Turkiye Elektrik Piyasasina Genel Bakis 2023

1
Türkiye Elektrik
Piyasasına Genel Bakış
Eylül 2023
2
Bu yayın, sadece ilgili alanlarda genel rehberlik sunar, profesyonel tavsiye niteliği taşımaz. Yayın içeriği
ile ilgili alanlarda, profesyonel tavsiye almaksızın sadece bu yayında yer alan bilgilere göre hareket
etmeniz önerilmez. Yayın içerisinde, birçok farklı kaynaktan sağlanmış bilgiler dikkate alınmaktadır ve
kullanılan bilgilerin kaynakları ifade edilmektedir. PwC, bu yayında yer alan bilgilerin doğruluğu ya da
tamlığı konusunda açıkça ya da zımnen hiçbir kanıt ya da güvence sunmaz ve kanunların izin verdiği
ölçüde PwC, üye şirketleri, çalışanları ve temsilcilikleri, bu yayında yer alan bilgilere dayalı olarak siz
veya başka biri tarafından eylemi veya ihmali nedeniyle sorumlu ya da yükümlü tutulamaz.
3
İçindekiler
I. Elektrik Piyasasının Gelişimi 5
II. Elektrik Talep Analizi 15
III. Elektrik Üretim Faaliyetleri 25
IV. Türkiye'de Yenilenebilir Enerji 42
V. Toptan Elektrik Piyasası 60
VI. Doğal Gaz Piyasası 72
VII. Türkiye'nin İklim Gündemi 83
VIII. Elektrik Fiyat Analizi 89
IX. Piyasa Katılımcıları Analizi 96
X. Piyasadaki Diğer Trendler 114
XI. Kısaltmalar 136
PwC
4 Önsöz Türkiye Elektrik Piyasası
Önsöz
Türkiye elektrik sektöründe son 3 yıl içerisinde çok önemli gelişmeler
yaşanmıştır.
Covid-19 salgını sırasında 2020 yılında birçok ülkede elektrik tüketimi

azalırken Türkiye’de tüketim 2019 yılı seviyesinde gerçekleşmiştir. 2021
yılında pandemi etkisinin azalması ve ekonomik aktivitenin artmasıyla beraber
ertelenmiş tüketim de devreye girmiş ve elektrik talebi önemli seviyede
artmıştır. 2021 yılının son çeyreği ve 2022 yılı boyunca, Türkiye de, Avrupa ile
Murat Çolakoğlu beraber, artan elektrik fiyatlarından etkilenmiştir. Söz konusu dönem boyunca
PwC Türkiye artan elektrik fiyatlarına ek olarak Türk Lirası’nın da önemli derecede değer
Enerji, Altyapı ve Doğal
kaybetmiş olması elektrik fiyatlarının enflasyon üzerindeki etkisini arttırmıştır.
Kaynaklar Sektörü Lideri
Düzenleyiciler enerji fiyatlarındaki artışın enflasyonist etkisi ile ekonomik
faaliyetler üzerindeki kısıtlayıcı etkisini kontrol altına almak amacıyla daha
önce deneyimlenmemiş geçici süreli yeni düzenlemelere başvurmuşlardır. Son
3 yıllık dönemde ağırlığını hissettirmiş bu gelişmelere rağmen, düzenleyici
kurumlar ve yatırımcılar yeni hedefler belirleyerek sektörün gelişimine katkı
vermeye devam etmişlerdir. Özellikle 2022 yılından itibaren depolamalı
santraller, hibrit santraller, öz tüketim yatırımları ve elektrikli araç şarj ağı
faaliyetleri gibi yenilenebilir enerji teknolojilerinin artan seviyede kullanılmasına
olanak sağlayacak yeni yatırım alanları ile ilgili getirilen yasal düzenlemeler ve
Serkan Aslan yatırımcıların bu yeni alanlara olan ilgisi sıklıkla gündeme gelmiştir. Söz
PwC Türkiye konusu artan faaliyetler ve yatırımcı ilgisi; yenilenebilir enerjinin toplam elektrik
Ortak üretimi içindeki payının sürdürülebilir bir şekilde arttırılmasına yönelik ortak
Danışmanlık Hizmetleri hedefin bütün sektör aktörleri tarafından aynı seviyede benimsenmiş
olduğunun önemli bir göstergesidir.
PwC Türkiye olarak, Türkiye elektrik piyasasının tarihsel gelişimi, mevcut

