RETORIKA

Komprehensibong Pagtalakay
Inihanda ni:
Norfaisah I. Magad, LPT
Kahulugan ng Retorika

 Pakulti ng pagtuklas ng abeylabol na paraan ng paghikayat sa anumang

particular na kaso. (Aristotle)
 Art of winning soul sa pamamagitan ng diskurso. (Plato)
 Pagpapahayag na dinisenyohan upang makapanghikayat. (Cicero)
 Tungkulin ng retorika na maipaly ang katwiran. (Francis Bacon)
 Sining ng mahusay na pagsasalita. (Quintillian)
Pahapyaw na Kasaysayan ng Retorika

Klasikal na Retorika
520 BC – dahil sa pagkakatatag ng demokrating pamamahala, nagkaroon ng pangangailangan ng
serbisyong publiko, upang makapanghikayat ang isang tatakbo, kinailangan ag oratoryo/talumpati.
Sophist – tawag sa mga guro ng Athens na nagsisikap upang mapabuti ang pagsasalita ng mga tao.
Protagoras – kauna-unahang sophist.
Iba pang maestro ng retorika sa panahong ito;
1. Corax ng Syracuse
2. Tisas ng Syracuse
3. Gorgias ng Leontini
4. Thrasymachus ng Chalcedon
5. Antiphon
6. Isocrates
Retorika ng Gitnang Panahon
 Naging isa sa mga sabjek ng liberal
na sining ang retorika sa mmga
unibersidad kasama ang gramatika
at lohikal.
Mga iskolar ng Panahong io;
1. Matianus Capella (ika-5 siglo)
2. Flavius Magnus Aurelius
Cassiodonus (ika-6 siglo)
3. Aristotle, Cicer at Quintillian (ika-
14 hanggang ika-17 siglo)
4. Thomas Wilson
 Modernong Retorika
 nabawasan ang importansya ng
retorika sa teoritikal na aspeto
ngunit hindi sa praktikal na aspeto.
Mga Popular na akda sa panahong ito;
1. Lectures on Rhetoric (1783) ni Hugh
Blair
2. Philosophy of Rhetoric (1776) ni
George Campbell
3. Rhetoric (1828) ni Richard Whately
Ika-20 siglo – nagkaroog ng pagsilang ng
pag-aaral ng pormal na retorika bunga
ng pagganyak ng semantika, isang pag-
aaral g linggwistika.
Kahalagahan ng Retorika

EDUKASYON

RELIHIYON
POLITIKA LEGALIDAD
 KULTURA

SOSYOLOHIYA
Kanon o mga Batas ng Retorika

1. Imbensyon – malinaw na proseso ng paghahanap ng mga argumento

a. Induktibo – pangkalahatan kongklusyon/pangagatwiran mula sa particular na
linya.
b. Dedukatibo – pangangatwiran sa pamamagitan ng mga impormal na anekdota o
particular na linya.
2. Pagsasaayos – pag-oorganisa ng talumpati. ( Introduksyon – narasyon –
paghahain ng mga patunay – pakikipagtunggalian – kongklusyon)
3. Istilo - masining na pamamaraan ng pagsasatitik o pagpapahayag
4. Memorya – pagsasa-ulo ng talumpati.
5. Deliberasyon- aktwal na pagsasalita/pagtatanghal.
 Dalawang kawastuan ang kinakailangan sa pagpapahayag: ang
kawastuhang pambalarila at ang kawastuhang panretorika.
 May dalawang uri ng pagpapahayag:(a)pagpapahayag na pasalita at
(b) pagpapahayag na pasulat.
 Dalawang kawastuan ang kinakailangan sa pagpapahayag: ang
kawastuhang pambalarila at ang kawastuhang panretorika.
 May dalawang uri ng pagpapahayag:(a)pagpapahayag na pasalita at
(b) pagpapahayag na pasulat.

