You are on page 1of 5

> güncel

Elektrik Sistemi Çöktü!


31 Mart 2015
Tüm Türkiye çapında illeri ve da- şanmış olan arıza nedeniyle sisteme
ğıtım bölgelerini aşan büyüklükte ve elektrik vermemesi, bu açığın diğer
yaygınlıkta elektrik kesintisi yaşan- santrallardan da karşılanamaması ve
maktadır. Sabah saat 10.40 civarın- TEİAŞ`ın da yük attırma yöntemiyle
santral kurulmasına ilişkin Japonya
da başlayan elektrik kesintileri, tüm oluşan açığı yönetip planlı elektrik
ile imzalanan anlaşmanın görüşme-
yurtta hastaneler, okullar başta olmak kesintileri yapamamış olmasından
lerinin yapılıyor olması da manidardır.
üzere yaşamı olumsuz etkilemiştir. kaynaklanabilir.
6- Türkiye`nin enterkonnekte sis-
Metro ile ulaşım durmuş, insanların 3- Arızanın dışında son günlerde
teminin Avrupa`da bile zaman zaman
haber ağları kesilmiştir. Sanayideki elektrik piyasasında yaşanan fiyat
sorunlara neden olduğu son 2-3 yıl-
üretimin durmasının maliyeti ise mil- düşüşlerinin de etken olabileceği be-
dır bilinmektedir. Nitekim geçtiğimiz
yon dolarla ifade edilecek boyuttadır. lirtilmektedir. Piyasada oluşan fiyat-
günlerde de Avrupa enterkonnekte
Öncelikle teknik olarak tüm ülke ları düşük bulan santrallar kesintinin
sisteminden anlık olarak Türkiye`nin
çapında böylesine yaygın bir elektrik yaşandığı saatte piyasa fiyatından
çıktığı bilgisi vardır. Avrupa enterkon-
kesintisinin yaşanabilmesi için soru- elektrik üretmeyi kabul etmemişlerdir.
nekte sisteminde Türkiye`nin frekans
nun dağıtım sistemlerinden değil ile- Böylece sistemde arz açığı oluşmuştur.
bozukluğuna yol açmış olması nede-
tim sisteminden kaynaklandığı açıktır. Oluşan arz açığının yönetilememe-
niyle sistemin kesintiye uğramış ol-
İletim sisteminde çökmeye yol açabi- si sonucunda iletim sisteminde bü-
ması da yaşanan elektrik kesintisinin
lecek belli başlı nedenleri ise şöyle yük arızalar meydana gelmiş olabilir.
nedenlerinden biri olabilir.
sıralayabiliriz: Nitekim 2006 yılında kimi özel sant-
Tüm bu yaşananlar AKP iktida-
1- İletim sisteminde son yıllarda ralların devreye girmemesi nedeniyle
rının enerji politikalarının iflas etti-
bakım zafiyetleri olduğu belirtilmek- 13 ilde 6 saati aşan elektrik kesintileri
ğinin göstergesidir. Özelleştirmeler
tedir. Özellikle özelleştirme sürecinde; yaşanmıştır.
ve serbest piyasa; ucuz, kaliteli ve
kaynakların iletim sistemini neredey- 4- Yine üretim tesislerine de sahip
sürekli elektrik değil, tam tersine pa-
se yok sayarak dağıtım şirketlerine olan dağıtım şirketlerinin özellikle ka-
halı, kalitesiz ve büyük kesintilere yol
aktarılması şeklinde yöntem izlen- yıp ve kaçak bedeliyle ilgili mahkeme
açan karanlığı Türkiye`ye getirmiştir.
mektedir. Nitekim son tarifede yapılan kararının ardından yurttaşlara öde-
Sistemdeki çöküş, elektrik alanında
değişiklikle faturadaki diğer kalemler- me yapmak zorunda kalmamak için
AKP iktidarı tarafından planlamanın
de artış yapılırken, iletim bedelinde TBMM`deki kayıp ve kaçak bedelini
rafa kaldırılıp, tüm ülkeyi ilgilendiren
düşüş gerçekleştirilmiştir. Kamuya ait yasalaştıran ve mahkeme masrafları
temel bir hak olan elektrik hizmetini
olan iletim ağları için tahsil edilen be- da dahil olmak üzere yapılan ödeme-
özel sektörün inisiyatifine bırakılmış
delden yapılan indirim, faturadaki di- lerin de yurttaşlardan faturalar yoluy-
olmasının sonucudur. Yeni Türkiye`nin
ğer kalemlerde yapılan artışla dağıtım la yeniden tahsil edilmesini öngören
kaderi karanlıkla çizilmektedir. Tüm
şirketlerine aktarılmıştır. Dolayısıyla tasarının seçimler öncesinde geçiril-
bu yaşananların üstü, oy sayımları
iletim sisteminde bakım ve rehabili- mesi için hükümeti zorlamak üzere var
sırasında, ne tesadüftür ki geçen yıl
tasyon eksiklikleri nedeniyle büyük olan kurulu gücü sisteme elektrik ver-
bugün elektriklerin kesilmesinin ar-
çaplı bir arıza meydana gelmiş olabilir. memek üzere kullandıkları da iddialar
dından yapılan "Trafoya kedi girdi"
2- İletim sisteminde bakım ve arasındadır.
açıklamasıyla örtülemeyecek kadar
rehabilitasyon eksiklikleri dışında 5- Türkiye`de ısrarla nükleer sant-
büyüktür. Bakanlığın derhal bir açık-
santralların devreye girmemesi ne- rallar kurulmaya çalışılmakta, bunun
lama yaparak, kesintinin nedenlerini
deniyle tüm enterkonnekte sistemi için de enerji açığı gerekçesi her ikti-
gizlemeden açıklaması gerekmektedir.
etkileyecek boyutta arıza meydana dar döneminde yıllardır kullanılmak-
* EMO Yönetim Kurulu'nun 31 Mart
gelmiş olabilir. Santralların devreye tadır. Bu büyük kesintilerin yaşandığı
2015 tarihli basın açıklaması
girmemesinde bir büyük santralda ya- dönemde TBMM`de Sinop`ta nükleer