durumu ve geleceğe dair beklentilerini aktarmak amacıyla hazırlamış
olduğumuz araştırma çalışmasını sizlerle paylaşmaktan gurur duyuyoruz.
Çalışmamızdaki bilgilerin hepsi halka açık kaynaklardan derlenmiştir.
Çalışmamız aracılığıyla Türkiye elektrik piyasası hakkında kamu nezdinde
farkındalığı artırmayı ve farklı kaynaklarda şeffaf olarak paylaşılan değerli
Engin İyikul bilgileri tek bir kaynakta, kolay ve anlaşılır şekilde sunmayı amaçlıyoruz.
PwC Türkiye
Ortak
Danışmanlık
Hizmetleri
5
1
Elektrik Piyasasının
Gelişimi
PwC
6 Elektrik
MarketPiyasasının
BackgroundGelişimi Türkiye Elektrik Piyasası
Türkiye elektrik piyasasının gelişimi üç aşamaya ayrılabilir. Piyasa

Geç Büyüme Aşamasında ve artan elektrik talebi karşısında karbon
emisyonlarını azaltmaya yönelik Yeşil Geçiş Bölümü’ne
odaklanmaktadır.
Geliştirme Aşamaları Ana Temalar

Erken Aşama (1920'ler- Minimum devlet müdahalesi,
1960'lar)
Artan nüfus ve altyapı gereksinimleri ile
• Uzun vadeli/tam ölçekli planlamanın olmaması
giderek artan elektrik talebi,
ve düzenleyici makamların daha aktif katılımına
Ülkenin elektrik şebekesini kurmaya ve
ihtiyaç duyulması ile karakterize edilen aşama
yaygınlaştırmaya odaklanılması,
• Üretim ve dağıtımda faaliyet gösteren Üretim ve dağıtımda faaliyet gösteren
belediyeler ve özel şirketler. belediyeler ve özel şirketler.
Yapılanma Aşaması (1960'lar- YİD/TİH/YİS kavramlarının ve

2000'ler) özelleştirmelerin ortaya çıkışı,
• Uzun vadeli planlamanın başlaması, önemli Y Yap İşlet Devret
kapasite artışlarının yanı sıra piyasa İ
liberalleşmesinin başlaması, özel şirketlerin D
payının artması İ İşletme Hakkı Devri

H
• Düzenleyici kurumlar ilk kez ortaya çıkmıştır: D
Türkiye Elektrik Kurumu (TEK), Enerji ve Y Yap İşlet Sahiplen

Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) İ
S
Büyüme Aşaması (2000’ler Grafik 1

veSonrası) Kaynak Türüne Göre Kurulu Güç
• Türkiye Elektrik Piyasası Kanununun (2000-2023, GW)
çıkarılması, 200
%51,7 %53,7 %54,3 %52,5

%60
180
%43,2
%50
• Yenilenebilir enerjiye teşvik getirilmesi için

160
%35,0
140
%33,4
103,8 104,9
%40
Yenilenebilir Enerji Kanununda değişiklik 120
95,9 99,8
73,1
100 %30
yapılması, 80
49,5 46,3 46,2 47,4 49,9

38,8
%20
60
41,6
32,2
40
• Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve 53,6 56,4 55,0

%10
25,8 49,6
31,6
20
-
13,0 17,4 %0
organize elektrik piyasasının kurulması.

