You are on page 1of 42

 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

  @ E@
E@ ]
]DD A A
AG
G 4 @] ]@@G H
HA
AGGA
A A G Y@ E
EG
GK X @ G
GA
AYAA G E AA\
\A X A G X Y
YA
AI KB
KB G @G I
IKK IK
IK E A
AG
G
\AN@GA
XPM
XPM @E@E@]@]DA
DAAG
AG 4 @E@E@]@]DA
DAAGAG ]@
]@CACAMM EA
EANA
NA]] NA
NAGI
GIKK / \H PN
PNPN
PN
OBEA X K 4 \AN @ G A - E A M P AAY
Y@ G D A[A\K DA[A
YACP
CPG
G AG AGLL
LLA]
A]AG
AG 4 ==61
61;;

  @GD@OA
@GD@OAXAG
XAG IAG X[A
X[A]AY-
]AY-X[A]AY
X[A]AY Y@EGK
Y@EGKXX
  @E@]DAAG A]XKY@EYP]

  AXAO 1.
  @E@]DAAG AIPEAG IAG HAN P]AG.
1. OKGL
OKGLEP
EP @
@E@
E@]D]DAA
AAGG
V`e`rdaag yagl iknaesui n`okputk 4
 V`e`rdaag aiueag pasaglag matu mata.
 V`e`rdaag aiueag oakg s`p`rtk t`rhagtun iaoan lanmar e`rda.

=. @]
@]X[
X[A
A]A
]AY
YAG MA
MACA
CAG
G
X`n`g,  X`suak p`rsyaratag iaoan MAM KK Xyarat-syara
Xyarat-syaratt Y`
Y`egks
egks V`e`rdaag Xtruetur.
  askr,  Vaskr yagl iklugaeag aiaoac d`gks paskr pasagl i`glag mutkr-mutkr yagl tadan, e`ras, m`rskc
iark tagac iag ounpur iag tkiae n`glagiugl macag-macag brlagks.
Akr,   Akr yagl ikpaeak carus m`mas iark ounpur , nkgyae , asan , macag brlagke, masa, laran, iag
ebtbrag oakggya, dunoac yagl iapat n`rusae

8. @]X
@]X[ [A]
A]AAYAG @OA @OAEXAEXAGA GAAGAG
Hanpurag iaoan aiueag yagl iknaesui aiaoac hanpurag iaoan vboun`.
Hara p`nmuataggya
p`nmuataggya n`gllugae
n`gllugaeag ag Nkx`r s`oana 8 (tkla) n`gkt.
D`gks Aiueag 5
a. AiAiueueag
ag mkas
mkasaa aiaiaoaoac
ac hanp
hanpur
urag
ag K VH 4 9 VX
 Aiueag kgk ugtue pasaglag matu t`oa s`rta ugtue n`gutup s`nua p`rnueaag ikgikgl
pasagla
pas aglagg malk
malkag
ag iaoaiaoann magl
maglugag
ugag,, yagl ikgyata
ikgyataeag
eag tkia
tkiaee e`ia
e`iapp akr s`p`
s`p`rtk
rtk t`rh
t`rhagtu
agtun
n
ikiaoan lanmar e`rda.
m. Aiue
Aiueagag e`
e`iap
iap aakrkr ai
aiaoac
aoac hanp
hanpurag
urag 1 VH 4 = VX iag 1 VH 4 8 VX
 Aiueag po`st`rag kgk ugtue 4
N`gutup s`nua malkag malkag p`rnueaag ikgik
ikgikgl
gl pasaglag paia malkag ouar/t`
ouar/t`pk
pk ouar maglugag.
X`nua malkag iag e`s`ourucag p`rnueaag ikgikgl pasaglag yagl iksyarateag carus e`iap
akr s`p`rtk t`rhagtun ikiaoan Lanmar E`rda.
X`nua pasag
pasaglaglag t`ot`oaa ikma
ikmawac
wac p`rn
p`rnueaa
ueaagg tagac ck
ckglla
glla e`tk
e`tkgllk
gllkag
ag sanp
sanpak ak =6 hn iark
p`rnueaag oagtak, e`huaok ikt`gtueag oakg iaoan LanmarL anmar e`rda.
X`nua d`gks aiueag t`rs`mut ikatas carus ikskapeag s`i`nkekag rupa s`ckglla s`oaou iaoan e`aiaag
naskc s`lar iag m`oun n`gl`rkgl paia waetu p`oaesagaag p`nasaglag.
Ebgtraet
Ebgt raetbr
br caru
caruss n`glu
n`glusacasacaeageag alar t`gl
t`gllagl
lagl waet
waetuu agta
agtara
ra waet
waetuu p`gh
p`ghanpur
anpuragag aiueag
aiueag i`glag
i`glag
p`nasaglag tkiae n`o`mkck 86 n`gkt, t`rutana ugtue aiueag e`iap akr.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 1


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

  AXAO =.
  @E@]DAAG AXAGLAG MAYP MAY MAYAA
1. OKGL
OKGLEP
EP @
@E@
E@]D
]DAA
AAG.G.
V`e`rdaag yagl iknaesui n`okputk 4
V`e`rdaag ikgikgl mata ¾ matu.
V`e`rdaag pasaglag
pasaglag matu mata oakggya s`p`rtk t`rhagtun iaoan Lanmar e`rda.

=. @]X
@]X[ [A]
A]A AYAG MAC
MACAGAG
M at u  M a t a 4 Matu yagl ikpaeak aiaoac matu mata n`rac iark nutu yagl t`rmake, s`taraj t`oa J, i`glag
p`nmaearag s`npurga iag n`rata.
X`n `g 4 X`suak pasao 1 mutkr =.1. MAM kgk.
  a s kr 4 X`suak pasao 1 mutkr =.=. MAM kgk.
A kr 4 X`sauak pasao 1 mutkr =.8. MAM kgk.

8. @]X
@]X[ [A]
A]A AYAG @OA @OAEXA
EXAGA GAAGAG
8.1. V`oa
V`oaesag
esagaag
aag p`e`
p`e`rdaa
rdaagg kgk, ebgtrae
ebgtraetbr
tbr carus n`np`
n`np`rcat
rcatkeag
keag i`ta
i`takoko m`gtue prb
prbjko,
jko, sanm
sanmugla
uglagg iag
cumuglag i`glag nat`rkao oakg iag n`oaesagaeaggya s`suak i`glag yagl t`rhagtun ikiaoan
Lanmar E`rda.
8.= X`m`
X`m`oun
oun p`n
p`nasag
asaglag,
lag, mmatu
atu t`o
t`oaa caru
caruss ikr`
ikr`gian
gian ia
iaoan
oan akr mm`rskc
`rskc iiuou
uou s`
s`ckgl
ckglla
la d`guc.
d`guc. Vai
Vaiaa saat
iko`taeeag, tkiae mbo`c aia l`gaglag akr ikatas matu t`oa t`rs`mut.
 Aiue V`r`eat / Xp`sk

a. Aiue V`r`ea
V`r`eat/Xp`sk
- Ikgikgl t/Xp`sk
pasaglagugtue
t`oapasa
pasaglag
glagmasac.
ia`rac matu t`oa e`iap akr aiaoac hanpurag
hanpurag 1 VH 4 8 VX ugtue,
- Ikgikgl pasaglag t`oa yagl oaglsugl m`rcumuglag i`glag ouar iag Xaourag.
m. Pgtue s`nua pasaglag matu tt`oa `oa tt`rcktugl
`rcktugl iark V`ko + 6.=6.=66 e` atatas,
as, ikpaeak aiue p`r`eat/sp
p`r`eat/sp`sk
`sk
hanpurag iksyarateag e`iap akr s`p`rtk yagl t`rhagtun ikiaoan Lanmar E`rda.
h. V`rs
V`rsyara
yaratag
tag p`
p`nmua
nmuatag
tag ai
aiueag
ueag ccarus
arus ss`su
`suak
ak i`g
i`glag
lag pa
pasao
sao 1 ia
iaoan
oan Mam kkgk.gk.
8.9. V`nas
V`nasagla
aglagg carus s`i`
s`i`nkeka
nkekagg rupa s`ckgl
s`ckgllala e`t`m
e`t`maoag
aoag aiu
aiuee p`r`ea
p`r`eat/sp
t/sp`sk
`sk carus san sanaa s`t`ma
s`t`maoo 1
hn. X`nua p`rt`nuag cbrkzbgtao iag v`rtkeao carus t`rksk i`glag make iag p`guc.
8.0. V`nas
V`nasagla
aglagg ikgikg
ikgikgll pasagl
pasaglagag t`oa ikoae
ikoaeueag
ueag m`r m`rtaca
tacap,
p, s`tka
s`tkapp tacap t`rik
t`rikrkrk naeskn
naesknun un =9 oapks
s`tkap carkgya, ikkeutk i`glag hbr ebobn iag maobe praetks.
V`rsyaratag p`oaesagaag ebobn iag maobe praetks, n`glahu paia p`oaesagaag p`e`rdaag m`tbg ik
mam oakg iaoan mueu kgk.
8.:. V`nas
V`nasagla
aglagg matu t`oa carus rapk, sana t`ma t`mao,o, ourus, t`la
t`laee iag pboa keatag caru caruss t`rdala make
iks`ouruc p`e`rdaag.
p`e`rdaag. V V`rt`nuag
`rt`nuag suisuiut
ut agtara iiuaua ikgikgl carus rapkc iag skeu s`p`rtk t`rhagtun
iaoan Lanmar E`rda.
8.<.. V`e
8.< V`e`rd
`rdaa
aagg p`n
p`nasa
asagla
glagg matu
matu t`oa caru
caruss m`ga
m`garr v`v`rtk
rtkeao
eao iag cbrcbrkzb
kzbgta
gtao.o. V`gl
V`glueu
ueurag
rag ikoikoaeu
aeueaeagg
i`glag tkagl obt iag carus ikueur t`pat.
Pgtue p`rnueaag yagl iatar, t`oas tbo`ragsk p`-o`gleuglag atau p`-h`nmuglag mkiagl tkiae mbo`c
n`o`mkck 0 nN ugtue s`tkap darae =66 hN v`rtkeao iag cbrkzbgtao.
cbrkzbgtao.
8.3.. X`n
8.3 X`nuaua pasa
pasagla
glagg t`oa
t`oa yag
yagll t`r
t`rty
tyaga
agan
n iaoan
iaoan taga
tagacc ca
carus
rus ikoa
ikoapks
pks aiu
aiuee easeasar
ar sanpak
sanpak s`ts`tkgl
kgllklk
p`rnueaag tagac.
8.;. X`t`
X`t`oac
oac mksa t`r
t`rpasa
pasaglgl i`gla
i`glagg aiueag
aiueag,, skar-s
skar-skar
kar carus ik ike`rb
e`rbee i`glag e` e`iaoa
iaoanag
nag 1 hN i`gl i`glagag
rapk iag ikm`rskceag i`gclag sapu okik, e`nuikag ikskran akr iag skap n`g`rkna po`st`rag.
8.16. X`m`oun ikpo`st`
ikpo`st`r,
r, p`rnue
p`rnueaag
aag pasaglag t`oa car carus
us ikmasack iacuo
iacuouu iag skar-skar t`oac ike`
ike`rbe
rbe iag
ikm`rskceag.
8.11. V`nmuatag ou oumagl ppaaia iikkgikgl ppaasaglag t` t`oa uuggtue pp``raghac sasana ss``eaok tktkiae
ikp`re`gageag.
8.1=. Ykiae ikp`re`gageag n n``nasagl tt``oa n n``rac yyaagl ppaatac iua n` n`o`mkck ia
iark 0 %. Y Y``oa
yagl patac o`mkc iark = (iua) malkag tkiae mbo`c ikp`rlugaeag.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K =


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

8.18. E`t`maoag daik (s`


(s`t`oac
t`oac ik-jkgksc i`g
i`glag
lag po`st`r ahk)
- Ikgikgl t`oa ¾ matu carus s`t`mao 10 hn.
- Ikgikgl t`oa 1 matu carus s`t`mao =0 hn.
8.19. V`n`okcaraag.
X`oana pasaglag ikgikgl m`oun ik-jkgksc, Ebgtruetbr wadkm ugtue n`n`okcara iag n`gdatas e`rusaeag atau
p`glbtbrag bo`c macag oakg. Apamkoa paia saat ik-jkgksc t`riapat e`rusaeag, m`roumagl iag oakg
s`malakgya, Ebgtraetbr carus n`np`rmakek sanpak ikgyataeag iapat ikt`rkna

  AXAO 8.
  @E@]DAAG AXAGLAG PMKG E@]ANKE
1. OKGLE P @E @ ]DA A G
V`e`rdaag yagl iknaesui n`okputk 4
V`e`rdaag urulag paskr ikmawac pasaglag oagtak.
V`e`rdaag umkg e`ranke pbobs ugtue oagtak iag ikgikgl.
V`e`rdaag umkg e`ranke agtk okhkg oagtak EN/\H.

=. @ ] X [A] AYAG M A C A G
=.1. X`n`g
X`suak i`glag Vasao 1 mutkr =.1. MAM kgk.
=.=.   askr.
X`suak i`glag Vasao 1 mutkr =.=. MAM kgk.

=.8. X`suak i`glag Akr.


Vasao 1 mutkr =.8. MAM kgk.
=.9. Pmkg E`ranke (H`rankh Yko`)
D`gks 4 PPmmkg E`ranke
V`rnueaag
V`rnu eaag 4 Okhk
Okhkgg V
Vbobs
bobs iag AgtAgtkk Okhkg
Okhkg / Y`e
Y`estur
stur`,
`,
 ugtue ]uaglag iag ikgikgl s`rta oagtak ramat iag EN/\H.
E`t`maoag 4 : nn.
\arga 4 Ikt`gtueag e`nuikag.
Peur
Peurag
ag 4 =6 x =6 hn ag agtktk okhk
okhkg,
g, ug
ugtu
tuee oagt
oagtak
ak EN
EN/\/\H,
H, s`
s`su
suak
ak la
lanm
nmar
ar..
=6 x 96 hn pbobs, ugtue ikgikgl EN/\H, s`suak lanmar 
96 x 96 hn agtk okhkg, ugtue oagtak ruaglag s`suak lanmar.
96 x 96 hn pbobs, ugtue oagtak ruaglag s`suak lanmar.
16 x 96 hn pbobs, ugtue pokgt ikgikgl s`suak lanmar.
Euao
Euaoktktas
as 4 E`
E`oa
oass 1 , C`
C`av
avyy iuty
iuty , Xkgl
Xkglo` o` jkrk
jkrkgl
gl..
=.:. Aiue V`glksk Xkar.
 Aiue p`glksk
p`glksk skar iag gat yyaktu
aktu s`n`g wawarga
rga yagl s`
s`suak
suak i`glag umkg e`ranke
e`ranke..
=.<. Ebgt
Ebgtraet
raetbr
br carus n`g
n`gladu
ladueag
eag hbg
hbgtbc
tbc maca
macagg s`mag
s`magyae
yae 8 (tkla
(tkla)) s`t e`pai
e`paiaa V`nm`r
V`nm`rkk Yul
Yulas
as ugtu
ugtuee
n`giapate
n`gia pateag
ag p`rs
p`rs`tud
`tuduag
uag (t`e
(t`estur
stur iag warg
warga),
a), s`oa
s`oagdut
gdutgya
gya ikpa
ikpaaeak
aeak s`m
s`malak
alak stag
stagiari
iari iaoa
iaoan
n
n`n`rkesa / n`g`rkna macag yagl ikekrkn e` oapaglag.
=.3. Pmkg E`ranke yagl aeag ikpasa
ikpasagl,gl, ueurag ikalbgaog
ikalbgaogya
ya carus m`gar-m`gar sana, naskg
naskgl-naskgl
l-naskgl
t`pkgya m`gar-m`gar n`gykeu iag tkiae hahat.
=.;. Ebgt
Ebgtraet
raetbr
br wadkm n`g
n`gy`ra
y`raceag
ceag / n`g
n`gy`ik
y`ikaeag
aeag ha
haiagl
iaglag
ag maca
macagg s`mag
s`magyae
yae =,0 % iar
iarkk e`s`o
e`s`ouruc
urucag
ag
macag yagl aeag ikpasagl.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 8


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

8. @]X[A]AY
@]X[A]AYAG AG @OAEXAGAAG
8.1. Vaia ssaaat p`p`nanassaglag , ee``ranke ccaarus iiaaoan ee``aiaag ma make , ttkkiae r`
r`tae, tktkiae hhaahat
atau t`rgbia iag warga s`suak i`glag yagl iksyarateag.
8.=.
.=. X`our
ouruc pp``na
nassaglag
glag umkgmkg ee`r
`ran
ankke iiag
ag lra
raggkt ca
carrus ii`g
`gla
lagg n`
n`r`
r`gi
gian
an san anpapakk d`g
d`guc
uc akakr 

e`nuikag iktkrkseag m`rmarks sanpak e`rkgl.
8.8.. Ala
8.8 Alarr aiuea
aiueagg /ha
/hanpu
npurag rag p`gl
p`glkskskk skar
skar tkiae n`g`
n`g`np`np`oo pa
paia
ia p`rnu
p`rnueaeaag
ag e`ran
e`ranke, ke, naea s`m s`m`ou
`ounn
p`nasaglag, s`ouruc p`rnueaag atas e`ranke carus ikbo`sk nkgyae eahagl.
Vboa p`nasaglag umkg e`ranke carus s`suak i`glag Lanmar E`rda / Xcbp Irawkgl atau s`suak
i`glag p`tugdue Ikr`esk / Ebgsuotag V`glawas.
8.0.. Mko
8.0 Mkoaa ikp
ikp`ro
`roue
ueag
ag p`n
p`nbtbbtbgla
glagg umkumkgg e`ran
e`ranke, ke, naea carus t`ro t`ro`mk
`mkcc iac
iacuou
uou ikp`
ikp`rlu
rlugae
gaeag ag ao
aoat
at
p`nbtbgl ecusus s`suak i`glag p`tugdue pamrke. Casko p`nbtbglag carus skeu iag ourus (tkiae
m`rl`rkl
m`rl `rklk),
k), malk
malkag
ag sksk yag yagll t`rp
t`rpbtbg
btbgll ikca
ikcaouse
ouseag
ag i`gl
i`glagag anp`o
anp`oas,
as, s`ck
s`ckglla
glla n`nm`
n`nm`gtue gtue
pkgllkrag yagl s`rupa i`glag s`m`oun ikpbtbgl.
8.:.. V`n
8.: V`nasaasagla
glagg umk
umkgg e`r
e`rank
ankee carus
carus m`gam`gar-m
r-m`ga
`garr rata.
rata. V`r
V`rnue
nueaagaaggya
gya carus
carus t` t`pat
pat paia p`ko jkgk jkgksc
sc
atau e`t`maoag jkgksc iag s`suak i`glag e`nkrkglag s`p`rtk iksyarateag
8.<.
.<. Lark
arks-lar
-larkks t`p
t`pkk udu
uduggl e`
e`rank
rankee yyaagl t`t`rm
rm``gtu
tuee n
nauauppug ska
kar-
r-sk
skar
ar ca
carrus oouuru
russ. OO``ma
marr ska
skar 

ugtue e`ranke carus sana yaktu o`mar naesknun 8 nN i`glag e`iaoanag = nN. Macag p`glksk
skar aiaoac s`p`rtk
s`p`rtk yagl t`rhag
t`rhagtun
tun ikiaoan pasao 8 mutkr =.:.
V`rsyaratag p`oaesagaag
p`oaesagaag aiue p`glksk kgk carus s`suak i`glag sp`skjkeask pamrke alar ikiapate ikiapateag ag
casko yagl make. X`m`oun iag s`suiac p`oaesag p`oaesagaag aag aiue p`glksk, skar carus m`rskc iark i`mu iag

ebtbrag
masac. oakggya. V`nm`rskcag s`l`ra ikoaesagaeag s`m`oun n`gdaik e`ras/e`rkgl i`glag oap
8.3.. Pgt
8.3 Pgtue
ue gbskg
gbskgll tag
tagll
llaa n`g
n`gllu
llugae
gaeag
ag prbiu
prbiuee @ss
@ss`gz
`gzaa i`g
i`glag
lag p`gap`ganma
nmacag
cag ‟pkgll
‟pkglluo„
uo„ , s`s
s`suak
uak
i`glag Lanmar e`rda.
8.;. Pmkg e`rank
e`rankee / lragkt yagl t`oa
t`oacc t`rpasa
t`rpasagl
gl carus s`l`ra ik ikm`rskceag
m`rskceag iark m`rh m`rhae
ae gbia aiue.
p`r`eat iag aiue p`glksk skar i`glag oap/eakg
oap/eakg yagl ikmasack i`glag akr m`rskc iag ikokgiuglk ikokgiuglk iark
e`nuglekgag hahat aekmat p`e`rdaag oakg.
8.16
8.16.. X`oa
X`oana
na 8 x =9 dan dan s`t`
s`t`ooac p`na
p`nasasagl
glag
ag,, um
umkg
kg e`e`ra
ranknke/
e/lr
lrag
agktkt ca
caru
russ ik ikck
ckgi
giararea
eagg iaiark
rk
kgdaeag/p`nm`rkag
kgdaeag/p`nm` rkag m`mag.
8.11.
8.11. Mkoa t`rda
t`rdaik
ik e`rusae
e`rusaeagag / hah
hahat,
at, Ebgtrae
Ebgtraetbr
tbr ikwadk
ikwadkmeag
meag ugtue n`np`n`np`rmak rmakek
ek e`nmaok i`gl i`glagag tkiae
tkiae
n`gluraglk nutu p`e`rdaag. Mkaya ugtue p`e`rdaag kgk aiaoac tagllugl dawam Ebgtraetbr iag
tkiae iapat ikeoakn s`malak p`e`rdaag tanmac.
8.1=
.1=. X`m`o
m`oun p`o
p`oaes
aesagaa
agaagg pp``e`rda
`rdaag
ag kgk,
gk, ss``nu
nuaa ppkp
kpaa ssppar
arkkgl iiaag aata
tauu ddaarkgl
rkglag
ag pkpkpaa ssui
uiac
ac
carus t`rpasagl paia t`npatgya.
8.18
.18. Ebgtra
gtraeetbr
tbr ccaarus
rus n
n`n
`np`
p`oa
oaddark
ark L
Laanm
nmaar ee`r
`rdda iiaag eebb
bbri
rikg
kgas
askk ii``gl
glaag p`e
p`e``rdaa
rdaagg Vo
Vouunm
nmkkgl
iag n`eagkeao ikmawac p`glaracag Ebgsuotag V`glawas.
8.19
8.19.. Oagt
Oagtak
ak iasa
iasar5r5 Ecus
Ecusus
us ugtu
ugtuee oag
oagta
takk iasa
iasarr, na
naeaea m`ro
m`roae
aeuu pp`r
`rsy
syar
aratatag
ag p`
p`oa
oaes
esag
agaa
aagg s`
s`ma
mala
lakk
m`rkeut 4
 Yagac urul s`malak iasar carus n`ghapak e`paiatag yagl iksyarateag iag rata \at`rpass.
 V`rsyaratag p`oaesagag
p`oaesagag p`glurueag iag p`naiatag tagac carus n`glkeutk urakag paia MAM
p`e`rdaag tagac.
 X`oagdutgya ikcanpareag oapksag paskr. Oapksag paskr kgk carus paiat iag tkiae m`rbglla
iag rata \at`rpass. E`t`maoag oapksag paskr 16 hN atau s`suak i`glag Lanmar E`rda.
 X`oagdutgya aiaoac oapksag m`tbg tunmue. V`nmuatag oapksag m`tbg tunmue carus s`suak
i`glag p`rsyaratag s`p`rtk t`rhagtun iaoan pasao 9 mutkr 8.=. MAM kgk.
  Aiueag aiaoac
aiaoac 1 VH 4 0 VX t`re`
t`re`huaok
huaok ugtue ia`rac masa masac,
c, ar`a iapur
iapur,, aiue popo`st`rag
`st`rag aia
aiaoac
oac
ugtue e`iap akr yaktu 1 VH 4 8 VX.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 9


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

 V`rsyaratag p`e`rdaag aiueag carus n`glkeutk urakag paia Vasao 1 V`e`rdaag Aiueag iag
Hanpurag
Hanp urag.. Iaoa
Iaoann p`oa
p`oaesg
esgaag
aag p`e`
p`e`rdaa
rdaagg kgk, Ebgt
Ebgtraet
raetbr
br caru
caruss n`np`
n`np`rcatk
rcatkeag
eag i`gl
i`glag
ag
s`sana p`ko-p`ko jkgksckgl iag arac e`nkrkglag s`p`rtk t`rhagtun iaoan Lanmar E`rda.
 V`rnueaag daik / jkgksckgl oagtak carus n`gugdueag t`pat paia p`ko jkgksc ataupug e`nkrkglag
yagl iksyarateag.
8.10. Oagtak Ykgleat 5
Pgtue oagtak tkgleat, ikatas poat oagtak m`tbg oaglsugl ikcanpareag paskr paiat iag tkiae m`rbglla
s`t`mao 0 hN atau s`suak i`glag Lanmar E`rda. Hara p`oaesagaag s`oagdutgya s`p`rtk paia mutkr 
8.=.
8.1:. Ikgikgl iag Mkiagl Z`rtkeao Oakggya5
 Hanpurag aiueag 1 VH 4 6 VX.
 X`m`oun p`nasaglag umkg e`ranke, p`rnueaag ikgikgl, ecususgya p`rnueaag m`tbg, carus
ikeasareag t`ro`mkc iacuou. X`suiac umkg e`ranke t`rpasagl, gat carus ikksk p`guc i`glag
aiueag p`glkskp`glksk (lrbutkgl) `x AN.
  Aiueag p`glksk s`suak i`glag p`rsyaratag macag i`glag mutkr =.3. iag wargagya s`suak
i`glag warga umkg e`ranke yagl t`oac t`rpasagl i`glag n`glugaeag eakg/oap masac, atau
i`glag zat p`nm`rskc yagl t`oac ikr`ebn`giaskeag bo`c pamrke.

  AXAO 9.
  @E@]DAAG M@YBG
1 . O K GL E P @
@EE@ ] DA A G
1.1. V`e`rdaag M`tbg M`rtuoagl.
V`e`rdaag yagl iknaesui n`okputk 4
 X`nua p`e`rdaag m`tbg yagl m`rskjat strueturao naupug gbg strueturao i`glag ueurag s`suak
yagl t`rhagtun iaoan Lanmar E`rda.
1.=. V`e`rdaag M`tbg Yunmu
Yunmue.e.
V`e`rdaag yagl iknaesui n`okputk 4
V`nmuatag oagtak e`rda m`tbg tunmue paia Oagtak Iasar.

=. @]]XX[
[A
A] A
AY
YAG M A CCA
AG
=.1. M`sk M
M``tbg.
 M`sk m`tbg yagl ikpaeak aiaoac iark nutu P-=9 ugtue ikan`t`r yagl o`mkc e`hko iark 1: nN.
n N.
 M`sk m`tbg carus m`rskc iark oapksag nkgyae, iag m`mas iark hahat s`p`rtk s`rpkc-s`rpkc.
V`ganapagl m`sk carus muoat s`rta n`n`guck p`rsyaratag GK-=. Ikan`t`r m`sk m`tbg yagl


ikpasagl carus
M`sk m`tbg s`suka
yagl tkiaei`glag
n`n`guckLanmar e`rda. carus s`l`ra ike`ouareag iark oapaglag e`rda
p`rsyaratag
iaoan waetu =9 dan s`t`oac aia p`rkgtac t`rtuoks iark Ikr`esk/ Ebgsuotag V`glawas.Eawat
p`glkeat m`sk m`tbg aiaoac mada ougae iag tkiae iks`puc oapks s`gl. Ikan`t`r eawat o`mkc
m`sar atau sana i`glag 6.9 nN. Eawat p`glkeat carus n`n`guck syarat-syarat iaoan GK-=
(VMK-1;<1).
=.=. X`n`
X`n`gg 4 X X`sua
`suakk i`i`glag
glag Vasa
Vasaoo 1 mmutkr
utkr =.1. MAM kgk.
=.8. Vaskr 4
 X`suak i`glag Vasao 1 mutkr =.=. MAM kgk.
 Vaskr yagl ikpaeak carus paskr m`tbg.
=.9.
=.9. Ebra
Ebraoo m`t
m`tbg
bg / sp
spokokt.
t.
 Ebrao m`tbg/spokt yagl ikpaeak carus m`rskc, m`rsuiut tadan, tkiae m`rpbrk, s`rta n`gpugyak
lraiask e`e`rasag s`suak i`glag syarat-syarat GK-=.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 0


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

 V`gyknpagag/p`gknmugag ebrao m`tbg/spokt i`glag paskr carus ikpksacea


V`gyknpagag/p`gknmugag ikpksaceagg satu i`glag yagl
oakg, s`ckglla e`iua macag t`rs`mut ikdankg n`giapateag p`rmagikglag aiueag m`tbg yagl
iksyarateag.
=.0. Akr E`rda 4
 X`suak i`glag Vasao 1 mutkr =.8. MAM kgk.
=.:.. Ahuag
=.: Ahuag M`eks
M`ekstkg
tkgll iag V`r
V`ragh
aghac
ac..
 Vapag ahuag/m`ekstkgl ikmuat iark nuotkpo`x t`mao 16 nN. Maobe-maobe p`glaeu iag p`glkeat
papag ahuag iark easb 0/<.
 V`raghac iksyarateag n`naeak p`raghac m`sk, tkiae ikp`re`gageag n`naeak manmu.

