1A​

.​Komunikowanie​- wymiana, przekazywanie informacji pomiędzy ludźmi

Interakcja zachodzi pomiędzy:
Nadawcą, który przekazuje informacje do Odbiorcy
Komunikowanie zachodzi za pomocą mimice, gestom, dotykowi, obrazom, muzyce,ruchom ciała oraz językiem
naturalnym.
a. Komunikowanie jako transmisja
• To przekazywanie informacji w bardzo szerokim znaczeniu tego terminu (Ayer)
• To przekazywanie informacji, idei, emocji; umiejętności lub proces transmisji (Bertson, Steiner)
b. Komunikowanie jako rozumienie
• Komunikowanie jest procesem, dzięki któremu rozumiemy innych i sami staramy się być zrozumiałymi
(Anderson)
• Proces przez który dwie osoby dochodzą do tych samych myśli lub uczuć (Adler
c.Komunikowanie jako oddziaływanie​(odnoszenie się do danych działań, efekt informacji na obie strony)
d. Komunikowanie jako łączenie
• proces, który łączy nieciągłe części naszego żyjącego otoczenia (Reuch)
• Tworzenie społeczeństwa całości z jednostek przy użyciu języka lub znaków (Sherry)
e. Komunikowanie jako interakcja
• komunikowanie to społeczna interakcja za pomocą symboli (Gerbner)
• wymaga przynajmniej 2 podmiotów
f. Komunikacja jako wymiana
• komunikacja to wymiana znaczeń między ludźmi. jest możliwa w stopniu w jakim jednostki mają wspólne
spostrzeżenia, pragnienia i postawy (Krecz, BaIlchey)
g. Komunikowanie jako składnik procesu społecznego
•Akt komunikatywny jest składnikiem i środkiem, przez który są wymieniane normy grupowe, jest sprawowana
kontrola społeczna i przydzielone role, osiągnięta koordynacja wysiłków, są ujawnione oczekiwania i przenoszony
proces społeczny (Fleur).
1B​Znak
.​
Znak – postrzegalny układ rzeczy czy zjawisk spowodowany przez kogoś (nadawcę) ze względu na to, że istnieją
zwyczajowo ukształtowane określone reguły nakazujące wiązać z danym układem rzeczy lub zjawisk myśli
określonego typu, oraz na to, że nadawca znaku postanowił wywołać tę myśl u odbiorcy znaku.
Znak językowy​– wszystko w języku, co ma swoje znaczenie
W dziejach semiotyki proponowano wiele typologii znaków. Znaki dzielono między innymi na:
- Ikoniczne (naturalne) – przypominają to, co oznaczają, należą do nich np. piktogramy. Znaki ikoniczne nie muszą
być obrazami, mogą też mieć formę dźwiękową, np. słowa dźwiękonaśladowcze
- Arbitralne (konwencjonalne) – które w niczym nie przypominają tego, co oznaczają, np. większość słów w języku
polskim, symbole liczb w matematyce, itp. Aby wiedzieć co one znaczą trzeba znać konwencję, czyli sposób w jaki
przypisuje się im znaczenie.
Ze względu na kanał informacyjny przekazu od nadawcy do odbiorcy, znaki dzielą się na:
znaki wzrokowe – nuty, znaki drogowe
znaki słuchowe – hymn, hejnał
znaki dotykowe – pocałunek, uścisk dłoni
znaki powonieniowe – różne zapachy
znaki smakowe – smaki potraw, win
Znak wg Pierce’a:
Indeks ​- znaki w których zachodzi jakaś naturalna relacja (część-całość, przyczyna-skutek, producent-produkt)
Naturalna = oczywista. Np. Dym jest indeksem ognia
Ikony​- znaki w których zachodzi relacja oparta na podobieństwie(obrazie).Forma znaku przypomina jego
znaczenie. Rzeczy nie są podobne “same z siebie”, lecz mogą być postrzegane jako podobne przez patrzących np.
mapa jest ikoną terenu, “Dziady jako ikona polskiego romantyzmu”
Symbol ​- znaki w których relacja pomiędzy rzeczywistością a jej opisem polega na konwencji
zwyczajowej/kulturowej. Wymagają aktywnego udziału interpretatora. Następuje nałożenie znaczącego na
znaczony w sposób arbitralny(niedopuszczający sprzeciwu). Np. krzyż jest symbolem męki Chrystusa
Znak wg de Saussure:
Znak jako element zbudowany jest z dwóch elementów:
a) znaczącego(​signifiant)​, fizyczna reprezentacja znaku
b) znaczonego(​signifié)​, wyobrażenie znaku
Np. element znaczący to drzewo, a element znaczony to drzewo jako roślina lub drzewo genealogiczne
1C. Znaczenie
Znaczenie – pojęcie, które łączy to, co rejestrujemy naszymi zmysłami z jakimś symbolem. Znak, zdanie, gest, czy
dźwięk nie mają znaczenia, jeśli nie odnoszą się do czegoś, co jest nam znane.
2. Denotacja a konotacja
Denotacja - odczytywanie znaku wprost, znak jest tym na co wskazuje
Konotacja - odczytywanie znaku “między wierszami”, znak należy interpretować
3. Kultura jako komunikowanie
Semiotyka - nauka o znaku i znaczeniu
Znak - utworzony przez człowieka i odbierany przez jego zmysły np. słowo (napisane, wypowiedziane).
Kod - system znaków np. taniec.
Kultura - struktura, w której zanurzone są znaki i kody.
4. Tradycje teorii komunikowania