1
2005
2010
2015
2020
2021
2022
2023
Terrmal Yenilenebilir Yenilenebilir Oranı (%)
Yeşil Geçiş Bölümü – Ana Temalar
1 2 3 4 H2
Yenilenebilir elektrik Yenilenebilir kaynakların Fosil yakıt alternatiflerine Hidrojen ve diğer alternatif
üretimi kapasitesini pay artışını desteklemek için "kontrollü ve azalan" yakıtların rolünü keşfetme
güçlendirme yeni teknolojiler bağımlılık ile devam etme
(1): Haziran 2023 Kurulu Güç Verileri
7 Elektrik Piyasasının Gelişimi Türkiye Elektrik Piyasası
Türkiye'nin Yeşil Dönüşüm taahhüdü en net şekilde Mayıs 2022'de

hazırlanan ve sunulan Ulusal Enerji Planı'nda gözlemlenebilir.
Ekim 2021'de Türkiye, Paris Anlaşması'nı imzalamıştır ve ardından 2053 yılına kadar Net Sıfır
Emisyonlu bir ekonomiye ulaşma taahhüdünü duyurmuştur. Ulusal Enerji Planı, 2053 vizyonunun
gerçekleştirilebilirliğini sağlamak için 2035'e kadar karşılanması gereken hedefleri ETKB'nin bakış
açısından özetlemektedir.
Yenilenebilir enerjideki kurulu gücün payı ETKB’nin Ulusal Enerji Planına göre, 2035
2035 yılında %65 olarak tahmin edilmiştir yılındaki en önemli temel hedefler aşağıda
(Haziran 2023 itibari ile 53%). Güneş gösterilmiştir.
enerjisinin %53 ile yenilenebilir kurulu güç Seçili Teknolojilerdeki Kurulu Güç
içinde en büyük paya sahip olacağı
öngörülmektedir.
2000 seviyelerine göre, enerji
yoğunluğunun 2035 yılı itibarıyla %51
azalması beklenmektedir. Bu oran,
Almanya ve Fransa'da gözlenen oranlarla 52,9 GW 29,6 GW 7,2 GW
benzerlik göstermektedir.
Kömürün aşamalı olarak sona erdirilmesi
ve ilave ek kömür kurulu gücüne ilişkin 2030 yılında elektrik yoğunluğunda %35,3
spesifik bir tarih belirlenmemiştir. azalma
Türkiye’nin Ulusal Katkı Beyanı (UKB)

2012’ye kıyasla, 2030 yılında sera gazı emisyonlarının %41 oranında azalacağı tahmin edilmiştir.
ETKB (Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı), 2023 yılının Ocak ayında Hidrojen
Teknolojileri Stratejisi ve Yol Haritasını açıklamıştır. ETKB, 2030'a kadar Türkiye için
Avrupa Birliği ülkelerine kıyasla nispeten sınırlı bir hidrojen kapasitesi öngörmüştür.
(Yaklaşık 2 GW) Ancak, yerel elektrolizör üretimi ve hidrojen iletimi/depolanması
olanakları geliştirildikten sonra, 2053'e kadar elektrolizörler için 70 GW Kurulu gücün
devreye gireceği öngörmektedir.
Elektrik Üretim Hedefleri, Yenilenebilir Grafik 2

Payı Elektrolizör ve Pil Kapasite Hedefleri (2035, GW)
7,5
% ‘23 ‘35 5,0
1,9 2,1
Yenileneb. 42 55
2030 2035
Elektrolizör Kapasitesi Akü Kapasitesi
Kaynak: Türkiye Ulusal Enerji Planı

Ulusal Enerji Planı’ndaki dikkat çeken hedefler arasındaİ termal

enerjiye bağlılığın azaltılması ve 2030 sonrası içinde elektrik
üretiminde yenilenebilir enerji payının sürdürülebilir bir şekilde
artması ön plana çıkmaktadır.
Projeksiyon döneminde termal enerji kurulu gücünün artmasına rağmen, yük faktörünün
azaldığı gözlemlenmektedir. Termal enerji kullanımındaki bu azalışla birlikte, elektrik üretimi bazlı
karbon emisyonlarının da azalacağı beklenmektedir.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının entegrasyonundaki artış, esneklik ve enerji verimliliği ihtiyacını da

arttırmaktadır. Enerji depolama teknolojileri ve elektrolizörler, esneklik ihtiyacını karşılayabilmektedir.
Grafik 3 Grafik 4
Enerji Kaynaklarına göre Kurulu Güç 5 Yıllık Dönemde İşletmeye alınan Yeni
(GW) Kapasiteler (GW)
%4,9 %81,9
%77,1
60
%5,1 189,7
%66,2
80%
200
7,2
50
%3,9 149,1 41,0 60%
150
52,9 34,3
4,8
40
116,2 7,0
32,9 40%
95,9 29,6 30
9,2
100
6,7 17,9 18,1 21,6 11,6

