Badanie kliniczne

Badanie kliniczne chorego zwierzęcia

przeprowadzamy układami, dopełniając je
badaniami dodatkowymi. W praktycy
możemy jednak czynić pewne wyjątki. We
wszystkich przypadkach na samym
początku badamy głowę, a następnie – przy
badaniu dużych zwierząt – badamy jedną
stronę klatki piersiowej i płuc, dalej okolice
serca, oraz tę sama stronę brzucha, aby
uniknąc wielokrotnego okrążania zwierzęcia.
Przyswojenie przyjętej kolejności badania
klinicznego zwierząt z jednej strony zapobiega
ominięciu istotnych nieraz objawów chorobowych,
z drugiej zaś zmusza do wyrobienia nawyku
planowego wykonania badania. W miarę
zdobytego doświadczenia można pozwolić sobie
na skrócenie badania, szczególnie w
przypadkach, kiedy stan zwierzęcia wymaga
natychmiastowego podjęcia leczenia.
Właściwe przeprowadzenie badania klinicznego zawsze w tej
samej kolejności , bo tylko tak unikniemy przeoczenia
jakiegoś ważnego szczegółu, który może zaważyć na
prawidłowej diagnozie. W przypadkach niejasnych chore
zwierze musimy co pewien czas znowu gruntownie zbadać,
aby uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek. O tym czy
badanie przeprowadzimy za kwadrans , czy za kilka dni, czy
wspomożemy się badaniami specjalistycznymi , zdecydować
musimy na podstawie własnego doświadczenia.
Te badania , które mogłyby się przyczynić do pogorszenia
stanu zdrowia zwierzęcia należy odłożyć na czas późniejszy,
a potrzebne dane uzyskać innymi metodami. Od normalnej
kolejności badania klinicznego możemy odstapić w
przypadkach nagłego zagrożenia życia, kiedy jest konieczne
przeprowadzenie zabiegu ratującego życie:
-nacięcie tchawicy
-nakłucie
-opróżnienie żołądka
-problem okołoporodowy grożący życiu matki
 Kolejność badania i opis
diagnozy
1. Opis zwierzęcia(GENERALIA)

2.Wywiad ogólny(ANAMNESIA)

3. Stan obecny(STATUS PRAESENS)

Opis zwierzęcia
Opis zwierzęcia jest konieczny do diagnozy i leczenia
oraz służy do celów sądowo-administracyjnych,
umożliwiając identyfikację zwierzęcia. *
- Gatunek
- Masa ciała
- Maść
- Oznakowanie
- Płeć
- Rasa
- Użytkowność
- Wiek
- Wielkość
Gatunek

Istnieje gatunkowa skłonność do określonych schorzeń.

-- U koni występują często choroby przewodu
pokarmowego (morzyska), mięśniochwat porażenny i
zołzy.
- Bydło zaś skłonne jest do zaburzeń trawienia w
przedżołądkach, ketozy, zapalenia urazowego czepca i
osierdzia.
- Trzoda chlewna zapada częściej na choroby zakaźne,
np. różycę czy pomór.
- U psów młodych występuje nosówka, a u kotów
wirusowe zapalenie żołądka i jelit.
Masa ciała