A. Teoria socjopsychologiczna​- komunikowanie definiowane jest jako wpływ interpersonalny, gdzie musi
występować zarówno nadawca, jak i odbiorca, bada się przy tym reakcje między nimi.Tradycja ta jest mocno
skoncentrowana na badaniach empirycznych. Badano przede wszystkim to, jaka komunikacja jest, a nie to, jaka
powinna być.
B. Teoria cybernetyczna​- komunikowanie definiuje się jako przepływ informacji. Komunikują nie tylko
ludzie (jako system neurobiologiczny), lecz także np. systemy (komputerowe, kulturowe, społeczne). Teoria
zakłada procesualny, liniowy model komunikowania, który jest gotowy w momencie, kiedy się go wypowiada:
nadawca–nadajnik–komunikat(szumy)–odbiornik–odbiorca.
Odbiorca w tym modelu nie ma nic do powiedzenia – jest bierny i jego zadanie ogranicza się do odebrania
komunikatu.
C. Teoria retoryczna ​- komunikacja rozumiana jest w tym wypadku jako wywieranie wpływu, w
szczególności w kunsztownym przemawianiu publicznym. Według tej teorii komunikują się wyłącznie ludzie i
powinni oni doskonalić swoją kompetencję komunikacyjną, gdyż im lepiej się komunikują, tym lepiej realizują
swoje cele, tym większą mają pozycję i status społeczny. Każda komunikacja ma charakter perswazyjny i dochodzi
do niej wtedy, gdy nadawca ma jakiś cel i chce go zrealizować. Teoria ta jest realizowana w mediach i polityce.
D. Teoria semiotyczna ​- komunikowanie to proces dzielenia się znaczeniem przez znaki. Na ostateczne
znaczenie komunikatu ma wpływ nie tylko nadawca, lecz także odbiorca.
E. Teoria socjokulturowa​- komunikowanie to tworzenie i odgrywanie społecznej rzeczywistości. Tradycja
ta powstała na styku lingwistyki i antropologii kulturowej. Po pierwsze: język, którym mówię, decyduje o tym, jak
postrzegam świat. Po drugie: świat, w którym żyję, wpływa na specyfikę języka, którym się posługuję.
F. Teoria krytyczna ​- komunikację jako refleksyjne wyzwanie rzucone niesprawiedliwemu dyskursowi, gdyż
świat jest niesprawiedliwy, a grupy społeczne są dyskryminowane i traktowane źle. Koncepcja ta odwołuje się w
swych korzeniach do marksizmu. Współcześnie jest najwyraźniej reprezentowana przez tzw. neomarksizm oraz
feministyczną krytykę komunikacji mediów i języka – przede wszystkim przez szkołę frankfurcką. Pewne grupy
społeczne są marginalizowane przy użyciu narzędzi o charakterze symbolicznym np. feministyczna krytyka języka
wskazuje na brak żeńskich końcówek w nazwach zawodów.
G. Teoria fenomenologiczna​- Komunikowanie się jest rozumiane jako doświadczanie siebie i innych przez
dialog. Teoria ta mówi, że aby komunikowanie się było udane, musi bazować na wzajemnym szacunku i dążeniu
do porozumienia. Nie ma mowy o jakimkolwiek manipulowaniu czy okłamywaniu. Ujęcie to jest silnie
wartościujące, gdyż jeśli w komunikowaniu się wystąpi jakikolwiek fałsz, to w tej teorii jest ono uważane za
nieudane i nieszczęśliwe, a nawet mówi się, że jego miejsce zajmuje kłótnia lub reklama.