8,8 13,1 24,3 1,5 2,7
22,8
20%
20,3 21,1
20
2,4 5,0
50
25,7 24,2 30,3 35,5 4,3

20,0
0%
10
11,0 15,0
31,0 33,0 35,1 35,1
- - -2
0%
2020 2025 2030 2035 2025 2030 2035

Güneş Doğal Gaz Hidro Rüzgar Güneş Rüzgar Termal Nükleer
Kömür Nükleer Diğer Toplam Diğer Yenilenebilir Toplam Yenilenebilir Payı
Grafik 5
Kaynaklarına göre Elektrik Üretimi (TWh) %63, 0
700
%54,8
%47,3 %53, 0
600
%42,4 %43,5
507,7 %43, 0
500
452,7 55,8
380,2 37,2 YBBO: %2,3
YBBO: %3,6
84,0
%33, 0
52,2
400
306,7 28,3
4,4
YBBO:% 53,7 90,1
%23, 0
300
38,3
24,8
81,9 87,9
200
78,1 87,9 %13, 0
100
176,7 196,4 201,2 173,7

%3, 0
- - %7,0
2020 2025 2030 2035

Termal Hidro Rüzgar Diğer Güneş Nükleer Toplam Yenilenebilir Payı

2035 yılında Türkiye’nin yıllık elektrik tüketiminin 500 TWs’i aşacağı

ve sanayi ile hizmet sektörlerinin Türkiye yıllık elektrik tüketiminin
%50’den fazlasını oluşturacağı tahmin edilmiştir.
Grafik 6
Sektöre göre Elektrik Tüketimi (TWs)
YBBO: 2,3%
600
YBBO: 3,7%
510,5
500
YBBO: 4,4% 455,3 24,5
19,7
380,2 20,4 40,9
400
40,0
306,1 85,6
35,9 83,1
69,2
300
111,5
60,7 114,5
200
98,4
80,6
100
181,10 208,0
120,0 156,20
-
2020 2025 2030 2035
Sanayi Hizmet Konut Diğer Ulaşım Ototüketim Temiz Gaz Üretimi Toplam
Projeksiyon dönemi (2025-2035) içerisinde, Ulaşım sektörü elektrik tüketiminde en hızlı büyüyen sektör
olarak öne çıkmaktadır. Bu dönemde elektrik tüketiminde yıllık %27,8 büyüme hızı (2020-2035 YBBO)
beklenmektedir. Elektrikli araçların benimsenmesi ve farklı toplu taşıma araçlarının elektrifikasyonu, bu
hedefe büyük ölçüde katkı sağlayacak faktörler olarak gösterilmektedir.
Ulusal Enerji Planı’ndaki Diğer Konular
Kömürden aşamalı çıkış için bir tarih belirtilmemiştir, projekte edilen kömür yakıtlı elektrik
santrallerinin kurulu gücünde artış olacağı öngörülmüştür.
Ulusal Enerji Planı Aralık 2022'nin sonuna doğru yayımlandığından, 2035'te 7,5 GW’a varacağı
öngörülen depolama projeksiyonlarının yakın zamandaki görülen yatırımcı iştahını ne derece
yansıttığı kesin olarak anlaşılamamaktadır.
Net Sıfır hedefleri doğrultusunda, elektrikli araç pazarının aşamalı bir şekilde gelişmesi
beklenmektedir. Bu nedenle, ulaşım sektörünün elektrik tüketimindeki payının 2020'de %1'den
2035'te %6'ya yükselmesi beklenmektedir
Nükleer enerji payının Kurulu Güç içindeki payının 2053 yılında neredeyse %30'a ulaşması
beklenmektedir. Bu durum, 2035 seviyelerine göre Nükleer enerji kapasitesinde 35-40 GW artışı
göstermektedir (2035'te 7,2 GW kapasite ulaşılacağı ön görülmektedir).