Dokładną masę ciała podaje się w kilogramach po

zważeniu zwierzęcia, można również określić
masę przybliżoną. Wartości te mają znaczenie w
związku z ustalaniem przyrostu masy ciała
zwierząt młodych rosnących lub poddanych
tuczowi oraz przy dawkowaniu leków.
Maść
W opisie koni określa się maść, natomiast bydła i innych
gatunków zwierząt podaje się barwę sierści.
Występowanie niektórych chorób niekiedy może być
związane z umaszczeniem. Na przykład
- u siwych koni częściej spotyka się mięsakoczerniaki,
- a bydło o białej sierści lub łaciate, z przewagą plam
białych, jest skłonne do zapalenia skóry po nakarmieniu
zielonką z gryki, koniczyny szwedzkiej lub z domieszką
dziurawca.
- Zwierzęta pozbawione barwnika łatwiej ulegają
uczuleniu na promienie słoneczne.
Oznakowanie
Służy głównie ustaleniu tożsamości zwierząt w stadach
hodowlanych oraz identyfikacji w postępowaniu sądowo-
administracyjnym. Oprócz wymienionych cech opisu
podaje się u koni odmiany i odznaki, u bydła i innych
gatunków zwierząt znaki szczególne, jak np.
rozmieszczenie plam barwnych na sierści, wygięcie
rogów, zwisające lub opadające uszy, ewentualnie
numery kolczyków lub tatuowane.
Płeć
Niektóre choroby lub objawy chorobowe uzależnione są od
rodzaju płci.
- U krów częściej spotyka się zaburzenia przemiany materii i
choroby związane z okresem okołoporodowym.
- Samice wykazują większą niż samce skłonność do chorób
pęcherza moczowego i miedniczek nerkowych.
- Zachowanie się klaczy w czasie rui może przypominać bóle
morzyskowe,
- zaawansowaną ciążę u suk łatwo pomylić z
wodobrzuszem.
- U starych psów (samców) gruczoł krokowy ulega
powiększeniu, co utrudnia oddawanie kału i moczu.
- U ogierów notowane są przepukliny pachwinowe,
- a u buhajów, tryków i knurów,kocurów — kamica pęcherza i
cewki moczowej
Rasa
Zwierzęta poszczególnych ras wykazują różną odporność na
choroby.
- Na ogół sztuki rasowe są mniej odporne.
- W czasie ich leczenia należy też mieć na uwadze
zmniejszenie dawki podawanych leków.
- Uważa się np., że bydło rasy nizinnej czarno-białej jest
podatniejsze na gruźlicę,
- psy rasowe częściej zapadają na nosówkę.
Skłonności konkretnych ras do konkretnych chorób np. dog de
bordo dysplazja bioder, choć inne rasy też mogą na to zapadać –
choroba przenoszona genetycznie, jamniki problemy z
kręgosłupem(dyskopatia), choroby serca(niewydolność mięśnia
sercowego).
Shar pei – choroby skóry
Doberman – problemy z wątrobą i sercem
Dalmatyńczyk- zaburzenia przemiany mocznika
Koty perskie- problemy z układem oddechowym
Buldogi , mopsy – problemy oddechowe( zwężone nozdrza, zbyt
długie podniebienie miękkie),
Użytkowność
Sposób użytkowania wiąże się z występowaniem
niektórych chorób.
- Niewydolność krążenia spotykana jest częściej u koni
sportowych i psów służbowych (wojskowych,
policyjnych).
- Ketoza i porażenie poporodowe dotyczy zwykle krów
wysokomlecznych,
- enterotoksemia występuje najczęściej u jagniąt i prosiąt
w czasie tuczu.
- Psy pokojowe wykazują skłonność do otłuszczenia i
alergicznych schorzeń skóry.
Wiek
Określenie wieku badanego zwierzęcia ma duże
znaczenie w rozpoznawaniu i rokowaniu, ponieważ
występowanie pewnych chorób, jak i ich przebieg w wielu
przypadkach są ściśle związane z wiekiem. Na przykład:
- krzywica jest chorobą młodych zwierząt.
- młode psy — na nosówkę,
- u prosiąt 2—4-tygodniowych występuje niedokrwistość,
- u osesków i młodych zwierząt łatwo dochodzi do
odwodnienia ustroju w przebiegu chorób z objawami
gorączki, biegunki lub uporczywych wymiotów.
- Choroby serca i nerek częściej spotykane są u zwierząt
starych,
- u starszych krów mlecznych może występować
łomikost.
Wielkość
U koni i bydła określa się wysokość w kłębie mierzoną w
centymetrach. U innych gatunków zwierząt, szczególnie
psów, stosuje się określenie: mały, średni, duży. Dane te
mają znaczenie w dawkowaniu leków.
Wywiad
Wywiad polega na zebraniu szczegółowych informacji o
chorym zwierzęciu, stadzie i warunkach środowiska, w jakich
przebywa. Wywiad stanowi ważną część badania klinicznego
i jest pomocny w rozpoznawaniu choroby oraz ustaleniu jej
przyczyny. Zadawane pytania powinny być jasne, zrozumiałe
dla właściciela zwierzęcia lub osoby je doprowadzającej.
Interpretacja natomiast otrzymanych odpowiedzi w dużej
mierze zależy od doświadczenia badającego. Należy bowiem
pamiętać, że osoba doprowadzająca zwierzę może
niewłaściwie określać spostrzegane objawy oraz
nieświadomie, a czasem celowo, podawać błędne
informacje.
Niektóre objawy podawane przez właściciela niezgodnie z
prawdą mogą być skorygowane podczas szczegółowego
badania zwierzęcia. Na przykład opisywany brak łaknienia
łatwo sprawdzić, podając zwierzęciu odpowiednią karmę i
obserwując jego zachowanie.
Choruje jedno czy więcej zwierząt?
Odpowiedź ułatwia rozpoznanie chorób zakaźnych. Ma
to istotne znaczenie, szczególnie w przypadkach, co do
których obowiązuje odpowiednie postępowanie
sanitarno-weterynaryjne. Można też brać pod uwagę
wystąpienie choroby inwazyjnej, jak i stan chorobowy
związany z błędami żywienia lub zatruciem.
Czy chorowało zwierzę z rodziny?