Mga Maaring Pagkunan ng Nilalaman

 KARANASAN
 PAKIKIPANAYAM
 Kagandahan ng Pananalita
 KALINAWAN
 Gumagamit ng mga salitang may tiyak na kahulugan, may balarila at retorika, may
wastong pagbigkas kung pasalita at may wastong baybay kung pasulat.
 KAPAMIGATAN
 Makatotohanan, huwag gumamit ng eksaherasyon, nanggaling ang impormasyon sa
isang dalubhasa, kinakikitaan ng katapatan, nagpapahalaga ng karanasan at
pananampalataya ng tao.
 KAGANDAHAN
 Kaakit-akit na pagtutugma, wastong pagbigkas ng mga salita, matalinghaga ang
diwa, kalugod-lugod na pagsasama ng mga salita at gumagamit ng mga salitang
makahulugan at malarawan.

MGA DAPAT ISAALANG-ALANG UPANG MAGING EPEKTIBO ANG PAGPAPAHAYAG

 Kaisahan
 Kaugnayan
 Pagbibigay-diin
 PAGPILI NG WASTO AT ANGKOP NA
SALITA
1. Bunganga vs Bibig
2. Pagmumukha vs Mukha
3. Lumalamon vs Kumakain
4. Ng vs Nang
5. Kung vs Kong vs kapag
6. Daw vs Raw / Doon vs Roon / Dito
vs Rito
7. Muna vs Mo na
8. May vs Mayroon/Meron
9. Sila vs Sina
10. Pinto vs Pintuan
11. Punasin vs Punasan
12. Sundin vs Sundan
Matatalinghagang Pagpapahayag
Mga Tayutay
 Pagtutulad – paghahambig (ginagamitan
ng parang, tulad ng, atbp)
Salawikain – nasa anyong patula, may sukat
at tugma. Napapaalala at pilosopiya sa  Pagwawangis – tiyakang
buhay. pagahahambing.
“Pag may itinanim, May aanihin”  pagbibigay katauhan
 Pagmamalabis
Kasabiha – nasasalamin ang kilos at gawi ng  Pauyam (Irony) – pananalitang
tao pangungutya
“malakas ang loob, mahina ang loob”  Pagtatambis - nagpapahayag ng mga
bagay na magkasalungat para bigyang
bisa ang natatanging kahulugan
Kawikaan – nagpapaalala ng mga dapat
ugaliin.
 Pagpapalit-tawag – pag papalit ng tawag
sa mga bagay na may kaugnayan dito
“ang magagawa ngayon, huwag nang
ipagpabukas”  Pagpapalit-saklaw- isang bahagi na
sumasaklaw sa kabuuan
 Pagtawag -
Uri ng Pangungusap

 Paturol o Pasalaysay – naglalahad ng katotohana, nagtatapos sa tuldok (.)

 Pautos – nag-uutos at nagtatapos din sa tuldok (.)
 Pautos na Pananggi – pinangungunahan ng “huwag”
 Pautos na Panang-ayon – nasa ikalawang panuhan
 Patanong – nagtatapos sa tandang pananong (?)
 Patanong na masasagot ng oo o hindi (narinig mo ba ako?)
 Pangungusap na patanggi ang tanong (hindi ka ba maliligo?)
 Gumagamit ng panghalip na pananong (ano ang iyong ginagawa kanina?)
 Nasa kabalikang anyo ng tanong (tayo ba ay aalis na?)
 Tanong na may karugtong (dumaan ka na rito, hindi ba?)
 Padamdam – nagtatapos sa tandang padamdam (!)
Kahulugan ng Diskurso
 Ayon sa diksyunaryong ingles,-filipino (1984), ang diskurso ay
nangangahulugang magsulat o magsalita nang may katagalan o kahabaan
 Ayon naman sa Webster’s New World Dictionary (1995), ang diskurso ay isang
pormal na pagtalakay sa isang paksa, pasulat man o pasalita.
 Ang diskurso ay pakikipagtalastasan, pakikipag-usap o anumang paraan ng
pagpapahayag ng ideya tungkol sa isang paksa.

