FIL 102 – RETORIKA 4. Siyentipikong Nakikita – makapangyarihan.

Ang ‘acid test’ sa pagitan ng mga siyentipikong

nakikita at nasasabi ay nagpapakita ng katotohanan.
KAHULUGAN
KATUTUBONG PAGPAPAHAYAG
 Kaakit-akit na magandang pagpapahayag sa pagsasalita at pagsulat.
 Pag-aaral o kahusayan ng isang indibidwal sa pagpili ng mga salitang gagamitin sa pagsulat o Mababakas ang mga kaugalian, asal, gawi at katangian na tanging atin lamang. Ito’y mga kaban ng
pagsasalita yaman ng lahing kayumanggi.
 Masining na pagpili ng wastong salita sa loob ng isang pahayag upang mahigit na maunawaan at
1. Salawikain – mga kaisipang nakaugalian nang sabihin at nagsilbing batas at tuntunin ng
kasiya-siya sa mga (audience).
kagandahang asal ng ating mga ninuno.
 Mabisang pagpapahayag ng damdamin
2. Kawikaan – paalala na may dalang mensahe at aral na kadalasan ay hango sa Bibliya.
 Mabisang pagsama-sama upang makabuo ng makabuluhang salita
3. Sawikain – mga katutubong pahayag na walang natatagong kahulugan.
 Kasiningan at kahusayan sa pagpili ng salita na gagamitin sa pangungusap
4. Kasabihan – bukambibig o sabi-sabing hinango sa karanasan ng buhay na nagsisilbing patnubay
BILANG SINING sa mga dapat ugaliin na tinanggap ng bayan sa pagdaraan ng panahon.

May sukdulan o hangganan. Katulad ng pag-awit, ang retorika ay isang sining. Sa pamamagitan ng mga FANCSYON O GAMPANIN
simbolo na maaarin pasalita o pasulat, lumilikha ito ng isang likhang sining na may taglay na sariling
1. Nagpapaluwag ng daan para sa komunikasyon – hindi masabi ng diretsahan kaya ginagamitan
halagang estetiko na naiiwan o nagkakaiba sa ating kaisipan.
ng retorika.
KATANGIAN 2. Nagdidistrak – dahil sa pakikinig sa iba, nakalilimot tayo sa ating gawain at ng retotika ay
kinukuha nito ang ating atensyon.
1. Isang kooperatibong sining – hindi maaaring gawin ng nag-iisa. Sa pamamagitan nito 3. Nagpapalaki/nagpapalawak – intelektwal algebra(proseso). Humihingi ng pahintulot na
nagbubuklod ang isang tagapagsalita at tagapakinig sa iisang ideya. (ginagawa para sa iba) ikunsidera ang bagong soluson sa problema. Iniexpand nito ang pananaw ng tagapakinig –
2. Isang pantaong sining – dahil sa ang wika ay midyum ng retorika, pasalita man o pasulat. Dahil pinararami.
dito, ito ay pag-aari ng tao, ang retorika ay isa ring sining at pantao. (ordinaryong sining) 4. Nagbibigay ngalan – tayo at lahat ng bagay ay dumating o ipinanganak na walang ‘label’. Dahil
3. Isang temporal na sining – nababatay sa panahon. Ang gumagamit nito ay nangungusap sa sa retorika binibigyan sila ng mga katawagan.
lenggwahe ngayon at hindi bukas o kahapon. (pagbabago/temporary/sumasabay sa uso) 5. Nagbibigay kapangyarihan – kapangyarihang sosyal(social power) ay ibinigay sa kanila ng lakas
4. Isang limitadong sining – may sukdulan o hangganan. Marami ang hindi ito kayang gawin. Dahil ng retorika. Ang mga matatalinong ideya, malalim na paniniwala at idoliohiya ay pnagmulan din
maaaring imahinasyon lamang ang gamitin sa sining na ito. ng kapangyarihan at kalakasan.
5. Isang may kabiguang sining – hindi lahat ay may kagalingan sa paghawak ng wika. Ito ay likas 6. Nagpapahaba ng oras – pinahahaba nito ang oras upang ang panahon ay kumilos sa paghilom ng
na komplikado dahil sa mga tuntunin na pabago-bago. Sa iba ito ay nagiging frustrating na mga sugat ng lipunan.
karanasan.
6. Isang nagsusupling na sining- dumadami. Ang isang manunulat ay nagsusulat ng isang ideya sa MABISANG PAGPAPAHAYAG
isipan at nagsusupling ng isang akda. At patuloy-tuloy na napapasa ang kaalaman sa kanyang
 Nagtataglay ng alas kung tawagin ay retorika
kaisipan.
 Nadedebelop ang kagalingan sa pagsulat at pagsasalita. Hindi mabilis o mabagal, ngunit unti-unti.
ANG SAKLAW NG RETORIKA
DAHILAN KUNG BAKIT MABISA
1. Artistikong Mapanlikha - ang nagsasalita ay isang artistikong mapanlikha. Gumagamit ng
1. Hindi lumilihis sa paksa
simbolo upang bigyang buhay ang ideya. Gumagamit ng imahinasyon upang akitin ang mga
2. Katotohanan ang ipinahahayag
tagapakinig.
3. Pinili ang tamang salitang gagamitin
2. Makatwiran Pilosopikal – nagiging pilosopikal ngunit reasonable o makatwiran ang isang
4. Maayos at malinaw ang mga pangungusap
gumagamit ng retorika upang ipakita na ang mga argumento ay kailangang may pardon ng
5. Intelektwal at iskolarli ang pahayag
sensibilidad upang maunawaan ng iba.
6. Nagpasok ng mga bagong ideya/ kaisipan
3. Panlipunang Konsern – ang isang mamamayan, ay kailangan niyang maging knsern sa lipunan na
7. Mahusay ang debelopment at organisayon ng pahayag
tutulong sa gawaing pagbabago hindi lamangpara sa isang tao kundi sa mas marami pang tao.
8. May mga basehan ang sinasabi, hindi nanghuhula o nambobola 10. Pagmamalabis (hyperbole) – lubhang pinalalabis o pinakukulang ang kalagayan ng tao,
9. Ang gramatikal istraktyur ay tama. bagay, pangyayari at iba pa.
10. Ang pahayag ay sinasang-ayunan ng tagapakinig, ang paniniwala nila ay lalong pinatibay o kaya’y 11. Pagsalungat (oxymoron) – pagsasama ng dalawang magkasalungat na pananalita
nabago matapos making. 12. Paglumanay (euphemism) – tinutukoy sa lalong malumanay at mabuting pananalita ang tao,
bagay, o pangyayari na sa karaniwa’y di tinutukoy ng pagayon. pagpapalit ng salitang mas
UGNAYAN NG GRAMATIKA AT RETORIKA magandang pakinggan kaysa masyadong matalim, bulgar o bastos.
Gramatika – agham sa paggamit ng salita at kanilang pagkakaugnay- ugnay. 13. Pagtatanong (rhetorical question) – pagpapahayag na nagtatanong upang tanggapin o di
tanggapin ang isang bagay. Hindi ito naghihintay ng kasagutan at hindi rin nagpapahayag ng
Retorika – mahalagang karunungan sa pagpapahayag na tumutukoy sa kasiningan ng kaakit-akit na pag-aalinlangan.
pagsasalita at pagsulat.
DALAWANG PANANAW NG PAGSULAT
MGA DAPAT ISAALANG-ALANG UPANG MAGING GANAP ANG KASININGAN NG
PAHAYAG UNA- pagsasatitik ito ng mga tala o imporamasyon upang bigyan ng kaayusan at gawing permanente
para maeksamen at maintindihan ng iba.
1. Kawastuhan (correctness)
2. Kaayusan o sintaks (word order) IKALAWA – ang pagsulat ay isang paraan upang malaman ang mga bagay na hindi pamilyar o kilala;
3. Kahulugan o semantics (word meaning) isang patuloy at walang humpay na konbersasyon sa mga mambabasa sa paghuhugis ng karanasan ng
4. Organisasyon o pagkabuo (development) tao.