Informacja dotyczy możliwości występowania chorób

dziedzicznych i pozwala zorientować się, szczególnie w
stosunku do zwierząt młodych, o pochodzeniu zwierzęcia z
tzw. słabych miotów (psy) lub niepomyślnym odchowie
przychówka.

Czy osoba doprowadzająca zwierzę jest

właścicielem?

Odpowiedź na to pytanie pozwala zorientować badającego czy

podawane informacje można uważać za miarodajne i
wystarczające.
Czy zwierzę było leczone?
- Informacje o przebiegu ewentualnego leczenia lub
doraźnie udzielonej pomocy (zabiegi, rodzaj i dawki
leków) sugerują dalsze postępowanie lecznicze. - -
-Zastosowanie szczepień ochronnych powinno
zapobiegać danej chorobie (jeśli właśnie na nią pacjent
zachorował), a czasem może łagodzić tylko jej przebieg.
- Zdarza się, że zabiegi stosowane były przez osoby do
tego nie upoważnione, co może być szkodliwe dla
zdrowia zwierzęcia. Na przykład zachłystowe zapalenie
płuc powstaje po nieumiejętnym doustnym podaniu
płynów, przebicie prostnicy — przy próbie badania
rektalnego lub zastosowania lewatywy, zatrucie, zapaść
— w wyniku podawania zbyt dużych dawek leków.
Czy zwierzę chorowało?

Uzyskane informacje pozwalają na ustalenie nawrotu

choroby lub chorób przebytych, które mogą mieć związek
z istniejącymi objawami.

Czy zwierzę jest spokojne i jak się nazywa?

Pytanie to stawiane jest ze względu na własne

bezpieczeństwo. Uzyskana informacja ułatwia podejście do
zwierzęcia i rozpoczęcie rozmowy z osobą
doprowadzającą zwierzę.
Jakie objawy zauważono?

Po wysłuchaniu informacji o dolegliwościach zwierzęcia,

z powodu których właściciel zwraca się o pomoc
lekarską, badający powinien ukierunkować odpowiedzi
przez zadawanie pytań dodatkowych (pomocniczych),
związanych z czynnością poszczególnych układów.
Postawienie odpowiednich pytań opiera się na
znajomości fizjologu i patologii zwierząt oraz zdobytym
doświadczeniu. Badający, w miarę potrzeby, może
skrócić lub rozszerzyć pytania zawarte w tym punkcie
wywiadu. Jeżeli np. u badanej krowy występują objawy
wzdęcia, nie ma potrzeby stawiania pytań dotyczących
powłoki skórnej.
Jakie są warunki higieniczne?

Pytania ułatwiające odpowiedź dotyczą warunków

utrzymania i żywienia, pielęgnacji, a u krów — higieny
doju. Dodatkowo można czasem uzyskać odpowiedź na
temat klimatu oraz rodzaju gleby, z której pochodzi pasza
i woda, lub zagrożenia skażeniami przemysłowymi terenu
gospodarstwa. Niekorzystne czynniki środowiska w dużej
mierze stanowią przyczynę stanów chorobowych. Należą
do nich, między innymi, ciasne, wilgotne i słabo
wentylowane pomieszczenia, ścieki i wysypiska śmieci w
pobliżu pastwisk i wodopojów, nieprawidłowo składowane
środki ochrony roślin lub nawozy mineralne,
zanieczyszczone i zepsute pasze, błędy żywienia,
niehigieniczne warunki porodu i doju.
Od kiedy zwierzę choruje?

Jest to bardzo ważna informacja dotycząca czasu

wystąpienia pierwszych objawów i okresu ich trwania.
Pozwala na zorientowanie się w dotychczasowym
przebiegu choroby.

Przypuszczalna przyczyna choroby?

Uzyskana odpowiedź może czasem wyjaśnić przyczynę

zachorowania, nie należy jednak bezkrytycznie ulegać
sugestiom właściciela zwierzęcia. Ustalenie właściwej
przyczyny choroby wiąże się również z uprzednio
wymienionymi punktami wywiadu. Opiera się jednak głównie
na doświadczeniu i wiedzy badającego oraz wynika z całości
przeprowadzonego badania klinicznego.
Więcej informacji?

