Chemia organiczna - ćwiczenia

Zajęcia nr 6:

Diole, fenole oraz właściwości

alkoholi

1
Reakcje otrzymywania dioli:

1. Utlenianie alkenów
2. Hydroliza epoksydów

2
1. Utlenianie alkenów

Przykład:
H H
OH KMnO4 aq. OH
H2O2/ OsO4 (kat.)
ok. 0 °C w t-BuOH
OH OH
H H
cis-cykloheksano-1,2-diol cykloheksen cis-cykloheksano-1,2-diol
(wyd. 37%) (wyd. 45%)
3
1. Utlenianie alkenów

4
2. Hydroliza epoksydów

Przykład:
H
OH
1. HCOOH / 30% H2O2
2. NaOH aq.
H
OH
cykloheksen trans-cykloheksano-1,2-diol (+ enancjomer)
(wyd. 69%)
5
2. Hydroliza epoksydów

6
Reakcje otrzymywania fenoli:

1. Stapianie soli kwasów sulfonowych

2. Z soli diazoniowych
3. Metoda kumenowa

7
1. Stapianie soli kwasów
sulfonowych

Przykład:
SO3Na OH
1. NaOH, temp. 320 °C
2. H3O

2-naftalenosulfonian sodu 2-naftol (-naftol)

(wyd. 80%)

8
1. Stapianie soli kwasów
sulfonowych

9
2. Z soli diazoniowych

Przykład:
NH2 N2 HSO4 OH

NaNO2, H2SO4, H2O H2O, H2SO4

ok. 0 °C t

CH3 CH3 CH3

p-toluidyna wodorosiarczan p-krezol (wyd. 55%)
p-toluenodiazoniowy 10
2. Z soli diazoniowych

11
3. Metoda kumenowa

Przemysłowa metoda otrzymywania

fenolu

12
3. Metoda kumenowa

13
Reakcje charakterystyczne
alkoholi:
1. Reakcja dehydratacji
2. Reakcja z halogenowodorem
3. Reakcja substytucji wodoru
4. Utlenianie alkoholi
5. Reakcja estryfikacji
6. Reakcja tworzenia acetali
7. Tautomeria keto-enolowa

14
1. Reakcja dehydratacji

Reakcja zachodzi zgodnie z

mechanizmem E1.

15
2. Reakcja z halogenowodorem

Reakcja zachodzi zgodnie z

mechanizmem SN2.

16
3a. Reakcja substytucji wodoru

NIE ZACHODZI !!!

• Wyłącznie dla fenoli.

17
3b. Reakcja substytucji wodoru

Przykład:

18
4. Reakcja estryfikacji

Przykład:

temp.

19
5. Reakcja tworzenia acetali/ketali

Hemiacetal Acetal

Hemiketal Ketal

20
6a. Utlenianie alkoholi

Aldehyd w obecności silnych

utleniaczy (np. KMnO4, H2CrO4) może
ulegać dalszemu utlenieniu do kwasu
karboksylowego.

21
6b. Utlenianie alkoholi

Obecność dwóch grup alkilowych

(wiązania C-C) sprawia, że ketony nie
będą utleniać się do kwasów
karboksylowych.

22
6c. Utlenianie alkoholi

Dla alkoholi trzeciorzędowych

reakcja utleniania nie zachodzi.

23
7. Tautomeria keto-enolowa

Przykład:

24
 Przykład 1
• 3-metylocyklopenten reaguje z
OsO4/H2O2.

25
 Przykład 1
• 3-metylocyklopenten reaguje z
OsO4/H2O2.

• Powstaje 3-metylocyklopent-1,2-
diol

Mechanizm: reakcju ulega jedynie wiązanie

podwójne – addycja cis.

26
 Przykład 2
• Pent-3-en-1-ol reaguje z KMnO4

27
 Przykład 2
• Pent-3-en-1-ol reaguje z KMnO4

• Powstaje 3,4-dihydroksypentan-1-
al., który nastepnie przechodzi w
kwas 3,4-dioksypentanowy

Mechanizm: utlenieniu ulega zarówno wiązanie

podwójne (addycja cis), jak i grupa
hydroksylowa.

28
 Przykład 3
• 4-etylocykloheksen reaguje z
nadkwasem, a następnie z NaOH

29
 Przykład 3
• 4-etylocykloheksen reaguje z
nadkwasem, a następnie z NaOH

• Powstanie (E) 4-etylocykloheksano-

1,2-diol

Mechanizm: tworzy się epoksyd, który

nastepnie przechodzi w diol w ramach addycji
trans.

30
 Przykład 4
• Proszę otrzymać p-metylofenol z
toluenu.

31
 Przykład 4
• Proszę otrzymać p-metylofenol z
toluenu.

• Sulfonowanie -> stapianie

alkaliczne

Mechanizm: zastosowanie metody stapiania

kwasów sulfonowych pozwala uniknąć
problemu utlenienia gr. metylowej.

32
 Przykład 5
• Proszę otrzymać p-metylofenol z
p-metyloaniliny.

33
 Przykład 5
• Proszę otrzymać p-metylofenol z
p-metyloaniliny.

• Diazowanie -> hydroliza

Mechanizm: zastosowanie metody rozkładu soli

diazoniowych pozwala uniknąć problemu
utlenienia gr. metylowej.

34