ГЕОГРАФИЈА 7

1. ШВЕДСКА
- ШВЕДСКА го зафаќа ИСТОЧНИОТ и ПОШИРОКИОТ дел од СКАНДИНАВСКИОТ
ПОЛУОСТРОВ. На ЗАПАД се граничи со НОРВЕШКА, на ИСТОК со ФИНСКА и
БОТНИЧКИОТ ЗАЛИВ, а на ЈУГ со БАЛТИЧКО МОРЕ(кое ѝ отвора пат кон Атлантскиот
Океан). ШВЕДСКА е НАЈГОЛЕМА СКАНДИНАВСКА земја. На ЈУГ, ШВЕДСКА се
ДОБЛИЖУВА до ДАНСКА и има ФУНКЦИЈА на КОПНЕН МОСТ меѓу нив. БРЕГОВИТЕ на
ШВЕДСКА НЕ се многу РАЗГРАНЕТИ, но се БОГАТИ со МАЛИ ЗАЛИВИ и СИТНИ
ОСТРОВИ(Готланд и Еланд-Балтичко Море). РЕЛЈЕФНО, се истакнуваат ВИСОКИТЕ
СКАНДИНАВСКИ ПЛАНИНИ што БЛАГО и СТЕПЕНЕСТО се спуштаат кон ИСТОК сѐ до
ШВЕДСКАТА НИЗИНА. Тие се НАВЕДНАТИ кон БАЛТИЧКОТО МОРЕ и се ИСПРЕСЕЧЕНИ со
ДЛАБОКИ КЛИСУРИ. ПЛАНИНИТЕ во ШВЕДСКА се покриени со ГУСТИ ИГЛОЛИСНИ
ШУМИ од: БОР и ЕЛА. ШУМИТЕ покриваат ОКОЛУ 60% од ВКУПНАТА ТЕРИТОРИЈА на
ШВЕДСКА. КЛИМАТА е КОНТИНЕНТАЛНА, поради СКАНДИНАВСКИТЕ ПЛАНИНИ, кои го
намалуваат АТЛАНТСКОТО ВЛИЈАНИЕ од ЗАПАД. Само ЈУЖНИТЕ ОБЛАСТИ на ШВЕДСКА
се под влијание на АТЛАНТСКИОТ ОКЕАН и БАЛТИЧКОТО МОРЕ. Затоа тие имаат
ПОТОПЛА и ПОБЛАГА КЛИМА. РЕКИТЕ се БРЗИ, БОГАТИ со ХИДРОЕНЕРГЕТСКИ
ПОТЕНЦИЈАЛ и се ВЛИВААТ во БАЛТИЧКО МОРЕ. ШВЕДСКА е позната по ЛЕДНИЧКИТЕ
ЕЗЕРА(Венерн, Ветерн и Меларн).