4 emo izmir şubesi nisan 2015


güncel >
Koordinasyon Kurulu'nda "31 Mart 2015 Karanlık Gün"
Değerlendirmesi

EMO 44. Dönem 3. Koordinasyon yüklükte santralların devreden çıkmış lamalarla, çalışmalarla, yapılan özel-
Kurulu'nun 4 Nisan 2015 tarihli olması ve iletim sisteminde hatlarda leştirme ve serbestleştirme işlemleri
toplantısında 31 Mart`ta yaşanan yaşanan açmalar, Avrupa Birliği ile sonrasında kullanıcıların fiyatlarının
karanlık gün ve sonrasında yaşanan enterkonnekte bağlantıda yaşanan nasıl kabartıldığını, elektriğin nasıl
gelişmeler değerlendirildi. sorunlar gibi EMO açıklamasında yer pahalı hale getirildiğini ortaya koy-
EMO Yönetim Kurulu adına açık- alan pek çok teknik konu Bakan dahil muş, yurttaşları da bu soyguna karşı
lamayı yapan Yönetim Kurulu Başkanı olmak üzere enerji alanıyla ilgili kişi- uyarmıştır. Bugün elektrik fiyatları
Hüseyin Yeşil;Enerji Bakanı`nı istifa- lerin neredeyse tümü tarafından dile düştüğünde, halkımız ucuz elektrik
ya çağırırken, olayın nedenini ve so- getirilmiştir. Ancak bu konular dahi kullanacağı için en çok bizlerin mem-
rumluların açıklanmasını talep etti. EMO söylediği için malzeme yapılma- nuniyet duyacağı; az çok EMO`yu
Açıklamada, bir santralın devreden ya kalkılmıştır. tanıyan ve enerji alanında faaliyet
çıkışından, santralların arıza bildirim- gösteren herkesin bildiği açık bir ger-
leri dahil olmak üzere özelleştirme "İdeolojik Körlük" çektir. Burada sözü edilen, şirketlerin
sonrası yaşanan denetimsizliğe, hazır EMO`nun santralların piyasadaki sistemin çökmesine yol açacak fiyat
yedek güç ihtiyacından TEİAŞ`ın sis- fiyatları düşük buldukları için elektrik artış talebini hayata geçirmek üzere
tem işletme sorumluluğuna varıncaya üretmek istememiş olabileceklerine bir manipülasyon içinde olup olma-
kadar karanlığın teknik boyutları orta- ilişkin değerlendirmelerine karşı daha dıkları sorusudur. Nitekim yılbaşından
ya konuldu. 2006 Temmuz`unda 13 ilde 6 saat bu yana TETAŞ`ın toptan satış fiyatla-
Aradan 4 gün geçmiş olmasına elektrik kesintisine yol açan santralın rında yaptığı indirim tüketicilere yan-
rağmen; dünyanın 7. büyük elektrik fiyatı beğenmeyerek devreye girme- sıtılmayarak yaklaşık 300 milyon TL
kesintisi olarak adlandırılan elektrik diği gerçeğine gözlerini kapatanlar, dağıtım şirketlerine aktarılmıştır."
sistemi çöküntüsüyle ilgili AKP ikti- ön yargılı bir yaklaşımla kamuyu suç-
darından gerçekçi ve tatmin edici bir larken, kestirmeci bir yaklaşımla özel 1.Saptama: Santral Devreden Çıkışı
açıklama gelmedi. "Yaşanan sistem sektörü aklamaya kalkmışlardır. Sayın Sistem çöküntüsüne ilişkin birinci
çöküşünün nedenlerini ortaya koy- Bakan ise ideolojik körlükte daha ile- saptaması; "iletim hatlarında yaşanan
mak yerine, Enerji ve Tabii Kaynaklar riye giderek, EMO`nun ‘fiyatları düşük açmalardan önce sistemden büyük bir
Bakanı Taner Yıldız`ın, EMO`nun açık- bulduğu` iddiasıyla suçlayabilmiştir." santralın ya da santralların devreden
lamasını yalanlamak ve kurumumuzu "EMO bugüne kadar yaptığı açık- çıkmış olmasıdır".
küçük düşürmeye yönelik çarpıtma-
larda bulunmak üzere mesai harca-
dığına tanık olduk" dedi. Soma Kömür
Faciası`nın ardından "trafo patlaması"
açıklaması doğru çıkmayan ve bu ne-
denle EMO`dan ceza alan Bakan`ın bu
kez daha temkinli davrandı.
"Ne yazık ki kimi sanal enerji plat-
formlarında da yaşanan sistem çö-
küntüsü ve bu çöküntünün üzerinin
örtülmeye çalışıldığı gerçeği yerine
‘ideolojik` bir bakış açısıyla EMO`nun
hedef tahtasına oturtulmaya çalışıldı-
ğına şahit olduk. Öyle ki, önemli bü-