8. @]
@]X[
X[A
A]A
]AYYAG @OA @OAEXEXAG
AGAA
AAG G
8.1 M`tbg M
M``rtuoagl
Hanpurag iag Nutu m`tbg.
 Hanpurag aiaoac 1 VH 4 = VX 4 8 E].
 Nutu m`tbg yagl iksyarateag iaoan p`e`rdaag m`rtuoagl gbg srueturao kgk aiaoac
E-1<0.
V`nm`skag.
 V`nmuatag
V`nmu atag tuoa
tuoaglag
glag-tuo
-tuoagla
aglagg ugtuugtuee t`oa
t`oagl
gl ouru
ouruss atau yagl ikm` ikm`gleb
glebeea
eeag,
g,
sanmuglag, eakt-eakt iag s`gleagl (rk (rkgl),
gl), p`rsyarat
p`rsyarataggya
aggya carus ss`suak
`suak i`glag GK GK-=
-=
(VMK-1;<1). V`nasaglag iag p`glugaag tuoaglag m`tbg carus s`suka i`glag Lanmar 
E`rda.
 Yuoaglag
Yuoagl ag m`tbg carus ikkeat i`glag euat ugtue n`gdankg alar m`sk m`sk t`rs`mut
tkiae
tkiae mm`ru
`rumac
mac s`o
s`oana
ana p`g
p`gl`h
l`hbra
bragg ia
iagg carus
carus m`m
m`mas
as iiark
ark pap
papagag aahu
huag
ag papa
papagg
ahuag/m`ekstkgl atau oagtak e`rda i`glag n`nasagl s`oknut m`tbg iag magtaoag tacu
m`tkg s`suak i`glag GK-= ( VMK-1;<1).
V`e`rdaag Ahuag/M`ekstkgl.
  Ahuag carus ikpasagl s`suak i`glag m`gtue iag ueurag-ueur ueurag-ueuragag yagl t`oac
ikt`t
ikt`tape
apeag
ag iao
iaoan
an Lan
Lanmarmar E`r
E`rdada.. Ahuag
Ahuag car carus
us ikikpas
pasag
agll s`s`i`n
i`nke
kekag
kag rup
rupaa i`g
i`glag
lag
p`reuata
p`re uatag-p`
g-p`reua
reuatag,
tag, s`ck
s`ckglla
glla hueu
hueupp ebeb
ebebcc iag ikdaikdankg
nkg tkia
tkiaee m`ru
m`rumac
mac m`gt
m`gtue
ue iag
e`iuiueaggya s`oana p`gl`hbrag m`roaglsugl.
  Ahuag carus rapat (tkiae mbhbr), p`rnueaag okhkg,m`mas iark ebtbrag tack l`rladk,
pbtbglag eayu, tagac Ounpur iag s`malakgya.
Hara p`glaiueag n`gllugaeag m`tbg nbo`g.
 Yaear
earag
ag ugt
ugtue
ue X`n
X`n`g
`g Vbr
Vbrtoa
toagi,
gi, pa
paskr
skr ia
iage
ge bra
braoo car
carus
us t`r
t`ro`m
o`mkc
kc iac
iacuou
uou bo`
bo`cc
Ikr`esk/ Ebgsuotag p`glawas. M`tbg carus ikokgiuglk iark skgar natacark oaglsugl, ckglla
t`rdaik p`gluapag t`roaou h`pat. V`rskapag p`rokgiuglag atas e`nuglekgag iataglgya
cudag carus ikp`rcatkeag.
V`gl`hbrag M`tbg.
 X`m`oun p`oaesagag p`gl`hbrag, Ebgtraetbr ikwadkmeag n`oaesagaeag p`o`rdaag
p`rsk
p`rskap
apag
ag i`g
i`glag
lag n`n
n`nm`m`rsk
rskce
ceag
ag iag n`gn`gykykran
ran h`
h`tae
taeag-
ag-h`
h`tae
taeag
ag san
sanpak
pak d`
d`guc
guc,,
p`n`rkesaag ueurag-ueurag iag e`tkgllkag, p`n`rkesaag p`guoaglag, iag p`g`npatag
p`gacag darae.
 V`gl`hbrag m`tbg cagya iapat ikoaesaga
ikoaesagaeag
eag atas p`rs`tuduag Ikr`esk/ ebgsuotag
p`glawas.
 V`gl`hbrag carus ikoaeueag i`glag n`gllugaeag aoat p`gll`tar m`tbg ugtue
n`gdankg m`tbg hueup paiat iag carus ikckgiareag iark t`rdaikgya hahat paia m`tbg
s`p`rtk e`rbpbs iag saragl-saragl ebrao/spokt yagl iapat n`np`ro`nac ebgstruesk.

 Apamkoa
naea t`npat p`gl`hbrag
p`glc`gtkag m`tbg carus
t`rs`mut aeag ikc`gtkeag iag ikt`ruseag
iks`tuduk Ikr`esk/ Ebgsuotagpaia cark m`rkeutgya,
V`glawas.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K :


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

 V`gyanmuglag m`tbg oana i`glag m`tbg maru carus n`naeak aiueag p`r`eat
HAOMBGI.
 V`rnueaag m`tbg oana yagl aeag ikt`ruseag p`gl`hbraggya carus ikeasareag,
ikoa
ikoapk
pkss i`
i`gl
glag
ag ai
aiue
ueag
ag p`
p`r`
r`ea
eatt HA
HAOM
OMBG
BGII ya
yagl
gl p`p`nm
nmua
uata
tagg
ggya
ya s`
s`su
suka
ka i`
i`gl
glag
ag
p`rsyaratag pamrke p`nmuat, s`oagdutgya oaglsugl ikoaeueag p`gl`hbrag maru.

V`e`rdaag V`nmbglearag Ahuag / M`ekstkgl.


 V`e`rdaag p`nmbglearag ahuag/m`ekstkgl cagya mbo`c ikoaeueag i`glag kdkg
t`r
t`rtuo
tuoks
ks iar
iarkk Ikr
Ikr`es
`esk/e
k/ebgs
bgsuot
uotag
ag p`gla
p`glawas
was.. X`t
X`t`oa
`oacc m`e
m`ekst
kstkgl
kgl ik
ikmue
muea,
a, tki
tkiae
ae ik
ikkdk
kdkgea
geagg
n`glaiae
n`gl aiaeag
ag p`ru
p`rumaca
macagg apap
apapug
ug paia p`rnu
p`rnueaag
eaag m`tb
m`tbgg tagp
tagpaa p`rs
p`rs`tudu
`tuduag
ag Ikr`
Ikr`esk/
esk/
Ebgsuotag p`glawas.
V`e`rdaag V`nmuatag Ebobn Vraetks.
 V`nasaglag ebobn praetks ugtue 4
 X`tkap p`rt`nuag ikgikgl pasaglag matu t`oa.
 Ikgikgl pasaglag matu t`oa ¾ matu paia malkag iaoan maglugag s`tkap ouas ;
=
n.
 Ikgikgl
Ikgi kgl pasagl
pasaglagag matu t`oa ¾ matu paia malkag ouar iag t`pk ouar maglugag
maglugag
=
s`tkap ouas ; n .
 Iag atau s`p`rtk yagl t`rhagtun iaoan Lanmar E`rda.
 Peurag ebobn praetks aiaoac 18 x 18 hn.
 V`e`rdaag V`nmuatag Maobe Vraetks/Oat`k iag ]kgl maobe.
 V`nasaglag maobe praetks/oat`k iag rkgl maobe.
 Ik atas oumagl pkgtu, d`gi`oa iag mbv`gokhct
mbv`gokhct..
 Ik atas eus`g aoounkgkun s`malak maobe okgtak.
 Ik t`pk atas/aeckr iark ikgikgl pasaglag matu t`oa yagl m`mas s`malak rkgl maobe,
X`tkap ouas ; n= pasaglag ikgikgl yagl tkgllk.
 Iag atau s`p`rtk yagl t`rhagtun iaoan Lanmar E`rda.
 Peurag maobe praetks aiaoac s`suak Lanmar E`rda.
V`guoaglag m`tbg ebobn iag maobe praetks s`suak i`glag Lanmar e`rda iag atau s`p`rtk yagl
t`rurak iaoan p`e`rdaag m`tbg ikmam iaoan mueu kgk.
V`nasaglag ebobn praetks iag maobe praetks/oat`k s`p`rtk yagl t`rhagtun iaoan mutkr 8.1.0. iag
8.1.:. ikatas t`ro`pas apaeac p`e`rdaag t`rs`mut t`rlanmar atau tkiae iaoan Lanmar E`rda.
Vaia s`tkap p`rt`nuag ikgikgl pasaglag t`oa i`glag ebobn praetks , rkgl maobe m`tbg naupug
m`tbg oakggya s`p`rtk t`rhagtun iaoan Lanmar e`rda carus ikp`reuat agle`r ikan`t`r 3 nn tkap
 darae 06 nn, yagl t`ro`mkc iacuou t`oac iktagan i`glag make paia malkag ebobn iag maobe
praetks.
Malkag yagl t`rtagan iaoan pasaglag t`oa nkgknao s`iaoan 86 hn e`huaok ikt`gtueag oakg.
8.= V`e`rdaag M`tbg Yunmue.
Hanpurag
Hanp urag m`t
m`tbg
bg tunmue ai aiaoac
aoac 1 VH 4 8 VX 4 0 E] i`glag tuoa
tuoaglag
glag prapraetks
etks 1 oapks-iua arac
ikan`t`r : nn ‘10 hn, t`re`huaok paia ia`rac masac ( EN/\H iag Vagtry ) tkiae ikpasagleag
tuoaglag. Oapksag m`tbg tunmue carus paiat, tkiae m`rbglla, tkiae r`tae iag rata p`rnueaag/
\at`rpass
\at`r pass iag atau s`p`rtk t`rhagtun ikiaoan Lanmar E`rda Y`ma `maoo oapksag m`tbg tunmue aiaoac
0 hn., iag atau s`suak i`glag Lanmar E`rda.

  AXAO 0.
  @E@]DAAG O@XY@]AG

1. OKGL
OKV`e`rdaag
GLEP
EP yagl
@E@
E@]D
]DAA
AAGG n`okputk 4
iknaesui

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K <


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

 Vo`st`rag ahk caous ugtue ikgikgl pasaglag t`oa iag p`rnueaag m`tbg.
 Vo`st`rag e`iap akr.
 Vo`st`rag mkasa.
 Vo`st`rag easar ugtue ikgikgl pasaglag t`oa yagl t`rtagan iaoan tagac iag ugtue ikgikgl t`oas
i`glag t`taglla yagl t`rocat.
 V`e`rdaag po`st`rag oakggya s`p`rtk t`rurak oakggya s`p`rtk t`rurak iaoan Lanmar E`rda.

=. @]
@]X[X[AA]A]AY YAG MAMACACAGG
=.1. X`n`
X`n`g. g. X`s
X`suak
uak i`
i`glag
glag Va
Vasao
sao 1 mutk
mutkrr =.1. MA
MAMM kgk.
=.=. Vask
Vaskr.r. X`su
X`suakak i`
i`glag
glag Vasa
Vasaoo 1 mut
mutkrkr =.
=.=.
=. MA
MAMM kgk
kgk..
=.8. Akr
Akr.. X`
X`suak
suak ii`gla
`glagg Vas
Vasao
ao 1 mut
mutkrkr =.8
=.8.. MAM kkgk.
gk.

8. @ ] X [A] AYAG @ O A E X A G A A G
8.1. Hanpu
Hanpurag rag Vo`
Vo`st`r
st`rag
ag yag
yagll ikna
iknaesui
esui aaiaoa
iaoacc hanpu
hanpurag rag ia
iaoan
oan vbo
vboun`.
un`.
V`e`rdaag po`st`rag iapat ikoaesagaeag mkoanaga p`e`rdaag ikgikgl pasaglag t`oa atau mkiagl
m`tbg t`o`c iks`tuduk s`hara t`rtuoks bo`c Ikr`esk/ Ebgsuotag V`glawas.
8.=.
8.=. D`
D`gk
gkss V
Vo`
o`st
st`r
`rag
ag..
a. Vo`s
Vo`st`rag
t`rag eeasar
asar aaiaoa
iaoacc po`s
po`st`rag
t`rag pp`rnue
`rnueaag
aag tktkiae
iae ik
ikcaou
caousea
seag.
g.
Hanpurag po`st`rag easar aiaoac hanpurag e`iap akr, yaktu 1VH 4 8VX. Ikpaeak ugtue 4
- N`gu
N`gutup
tup p`rnuea
p`rnueaagag ikgikgl pasag
pasaglaglag yagl t`rtaga
t`rtagan
n ikia
ikiaoan
oan tagac ckglla e`p`rnueaa
e`p`rnueaagg
tagac iag atau oagtak.
- N`gutup p`rnueaag ikgikgl palar yyagl agl n`g
n`glcaiap
lcaiap tt`taglla.
`taglla.
m. Vo`
Vo`st`
st`rag
rag mmka
kasa
sa ai
aiaoa
aoacc han
hanpur
purag
ag 1 VH 4 9 V VXX
  Aiuaeag po`st`rag kgk ugtue pasaglag matu t`oa iag matu t`np`o s`rta ugtue n`gutup s`nua
p`rnueaag ikgikgl pasaglag malkag iaoan maglugag, yagl iksyarateag tkiae e`iap akr s`p`rtk
t`rhagtun ikiaoan Lanmar E`rda.
h. Vo`
Vo`st`
st`rag
rag ee`ia
`iapp akr aaiao
iaoac
ac ha
hanpu
npurag
rag 1 V VHH 4 = VX
 Aiue po`st`rag
po`st`rag kgk ugt
ugtue
ue 4
- N`gutup s`nua aiueag ikg ikgikgl
ikgl pasag
pasaglaglag paia mal malkag
kag ouar iag t`pk ouar mamaglugag.
glugag.
- X`nua malkag iiag ag e`s`ouru
e`s`ourucag
cag p`rnueaag iikgikglkgikgl pas
pasaglag
aglag yagl iiksyarateag
ksyarateag ccarus
arus e`iap
akr s`p`rtk t`rhagtun ikiaoan Lanmar E`rda ckglla e`tkgllkag 106 hN iark p`rnueaag oagtak.
- X`nua pasaglag t`oa ikmawac p`rnueaag tagac ckglla e`tkgllkag nkgknao =6 hn iark
p`rnueaag oagtak, e`huaok ikt`gtueag oakg iaoan Lanmar E`rda.
i. Vo`s
Vo`st`rag
t`rag cao
caous/a
us/ahkhk aiaoa
aiaoacc hanpur
hanpurag ag VH i`glag akr yag yagll ikmuat s`i
s`i`nke
`nkekag
kag rupa s`c s`ckgll
kgllaa
n`giapateag hanpurag yagl cbnbl`g.
8.8 X`nu
X`nuaa d`gks po`st`
po`st`rag
rag t`rs`m
t`rs`mutut ikatas carus ikp ikp`rsk
`rskapea
apeagg s`i`nkekag
s`i`nkekag rupa s`ckgls`ckgllala s`oaou iaoaiaoan n
e`aiaag naskc s`lar iag m`oun n`gl`rkgl paia waetu p`oaesagaag p`nasaglag. Ebgtraetbr 
carus n`glusacaeag alar t`gllagl waetu agtara waetu p`ghanpurag aiue po`st`rag i`glag
p`nasa
p`n asagla
glagg tkiae
tkiae n`o
n`o`mk
`mkck
ck 86 n`g
n`gkt,
kt, t`r
t`ruta
utana
na ugtugtue
ue po
po`st
`st`ra
`ragg e`i
e`iap
ap akr.
akr. Ebg
Ebgtratraetb
etbrr car
carusus
n`gy`ikaeag p`e`rda/tueagl
p`e`rda/tueagl yagl acok ugtue p`oaesagaag po`st`rag kgk, ecususgya ugtue po`st`rag
ahk cao
caous
us.. Y`re`
re`hu
huaok
aok po`st
po`st`ra
`ragg eas
easar
ar,, p`r
p`rnue
nueaag
aag s` s`nua
nua ai aiue
ue po`
po`st`
st`rag
rag cacarus
rus ik ikrat
rataea
aeag. g.
V`
V`rn
rnueueaa
aagg po`s
po`st`
t`ra
ragg t`rs
t`rs`m
`mut
ut ecus
ecusususgy
gyaa popo`s
`st`
t`ra
ragg ca
caouous/
s/ah
ahkk ca
caou
ouss 4 ca caru
russ rarata
ta,, tkia
tkiaee
m`rl`obnmagl,, p`guc iag paiat, tkiae m`rbglla iag m`roumagl, tkiae n`glagiugl e`rkeko ataupug
m`rl`obnmagl
m`gia-m`gia oakg yagl n`nmuat hahat.
8.9 Pgt
Pgtue
ue p`r
p`rnue
nueaag
aag ikg
ikgikg
ikgll pasag
pasaglaglag s`m
s`m`ou
`oun
n ik ikpo`
po`st`
st`rr car
carus
us ikm
ikmasa
asackck t`r
t`ro`
o`mkc
mkc ia
iacuo
cuouu iaiagg skskar-
ar-
skargya ike`rbe s`iaoan 1 hN.
8.0 X`iagl uugtue
gtue p`rnue
p`rnueaag aag m`tb
m`tbgg yagl ae
aeag
ag ikpo`s
ikpo`st`r,
t`r, p`rnueaaggy
p`rnueaaggyaa carus ikm`rskce
ikm`rskceagag iark ssksa-sksa
ksa-sksa
m`ekstkgl, e`nuikag ikeasareag (‟shrathc`i„). X`nua oumagl-oumagl m`eas p`glkeat m`ekstkgl atau

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 3


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

jbrntk` carus t`rtutup aiue po`st`rag. Pgtue s`nua mkiagl ikgikgl yagl aeag ikoapks i`glag
hat/waoopap`r ikpaeak po`st`rag ahk caous ikatas p`rnueaag po`st`raggya.
8.
8.:: Pg
Pgtu
tuee mkia
mkiagl
gl ikgi
ikgikg
kgll pa
pasa sagl
glag
ag yagl
yagl n`n`gl
gllu
luga
gaea
eagg ma
maca
cag/
g/na
nat`t`rk
rkao
ao ae
aeck
ckrr oa
oakg
kg,, p`
p`rn
rnueueaa
aagg
po`st`ra
po`s t`raggya
ggya caru
caruss ikm`
ikm`rkrk aour
aour-aou
-aourr lark
larkss cbrk
cbrkzbgt
zbgtao
ao yagl n`nm`rke
n`nm`rkeag ag keat
keatag
ag yagl o`mk o`mkcc make
t`rcaiap macag/nat`rkao yagl aeag iklugaeoag t`rs`mut.
8.< Pgtue s`tk
s`tkap
ap p`rt`nuag mmacag
acag /nat`rka
/nat`rkaoo yagl m`rm
m`rm`ia
`ia d`gksgy
d`gksgyaa paia satu mmkiagl
kiagl iatar
iatar,, carus iikm`rk
km`rk
gaat i`glag ueurag o`mar 6,< hn iaoan 6,0 hn.
8.3 Pgtu
Pgtuee p`rnuea
p`rnueaagag yagl iatar
iatar,, t`oa tbo`ra
tbo`ragsk
gsk p`o`g
p`o`gleug
leuglag
lag atau p`h`nmugla
p`h`nmuglagg mkiagl tkiae mbo` mbo`cc
n`o`mkck
n`o`m kck 0nn, ugtue s`tkap darae =N. E`t` E`t`maoa
maoagg po`s
po`st`ra
t`ragg caru
caruss n`gh
n`ghapak
apak e`t`mao
e`t`maoagag carus
carus
n`ghapak e`t`maoag p`rnueaag iskgikgl/ebobn s`p`rtk yagl ikgyataeag iag ikhagtuneag iaoan
lanmar e`rda. Y`mao po`st`rag aiaoac nkgknao 1,0 hn iag nasknun =,0 hn. Dkea e`t`maoag n`o`mkck
=,0 hn, naea ikca ikcaruse
ruseagag n`gl
n`glluga
lugaeag
eag eawa
eawatt yag
yagll ikke
ikkeatea
ateag/ikp
g/ikpaeu
aeu e`p`
e`p`rnuea
rnueaag ag ikgi
ikgikglkgl
pasaglag yagal m`rsagleutag, ugtue n`np`reuat iaya o`eat po`st`rag.
8.; V`e`rdaag po`st`rag iikgikgl
kgikgl ccagya
agya ikp`
ikp`re`gageag
re`gageag s`t`oac ss`o`sak
`o`sak pp`nasaglag
`nasaglag kgstaoask pkpa oks okstrke,
trke,
pkpa pounmkgl ugtue s`ouruc maglugag.

9.   `n`okcaraag
 E`o`
E`o`nm
nmam
amag
ag Vo Vo`s
`st`
t`ra
ragg ca
caru
russ ik
ikda
dala
la s`
s`ck
ckgl
glla
la
p`gl`rkglag m`roaglsugl wadar. Cao kgk ikoaesagaeag i`lag n`nmasack p`rnueaag po`st`rag s`tkap
eaok t`rokcat e`rkgl iag n`okgiuglkgya iark t`rke pagas natacark oaglsugl i`glag macag p`gutup yagl
iapat n`gh`lac p`gluapag akr s`hara h`pat.

V`nmacasag t`rs`mut aiaoac s`oana < (tuduc) cark
s`t`oac p`glahkag s`o`sak. Ebgtraetbr carus s`oaou n`gykran i`glag akr s`euragl-euraglgy
s`euragl-euraglgyaa = (iua)
eaok s`cark sanpak d`guc.
 X`oana po`st`rag m`oun ikoapks i`glag
macag/nat`rkao aeckr, Ebgtraetbr wadkm n`n`okcara iag n`gdalagya, iag tkiae iapat ikeoakn s`malak
p`e`rdaag tanmac.
 Ykiae
Yki ae ikm`
ikm`garea
gareagg p`e`
p`e`rdaa
rdaagg p`gy
p`gy`o`s
`o`sakag
akag i`gl
i`glag
ag
macag/nat`rkao aeckr ik atas p`rnueaag po`st`rag ikoaeueag s`m`oun po`st`rag m`runur o`mkc iark =
(iua) nkgllu, hueup e`rkgl, m`rskc iark r`tae, gbia iag hahat s`p`rtk yagl iksyarateag t`rs`mut
ikatas.

  AXAO :.
  @E@]DAAG EPX@G, IAPG KGYP IAG IAPG D@GI@OA
1. OKGL
OKGLEP
EP @E@
E@]D]DAA
AAGG
1.1. N`gy`ikaeag t`gala e`rda, macag-maca
macag-macag,g, p`ra
p`raoatag
oatag iiag
ag aoat
aoat-aoat
-aoat mmagtu
agtu ooakggya
akggya ugtue n`oaesagae
n`oaesagaeag
ag
p`e`rdaag s`ckglla iapat t`rhapak casko p`e`rdaag yagl make iag s`npurga.
1.=. V`e`
V`e`rdaa
rdaagg kgk n`okp
n`okputk
utk p`nm
p`nmuata
uatagg eus`g, iau
iaugg pkgtu iag ia
iaug
ug d`gi`
d`gi`oa
oa s`p`
s`p`rtk
rtk yagl ik
ikgyat
gyataeag
aeag /
iktugdueag iaoan lanmar.
- Iaug pkgtu pag`o
- Iag oakg oakg.

=. @]
@]X[ X[AA]A
]AYYAG MAMACA
CAGG
=.1.. Mac
=.1 Macag
ag ]]ag
aglea
lea Eay
Eayuu
a. Carus m`g
m`gar-m`gar
ar-m`gar eeayu
ayu nutu tt`rmake
`rmake ia
iarkrk d`gksgy
d`gksgyaa naskgl-na
naskgl-naskgl.
skgl.
m. Ikck
Ikckgiar
giareag
eag aiag
aiagya
ya hahat - hahat eayu agtar agtaraa oakg yagl m`rupa put
putkc
kc eayu, p`ha
p`hacc - p`ha
p`hac,
c,
n`o`gleugl,, n`okgtkr, urat eapur ,masac iag oapue, n`o`mkck yagl ikp`re`gag
n`o`gleugl ikp`re`gageag
eag s`suak i`glag
VPMK- 1;3=. Vasao 8<.tam`o =.
h. Xyarat - syarat e`o`nmamag eayu yagl ikpaeak carus n`n`guck syarat VEEK. Vasao 8<. I`glag
eaiar akr naesknao =9%. (ho`ag agi iry).

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K ;


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

X`nua eayu yagl ikpasagl/ikpaeak kaoac eayu E`oas euat K (Eayu M`sk) atau yagl iks`tuduk bo`c
i.
V`glawas.
`. V`gk
V`gknmug
nmugag ag eayu ikt`npat p`e`r
p`e`rdaag
daag s`m`
s`m`oun
oun p`nasag
p`nasaglag, lag, carus iko`t
iko`taeea
aeeagg ik t`npa
t`npatt /
ruaglag yagl e`rkgl i`glag skreuoask uiara yagl make. Ykiae t`re`ga huaha oaglsugl iag carus
ikokgiuglk iark e`rusaeag.
j. Peurag eus`g aiaoac 0 hn x 16 hn atau s`suak i`glag lanmar i`tako
l. Y`mao raglea eayu iaug atau s`suak i`glag lanmar e`rda.
=.=. Macag V`r`eat
a. Pgtue p`r`eat iklugaeag o`n eayu yagl m`rnutu make
 m. X`nua p`rnueaag raglea eayu carus iks`rut, carus rata, ourus iag skeu.
=.8. Macag Vagko Iaug Vkgtu
a. Eay
Eayuu yag
yagll ikp
ikpaea
aeakk aia
aiaoac
oac pap
papag
ag eay
eayuu m`
m`sk
sk s`
s`p`r
p`rtktk t`oac
t`oac ik
iks`m
s`mute
uteag
ag t`r
t`riac
iacuou
uou,, yag
yagll t`oac
t`oac
iks`tuduk bo`c V`r`ghaga / V`glawas.
 m. X`nua p`rnueaag raglea eayu carus iks`rut, carus rata, ourus iag skeu.
=.9. Macag Jkg
Jkgksckgl
ksckgl 4
Jkgksckgl ugtue p`rnueaag eus`g iag iaug pkgtu / d`gi`oa s`suak lanmar e`rda

8. @ ] X [A] AYAG @ @OO A E X A G A A G


8.1. X`m`oun n`oaesagaeag p`e`rdaag, Ebgtraetbr ikwadkmeag ugtue n`g`oktk lanmar-lanmar yagl aia
ebgiksk ik oapaglag (ueurag iag oumagl-oumagl), t`rnasue n`np`oadark m`gtue, pboa, p`g`npatag,
hara p`nasaglag, n`eagksn` iag i`tako s`suak i`glag lanmar i`tako iark p`r`ghaga.
8.=. X`ouruc
pkgtu p`e`rdaag
/ d`gi`oa eus`g iagatau
ik wbrescbp iaugikt`npat
pkgtu / d`gi`oa
p`e
p`e`rdaagcarus
`rdaag ike`rdaeag
carus ikt`npate
ikt`npateag ikwbrescbp, p`gyknpagag
ag paia ruagl/ eus`g,
t`npat i`glag
skreuoask yagl make, tkiae t`re`ga suaha oaglsugl iag t`rokgiugl iark e`rusaeag iag e`o`nmamag.
8.8..
8.8 Car
Carus
us ikp`r
ikp`rcat
catkea
keagg s`n
s`nua
ua sansanmug
muglalagg skeu/
skeu/su
suiut
iut ug
ugtue
tue rag
raglealea eay
eayuu iag p`gp`glua
luatt oak
oakgg yag
yagll
ikp`roueag ckglla t`rdankg e`euataggya i`glag n`np`rcatkeag/n`gdala e`rapkcag t`rutana ugtue
mkiagl-mkiagl tanpae tkiae mbo`c aia oumagl-oumagl atau hahat m`eas p`gy`t`oag.
8.9. X`nua eayu tanpae carus iks`ru iks`rutt rata, caous, ouourus
rus iag skeu-s
skeu-skeu
keu satu sana oak oakgg sksk-skskg
sksk-skskgya,
ya, iag ik
oapaglag suiac iaoan e`aiaag skap ugtue p`gy`t`oag/p`nasaglag.
8.0. X`nua ueu ueurag
rag caru
caruss s`sua
s`suakk lanmar iag n`rup
n`rupaeag
aeag ue
ueurag
urag dai
daik.k.
8.:. X`t`oac
X`t` oac p`nas
p`nasaglaaglagg eus`
eus`gg atau iaug pkgt pkgtuu Ebgt
Ebgtraet
raetbr
br ikwa
ikwadkme
dkmeag
ag n`nm`
n`nm`rkea
rkeagg p`ro
p`rokgiu
kgiuglag
glag
s`i`nekag rupa s`ckglla t`rckgiar iark e`rusaeag-e`rusaeag bo`c m`gturag-m`gturag m`gia-m`gia
oakg iag iark e`o`nmamag ataupug t`re`ga huaha oaglsugl.
8.<..
8.< Apa
Apamkmkoa
oa t`r
t`rdai
daikk hah
hahat
at ata
atauu e`rus
e`rusaea
aeag-e
g-e`ru
`rusae
saeagag mak
makee ya
yagl
gl t`r t`rokc
okcat
at nau
naupug
pug yagyagll t`r
t`rs`
s`nmu
nmugyk
gyk,,
Ebgtraetbr wadkm n`np`rmakek ataupug n`gllagtk i`glag yagl maru sanpak i`glag iks`tuduk bo`c
V`r`ghaga atau V`glawas i`glag s`ouruc mkaya iktagllugl bo`c Ebgtraetbr.

  AXAO <.
  @ E@]DAAG @]O@GLEA AG KGYP IAG D@GI@OA (AOAY @GLLAGYPGL IAG EPGHK)
1. OKGL
OKGLEP
EP @E@
E@]D
]DAA
AAG G
V`e`rdaag kgk n`okputk 4
- V`e`rdaag p`ro`gleapag pkgtu iag d`gi`oa eayu iag oakggya s`p`rtk t`rhagtun iaoan lanmar e`rda.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 16


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

=. @]X
@]X[ [A]
A]AAYAG MAC MACAG AG 4
X`nua aoat p`gllagtugl iag p`glughk (‟cariwar`„) yagl iklugaeag carus s`suak i`glag e`t`gtuag
yagll t`r
yag t`rhag
hagtun
tun iao iaoan
an mue
mueuu sp`
sp`skj
skjkea
keask
sk kgk.
kgk. apa
apamko
mkoaa t`
t`rda
rdaik
ik p`r
p`ruma
umaca
cagg atau
atau p`g
p`glla
llagtk
gtkag
ag,, ca
carus
rus
n`giapateag p`rs`tuduag t`ro`mkc iacuou s`hara t`rtuoks iark V`nm`rk Yulas.
Ebgtraetbr wadkm n`gladueag hbgtbc macag ugtue n`giapateag p`rs`tuduag iark p`nm`rk Yulas iag
Ikr`esk/Ebgsuotag V`glawas. Iaoan p`gladuag t`rs`mut carus i`glag ebnpbg`g yagl o`gleap (agae
eughk). V`nkokcag ‟cariwar`„ pkgtu iag d`gi`oa iks`suakeag i`glag d`gks macag pkgtu.
=.1. V`ro`gleapag
a. @g
@gls
ls`o
`o ((‟C‟Ckgkgl`
l`„)
„)
N`eagksn` 4 Ayug satu arac (‟skglo` swkgl„).
Xp`sk
p`skjkjkeeask
ask 4 Ykp` eupu-e
u-eupu
upu i`gla
`glagg rkgl
rkgl gyob
obg.
g.
N`n`guck stagiari XKK ‘ 696<-63
V`naeakag 4 Vkgtu eayu iag Aoounkgkun
Peurag 4 Xtagiari prbiue (90 x <0 nn).
Dunoac 4 8 (tkla) s`t p`r iaug pkgtu
Vrbiue 4 E@GI
\arga 4 Ikt`gtueag e`nuikag

m. Eb
Ebtae
tae Eu
Eugh
ghkk (‟Ob
(‟Obhe
he`as
`as`„)
`„)
N`eeagksn`
N` ksn` 4 Ayug satu arac
rac (‟Xk
(‟Xkgglo` sw
swkkgl
gl„)
„)
V``skj
Xp`s
Xp nakjke
ekeas
aask
kagk 44 Obhh
Vkghhas
Ob tuas`
ea`yyyag
uagl
ialgnA`npu
n`noounkggyak
pugykuak
n okia
okiacc sska
kagl
gl (‟oa
(‟oath
thcc mmbo
bot„
t„))
  Iag n` n`npugyak
npugyak okiac naoan ((rbookglrbookgl i`ai mmbot„)
bot„)
Vrbiue 4 E@GI/HKXA
\arga 4 Ikt`gtueag e`nuikag
h. Xk
Xkokokgi
gi`r
`r (‟
(‟Hy
Hyokokgi
gi`r`r„)
„)
1. Xp`sk
Xp`skjke jkeas
askk 4 Xkst`
Xkst`n n agae
agae eug
eughkhk iu
iuaa ara
aracc
V`naeakag 4 Vkgtu eayu paia s`tkap maglugag
Vrbiue 4 E@GI/HKXA
=. Xp`skjkeask 4 V`laglag iiaaoan/ouar yyaagl iiaapat ik ikputar ii``glag tb tbnmbo pp``g`eag
paia p`laglag iaoan)
Dke
Dkeaa iao
iaoan
an e`e`aia
aiaag
ag iariarura
urat,
t, pkg
pkgtu
tu iap
iapat at ik
ikmue
mueaa iar
iarkk sk
sksk
sk oua
ouar 

i`glag ‟`n`rl`ghy pkg„
V`naeakag 4 Vkgtu eanar nagik
Vrbiue 4 E@GI/HKXA
i. `la
`laglaglagg kgtu kgtu (‟C(‟Cagi
agio`„
o`„))
Xp`skjkeask 4 V`laglag iaoan yagl iapat ikputar i`glag tbnmbo p`g`eag
paia p`laglag iaoan, kgikeatbr ‟ksk/ebsbgl„ paia sksk ouar.
V`naeakag 4 Vkgtu eanar Nagik/\H Pnun.
Vrbiue 4 E@GI atau s`taraj  
Xp`jkskeask 4 V`laglag iaoan/ouar i`glag cagio` mkasa
V`naeakag 4 X`nua pk;gtu eayu iag Aooknkgkun
Vrbiue 4 E@GI atau s`taraj  
`. Lr`g
Lr`gi` i`oo Yagan gan utar utar
V`naeakag 4 Vkgtu eayu i`glag iua iaug/pkgtu llaagia s`suak i`glag lanmar  
e`rda.
Vrbiue 4 E@GI atau s`taraj  

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 11


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

=.=.
.=. E`cagi
cagiao
aoaag e`
e`rd
rdaa
X`ouruc p`ragleat p`ro`gleapag pkgtu iag d`gi`oa kgk carus m`e`rda i`glag make s`m`oun iag
s`suiac p`nasaglag. Pgtue ktu, carus ikoaeueag p`gludkag s`hara easar iag caous.