Pytanie to pozwala na udzielenie dodatkowych wyjaśnień nie

uwzględnionych w przeprowadzonej dotychczas rozmowie. W
wywiadzie dotyczącym stada produkcyjnego można : -
-uwzględnić dane pochodzące z codziennych raportów lub
książki zabiegów leczniczych.
Również cenną informacją o stanie zdrowia zwierząt w
stadzie jest ustalenie
- współczynnika zachorowalności (procent zwierząt z
objawami chorobowymi w stosunku do liczby pogłowia
potencjalnie zagrożonego),
- współczynnika śmiertelności (procent zwierząt padłych w
stosunku do tych, które zachorowały)
- oraz odsetka zwierząt, u których stwierdzono, na podstawie
badań i testów laboratoryjnych, zaburzenia o charakterze
podklinicznym.
 Przykłady wywiadu
Np. pies się drapie – od kiedy, czy nie było
zmiany jedzenia, czy właściciel widział może
pchły, czy pies się kapał w jakimś stawie, czy
używa jakiś kosmetyków, może jakiś remont w
domu, nowe meble, pranie dywanów itd.
Np. pies ma kaszel – jak długo, czy kaszel mokry
czy suchy, kiedy się pojawia( w nocy , po wysiłku,
w momentach podniecenia), czy wydzielina z
nosa, czy nie pił zimnej wody (szczególnie latem).
Np. dużo sika – czy często , a mało, czy dużo
objętościowo, czy są problemy z oddawaniem
moczu, czy oddaje mocz świadomie, czy może
mocz kapie, kolor moczu,
Itp.
Wymioty , rozwolnienie w wywiadzie.
Czy zwierze je, czy ma apetyt
jaka jest treść wymiotów(np. żółć - w wymiotach tzw.
zaciąganie z dwunastnicy, krew – świeża czy czarna
fusowata, niestrawiony pokarm, wymioty kałowe)
-jaki czas upływa od zjedzenia do wymiotów
-czy coś nowego może zjadł,
-czy jest „śmieciarzem”
-Czy ma biegunkę
-jak często się wypróżnia
(schorzenia jelita cienkiego – biegunka płynna, rzadka,
bez domieszek, obfita, rzadziej.
Schorzenia jelita grubego – nawet 30xw ciągu doby, małe
ilości z domieszką np. krwi.)
-kolor i konsystencja kału
-obecność np. śluzu, fragmentów niestrawionego
pokarmu
Szybko się męczy, dyszy, sapie w wywiadzie
-czy jest kaszel(kaszel zarówno ze strony układu krążenia,
pokarmowego i oddechowego)
-czy kaszel nocny, czy po wysiłku, czy nagle (może coś
połknął)
-czy są omdlenia, utraty świadomości(siny język z powodu
niedotlenienia)
-czy oddech jest b. przyspieszony
-czy oddech jest charczący
-czy jest wypływ z nosa
-kiedy się zdarza( rano – przewlekły nieżyt oskrzeli, w nocy
zapalenia płuc i choroby serca)
-intensywność kaszlu( silny głośny kaszel – krtań ,tchawica;
górne drogi oddechowe, cichy głęboki kaszel – np. zapalenie
płuc, napadowy silny – zapalenia tchawicy).
 Zmiany zachowania psychicznego w
wywiadzie
-jakiego typu zaburzenia( niepokój , szał, otępienie,
śpiączka)
-drgawki(np. padaczka)
-zaburzenia równowagi
-ruchy przymusowe(np. krążenie, toczenie, parcie na
przeszkody, nieprawidłowa postawa, - usztywnienie
karku – tężec, niedobory Vit B, zapalenie opon
mózgowych ,skręcanie ciała w jedna konkretna stronę
tzw. Objawy przedsionkowe(zespół przedsionkowo-
komorowy)
-tylnie łapy bezwładne- porażenie kręgosłupa, uraz
rdzenia kręgowego, dyskopatia
-Agresja, której nie było(nowotwory mózgu, starcze
zwyrodnienia mózgu)
-Oczopląs poziomy i pionowy
-nadmierny apetyt, zjadanie przedmiotów nie jadalnych
Zapis wyniku badań klinicznych.
Notatki sporządzone z przebiegu choroby nazywa się
historią choroby. Na początku podaje się opis
zwierzęcia, dane właściciela, oraz dotychczasowy
przebieg choroby. Po tym następuje opis wyniku badania
klinicznego zwierzęcia obejmujący wszystkie narządy. W
historii choroby należy codziennie notować wszystkie
zmiany, zachodzące w stanie zdrowia zwierzęcia, wyniki
nowych badań, nowe leki, nowe metody leczenia. Dobre
dane daje nam tabela gdzie wpisujemy temp. ciężar
ciała, tętno, oddechy, informacje o ogólnym stanie
zdrowia zwierzęcia, (wystąpienia, lub ustąpienia jakiś
objawów chorobowych, ilość spożytej karmy), oraz
dzienną dawka podawanych leków. Obecnie najczęściej
używa się programów komputerowych