- НАСЕЛЕНИЕТО во ШВЕДСКА го сочинуваат: ШВЕЃАНИ, ЛАПОНИЦИ, ФИНЦИ и

доселеници од други земји кои по РЕЛИГИЈА се ПРОТЕСТАНТИ(60%). Во ШВЕДСКА
живеат НАД 10 МИЛИОНИ жители, од кои 85% во УРБАНИ СРЕДИНИ. ГЛАВЕН ГРАД на
ШВЕДСКА е СТОКХОЛМ. ПОГОЛЕМИ ГРАДОВИ се: ГЕТЕБОРГ, МАЛМЕ, КИРУНА и други.
СЛУЖБЕН ЈАЗИК е ШВЕДСКИ, но во употреба е ЛАПОНСКИОТ ЈАЗИК од УГРО-ФИНСКАТА
група. ШВЕДСКА се наоѓа на 16то место според СТОПАНСКА РАЗВИЕНОСТ во СВЕТОТ.
УДОБНИТЕ ЕКОНОМСКИ и СОЦИЈАЛНИ УСЛОВИ за живот ја прават ШВЕДСКА
ПРИВЛЕЧНА ЗЕМЈА за МИГРАНТИ од ЕВРОПА и АЗИЈА. РУДНО БОГАТСТВО го сочинуваат:
ЖЕЛЕЗО, БАКАР, ЗАЛТО, ОЛОВО, ЦИНК, НИКЕЛ, МАНГАН и др. ШВЕДСКА е НАЈБОГАТА
со ЧИСТА и КВАЛИТЕТНА ЖЕЛЕЗНА РУДА(Кируна). Од ЕНЕРГЕТСКИТЕ ИЗВОРИ најголемо
значење има ХИДРОЕНЕРГЕТСКИОТ ПОТЕНЦИЈАЛ на РЕКИТЕ. ШВЕДСКА е ВИСОКО
РАЗВИЕНА ЗЕМЈОДЕЛСКА(пченица, јачмен, компир, овес и шеќерна репка, иако нема
големи површини, приносите се високи) и ИНДУСТРИСКА земја. ШВЕДСКА има ВИСОКО
РАЗВИЕНО СТОЧАРСТВО(говеда, куни и ирваси). ИНДУСТРИЈАТА(метална, машинска,
хемиска, електротехничка и дрвна) е НАЈВАЖНА СТОПАНСКА ГРАНКА во ШВЕДСКА. Таа
се РАЗВИЛА ВРЗ ОСНОВА на РУДНОТО БОГАТСТВО. ИНДУСТРИСКИ ЦЕНТРИ се:
СТОКХОЛМ, ГЕТЕБОРГ, МАЛМЕ и КИРУНА. ШВЕДСКА увезува ГРАДИНАРСКО и ЈУЖНО
ОВОШЈЕ, а извезува РУДИ и МАШИНИ. НАЈСТАРИОТ УНИВЕРЗИТЕТ во СЕВЕРНА ЕВРОПА
е основан во 1477 ГОДИНА во градот УПСАЛА, ШВЕДСКА.
- ПРИРОДНО-ГЕОГРАФСКИ се издвојуваат: СЕВЕРНА, СРЕДНА и ЈУЖНА РЕГИЈА, додека
АДМИНИСТРАТИВНО, ШВЕДСКА е поделена на 21 ОКРУГ.

2. НОРВЕШКА
- НОРВЕШКА лежи во СЕВЕРНА ЕВРОПА, во СЕВЕРОЗАПАДНИОТ дел на
СКАНДИНАВСКИОТ ПОЛУОСТРОВ. На ИСТОК и СЕВЕРОИСТОК граничи со ШВЕДСКА,
ФИНСКА и РУСИЈА, а на ЗАПАД излегува на АТЛАНТСКИ ОКЕАН. НОРВЕШКА поседува и
ОСТРОВСКИ ТЕРИТОРИИ. НОРВЕШКА има еден од НАЈРАЗГРАНЕТИТЕ БРЕГОВИ во
ЕВРОПА. Тој се СОСТОИ од голем број ТЕСНИ ЗАЛИВИ – ФЈОРДОВИ и илјадници МАЛИ
ОСТРОВИ во БЛИЗИНА на БРЕГОТ. РЕЛЈЕФНИ специфики се ЗАРАМНЕТИ ДЕЛОВИ НА
СТАРИТЕ ГРАМАДНИ ПЛАНИНИ – ФЈЕЛДИ(Скандинавски Планини). КЛИМАТА во
НАЈСЕВЕРНИТЕ делови е СУБПОЛАРНА, во ВНАТРЕШНОСТА ПЛАНИНСКА, а покрај
БРЕГОТ, се чувствуваат АТЛАНТСКИТЕ ВЛИЈАНИЈА со ГОЛФСКАТА СТРУЈА. БРЕГОТ на
НОРВЕШКА НИКОГАШ не ЗАМРЗНУВА. РЕКИТЕ имаат ПЛАНИНСКИ ПАДОВИ со голем
ХИДРОЕНЕРГЕТСКИ ПОТЕНЦИЈАЛ. Од ПЛАНИНИТЕ преку ФЈОРДОВИТЕ, РЕКИТЕ се
вливаат во АТЛАНТСКИОТ ОКЕАН. НОРВЕШКА има ГОЛЕМ БРОЈ на ЛЕДНИЧКИ ЕЗЕРА.