8. @]X
@]X[ [A]
A]A
AYAG @OA @OAEXAEXAGAGAAG
AG
8.1.. Ebgtr
8.1 Ebgtraet
aetbr
br wad
wadkmkm n`n
n`nmua
muatt scbp
scbp irw
irwakg
akgll (la
(lanma
nmarr i`t
i`tako
ako p`oae
p`oaesagsagaag
aag)) m`
m`ria
riasa
sarea
reagg lan
lanma mar 

ibeun`g ebgtrae yagl t`oac iks`suakeag i`glag e`aiaag ikoapaglag.
 Ik iaoan scbp irawkgl carus d`oas ikhagtuneag s`nua iata yagl ikp`roueag t`rnasue
e`t`raglag prbiue, hara p`nasaglag atau i`tako-i`tako ecusus yagl m`oun t`rhaeup s`hara
o`gleap
o`gl eap ikia
ikiaoan
oan lanm
lanmar
ar ibeu
ibeun`g
n`g ebgtebgtrae
rae s`su
s`suak
ak i`gl
i`glag ag stag
stagiari
iariksas
ksaskk pamr
pamrkeas
keask,k, iag
p`nasaglaggya ugtue s`tkap pkgtu iag d`gi`oa.
 Xc
Xcbp
bp iraw
irawkg
kgll ca
caru
russ iks`
iks`tu
tudu
dukk ia
iacucuou
ou bo
bo`c
`c Ik
Ikr`
r`es
esk/k/Eb
Ebgs
gsuo
uota
tagg V`
V`glglaw
awas
as s` s`m`
m`ou oun
n
ikoaesagaeag. V`nasaglag s`nua p`ragleat p`ro`gleapag pkgtu, d`gi`oa iag mbv`gokhct
ecususgya obhehas`, cagio` moahepoat` carus rapk iag s`suak i`glag o`tae pbsksk yagl t`oac
ikt`gtueag iaoan lanmar e`rda iag atau p`tugue Ikr`esk/Ebgsuotag V`glawas. Apamkoa cao
t`rs`mut tkiae t`rhapak, naea Ebgtraetbr wadkm n`np`rmakek tagpa tanmacag mkaya.
 Xc
Xcbp
bp irwa
irwakg
kgll ca
caru
russ iks`
iks`tu
tudu
dukk ia
iacucuou
ou bo
bo`c
`c Ik
Ikr`
r`es
esk/k/Eb
Ebsg
sguo
uota
tagg V`
V`glglaw
awas
as s` s`m`
m`ou oun
n
ikoaesagaeag. V`nasaglag s`nua p`ragleat p`ro`gleapag pkgtu, d`gi`oa iag mbv`gokhct
ecususgya obhehas`, cagio` iag moahepoat` carus rapk iag s`suak i`glag o`tae pbsksk yagl
t`oac ikt`gtueag iaoan lanmar e`rda iag atau p`tugdue Ikr`esk/Ebgsuotag p`glawas. Apamkoa Apamkoa
cao t`rs`mut tkiae t`rhapak, naea ebgtraetbr wadkm n`np`rmakek tagpa tanmacag mkaya.
8.=. @gls`o
V`nasaglag 4
@gls`o atas, -/- =3 hn (as) p`rnueaag atas pkgtu
@gls`o mawac, -/- =3 hn (as) iark mawac pkgtu
Ecusus pkgtu tbko`t/p`turrasag
tbko`t/p`turrasag iag dagktbr aiaoac +/- 8= hn (as) iark p`rnueaag mawac pkgtu.

  AXAO 3.
  @E@]DAAG OAGLKY-OAGLKY
1. OKGLEP @E@]DAAG
V`e`rdaag yagl iknaesui n`okputk 4
- V`e`rdaag oaglkt-oaglkt L]H Mbari 9 nn ugtue s`ouruc ruagl iag atau s`suak Lanmar e`rda.

=.   @][XA]AY
@][XA]AYAG AG MACAG
=.1. L]H Mbari 9 nn
Y`mao 4 nax. 9 nn.
Peurag 4 1== nn x =99 nn
Yyp` pag`o 4 iks`suakeag
Vrbiue 4 obeao
=.=.
=.=. ]a
]agl
glea
ea Oa
Oagl glktkt-o
-oag
aglk
lktt
M`sk Cboobw 96 x 96 nn
Peurag 4 X`suak i`glag Lanmar e`rda
=.8.
=.8. Oks
Oks Oagl
Oaglktkt-o
-oag
aglk
lktt
Macag 4 Lypsun 1= hn
Peurag Oks 4 s`suak i`glag Lanmar E`rda

8.   @]X[A]AYAG @OAEXAGAAG
8.1.
8.1. ]a
]agl
glea
ea Oa
Oagl
glktkt-o
-oag
aglk
lktt
V`rsyaratag p`oaesagaag carus n`n`guck e`t`gtuag s`malak m`rkeut 4

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 1=


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

 Macag ragl
Macag raglea
ea yagl ikluga
iklugaeag
eag ugtue p`nas
p`nasagla
aglagg poaj
poajbgi
bgi L]H Mbar
Mbarii aiao
aiaoac
ac m`s
m`skk
cboobw 96 x 96 nn m`s`rta e`o`gleapaggya.
 Vboa raglea p`gllagtugl oaglkt-oaglkt s`suak i`glag lanmar r`ghaga iag ikp`rcatkeag
m`gar-m`gar p`kogya.
 Malkag p`rnueaag raglea oaglkt-oaglkt yagl aeag ikpasagl raglea oaglkt-oaglkt carus
rata p`rnueaag, raglea t`rmuat iark m`sk cboobw 96 x 96 nn.
 V`gllagtugl raglea oaglkt-oaglkt aiaoac eo`n m`sk strkp i`glag eawat/eam`o mada yagl

ikkeateag
 Xt`hee`p`gllatugl
st`e p`llagtugl oaglkt-oagl
oaglkt-oaglkt
oaglkt-oaglkt iark ktm`sk
i`glag wart`onur
m`tbg (‟jran`
( ‟jran`
m`rikan`t`r hckp„).
: nn, ikkeateag e`tuoaglag
p`oat oagtak atau maobe m`tbg, t`oac ikpasagl paia saat p`gl`hbrag.
8.
8.=.
=. Oa
Oagl
glktkt-o
-oag
aglk
lktt L]
L]H HMMba
bari ri 9 n
nn n
Vag`o L]H Mbari 9 nn yagl ikpasagl aiaoac pag`o yagl ikpkokc i`glag make, m`gtue iag

ueurag naskgl-naskgl ugkt sana, tkiae aia malkag yagl r`tae, lbnpat atau hahat oakggya
iag t`oac n`giapat p`rs`tuduag iark Ikr`esk/ebsugtoag p`glawas.
Vag`oo L]H Mbar
Vag`
 Mbarii 9 nn ikpa ikpasag
sagll s`su
s`suak ak i`gl
i`glagag stag
stagiar
iar yagl ike`ike`ouar
ouareag
eag bo`c p`mr
p`mrke
ke
p`nmua
p`n muatgy
tgya,a, p`nae
p`naeuag uag i`gla
i`glagg paeu
paeu ecu ecusus
sus ugtue pa pag`o
g`o L]H Mba Mbari ri 9 nn iag pboa
p`nasaglag s`suak lanmar e`rda.
X`t`oac s`o`sak t`rpasagl, mkiagl p`rnueaag oaglt-oalkt carus ourus, rata wat`rpass iag tkiae

m`rl`obnmagl, sanmuglag agtar pag`o saokgl t`lae ourus.


Ybo`ragsk e`h`nmuglag aiaoac 6,0 nN ugtue darae = N.

V`gy`o`sakag aeckr (–jkgksckgl‛) aiaoac Xekn hbat, Voanur, i`npuo iag ikhat.

V`e`rdaag p`gl`h`tag carus s`suak i`glag pasao p`e`rdaag hat.


8.8.
8.8. Oks
Oks Oagl
Oaglktkt-o
-oag
aglk
lktt
 V`rsyaratag p`oaesagaag carus n`n`guck pasao < p`e`rdaag eayu mutkr 8.
 V`naeuag
V`na euag e`paoa paeu caru caruss ikpk
ikpkpkce
pkceag
ag iag ikpaeu s`ck s`ckglla
glla t`rtaga
t`rtagan
n s`rt
s`rtaa ikks
ikkskk
i`npuo, s`tkap darae t`rt`gtu s`i`nkekag rupa s`ckglla oks oaglkt-oaglkt n`g`np`o euat, ourus
iag rata.
 X`tkap sanmuglag suiut n`rupaeag sanmuglag aiu nagks. Vaia s`tkap sanmuglag
carus n`naeak o`n putkc s`m`oun p`naeuag.
 V`gy`o`s
V`gy `o`sakag
akag aeck
aeckrr (–jkgk
(–jkgksckg
sckgl‛)
l‛) aiao
aiaoac ac N`oan
N`oankh.
kh. V`e`
V`e`rdaa
rdaagg p`gl
p`gl`h`t
`h`tag
ag caru
caruss s`su
s`suak
ak
i`glag pasao p`e`rdaag hat.
Vaia p`e`rdaag
p`e`rdaag,, Ebgt Ebgtraet
raetbr
br carus n`glaiae
n`glaiaeag ag ebbrikg
ebbrikgaskask iark m`rmala
m`rmalakk ikskikskpokg
pokg oakg ugtue iapat
n`glebbrikgaskeag p`raoatag-p`raoatag yagl carus t`rpasagl paia pag`o oaglkt-oaglkt t`rs`mut, s`p`rtk
 Arnatur oanpu, lrkoo A AH,
H, Yktk
Yktkee V`glkgi`ra
V`glkgi`raag ag E`maeara
E`maearag, g, Xprkgeo`r iiag
ag oakg-oak
oakg-oakg.
g.

  AXAO ;.
  @E@]DAAG @GL@HAYAG
1. OKGLEP @E@]DAAG
V`e`rdaag yagl iknaesui n`okputk 4
- V`e`rdaag p`gl`h`tag
p`gl`h`tag p`rnueaag ikgikgl t`nmbe pasaglag matu t`oa, m`tbg yagl iktanpaeeag.
- V`e`rdaag p`gl`hatag Oblag iag eayu.
1.1. V`e`
V`e`rdaa
rdaagg p`gl`h
p`gl`hatag
atag p`
p`rnue
rnueaagaag ikg
ikgikgl
ikgl pa
pasagl
saglag
ag matu t`oa,
t`oa, m`t
m`tbg
bg yagl ik
iktanp
tanpaeea
aeeag.
g. X`nua
p`e`rda
p`e `rdaag
ag ikgi
ikgikgl
kgl pasa
pasaglag
glag matu iag p`rnp`rnueaa
ueaagg m`tb
m`tbgg yagl tanpae/
tanpae/`xpb
`xpbs`i
s`i s`p`
s`p`rtk
rtk yagl
t`rhagtun iaoan Lanmar e`rda.
1.=.. V`e
1.= V`e`rd
`rdaag
aag V`gl`
V`gl`h`t
h`tag
ag OObla
blagg iiag
ag E
Eayu
ayu,,
X`nua p`e`rdaag oblan iag Eayu yagl t`rpasagl s`p`rtk yagl t`rhagtun iaoan lanmar e`rda
i`glag e`t`gtuag s`malak m`rkeut 4
-
X`nua malkag/p`rnueaag yagl tanpae/`xpbs`i ikhat sanpak i`glag hat jkgksc.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 18


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

- X`nua malkag/p`rnueaag yagl tkiae iktanpaeeag/ug-`xpbs`i ikhat cagya sanpak i`glag hat
iasar.

=.   @]X[A]AYAG MACA MACAG G


=.
=.1.
1. Ha
Hatt t`
t`nm
nmbe
be
- @et`rkbr 4 KHK Iuoux \`atc`r Xck`oi atau s`taraj 
- Kgt`rkbr 4 HAY[OAH @nuoskbg atau s`taraj 
=.=.. Hat OObla
=.= blann iag eeayuayu
Macag iark d`gks sygtc`tkh `gan`ro sup`r lobss euaoktas utana.
Vrbiue HAY[OAH atau yagl s`taraj 
=.8.. Hat Vbo
=.8 Vboktu
ktur 

N`naeak n`oanke macag iark prbiue KNV]A, POY]AG atau yagl s`taraj 
=.9.
=.9. Voan
Voanur ur 
Macag iark euaoktas utana, prbiue `x obeao nutu t`rmake.
=.0. Ebgt
Ebgtraetb
raetbrr wadk
wadkmm n`nmu
n`nmuetke
etkeag
ag e`as
e`asokag
okag hat iark prbiue t`rs`m
t`rs`mut
ut ikatas
ikatas n`gl
n`gl`gak
`gak e`nurgkag
e`nurgkag  hat
yagl aeag ikp`rlugaeag
V`nmuetkag m`rupa 4
- s`l`o eao`gl
- t`st oambratbrkun
- casko aeckr p`gl`hatag
Mkaya ugtue p`nmuetkag kgk ikm`mageag e`paia ebgtraetbr 
Casko t`s e`nurgkag kgk carus n`giapateag `ebn`giask t`rtuoks iark prbius`g iag iks`raceag e`
Ikr`esk/Ebgsuotag V`glawas.
=.:. Ebgt
Ebgtraetb
raetbrr caru
caruss n`gy
n`gykape
kapeagag hbgt
hbgtbc
bc p`gl
p`gl`hat
`hatag
ag tkap warg
wargaa iag d`gks hat paia mkiag
mkiagl-mk
l-mkiagl
iagl
=
tragsparag ueurag 86 x 86 hn .
Vaia mkiagl-mkiagl t`rs`mut carus ikhagtuneag i`glag d`oas, wara, jbr`nuoa hat, dunoac oapksag
iag d`gks oaksag (iark hat iasar sanpak i`glag oapksag t`raeckr).
=.<.. X`n
=.< X`nuaua mki
mkiagl
agl hbg
hbgtbc
tbc t`r
t`rs`m
s`mut
ut car
carus
us iks
iksan
anpak
pakeag
eag e`p
e`paia
aia ikr`es
ikr`esk/e
k/ebgs
bgsuot
uotag
ag p`
p`gla
glawas
was iag
p`r`ghaga.
Dkea hbgtbc-hbgtbc t`rs`mut t`oac iks`tuduk s`hara t`rtuoks bo`c V`r`ghaga iag Ikr`esk/Ebgsuotag
p`glawas, maruoac ebgtraetbr
ebgtraetbr n`oagduteag i`glag p`nmuatag ‟nbhe up„.
=.3. Ebgtraetbr carus n`gy
n`gy`raceag
`raceag e`paia Ikr`e
Ikr`esk/Ebgsuot
sk/Ebgsuotag
ag V`glawas, ugtue e`nuik
e`nuikagag ikt`ruseag e`
V`nm`rk Yulas, nkgknao 0 Laokg tkap \arga iag d`gks hat yagl paeak, eao`gl-eao`gl hat t`rs`mut
carus t`rtutup rapat iag n`ghagtuneag i`glag ki`gtktas hat yagl aia ik iaoanya. Hat kgk aeag
ikpaeak s`malak haiaglag bo`c V`nm`rk Yulas ugtue p`rawatag

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 19


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

8.   @]X[A]AYAG @OAEXAGAAG
8.1. Oaeueag i`gla
i`glagg hara t`rmake yagl unun ikoaeueikoaeueagag e`huaok apamko
apamkoaa iksp`jkskeas
iksp`jkskeaskeag
keag oakg.
Y`mao nkgknun iark tkap oapksag daik (–jkgksc) nkgknun sana i`glag syarat yagl iksp`skjkeaskeag
pa
pamr
mrke
ke.. V`
V`gl
gl`h
`hat
atag
ag cacaru
russ rata
rata,, tkia
tkiaee m`
m`rtrtun
unpu
pue,
e, tkia
tkiaee m` m`rs
rsus
usur
urag
ag at atau
au aiaiaa m`
m`ea
eass ya
yagl
gl
n`gugdueeagg tagia-tagia sapuag, rboo`r napug s`nprbtag.
n`gugdueea
8.=. Apam
Apamkoakoa iark hat yagl ikpae
ikpaeakak aia yag
yagll n`gl
n`glagiuagiuglgl macag iasar m`rahu
m`rahugg atau n`nmac
n`nmacayaeayaegg
e`s`oanatag naguska, naea Ebgtraetbr carus n`gy`ikaeag p`raoatag p`okiugl, nksaogya 4 nase`r,
sarugl taglag iag s`malakgya, yagl carus ikpaeak waetu p`oaesagaag p`e`rdaag.
8.8. Yki
Ykiae
ae ikp`re`
ikp`re`gage
gageagag n`oa
n`oaesag
esagaeag
aeag p`e`rd
p`e`rdaag
aag kgk iaoa
iaoan
n e`ai
e`aiaagaag huaha yagl o`nm o`nmamam atau cudag
atau iaoan e`aiaag aglkg m`ri`mu m`rtkup.
Y`rut
rutana
ana ugt ugtue
ue p`oae
p`oaesag
sagaa
aagg ik iaoan
iaoan ruaruagla
glagg mal
malkk hat i` i`gla
glagg mac
macagag ia
iasar
sar m`r
m`rah
ahug
ug ata
atauu
n`nmacayaeag naguska, naea iaoan ruaglag t`rs`mut carus n`npugyak v`gtkoask yagl hueup
atau p`rlagtkag uiaragya oaghar.
Ik iaoa
iaoan n e`ai
e`aiaag
aag t`rt`
t`rt`gtu,
gtu, nksaogya ugtue ruag ruaglag
lag t`rtu
t`rtutup,
tup, ebgtrae
ebgtraetbr
tbr caru
caruss n`nae
n`naeak ak Epas
aglkg/jag ugtue n`np`roaghar p`rlagtkag/aokrag uiara.
8.9. V`raoatag s`p`rt
s`p`rtkk euas, rboo`r, sk
skeat
eat eawat, eap`, pbnpa uiara t`eag/v t`eag/vahuun
ahuun ho`ag`r
ho`ag`r,, s`nprbtag iag
s`malakgya carus t`rs`ika iark nutu/euaoktas t`rmake iag dunoacgya hueup ugtue p`e`rdaag kgk.
8.0. Ecusus ugtuugtuee s`nua hat iasar carus iksapueag i`glag euas euas..
V`gy`nprbtag cagya mbo`c ikoaeueag mkoa iks`tuduk Ikr`esk/Ebgsuotag V`glawas.
8.:. V`na
V`naeakaeakagg anpo
anpo`as,
`as, p`ghuh
p`ghuhkagkag i`glag akr naup naupug ug p`nm
p`nm`rsk
`rskcag
cag i`glag eakg e`rkgl e`rkgl t`rom
t`rom`kc
`kc
iacuou
iacu ou caru
caruss n`gi
n`giapat
apateag
eag p`rs
p`rs`tud
`tuduag
uag t`rt
t`rtuoks
uoks iark Ikr`
Ikr`esk/
esk/Ebgs
Ebgsuotag
uotag V`gl
V`glawas
awas t`re
t`re`hua
`huaokok
iksyarateag oakg iaoan sp`skjkeask kgk.
8.<. V`oaesaga
V`oaesagaag ag p`e`rdaag kgk ecusecususgya
usgya p`gl`h
p`gl`h`tag
`tag hat iasar ugtue ebnpb
ebnpbg`g
g`g macag/nat`rk
macag/nat`rkao ao oblan,
carus ikoaeueag s`m`oun ebnpbg`g t`rs`mut t`rpasagl.
8.3. Xtag
Xtagiari
iari p`
p`gl`r
gl`rdaag
daag (‟nbh
(‟nbhe-Pp„
e-Pp„))
X`m`oun p`gl`hatag iknuoak carus n`oaeueag p`gl`hatag paia satu mkiagl ugtue s`tkap warga
iag d`gks hat yagl ikp`roueag. Mkiagl-mkiagl t`rs`mut aeag ikdaieag hbgtbc pkokcag warga, t`estur,
nat`rkao iag hara p`gl`rdaag.
Mkiagl
Mki agl-mk
-mkiag
iagll yagyagll aeaaeagg ikpae
ikpaeakak s`ms`mala
alakk ‟nb
‟nbhe
he-up
-up„„ kgk ikt
ikt`gt
`gtue
ueag
ag bo`
bo`cc Ikr
Ikr`es
`esk/E
k/Ebgs
bgsuot
uotag
ag
V`glawas. Dkea naskgl-naskgl mkiagl t`rs`mut t`oac ikt`gtueag bo`c Ikr`esk/Ebgsuotag p`glawas
iag V`r`g
V`r`ghaga
haga,, naea mkia mkiagl-m
gl-mkiag
kiagll kgk aeaaeagg ikpa
ikpaeak
eak s`ma
s`malak
lak stag
stagiarj
iarj nkgkn
nkgknaoao e`s`
e`s`ouru
ourucag
cag
V`e`rdaag p`gl`hatag.
8.;.. Cas
8.; Caskoko p`e`r
p`e`rdadaag
ag yagyagll tkiae
tkiae iks
iks`tu
`tudu
dukk iktr`e
iktr`esk/
sk/ebg
ebgso
sotag
tag pb pb`gl
`glawa
awass ca
carus
rus ik
ikuoa
uoagl
gl iag ikl iklagt
agtk.k.
Ebgtraetbr carus n`oaeueag p`gl`h`tag e`nmaok mko aia hat iasar atau hat jkgksc yagl euragl
n`gutupk aytau o`pas s`malaknaga iktugdueag bo`c ikr`sk/ebgsuotag pb`glawas,. pb`glawas,. Mkaya ugtue cao kgk
iktagllugl dawam ebgtraetbr iag tkiae iapat ikeoakn s`malak p`e`rdaag tanmac.
8.16. X`oana p`oaesagaa
p`oaesagaa,, ebgtraetbr carus ikawask bo`c t`gala acok/sup`rvksk iark pamrke p`nmuat, mkaya
ugtue cao kgk iktagllugl ebgtraetbr, tkiae iapat ik-eoakn s`malak p`e`rdaag tanmac.
8.11.. V`e`rdaag p`gl`hat
8.11 p`gl`hatag ag p`rnueaag Ikgikgl Vasaglag Y` Y`oa,
oa, M`tbg, Oaglkt-oaglkt iag Yrkpo`es
Yrkpo`es 4
a. X`X`m`
m`ou
ounn p`
p`oa
oaes
esag
agaa
aagg 4
X`ouruc p`rnueaag carus ikm`rskceag iark i`mu, o`nae, ebtbrag atau gbia oakg , m`eas-m`eas
hat yagl t`re`oupas malk p`rnueaag yagl p`rgac ikhat iag iaoan ebgiksk e`rkgl.
m. V`o
V`oaes
aesaag
aag pp`e`e`rd
`rdaag
aag ii`g
`glag
lag rrboo
boo`r
`r..
V`naeakag euas cagya ugtue p`rnueaag iknaga tkiae nuglekg n`gllugaeag rkboo`r.
h. V`rn
V`rnueueaaaagg Kgt
Kgt`r
`rkb
kbr 

Oapksag p`rtana 4
Hat d`gks Ahryokh \aoo Jkoo`r 
V`oaesagaag p`e`rdaag i`glag eap`
=

E`t`maoag oapkbsag
Yugllu s`oana aiaoac1=
nkgknun =0dan
‘ 106 nkhrbgp`oaesagaag
s`m`oun atau iaya s`mar p`r okt`r
p`oapksag 16 n
m`rkeutgya.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 10


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

Oapksag E`iua 4
Hat iasar d`gks Aoeaok ]`skstkgl Vrkn`r.
V`oaesagaag p`e`rdaag i`glag rboo`r 
E`t`maoag oapksag =0 ‘ 96 nkhrbg atau iaya s`mar p`r okt`r 18 ‘ 10 n =
Yugllu s`oana nkgknun =9 dan s`m`oun p`oaesagaag p`oapksag m`rkeutgya
Oapksag e`tkla iag e``npat 4
Hat d`gks Zygko Ahryokh @nuoskbg
V`oaesagaag p`e`rdaag i`glag rboo`r 
E`t`maoag oapksag aiaoac =0 ‘ 96 nkhrbg atau iaya s`mar p`r okt`r 11 ‘ 1< n = p`roapks.
Y`gllagl waetu agtara p`oapksag nkgknun 1= dan.
i. V`rn
V`rnue
ueaa
aagg @x
@xt`
t`rk
rkbr 
br 
Oapksag `rtana 4
Hat d`gks Ahryokh \aoo Jkoo`r 
V`oaesagaag p`e`rdaag i`glag eap`
E`t`maoag oapksag aiaoac =0 ‘ 106 nkhrbg atau iaya s`mar p`r okt`r 16 n =.
Yugllu s`oana nknkgun 1= dan s`m`oun p`oaesagaag p`oapksag m`rkeutgya
Oapksag E`iua
Hat iasar d`gks Aoeaok ]`skstkgl Vrkn`r 
V`oaesagaag p`e`rdaag i`glag rboo`r 
E`t`maoag oaksag aiaoac =0 ‘ 96 nkhrbg ata iaya s`mar p` okt`r 18 6 10 n =.
Yugllu s`oana nkgknun =9 dan s`m`oun p`oaesagaga p`oapksag m`rkeutgya.
Oapksag e`tkla iag e``npat 4
Hat d`gks \`atc`rsck`oi (Yacag huaha)
V`oaesagaag p`e`rdaag i`glag rboo`r 
E`t`maoag oapksag aiaoac =0 ‘ 96 nkhrbg atau iaya s`mar p`r okt`r 11 ‘ 1< n = p`roapks.
Y`gllagl waetu agtara p`oapksag nkgknun 1= dan.
\arga ikt`gtueag e`nuikag.
8.1=.. V`e`
8.1= V`e`rdaa
rdaagg V`gl`h
V`gl`hatag
atag Eay
Eayuu yagl ikta
iktanpaee
npaeeag
ag
M`rskceag s`ouruc p`rnueaag eayu iark macag yagl n`glbtbrk atau macag oakg yagl s`ekragya
aeag n`gllaglu daoaggya p`e`rdaag jkgksckgl.
Oapksag p`rtana 4
N`gk eayu warga n`rac 1 oapks
V`oaesagaag i`glag euasa
Oapksag E`iua 4
I`npuo (‟\bbi Jkoo`r„) sanpak oumagl-ou
oumagl-oumagl/pbrk-pb
magl/pbrk-pbrkrk eayu t`rtutup/t`rkrk
t`rtutup/t`rkrkss s`npurga.
Yugllu ckglla < (tuduc) cark, e`nuikag mkiagl yagl ik poanur ikanp`oas i`glag anp`oas m`sk
caous ckglla rata p`rnueaag.
Oapksag e`tkla iag e``npat 4
Hat aeckr (‟jkgksc„) i`glag e`t`maoag 86 nkhrbg p`roapks ata iaya s`mar 10 ‘ 1< N = p`r okt`r p`r 
oapks iaoan ebgiksk e`rkgl.
V`oaesagaag i`glag euas
Y`gllagl waetu iagtara p`oapksag nkgknun 1: dan
\arga ikt`gtueag e`nuikag

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 1:


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

  AXAO 16.
  @E@]DAAG EA[ EA[P P GBG XY]PEYP]AO
1. OKGL
OKGLEP
EP @E@
E@]D]DAAAAG
G
N`gy`ikaeagg t`gala e`rda, macag-macag, p`raoatag iag aoat-aoat magtu oakgya ugtue n`oaesagaag s`ouruc
N`gy`ikaea
p`e`rdaag eayu
eayu s`p`rtk ikgyataeag ia
iaoan
oan lanmar atau atas p`tugdue V`glawas
V`glawas i`glag casko yagl ma make
ke
iag rapk, agtara oakg 4
- Euia-euia / raglea atap
- Iag macag eayu oakggya

=. @]
@]X[X[A
A]A
]AYYAG MAMACA
CAG G
=.1. Carus m`gar - m`gar eayu nutu t`rmake iark d`gksgya naskgl-nas
naskgl-naskgl.
kgl.
=.
=.=.
=. Ik
Ikck
ckgi
giar
area
eagg ai
aiag
agya
ya haha
hahatt - haha
hahatt eayu
eayu ag agta
tara
ra oa
oakg
kg ya
yagl
gl m`
m`ru
rupa
pa pu
putktkcc ea
eayu
yu,, p`
p`ha
hacc - p`
p`ha
hac,
c,
n`o`gleugl, n`okgtkr, urat eapur ,masac iag oapue, n`o`mkck yagl ikp`re`gageag s`suak i`glag
VPMK- 1;3=. Vasao 8<.tam`o =.
=.8. Xyarat - syarat e`o`nmamag
e`o`nmamag eayu ya yagl
gl ikpaeak carus n`nn`n`guck
`guck syarat VEEK. Vasao 8<. I`glag
eaiar akr naesknao =9%.(ho`ag agi iry).
=.9. X`nua
X`nua eayeayuu yagl
yagl ikpas
ikpasagl
agl/ik
/ikpae
paeak
ak kaoac
kaoac eay
eayuu m`
m`sk
sk E`o
E`oas
as eua
euatt K ata
atauu yag
yagll iks
iks`tu
`tuduk
duk bo`
bo`cc
V`glawas.  
=.0. V`gk
V`gknmug
nmugag
ag eay
eayuu ikt`
ikt`npat
npat pp`e`r
`e`rdaag
daag ss`m`o
`m`oun
un p`n
p`nasag
asaglag,
lag, carus
carus iiko`t
ko`taeea
aeeagg ik t`np
t`npat/ru
at/ruagla
aglagg
yagl e`rkgl i`glag skreuoask uiara yagl make. tkiae t`re`ga huaha oaglsugl iag carus ikokgiuglk
iark e`rusaeag.