nisan 2015 emo izmir şubesi 5


> güncel
"Burada sistemden çıkan santra- yonda sistemi 10 saatte ayağa kaldır- rından veriler aktarıldı:
lın üstlendiği yük, ‘sıcak yedek` olarak dık. Ne kadar başarılıyız diyor". 2006 "Elektrik kesintisinin başlangıç sa-
adlandırılan hazırda bekleyen sant- yılında başlatılan Güç Kalitesi Milli ati olan 10.36`da iletim sistemindeki
rallardan normalde karşılanmalıdır. Projesi kapsamında Türkiye`nin büyük çökmeden önce sırasıyla saat 10.02`de
Bu santrallar bir şekilde devreye alı- bir bölümündeki hatlar üzerinde han- Atlas Termik Santralı, saat 10.21`de
namadığı için anlık olarak faaliyette gi kapasitede yük olduğu, hangi hattın Erik HES (6.48 MW), saat 10.34`te
olan santralların o andaki kapasite- hangi fazının devre dışı kaldığı, hangi Aslantaş HES`in (138 MW) devreden
lerin üzerindeki yükü kaldırmak gibi santralın hangi frekansta olduğu mik- çıktığı görülüyor. İthal kömürle çalı-
bir sorumlulukla karşı karşıya kal- ro saniye seviyesinde senkronize bir şan Diler Holding`e ait 1200 megavat
dıkları görünmektedir. Ancak bunun şekilde izlenebilmektedir. Bu proje (MW) kurulu güce sahip Atlas Termik
için santrala yüklenen fazla talebin kapsamında iletim sistemine ait çok Santralı`nın saat 10.02`de 850 MW`lık
karşılanmasına imkan olmadığı nok- sayıda veri ile ilgili kayıtlar Bakanlık kapasitesini "kazan besi suyu pompası
tada röleler hattı kapatarak o santralı sisteminde anlık olarak işlendi, bu arızası" nedeniyle devreden çıkardığı
korumaya alacaktır. Rölelerin kaldıra- kayıtların kamuoyu ile paylaşılması görülüyor. Ancak bu santralın tüm
bileceği yük aşıldığında devre kapat- gerekmektedir. Açtığı bildirilen hat- gece boyunca sürekli sisteme giriş
malar gerçekleşirken, diğer taraftan ların açmasına neden olan arıza veya yapıp, birkaç dakika sonra arıza bildiri-
sistemin bütününde de anlık frekans üretim santralının devreden çıkması miyle sistemden çıktığı tespit ediliyor.
dengesizlikleri yoğunlaşacaktır. Bu ile ilgili herhangi bir bilgi paylaşıl- PMUM`daki verilere göre gece 00:01-
dengesizlik de çift taraflı işleyebil- mamıştır. Milli Yük Tevzi Merkezi`nde 00:59 arasında 350 megavatlık kapa-
mekte, yani arzın fazla kaldığı sistem bulunan SCADA sisteminden de trafo sitesini "yük alma rampası arızasıyla",
tarafında frekans yükselmesi, arzın merkezlerinde ve santrallarda yer alan yine 01:05-01:59 ile 02:02-03:56 sa-
sistemden çıktığı bölgelerde frekans rölelerin kayıtlarından, hangilerinin atleri arasında 500-550 megavatlık
düşmesi şeklindedir. Bunlar tabii hangi zamanda çalıştığı ve kesicilere kapasitesini aynı gerekçeyle devreden
bölgesel açıdan değerlendirmede ait açma bilgilerinin de paylaşılması çıkarıyor. Yeniden saat 03:57`de devre-
olmaktadır. Yoksa olay anında iletim gerekmektedir. ye giren santralın, 04:01-04:59, 05:01-
sistemi bütününde frekans düşmesi 05:59, 06:00-06:59, 07:00-07:59,
yaşandığı Yük Tevzi kayıtlarında açık PMUM Arıza Kayıtlarından Soru 08:04-08:59, 09:02-09:59 saatlerinde
gözükmektedir. Kayıtlara göre 10.36 İşaretleri de sürekli olarak 845-940 MW kapasi-
saatinin 10. saniyesinde 50.044 Hertz Çukurova Bölgesi`ndeki güç çı- te ile devreye girip, "kazan besi pom-
(Hz) olan frekans, 25. saniyede sıfır- kışına ilişkin olarak da Piyasa Mali pası arızası" bildirerek hemen dev-
lanmıştır. Olay günü iletim sisteminin Uzlaştırma Merkezi (PMUM) kayıtla- reden çıktığı kaydediliyor. Bu veriler
frekansı 15.58 saatinin 41. saniyesine
kadar 0 olarak kalmıştır. Yani 5 saat 22
dakika 16 saniye enterkonnekte iletim
sistemi tamamen devre dışı kalmıştır.
Peyderpey sistem elektrik talebini
karşılamak üzere santralları devreye
almıştır."

Hat Karmaşası Ortada, Nedenler Sır


"Sayın Bakan iletim hatlarındaki
açmaların nerelerde yaşandığına iliş-
kin her seferinde yeni bir güzergah
eklemesi yaparak aslında ilk sorunun
kaynağını görünmez mi kılmaya ça-
lışmaktadır?" Enerji Bakanı açıklama-
larında; "Sistemin neden çöktüğünü
bulamıyorlar. Ama dün akşam televiz-