TATLONG MAHALAGANG PRINSIPYO NG RETORIKA UGNAYAN NG PAGSULAT AT KOMPOSISYON

1. Kaisahan (unity) – tumutukoy sa isang paksa lamang PAGSULAT – ekspresyon ng pagpapagalaw ng isipan at emosyon ng tao. Maaring sumulat ng
2. Emphasis o pokus (emphasis) – pagpapahalaga sa bigyang-diin at nag-aalis sa mga walang pansarili o personal kasabay nang pag-unlad ng sariling ideya tungkol sa sarili st mga karanasan.
kabuluhang mga salita KOMPOSISYON – ang sining ng aktwal na pagsulat ay binubo ng sistematiko at organisadong ideya
3. Kaugnayan (coherence) – maayos ang pagkakasunod-sunod ng lahat ng sangkap ng o kaisipan.
komposisyon. Magkakaugnay ang pananalita sa kayarian at diwa.

TAYUTAY

1. Simili o pagtutulad – pinaghahambing ang dalawang magkaibang bagay, tao at iba pa (tulad
ng, para ng, kawangis, kapara ng, atbp)
2. Metapora o pagwawangis – tiyakan ang paghahambing, hindi gumagamit ng anumang
parirala.
3. Personipikasyon o pagbibigay katauhan – pagbibigay katalinuhan o katangian ng isang tao
sa bagay na parang binubuhay ang mga ito sa paggamit ng pandiwa.
4. Metonomiya o pagpapalit tawag – pagpapalit ng katawagan o ngalan sa tinutukoy.
5. Aliterasyon – paggamit ng magkakatulad na titik o pantig sa simula ng dalawa o mahigit pang
salitang ginagamit sa pangungusap o taludtod.
6. Ekslamasyon (exclamation) – pagpapahayag ng masidhing damdamin o emosyon ng
pagdaramdam tungkol sa isang pangyayari.
7. Pagtawag (apostrophe) – kinakausap na parang tao ang isang bagay na wala naming buhay.
8. Pag-uyam (sarcasm) – pananalitang nangungutya. Tila kapuri-puri ang pangngusap munit sa
katotohanan ay nang-uuyam.
9. Pagtanggi (litotes) – karaniwang gumagamit ng salitang “hindi” upang magpahiwatig ng
lalong maka-hulugang pagsang-ayon sa sinasabi ng sumusunod.