8. @]X
@]X[ [A]
A]A AYAG @OA @OAEXAEXAGA
GAAG
AG
8.1. X`m`oun n`oaesagaeag p`e`rdaag,
p`e`rdaag, Ebgtraetbr ikwadkmeag ugtue n`g`oktk lanmar-lanmar yagl aia
i`glag ebgiksk ik oapaglag (ueurag iag oumagl), t`rnasue n`np`oadark m`gtue, pboa oaybut /
p`g`npatag, hara p`nasaglag, n`eagksn` iag i`tako-i`tako.  
8.=. Ebgtraetbr wadkm ugtue n`nmuat scbp irawkgl s`hara o`gleap yagl n`glahu paia Lanmar 
t`gi`r
t`g i`r i`gla
i`glagg n`n
n`np`r
p`rokokcat
catea
eagg s`o
s`ouru
urucc typ`,
typ`, i`t
i`tak
ako,o, agl
agleur
eur,, p`
p`reu
reuata
atagg du
dula
la san
sanmug
muglag
lag--
sanmuglag, mueaag iag e`o`gleapag oakg yagl ikp`roueag ugtue n`gy`o`sakeag n`gy`o`sakeag p`e`rdaag s`suak
ueurag / m`gtue / n`eagksn` e`rda yagl t`oac ikt`gtueag bo`c V`r`ghaga. 
8.8. Ebgtr
Ebgtraet
aetbr
br wad
wadkm
km n`n
n`nmua
muatt nbh
nbhe-ue-upp s`sua
s`suakk i`g
i`glag
lag sc scbpbp ira
irawkg
wkgll ya yagl
gl t`oac
t`oac iks
iks`tu
`tuduk
duk bo`
bo`cc
V`glawas.  
8.9. V`gknmugag macag/nat`rkao ikt`npat p`e`rdaag carus iko`taeag paia ruagl atau t`npat i`glag
skreuoas
skre uoaskk uiar
uiaraa yag
yagll make
make,, tkia
tkiaee t`re
t`re`ga
`ga huah
huahaa oagl
oaglsugl
sugl iag t`ro t`rokgiu
kgiugl
gl iark e`rusaeag
e`rusaeag iag
e`o`nmamag.  
8.0. Pgtue
Pgt ue p`e
p`e`rd
`rdaag
aag eay
eayuu cao
caousus s`ns`nuaua macag
macag ya yagl
gl ikl
iklugaugaeag
eag prb
prbs`s
s`s p`g
p`gl`r
l`rdaa
daaggy
ggyaa cacarus
rus
n`gllugaeagg n`skg.
n`gllugaea
8.:. Macag eayu caous tkiae ikp`re`gageag ikpasagl i`glag hara n`naeu atau hara oakggya yagl
tkiae iks`tuduk V`glawas.
8.<. Pgtue eayu yagl aeag ikhat, p`rnueaag eayu yagl t`rokcat m`eas p`naeuag carus ikm`rk i`npuo
atau s`d`gksgya i`glag warga sana i`glag warga eayu yagl t`oac iks`tuduk V`glawas.
8.3. Pgtue eayu yagl aeag ikhat, p`rnueaag eayu yagl t`rokcat m`eas p`naeuag carus ikm`rk i`npuo
atau s`d`gksgya i`glag warga sana i`glag warga eayu yagl t`oac iks`tuduk V`glawas.
8.;. Ykiae ikp`re`gaggeag aia p`naeuag ppaia aia p`rnueaag eayu yagl t`rokcat.  
8.16. V`rnueaag eayu yagl t`rokcat carus ike`tan caous s`i`nkekag rupa s`ckglla skap n`g`rkna
jkgksc. 
V`gllugaag n`gk sana s`eaok tkiae iks`tuduk t`rnasue n`nm`rk oapksag i`npuo atau s`d`gksgya,
e`huaok atas p`rs`tuduag V`glawas.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 1<


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

8.11. Dkea ikp`roueag macag p`r`eat, naea Ebgtraetbr carus n`gladueag t`ro`mkc iacuou make euaoktas
naupug d`gksgya e`paia V`glawas ugtue n`giapateag p`rs`tuduag.  
8.1=. X`nua p`e`rdaag eayu s`m`oun ikpasagl carus n`giapat p`rs`tuduag iark V`glawas. Dkea aia
yagl tkiae n`n`guck syarat, naea Ebgtraetbr carus n`gllagtk atas tagllugl dawam Ebgtraetbr.  
8.18. X`nua p`e`rdaag
p`e`rdaag m`rup
m`rupaa maut poat pp`gyanmugl
`gyanmugl carus iklao
iklaovagksask
vagksask i`glag e`t`
e`t`maoag
maoag nkgknao
13 nkhrbg s`suak i`glag GK-0.  
8.19. X`t`oac p`nasaglag, Ebgtraetbr wadkm n`nm`rkeag p`rokgiuglag t`rcaiap m`gturag-m`gturag
m`gia-m`gia oakg iag e`rusaeag aekmat e`oaoakag p`e`rdaag yagl t`rokcat naupug t`rs`nmugyk,
aiaoac tagllugl dawam Ebgtraetbr ugtue n`np`rmakek sanpak iks`tuduk bo`c V`glawas i`glag
s`ouruc mkaya iktagllugl bo`c Ebgtraetbr. 
8.10. V`e`rdaa
V`e` rdaagg eayu yagl n`o`e
n`o`eatat oagl
oaglsugl
sugl paia ikgik
ikgikgl
gl pasagla
pasaglagg mata
mata,, part
partksk
ksk iag m`tbg carus
ikm`rk oapksag n`gk eayu = oapks.  
8.1:. Pgtue p`e`rdaag eayu o`nark mukot kg s`p`rtk t`rt`ra paia lanmar carus n`n`guck syarat s`malak
m`rueut 4
- Eayu carus ik e`rdaeag n`gurut pboa iag urutag p`gl`rdaag yagl ikt`gtueag bo`c V`glawas.
- X`nua malkag-malkag eayu yagl t`rokcat (`xpbs`i) carus ikjkgksc, t`rnasue s`nua p`rnueaag
yagl t`rokcat apamkoa pkgtu iktutup atau ikmuea.  
- Ebgtraetbr carus n`gladueag hbgtbc nat`rkao iag hbgtbc jkgksckgl ugtue iks`tuduk V`glawas.

  AXAO 11.
  @E@]DAAG @GPYP AY
AYA
A
1. OKGLEP @E@]DAAG
N`gy`i
N`g y`ikae
kaeag
ag t`g
t`gala
ala e`r
e`rda,
da, p`gla
p`glaiaa
iaagg macag
macag-ma
-macag
cag,, p`r
p`rao
aoata
atagg iag aoaaoat-a
t-aoat
oat mag
magtu
tu oak
oakgy
gyaa ug
ugtue
tue
n`oaesagaag s`ouruc p`e`rdaag p`nasaglag p`gutup atap s`suak i`tako yagl iktugdueag iaoan lanmar 
atau atas p`tugdue
p`tugdue V`glawas i`glag cask
caskoo yagl make iag rapk
rapk,, agtara oakg 4
- V`nasaglag atap spagi`he o`gleap i`glag s`laoa ahh`ssbrk`sgya
- V`nasaglag okspoage zkghaoun` Y > 6.8 nn o`gleap i`glag s`laoa ahh`ssbrk`sgya

=.   @]X[A]AYAG MACA MACAG G


=.1.. Ata
=.1 Atapp Xpa
Xpagi`
gi`he
he iag okst
okstpoa
poage
ge zkgh
zkghaou
aoun`
n` car
carus
us m`
m`reu
reuaok
aoktas
tas make
make,, nuo
nuous,
us, m`gt
m`gtueguegya
ya t`r
t`ratu
aturr tki
tkiae
ae
m`glebe atau t`rpugtkr, m`gtue ueurag iag warga yagl iklugaeag carus sana iag s`ralan.
=.=.. Ebgtr
=.= Ebgtraet
aetbr
br wa
wadkm
dkm n`nm`
n`nm`rkerkeag
ag hbg
hbgtbc
tbc maca
macagg ugt
ugtue
ue ik
iks`t
s`tudu
udukk i`g
i`glag
lag iks`
iks`rta
rtakk e`t
e`t`ra
`ragla
glagg t`r
t`rtuo
tuoks
ks
n`gl`gak sp`skjkeask macag, i`tako m`gtue, ueurag s`rta p`tugdue hara p`nasaglag.
=.8. Vaeu yagl iksy
iksyarate
arateag
ag aaiaoa
iaoacc pa
paeu
eu yyagl
agl ikla
iklaova
ovagksa
gksask.
sk.
Peurag yagl iklugaeag s`suak i`glag yagl ike`ouareag bo`c pamrke p`nmuat Xpagi`he.

8.   @]X[A]AYAG @OAEXAGAAG
8.1.. Ata
8.1 Atapp Xpa
Xpagi`
gi`he he carus ikpa
ikpasag
sagll n`g
n`guru
urutt e`a
e`acok
cokag
ag iaiagg s`
s`i`n
i`nkek
kekag
ag rup
rupaa ckg
ckglla
lla m`ga
m`gar-m
r-m`ga
`gar r 
t`rsusug rapk iaoan s`laoa arac eaktag iag saokgl n`gutupgya carus hbhbe iag rapat.
8.=. Dara
Daraee agtar
agtaraa r`gl car
carus
us iks`s
iks`suakea
uakeagg i`gla
i`glagg macag A Atap
tap Xpa
Xpagi`h
gi`hee yagl aeag
aeag ikpa
ikpaeak
eak
8.8.. V`nas
8.8 V`nasaglaglag
ag Xpag
Xpagi`h
i`hee iko`t
iko`tae
aeeag
eag ika
ikatas
tas r`g
r`gll eay
eayuu ueu
ueurag
rag · iag ecu ecusus
sus ugt
ugtue
ue r`gl t`ra
t`raeck
eckr 

ikpasagl t`lae.
8.9. Xpag
Xpagi`he
i`he cacagya
gya mbo
mbo`c
`c ikpb
ikpbtbgl
tbgl pai
paiaa pkgll
pkglluouo iag o`n
o`nmacgy
macgyaa iag caru
caruss s`i`nk
s`i`nkekag
ekag rup
rupaa ckglla
malkag ugtue n`g`npateag paia e`iuiueaggya tkiae mbo`c ikmuagl.
8.0. V`nb
V`nbtbgl
tbglag
ag XXpagi
pagi`he
`he caru
caruss n`
n`gllu
gllugae
gaeag
ag aaoat
oat n
n`skg
`skg p`nbt
p`nbtbgl
bgl
Ykiaee ikp`
Ykia ikp`re`g
re`gagea
ageagg n`nbt
n`nbtbgl
bgl Xpag
Xpagi`he
i`he e`a e`arac
rac pkgl
pkgllkr
lkr atau udug
uduglgya
lgya ugtu
ugtuee iks`
iks`sua
suakeag
keag
i`glag ueurag atap, t`pk atap atau malkag-malkag atap oakggya.
8.:.. Pgt
8.: Pgtue
ue dura
durakk oua
ouarr ikm
ikm`rk
`rk aiu
aiueaeagg e`i
e`iap
ap akr (KVH4
(KVH48VX
8VX)) yayagl
gl ikp`
ikp`reu
reuat
at i`gl
i`glagag eawa
eawatt ea
easa
sa ayan
e`nuikag iktutup Xpagi`he ecusus, suiac n`rupaag ahh`ssbrk`s Xpagi`he yagl ikpaeak.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 13


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

8.<. V`gl
V`glaeck
aeckrag
rag dur
durak
ak ouar ia
iagg p`rt`
p`rt`nuag
nuag gbe i` i`glag
glag dudurak
rak car
carus
us iktut
iktutupk
upk i`g
i`glag
lag Xpag
Xpagi`he
i`he p`
p`gutu
gutupp
yagl ecusus, suiac n`rupaeag ahh`ssbrk`s Xpagi`he yagl ikpaeak.
8.3. Mkoa t`r
t`riapa
iapatt p`re`r
p`re`rdaag
daag p`g
p`gagle
agleao
ao p`tkr
p`tkr,, carus ikp
ikp`rca
`rcatkea
tkeagg daour iag hara p`g
p`garke
arkeag
ag eam`o s`
s`rta
rta
hara p`nasaglag eo`n.
Vaia daour t`rs`mut iklugaeag d`gks Xpagi`he ecusus s`suak stagiari pamrke.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 1;


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

  @GD@OA
@GD@OAXAG
XAG IAG X[A]AY
X[A]AY-X[A]AY
-X[A]AY Y@EGKX
  @E@]DAAG KGXYAOAXK N@EAGKEAO-@O@EY]KEAO

  AXAO 1.
P]AKAG PNPN 4
a. Xyarat-syarat unun kgstaoask N`eagkeao / @o`trkeao kgk m`rksk p`rkghkag
yagl n`gp`rd`oas / n`ganmaceag cao-cao yagl t`rhantun iaoan Mueu Xyarat-syarat Ainkgkstratkp.
Iaoan
Iaoan cao kgk Mueu XyarXyarat-s
at-syara
yaratt Aink
Ainkgkst
gkstratkp
ratkp saok
saokgl
gl n`o`glea
n`o`gleapk
pk i`gl
i`glag
ag Xyarat-s
Xyarat-syara
yaratt Pnun
N`eagkeao / @o`et`rkeao.
m. V`rsyaratag-p`rsyaratag kgk m`roaeu ugtue s`nua p`e`rdaag iaoan
V@E@]DAAG ]@CAM EANA] NAGIK / \H PNPN

AXAO =.
@]X[A]AYAG
@]X[A]AY AG @OAEXAGAAG 4
=.1 Kgstaoask yagl ikgy
ikgyataeag
ataeag ik iaoan sp`skjke
sp`skjkeask
ask kgk carus ikoaesaga
ikoaesagaeag
eag s`suak i`glag ugiag
ugiagl-ugiagl
l-ugiagl
iag p`r
p`ratu
aturag
rag-p`
-p`rat
ratura
uragg yagl
yagl m`r
m`roae
oaeuu saat
saat kgk ik Kgi
Kgibg`
bg`ska
ska s`r
s`rta
ta tki
tkiae
ae m`r
m`rt`g
t`gtag
taglag
lag i`g
i`glag
lag
e`t`gtuag-e`t`gtuag
e`t`gtuag-e `t`gtuag iark Dawamag E`s`oanatag E`rda.
=.= Hara iam t`egke p`na
p`nasagl
saglag
ag carus n`n`g
n`n`guckuck syara
syarat-sy
t-syarat
arat yagl t`rha
t`rhagtun
gtun iag t`oac ikt`t
ikt`tapea
apeagg
s`malak p`raturag p`nasaglag
p`nasaglag kgstaoask kgk bo`c Maiag yagl m`rw`gagl iaoan cao kgk, mkoa tkiae aia

p`tugdue
=.8 V`oa
V`oaesag iark
aag Ikr`esk
esagaag p`e` / V`glawas.
p`e`rdaa
rdaagg caru
caruss ikta
iktaglag
glagkk bo`c t`gala-
t`gala-t`ga
t`gala
la aeco
aecokk iaoa
iaoann kgst
kgstaoag
aoagsk
sk N`ea
N`eagkea
gkeaoo /
@o`trkeao, ugtue iapat ikp`rtagllugl-dawame
ikp`rtagllugl-dawameag. ag.
=.9 Y`gala
Y`gala acok carus ikt`npateag ik oapaglag bo`c Ebgtraetbr
Ebgtraetbr s`ckglla iapat m`rikseusk i`glag Ikr`esk
Ikr`esk
/ V`glawasag paia waetu p`oaesagaag p`e`rdaag.
=.0 Ebgtraetbr ikcaruse
ikcaruseag
ag n`oaesagaeag p`e`rda
p`e`rdaag ag t`st p`guc ik mawac p`rsyaratag
p`rsyaratag bp`raskbgao. Y Y`s
`stkgl
tkgl
carus ikoaesagaeag ik caiapag Ikr`esk / V`glawas.
=.: V`g
V`glla
llagtk
gtkag
ag nat
nat`rk
`rkao
ao yagl
yagl eurag
euragll make
make ata
atass e`se`saoa
aoaca
cagg p`n
p`nasa
asagla
glagg ai
aiaoa
aoacc tag
tagll
llugl
ugl-da
-dawam
wam
Egtraetbr iag Ebgtraetbr carus n`gllagtk / n`np`rmakek cao t`rs`mut ik atas.
=.< X`nus mkaya iag p`glurus
p`glurusagag p`rkdkag, oks`gs
oks`gsk,k, p`gludk, aiaoac tag
tagllugl-dawam
llugl-dawam Ebgtr
Ebgtraetbr.
aetbr.
=.3 X`nua syarat-syara
syarat-syaratt p`g`rknaag macag-ma
macag-macag,
cag, p`raoatag, hara-h
hara-hara
ara p`nasaglag, euaok
euaoktas
tas p`e`rdaag
iag oakg-oakg, ugtue skstkn kgstaoask N`eagkeao / @o`etrkeao kgk carus s`suak i`glag stagiar-stagiar 
s`malak m`rkeut 4
 V`raturag Pnun Kgstaoask Okstrke tc.=666.

V`raturag yagl t`oac ikt`gtueag VOG oakaggya.
 V`raturag-p`raturag yagl t`oac ikt`gtueag V`nia \an`ga
 V`ibnag Vounmkgl Kgibg`ska 1;<;.
 V`gaglluoaglag Macaya E`maearag, p`raturag IEK Gb.8 tacug 1;<0.
 V`ibnag V`glawasag Kgstaoask Okstrke, I`part`n`g Y`gala E`rda & Yragsnklrask
Gb.0;/IV/1;36.
 V`ibnag iag p`tudue E`s`oanatag E`rda VOG Gb.93.
 V`ratu
V`raturag
rag Vbe
Vbebe
be Y`egk
egkee V`g
V`gy`
y`cat
catag
ag n`gn`gl`g
l`gak
ak akakrr nkg
nkgun
un iag akr mumuagl
aglag,
ag,
raghaglag 1;:3 Ikrd`g Hkpta Earya, Ikr`etbrat Y`egke V`gy`catag.
 V`raturag Kgstaoask Akr Nkgun iark VAN M`eask.
  Aol`n``g` Zbbrwari`
Zbbrwari`gg ZbZbbr
br Irkge \
\at`r
at`r Kgst
Kgstaoatkr
aoatkr (AZ
(AZ\K).
\K).
 V`ratura
V`raturagg N`gt
N`gt`rk
`rk E`s`
E`s`cata
catagg ]`pu
]`pumoke
moke Kgib
Kgibg`sk
g`skaa Gb. 1<8/
1<8/N`g.
N`g.E`s/V
E`s/V`r/ZK
`r/ZKKK/<
KK/<<,
<,
t`gtagl V`glawasag V`gh`narag Akr iark Maiag Akr ugtue m`rmalak e`lugaag yagl m`rcumuglag
i`glag e`s`catag.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K =6


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

 V`raturag-p`raturag iag stagiari yagl t`oac iks`suakeag i`glag p`raturag iag


stagiar Kgt`rgaskbgao iark E]Y, AXN@, AXC]A@,AXYN,ZI@,MX,G@H, K@H, ioo.
 V`raturag V`nmuruacag I`part`n`g Y`gala E`rda.
 V`raturag-p`raturag yagl ikt`gtueag iaoan sp`skjkeask kgk naupug yagl t`riapat
iaoan lanmar-lanmar
lanmar-lanmar..
 V`ibnag Kgstaoask Aoarn E`maearag Btbnatke 1;36 (I`part`n`g Y`gala E`rda iag
Yrasnklrask ]K).
 V`ibnag p`gaglluoaglag macaya e`maearag tc.1;36 (I`part`n`g VP).
 E`t`gtuag V`gh`lacag iag V`gaglluoaglag E`maearag paia Maglugag L`iugl
tacug 1;30 (I`part`n`g VP).
 G.J.V.A iag j.b.h. s`malak p`o`gleap.
 V`raturag Y`o`ebnugkeask 1;3;.
 V`raturag-p`raturag
V`raturag-p` raturag oakg yagl m`roaeu s`t`npat.
 X`nua p`raoatag iag n`skg yagl ikpasagl ugtue skstkn N`eagkeao / @o`etrkeao kgk
s`oakg iark p`rsyaratag-p`rsyaratag
p`rsyaratag-p`rsyaratag t`rs`mut ik atas, dula tkiae mbo`c n`gyknpagl iark p`rsyaratag
yagl ike`ouareag bo`c pamrke p`nmuatgya.

=.; `e`
`e`rdaa
rdaagg ika
ikaglla
gllapp s`o
s`o`sak
`sak apam
apamkoa
koa 4
=.;.1 Y`oac n`giapat surat p`rgyataag macwa kgstaoask make iark Ikr`esk / V`glawas.
=.;.= X`nua p`rsbaoag n`gl`gak ebgtrae i`glag V`nkoke t`oac ikp`guck, s`ckglla V`nkoke iapat
n`nm`gareaggya.
=.;.8 X`ouru
X`ourucc Kgs
Kgstao
taoask
ask t`r
t`rpas
pasagl
agl t`oac
t`oac ikt`st
ikt`st,, m`r
m`rsan
sana-s
a-sana
ana i`i`gla
glagg Ikr
Ikr`e
`esk
sk / V`g
V`glaw
lawas
as,,
Ebgsuotag V`r`ghaga iag V`nkoke i`glag casko make, s`suak i`glag sp`skjkeask t`egks.

=.16 Ebgtraet
Ebgtraetbr
br / `oaesaga.
=.16.1 Cagya Ebgtraetbr yagl ikugiagl yagl m`rcae n`glkeutk p`o`oaglag kgk.
=.16.= [agl iknaesui i`glag Ebgtraetbr ik iaoan sp`skjkeask kgk aiaoac maiag p`oaesaga yagl
t`oac t`rpkokc iag n`np`rbo`c ebgtrae e`rda ugtue p`gy`ikaag iag p`nasaglag kgtaoask
N`eagkeao / @o`etrkeao kgk sanpak s`o`sak.
=.16.8 Ebgtraetbr carus n`nkokek t`gala acok yagl n`npugyak VAX VOG E`oas M ugtue p`e`rdaag
agstaoa
ags taoask
sk okstrke
okstrke iag VAVAX
X VAVAN
N E`oa
E`oass KKK (H) ugtu
ugtuee p`e`
p`e`rdaa
rdaagg poun
pounmkgl
mkgl iag e`mae`maeara
earagg
(p`nkpaag) s`malak tagllugl-dawam ik mkiaglgya naskgl-naskgl.
=.16.9 Ebgt
Ebgtraetb
raetbrr m`rt
m`rtagll
agllugl-
ugl-dawa
dawamm atas p`oa
p`oaesa
esagaag
gaag kgst
kgstaoas
aoaskk N`ea
N`eagkea
gkeaoo / @o`e
@o`etrke
trkeao
ao iaoa
iaoan
n
prby`e kgk iag n`g`npateag paokgl tkiae s`bragl t`gala aecok yagl s`tkap saat iapat
m`rikseusk iag iapat n`nutuseag s`tkap p`rsbaoag t`egks iag ainkgkstrask ik oapaglag.
=.16.0 Ebgtraetbr carus m`rs`ika
m`rs`ika n`glkeutk p`raturag
p`raturag-p`raturag
-p`raturag ik oapaglag yagl ikt`gtueag bo`c
Ikr`esk / V`glawas.
=.16.: Ebgtraetbr wadkm n`np`oadark ian n`nacank s`nua ugiagl-ugiagl, p`raturag-p`raturag,
p`raturag-p`raturag,
p`
p`rs
rsya
yara
rata
tagg un unug
ug,, na
naupupug
ug supo
supo`n
`n`g
`gt`
t`rg
rgya
ya,, p`p`rs
rsya
yararata
tagg st
stag
agiaiarr kg
kgt`
t`rg
rgas
askb
kbga
gao,o,
p`rsyaratag pamrke panmuat ugkt-ugkt p`raoatag, mueu-mueu ibeun`g p`o`oaglag, mugi`o
lanmar-lanmar s`rta s`laoa p`tugdue t`rtuoks yagl t`oac ike`ouareag.
=.16.< Ebgt
Ebgtraetb
raetbrr iapa
iapatt n`nkg
n`nkgtata p`gd`oa
p`gd`oasag
sag e`pa
e`paiaia Ikr`esk / V`gl
V`glawas
awas atau pkcae oakg yagl
iktugdue, mkoanaga
mkoanaga n`gurut p`gia p`giapatgya
patgya paia ibe ibeun`g-ibeun`g
un`g-ibeun`g pp`o`oaglag,
`o`oaglag, llanmar-
anmar-
lanmar atau oakggya t`riapat cao-cao yagl euragl d`oas.
=.16.3 Ebgtraetbr wadkm n`np`oadark iag n`n`rkesa dula p`e`rdaag-p`e`rdaag p`oaesagaag iark
pkcae-pkcae
pkcae-pkc ae Ebgtraetbr oakg yagl keut n`gl`r
n`gl`rdaeag
daeag prby`e kgk apamkoa
apamkoa p`e`rdaag pkcaepkcae oakg
iapat n`np`glaruck e`oagharag p`e`rdaaggya.
=.16.; Mkoa
Mkoanaga
naga sanpasanpakk t`rda
t`rdaik
ik lagl
laglluag
luag,, naea Ebgt Ebgtraet
raetbr
br wadk
wadkmm n`gl`
n`gl`rdae
rdaeag
ag sara
sarag-sa
g-sarag
rag

p`rmakeag
 dawam atas ugtue
s`laoas`l`gap
e`ru pkcae. Apamkoa
e`rulkag-e`rulka
lkag-e`rulkag cao kgkuoeag.
g yagl iktknm ikoaeueag, Egtraetbr t`tap m`rtagllugl-
iktknmuoeag.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K =1


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

=.111 Ebbr
=.1 Ebbrikga
ikgask
sk I`g
I`glaglag kca
kcaee Oak
Oakg.
g.
=.11.1 Pgtu
Pgtuee e`oa
e`oagha
gharag
rag p`e`rda
p`e`rdaag,
ag, Ebgtrae
Ebgtraetbr
tbr carus n`glaiae
n`glaiaeag ag ebbr
ebbrikga
ikgask
sk / p`gy
p`gy`sua
`suakag
kag
p`oaesagaag p`e`rdaaggya i`glag s`ouruc ikskpokg p`e`rdaag oakggya atas p`tugdue aecok
s`m`oun p`e`rdaag iknuoak naupug paia waetu p`oaesagaag.
=.11.= Laglluag iag ebgjokeebgjoke aekmat Ebgtraetbr carus ikc ikckgiark.
kgiark. E`t`ranmat
E`t`ranmatag ag p`e`rdaag aekmat
tkiae aiagya ebbrikgask n`gdaik tagllugl-dawam Ebgtraetbr.
=.11.8 Ebgtraetbr wadkm m`e`rda-sana i`glag pkcae-pkcae oakggya i`nk e`oagharag p`oaesagaag
prby`e kgk, t`rutana ebbrikgask i`glag pkcae Ebgtraetbr skpko naupug arskt`etur.
=.11.9 Ebgtraetbr wadkm m`rebgsuotask
m`rebgsuotask i`glag pkcae-pkc
pkcae-pkcae
ae oakggya, alar s`dauc / s`iapat nuglekg
iklugaeagg p`raoatag-p`raoatag yagl s`ralan iag n`re yagl sana ugtue s`ouruc prby`e kgk
iklugaea
alar nuiac p`n`okcaraagg
p`n`okcaraaggya. ya.
=.11.0 Pgtue s`nua p`raoatag iag n`skg yagl iks`ikaeag, atau iks`o`sakeag bo`c pkcae oakg atau
yagl ikm`ok iark pkcae oakg yagl t`rnasue iaoan okgleup kgstaoask skst`n kgk, Ebgtraetbr 
m`rtagllugl-dawam p`guc atas s`laoa p`raoatag iag p`e`rdaag kgk.
=.11.: Ebgtraetbr carus n`glkdkgeag, n`glawask, iag n`nm`rkeag p`tugdue e`paia Ebgtraetbr 
oakggya
oakggya ugtue n`oa n`oaeuea
eueagg p`gy
p`gyanmug
anmuglag
lag eam`o-e
eam`o-eam`o
am`o,, p`na
p`nasagl
saglagag s`gsbr-s`gs
s`gsbr-s`gsbr,
br,
p`ro`tae
p`ro `taeag
ag p`ra
p`raoata
oatagg / kgst
kgstaoas
aoask,k, p`nm
p`nmuatag
uatag sparkgl iag oakg-oak
oakg-oakggya
ggya paia iag ugtuugtuee
p`raoat
p`ra oatag
ag N`ea
N`eagkea
gkeaoo / @o`e
@o`etrke
trkeao
ao alar skst`n
skst`n N`eagke
N`eagkeaoao / @o`e
@o`etrke
trkeao
ao e`s`our
e`s`ourucag
ucag iapat
m`rdaoag i`glag s`npurga.
=.11.< Iaoan cao kgk Ebgtraetbr naskc t`tap m`rtagllugl-dawam p`guc atas p`raoataggya t`rs`mut.

=.1= `gboaea
`gboaeagg `e`rdaa
`e`rdaagg Xkst`n N`eagkea
N`eagkeaoo / @o`etrke
@o`etrkeao.
ao.
 Apamkoa skst`n p`e`rdaag kgk tkiae o`gleap atau aia malkag yagl hahat, lalao atau tkiae n`n`guck
p`rsyaratag iaoan sp`ikjkeask iag lanmar, t`rgyata Ebgtraetbr lalao ugtue n`oaesagaeag p`rmakeag
kgk iaoan waetu yagl hueup n`gurut Ikr`esk / V`glawas s`rta pkcae yagl m`rw`gagl, naea
e`s`ourucag atau s`malkag iark skst`n kgk s`malaknaga e`gyataaggya, iapat iktboae iag iklagtk.
Iaoan cao kgk p`nkoke iapat n
n`gugdue
`gugdue pkc
pkcae
ae e`tkla ugtue n`oaesagaea
n`oaesagaeagg p`e`rdaag tt`rs`mut
`rs`mut ik ata
atass
i`glag make atas mkaya iag tagllugl-dawam Ebgtraetbr.