Büyüme Aşaması Zaman

Çizelgesi Yakın Geçmiş
• Yeni Mini YEKA RES-3 (2021) ve Mini

2001 • Elektrik Piyasası Kanunu
2021 YEKA GES-4 (2022) duyurusu
• EPDK'nın kuruluşu
• Vadeli Elektrik Piyasası ve YEK-G
Sisteminin Kurulması
• Ekim 2021'de Türkiye’nin, Paris
• Organize Elektrik Piyasasının Anlaşması’nı onaylaması
2006
Kurulması
2022 • YEKA RES-3 (850 MW kapasiteli) ve GES-
4 (1 GW kapasiteli) ihaleleri sonuçlandı.
• Yenilenebilir Enerji Kanununda
Değişiklik • EPDK, Nisan 2022’de Azami Uzlaştırma
2011
• Lisanssız Elektrik Üretiminin Fiyatı mekanizmasını yürürlüğe koymuştur.
Başlaması Bu mekanizma, tüm enerji santralleri için
piyasa takas fiyatına (her kaynak için farklı
olan) bir üst sınır getirmektedir. Azami
• Yeni Elektrik Piyasası Kanunu Uzlaştıma Fiyatı mekanizması halen
2013 • Dağıtım Bölgelerinin yürürlüktedir.
Özelleştirilmesi Sürecinin
Tamamlanması • Enerjisa Üretim, YEKA RES-2 ihalelerinin
tamamını kapsayan (2024 yılında
tamamlanması planlanan) 1 GW RES
yatırımını gerçekleştirmek üzere Enercon
• İlk YEKA İhale İlanı ile türbin alım sözleşmesi imzaladı.
2016
• Linyit Santralleri için Elektrik
Alımı Garantisi • EPDK, 2020 yılının sonlarında hibrit
santrallere yönelik yönetmeliği açıkladı.
2022 yılında mevzuatta birçok düzenleme
yapıldı. Haziran 2023 itibarıyla toplam 2,4
GW kapasite tahsis edildi.
2017 • İlk RES ve GES YEKA İhalelerinin
Tamamlanması • EPDK, Nisan 2022’de Şarj Hizmeti
Yönetmeliği Taslağını açıkladı. Haziran
2023 itibarıyla 130 şirket şarj ağı işletmeci
lisansına sahiptir.
• EÜAŞ ve TETAŞ’ın EÜAŞ çatısı altında
birleşmesi • EPDK, Mayıs 2022'de Elektrik Depolama
2018 • Yan Hizmetler Piyasası Yönetmeliğini açıkladı. Haziran 2023
itibarıyla depolama kapasitesi başvuruları
• Kapasite Mekanizması’nın Yürürlüğe
275 GW’ı geçmiştir. Haziran 2023
Girmesi
itibarıyla EPDK tarafından yaklaşık 270
• Yeni Lisanssız Elektrik Üretimi ön lisans başvurusunun onaylandığı
Kanunu’nun yürürlüğe girmesi açıklanmıştır.
2019 • İkinci YEKA RES ihalesinin 2023 • Türkiye ve Bulgaristan yılda 1,5 milyar
tamamlanması metreküplük doğal gaz iletimi anlaşmasını
• Yİ ve YİD sözleşmelerinin önemli ölçüde imzaladı (Türkiye'nin ilk uzun vadeli ve
bitmesi yüksek tutarlı doğal gaz anlaşması).
• ETKB, Türkiye'nin Ulusal Enerji Planını