Uri ng Diskurso
1. Deskriptib o Paglalarawan
1. Karaniwang Deskriptib
2. Masining na Deskriptib
2. Naratib o Pasalaysay
3. Expositori o Paglalahad
4. Argumentatib o Pangangatwiran
Masining na Pagsulat
Pagsulat – Ang pagsulat ay pagsasalin Mga Batayang Tanong sa Paghahanda ng Sulatin
sa papel o sa anumang kasangkapang
maaaring magamit na mapagsasalinan ng 1. Ano ang paksa ng tekstong aking isusulat?
mga nabuong salita, simbolo at 2. Ano ang aking layunin sa pagsulat nito?
ilustrasyon ng isang tao o mga tao sa 3. Saan at paano ako makakakuha ng sapat na
layuning maipahayaga ng kanyang/ datos kaugnay sa aking paksa?
kanilang kaisipan (Bernales,et.al.,2001) 4. Paano ko ilalahad ang mga datos na aking
nakalap upang maging higit na makahulugan
ang aking paksa?
Layunin ng Pagsulat 5. Sino ang babasa ng aking teksto? Para kanino
1. Expositori o Impormatib na Pagsulat ito?
6. Paano ko maibabahagi sa aking mambabasa
2. Persuasive o Mapanghikayat na ang nalalaman ko saaking paksa?
Pagsulat 7. Ilang oras ang aking gugugulin sa pagsusulat?
3. Creative o Malikaing Pagsulat Kailan ko ito dapat ipasa?
8. Paano ko pa madedebelop o mapagbubuti ang
aking teksto? Anu-ano ang mga dapat ko pang
gawin para sa layuning ito?
Proseso o Hakbang sa Pagsulat
A. Pre-writing - (sa hakbang na ito nagaganap ang a sa pagsulat. Ginagawa rito
ang pagpiling paksang isusulat at ang pangangalap ng mga datos o
impormasyong kailangan sa pagsulat. Ang pagpili ng tono at perspektib ay
nagaganap din sa hakbang na ito.
B. Actual Writing - (ito ang ikalawang hakbang sa pagsulat. Dito isinasagawa ang
aktwal na pagsulat. Nakapaloob dito ang pagsulat ng burador o draft para sa
mga akdang tuluyan o prosa, kinapapalooban ito ng mga hakbang sa
pagtatalata. Sa mga akdang patula naman, ito ay kinapapalooban ng
pagsasaayos ng mga taludturan at saknong.
C. Rewriting - (ito ang ikatlong hakbang sa pagsulat. Dito nagaganap ang pag-
eedit at pagrerebisa ng draft batay sa wastong grammar, bokabulari at
pagkakasunud-sunod ng mga ideya o lohika. Ang isang sulatin ay hindi
magiging kumpleto at epektibo kung hindi ito dadaan sa editing at rebisyon.
Mahalagang makita ang mataas na uri ng pagkakasulat sa isang obra upang
maging kapani-paniwala ito sa mga mambabasa at maging mahusay na
batayan ng iba pang impormasyon.
 Mga Maaring Paghanguan ng Paksa ng Katangian ng isang Manunulat:
Isang Sulatin  May mahusay na kasanayan sa pagsulat
 May malawak na kaalaman sa mga
1. Sarili iba'tibang konsepto at ideya sa pagbubuo
ng paksang susulatin
2. Dyaryo o Magasin
 May malawak na imahinasyon
3. TV o Radyo
 May mapanuring pag-iisip
4. Kaibigan o Guro  Malawak ang kaalaman at kasanayan sa
5. Internet wika
6. Aklatan/Laybrari  Magaling sumunod sa mga pamantayan sa
pagsulat

Ang Manunulat
 Ang isang manunulat ay sinasabing
isang taong may kakayahang bumuo
ng mga ideya, konsepto at kaalaman.
Ang manunulat ay may layuning
magpahayag, maganalisa o magsuri at
magbuo ng mga pananaw na may
linaw at kahusayan.
Suliranin ng isang Manunulat:
 Ano ang paksang susulatin?
 Paano gagawin ang simula?
 Paano ang paraan ng pagpapahayag ng mga
konsepto at ideya ng gagawing sulatin?
 Paano tatapusin o wawakasan ang sulatin?
 Estilo ng Pagsulat
 Akademik - Ito ay ginagamit sa
pagsusulat na intelektuwal upang
maiangat ang antas ng kaalaman ng
mga mababasa.
Hal. Kritikal na sanaysay
 Teknikal – Ito ay uri ng panunulat na
ekspositori o nagpapaliwanag.
Hal. Manual
 Jornalistik – Ginagamit upang
maglahad ng pangyayari.
Hal. Broadcasting report
 Propesyunal - s