=.188
=.1 `gla
`glawasa
wasagg Kgs
Kgstaoa
taoagsk.
gsk.
=.18.1 Xcbp Irawkgl.
X`m`oun n`oaesagaeag
n`oaesagaeag p`e`rdaag, Ebgtraetbr carus n`nmuat lanmar e`rda / scbp irawkgl
ragleap 9 (`npat). Lanmar e`rda t`rs`mut carusoac alanmar yagl t`oac ikebbrikgaskeag
i`gla
i`glagg s`n
s`nua
ua iks
ikskpo
kpokg
kg p`e
p`e`rd
`rdaa
aagg pai
paiaa prb
prby`
y`ee kgk ia
iagg ik
iks`s
s`suak
uakeag
eag i`g
i`glag
lag ebg
ebgiks
ikskk
oapaglagyagl aia.
V`e`rdaag maru iapat iknuoak mkoa lanmar e`rda t`oac ikp`rkesa iag iks`tuduk bo`c Ikar`esk /
V`glawas.
=.18.= Ebgt
Ebgtraetb
raetbrr caru
caruss n`nm`
n`nm`rkea
rkeagg hbgt
hbgtbc
bc s`nu
s`nuaa maca
macagg yagl aeag ikluiklugaea
gaeaggya
ggya e`paia
Ikr`esk / V`glawas atau pkcae yagl iktugdue ugtue iknkgtaeag p`rs`tuduaggya s`hara
t`rtuoks ugtue iapat ikpasagl. X`ouruc hbgtbc carus suiac iks`raceag ik iaoan daglea
waetu 1 (satu) muoag s`suiac Ebgtraetbr n`np`rbo`c XVE.
=.18.8 Ebgtraetbr carus n`nmuat daiwao / se`iuo waetu p`oaesagaag, se`iuo t`gala e`rda, se`iuo
p`glaiaag p`raoatag iag g`t g`twbre
wbre poaggkgl yag
yagll t`rrkghk ugtue s`tk
s`tkap
ap p`e`rdaaggy
p`e`rdaaggyaa iag
iks`raceag e`paia Ikr`esk / V`glawas atau pkcae oakg yagl iktugdue ugtue n`giapateag
p`rs`tuduag.
p`rs`tudu ag. Xe`iuo iag g`t-wbre poaggkgl carus iks`raceag
iks`raceag iaoan waetu 10 cark e`o`gi`r 
s`suiac n`g`rkna
=.18.9 Ebgtraetbr XVE.
carus n`glaiaeag 4

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K ==


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

a. Oapbr
Oapbragag ee`lk
`lkata
atagg p`
p`e`r
e`rdaa
daagg ca
carka
rkagg
m. Oapb
Oapbrag
rag pr
pr`sta
`stask
sk p`e
p`e`rda
`rdaag
ag iag pp`gla
`glaiaag
iaag na
nat`rka
t`rkaoo nkgl
nkglluag
luag
h. Oapb
Oapbrag
rag pr`
pr`stas
staskk p`e`r
p`e`rdaag
daag mu
muoaga
oagagg m`s`r
m`s`rtata jbtb
jbtb-jbtb
-jbtb iibeun`
beun`gtas
gtask.k.
=.18.0 Pgtue s`tkap tacap p`e`rdaag skst`n N`eagkeao iag @o`trkeao yagl t`oac s`o`sak ike`rdaeag,
Ebgtraetbr carus n`glaiaeag p`rgyataag t`rtuoks iark pkcae Ikr`esk / V`glawas atau pkcae
yagl iktugdue yagl n`g`ragleag
n`g`ragleag macwa tacap p`e`rdaag sk skst`n
st`n @o`etrkeao iag N`eagkea
N`eagkeaoo
t`oac s`o`sak ike`rdaeag s`suak i`glag p`rsyaratag yagl aia.
Yacap
acap-tacap
-tacap p`e`rdaag skst`n kgk ikt`gtueag e`nuikag, m`riasareag paia daiwao p`rkghkag
waetu yagl iks`raceag bo`c Ebgtraetbr.
=.18.: Ik iaoan s`tkap
s`tkap p`oa
p`oaesa
esagaag
gaag p`gl
p`gludka
udkagg iag trka
trkaoo rug p`e`
p`e`rdaa
rdaagg skst` N`eagke
N`eagkeao
ao iag
@o`etrkeao kgk carus ikckgiark pkcae Ikr`esk / V`glawa. Ebgsuotag, Aecok Aecok atau pkcae-pkcae oakg
yagl iktugdue bo`c Ikr`esk
Ikr`esk / V`glawas. Pgtue kgk carus ikmuateag m`rkta aharagya aharagya m`rsana
p`n`lagl n`r`e p`raoatag yagl ikudk iag iark Ebgtraetbr yagl m`rsagleutag. V`raoatag
ugtu n`gludk carus m`reuaoktas make iag suiac ik t`ra.
X`nua mkaya paia p`gl`t`sag s`p`gucgya n`gdaik tagllugl-dawam Ebgtaraetbr.
=.18.< Ebgtraetb
Ebgt raetbrr wadk
wadkmm n`oa
n`oapbre
pbreag
ag e`pa
e`paiaia Ikr`
Ikr`esk
esk / V`gl
V`glawas
awas atau Ae Aecokcok yagl iktulas
iktulaseag
eag
apamkoa s`ekragya t`rdaik e`suoktag atau laglluag-laglluag yagl nuglekg t`rdaik paia
saat n`oaesagaeag p`e`rdaag.
=.18.3 Pgtue p`e`rdaag ik ouar dan e`rda, mkaya yagl ike`ouareag bo`c Ikr`esk / V`glawas ugtue
p`glaracag iag p`glawasaggya bo`c Ebgtraetbr.

=.199
=.1 `nm`
`nm`rskc
rskcag
ag Oap
Oapagla
aglag.
g.
=.19.1 X`tkap cark s`t`oac m`e`rda, Ebgtraetbr carus n`nm`rskeag oapaglag yagl iklugaeag.
Ebgtraetb
Ebgt raetbrr c`gi
c`giaegy
aegyaa n`gl
n`glcumu
cumuglea
gleagg pkca
pkcae-pk
e-pkcae
cae oakg ugtu
ugtuee n`oa
n`oaeuea
eueagg ebb
ebbrikga
rikgask
sk
p`nm`rskcag oapaglag t`rs`mut.
=.19.= X`t`oac ebgtrae s`o`sak, Ebgtraetbr carus n`nkgiaceag s`nua sksa macag p`e`rdaag iag
p`raoataggya,e`huaok yagl naskc ikp`roueag s`oana nasa p`naokcaraag.
=.19.8 Ebgtraetbr carus n`okgiuglk ia`rac e`rda ik iaoan l`iugl / maglugag i`glag pbrtamo` jkr`
`xtkgluksc`r hoass A/M/H (: el) atau d`gks oakg ugtue s`tkap ouasag i`glag p`raturag yagl
m`roaeu atas mkaya Ebgtraetbr.

=.100
=.1 `tug
`tugdue
due Bp`r
Bp`rask,
ask, `n`o`n`okcar
kcaraag,
aag, iag `gi `gikike
kikeag.
ag.
=.10.1 Vaia saat p`gy`racag ugtue p`rtana eaok, Ebgtraetbr carus n`gy`raceag 4
a. Lanma
Lanmar-lanr-lanmar
mar daik (as-
(as-muok
muoktt iraw
irawkgl),
kgl), iaoa
iaoan
n m`m`tue
tue lanm
lanmarar h`tae
h`tae s`ma
s`magyae
gyae 8 (tkla)
(tkla)
s`t.
m. Ea
Eata
taob
obll spar
spar`-
`-sp
spar
ar`.
`.
h. Mueu p`tu
p`tugdue
gdue bp`r
bp`rask
ask iaoa
iaoann ma
macasa
casa Kgib
Kgibg`sk
g`ska.
a.
i. Mueu p` p`tugd
tugdue
ue p`raw
p`rawatag
atag ata
atass p`rao
p`raoatag
atagyag
yagll t`rpas
t`rpasagl
agl iao
iaoan
an ebgtr
ebgtrae
ae kgk dul
dulaa iaoan
macasa Kgibg`ska.
Iata-iata t`rs`mut carusoac iks`raceag e`paia p`nkoke s`magyae 8 (tkla) s`t iag e`paia
Ikr`esk / V`glawas = (iua).
Mkoa lanmar iag iata-iata t`rs t`rs`mut
`mut m`oun o`gloeap iks iks`raceag
`raceag naea p`e`rda
p`e`rdaag
ag Ebgtraetbr 
m`oun mkas ikpr`staskeag 166 %
=.10.= Ebgtr
Ebgtraet
aetbr
br carcarus
us n`n
n`nm`r
m`rkea
keagg p`g
p`giki
ikikea
keagg t`b
t`brk
rk iag prapraet
et`e
`e n`g
n`gl`g
l`gak
ak bp`
bp`ras
raskk iag
p`rawataggya e`paia p`tulas-p`tulas t`egke yagl iktugdue bo`c Ikr`eask / V`glawas
s`hara huna-Huna sanpak haeap n`gdaoageag tulasgya, nkgknao 8 bragl s`oan 8 (tkla)
muoag s`m`oun p`gy`racag p`rtana prby`e kgk ikoaeueag.
Ebgtraetbr carus n`gladueag r`ghaga skstkn p`gikikeap`gikikeagg kgk t`ro`mkc iacuou e`paia Ikr`esk /
V`glawas
V`gl awas.. V`gi
Ebgtraetbr. V`gikike
kikeag
ag kgk iag s`la
s`laoa
oa mkay
mkayaa p`oa
p`oaesa
esagaag
gaaggya
gya n`gd
n`gdaik
aik tagll
tagllugl-d
ugl-dawam
awam

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K =8


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

=.10.8 Ebgtraetbr carus puoa n`nm`rkeag = (iua) s`t skgleat p`tugdue bp`rask iag p`rawatag yagl
ikmuat iaoan macasa Kgibg`ska e`paia Ikr`esk / V`glawas iag s`muac oalk c`giaegya
ikpasagl iaoan
iaoan suatu eaha m`rmkg
m`rmkgleak
leak iag ikt`npate
ikt`npateag
ag paia ikgikgl iao
iaoan
an ruagl n`skg
utana atau t`npat oakg yagl iktugdue Ikr`esk / V`glawas.

=.1:: X`rv
=.1 X`rvks`
ks` iag Lara
Laragsk.
gsk.
E`s`ouru
E`s` ourucag
cag kgst
kgstaoas
aoaskk N`ea
N`eagkea
gkeaoo iag @o`e
@o`etrke
trkeao
ao caru
caruss n`nko
n`nkokek
kek lara
laragsk
gsk 1 (sat
(satu)
u) tacu
tacugg s`s
s`suiac
uiac
tagllao ikt`rkna bo`c Ikr`esk / V`glawas s`hara make (s`t`oac nasa p`n`okcaraag).
=.1:.1 Ebge
Ebgetaet
taetbr
br caru
caruss m`rta
m`rtagllu
gllugl-d
gl-dawam
awam atas s`o s`ouruc
uruc p`ra
p`raoata
oatagg yagl rusa
rusaee s`oa
s`oana
na nasa
laragsk, t`rnasue p`gy`ikaag sueu haiagl.
=.1:.= Ebgtraetbr wadkm n`gllagtk atas mkaya s`gikrk s`tkap e`obnpbe maragl-maragl atau skstkn
yagl tkiae s`suak i`glag p`rsyaratag sp`skjkeask, e`saoacag pamrke atau p`e`rdaag yagl
saoac s`oana daglea
daglea waetu 136 (s`ratus i`o i`oapag
apag puouc) cark s`t`oa
s`t`oacc prby`e kgk iks`rac-
t`rknaeag ugtue p`rtana eaokgya.
=.1:.8 Ebgtraetbr wadkm n`g`npateag = (iua) bragl paia s`tkap cark e`rda ugtue n`glbp`raskean`glbp`raskeagg /
n`rawat
n`ra wat p`raoa
p`raoatag
tag N`eagke
N`eagkeaoao / @o`e
@o`etrke
trkeao
ao iag n`giat
n`giatagle
agleag
ag 1 (sat
(satu)
u) brag
bragll sup
sup`rvk
`rvksbr 
sbr 
s`eaok
s`e aok s`nkgll
s`nkglluu ugtu
ugtuee n`n`r
n`n`rkes
kesaa atau n`oaeu
n`oaeueag
eag p`gy`t
p`gy`t`oag
`oag p`rao
p`raoatag
atag s`oa
s`oana
na nasa
p`n`okcaraag.
=.1:.9 Ebgtraetbr carus n`nm`rkeag s`rvkh` s`hara Huna-Huna ugtue s`ouruc skstkn N`e`gkeao /
@o`etrkeao s`oan 136 (s`ratus i`oapag puouc) cark e`o`gi`r s`t`oac prby`e kgk iks`rac-
t`rknaceag p`rtana eaok iag laragsk 1 (satu) tacug e`o`gi`r s`t`oac s`rac t`rkna e`iua.

= . 1 < K d k gg..
=.1<.1 X`nua kdkg-kdkg iag p`rsyaratag-p`rsyaratag yagl nuglekg ikp`roueag ugtue n`oaesagaeag
kgstaoask kgk carus ikoaeueag bo`c Ebgtraetbr atas taglluglag iag mkaya Ebgtraetbr.
=.1<.= X`nua p`n`rkesaag, p`gludkag iag oakg-oakg, m`s`rta e`t`raglag r`snkgya yagl nuglekg
ikp`roueagg ugtue p`oaesagaag kgs
ikp`rouea kgstaoask
taoask kgk carusgya ikoaeue
ikoaeueag
ag bo`c Ebgtraetbr atau pkcae
oakg yagl iktugdue bo`c Ikr`esk / V`glawas i`glag s`nua mkaya atas m`mag Ebgtraetbr.
=.1<.8 Ebgtraetbr carus m`rtagllugl-dawam atas p`gllugaag aoat-aoat yagl ikpat`gteag s`rta
e`nuglekgag tugtutag lagtk rulk iag mkaya-mkaya yagl ikp`roueag ugtue kgk.
Pgtue cao kgk Ebgtraetbr wadkm n`gy`raceag Xurat p`rgyataag n`gl`gak cao t`rs`mut ik
atas.
=.1<.9 Ebgt
Ebgtraetb
raetbrr caru
caruss n`gy
n`gyr`rac
r`raceag
eag s`nua kdkg atau e`t`rae`t`raglag
glag r`snk yagl ikp`rou
ikp`roueagy
eagyaa
n`gl`gak kgstaoask prby`e kgk e`paia Ikr`esk / V`glawas atau pkcae yagl iktugdu, s`m`oun
p`gy`racag e`iua ikoaeueag.
=.1<.0 Ebgtraetbr carus n`np`rbo`c kdkg t`ro`mkc iacuou iark Ikr`esk / V`glawas s`tkap aeag
n`nuoak suatu tacapag p`e`rdaag, i`nkekag puoa mkoa aeag n`oaesagaeag p`e`rdaag ik ouar 
 dan e`rda (e`rda
(e`rda o`nmur).
=.1<.: Ebgtraetbr carus n`giapa n`giapateag
teag kdkg-kdk
kdkg-kdkgg yagl m`rcumug
m`rcumuglag
lag i`glag padae
padae,, p`n`rkgtacag
s`t`npat, maiag yagl m`rw`gagl t`rtacap kgstaoask yagl ike`rdaeag.
Iaoan cao kgk, s`nua mkaya yagl ike`ouareag s`cumuglag i`glag p`rnkgtaag kdkg t`rs`mut
carus ikmayar bo`c Ebgtraetbr, t`rnasue mkaya n`np`rmagyae lanmar yagl ikp`roueag
ugtue p`glurusag KNM.

=.13 Ebr`oask `e`rdaag.


`e`rdaag.
=.13.1 V`e`rdaag laokag iag p`gknmugag tagac ugtue e`p`rouag kgstaoask N`eagkeao / @o`trkeao,
ikoaesagaeag
ikoaesaga eag bo`c Ebgtraetbr
Ebgtraetbr.. Ebgtraetbr carus suiac n`np`rcktugle
n`np`rcktugleag
ag p`glagle
p`glagleutag
utag
tagac m`eas laokag / p`nm`rskcag.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K =9


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

=.13.= X`nua p`e`rdaag p`nmuatag oumagl-oumagl iag p`gutupag e`nmaok e`paia ikgikgl, oagtak,
oaglkt-oaglkt
oaglkt-oag lkt ugtue daoaggya pkpa iag eam`o, ikoaesagae
ikoaesagaeag ag bo`c Ebgtraetbr m`rkeut p`rapkcag /
jksksckgl-gya e`nmaok.
=.13.8 Ebgtraetbr carus n`gy`ikaeag
n`gy`ikaeag iag n`gyanmugl eam`o-ea eam`o-eam`o
m`o okstrke iark p`raoatag e` pag`o
yagl iks`ikaeag b`oc Ebgtraetbr okstrke s`suak i`glag lanmar ibeun`g t`gi`r.
=.13.9 Pgtue ktu Ebgtraetbr wadkm n`n`rkgsa
n`n`rkgsa t`ro`mkc iacuou pag`o t`rs`mut apaeac apaeac suiac s`o`sak
i`
i`glglag
ag p`p`raraoa
oata
tagg yagl
yagl aeagaeag iksa
iksanp
npug
ugle leag
ag.. X`
X`lalaoa
oa aeaekm
kmat
at yayagl
gl tknmtknmuo
uo ae
aekm
kmat
at
p`gyanmuglag kgk n`gdaik tagllugl-dawam Ebgtraetbr.
=.13.0 X`nua p`e`rdaag p`nmuatag pbgiask ugtue n`skg ikoaeueag bo`c Ebgtraetbr. Ebgtraetbr 
caru`
caru` n`nn`nm`rm`rkea
keagg iata-
iata-iat
iata,
a, ueura
ueurag-u
g-ueur
eurag,
ag, lalanma
nmar-l
r-lanm
anmarar iag p` p`rao
raoata
atagg yag
yagll
ikp`roueag e`paia Ikr`esk / V`glawas. ugtue n`giapat p`rs`tuduag.
=.13.: X`nua jaskoktas yagl ikp`roueag
ikp`roueag paia saat prby`e m`rdaoag, yakt yaktuu akr, okstrke, sagkt
sagkt`r
`r iarurat
carus
carus iksiks`ik
`ikae
aeag
ag bo`
bo`cc Ebg
Ebgtra
traetb
etbr,
r, i`g
i`glag
lag t`r t`ro`m
o`mkc
kc ia
iacuo
cuouu n`n
n`nmu muatat lalanma
nmarr ugt
ugtue
ue
n`giapateag p`rs`tuduag Ikr`esk / V`glawas.
=.13.< Pgtue pkpa yagl n`g`nmus
n`g`nmus ikgikgl, oagtak
oagtak,, oaglkt-oaglkt iag oakg-oakg, ca carus
rus ikm`rk oapksag
ksboask p`r`ian l`tarag iag pkpa s`oumugl (so``v`) ugtue n`nuiaceag p`rmakeag iag
p`n`okcaraag iark s`lk t`egks.
Pgtue ktu Ebgtraetbr ikcaruseag n`gy`raceag lanmar e`rda e`paia Ikr`esk / V`glawas
ugtue
ugtue ikn
iknkgt
kgtaea
aeagg p`r
p`rs`t
s`tud
uduag
uaggya
gya.. X`l
X`laoa
aoa aekaekma
matt p`e
p`e`rd
`rdaag
aag t`rt`rs`m
s`mutut car carus
us susuiac
iac
ikp`rcktugleag iaoan p`gawarag bo`c Ebgtraetbr.
=.13.3  Aekmat p`e`rdaag
p`e`rdaag t`rs`mut ik atas (p`nmbmbeag, p`nmbgl p`nmbglearag
earag ism.) carus iktutup e`nmaok
s`p`rtk s`nuoa iag ikrapkeag / ikjkgksc yagl rapk s`ckglla tkiae t`rokcat oalk m`eas-m`eas
p`nmbmbeag.
=.13.; X`oa
X`oanmat
nmat-oanm
-oanmatgy
atgyaa 1 (sat
(satu)
u) muoa
muoagg s`s
s`suiac
uiac iktu
iktugdue
gdue,, Ebgt
Ebgtraet
raetbr
br caru
caruss n`gy
n`gy`rac
`raceag
eag
lanmar / iata t`egks okstrke s`suak i`glag e`p`rouag p`raoatag yagl aeag ikpasagl, alar 
p`raoatag t`rs`mut iapat m`rbp`rask i`glag make m`rkeut p`glanagaggya.
Dkea cao kgk tkiae ikoaesagaeag, s`laoa aekmatgya n`gdaik tagllugl-dawam Ebgtraetbr.

=.1;; Xum Ebgtr


=.1 Ebgtraet
aetbr.
br.
=.1;.1  Apamkoa ikp`roueag t`gala-t`gala
t`gala-t`gala aecok ecusus ear`ga t`gala-e`g
t`gala-e`gala
ala p`oaesaga yagl aia
tkiae nanpu n`oaesagaeag p`nasaglag, p`gy`t`oag, p`gludkag iag oakg-oakg.
Ebgtraetbr iapat n`gy`raceag s`malakag kgstaoaskgya e`baia Xum Ebgtraetbr oakg s`t`oac
n`giapateag p`rs`tuduag s`hara t`rtuoks iark Ir`esk /V`glawas.

=.1;.= Ebgtraetbr naskc carus m`rtagllugl


m`rtagllugl-dawam
-dawam s`p`gucgya atas s`laoa okgleup p`e`rdaaggya,
make yagl ikoaesagaeaggya s`gikrk naupug t`rcaiap p`e`rdaag yagl iks`raceag e`paia
Xum Ebgtraetbr (ik-sumebgtrae-eag)

=.=66 Xkt` Na
=.= Nagal`
gal`r.r.
=.=6.1 X`ouruc p`e`rdaag yagl ikhaeup iaoan kgstaoask kgk carus ikcawask bo`c s`bragl yagl
sueup m`rp`glaoanag iag ikm`rk w`w`gagl bo`c p`gagiatagla
p`gagiataglagg ebgtrae ugtue n`glanmko
e`putusag ik oapaglag.
Ka m`rtagllugl-dawam s`p`gucgya atas s`laoa p`e`rdaag kgstaoask paia prby`e kgk iag
carus s`oaou m`raia ik oapaglag (skt`). Mkoa ka aeag nagkgllaoeag skt` carus aia bragl oakg
yagl s`hara t`rtuoks ikm`rkeag w`w`gagl ugtue n`waekokgya.
=.=6.= Gana, p`rkghkag p`glaoanag
p`glaoanag e`rda skt` Naga
Nagal`rl`r carus iks`rtae
iks`rtaeag
ag bo`c Ebgtraetbr paia
saat p`gawarag ikoaeueag.
=.=6.8 Mkoanaga t`rgyata n`gurut p`giapat pkcae Ikr`esk /V`glawas, Ebgsuotag V`r`ghaga atau
pkcae yaglcarus
Ebgtraetbr m`rw`gagl. Xkt` Nag`l`r
n`glagtkgya yagl iktugdue
i`glag bragl oakg. euragl haeap n`gdaoageag tulasgya,

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K =0


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

=.=6.9 X`oana Xkt` Nagl`r m`oun iktugdue, p`gagia-taglag ebgtrae yagl carus m`rtkgiae s`malak
Xkt` Nagl`r.

=.=1 Macag.
=.=1.1
=.=1.1 Ebgt
Ebgtraet
raetbrbr car
carus
us n`gy
n`gy`race
`raceagag paia w waetu
aetu tt`gi`
`gi`r, r, mmrbsu
rbsurr t`egk
t`egkss asok pp`rao
`raoatag
atag ututana
ana
N`eagkea
N`ea gkeaoo / @o`e
@o`etrke
trkeao
ao dula mrbs
mrbsur
ur aso asokk pkpa
pkpa,, eam`
eam`o,o, pkpa hbg
hbgiukt
iukt,, eatu
eatup-ea
p-eatup,
tup, i`t`h
i`t`htbr
tbr,,
s`gsbr
s`gs br iag oakgoakggya
gya mas`
mas`rta
rta iata
iata-iat
-iataa t`eg
t`egks
ks iag n`glk
n`glksk sk iajt
iajtar
ar se`i
se`iuouo iark p`raoat
p`raoatag
ag
t`rs`mut. Vaia mrbsur-mrbsur p`raoatag / macag yagl iktawareag carus ikm`rk tagia i`glag
warga yagl d`oas.
=.=1.=
=.=1.= Apa
Apamko
mkoaa aia iata
iata-ia
-iata
ta s`r
s`rta
ta mac
macag
ag ya yagl
gl ika
ikadu
dueag
eag n`gy
n`gyknp knpagl
agl iark ya yagl
gl iks
iks`mu
`muteteag
ag ik
iaoan
iaoa n lanmlanmar-l
ar-lanmar
anmar iag sp`s sp`skjke
kjkeaskg
askgya,
ya, naea gkoa gkoakk `vao
`vaouask
uask p`ga
p`gawara
waragg EbgtEbgtraet
raetbr 
br 
t`rs`mut aeag ikeuraglk
ikeuraglk iag Ebgtraetbr t`tap ca carus
rus n`gllagtkgya s`s s`suak
uak i`glag lanmar 
iag sp`skjkeaskgya.
=.=1.8
=.=1.8 X`n
X`nua ua p`op`oaes
aesaga
agaagag kgsta
kgstaoas
oaskk yag
yagll m`rm`rm`i
m`iaa i`i`gla
glagg sp` sp`skj
skjke
keask
ask iaiagg lan
lanmar mar,, tag
tagpa
pa
p`rs`tuduag t`rtuoks iark pkcae yagl m`rw`gagl carus ikp`rmakek iag ikumac s`suak i`glag
sp`skjkeask iag lanmar yagl t`oac iks`paeatk m`rsana, atas taglluglag mkaya Ebgtraetbr.
=.=1.9
=.=1.9 X`nu
X`nuaa macag yagl iklu iklugaea
gaeagg iaoan kgsta kgstaoask
oask kgk caru
caruss maru, iaoan e`a e`aiaag
iaag mak make,
e, tkiae
m`rhahat, s`suak i`glag sp`skjkeask iag lanmar. Ebgtraetbr carus n`gdala e`m`rskcag
s`rta
s`r ta n`o
n`okgkgiug
iuglklk s`n
s`nuaua macag
macag-ma
-macag
cag ya yagl
gl ikl
ikluga
ugaea eagg iao
iaoan
an kgskgstao
taoas
askk kg
kgkk s`m
s`m`ou
`oun
n
ikpasagl.
=.=1.0
=.=1.0 Mkoana
Mkoanaga ga t`r
t`rgya
gyata
ta ikp
ikpae
aeak
ak / ikl
ikluga
ugaeageag ma macag
cag / p`r
p`raoaaoatag
tag oan
oana,a, m`e
m`easas ikikp`r
p`rlug
lugaea
aeag,
g,
m`rhahat atau rusae. Ebgtraetbr carus n`gllagtkgya i`glag macag-macag atau p`raoatag
yagl maru iag t`ta t`tapp s`s
s`suak
uak i`gl
i`glag
ag sp`s
sp`skjke
kjkeask
ask iag lanm
lanmar,
ar, atas mkay
mkayaa tagl
tagllugl
luglagag
Ebgtraetbr.
=.=1.: Yki
=.=1.: Ykiae
ae ikp`re
ikp`re`gag
`gageag
eag n`gia
n`giatagl
tagleag
eag maca
macagg / p`ra
p`raoata
oatagg nasue e` skt` s`m`o
s`m`oun
un hbgtb
hbgtbcc atau
mrbsurgya iks`tuduk bo`c Ikr`esk / V`glawas. X`nua macag yagl t`oac nasue ik skt` iag
n`gyknpagl iark e`t`gtuag iaoan sp`skjkeask, hbgtbc ataupug mrbsur yagl t`oac iks`tuduk,
naea macag / V`raoatag t`rs`mut carus ike`ouareag iark skt` iaoan waetu 1x=9 dan s`dae
ike`tacukgya p`gyknpaglag ktu bo`c Ikr`esk / V`glawas.
Mkoa cao kgk m`oun ikoaeueag naea macag t`rs`mut s`l`ra aeag iknusgaeag.

  AXAO 8.
OKGLEP @E@]DAAG.

V`e`rdaag kgstaoask skstkn kgk n`okputk s`ouruc p`glagleutag iag p`glaiaag macag-macag s`rta p`raoatag-
p`raoa
p`raoatag
tag uta
utana,
na, p`rao
p`raoata
atagg Mag
Magtu,tu, p`r
p`raoaaoatag
tag ugtue
ugtue kgkgsta
staoas
oask,k, t`g
t`gala
ala e`r
e`rda,
da, p`n
p`nmu
muata
atagg aoa
aoat-a
t-aoat
oat,,
p`nasagl
p`na saglag,
ag, t`rn
t`rnasue
asue p`glaia
p`glaiaag ag okst
okstrke
rke iag akr ugtu
ugtuee e`p
e`p`rou
`rouag ag p`gl
p`gludka
udkagg iag e`p`
e`p`roua
rouagg e`rd
e`rda.
a.
E`t`raglag-e`t`raglag yagl tkiae ikhagtuneag ik iaoan sp`skjkeask naupug iaoan lanmar t`tapk p`rou
ugtue p`oaesagaag p`e`rdaag kgstaoask s`hara e`s`ourucag carus dula iknasueeag e` iaoan p`e`rdaag kgk.
V`rkghkag unun p`e`rdaag kgstaoask kgk aiaoac s`malak m`rkeut (p`rkghkag o`mkc oagdut iapat ikokcat paia
Xyarat-syarat Ecusus Y`egke) 4
8.1 Xkst`n N N``eagkeao.
a. Kgs
Kgstao
taoask
ask p`gy`
p`gy`ikaikaag
ag aakr
kr mm`rs
`rskc
kc..
m. Kgst
Kgstaoas
aoaskk p`n
p`nmuag
muaglaglag akakrr ebtb
ebtbrr iag aakrkr m`e
m`eas
as s`rta akr cu
cudag.
dag.
h. Kgs
Kgstao
taoask
ask ttata
ata uuiar
iaraa (ak
(akrr hbg
hbgikt
iktkb
kbg`r
g`r))
i. Kgst
Kgstao
aoas
askk ik`
ik`s`
s`o-o-l`
l`gs
gs`t
`t
8.= Xkstkn @ @oo`trkeao.
a. Kgst
Kgstaoas
aoaskk skst`n ikstr
ikstrkmus
kmuskk okstrke o`gl
o`gleap
eap m`rke
m`rkeut
ut pag`o-
pag`o-pag`
pag`oo iaya iag p`g`
p`g`ragl
raglag,
ag, kgsta
kgstaoask
oask
p`g`raglag iag stbp ebgtae, kgstaoask p`gagleao p`tkr iag kgstaoask p`gtagacag
m. Kgs
Kgstao
taoask
ask ttata
ata-su
-suar
araa (sb
(sbugi
ugi ssys
yst`n
t`n))

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K =:


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

h. Kgst
Kgstao aoas
askk t`o
t`o`p
`pbgbg..
8.8 V`gy
V`gy`t`o
`t`oagag s`o
s`ouruc
uruc sskstk
kstkn
n alar o` o`glea
gleapp iag iapiapat
at p`e
p`e`rda
`rda i`i`glag
glag mmake
ake s`suak
s`suak ii`gla
`glagg p`rs
p`rsyara
yaratag
tag
ibeun`g p`o`oaglag iag lanmar-lanmar yagl aia.
8.9 V`g
V`glai
laiaa aagg p`nas
p`nasagl aglagag s`our
s`ourucuc skst`
skst`n
n kgs
kgstao
taoas
askk N`e
N`eagk
agkeaeaoo / @o`
@o`et
etrke
rkeao
ao s`su
s`suak ak i`gl
i`glag ag lanma
lanmar  r 
ibeun`g, sp`skjkeaask iag oakggya s`suak i`glag ebgtrae.
8.
8.00 X`
X`lalaoa
oa s`su
s`suatatuu n`n`ggggl`l`ga
gakk okgl
okgleu
eupp p`
p`e`
e`rdrdaa
aagg kg
kgkk ya
yagl
gl na nask
skcc eu
eura
ragl
gl d`d`oa
oas,
s, Eb
Ebgtgtra
raet
etbr
br iaiapa
patt
n`gagyaeag o`mkc oagdut e`paia Ikr`esk / V`glawas, Ebgsuotag atau pkcae oakg yagl iktugdue ugtue
kgk.
8.
8.:: Ap
Apamamkokoaa sanp
sanpak ak t`rd
t`rdai
aikk e`oa
e`oaoa
oaka
kagg ia
iagg e`eu
e`euraragl
glag
ag,, Eb
Ebgtgtra
raet
etbr
br cacaru
russ m`
m`rtrtag
agll
llugugl-
l-da
dawa
wamm atatas
as
e`rulkag-e`rulkag yagl nuglekg t`rdaik.
8.< X`n
X`nua ua p`g p`glalaiaa
iaag, g, p`na
p`nasa sagla
glagg iag p`g p`gludludka
kagg p`e`
p`e`rda
rdaagag kgs
kgstao
taoask
ask N`e
N`eag agkea
keaoo / @o`
@o`trk
trkea
eaoo carus
m`riasareag lanmar ibeun`g o`gleap iag s`suak i`glag sp`skjkeask t`egke, s`rta aii`giun
sp`skjkeask.
8.3 Mkoa iao
iaoan an sp`s
sp`skjke
kjkeask
ask kgk t`r
t`riapa
iapatt eoaus
eoausao-e
ao-eoaus
oausao/m
ao/mutkr
utkr-mutk
-mutkrr yagl t`rt
t`rtuoks
uoks / iks`
iks`mute
muteagag e`nmaok,
e`nmaok, cao kgkgkk
mueag m`rartk eaousaogya ikckoagleag, aeag t`tapk naoac n`np`rt`las sp`skjkeaskgya.
8.; Ebg
Ebgtra
traetbetbrr carus
carus n`npn`np`rc `rcktu
ktugle
gleag ag ik iaoan
iaoan carlcarlaa kgs
kgstao
taoask
ask N`ea
N`eagkegkeao
ao / @o
@o`tr
`trkea
keaoo s`l
s`laoa
aoa mkay
mkayaa
p`gludkag ik pamrke p`nmuatagya iag n`nm`rkeag kdkg ugtueiksaeskeag bo`c p`damat yagl iktugdue
b`oc V`nkoke. Xkstkn p`gludkag carus iksanpakeag s`hara t`rtuoks 1 (satu) muoag s`suiac n`g`rkana
XVE.