- НАСЕЛЕНИЕТО во НОРВЕШКА го сочинуваат НОРВЕЖАНИ(86%), ЛАПОНЦИ и

доселеници од други земји(13%). СЛУЖБЕН ЈАЗИК е НОРВЕШКИ. НОРВЕШКА брои НАД
5 МИЛИОНИ жители. 70% од населението се ПРОТЕСТАНТИ по РЕЛИГИЈА. НОРВЕШКА
спаѓа меѓу НАЈРАЗВИЕНИТЕ земји во СВЕТОТ, со ВИСОК ЖИВОТЕН СТАНДАРД на
населението. СТОПАНСКАТА РАЗВИЕНОСТ се должи на ПРИРОДНОТО БОГАТСТВО:
ХИДРОЕНЕРГИЈА, НАФТА, ПРИРОДЕН ГАС, ЖЕЛЕЗО, НИКЕЛ, ТИТАНИУМ и други
МЕТАЛНИ РУДИ. 98% од ЕЛЕКТРИЧНАТА ЕНЕРГИЈА доаѓа од ХИДРОЦЕНТРАЛИТЕ. Тоа
овозможило РАЗВОЈ на ЕЛЕКТРОМЕТАЛУРГИЈАТА. НОРВЕШКА е 5ти ИЗВОЗНИК на НАФТА
во СВЕТОТ, која се ЕКСПЛОАТИРА од НАФТЕНИ ПЛАТФОРМИ во СЕВЕРНОТО МОРЕ со
околу 3500 БУШОТИНИ. ТРАДИЦИОНАЛНА дејност е РИБОЛОВ (Лофотски Острови во
Норвешко Море; стотици бродови-фабрики за преработка на уловената риба-бакалар).
НОРВЕШКА е ВТОР ИЗВОЗНИК на РИБА во СВЕТОТ.

- НОРВЕШКА се дели: ПРИРОДНО-ГЕОГРАФСКИ(3 регии: атлантско приморје,

скандинавски масив и југоисточна регија) и АДМИНИСТРАТИВНО(18 окрузи).

3. ФИНСКА
- ФИНСКА се наоѓа на ФИНСКИОТ ПОЛУОСТРОВ. На ЈУГ и ЗАПАД преку БОТНИЧКИ и
ФИНСКИ ЗАЛИВ излегува на БАЛТИЧКО МОРЕ. РЕЛЈЕФОТ во ФИНСКА е НИЗИНСКИ со
ПРОСЕК од 400 м.н.в. Само во СЕВЕРНИОТ ДЕЛ ја допираат ОГРАНОЦИТЕ на
СКАНДИНАВСКИТЕ ПЛАНИНИ. Тоа е областа ВИСОКА ФИНСКА. На ЈУГ се простира
ЕЗЕРСКАТА ОБЛАСТ. ЦЕЛОТО КОПНО на ЕЗЕРСКАТА ОБЛАСТ е под ЕЗЕРА и ШУМИ.
КЛИМАТА е КОНТИНЕНТАЛНА и СУБПОЛАРНА(долги, остри и студени зими; снег од
ноември до мај; кратки и свежи лета со просечна температура од 10°C). ЕЗЕРСКА ЗЕМЈА
со НАД 60 ИЛЈАДИ ЕЗЕРА, кои зафаќаат 10% од ТЕРИТОРИЈАТА. ЕЗЕРАТА се ПОВРЗАНИ
со ОСТРОВИ и КАНАЛИ. НАЈГОЛЕМИ ЕЗЕРА се: САЈМА и ИНАРИ.