5. Funkcje komunikowania

1. informacyjna​- zbieranie, przechowywanie, przetwarzanie, upowszechnianie informacji: danych,

wiadomości, obrazów, faksów

2. socjalizacyjna​- dostarczanie wiedzy, która pozwala ludziom skutecznie działać jako członkom
społeczeństwa

3. motywacyjna​- dostarczanie bodźców do realizacji bliskich i dalekich celów społeczeństwa, stymulowanie

osobistych wzorów i aspiracji

4. debaty i dyskusji ​- udostępnienie i wymiana informacji o faktach potrzebnych do zawarcia porozumienia

lub wyjaśnienia różnicy zdań na temat spraw publicznych.

5. edukacyjna ​- transmisja wiedzy służąca rozwojowi intelektualnemu, kształtowanie osobowości

6. kulturowa​- upowszechnianie wytworów kultury i sztuki

7. rozrywkowa​- upowszechnianie znaków, symboli, dźwięków, obrazów, teatru, tańca, komedii, literatury,
sztuki, muzyki

8. integracyjna ​- umożliwianie dostępu wszystkim ludziom, grupom i narodom do przekazów, które muszą
znać by zrozumieć się nawzajem i rozumieć swoje warunki życia, poglądy i aspiracje.

6. Modele komunikowania masowego

1. Model Transmisji​- Komunikacja to przekaz informacji od nadawcy do odbiorcy. Uwzględnia się

podstawowe elementy (nadawca, komunikat, odbiorca). Każdy z tych elementów był rozbudowywany. Badacze
patrzyli na to z różnych punktów widzenia. Pierwsze, te z lat 30 i 40, traktowaly jednostke jako mechanizm na
który media wpływały bezpośrednio, wywołując silny efekt zgodny z zamierzeniem nadawców.Lata 50 i 60 to
modele mówiące o pośrednim wpływie środków przekazu – wprowadzono lidera opinii jako pośrednika. Potem
przypisano medią role jednego z czynników oddziałujących na odbiorcę.Współcześni badacze komunikowania
masowego odrzucili te modele, ale sposób postrzegania mediów jako jednego z czynników oddziałującego na
odbiorcę pozostał w społeczeństwie
a)Model wszechmocy propagandy​- Wariant ten stosowany jest do dziś. Powstał na podstawie obserwacji
działania propagandy hitlerowskiej w latach ’30 XX w. Zakładał określony model człowieka i społeczeństwa
związany z teoriami Freuda, Younga, behawioralne (człowiek działa zgodnie ze swoimi popędami, realizując swoje
potrzeby)Twórcy komunikatów byli doskonale zorientowani w psychologii ludzi podczas kryzysu ekonomicznego.
Model wszechmocy propagandy w zmodyfikowanym kształcie jest stosowany w marketingu politycznym. Nawet
obecny jest w reklamach. Odwołują się do potrzeb, zainteresowań i instynktów. Napoje energetyczne, obuwie
sportowe odwołuje się (muzyką, ubiorem) do zainteresowań młodych ludzi, bo to młodzi ludzie są targetem
reklamy.
b)Wariant aktu perswazyjnego​- Powstał w latach ’40 XX w. Twórcą modelu jest Karol Lasswell. Wariant ten
akcentuje w akcie komunikacyjnym cel, jaki sobie zakłada nadawca komunikatu do osiągnięcia. Model mówi nam
to, ze na skutek ma wpływ nie tylko treść komunikatu, ale też to, za pomocą jakiego medium został przekazany.
c)Wariant przekazu sygnałów​- Model Christophera Schannon’a powstały w 2 poł. lat ’40 XX w. Najbardziej
wzorcowy dla postrzegania komunikacji jako przekazywania określonych treści od nadawcy do odbiorcy. Przekaz
przekształcany jest przez nadajnik. Sygnał musi być dopasowany do kanału, w jakim będzie szedł do adresata. Tak
działa radio. Ludzie tworzący audycje ð przetworzenie komunikatu na fale radiowe przez nadajnik ð fale radiowe
to kanał ð odbiornik radiowy odbiera sygnał ð tak trafia nam do ucha. Źródło zakłóceń (szum) powoduje, że
przekaz ze źródła informacji dociera do adresata nie dokładnie tak jak został nadany. Zniekształcono komunikat.
2. Model typologiczny ​- Powstał w 2. poł. lat ’40 XX w. Kurt Lewin. Wprowadził pojęcie przepływu