A. @E@]DAAG @NAXAGLAG KGXYAOAXK OKXY]KE

  AXAO 1. P]AKAG PNPN


a. Xyarat-syara
Xyarat-syaratt Ecusus Y`egks
`egks yagl iikurakeag
kurakeag iikk skgk aaiaoac
iaoac p`
p`rsyaratag
rsyaratag yyagl
agl carus ikoaesagae
ikoaesagaeag
ag b`oc
Ebgtraetbr iaoan cao p`gl`rdaag kgstaoask naupug p`glaiaag nat`rkao iag p`raoatag ugtue s`ouruc
p`e`rdaag okstrke ik iaoan naupug ouar l`iugl.
m. Iaoa
Iaoan
n cao kgk Xyar
Xyarat-s
at-syara
yaratt Y`
Y`egks
egks Pnun V`e`
V`e`rdaardaagg N`eagke
N`eagkeao
ao / @o`t
@o`trkea
rkeaoo aiaoac malk
malkag
ag iark syara
syarat-
t-
syarat Ecusus Y`egke kgk.

  AXAO =. ]KGXK @G[@IKAAG IA[ IA[A A OKXY]KE.


a. Xu
Xunm
nm`r`r ia
iayaya ooks
kstr
trke
ke ut
utan
anaa ik
ikp`
p`rb
rbo`
o`cc iar
iarkk da
dark
rkgl
glag
ag t`
t`la
lagl glag ag n`g`
n`g`gl glac
ac =6
=6 eZ VO VOGG s`
s`m`
m`sa
sarr 000
Eva.
m. Ia
Iaya
ya ii`g
`glalagg t`l
t`lagaglalagg =6 eZ iaiark
rk VO
VOGG t`r
t`rs`
s`mu
mutt ikt
ikt`r
`rkn
knaa bo` bo`cc pag
pag`o
`o ut
utan
anaa t`l
t`lag
agla
lagg n`g`g
n`g`gla lacc
NZNIV, ugtue iksaoureag e` 1 (satu) ugkt trajb ikstrkmusk =6 Ev / 836 Z, 06 Cz.
h. Ia
Iaya
ya tt`l
`lag
aglalagg r`g
r`giaiacc ==6 / 8836
36 Z iaiark
rk ssao
aoac
ac sa
satu
tu tr
traj
ajbb ik ikst
strk
rkmu
musk
sk t`
t`rs
rs`m
`mutut ik
ikt`
t`rk
rkna
na bo
bo`c
`c pa
pag`
g`oo
utana t`laglag r`giac OZNIV ugtue s`oagdutgya ikikstrkmuskeag e` pag`o-pag`o sum-ikstrkmusk iag
pag`o iaya / p`g`raglag l`iugl l`iugl naupug p`g`raglag ouar s`hara s`hara raikao. Xkst`n ikstrkmusk t`lag t`laglag
lag
r`giac yagl iklugaeag aiaoac aiaoac ikstrkmusk tkla jasa ‘ `npat eawat ==6 / 836 Z
i. N`
N`glglke
keut
utkk sks
skst`
t`nnV VGV
GV (V`g
(V`gta
taga
gacacagg G
G`t
`tra
raoo V`g
V`glalana
nag)g)..
`. X`m
X`mala
alakk su
sunm`
nm`rr iaiayaya hhaia
aiagl
glag
ag iiklu
klugae
gaeagag 1 (sa
(satu)
tu) ugk
ugktt ik ik`s`
`s`o-l
o-l`g`
`g`rat
ratbr
br ss`t
`t / I
ILX
LX mm`re
`reapa
apaskt
sktas
as
066 eZA yagl iko`gleapk i`glag pag`o btbnatks ‘ ANJ (Autbnatkh Nakgs Jakour`).
j. Ag
Agta
tara
ra ssun
unm` m`rr ia
iayaya VVOG
OG ii`g
`gla
lagg ILX iikm km`r
`rke
keag
ag jjas
askokoktktas
as kkgt
gt`r
`rob
obhe
he yyag
agll ikpa
ikpasa
sagl
glea
eagg ik iaoa
iaoan n
pag`o OZNIV s`ckglla n`nm`gtue juglsk AYX (Autbnatkh Yragsj`r Xwkthc).

  AXAO 8. OKGLEP @E@]DAAG.


a. [agl ik
ikha
haeu
eupp iao
iaoan
an p`
p`e`
e`rd
rdaa
aagg kgk ai
aiao
aoac
ac p`
p`gl
gl`r
`rtktkag
ag m`
m`e`
e`rd
rdag
agya
ya skst
skst`n
`n oks
okstr
trke
ke s`
s`ma
mala
lakk suatu
suatu
skst`n e`s`ourucag naupug malkag-malkaggya, s`p`rtk yagl t`rt`ra paia lanmar-lanmar naupug
yagl iksp`skjkeaskeag ugtue s`ouruc l`iugl yagl aia ik iaoan ebnpo`es Ksoankh H`gt`r M`eask.
m. Y`rn
rnas
asue
ue p`e`
p`e`rd
rdaa
aagg kgk
kgk aiao
aiaoac
ac p`gl
p`glai
aiaa
aagg ma
mara
ragl
gl / na
nat`
t`rk
rkao
ao,, kg
kgst
stao
aoas
ask,k, t`
t`st
stkg
kgll / p`
p`gl
glud
udka
kag,
g,
p`gl`sacag t`rcaiap s`ouruc nat`rkao m`rkeut p`nasaglag / kgstaoaskgya bo`c maiag r`snk VOG, ONE

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K =<


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

iag / atau Maiag E`s`oanatag E`rda, s`rta-t`rkna iag p`n`okcaraagp`n`okcaraag / laragsk s`oana 1= (iua m`oas)
muoag.
h. E`
E`t`
t`gt
gtua
uag-
g-e`
e`t`
t`gt
gtua
uagg yag
yagll tki
tkiae
ae t`
t`rh
rhag agtu
tun
n ik iao
iaoan
an la
lanm
nmarar na
naupupug
ug pa
paia
ia sp
sp`s
`skjkjke
keas
askk /sy
/syar
arat
at--
syarat t`egks t`tapk p`rou ugtue p`oaesagaag p`e`rdaag kgstaoask s`hara e`s`ourucag carus dula
iknasueeag e` iaoan p`e`rdaag kgk.
i. X`
X`ha
hara
ra un
unuu pp`e
`e`r
`rda
daag
ag yagl
yagl ca
caru
russ iikokoae
aesa
saga
gaea
eagg ppai
aiaa prb
prby`
y`ee kkgk
gk ai
aiao
aoac
ac 4
V`glaiaa
V`gl aiaagg iag p`gla
p`glagleu
gleutag
tag e` obeask prby` prby`e,
e, p`nasag
p`nasaglaglag macag, nat`rnat`rkao,
kao, p`ra
p`raoatag
oatag iag
p`ro`gleapagg skst`n okstrke s`suak i`glag p`raturag / stagiar yagl m`oaeu s`p`rtk yagl iktugdue paia
p`ro`gleapa
syarat-syarat
syarat-syar at unun ugtue n`gugdag
n`gugdagll m`e`rdagya syst`n / p`raoata p`raoatag, g, waoaupug tkiae t`rhagt
t`rhagtunun paia
Xyarat-syarat Ecusus Y`egke atau lanmar ibeun`g.

  `e`rdaag kgk n`okputk 4


8 .1 ` e ` r d a a g i k Ia o a n Ma g l ug a g .
a. V`gl
V`glaiaa
aiaagg iag p`nasag
p`nasaglag lag s`rt
s`rtaa p`gy`t
p`gy`t`oag
`oag pag
pag`o`o t`lag
t`laglag
lag r`gi
r`giacac XIV (sum Ikstr
Ikstrkmut
kmutkbg
kbg
pag`o).
m. V`gl
V`glaiaa
aiaagg iag p`na
p`nasagl saglag ag s`rta p`gy
p`gy`t`oa
`t`oagg pag`o-p
pag`o-pag`o
ag`o iaya / p`g`ra
p`g`raglag
glag.. Y`
Y`rnasu
rnasuee ik
iaoan p`e`rdaag kgk aiaoac p`garkeag eam`o / ebgiuetbr p`rtagacag g`trao / maiag pag`o.
h. V`g
V`gla laiaa
iaagg iag
iag p`n p`nas asagl
aglagag eam`
eam`o-e
o-eam`
am`oo ia
iaya
ya d`gk
d`gkss G[[ ugtu
ugtuee p`g
p`glcu
lcumug
mugll agt
agtarp
arpag`
ag`oo
iaya / p`g`raglag iag eam`o iaya iark pag`o iaya n`gudu p`raoatag (n`skg AH, nbtbr okstrke
ioo).
i. V`
V`glglai
aiaa
aagg ia iagg p` p`na
nasa sagl
glagag s`ou
s`ouru
rucc kg
kgst
stao
aoas
askk p`
p`g`
g`ra
ragl
glag
ag st stbp
bp eb
ebgt
gtae
ae.. Y`rn
rnas
asue
ue
p`glaiaa
p`gl aiaagg iag p`na
p`nasagl
saglag
ag arnat
arnatur`
ur` p`g`
p`g`ragl
raglag,
ag, make p`g`
p`g`ragl
raglag
ag gbrn
gbrnao
ao naup
naupug
ug
iarurat.
`. V`g
V`gla
laiaa
iaagg iag
iag p`n
p`nasa
asagla
glagg kgs
kgstao
taoask
ask hamo
hamo`` tra
trayy o`
o`gle
gleap
ap i`
i`gla
glagg nat
nat`rk
`rkao
ao Magtu
Magtu yagl
ikmutuceag.

  AXAO 9. LANMA]-LA NMA].


a. Lan
Lanmarmar-la
-lanma
nmarr ``o`t
o`trke
rkeao
ao n`g
n`gugugdue
dueea
eagg s`har
s`haraa eecus
cusus
us t`egke
t`egke p`e
p`e`rd
`rdaa
aagg ookst
kstrke
rke yag
yagll iikk iaoa
iaoangy
ngyaa
ikhagtuneag m`sarg-m`sarag okstrke iag n`eagks s`rta sp`skjkeask t`rt`gtu oakggya.
m. V`g
V`gl`r
l`rdaa
daagg ia
iagg p`
p`nas
nasagl
aglag
ag pp`ra
`raoat
oatag-
ag-p`
p`rao
raoata
atagg ca
carus
rus iks
iks`su
`suakakeag
eag i`
i`gla
glagg eb ebgik
giksk
sk oapa
oapagla
glag.
g.
h. Lan
Lanmarmar-la
-lanma
nmarr ars
arskt`
kt`etu
etur,
r, struet
struetur
ur,, n`
n`eag
eagke
keao
ao / `o
`o`et
`etrke
rkeao
ao ia
iagg eb
ebgtr
gtrae
ae oa
oakgg
kggyaya ccaru
arusoa
soacc n`gda
n`gdaik
ik
r`j`r`gsk ugtue ebbrikgask iaoan p`e`rdaag s`hara e`s`ourucag. Ebgtraetbr carus n`gy`suakeag
p`raoata
p`ra oatagg t`rc
t`rcaiap
aiap p`r`
p`r`ghag
ghagaag
aag iag n`n` n`n`rkes
rkesaggy
aggyaa e`nm
e`nmaok.
aok. X`tk
X`tkap
ap e`eu
e`euraglraglag
ag / e`sa
e`saoaca
oacagg
p`r`ghagaag carus iksanpakeag
iksanpakeag e`paia Aecok, Ikr`esk / V`glawas atau pkcae oakg yagl iktudue ugtue
ktu.

  AXAO 0. E@Y@GYPAG-E@ Y@GYPAG KGXY KGXYAOAXK.


AOAXK.
0.1
0.1 V`ra
V`raoaoata
tagg Kg
Kgst
stao
aoas
askk Y`
Y`lagl
laglag
ag ]
]`g`giaiac.
c.
N`okputk p`glaiaag iag p`nasaglag pbw`r r`r`ptaho` buto`t (stbp-ebgtae), saeoar, ebtae-ebtae
tarke (puoo mbx), hamkg`t / pag`o iaya, eam`o, aoat-aoat Magtu iag s`nua p`raoatag oakg yagl
ikp`ro
ikp`roue
ueag
ag ugt
ugtue
ue n`gn`giap
iapate
ateag
ag p`gp`gy`
y`o`s
o`saka
akagg yag
yagll n`nuas
n`nuaseag
eag iar
iarkk sks
skst`n
t`n kgs
kgstao
taoask
ask iay
iayaa
t`laglag r`giac ==6 / 836 Z iag p`g`raglag.
0.1.11 Ebta
0.1. Ebtae-eb
e-ebtae
tae (ibb
(ibbs)
s) Buto`
Buto`t.t.
a. D`gks.
Ebtae-eb
Ebta e-ebtae
tae buto
buto`t
`t caru
caruss s`su
s`suka
ka i`gl
i`glag
ag p`rsyara
p`rsyaratag
tag ZI@, VPKO =666, AZ@ atau
stagiar oakg. Ebtae-ebtae kgk mksa m`rm`gtue skglo`t / nuotk lagl mbx `npat p`rs`lk atau
s`lk i`oapag. H`ookgl mbx iag ebtae-ebtae oakggya yagl t`rtutup rapk carus ikpasagl
i`glag make iag m`gar.
m. Peurag.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K =3


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

X`tkap ebtae buto


X`tkap buto`t
`t carus ikm`r
ikm`rkeag
keag mue
mueaag
aag ugtue hbgi
hbgiukt
ukt cagya ik t`npat yagl
ikp`roueag. X`tkap ebtae carus hueup m`sar ugtue n`ganpugl dunoac iag ueurag
hbgiukt, s`suak i`glag p`rsyaratag, t`tapk tkiae euragl iark ueurag yagl iktugdue atau
ikp`rsyaratag.
h. Ykp
Ykp`` YYaacag Huah
Huahaa (\
(\`at
`atc`rp
c`rprbbj
rbbj Yy
Yyp`).
p`).
Ebtae-ebtae buto`t ik t`npat-t`npat t`rs`mut ik mawac kgk carus iark tkp` yagl ikm`rk
lase`t tacag huava 4
- t`npat-t`npat yagl e`ga natacark.
- t`npat-t`npat yagl e`ga cudag.
- t`npat-t`npat yagl e`ga nkgyae.
- t`npat-t`npat yagl e`ga uiara o`nmam.
- t`npat-t`npat yagl iktugdue ik iaoan lanmar.
i. Bu
Butoto`t
`t VVai
aiaa V`
V`rg
rgue
ueaa
aagg Ec
Ecus
usus
us..
Ebtae buto`t ugtue stbp iag saeoar-saeoar yagl ikpasagl paia partksk, mobe m`tbg,
narn`r, jran` m`sk, mata atau ikgikgl eayu carus m`rm`gtue p`rs`lk iag n`pugyak
suiut iag sksk-sksk t`lae.

0.
0.1.
1.== Xa
Xaeo
eoar
ar iiag
ag X
Xtb
tbpp Eb
Ebgt
gtae
ae..
a. Macag Ibbs.
E`huaok t`rhahat atau iksyarateag oakg, naea ebtae-ebtae buto`t ugtue saeoar ikgikgl iag
r`h`ptahes buto`t carus iark macag laovagkz`i st``o iag tkiae m`rueurag o`mkc iark 161
nn x 161 nn ugtue p`raoatag tugllao iag 11; nn x 11 11;; nn ugtue iua p`raoatag iag
ebtae-ebtae nuotk lagl ugtue iark iua p`raoatag.
m. Ha
Harara V`na
V`nasasagl
glagag..
Xaeoar-saeoar carus iark d`gks rbhe`r n`hcagksn i`glag ratkgl nkgknun 16A/=06Z.
Xaeoar paia unungya ikpasagleag rata t`rcaiap p`rnueaag t`nmbe (kgmbuw), e`huaok
ikt`gtueag oakg paia lanmar.
Dkea tkiae ikt`gtueag oakg, mkgleak saeoar carus ikpasagl paia e`tkgllkag
e`tkgllkag 196 hn ik atas
oagtak yagl suiac s`o`sak.
Xaeoar-saeoar t`rs`mut carus ikpasagl paia ibbs (ebtae)yagl s`suak.
Xanmuglag cagya ikp`rmbo`ceag agtara ebtae yagl m`ri`eatag.
Xtbp ebgtae carus ikpasagl rata t`rcaiap rata t`rcaiap p`rnueaag ikigikgl i`glag
e`tkgllkag 116 hn atau 86 hn iark p`rnueaag oagtak yagl suiac s`o`sak atau s`suak
i`glag p`tugdue Ikr`esk / V`glawas.
Xaeoar iag Xtbp Ebgtae `x DPGL, M@]E@] atau s`tara.
h. Dunoac E Euutum.
Xtbp ebgtae satu jasa carus iark d`gks tkla eutum (jasa, g`trao iag p`gtagacag) i`glag
ratkgl nkgknun 16 A / ==6 Z.
Hara p`nasaglag carus iks`suakeag i`glag p`raturag i`glag p`raturag VPKO =666
iag ikm`rk saourag p`gtacag.
i. V`
V`gi
giue
ueug
ugll ia
iagg V`
V`glglke
keat
at..
Ebtae-ebtae p`oat mada carus ikiueugl atau ikkeat i`glag hueup supaya n`npugyak
m`gtue yagl t`tap.

0.1.8 Eam`o-eam`o.
Eam`o paia kgstaoask iaya iag p`g`raglag m`rt`gtaglag r`giac n`okputk eam`o hbgtrbo,
ahh`ssbrk`s,
ahh`ssbrk`s, p`raoatag-p`raoatag iag maragl-marag
maragl-maragll oakg yagl ikp`roueag ugtue n`o`gleapk
iag n`gy`npurgaeag p`nasaglag
p`nasaglag s`rta bp`rask iark s`nua skst`n iag p`raoatag.
a. Xyar
Xyarat
at Eam
Eam`o
`o Kgs
Kgstaoa
taoask
sk Y
Y``lagl
laglag
ag ]`g
]`giac
iac (s
(sanpa
anpakk :66 Z).

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K =;


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

Eam`o t`laglag r`giac yagl iklugaeag carus n`n`guck p`rsyaratag VPKO =666, K@H,
ZI@, XVOG iag ONE ugtue p`gllugaag s`malak eam`o kgstaosk iag p`raoatag (n`skg),
e`hua
e`huaokok ugt
ugtue
ue p`rao
p`raoata
atagg ecusu
ecususs s`p
s`p`rt
`rtkk iks
iksyar
yarate
ateag
ag ata
atauu ika
ikagdu
gdurea
reagg bo`
bo`cc pa
pamrk
mrkee
p`nmuatgya.
X`nuaa eam`o i`gl
X`nu i`glag
ag oyas p`ga
p`ganpag
npagll 1: nn½ e` atas carus m`r m`rurat
urat magyae
magyae iag
ikskpokg (stragi`i).
Peurag eam`o iaya / kgstaoask t`re`hko yagl ikkdkgeag aiaoac =,0 nn½ e`huaok ugtue
p`naeakg hbgtrbo paiaa skst`n r`nbt` hbgtrbo yagl euragl iark 86 n`t`r pagdaglgya
mksa n`gllugaeag eam`o i`glag ueurag 1,0 nn½.
E`huaok iksyarateag oakg , eam`o tagac carus iark d`gks G[JLm[ iag eam`o kgstaoask ik
iaoan maglugag iark d`gks G[[, G[N iag G[NC[ ( ugtue eam`o hbgtrbo).
X`nua
X`n ua eam
eam`o
`o kgsta
kgstaoas
oaskk ik iao
iaoan
an ma
maglu
glugag
gag car
carus
us m`r
m`raia
aia ik ia
iaaoa
aoan
n hbhbgiu
giuktkt at
atau
au
ikpasagl ik atas mhamo` tray / hamo` rahe iag ikeo`n / ikkeat i`glag p`glkeat eam`o
(hamo` tk`) s`suak i`glag e`mutucaggya. X`nua hbgiukt, eam`o-eam`o iag sanmuglag
`o`trkeao ugtue kgstaoask ik iaoan maglugag carus ikaiaeag s`hara o`gleap.
Jaetbr p`glkskag hbgiukt bo`c eam`o-eam`o naesknun aiaoac s`m`sar 96 %.
Eam`o n`r`e XPV]@N@ atau s`tara (9 m`sar).
m. Eam
Eam`o`o Y
Yaagac Y
Y``lag
laglag
lag ] ]`gi
`giac.
ac.
Eam`o t`laglag r`giac yagl iklugaeag carus n`n`guck pa`rsyaratag VPKO =666,
K@H,ZI@, XVOG, iag ONE ugtue p`gllugaag s`malak eam`o kgstaosk yagl iktagan
oaglsugl ik iaoan tagac.
X`nua eam`o i`glag ouas p`ganpagl 1: nn½ e` atas m`rurat magyae iag ikskpokg
(satragi
(sat ragi`i).
`i). Peurag eam`o iaya / kgst kgstaoas
aoaskk t`re
t`re`hko
`hko aiaoac =,0 nn½, e`h e`huaok
uaok ugtue
p`naeakag hbgtrbo paia skst`n yagl p`naeakag hbgtrbo paia skst`n r`nbt` yagl
euragl iark 86 n`t`r pagdaglgya (mksa n`gllugaeag eam`o i`glag ueurag 1,0 nn½).
Hara p`gaganag
p`gaganag eam`o s`hara oagl oaglsugl
sugl ik iaoan tagac (ikr`h (ikr`htt murkao) carus s`su
s`suak
ak
i`gla
i`glagg lanlanmar
mar r`g
r`ghag
haga,
a, t`r
t`rnas
nasueue ha
hara
ra p`p`rsk
rskoa
oagla
glagg i`g
i`glag
lag pkppkpaa akr ia
iagg eam
eam`o
`o
t`o`ebnugkeask iag eam`o t`laglag n`g`glac =6 eZ.
 Apamkoa ikp`roueag p`gyanmug
p`gyanmuglag lag eam`o ik iaoan tagac, carus ikoaeueag i`glag aoat
p`gyanmuglag ecusus (dbkgtkgl ekt) t`laglag r`giac d`gks `spbxy r`skg-hboi pbur 
syst`n.
V`gyanmuglagg eam`o ikiaoan tagac carus ikoaeue
V`gyanmugla ikoaeueagag bo`c t`gala yagl m`gar m`gar-m`gar 
-m`gar 
acok i`glag hara i`g n`tbi` p`gyanmuglag n`glkeutk agdurag pamrke p`nmuat dbkgtkgl
ekt yagl iklugaeag s`ckglla ikp`rbo`c casko p`gyanmuglag yagl agiao, tacap t`rcaiap
o`nmam, n`npugyak skjat ksboask yagl tkgllk iag n`npugyak e`euatag n`eagks yagl
tkgllk.
Eam`o n`r`e XPV]@N@ atau s`tara (9 m`sar),dbkgtkgl ekt `x ]A[HCC@N, 8N atau
s`tara.
h. Kgs
Kgstao
taoask
ask Ea
Eam`o
m`o V`
V`g`r
g`ragl
aglag
ag ia
iagg Xtbp Eb
Ebgta
gtae.
e.
Eam`o-eam`oo okstrke ugtue p`g`r
Eam`o-eam` p`g`raglag
aglag iag stbp ebgtae ugtu ugtuee `xt`gskbg iag iaya ca carus
rus
ikaiaeag ikpasagl o`gleap, nuoak iark sanmuglag pag`o iaya e` saeoar iag tktke
hacaya s`rta stbp ebgtae, s`malaknaga iktugdueeag ik iaoan lanmar.‛
Eam`o yagl iklugaeag s`malak eam`o kgstaoask p`g`raglag iag stbp ebgtae carus iark
 d`gks G[N iag
iag iko`taee
iko`taeeag
ag ik iaoan hhbgiukt
bgiukt VZH ckl cklc-knpaht
c-knpaht c`av
c`avyy laugl`.
Ouas p`ganpagl eam`o G[N yagl iklugaeag nkgknun =,0 nn½ , e`huaok t`rhahat oakg.
Cbn` rug ugtue kgstaoask m`rt`gtaglag ==6 vbot yagl pagdaglgya o`mkc iark 96 n`t`r 
iark pag`o iaya e` stbp ebgtae p`rtana carus n`npugyak ouas p`ganpagl nkgknun 9
nn½ (eapasktas cagtar arus nkgknun =6 A).
i. Xp
Xpokokh`
h` / V`
V`gh
gham
amag
agla
lagg

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 86


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

Ykiae ikp`re`gageag
ikp`re`gageag aiagya p`ghamaglag (spokh`) ataupug sanmuglag-ssanmuglag-sanmuglag
anmuglag ik
iaoan pkpa hbgiukt. Xanmuglag atau p`ghamaglag carus ikoaeueag ik iaoan ebtae-
ebtae
ebtae ham
hamagl
agl ataatauu ebt
ebtae
ae san
sanmug
mugll ya
yagl
gl nui
nuiacac ikh
ikhapa
apakk s`r
s`rta
ta iag stb
stbpp ebg
ebgtae
tae..
Xanmuglag paia eam`o carus ik muat s`hara n`eagks iag carus euat s`hara `o`etrks
i`glag sboi`ro`ss hbgg`htbr d`gks t`eag, d`gks hbnpr`sskbg atau sboi`r`i.
Iaoan n`nmuat p`ghamaglag atau sanmuglag, ebg`etbr carus ikcumugleag paia
ebgiu
ebgiuetb
etbr-e
r-ebg
bgiue
iuetbr
tbr i`gla
i`glagg mak
makee s`i
s`i`nk
`nkek
ekag
ag rup
rupa,
a, s`
s`ckg
ckgll
llaa s`
s`nua
nua ebgebgiue
iuetbr 
tbr 
t`rsanmugl iag tkiae aia ebgiuetbr t`oagdagl yagl e`okcatag iag tkiae o`pas bo`c
l`tarag.
`. Eam`o
am`o Ebgtr
bgtrbbo.
Ik t`npat-t`npat yagl iktugdue paia lanmar atau iksyarateag, eam`o hbgtrbo nbtbr,
start`r iag p`raoatag-p`raoatag oakg carus t`rmuat iark t`nmagl d`gks stragi`i agg`ao`i
hbpp`r yagl jo`eskm`o.
Ksboask carus iark VZH, tagac o`nmam iag bzbg i`glag ratkgl t`laglag sanpak :66Z.
Peurag
Peur ag ebgiue
ebgiuetbr tbr carus s`su
s`suak
ak i`glag yagl ikp`ikp`roue
roueag
ag (nkgknu
(nkgknun n =,0 nn½ ugtuugtuee
pagdagl o`mkc iark 86 n) ugtue n`giapateag bp`rask yagl n`nuaseag iark p`raoatag
yagll ikeb
yag ikebgtrbo
gtrbo,, i`gl
i`glag
ag p`rt
p`rtknma
knmaglag
glag-p`rt
-p`rtknma
knmaglag
glag n`gl
n`gl`gak
`gak pagd
pagdagl
agl skre
skreukt
ukt iag
s`malakgya.
Eam`o n`r`e XPV]@N@ atau s` s`tara
tara (9 m`sar
m`sar).
).
j. Macag Ksboask.
X`nua macag ksboask ugtue spokh`, hbgg`htkbg iag oakg-oakg s`p`rtk ear`t, VZH, vagksc`i
hanmrkh, asm`s, l`oasa, tap` skgt`tks, r`skg, spokh` has`, hbnpbsktkbg iag oakg-oakg carus
iark tkp` yagl iks`tuduk ugtue p`gllugaag, obeask, t`laglag iag oakg-oakg yagl t`rt`gtu
iag
iag carcarus
us ikp
ikpasa
asagl
gl i`g i`gla
lagg ha
hara
ra yayagl
gl iks
iks`tu
`tuduk
duk,, n`g
n`guruurutt agagdur
durag
ag p`p`rwa
rwaek
ekoag
oag
p`n`rkgtac atau pamrke p`nmuatgya.
l. V`na
V`nasa sagl
glag
ag Eam`
Eam`o.o.
1. V` V`na
nasa
sagl
glag
ag iikk V`
V`rn
rnue
ueaa
aag.
g.
a. Eam`o Kgstaoas
Kgstaoaskk Iaya iag V`g`raglag ik iaoan Maglugag. Maglugag.
X`nua
X`n ua eam
eam`o`o car
carus
us ikp
ikpasa
asaglgl ik iaiaoan
oan hbg
hbgiuk
iuktt VZH ckl cklc-k
c-knpa
npahtht c`a
c`avyvy
laul`,
lau l`, ikp
ikpasa
asaglgl ik p`p`rnu
rnuea eaag
ag p`o
p`oatat m`
m`tbg
tbg oaoaglk
glkt-o
t-oagl
aglktkt i`
i`gla
glagg eo
eo`n
`n
p`giueugl yagl s`suak.
V`giueugl-p`giueugl t `rs`mut carus ik hat i`glag hat agtk earat.
X`nua
X`n ua eam
eam`o`o car
carus
us ikp
ikpasa
asaglgl ou
ourus
rus / s`ds`dada
adarr i`
i`gla
glagg rarapki
pki ag t`r
t`ratu
atur.
r.
V`nm`obeag eam`o carus ikoaeueag i`glag dark-dark o`gleuglag tkiae mbo`c
euragl iark syarat-syarat pamrke (nkgknun 10 eaok ikan`t`r eam`o).
Ebgiukt `x HOKVXAO V`glcumugl Agtarpag`o.
m. Eam
Eam`o`o Ia
Iaya
ya V V`gl
`glcu
cumug
mugll Ag
Agtas
taspag
pag`o.
`o.
Eam`o-eam`o iaya carus iko`taeeag ik atas hamo` tray, ik eo`n paia hamo` tray
i`glag hamo` tk`s (pkta poastke p`glkeat eam`o).
V`nasaglag hamo` tray carus n`glkeutk daour yagl ikr`ghagaeag s`hara
rapkii ag ikla
rapk iklagtug
gtugll atau iksagl
iksaglla
la s`hara
s`hara ebebebebcc i`gl
i`glag ag p`gl
p`gllagt
lagtugl
ugl /
p`gyaglla m`sk yagl ikeo`n e` p`oat m`tbg.
Pgtue e`p`rouag p`nasaglag eam`o, Ebgtraetbr carus n`gy`ikaeag s`gikrk
p`raoatag p`gugdagls`p`rtk tray, eo`n, m`sk p`gugdagl, p`gllagtugl iag
p`rao
p`raoata
atagg oakggy
oakggya,
a, mak
makee ugt
ugtue
ue eam
eam`o`o yag
yagll ik ikpas
pasagl
agl cb cbrkz
rkzbg
bgtao
tao nau
naupupugg
v`rtkhao.
V`rao
V`r aoata
atagg p`gug
p`gugdag
dagll t`r
t`rs`m
s`mut
ut car
carus
us su suiac
iac ikp ikp`rc
`rcktu
ktugl
gleag
eag pa paiaia mk
mkaya
aya
p`nasaglag eam`o t`rs`mut.
h. Eam`
Eam`oo Iay
Iayaa ia
iarkrk Va
Vag`o
g`o Iaya Nbtb
Nbtbrr e` Nbtb
Nbtbr-nbt
r-nbtbr
br Vb
Vbnpa.
npa.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 81


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

D`gks eam`o yagl iklugaeag aiaoac G[[ yagl ikt`npateag ik iaoan hbgiukt
n`tao tacag earat (laovagkz`i / wckt` n`tao hbgiukt) yagl iko`taeeag ik atas
p`oat oagtak.
X`tkap pkpa hbgiukt yagl ikpasagl cbrkzbgtao n`gudu mbx t`rnkgao nbtbr 
i`glag p`glksksag naesknun 96 %.
Iark pkpa hbgiukt jo`eskm`o kgk carus s`suak i`glag ueurag pkpa hbgiukt iam
iksanmugl i`glag
i`glag hara s`i`nkek
s`i`nkekagag rupa, s`ckglla m`
m`gar-m`gar
gar-m`gar e`iap akr.
I`nkekag dula p`gyanmuglag pkpa jo`eskm`o t`rcaiap mbx t`rnkgao nbtbr.
Iaoan
Iaoa n cao kgk Ebgt
Ebgtraet
raetbr
br ikwa
ikwadkme
dkmeag
ag ugtu
ugtuee n`gy`
n`gy`race
raceagag hbg
hbgtbc
tbc hbgi
hbgiukt
ukt
jo`eskm`
jo`eskm`oo s`rta hara p`gyanm
p`gyanmugla
uglaggya
ggya t`ro
t`ro`mkc
`mkc iacu
iacuou
ou e`paia Ikr`e
Ikr`esk
sk /
V`glawas ugtue iks`tuduk.
=. V`nas
V`nasagl
aglagag ik iao
iaoan
an Ikg
Ikgikg
ikgl.
l.
Eam`o kgstaoask p`g`raglag iag stbp ebgtae yagl ikpasagl ik iaoan ikgikgl
caruss iko`
caru iko`taee
taeeag
ag ik iaoa
iaoan
n hbgi
hbgiukt
ukt VZH cklc
cklc-knp
-knpaht
aht c`av
c`avy-la
y-laul`
ul` i`gl
i`glag
ag
ueurag nkgknun · ‟.
V`garkeag eam`o n`gudu tktke s`eoar atau stbp ebgtae carus ebgtae ikoaeueag
s`t`oac pkpa s`o`sak iktagan.
8. V`nas
V`nasagl
aglagag N`g
N`g`nm
`nmus
us Ikg
Ikgikg
ikgl.
l.
X`tkap p`g`nmusag eam`o paia ikgikgl carus n`nuoak sparkgl eam`o yagl
ikmuat iark pkpa VZH i`glag ueurag yagl hueup t`rcaiap p`ganpagl eam`o.

c. V`
V`glgllu
luga
gaag
ag \\ar
arga
ga EEam
am`o `o..
V`gllugaagg warga eam`o G[[, G[N iag G[JLm[ ugtue t`laglag jasa, g`trao iag gbo
V`gllugaa
carus n`glkeutk p`raturag yagl iks`muteag bo`c VPKO =666, yaktu 4
1. Xkst`
Xkst`n
n tt`la
`lagla
glagg ==6 Z, K jas jasaa 4
Cktan 4 jasa
Mkru 4 g`trao
Eugkgl/ckdau 4 p`gtagacag
=. Xkst`
Xkst`n
n tt`la
`lagla
glagg ===6/ =6/836
836 Z, 8 jas
jasaa 4
N`rac 4 jasa ]
Eugkgl 4 jasa X
Cktan 4 jasa Y
Mkru 4 g`trao (G)
Eugkgl / ckdau 4 p`gtagacag (L)
k. V`giueugl E Eaam`o.
X`tkap
X`tk ap ebtae tarke (pu
(puoooo mbx) t`rnas
t`rnasue
ue ebtae
ebtae-ebt
-ebtae
ae yagl aia ik atas pag
pag`o
`o iaya iag
pag`o iaya nbtbr, carus ikm`rk hueup magyae eo`n iag p`raoatag p`giueugl oakg-
oakggya.
Eam`o ikpasagl i`glag hara yagl rapki ag t`ratur yagl n`nuglekgeag p`gl`gaoag,
s`ckglla tkiae aia eam`o yagl n`nm`gtagl tagpa p`giueugl.
 d. Ebgiukt YY`rta
`rtagan.
gan.
Vuoo mbx yagl ikcumuglaeag
ikcumuglaeag paia ebgiukt t`rtaga t`rtagan
n / t`rs`nmugyk carus dula ikpasagl
s`hara t`rtagan iag p`gutupgya rata t`rcaiap ikgikgl atau oaglkt-oaglkt.