- НАСЕЛЕНИЕТО во ФИНСКА го сочинуваат: ФИНЦИ(93%), РУЦИ, ЕСТОНЦИ, ШВЕЃАНИ и

други. СЛУЖБЕН ЈАЗИК е ФИНСКИ, но се зборуваат: ШВЕДСКИ и ЛАПОНСКИ. 70% од
НАСЕЛЕНИЕТО се ПРОТЕСТАНТИ(лутеранти). Според ЕКОНОМСКАТА РАЗВИЕНОСТ и
ЖИВОТНИОТ СТАНДАРД, ФИНСКА се наоѓа на ФРАНЦУСКО/ГЕРМАНСКО ниво. ШУМИТЕ
се НАЈГОЛЕМО ПРИРОДНО БОГАТСТВО на ФИНСКА. Тие ПОКРИВААТ 77% од ФИНСКА.
ФИНСКАТА ТАЈГА е БОГАТА со: БОР, ЕЛА, СМРЕКА и др. ФИНСКА има РУДИ на: БАКАР,
ЖЕЛЕЗО, ЦИНК, ВОЛФРАМ, ЗЛАТО и друго. ФИНСКА е ИНДУСТРИСКО-ЗЕМЈОДЕЛСКА
земја. ГЛАВНИ ИНДУСТРИИ се: ДРВНА, БРОДОГРАДБЕНА, ТЕКСТИЛНА,ЕЛЕКТРОНСКА.
ФИНСКА извезува: ДРВО, ХАРТИЈА, ЕЛЕКТРОНИКА. ФИНСКА увезува: ЖИТА и ЈУЖНО
ОВОШЈЕ. ФИНСКА го има НАЈЕФИКАСНИОТ ОБРАЗОВЕН СИСТЕМ во ЕВРОПА.

- ФИНСКА се дели: ПРИРОДНО(лапонска, езерска и приморска регија) и

АДМИНИСТРАТИВНО(19 региони).

4. ДАНСКА
- ДАНСКА е ПОЛУОСТРОВСКА и ОСТРОВСКА(Гренланд и Фарски Острови) земја. Таа
ЛЕЖИ на ПОЛУОСТРОВОТ ЈИЛАНД и на 500 ОСТРОВИ. НАЈГОЛЕМИ се: ЗЕЛАНД, ЛЕЛАНД
и ФИН. ДАНСКА претставува “МОСТ” меѓу СКАНДИНАВСКИОТ ПОЛУОСТРОВ и СРЕДНА
ЕВРОПА. ПРОТОЦИТЕ СКАГЕРАК и КАТЕГАТ се “ОТВОРЕНА ВРАТА” меѓу БАЛТИЧКО и
СЕВЕРНО МОРЕ. ДАНСКА е НИЗИНСКА земја. НАЈВИСОКАТА точка изнесува 173м.н.в.
КЛИМАТА во ДАНСКА е АТЛАНТСКА(благи,влажни и магловити зими, а умерено топли
лета). ВОДНОТО БОГАТСТВО го сочинуваат КРАТКИ, ПОЛНОВОДНИ РЕКИ и МАЛИ
ЛЕДНИЧКИ ЕЗЕРА. ЕРЕСУНДСКИОТ МОСТ е ДВОКОЛОЗЕН ЖЕЛЕЗНИЧКИ и
ЧЕТИРИЛЕНТЕН ПАТЕН МОСТ кој го сече ТЕСНЕЦОТ ЕРЕСУНД. МОСТОТ е еден од
НАЈДОЛГИТЕ во СВЕТОТ. Тој ги поврзува КОПЕНХАГЕН – ДАНСКА со МАЛМЕ – ШВЕДСКА.