wiadomości. Uważał, że jest nierównomierny i niecałkowity, a reguluje go seria barier, które są kontrolowane
przez jednostki lub instytucje – odźwiernych, przepuszczających pewne informacje, a inne zatrzymując. Mówi o
selekcjonerach, którzy decydują o tym, co dotrze ostatecznie do adresata. To tak jakby śluzy, tamujące lub
puszczające rzekę informacji, decydująceo tym co i w jakim tempie dotrze do morza (adresata) Są odpowiedni
ludzie, decydujący o tym, jak mają wyglądać wydziały, ale nie docierają do nas dokumenty podpisywane na radzie
wydziałów. Selekcjonerzy nie dali nam, studentom, do tego dostępu.
a)​Wariant dwustopniowego przesyłu informacji i opinii​- Powstał w poł. ’50 XX w. Twórca: Paul Lazarsfeld.
Model ten zakłada, że treść rozpowszechniana przez środki masowego przekazu nie zawsze dociera do odbiorców
w takiej formie, w jakiej zostały stworzone, gdyż na swojej drodze przechodzi przez tzw. Przywódców opinii
podobnie do wariantu typologicznego. Przywódca opinii to ten, kto przekazuje dalej komunikat – to powiedzmy
sprawozdawca, który zmodyfikował nieco informację.
3. Model socjologiczny ​- Model skupia się na twórcy i odbiorcy. Stworzony pod koniec lat ’50 przez Johna i
Matyldę Riley’ów.Nadawca nie jest w 100% samodzielny. Nie tworzy w 100% tego, co chciał przekazać. Nadawca
zawsze funkcjonuje w jakiejś strukturze społecznej – rodzinie, zawodzie, religii. Np. katolik wychowany w
rodzinie katolickiej. Inaczej będzie konstruować komunikat o aborcji niż osoba niewierząca. Inaczej będzie
odbierać taki przekaz katolik; inaczej osoba niewierząca. Inaczej my, Polacy odbieramy działania Eriki Stainbach,
inaczej odbierają jejkomunikaty Amerykanie, którzy mają zupełnie inną historię. Na treść komunikatu ma duży
wpływ to, w jakiej grupie funkcjonuje nadawca i w jakiej grupie funkcjonuje odbiorca. Komunikat nie przebiega
linearnie od nadawcy do odbiorcy, gdyż to, jak nadawca tworzy komunikat, zależy od sygnałów, jakie wysyła
odbiorca. Nadawca respektuje oczekiwania odbiorcy.
4. Model selekcji​- Stworzony w 2. poł. lat ’50. Podkreśla się rolę dziennikarza (komunikatora, który łączy
społeczeństwo i który występuje w modelu jako element spajający – tą część społeczeństwa, która chwilowo jest
nadawcą i tą, która chwilowo jest odbiorcą. Dziennikarz realizuje funkcję selekcjonera. Selekcja ta następuje
zgodnie z oczekiwaniami odbiorców. Komunikowanie masowe uważa się za proces samoregulujący się. Ale jest to
dyskusyjne. Bo telewizja nie spełnia naszych oczekiwań.
5. Model sprzężenia zwrotnego ​- Powstał w połowie lat 60. Odzwierciedla wzajemny wpływ w
komunikowaniu nadawcy i odbiorcy. Nadawca spełnia oczekiwania odbiorcy i na odwrót.
6. Model analityczny​- Rozbudowuje czynniki, wpływające na nadawcę i na odbiorcę. Wskazuje na
elementy, decydujące o kształcie komunikatu. Są to: Osobowość nadawcy, obraz własny, miejsce N w grupie
społecznej (np. zawodowej), miejsce N w szerszej grupie społecznej, presja opinii publicznej. Po stronie odbiorcy
też można te elementy wymienić. Wszystkie one wpływają na N, na O i na odbiór komunikatu. Na sam komunikat
wpływa: presja przekaźnika (wybór medium, tworzywa dla komunikatu – nie zawsze ma na to nadawca wpływ).
7. Model wspólnoty doświadczeń​- Stworzony przez Wilbura Schramm’a stanowi modyfikację Schannon’a.
Wprowadza pojęcie wspólnoty doświadczeń (postaw, idei, symboli), powielanych przez N i O, a które warunkują
efektywność komunikowania. Łatwiej jest buddyście dogadać się z buddystą niż z faszystą. Wspólnota poglądów
jest gwarancją pełnego aktu komunikacji. Część wspólna to sygnał.