0.1.9 Xkst
Xkst`n
`n ‟]ah
‟]ah`` \ay
\ay„„
[agl ikna
iknaes
esui
ui i`gl
i`glag
ag rah`
rah` wa
wayy ai
aiao
aoac
ac tu
tumk
mkgl
gl ia
iagg jo`x
jo`xkm
kmo`
o` hb
hbgi
giuk
uktt m`
m`s`s`rt
rtaa
p`ro`gleapaggya iag s`nua maragl yagl ikp`roueag ugtue n`o`gleapk kgstaoask eam`o.
a. Peurag.
X`nua rah` way carus n`npugyak ueurag yagl hueup ugtue mksa n`oayagk i`glag
make dunoac iag d`gks eam`o s`suak i`glag ZI@,VPKO =666 iag oakg-oakg.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 8=


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

Ikn`t`rr nkg
Ikn`t` nkgknu
knunn hbgiu
hbgiuktkt aia
aiaoac
oac 8/9 ‟ n`gn`guru
urutt ueu
ueurag
rag pas
pasara
aragg i`g
i`glag
lag jah
jahtbr 
tbr 
p`glkskag eam`o naesknun 96 %.
m. Macag.
Ebgiukt VZH ugtue kgstaoask iaya iag p`g`raglag carus iark macag uVZH cklc-knpaht
c`avy laul` yagl n`n`guck stagiar MX9:6< iag MX:6;;.
Ebgiukt n`tao ugtue kgstaoask iaya pbnpa yagl iklugaeag carus iark d`gks c`avy
laul` laovagkz`i w`oi`i st`oo yagl n`n`guck p`rsyaratag MX 90:3 4 part K & KK hoass
9.
h. V`nasaglag.
1. ]ah
]ah`` \a
\ayy ya
yagl
gl Ik
Iktag
tagan
an ik Ikg
Ikgik
ikgl.
gl.
V`gaganag hbgiukt ik iaoan ikgikgl m`tbg yagl suiac daik ikoaeueag i`glag daoag
n`nmbmbe ikgikgl i`glag pacat.
E`iaoanag iag o`mar p`nmbmbeag carus ikoaeueag s`hueupgya, s`suak i`glag
ueurag iag dunoan hbgiukt yagl aeag ikpasagl.
Ebgtraetbr ikwadkmeag ugtue n`gl`nmaokeag ebgiksk ikgskgl s`suak i`glag ebgiksk
s`nuoa.X
s`nu oa.X`oana
`oana ikoa
ikoaeuea
eueaggya
ggya p`gl
p`gl`rda
`rdaag
ag po`s
po`st`rag
t`rag uoag
uoagl,
l, udug
udugl-ud
l-udugl
ugl ebgi
ebgiukt
ukt
carus iktutu ugtue n`gh`lac nasuegya akr atau ebtbrag-ebtb
ebtbrag-ebtbrag
rag oakggya.
=. ]ah` \a\ayy ya
yagl
gl I
Ikpas
kpasagl
agl ik V
V`rnue
`rnueaag.
aag.
]ah` \ay yaglyagl ikpasagl ik p`rnueaag m` m`tbg
tbg (`xpbs`i) caru
caruss ikpasagl s`dadar 
s`dadar 
atau t`lae-ourus i`glag ikgikgl malkag struetur atau p`g`nuag mkiagl-mkiagl
v`rtkhao i`glag oaglkt-oaglkt.Apamkoa m`m`rapa pkpa m`rdaoag s`dadar paia ikgikgl
atau oaglkt-oaglkt, carus iklugaeag eo`n-eo`n ecusus ugtue pkpa s`dadar.
Pdug
Pdugl-
l-ud
udug
ugll pkpa
pkpa pa paia
ia p` p`ra
raoa
oata
tagg ca caru
russ ik
ikpa
pasa
sagl
gl i` i`glglag
ag s` s`er
erup
up i` i`gl
glagag
euat.
euat.X`n
X`nua ua udugl
udugl pkpa
pkpa yagl
yagl m`mm`masa
asa car carus
us ikt
iktutu
utupp / iko
iko`gl
`gleaeapk
pk i`g
i`glag
lag poapoatt
eugkglag yagl s`suak.
Pgtue ia`rac yagl s`nmam, s`nua p`raotag p`nmagtu, jkttkgl-jkttkgl, jkttkgl-jkttkgl, eo`n iag oakg-
oakggya carus iklaovagkskr
iklaovagkskr atau ik hat tacag earat iag carus iklugae iklugaeag ag p`giueugl
supaya pkpa m`mas iark p`rnueaag ebrbskj.
Vkpa-pkpa yagl ikpasagl paia p`rnueaag iaoan maglugag carus ikhat satu daoag
s`m`o
s`m`oun
un ikpikpasa
asaglgl iag
iag s`e
s`eao
aokk oal
oalkk s`s`sui
suiac
ac ikp
ikpasa
asagl,
gl, i` i`gla
glagg warwarga
ga yag yagll
ikt`gtueag bo`c Ikr`esk / V`glawas.
Pgtue n`np`rnuiac p`gl`gaoag, naea udugl p`rnueaag pkpa carus ikhat i`glag
warga s`malak m`rkeut 4
a. Vkpa p`g`ragla
p`g`raglagg iag iaya- bragl`
m. Vkpa t`o`pbg - ckdau
h. Vkpa jkr` aoarn - n`rac
i. VVkkpsa tata-suara - eugkgl
8. ]ah` \a\ayy yag
yagll Ikp
Ikpasag
asagll ik IIaon
aon Y Yaagac.
]ah`
]a h` wawayy yagl
yagl ikpa
ikpasasagl
gl ik ia iaoaoan
n ta taga
gacc atatau
au n`n`g` g`nm
nmus us e`e`rk
rkek
eko,o, ca
caru
russ
n`np
n` npugugya
yakk iu
iuaa oapk
oapkss hat
hat asaspapaoo papaiaia p`
p`rn
rnueueaa
aagg s` s`m`
m`oa
oacc ououar
ar s`m`
s`m`ou oun
n
ikpasagleag.
Ik atas rah` way t`rs`mut carus ikm`rk patbe p`tugdue.
Vkpa
Vkpa / rah`
rah` wa wayy yagl
yagl ikp`
ikp`rl
rlug
ugae
aeagag ai aiao
aoac
ac pkpkpa
pa LKLKV V e`e`oa
oass n`
n`ikikun
un ya yagl
gl
n`n`guck stagiar XKK.
9. ]ah
]ah`` wway
ay N`o
N`okgt
kgtas
as / N
N`g`
`g`nmu
nmuss I Ikgi
kgikgl
kgl..
Mkoa pkpa n`okgtas t`nmbe, p`gy`eat ruaglag, oagtak, oaglkt-oaglkt iag oakg-oakg,
naea oumagl carus iktutup i`glag make s`ckglla tkiae nuglekg iapat ikoaouk bo`c
i`mu, o`nmam (uap akr), apk iag asap.
0. Hamo` Yr`ghc.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 88


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

E`iaoana parkt eam`o (hamo` tr`ghc) ugtue p`gaganag eam`o ik mawac tagac
nkgknao 36 hn iark p`rnueaag. Mkoa m`rskoaglag i`glag saourag oakg, nksaogya
saourag akr, hamo` tr`ghc iapat iag carus iktagan s`t`oac p`gl`rasag tagac.
Pgtue hamo` tr`ghc yagl n`okgtask daoag, p`gaganag ikoaeueag s`t`oac p`gl`rasag
maiag daoag atau mkoa s`m`oungya carus o`mkc iark 116 hn atau atas p`rs`tuduag
Ikr`esk / V`glawas.
:. Ebg
Ebgiuk
iuktt Ob
Oblan
lan Jo`Jo`xk
xkm`o
m`o Yacag Ak
Akr 

Ebgiukt oblan jo`xkmo` yagl tacag akr carus ikpaeak paia ebgiksk ik naga aia
e`nuglekgagg p`gl`rasag, l`tarag atau p`g`npatag iaoan atnbsjkr, o`nmam atau
e`nuglekga
m`rupa nkgyae. Y`rnasueiaoan cao kgk aiaoac p`naeakag paia eam`o nasue e`
t`rnkgao nbtbr pbnpa.
Xuatu mugleus (sc`atc) yagl tacag hakrag iark pboyvkgyo hcobrki` (VZH) carus
n`gbgdbo paia kgtk mada yagl jo`xkmo`.
Xanmuglag agtara hbgiukt yagl eaeu, jkttkgl iark hbgiukt iag s`malakgya i`glag
ebgiukt
ebg iukt jo`es
jo`eskmo`
kmo` carus ikmu
ikmuat
at i`glag jkttkgl
jkttkgl d`gks ‟kgsu
‟kgsuoat`
oat`ii tcrb
tcrbat
at typ`„ yagl
ikagdureag bo`c p`nmuat iark hbgiukt oblan tacaghakrag t`rs`mut.
Xuatuu ebgt
Xuat ebgtraet
raetbr
br yagl iapa
iapatt iklu
iklugaea
gaeagg ugtu
ugtuee n`g`
n`g`ruse
ruseag
ag p`rtagac
p`rtagacag
ag (`ar
(`artc
tc
hbgtkgukty) carus puoa iknkokek bo`c rah` way / hbgiukt kgk.
<. V`
V`gl
glae
aeckckra
ragg iiag
ag Xa
Xanmnmug
ugla
lag.
g.
]ah` way carus ikaeckrk
ikaeckrk paia buto`t p`rsknp
p`rsknpaglag,
aglag, puoo mbx hamkg`t iag oakg
oakg-oakg,
-oakg,
i`glag iua obhe gut iag s`muac kgsuoatkgl musckgl kgs`rt yagl carus t`rmuat iark
tc`rnbpoastkh
tc`rnbpoas tkh atau ‟jkmr` nkgi`i„ yagl iknatkeag ugtue n`gh`lac rusaegya eawat
iag eam`o iag tkiae n`gluraglk ebgtkguktas iark skst`n lrbugikgl iark rah` way.
Xanmuglag ugtue rah` way / pkpa oblan `o`trkeao carus iark d`gks yagl tacag
cudag atau jkttkgl i`glag ebgs`gtrask tkgllk i`glag skskt`n p`glughkag kgt`robhe
hbnpr`ssai.
3. V`gtagacag.
X`tkap p`raoatag yagl m`rbp`rask i`glag t`laglag o`mkc m`sar iark t`laglag
`estra r`giac (06 ZAH) carus iktagaceag s`hara `j`etkj.
Macag-macagg oblan / n`tao iark p`raoatag-p`raoat
Macag-maca p`raoatag-p`raoatagag okstrke yagl t`rmuea, t`rnasue
p`okgiuglag eam`o (sc`atc / arnbur), hbgiukt, saourag n`tao, rahe, tray, ibbs, stbp
ebgta
ebgtae,
e, arn
arnatu
atur`,
r`, sae
saeoar
oar i`g
i`glag
lag p`gp`gutu
utupp n`t
n`tao
ao car
carusus ik ikcug
cuglea
leagg i`
i`gla
glagg
ebgiuetbr ebgtkgyu ugtue p`rtagacag.
V`glluga
V`gl lugaag
ag ebgi
ebgiukt
ukt n`tao s`ma s`malak
lak satu
satu-sat
-satugya
ugya ebg
ebgiuet
iuetbr
br p`rt
p`rtagac
agacag
ag tkia
tkiaee
ikp`rmbo`ceag.
Iaoan cao kgk carus iklugaeag ebgiuetbr p`rtagacag t`rs`gikrk yagl t`rmuat iark
t`nmala i`glag iaya cagtar yagl tkgllk.
Ouas p`ganpagl
p`ganpagl nkgk nkgknun
nun ebgi ebgiuetb
uetbrr p`rt
p`rtagac
agacag
ag t`rs
t`rs`gik
`gikrkrk yag
yagll t`rm
t`rmuat
uat iark
t`nma
t`n mala
la i`gla
i`glagg hbg
hbgiuiukt.kt. V`g
V`gyanyanmu
mugla
glagg p`r
p`rtag
tagaca
acagg cacarus
rus n`g
n`gllu
llugae
gaeagag
p`gyanmuglag n`eagks yagl iks`tuduk bo`c Ikr`esk / V`glawas.
Ya
Yacagag
cagag p`rtagacag yagl iksyarateag aiaoac s`malak m`rkeut 4
a. V`r
V`rtag
tagaca
acagg g`t
g`trao
rao ttraj
rajbb nae
naeskn
sknun
un 1 bcbcn.
n.
m. V`rt
V`rtagac
agacagag g`
g`trao
trao mus-
mus-marmar iiag
ag pa
pag`o
g`o n
naesk
aesknun
nun = bbcn.
cn.
h.V`rtagacag g`trao l`g`ratbr naesknun = bcn.

0.1.
0.1.00 V`ra
V`raoa
oata
tagg V
V`g
`g`r
`rag
agla
lag.
g.
1. Pnun
p`raoatag p`g`raglag n`okputk arnatur, oanpu-oanpu, ahh`ssbrk`s, p`raoatag s`rta aoat-
aoat oakg
aoat oakg yagl
yagl ikp
ikp`ro
`rouea
ueagg ugt
ugtue
ue bp
bp`ra
`rask
sk ya
yagl
gl o`
o`gle
gleap
ap iag s`
s`npu
npurga
rga ia
iark
rk s`n
s`nua
ua
p`raoatag p`g`raglag.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 89


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

 Arnatur carus s`p`rtk


s`p`rtk yagl iksyaratea
iksyarateagg iag iktug
iktugdue
due paia lan
lanmar-lanmar.
mar-lanmar.
=. Euaoktas iag V`glrdaag.
X`nua nat`rkao iag ahh`ssbrk`s, make yagl iks`mut s`hara unun naupu ecusus carus
iark euaoktas t`rmake.
V`gl`r
V`g l`rda
daag
ag carus
carus e`o
e`oas
as sat
satuu i`g n`g
n`glca
lcasko
skoea
eagg arn
arnatu
aturr s`t
s`tara
ara i`
i`gla
glagg sta
stagia
giar 

ebn`rsko yagl utana. Arnatur carus s`suak i`glag lanmar iag se`iuo, atau s`p`rtk
yagl iksyarateag ik mawac kgk.

8. D`gkArn
a. s Arn
Arnatu atruOanp
atur Or.anpuu J
Job
obur`
ur`sh`
sh`gt
gt (XO)
(XO)..
Oanpuu XO yag
Oanp yagll ikpa
ikpasagl
sagleag
eag ik iaoa
iaoan
n ruag
ruagl-ru
l-ruagl
agl t`rt`
t`rt`gtu
gtu n`gl
n`glluga
lugaeag
eag d`gk
d`gkss
oanpu s`suak i`glag lanmar r`ghaga iag i`tako-i`tako
i`tako-i`takogya.
gya.
 Arnatur kgmbuw (p`nasaglag t`rm`gan) iag butmbuw (p`nasaglag p`rnueaag)
carus ikmuat iark p`oat m`sk i`glag e`t`maoag paokgl tkiae 6,< nn, ikprbss agtk
earat iag `o`htrbstatkh hbatkgl jkgksc`i yagl tkiae aeag puiar atau m`rumac warga
n`gdaik eugkgl ebtbr.
X`tkap arnatur carus iko`gleap
iko`gleapkk i`glag t`rnkgao p`rtagacag iag carus iktagaceag
s`hara `j`etkj n`oaouk eam`o p`rtagacag yagl iktarke n`gudu e` tktke p`rtagacag
n`gllugaeag eam`o G[N 8 S =,0 nn =).
pag`o (s`tkap eam`o n`gudu arnatur n`gllugaeag
X`nua arnatur carus iko`gleapk i`glag eapasktbr ugtue p`rmakeag jaetbr e`rda
s`ckglla n`ghapak nkgknun 6,;:. maooast carus iark tkp` obw obss`s. V`ro`gleapag
oakg s`p`rtk start`r, maooast, p`n`lagl oanpu carus n`nguck stagiar VOG / XKK /
ONE.
Jkttkgl `x ZBXXOBC atau s`tara.
Oanpu XO `x VCKOKVX atau s`tara.
9. V`nasaglag.
X`nu
X`nuaa arna
arnatuturr iag
iag bp`r
bp`ro`
o`gl
glea
eapa
pagg
ggya
ya ca
caru
russ ik
ikpa
pasasagl
gl bo
bo`c
`c tu tuea
eagl
gl yayagl
gl
m`rp`glaoanag iag acok, i`glag hara-hara yagl iks`tuduk Ikr`esk / V`glawas.
Carus iks`ikae
iks`ikaeag
ag p`glkea
p`glkeat,t, p`gyagl
p`gyaglla,
la, p`glla
p`gllagtug
gtugll iag macag-m
macag-macag
acag oakg yagl
ikp`roue
ikp`roueag
ag alar ikp`
ikp`rbo`
rbo`cc cask
caskoo p`na
p`nasagl
saglag
ag yagl make
make.. V`gl
V`glkeat
keat,, p`gy
p`gyagll
agllaa iag
p`gllagtugl carus suiac t`rnasue ik iaoan carla arnatur yagl iktawareag.
Marksag arnatur yagl n`g`rus carus ikpasagl s`i`nkekag rupa, s`ckglla m`tuo-m`tuo
ourus iag rapk.
 Arnatur yagl ikpasagl n`rata t`rcaiap p`rnueaag (surjah` nbugt`i) tkiae mbo`c
n`npugyak s`oa6s`oa ik agtara malkag-malkag arnatur iag p`rnueaag-p`rnueaag ik
s`m`oacgya.
X`tkap maiag (runac) oanpu carus iktagaceag (lrbugi`i).
Vaia waetu iks`o`sakeaggya p`nasaglag arnatur`, p`raoatag t`rs`mut carus skap
ugtue m`e`rdaag i`glag make iag m`raia iaoan ebgiksk s`npurga s`rta m`mas iark
s`nua hahat / e`euraglag.
Vaia waetu p`n`rkesaag aeckr, s`nua arnatur iag p`ro`gleapaggya carus n`gyaoa
s`hara o`gleap.

  AXAO :. @GLPDKAG IAG @G[@Y@OAG @]AOAYA @]AOAYAG G IAG XKXY@N.


:.
:.1.
1. V`
V`e`
e`rd
rdaa
aagg kgk n`o
n`okp
kput
utkk e`t
e`t`g
`gtu
tuag
ag-e
-e`t
`t`g
`gtu
tuag
ag ias
iasar
ar ugt
ugtue
ue n`g
n`glalaia
iaea
eagg p`glu
p`gludkdkag
ag (t`
(t`at
atkg
kgl)
l),,
p`gy`t`oag s`rta hbnnksskbgkgl iark s`ouruc p`raoatag okstrke yagl ikpasagl.
:.=..
:.= X`n
X`nuaua tt`s
`stkg
tkgl,
l, eeamk
amkmra
mrasksk iiag
ag pp`gy
`gy`t`
`t`oag
oag iar
iarkk p`ra
p`raoat
oatag
ag-p`
-p`rao
raoata
atagg ia
iagg eebgt
bgtrbo
rbo ya
yagl
gl tt`rl
`rlamu
amugl
gl
iaoan
iaoan p`e`
p`e`rdaa
rdaagg r`gb
r`gbvaskvask skst`n okst
okstrke
rke kgk s`rt
s`rtaa p`gy
p`gy`ika
`ikaag
ag s`nu
s`nuaa kgst
kgstrun`
run`gias
giaskk iag
t`gala e`rda carus ikoaesagaeag bo`c Ebgtraetbr.
Ebgtraetbr carus n`g`npateag s`bragl acok okstrke yagl m`rp`glaoanag ugtue n`oaesagaeag
p`gludkag iag hbnnksskbgkgl t`st.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 80


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

:.
:.8.
8. V`
V`gl
glud
udka
kag-
g-p`
p`gl
glud
udka
kagg yag
yagll car
carus
us ik
ikoa
oaeu
euea
eagg bo`
bo`cc Ebg
Ebgtr
trae
aetb
tbrr ikk ma
mawa
wacc p`gla
p`glawawasa
sagg Ikr`e
Ikr`esk
sk /
V`glawas agtara oakg 4
a. V`gludkag tacagag ksboask eam`o maru yagl ikpasagl, make p`rmalkag
(s`htkbg) naupug e`s`ourucag (bv`raoo).
m. V`gludkag p`rtacagag pag`o.
h. V`gludkag ebgtkguktas ebgiuetbr.
i. V`gludkag jjuuglsk eebbgtrbo n
naaguao iiaag bbttbnatks ppaaia pa
pag`o-pag`o

`. iaya. V`gludkag e`s`knmaglag p`nm`magag (pcaskgl-but)


j. Obai t`stkgl.
l. V`gy`t`oag ss``nua pp``raoatag pp``glanag ((bbv`rhurr`t iiaag bbvv`robai)
atau n`ghahat iata s`t`oag yagl ikoaeueag.
c. X`nua kgstaoask okstrke yagl maru n`giapat p`gl`sacag (e`ur) iark
VOG atau r`snk yagl iktugdue Ikr`esk / V`glawas.
:.9 Cask
Casko-ca
o-casko
sko p`gl
p`gludka
udkagg ca
carus
rus s`su
s`suak
ak i`gl
i`glag
ag ssyara
yarat-sy
t-syarat
arat t`eg
t`egks
ks yagl t`oa
t`oacc iikura
kurakeag
keag ik atas atau
itagiar-stagiar yagl im`roaeu iag ikmuateag m`rkta ahara p`gludkaggya.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 8:


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

  @GD@OA
@GD@OAXAG
XAG IAG X[A]AY
X[A]AY-X[A]AY
-X[A]AY Y@EGKX
  @E@]DAAG KGXYAOAXK DA]KGLAG OPNMKGL

  AXAO 1.
P]AKAG PNPN @E@]DAAG 4
a. Xyarat-syarat Y`egks V`e`rdaag Vounmkgl / Xagktask yagl ikurakeag
ikskgk
ikskgk aiao
aiaoac
ac p`rs
p`rsyara
yaratag
tag yagl caru
caruss ikoae
ikoaesag
sagaeag
aeag bo`c Ebgt
Ebgtraet
raetbr
br iaoa
iaoan
n p`gl
p`gl`rda
`rdaag
ag kgst
kgstaoas
aoaskk
naupug p`glaiaag nat`rkao iag p`raoatag, Xyarat-syarat Pnun Y`egks V`eardaag Vounmkgl aiaoac
malkag iark Xyarat-syarat Y`egks kgk.
m. V`rsyaratag kgk m`roaeu ugtue s`nua p`e`rdaag iaoan V@E@]DAAG
]@CAM EANA] NAGIK / \H PNPN

  AXAO =.
OKGLEP @E@]DAAG 4
a. [agl ikhaeup iiaaoan pp``e`rdaag kgk aiaoac pp``gl`rtkag m`e`rdagya
kgstaoask pounmknl (p`nmuaglag akr ebtbr, akr m`eas, s`ptkhtage iag p`gy`ikaag akr m`rskc) ik iaoan
iag ik ouar maglugag s`malak suatu syst`n e`s`ourucag naupug malkag-malkaggya, s`p`rtk yagl
t`rt`ra paia lanmar-lanmar naupug yagl sp`skjkeas
sp`skjkeaskeag.
keag.
m. Y`rnasue ik iaoan p`e`rdaag kgk aiaoac p`glaiaag maragl / nat`rkao,
kgstaoask iag t`stkgl
i`oapag puouc) t`rcaiap s`ouruc nat`rkao, s`rac t`rkna iag p`n`okcaraag s`oana 136 (s`ratus
cark eao`gi`r.
h. E`t`gtuag-e`t`gtuag yagl tkiae t`rhagtun ik iaoan lanmar naupug
paia sp`skjkeask / syarat-syarat t`egks t`tapk p`rou ugtue p`oaesagaag p`e`rdaag kgstaoask s`hara
e`s`ourucag carus dula iknasueeag e`iaoan p`e`rdaag kgk.
i. X`hara unun p`e`rdaag yanl carus ikoaesagaeag aiaoac 4
 V`glaiaag iag p`glagleutag e`obeask prbyae, p`nasaglag macag, nat`rkao, p`raoatag iag
p`ro`gleapag syst`n pounmkgl / sagktask s`suak i`glag p`raoatag / stagiar yagl m`roaeu s`p`rtk
yagl
yagl iktug
iktugdue
due pai
paiaa syara
syarat-s
t-syar
yarat
at unu
ununn ugt
ugtue
ue n`gugd
n`gugdagl
agl m`
m`e`r
e`rda
dagya
gya sy
syst`
st`n
n / p`r
p`raoa
aoatag
tag,,
waoaupug tkiae t`rhagtun paia Xyarat-syarat Y`egks
Y`egks Ecusus atau lanmar ibeun`g.

V`rkghkag unun p`e`rdaag kgstaoask pounmkgl iag sagktask kgk aiaoac s`malak m`rkeut 4
=.1.
=.1. Kgst
Kgstao
aoas
askk Ak
Akr M`
M`rs
rskckc..
=.1.
.1.1. V`glai glaiaaaagg, p`n p`nasa
asagla
glag iag p`g p`gludk
ludkaag syst`
t`nn p`n `nkkpa
paaag ik iao aoaan iag ik oua uar 

maglugag
magl ugag,o`g
,o`gleap
leap m`rk
m`rkeut
eut sys
syst`n
t`n p`nb
p`nbnpaa
npaagg i`gl
i`glag ag lanm
lanmar ar r`gh
r`ghaga
aga iag sp`s sp`skjke
kjkeask
ask
t`egkegya.
=.1.=.
=.1 .=. V`gla
V`glaiaaiaagg t`g t`gala
ala e`rd
e`rdaa yag
yagll m`rp`
m`rp`gla
glaoan
oanag
ag ia
iaoan
oan n`g
n`gagaglag
lagkk kgs
kgstao
taoas
askk pou
pounmk
nmkgl
gl s`
s`rta
rta
p`raoatag-p`raoataggya.
=.1.8.
=.1 .8. V`nm`
V`nm`rsk rskcag
cag pkpa (jou
(jousck
sckgl)
gl) i`gl
i`glag
ag n`g
n`glllluga
ugaea
eagg aok
aokrag
rag akr yag
yagll m`r
m`rt`e
t`eaga
agagg bo`
bo`cc pb
pbnpa
npa
yagl iks`ikaeag bo`c Ebgtraetbr.
=.1.9.
=.1 .9. V`glu
V`gludkadkagg t`rcai
t`rcaiap
ap e`m
e`mbhb
bhbrag
rag pkpa
pkpa-pk
-pkpa
pa i`
i`gla
glagg t`e
t`eag
agag
ag cki
ckirbo
rboks
ks s`h
s`hara
ara parskao
parskao iag ugt
ugtueue
s`ouruc syst`n p`nkpaag s`rta n`glaiaeag p`glanatag sanpak syst`n m`e`rda i`glag make
iag anag.
=.1.0.
=.1. 0. V`gl
V`glagle
agleutagutag mm`eas
`eas llaoka
aokagg iag p`
p`gknm
gknmugag
ugag ee`nma
`nmaokok s`rta
s`rta p`nm
p`nm`rsk
`rskcag
cag sk
skt`.
t`.