6 emo izmir şubesi nisan 2015


güncel >
sistemdeki ilk kopmanın Atlas Termik 3.Saptama TEİAŞ`ta Zafiyet birlikte çalıştay düzenlenmesi öneri-
Santral`ın devreden çıkışıyla başladığı "Bir elektrik üretim santralının sini reddetmiştir.
değerlendirmelerine yol açarken, Atlas devreden çıktığı anda yani saat 10.36
Termik Santralı ise yaptığı açıklamada itibarıyla sistemde ne kadar yedek EMO`dan Yıldız`a: Harakiri Yapma
tüm enterkonnekte sistemde yaşanan güç tutuluyordu ve bunlar devre- Ama İstifa Et
sıkıntı nedeniyle diğer santrallar gibi ye alınmaya çalışıldı mı? Otomatik
Ülkemizin yaşadığı bu karanlık gün,
devre dışı kaldığını söylemiştir. Bu du- olarak devreye girilememişse TEİAŞ
AKP iktidarının uyguladığı enerji poli-
rumda ya PMUM`a yapılan bildirimler personelinin müdahalesi söz konusu
tikalarının çöküşünün belgesi olmuş-
geçersizdir, ya PMUM`da kamuoyuna oldu mu? TEİAŞ`ın ‘Yük al` talimatına
tur. Bugüne kadar Soma Faciası`ndan
açık veriler gerçek değildir, ya da sant- uymayan üretim tesisleri var mıydı?
Ermenek`e varıncaya kadar pek çok
ral sahibi şirket doğru açıklama yap- Yedek santralların yük alarak sistemi
mamaktadır. Bunu, kamuoyuna açıkla- dengeleme görevini yerine getire- facianın gerçekleştiği bir dönemin
ması gereken Bakanlıktır." memeleri halinde neden TEİAŞ gere- Enerji Bakanlığı`nı yapan Sayın Taner
Bir santralın devreye alınmasına kiyorsa bir şehrin elektriğini keserek Yıldız`ın, hiç olmazsa bu kez sorum-
yönelik denemeler ve bir santralın sistemin çökmesine engel olamadı?" luluğunu yerine getirerek, istifa etme-
arıza vermesinin normaldir. Ancak ka- Bu soruların da TEİAŞ`ta bir yöne- sini bekliyoruz. Japon mühendis gibi
rarlı bir üretim göstermeyen bu sant- tim zafiyeti olduğunu göstermektedir. harakiri yapmasını istemiyoruz, istifa
ralın üzerindeki yükün arttırılmasını Enerji Bakanı`nın 86400`de 1 olarak etmesini istiyoruz. Kamuoyuna ‘siber
anlamak zordur. Santralların optimum ifade ettiği olasılık hesabı yeterli de- saldırı, kedi trafoya girdi, milli enerji-
çalışma seviyesi denilen kapasiteleri- ğildir. miz nükleer` gibi büyüklere masallar
nin yüzde 80-90`ı düzeyinde üretim Burada yapılan olasılık hesabı hat- anlatılmasına son verilmesini istiyo-
yapmaları durumu akla gelmektedir. ların tesadüfen 1`er saniye arayla aç-
ruz. ‘Öngörülemeyen bir şekilde 1 da-
Ancak bu da kararsız bir üretimi olan tığını ifade etmektedir. Oysaki elektrik
kikayı bile bulmayan saniyeler içinde