8. Model systemowy​- Komunikowanie masowe dekoduje się przy uwzględnieniu społeczeństwa
amerykańskiego z początku lat ’70. Na sposób komunikowania się społeczeństwa wpływają instytucje takie jak
oficjalne agencje kontroli (CIA, FBI), zrzeszenia gromadzące twórców komunikatów (dziennikarze), agencje
reklamowe, instytucje badające rynek (nawet czasopisma nie próbują kreować poglądów i kultury czytelniczej bez
dokładnych badań rynku) i wiele innych (finansiści, ciało ustawodawcze, uwagi publiczności, oczekiwania, gusty).
a)​Wariant mozaiki kulturowej ​- Odnosi się głównie do komunikatów treści kulturowych (lat ’60). Model kultury
przypomina mozaikę wartości – to efekt działania mediów. Media są selekcjonerami przepływu informacji z
pamięci zbiorowej (tradycja). To, co media nam przesieją z pamięci zbiorowej, to mamy w komunikacji społecznej.
b)​Model społeczno kulturowy​- Andre Tudor, 1970. Wskazuje na dwa uwarunkowania procesu komunikowania:
- Struktura społeczna (społeczne usytuowanie N i O). Określa sytuację i miejsce przekaźnika
-Kultura (orientacja, oczekiwania poznawcze, wartościujące, estetyczne po stronie N i O). Określa język
przekaźnika.
c)​Model rozszerzania doświadczeń​- Rozwija wariant Schannona i Schramma i wprowadza element uczenia się
do analizy komunikowania. Wskazuje się, że elementem wpływającym na tworzenie komunikatu, jest nauka.
9. Model Ekspresyjny​(rytualny) - Komunikację traktuje się jako uczestnictwo we wspólnocie, opartej na
podzielaniu tych smaych uczuć i doświadczeń. Kładzie nacisk na satysfakcję N i O, a nie na cel instrumentalny,
Komunikowanie ma charakter dekoratywny, a nie utylitarny (użytkowy). Dużą rolę odgrywają symbole. Trudno
ustalić, jaką funkcję pełni N, a jaką O – zamieniają się miejscami w trakcie komunikowania. To najczęściej
rytualne sytuacje. Np. msza – niby nie zakłada wyciągania korzyści utylitarnych. Trudno powiedzieć, kto jest N, a
kto O. Dużą rolę odgrywa symbolika, wspólne odczuwanie aktu komunikacyjnego.
10. Model rozgłosu​- Komunikowanie traktuje się jako poszukiwanie emocji. Zakłada się, że komunikacja
trwa tylko w czasie teraźniejszym. Model nie zakłada przesyłu jakiejś informacji – jest oparty na samych emocjach.
Nawet nie opiera się o wspólnotę idei czy wspólne rozumienie symboli. Komunikacja jest czymś ulotnym.
Podkreśla element rozrywki.
11. Model recepcji​- (kodowania i dekodowania przekazu) - Podkreśla odmienność informacji tego samego
przekazu przez wielu odbiorców. Różni odbiorcy różnie odbierają te same treści. Powstał poprzez rozwój
semiotyki. Punkt ciężkości ustawiony jest nie na N lub O, a na samą recepcję
12. Model percepcji​- Przypomina budowę łańcuszkową. Zrywa z linearnością schematu. Ogniwa:
- Instytucja, osoba tworząca komunikat
- Postrzeganie wydarzenia
- Reakcja na wydarzenia
- Sytuacja w której się to dzieje
- Wybór środków wyrazu
- Wybór materiałów (medium, przekaźnika)
- Kontekst
- Przekaz treści
- Efekt
Model dynamiczny, nielinearny, można zastosować w różnych formach komunikowania. Komunikowanie jest
zjawiskiem czysto psychologicznym, ma charakter łańcuchowo-rozszczepiający się.Model łączy przekaz z
rzeczywistością, jest w stanie nas poinformować o znaczeniu komunikatu, komunikowanie to jedność percepcji lub
recepcji i komunikującego lub czynnika kontroli.Występują dwa kierunki analizy: horyzontalny i
wertykalny.Poziom horyzontalny – wydarzenie(W) inicjuje komunikację i jest postrzegane przez N (maszyna np.
kamera lub osoba). N selekcjonuje wydarzenie W i postrzega W’.Poziom wertykalny – stosunki między formą a
treścią przekazu są dynamiczne i interaktywne. Przekaz nigdy nie jest identyczny z percepcją W’.