=.=..
=.= Kgs
Kgstao
taoas
askk A
Akr
kr Ebt
Ebtbr
br / Akr
Akr Mu
Muagl
aglag.
ag.
=.=.1.
=.=.1. V`gla
V`glaiaa
iaagg iag p`np`nasa
asagla
glagg pkp
pkpaa akr ebt
ebtbr
br / akr mua
muagla
glagg o`
o`gle
gleap
ap i`gl
i`glag
ag p`ra
p`raoat
oatag
ag yagl

m`raia
but iag ikiaoan maglugag, agtara oakg \H, urkgbkr, wastaj`o / oavatbry, jobbr / iahe irakg, ho`ag
oakg s`malakgya.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 8<


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

=.=.=.
=.=.=. V`gla
V`glaiaa
iaagg iag p`nas
p`nasaglaglag
ag pkpa akr ebt
ebtbr
br iag akr m`ea
m`eass ia iark
rk iaoan
iaoan mag
maglug
lugag
ag n`gu
n`gudu
du e`
s`ptkhtage iag r`sapaggya.
=.=.8.
=.=.8. V`nm
V`nmuata
uatagg ss`ptk
`ptkhtag
htagee iiag
ag mkia
mkiagl
gl / sunur
sunur r`sa
r`sapag.
pag.
=.=.9.
=.=.9. V`gla
V`glagle
gleuta
utagg m`e
m`easas laoka
laokagg yag
yagll p`rou
p`rou ikmu
ikmuagl
agl iag p`g
p`gknmknmuga
ugagg e`e`nma
nmaokok ugt
ugtue
ue p`r
p`rapk
apkca
cagg
oacag.
=.=.0.
=.=.0. V`gl
V`gludka
udkagg kgsta
kgstaoas
oaskk p`nkpa
p`nkpaagag t`rc
t`rcaiap
aiap ee`mbh
`mbhbrag
brag i`
i`glag
glag t`t`eaga
eagagg ckirboks.
ckirboks.
=.=.:.
=.=.:. V`gl
V`glaiaa
aiaagg t`gal
t`galaa e`rda ya
yagl
gl m`rp
m`rp`gla
`glaoanag
oanag iiag
ag aoat
aoat-aoa
-aoatt e`rda ya
yagl
gl ikp
ikp`rou
`roueag
eag

AXAO 8.
Y@EGKX @OAEXAGAAG @E@]DAAG 4
8 ..11 . `g l`
l` h ` ta
ta g .
8.1.1.
8.1.1. Ebgt
Ebgtraetb
raetbrr carus n`g
n`gl`h`
l`h`tt s`nua pkp pkpa,
a, ragle
ragleaa p`gll
p`gllagtu
agtugl,
gl, ragl
raglea
ea p`gy
p`gyagll
aglla,
a, s`nua ug ugktkt
yagl ikraekt ikoapaglag iag macag-macag yagl nuiac m`rearat i`glag oapksag hat iasar 
(prkn`r hbatkgl), hat carus s`suak i`glag p`rsyaratag p`gl`h`tag yagl s`suak i`glag macag
naskgl-naskgl.
8.1.=.
8.1.=. V`gl
V`gl`h`t`h`tag
ag tkiae ik
ikp`ro
p`roueag
ueag mko
mkoaa aoat-a
aoat-aoat
oat suia
suiacc ikhat ikp
ikpamrk
amrkegya
egya ata
atauu ikgyat
ikgyataeag
aeag oak
oakgg iaoan
sp`skjkeaskgya atau ugtue macag aounkgkun.
8.1.8.
8.1.8. Pgtu
Pgtuee p`ra
p`raoata
oatagg yagl ta
tanpae
npae,, naea mac macag
ag t`rs
t`rs`mut
`mut ca
carus
rus ikh
ikhat
at aec
aeckrkr i`gl
i`glag
ag hat mm`sk
`sk n`r
n`r`e
`e
KHK i`glag n`r`e s`malak m`rkeut 4
 Vkpa akr m`rskc 4 mmkkru (KHK ] 969-91661)
 Vkpa irakg / wast` 4 cktan (KHK ] 969-9666;)
 Lagtuglag / suppbrt 4 cktan (KHK ] 969-9666;)
 Vagac p`glarac 4 ppuutkc (KHK ] 969-161)
8.1.9.
8.1.9. Ebgtr
Ebgtraetaetbr
br carus
carus n`n
n`nm`rm`rkea
keagg tag
tagiaia-ta
-tagia
gia curuj iaiagg gb
gbnbr
nbr ki
ki`gt
`gtkjk
kjkeas
easkk mal
malkk p`
p`rao
raoata
ataggy
ggyaa
i`glag hat yagl tkiae nuiac t`rcapus.
8.1.0.
8.1.0. X`m`
X`m`oungoungya
ya Ebgtr
Ebgtraetb
aetbrr wadkm n`nm`
n`nm`rkta rktacuea
cueagg n`gl`g
n`gl`gakak tagia
tagia-tag
-tagia
ia yagl c`g c`giae
iae ikp
ikpasag
asagll
paia p`raoatag-p`raoatag ktu e`paia Ikr`esk / V`glawas.

8 .=. `r a o a t a g .
8.=.1.
8.=.1. Ebgt Ebgtraetb
raetbrr carus n`g
n`gy`ik
y`ikaea
aeagg iag n`nas
n`nasagl
agl p`g
p`glunpu
lunpuoo ebtbr
ebtbrag
ag paia t`n
t`npat-
pat-t`np
t`npatat r`gia
r`giacc
t`rtutup.
8.=.=.
8.=.=. Ebgt Ebgtraetb
raetbrr carus n`g
n`gy`ik
y`ikaeag
aeag ia
iagg n`nasag
n`nasaglpkp
lpkp`` jkttkgl
jkttkgl ugtue p`
p`g`npa
g`npatag
tag aoat ueueur
ur yagl
tkiae aeag ikpasagl t`tap paia t`npat-t`npat yagl p`gtkgl.
8.=.8.
8.=.8. X`nu X`nuaa aoat ue ueur
ur yag
yagll ikpas
ikpasagl
agl ca
carus
rus iao
iaoan
an mata
matass ueur yayagl
gl mak
makee iag e`t
e`t`okt
`oktkag
kag tkg
tkgllk
llk s`r
s`rta
ta

8.=.9.
8.=.9. skn`trks.
Ebgtr
Eb gtraet
aetbr
br carus n`gy
n`gy`ik
`ikae
aeag
ag iag n`n
n`nas
asagl
agl tagi
tagiaa pag
pagacac paia pkpa ik t`npat
t`npat-t`
-t`npa
npatt
t`rt`gtu ugtue n`gugdueeag arac aokrag i`glag hat.
8.=.0.
8.=.0. Ebgtr
Ebgtraet
aetbr
br carus
carus n`gy
n`gy`ik
`ikae
aeag
ag iag
iag n`n
n`nasa
asagl
gl autbn
autbnatk
atkhh akr r`o`
r`o`as`
as` vaov
vaov`` (A]
(A]Z)
Z) m`s`
m`s`rta
rta
p`ganpuglaggya paia t`npat yagl n`nuglekgeag t`rdaikgya p`glunpuoag uiara (nksaogya
ikudugl-udugl t`ratas pkpa t`lae.

8.
8.8.
8. Pe
Peur
urag
ag (ikn
(ikn`g
`gsk
sk).
).
Peurag
Peurag-ue
-ueur
urag
ag pbe
pbebebe iag ueu
ueurag
rag-ue
-ueura
uragg i`t
i`tako
ako yag
yagll t`r
t`riap
iapat
at pai
paiaa lanmar
lanmar cacarus
rus ik
iktaa
taatktk bo`
bo`cc
Ebgtraetbr.
Ebgtraetbr carus n`g`oktk (n`np`oadark) lanmar p`r`ghagaag, iag mkoa t`riapat p`rm`iaag agtara suatu
i`glag yagl oakg, carus s`l`ra ikmkharaeag i`glag Ikr`esk / V`glawas.
Ebgtraetbr ikwadkmeag n`oaeueag s`nua p`e`rdaag p`glueurag iag p`gllanmarag yagl ikp`roueag
luga n`nuiaceag p`oaesagaag.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 83


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

  AXAO 9.
@E@]DAAG KGXYAOAXK AK] M@]XKC 4

9 .1. kpa.
 Vkpa i`glag ikan`t`r 1„s/i 8„, make pkpa utana naupug pkpa hamagl, t`rnasue yagl n`gudu
jkxtur`s
jkxtur`s n`gll
n`gllugae
ugaeag
ag laovag
laovagkz`i
kz`i krbg pkp` (LKV) n`ikug hoass yagl n`n`gu
n`n`guck
ck stag
stagiar
iar MX
183< / 1;:<.

Vkpa `x MAE]K@, K atau s`tara.
9 .=. Jkt tkg l.
 Jkttkgl-jktt
Jkttkgl-jkttkgl
kgl sanpak i`gl
i`glag ag ikan`
ikan`t`r
t`r = ¾„ (:0 nn) caru caruss iksa
iksanmugl
nmugl i`glag hara uokr
uokr,,
s`iagleag ugtue jkttkgl i`glag ikan`t`r o`mkc iark = ¾„ (:0 nn) carus iksanmugl i`glag hara
jo`gl`.
 Macag jkttkgl carus sana i`glag macag pkpa iag n`n`guck syarat m`rkeut 4
 Maca
Macagg 4 na
naoooo`a
`amo
mo`-
`-kr
krbg
bg (san
(sanpa
pakk = ¾„
¾„)) at
atau
au jb
jbrl
rl`t
`t st
st``
``oo (i
(ika
kata
tass = ¾„)
 Xtagiar 4 MX, AGXK, DKX,M.=861 atau s`tara.

9 .8. ` na s a g l a g k p a .
9.8.1.   kpa Y` Y`lae
lae
Vkpa t`lae yagl n`gudu jkxtur` carus iktagan ik iaoan t`nmbe / oagtak
Ebgtraetbr carus n`nmuat aour-aour iag oumagl-oumagl yagl ikp`roueag paia t`nmbe s`suak
paia e`mutucag pkpa. X`t`oac pkpa ikpasagl, ikeo`n iag ikudk carus iktutup e`nmaok s`ckglla
tkiae e`okcatag iark ouar.
Hara p`gutupag e`nmaok carus s`p`rtk s`nuoa iag jkgksc yagl rapk s`ckglla tkiae t`rokcat
m`eas-m`eas iark mbmbeag.
9.8.=.   kpa N`giatar
Pgtue pkpa yagl m`raia ik atas atap iag ikmawac p`oat oagtak (tkiae ik iaoan tagac), pkpa
carus ikpasagl i`glag p`gyagllac (suppbrt) atau p`gllagtugl(cagl`r).
Darae
Dar ae agtar
agtaraa pkp
pkpaa i`gla
i`glagg ikgik
ikgikgl
gl p`g
p`glla
llagtugtugla
glagg mks
mksaa iks
iks`su
`suake
akeag
ag i`
i`gla
glagg e`a
e`aiaa
iaagg
oapaglag.
9.8.8.   `gyanmuglag kpa
a. Xanmuglag Pokr,
V`gyanmuglag
V`gyanmugl ag uokr agtara pkpa i`glag jkttkgl ikoaeueag i`glag ikan`t`r sanpak :0 nn
(= ¾„). E`iaoanag uokr paia pkpa carus ikmuat s`i`nkekag rupa, s`ckglla jkttkgl iapat
nasue paia pkpa i`glag ikputar taglag s`magyae 8 uokr. X`nua sanmuglag uokr carus
n`gllugaeagg p`rapat c`g`p iag zkgewkt` i`glag hanpurag nkgyae
n`gllugaea
X`nua p`nbtbglag pkpa n`gllugaeag pkp` hutt`r i`glag pksau rbia.
Ykap udugl pkpa malkag iaoan carus ikm`rskceag iark m`eas p`nbtbglag i`glag r`an`r.
X`nua pkpa carus m`rskc iark m`eas macag p`rapat sanmuglag.
m. Xanmnmuuglag
glag o`n
`n..
V`gyanmuglag agtara pkpa i`glag jkttkgl VZH n`gllugaeag o`n yagl s`suak i`glag
 d`gks pkpa
pkpa iag n`gurut r`ebn`giask pamrke.
Vkpa carus nasue s`p`gucgya paia jkttkgl, iag cao kgk iapat ikoaeueag i`glag aoat pr`ss
ecusus. V`nbtbglag pkpa carus t`lae ourus t`rcaiap pkpa.
h. Xanmnmuuglag
glag Oas.
as.
Xanmuglag oas cagya ikkdkgeag ugtue ebgstruesk p`gyaglla iag pkpa s`oakg pkpa akr 
nkgun.
Xanmuglag oas kgk m`roaeu agtara pkpa mada iag jkttkgl oas, i`glag eawat oas / `o`htrbi`
yagl s`suak. Yueagl oas carus n`npugyak s`rtkjkeat iag cagya mbo`c m`e`rda s`suiac
n`giapateag kdkg t`rtuoks iark Ikr`esk / V`glawas.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 8;


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

X`tkap m`eas sanmuglag oas carus s`l`ra ikhat i`glag hat ecusus ugtue ktu.
i. Xo``v`s.
Xo``v`s ugtue pkpa-pkpa carus ikpasagl i`glag make s`tkap eaok pkpa t`rs`mut n`g`nmus
m`tbg. Xo``v`s carus n`npugyak ueurag yagl hueup ugtue n`nm`rkeag ruagl obgllar ik
ouar pkpa naupug ksboask. Xo``v`s ugtue ikgikgl ikmuat iark pkpa m`sk tuagl atau mada.
Pgtue pkpa yagl ikkglkgeag e`iap akr carus iko`gleapk i`glag sayap / jo`gs / wat`r stbp.
Pgtue pkpa-pkpa yagl n`g`nmus ebgstruesk maglugag yagl n`npugyak oapksag e`iap

akr (wat`ragtara
]bglla prbbjkgl)pkpacarus iark d`gks
iag so``v` jousckgl
carus ikmuatso``v`s.
e`iap akr i`glag rumm`r s`ao atau hauoe.
9.8.9.   `gaganag kpa Iaoan Yagac. Yagac.
a. Iasa
Iasarr iark oumaoumaglgl pa
parkt
rkt ca
carus
rus iikrat
krataeag
aeag iiagag ik
ikpaia
paiateag
teag..
m. Ikm`r
Ikm`rkk pa
pask
skrr uru
urull pa
paiat
iat ss`t`
`t`ma
maoo 16 hhn
n
h. Vaia s`tk
s`tkap
ap sa sanmug
nmuglag lag ppkpa
kpa ccarus
arus ikmu
ikmuat
at oumagl
oumagl laok
laokag
ag ya
yagl
gl ia
iaoangy
oangyaa 06 nn uugtue gtue
p`g`npatag sanmuglag pkpa.
i. X`m`
X`m`ounoun pkp
pkpaa ikturu
ikturugeag
geag at atau
au ikpa
ikpasagl
sagl iaiaoan
oan laok
laokag,
ag, s`nu
s`nuaa malka
malkagg pkpa t`rn
t`rnasue
asue jkt
jkttkgl
tkgl
iag vaov` mbiy carus ikoapks i`glag aspao e`nuikag ikmugleus i`glag earugl lbgk iag
s`eaok oalk ikoapks i`glag aspao.
`. X`t`
X`t`oac
oac aaspao
spao e`rke`rkgl
gl pkpkpa
pa ik
ikturu
turugeag
geag e` ia iaoan
oan lalaokag
okag..
j. Ikoa
Ikoaeuea
eueagg p`gl
p`gludkaudkagg t`rc
t`rcaiap
aiap ee`mbh
`mbhbrag
brag ss`har
`haraa ckirb
ckirboks
oks i`
i`glag
glag t`t`eaga el/hn =,
eagagg udk 1= el/hn
s`oana =9 dan.
l. X`t`
X`t`oac
oac cas
caskogykogyaa make, iktiktknmu
knmugg e`nmao
e`nmaokk i`gla
i`glagg paskr uru urull s`t`m
s`t`mao
ao 10 hn ikckt
ikcktugl
ugl iark
atas pkpa.
c. Ik s`eks`ektas
tas jkt
jkttgl
tgl iar
iarkk pkp
pkpaa car
carus
us ikpa
ikpasag
sagll mao maobe
be / p`
p`glu
gluatat iark m`tb
m`tbgg ala
alarr jkttgl
jkttgl tki
tkiae
ae
m`rl`rae dkea m`mag t`eag ikm`rkeag.
k. E`nu
E`nuikag ikag ikur
ikurulul i`g
i`glag
lag tatagac
gac mm`eas
`eas llaoka
aokagg sanp
sanpakak s`
s`p`rt
p`rtkk e`ai
e`aiaag
aag ss`nuoa
`nuoa..
9.8.0.   `gludkag Y Y`rcaiap
`rcaiap Y`eagag
Y`eagag Iag E`mbhbrag.
a. X`t`
X`t`oacoac s`nu
s`nuaa pkpa iag p`ro` p`ro`glea
gleapag
pag t`rp
t`rpasag
asagl,
l, carus ikudk
ikudk i`gla
i`glagg t`eaga
t`eagagg ckirbo
ckirboks
ks
=
s`m`sar 1= el/hn  s`oana =9 dantagpa dantagpa t`rdaik p`rumacag / p`gurugag t`eagag.
m. V`ra
V`raoata
oatann p`p`glud
gludkag
kag kgk caru
caruss iiks`i
ks`ikaea
kaeagg bbo`c
o`c Ebgt
Ebgtraet
raetbr.
br.
h. V`gl
V`gludkaudkagg carus iksiksaesk
aeskeag
eag bo`c Ik Ikr`es
r`eskk / V`gl
V`glawas
awas atau
atau yagl ikeikeuasa
uasaeag
eag ugtue
ugtue ktu.
i. Apamk
Apamkoa oa t`r
t`rdai
daikk e`l
e`lala
alaoaoagg iao
iaoan
an p`g
p`glud
ludkag
kag,, Ebg
Ebgtra
traetb
etbrr car
carus
us n`np`r
n`np`rmak
makek
ek mal
malkag
kag--
malakag yagl rusae iag n`oaeueag p`gludkag e`nmaok sanpak m`rcasko i`glag make.
`. Iaoan ca caoo kgk s`nua mk mkaya
aya ikt
iktagllugl
agllugl bo`c Eb Ebgtraetbr,
gtraetbr, t`rnasue mkaya p`naeakag akr iag
okstrke.
9.8.:.   `gludkag Xkst`n E`rda (Yr (Yrkao
kao ]ug).
X`t`oac s`nua kgstaoask akr m`rskc o`gleap, t`rnasue p`gyanmuglag e` pkpa ikstrkmusk,
Ebgtraetbr ikcaruseag n`oaeueag p`gludkag t`rcaiap skt`n e`rda (trkao rug) iark s`ouruc
kgstaoask akr m`rskc, yagl iksaeskeag bo`c Ikr`esk / V`glawas atau yagl iktugdue ugtue ktu
sanpak skst`n mksa m`e`rda i`glag make.
9.8.<.   `e`rdaag Oakg-oakg.
Y`rnasue iaoan p`e`rdaag yagl carus ikoaesagaeag bo`c Ebgtraetbr aiaoac p`nmbmbeag
ikgikgl / s`obeag, p`gllaokag iag p`glagleutag tagac casko laokag iag oakg-oakg yagl ikt`nuk
ik skt`, s`rta n`np`rmakek e`nmaok s`p`rtk s`nuoa.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 96


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

  AXAO 0.
  @E@]DAAG KGXYAOAXK AK] EBYB], AK] M@EAX iag AK] CPDAG 4

0 ..11 . Na
Natt ` r ka
ka o
0.
0.1.
1.11 kpa
kpa ik Ia
Iaoa
oan
n Ma
Magl
glug
ugag
ag..
X`nua pkpa yagl iklugaeag ugtue kgstaoask akr ebtbr atau akr m`eas ik iaoan maglugag, make
pkpa utana naupug pkpa hamagl n`gllugaeag VZH hoass A\ (X 16 ‘ t`eagag gbnkgao 16 Mar)

i`glag
X`iagleag n`tbi` p`gyanmuglag
ugtue XHD (Xbov`gt
pkpa yagl ikpasagl H`n`gt
ik mawac Dbkgt).
oagtak iasar yagl t`rtagan ik iaoan tagac
i`glag ikan`t`r o`mkc m`sar iark 8„ carus n`gllugaeag n`tbi` p`gyanmuglag ]]D (]umm`r 
]kgl Dbkgt).
Vkpa VZH `x ]PHKEA, \AZ \AZKG
KG atau
 atau s`tara.
0.
0.1.
1.== kpa
kpa ik Ouar
Ouar Ma Magl
glug
ugag
ag..
Iark udugl-udugl
udugl-udugl pkpa ik iaoan maglugag n`gudu e` kgjou`gt
kgjou`gt mbx iark XYV iag iark XYV e` rbko
ebta carus n`gllugaeag pkpa VZH hoass A\ (X 16 ‘ t`eagag gbnkgao 16 Mar) i`glag n`tbi`
p`gyanmuglag
p`gyanmugl ag ]]D (]umm`r ]kgl Dbkgt).
Vkpa VZH `x ]PHKEA, \AZ \AZKG
KG atau
 atau s`tara
0 . 1.
1. 8 A hhhh` ss
ssb rkrk` s.
s.
a. Jkttkgl iark pkpa VZH carus iark macag yagl sana (VZH) yagl ikmuat i`glag hara kgd`htkbg
nbuoikgl.
m. Jobbr irakg iag ho`ag but iark macag stakgo`ss st``o.
h. Xarkglag akr cudag / rbbj irakg t`rmuat iark m`sk tuagl atau jkm`rloass yagl n`npugyak
m`gtue maiag h`nmkgl yagl m`rjuglsk s`malak s`ikn`gt mbwo.

0.
0.=.
=. Ha
Hara
ra `n
`nas
asag
agla
lagg kpkpa.
a.
0.=.1.
0.=.1. kpa ik Iaoa
Iaoan n Ma
Maglug
glugag
ag (t`r
(t`rnas
nasue
ue ppkpa
kpa v`g
v`gt)
t)
a.Vkpa N`giatar
N`giatar..
Vkpa ikpasagl i`glag e`nkrkglag (sobp`) 1 ‘ = %. V`o`taeag pkpa carus ikusacaeag
m`raia paia t`npat yagl t`rs`nmugyk make ik ikgikgl / t`nmbe naupug paia ruagl yagl
m`raia ik mawac oagtak.
X`tkap p`ghamaglag atau p`gyanmuglag yagl n`rumac arac carus n`gllugaeag jkttkgl
i`glag suiut 90b (nksaogya [ mraghc 
mraghc iag s`malakgya) 
s`malakgya)  d`gks obgl
 d`gks obgl raikus.
Vkpa ik iaoan Yagac 
Vkpa ikpasagl iag iktagan ik mawac p`rnueaag tagacd / daoag i`glag t`mao / tkgllk
tknmugag nkgknao 36 hn ikueur iark atas pkpa sanpak p`rnueaag tagac / oagtak.
X`m`oun pkpa iktagan paia iasar laokag carus ikurul iacuou i`glag paskr paiat s`t`mao
16 hn. X`oagdutgya s`t`oac pkpa iko`taeeag, ik s`e`okokgl iag ik atas pkpa e`nuikag ikurul
i`glag
i`g lag tagac
tagac san
sanpak
pak pai
paiat.
at. Ebg
Ebgtru
truesk
esk p`r
p`rnue
nueaa
aagg tag
tagac
ac / oaoagta
gtakk m`e
m`eas
as lao
laoka
kagg car
carus
us
ike`nmaokeagg s`p`rtk s`nuoa (ikrapkceag e`nmaok).
ike`nmaokea
m.V`gaganag Vkpa.
Iasar iark oumagl parkt carus ikrataeag iag ikpaiateag. Vaia tkap-tkap sanmuglag pkpa
carus ikmuat laokag yagl iaoangya 06 nn.
Pgtue n`giapateag sanmuglag pkpa paia malkag yagl n`gm`obe e` atas (v`rtkhao) carus
ikm`rk oagiasag iark m`tbg. Haragya s`p`rtk paia lanmar p`r`ghagaag.
Iaoan p`o`taeag pkpa iks`suakeag i`glag e`nkrkglag 1 ‘ = % iark tktke nuoa ik iaoan
l`iugl sanpak e` saourag irakgal`.

0.=.=. kpa Xaourag Ouapag / @jjou`g


@jjou`gtt X`wal` Yr`
Yr`atn`gt
atn`gt oagt (XY )
Vkpa ikpasagl iag iktagan ik mawac p`rnueaag tagac / daoag iknuoak iark sksk ikshcarl`
`jjou`gt punp sanpak i`glag rbko ebta ik sksk daoag utana.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 91


 

]@GHAGA E@]DA & X[A]AY-X[A]AY (]EX)

Pgtue p`o`taeag pkpa yagl n`okgtask daoag e`giaraag i`glag e`iaoanag euragl iark 36 hn,
paia malkag atas pkpa carus ikokgiuglk p`oat m`tbg m`rtuoagl i`glag t`mao 16 hn, p`oat m`tbg
t`rs`mut tkiae t`rtunpu paia pkpa.

0.
0.=.
=.8.
8. `gya
`gyanm
nmug
ugla
lagg kpa.
kpa.
a. Vkp
Vkpaa VZH i`gla
i`glagg ikan`
ikan`t`r
t`r 8„ e` atas yag
yagll ikpasagl
ikpasagl ik maw
mawac
ac p`oa
p`oatt oagta
oagtakk iasa
iasarr car
carus
us
iksanmugl i`glag rummkgl rkgl dbkgt (]]D).
(]]D) .

m.
h. X`ia
X`iaglea
Vkpaa gleag
Vkp yaglg p`nkp
yagl p`nkpaag
car us aag
carus oa
oakggy
iksan kggya
iksanmu a iksa
mugl
gl iksanmugl
i`gnmugl
i`glag ii`gla
lag sbov`glag
`gt gh`n`
sbov`gt sbov
sbov`gt
`gt
h`n`gtgt h`
h`n`gt.
can`gt.
carus
rus ikm`
ikm`rsk
rskce
ceag
ag t`r
t`ro`m
o`mkc
kc iac
iacuou
uou
s`ckglla m`mas iark ebtbrag iag o`nae.
i. V`nm`
V`nm`rskc
rskcag
ag t`rs`
t`rs`mut
mut ikoa
ikoaeuea
eueagg t`rcaia
t`rcaiapp malkag p`r
p`rnuea
nueaag
ag iag iaoan iark pkp
pkpaa yagl aeag
saokgl n`o`eat.
`. Vai
Vaiaa wae
waetutu p`o
p`oae
aesag
sagaag
aag p`gy
p`gyanm
anmugl
uglag,
ag, malk
malkag
ag iao
iaoan
an iar
iarkk pkp
pkpaa ya
yagl
gl aea
aeagg iks
iksanm
anmugl
ugl
carus m`mas iark m`gia-m`gia / ebtbrag yagl iapat n`gllaglu e`oagharag akr ik iaoan pkpa.

0.8. Hara `nas


`nasagl
aglagag Job
Jobbr
br Irak
Irakgg iag Ho`a
Ho`agg But.
Jobbr
Jobbr ira
irakg
kg (JI
(JI)) iag Ho`
Ho`ag
ag But (HB
(HB)) carus
carus ikp
ikpasa
asaglg
glg s`s
s`suak
uak i`g
i`glag
lag lan
lanmar
mar p`
p`r`g
r`gha
hagaa
gaag.
g.
b
V`gyanmuglag i`glag pkpa carus ikoaeueag s`hara uokr (sr`w) iag n`nm`gtue suiut 90   t`rcaiap
pkpa utanagya.

0 ..99 . ` g lu
lu dkdk ag
ag .
0.9.1.
0.9.1. X`o
X`ouru
urucc syst`
syst`nn akr ebtb
ebtbrr / muagl
muaglag ag carus
carus ikudikudkk t`
t`rca
rcaia
iapp e`m
e`mbhb
bhbrag
rag s`m`
s`m`oun oun iksa
iksanmu
nmuglgl e`
p`raoatag. Y`eagag e`rda naesknun aiaoac 3 el/hn =.
0.9.=.
0.9.=. V`gl
V`gludkag
udkag ik
ikoaeu
oaeueag
eag i`g
i`glag
lag t`et`eagag
agag akakrr s`t`oa
s`t`oacc udugl pkp pkpaa e` p`raoa
p`raoatag
tag ikt
iktutup
utup rap
rapat.
at.
Pgtue
Pgt ue p`n
p`nkpa
kpaag
ag akr ebt
ebtbr
br,, m`eas
m`eas iag akr cu cudag
dag,, p`g
p`glud
ludka
kagg iko
ikoaeu
aeuea
eagg s`m`ou
s`m`oun n p`np`nkp
kpaag
aag
iksanmugleag e` p`raoatag sagktask, i`glag daoag n`glksk p`nkpaag i`glag akr.
V`n`rkesaag ikoaeueag s`t`oac =9 dan e`nuikag iag carus tkiae t`rdaik p`gluraglag vboun`
akr.
0.9.8.
0.9.8. V`ra
V`raoata
oatagg iag macag ug ugtue
tue mac
macagag p`glu
p`gludkag
dkag ca
carus
rus iks`
iks`ikae
ikaeag
ag bo`c Ebg
Ebgtrae
traetbr
tbr..
0.9.9.
0.9.9. ebgt
ebgtraet
raetbr
br carus n`n
n`np`rm
p`rmakek
akek s`
s`laoa
laoa ha
hahat
hat iag e`ee`eurag
uraglag-
lag-e`eu
e`euragl
raglaggy
aggya. a.
0.9.0.
0.9.0. Ikr`
Ikr`esk
esk / V`g
V`glawas
lawas mm`rca
`rcaee n`nkg
n`nkgta ta p`gl
p`gludkaudkagg uoagl mkmkoa
oa cao kgk iikagl
kagllap
lap p`rou.
p`rou.
0.9.:.
0.9.:. Iaoa
Iaoan n cao p`gl
p`gludka
udkagg yagl tkitkiae
ae ikoa
ikoaeuea
eueagg i`gla
i`glagg make ata atauu eurag
euragll n`nuas
n`nuaseag, eag, na
naeaea mkay
mkayaa
p`gludkag / p`gludkag p`gluoaglag aiaoac t`rnasue tagllugl-dawam Ebgtraetbr. V`raoatag
tbko`t iapat ikpasagl s`t`oac casko p`gludkag ikgyataeag make bo`c Ikr`esk / V`glawas.

  @E@]DAAG @NM@]XKCAG, @NMBGLEA]AG


IAG @GLANAGAG X@Y@OAC @NMAGLPGAG
V`nm`rskcag tapae ebgstruesk iag paia s`nua p`e`rdaag yagl t`rnasue iaoan Okgleup V`e`rdaag s`p`rtk
t`rhagtun ikiaoan lanmar e`rda iag t`rurak iaoan mueu kgk iark s`nua maragl atau macag maglugag
oakggya yagl ikgyataeag tkiae iklugaeag oalk s`t`oac p`e`rdaag yagl n`gdaik tagllugl dawam Ebgtraetbr 
yagl m`rs
m`rsagle
agleutag
utag t`oa
t`oacc s`o`
s`o`sak.
sak. X`oa
X`oana
na p`nm
p`nmaglu
aglugag
gag m`ro
m`roagls
aglsugl,
ugl, Ebgt
Ebgtraetb
raetbrr caru
caruss n`gda
n`gdala
la
e`anagag macag/nat`rkao maragl naupug maglugag yagl ikoaesagaeaggya sanpak tacap s`rac t`rkna.

HZ. AP]A YACYA NAGIK]K 9=

You might also like