2020 (NZ53 taahhütlerine yönelik) ve ülkenin
• Mini YEKA GES-3 yarışması ilanının Hidrojen Teknolojileri Stratejisi ve Yol
yayımlanması Haritasını yayınladı.
• 1 Mayıs 2023 tarihinde yeni YEKDEM
uygulaması açıklandı. Temmuz 2021'den
2030 yılı sonuna kadar faaliyete geçecek
santraller FIT'lerden yararlanabilir.
Piyasa Değer Zinciri – Geleneksel Oyuncular
Üretim İletim Toptan Satış Dağıtım Perakende
Grafik 7
Üretim Elektrik üretimi, üretim lisansına sahip
özel elektrik üretim şirketleri ve kamu Kaynağa Göre Elektrik Üretimi (TWs)
kuruluşları tarafından 400
gerçekleştirilebilmektedir. Toplam 300
kurulu güç, Haziran 2023 itibarıyla 200
104,9 GW olarak gözlemlenmiştir. 100
0
2001 2004 2007 2010 2013 2016 2019 2022
Doğal Gaz Hidro.Olmayan Yenileneb. Hidroelektrik Kömür
İletim Hattı
Uzunluğu TEİAŞ, elektrik iletim ağının İletim
faaliyetleri, bakımı ve onarımından
73.806 km (2023) sorumludur. Aynı zamanda, elektrik
dengeleme piyasasının ve yan
x
İletim Kayıpları hizmetler piyasasının işletilmesini de
%1,9 (2022) üstlenmektedir.
Özel şirketler ve kamu kuruluşları

Toptan Satış toptan satış faaliyetleri Önemli oyuncular:
gerçekleştirebilmektedir. EÜAŞ • EÜAŞ
(Temmuz 2018'de TETAŞ ile • EPİAŞ
birleşmesinden sonra), piyasadaki
oyunculara toptan elektrik satışını • Özel Toptancılar
gerçekleştiren kamu kuruluşu • Tezgah Üstü (OTC) Piyasası
olarak faaliyet göstermektedir.
Dağıtım
Dağıtım şebekeleri, 36 kW’ın altında elektriğin kısa
mesafelere (düşük ve orta voltajda) taşınması olarak
tanımlanmaktadır. Dağıtım sektörü 2013’ten itibaren
21 özelleştirilmiş dağıtım bölgesinden oluşmaktadır.
Özel dağıtım şirketleri, dağıtımdan sorumlu kamu şirketi olan
21 Dağıtım Bölgesi TEDAŞ ile olan sözleşmeleri doğrultusunda faaliyet
göstermektedir.
Perakende Perakende, nihai tüketicilere elektriğin satılması

faaliyeti olarak nitelendirilmektedir. Lisans sahibi
Grafik 8
şirketler, dağıtım bölgesi kısıtlamaları olmadan Serbest Tüketici Limiti, (kWs)
kullanıcılara elektrik satışı gerçekleştirebilmektedir. 10.000
Görevli tedarik şirketleri, serbest tüketici hakkını 8.000
kullanmayan tüketicilere ulusal tarife üzerinden elektrik 6.000

enerjisi sağlamakla yükümlüdür, serbest tüketici limitini 4.000
(1.000 kWs) aşan tüketiciler ise tedarikçilerini seçme 2.000
-
hakkına sahiptir.
2003
2005
2007
2009
2011
2013
2015
2017
2019
2021
2023
Kaynak: EPDK, TEİAŞ, EPİAŞ

Piyasa Değer Zinciri – Yeni Oyuncular
Türkiye elektrik piyasası değer zinciri, son on yıllık dönemde yeni

oyunculara tanıklık etmiştir. Yeni oyuncuların Yeşil Dönüşüm
sürecini hızlandırması beklenmektedir.
Üretim Faaliyetlerinde büyük miktarda Grafik 9