santralla sistemin riske edilmesini sisteminde tesadüfler değil, şebekede-
hatlar açtı` gibi masalsı olağanüstü-
açıklamaya yetmemektedir. ki yükler ve üretim santralları ilişkisi
lük havaları yaratmak üzere, mesleki
sonucunda hesaplanabilir ve ölçüle-
terimlerimizin, kavramlarımızın siya-
2.Saptama Hazır Yedek İhtiyacı bilir sonuçlar ortaya çıkar. Bilimsel
Bu koşullarda gereksinimi karşıla- olarak bu sistem çökmesinin de mate- sal çıkarlara alet edilmesine de tepki
mak üzere santralların devreye girme matiksel modeli oluşturulabilir. Böyle gösteriyoruz. Gerçeklerin bir an önce
yükümlülüğüyle ilgili 2006 yılındaki bir modellemeyi yapacak yazılım ve ortaya çıkarılmasını, karanlığın aydın-
büyük çaplı kesintinin ardından geti- personel Bakanlık bünyesinde bulun- latılmasını talep ediyoruz."
rilen kurallar ve yaptırımlar anımsatı- maktadır. Ancak bu personelin büyük
larak, bir kamu hizmeti olan elektriğin bir bölümü kızak görevlere atanmıştır. Bürokratları Bakanı Yalanladı
sunumunda kamu güvenliğinin sağla- Kamuda liyakate ve bilimsel bilgiye Enerji bürokratlarının televizyon
namadığı vurgulandı. dayalı görevlendirme ve atama yapıl- programlarında; sisteme saliselik bir
"Borsada işletilmeye başlanan maması sonucunda milyonlarca lira zaman diliminde 3 ayrı yerden aynı
elektrik alım-satımında düşük fiyatın harcanarak yetiştirilen mühendisler ve anda müdahalenin mümkün olma-
olduğu saatte üretim yapmak isteme- teknik elemanlar sistem dışında bıra-
dığını anlatarak, Enerji Bakanı`nı ve
yen santralın arıza bildiriminin ger- kılarak sistem kaderine terk edilmiştir."
Başbakan`ı yalanlamışlardır. Karanlık
çekliği nasıl tespit edilmektedir? Odamız, iletim sistemiyle ilgili
günün, Japonya ile nükleer anlaşma-
Bu kapsamda santralların hazır sorunların farkında olarak 14 Ekim
nın TBMM`den geçirilmeye çalışıldığı,
yedek olarak beklemek istemeyecek- 2014`te TEİAŞ`a sorunların görüşü-
kayıp ve kaçak bedelini yasalaştırmak
leri gerçeğiyle daha da büyümektedir. lüp, çözüm yolları üretilmesi amacıy-
Çünkü hazır yedekte beklemek, santral la ortak çalıştay düzenlenmesi için üzere olan tasarının görüşüldüğü ve
için bir maliyet yaratırken, kardan da başmuştur. Ancak Eylül ayında kapalı Akkuyu nükleer reklamlarına karşı
feragat etmek anlamına gelmektedir. devre bir etkinlik düzenleyen TEİAŞ, Reklam Kurulu`na başvuru yapıldığı
Elektrik hizmeti kar hırsıyla işletile- sektörün tüm bileşenlerine açık bir bir zamana denk gelmesi ise oldukça
mez. yapı içerisinde EMO ve üniversite ile manidardır.