7.Schemat komunikacyjny wg Romana Jakobsona

Uniwersalny model komunikacji (odnoszący się zarówno do aktów mowy, jak i tekstów pisanych) oparty na
sześciu elementach. Każdy z tych elementów odnosi się do odpowiadającej mu funkcji komunikatu językowego, a
funkcja nakierowuje na ten element
- nadawca (funkcja ekspresywna, największą wagę przykłada się do wyrażenia emocji)
- odbiorca (funkcja impresywna, nadawca stara się wpłynąć na odbiorcę)
- kontekst (funkcja poznawcza, najistotniejszy jest przepływ treści informacyjnych, faktów)
- kod (funkcja metajęzykowa, wypowiedź zawężona jest do opisu samego kodu/przekazu językowego)
- kontakt (funkcja fatyczna, funkcja mająca na celu utrzymanie kontaktu pomiędzy nadawcą a odbiorcą)
- komunikat (funkcja poetycka, największą wagę przykłada się do doznań estetycznych.)

8.Model komunikacji Shannona i Weavera

Komunikacja interpersonalna jest psychologicznym procesem, dzięki któremu jednostka przekazuje i otrzymuje
informacje podczas kontaktów z innymi. Mową, mimiką, pantomimiką i intonacją głosu, przekazujemy sobie
określone informacje

9. Typy komunikowania

1. Informacyjne​, nastawione na informacje np.rankingi, statystyka, depesze

2. Estetyczne​, charakteryzuje się niejasnością np. treści wizualne, komunikacja przez sztukę
3. Perswazyjne​, operuje perswazją, przekonuje i namawia za pomocą języka np. przekaz reklamowy, spoty
wyborcze
4. Interpersonalną​– (zachodzi między dwojgiem ludzi)
5. Intrapersonalną​– (oznacza monolog wewnętrzny, rozmowę z samym sobą)
6. Społeczną​– (inaczej grupową, kiedy w rozmowie uczestniczy wiele osób)
7. Pośrednią​– (za pomocą dostępnych mediów: telefonu, komputera, listów i innych)

10. Komunikowanie marketingowe i public relations

Marketing - obejmuje wszelkie procesy społeczne, których celem jest rozpoznawanie, pobudzanie, kształtowanie i
zaspokajanie potrzeb klientów, wywołuje potrzebę posiadania u klienta.
Komunikacja marketingowa - decyduje o wartości marki(tożsamość), uznawana jako reklama w mediach
masowych
Public relations(PR) - komunikacja do tworzenia relacji publicznej, buduje pozytywny wygląd organizacji, jej
narzędzia to sponsorowanie, relacje z influencerami, monitorowanie mediów, relacje z mediami
Obie komunikacje nie mogą występować bez mass mediów.