- НАСЕЛЕНИЕТО во ДАНСКА го сочинуваат ДАНЦИ(87%), ГЕРМАНЦИ и доселеници од

АЗИЈА и БАЛКАНОТ. СЛУЖБЕН ЈАЗИК е ДАНСКИ, но на ОСТРОВИТЕ се зборува
ГРЕНЛАНДСКИ(Гренланд) и ФАРСКИ(Фарски Острови) јазик. 75% од НАСЕЛЕНИЕТО се
ПРОТЕСТАНТИ. ДАНСКА, по ОПШТЕСТВЕНО УРЕДУВАЊЕ е КРАЛСТВО. ДАНСКА е
ВИСОКО РАЗВИЕНА ЗЕМЈОДЕЛСКО-ИНДУСТРИСКА земја со СПЕЦИЈАЛИЗИРАНО
СТОЧАРСТВО. ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО се ПОТПИРА на ГОЛЕМИТЕ ПОВРШИНИ ОБРАБОТЛИВА
ПОЧВА и ВИСОКИОТ СТЕПЕН на МЕХАНИЗАЦИЈА. Таму НАЈМНОГУ се СЕАТ СТОЧНИ
РАСТЕНИЈА за ПОТРЕБИТЕ на СТОЧАРСТВОТО, кое ја ИЗДИГНУВА ДАНСКА во ВОДЕЧКИ
ПРОИЗВОДИТЕЛ на МЛЕЧНИ и МЕСНИ производи. ИНДУСТРИЈАТА носи 15% од
ГОДИШНИТЕ ПРИХОДИ на ДАНСКА. ДАНСКА е НАСОЧЕНА кон ПРОИЗДОВСТВО на
ПРЕХРАНБЕНИ ПРОИЗВОДИ, ВЕТЕРНИЦИ, МАШИНИ, ЛЕКОВИ и МЕДИЦИНСКА ОПРЕМА.
- ДАНСКА се дели: ПРИРОДНО(атлантска и балтичка) и АДМИНИСТРАТИВНО(5 региони).

5. ИСЛАНД
- ИСЛАНД е ОСТРОВСКА земја во АТЛАНТСКИ ОКЕАН. ИСЛАНД има ВУЛКАНСКО потекло.
Како ПОСЛЕДИЦА од ВУЛКАНИТЕ ЛАКИ и ХЕКЛА, ИСЛАНД има бројни: ГЕЈЗЕРИ и
ТЕРМАЛНИ ИЗВОРИ. ИСЛАНД има и ГОЛЕМИ ПОВРШИНИ под МРАЗ кои покриваат 11%
од ПОВРШИНАТА, затоа ја нарекуваат ЗЕМЈА НА МРАЗОТ И ОГНОТ. Поради ВУЛКАНСКО
ПОТЕКЛО, земјиштето е КАРПЕСТО и ЧАКАЛЕСТО со ОБРАБОТЛИВА ПОВРШИНА од 1%.
НАЈВИСОКИОТ врв изнесува 2119 метри. КЛИМАТА во ИСЛАНД е ОКЕАНСКА(благи зими
и свежи лета) во КРАЈБРЕЖЈЕТО, а на ВИСОКИТЕ ПРЕДЕЛИ – СУБПОЛАРНА. ДЕТИФОС е
НАЈСИЛНИОТ ВОДОПАД во ЕВРОПА. ЛОЦИРАН е во СЕВЕРОИСТОЧЕН ИСЛАНД.

- НАСЕЛЕНИЕТО го сочинуваат: ИСЛАНЃАНИ(86%) и доселеници од други земји.

СЛУЖБЕН ЈАЗИК е ИСЛАНДСКИ. 67% од НАСЕЛЕНИЕТО се ПРОТЕСТАНТИ(лутеранти).
ВИКИНЗИТЕ го ОТКРИЛЕ и НАСЕЛИЛЕ ИСЛАНД во 870 година. ЕНЕРГЕТСКИОТ СЕКТОР се
темели на БОГАТСТВОТО од ГЕОТЕРМАЛНА и ХИДРОЕНЕРГИЈА од РЕКИТЕ и тоа ја прави
НАЈЧИСТА ЗЕМЈА во СВЕТОТ со НАЈНИЗОК ИНДЕКС на ЗАГАДЕНОСТ. БЛАГОДАРЕНИЕ на
ОБНОВЛИВАТА ЕНЕРГИЈА од ГЕЈЗЕРИТЕ, ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО е ОРИЕНТИРАНО кон
ОРАНЖЕРИСКО одгледување(компир и градинарски култури). НАЈРАЗВИЕНА
ИНДУСТРИЈА во ИСЛАНД е ПРЕХРАНБЕНАТА(риба во конзерви, масло, брашно од риба).
ВТОРА е ТЕКСТИЛНАТА ИНДУСТРИЈА и ПРОИЗВОДСТВОТО на КОМПЈУТЕРСКА ОПРЕМА.

- ИСЛАНД е поделен на 6 КОНСТИТУТИВНИ ТЕРИТОРИИ.