮق ﻃﻔﻞ‬

‫ﺿﻤﯿﻤﻪ دوم‬
‫ﻧﻘﻞ ﻓﺮﻣﺎن رﯾﺲ دوﻟﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ اﺳﻼﻣﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن در ﻣﻮرد ﻃﺮز ﻧﮕﻬﺪاري و‬
‫ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل ﺗﺤﺖ ﺣﺠﺰ در ﻣﺮاﮐﺰ اﺻﻼح ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺮﺑﯿﻪ ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬اﺻﻼح و ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺘﺨﻠﻒ از ﻗﺎﻧﻮن ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺣﺠﺰ ﻗﺮار ﻣـﯽ‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫ﮔﯿﺮﻧﺪ‪،‬ﻣﺮاﺗﺐ ذﯾﻞ را ﻣﻨﻈﻮر ﻣﯿﺪارم‪:‬‬
‫ﻣﺎده اول‪:‬‬
‫‪ .1‬اﻃﻔﺎل ﻣﺘﺨﻠﻒ از ﻗﺎﻧﻮن در ﻣﺮاﮐﺰ اﺻﻼح و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل از ﻃﺮف روز ﻃﺒﻖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺪه ﻣﺮاﮐـﺰ‬
‫اﺻﻼح و ﺗﺮﺑﯿﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺖ اﻣﻮزش و ﭘﺮورش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و از ﻃﺮف ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎي ﺷﺎن ﺳﭙﺮده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬اوﻟﯿﺎي اﻃﻔﺎل ﻣﻨﺪرج ﻓﻘﺮه ) ‪ ( 1‬اﯾﻦ ﻣﺎده ﻣﮑﻠﻒ اﻧﺪ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﺣﻀﺎر ﻫﻤـﻪ روزه اﻃﻔـﺎل را ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺮاﮐﺰ اﺻﻼح و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل اراﯾﻪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده دوم‪ :‬دوره آﻣﻮزش و ﭘﺮورش اﻃﻔﺎل ﻣﻨﺪرج ﻣﺎده دوم اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن از ﻃﺮف ﻣﺤﺎﮐﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺗﻌـﯿﻦ ﻣـﯽ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺳﻮم‪ :‬ﻣﺮﺗﮑﺒﯿﻦ ﺟﺮاﯾﻢ ﺟﻨﺤﻪ ﺟﻨﺎﯾﺖ در ﺳﻦ ﻣﺮاﻫﻖ از اﺣﮑﺎم اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﭼﻬﺎرم‪ :‬وزارت ﻋﺪﻟﯿﻪ ﻣﮑﻠﻒ اﺳﺖ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮداﺷﺖ اﺣﮑﺎم اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻘـﺮره ﺟﺪﯾـﺪ را ﺑـﺮاي ﻣﺮاﮐـﺰ‬
‫اﺻﻼح و ﺗﺮﺑﯿﺖ ﺗﻬﯿﻪ و ﻃﯽ ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﻧﺎم اداره داراﻟﺘﺎدﯾﺐ ﻣﻦ ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ اﺻﻼ ح و ﺗﺮﺑﯿﺖ اﻃﻔﺎل ﺗﻌﺪﯾﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﺷﺸﻢ‪ :‬وزارت ﻣﺎﻟﯿﻪ ﻣﮑﻠﻒ اﺳﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﻻزم را ﻏﺮض ﺗﻄﺒﯿﻖ اﯾﻦ ﻓﺮﻣـﺎن در اﺧﺘﯿـﺎر وزارت ﻋﺪﻟﯿـﻪ‬
‫ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎده ﻫﻔﺘﻢ‪ :‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن از ﺗﺎرﯾﺦ ﺗﻮﺷﯿﺢ ﻧﺎﻓﺬ و در ﺟﺮﯾﺪه رﺳﻤﯽ ﻧﺸﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺣﺎﻣﺪ ﮐﺮزي‬
‫رﺋﺲ دوﻟﺖ اﻧﺘﻘﺎﻟﯽ اﺳﻼﻣﯽ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن‬

‫‪١٣٢‬‬