nisan 2015 emo izmir şubesi 7


> güncel

EMO, Elektrik Kesintisi Konusunda Kamuoyunu Bilgilendirdi


31 Mart 2015 tarihinde yurt genelinde elektrik kesintisinin olası nedenlerinin kamuoyuna açıklanması konusunda
Şube Yönetim Kurulumuz ve Odamız tarafından yoğun çaba sarfedilmiştir. Tüm ülkeyi karanlığa gömen kesintiyle ilgili
olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından doğru, sağlıklı ve şeffaf bilgilendirme ilk haftanın sonuna kadar
hala yapılmamıştır. Konu ile ilgili yazılı ve görsel basında yer alan haberlerden seçki yazımızın devamındadır.

3. Toplumcu Mühendislik ve Mimarlık Haftası


TMMOB İzmir İl Koordinasyon ve TMMOB", "Aile Çiftçiliği ve tığı "Baba" adlı kısa film gösterimi ve
Kurulu`na bağlı Odaların öğrenci Kooperatifçilik", "Soma`dan Günümüze Tiyatro ve Sinema Oyuncusu Levent
kolu üyelerinin gerçekleştirdiği, 3. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği", Üzümcü’nün katıldığı bir söyleşi ger-
Toplumcu Mühendislik ve Mimarlık "Mühendislik, Mimarlık ve Kadın " çekleştirildi. Programın ilk gününde
Haftası düzenlendi. "Yeşil Çatılar ve Enerji Etkin Binalar", Ege Üniversitesinde ve son gününde
Baskıcı, ezberci, bilimden uzak eği- "Ekolojik Yıkım" seminerlerinin yanı Dokuz Eylül Üniversitesinde Praksis
tim sistemine karşı özgür ve bilimsel sıra Yönetmenliğini Soner Sert`in yap- Grubunun konseri yer aldı.
eğitimi, sermayenin çıkarlarına karşı
toplumun çıkarlarını savunan mühen-
dis, mimar ve şehir plancıları adayla-
rının düzenlediği 3. Toplumcu Müh.
ve Mimarlık Haftası 9-10 Mart 2015
tarihlerinde Bornova Belediyesi Uğur
Mumcu Kültür ve Sanat Merkezi`nde
11-12 Mart 2015 tarihlerinde Dokuz
Eylül Üniversitesi Mühendislik
Fakültesi Dekanlık Konferans
Salonu`nda gerçekleşti.
Etkinlikte "Toplumcu Mühendislik

8 emo izmir şubesi nisan 2015

You might also like