elektrik tüketen özel ve kamu Lisanssız Elektrik Üretiminin Toplam Üretim
kuruluşları, istikrarlı ve yeşil enerjiye İçindeki Payı (%)
erişimi sağlamak ve değişken enerji
maliyetlerini azaltmak amacıyla %4 %5
0
%4 %4
lisanssız elektrik santralleri kurup %3
0
%3
işletebilmektedir.
0
%1
0
0 %1
Lisanssız üretim kaynağının tüketim noktası ile aynı dağıtım -
2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
1
bölgesinde inşa edilmesi gerekmemektedir. Lisanssız güneş TEİAŞ’a göre, lisanssız üretimin toplam üretim
enerjisi santralleri, tüketim noktasının çatısına veya zemine içindeki payı 2021 yılından sonra istikrarlı bir seyir
kurulabilir. Üretilen elektrik miktarının tüketimin iki katından izlemiştir. Bu durum, 2021 yılı ve sonrasında çoğu
fazla olması durumunda fazla elektrik YEKDEM'e bedelsiz lisanssız santral yatırımının tamamen oto tüketime
1
olarak verilir. odaklanmış olmasından kaynaklanmaktadır.
EPDK'ya yapılan
depolama kapasitesi
Yeni mevzuatla birlikte elektrik depolama tesisi İletim
kurma lisansı alan firmalar, depolama tesisi ile
başvuruları, 4.000'den aynı kapasitede rüzgar (min. 20 MW) ve ya
fazla başvuru ile Haziran güneş (min. 10 MW ve max 250 MW) santrali
2023 itibarıyla 275 GW’ı kurup işletme hakkına sahip olabilecektir.
geçmiştir.
Haziran 2023 itibarıyla Depolama tesislerinin başlıca faydaları, şebeke
toplam kapasitesi 18 yükünün dengelenmesi, dengesizlik
GW'a varan yaklaşık maliyetlerinin önlenmesi ve kullanıcılarının
270 ön lisans verilmiştir. arbitraj olanaklarından yararlanmasına imkan
sağlamasıdır.
Dağıtım Haziran 2023 itibariyle 8.001 şarj

Türkiye'deki birçok girişim, en az birkaç yıldır elektrikli araç
ünitesi bulunmaktadır. 2023
(EA) şarj ağı istasyonları kurulmasına yönelik yatırımlar
sonunda yaklaşık 10.000 adede
yapmaktadır. Yönetmeliğin onaylanmasından sonra EPDK,
ulaşması beklenmektedir.
2022 Mayıs'ta şarj istasyonları kurulmasına yönelik olarak
lisans başvurularını almaya başlamıştır. Haziran 2023 itibarıyla EA şarj ağını
Şarj Lisansı Gereksinimleri: işletmek için lisans alan toplam 132
• 3,7 milyon TL/MWs özsermaye yatırımı firma bulunmaktadır.
• 6 ayda en az 5 farklı şehirde 50+ şarj ünitesi
kurulması EA satışları Haziran 2023 itibariyle
%20
Haziran 2023 itibarıyla ticari 10.028’e ulaşırken, 2022’de 8.210,
AC # 6612 elektrikli araçlar için şarj 2021’de ise 2.849 olarak gerçekleşmiştir.
2023 hizmeti veren 7.501 şarj BMW ve Mercedes Benz, Türkiye'de en
DC # 1889
noktası bulunmaktadır. çok satılan EA markaları olmuştur.
%80
TOGG (ulusal girişim), Tesla ve çeşitli
1
Haziran 2023 itibariyle son on iki ay verilerine göre Çinli markalar 2023 yılında Türkiye EA
Kaynak: EPDK, TEİAŞ, TEHAD pazarına girmiştir.
Elektrik piyasasının düzenlenmesi ve işletilmesinden sorumlu çeşitli

devlet kurumları bulunmaktadır.
.
Elektrik Piyasası Kamu Kuruluşları
Strateji ve Politika Merkezi

ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, enerji politikalarının
belirlenmesi ve faaliyete geçirilmesinden sorumlu ana kamu
kurumudur.
Bağımsız Düzenleyici
EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, elektrik, doğalgaz ve
sıvılaştırılmış petrol gazı piyasalarının düzenlenmesinden ve
denetlenmesinden sorumludur.
İletim Sorumlusu
Türkiye Elektrik İletim A.Ş., ülkedeki elektrik iletim sisteminin
Elektrik sahibi ve işletmecisidir. 2003 yılında Enerji Piyasası
TEİAŞ Düzenleme Kurumu'ndan (EPDK) “İletim Lisansı” alarak ülke
Piyasası
çapındaki bölge müdürlüklerinin ve yerel sevkiyatların
yönetiminin sorumlusu olmuştur. Ayrıca, güç dengeleme
piyasasının ve yan hizmetler piyasasının işletilmesinden de
sorumludur.
Kamu Üretimi
EÜAŞ Elektrik Üretim Şirketi, kamuya ait elektrik üretim santrallerinin
faaliyetlerinden sorumludur, ayrıca Temmuz 2018’den sonra
TETAŞ’ın (EÜAŞ ile birleşen elektrik toptan satış şirketi)
toptan satış ticareti sorumluluklarına da üstlenmiştir.
Piyasa İşletmecisi
EPİAŞ İstanbul Enerji Borsası, yurt içinde gün öncesi, gün içi, vadeli
elektrik işlemleri, doğal gaz spot, vadeli doğal gaz işlemleri ve
dengeleme piyasalarının işletilmesinden sorumlu piyasa
işletmecisi olup, 18 Mart 2015 tarihinden itibaren spot
piyasalarda serbest tüketicileri yönetmektedir. Ayrıca EPİAŞ,
YEK-G sistemi ve YEKDEM gibi yenilenebilir enerji ile ilgili
operasyonları yönetmektedir. Ayrıca EPİAŞ Şeffaflık Platformu
ile elektrik ve doğal gaz piyasalarına yönelik kapsamlı, gerçek
zamanlı veriler sağlamaktadır. Bu platform, bu piyasalarda
şeffaflığın yanı sıra piyasa katılımcıları için verilere eşit erişim
sağlamaktadır.
Kaynak: ETKB
Türkiye elektrik piyasası reformu, piyasada rekabeti ve sürdürülebilir

büyümeyi sağlamak amacıyla Mart 2001'de 4628 sayılı Elektrik
Piyasası Kanunu'nun (EPK) yasalaşmasıyla başlamıştır.
Piyasa kanununun amacı, tüketicilere elektriği Yine 2001 yılında, Türkiye Elektrik Üretim ve
uygun fiyatta ve istikrarlı bir şekilde sağlamaktır. İletim A.Ş. (TEAŞ) üç bölüme ayrılmıştır:
Kanunla, elektrik piyasasının düzenlenmesinden Elektrik İletim Şirketi (TEİAŞ)
sorumlu özerk bir kurum olarak işlev gören EPDKı
ü Elektrik iletim sisteminin geliştirilmesi,
kurulmuştur.
bakımı ve işletilmesi
Daha sonra EPDK'nın işlevleri doğal gaz, LPG ve
Elektrik Üretim Şirketi (EÜAŞ)
akaryakıt piyasalarını da kapsayacak şekilde
ü Devlete ait elektrik üretimi kapasitesinin
genişletilmiştir. EPDK, görevlerini ana karar organı
işletilmesi
olan Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu aracılığıyla
yürütmektedir. Türkiye Elektrik Ticareti ve Taahhüt Şirketi
(TETAŞ)
ü YİD ve İHD şirketleri ile uzun vadeli Elektrik
Tedarik Anlaşmaları dahil olmak üzere
toptan elektrik ticareti
TEK
1993 Öncesi (Üretim, İletim ve Dağıtım)
Kamu-Özel1 TEAŞ TEDAŞ

1993-2001 (Üretim) (Üretim & İletim) (Dağıtım)
Özel & EÜAŞ TETAŞ 21 Şirket

2001-2012 Kamu-Özel
(Üretim) (Toptan Satış)
TEİAŞ (İletim)
(Dağıtım)
(Üretim)
Özel & EÜAŞ TEİAŞ Belirlenmiş

Mevcut Kamu-Özel 21 Şirket Perakende
(Üretim) (İletim) (Dağıtım)
(Üretim) Şirketleri
Kamu Şirketleri Özel Şirketler

1
Kamu-Özel ortaklıklarının ortaya çıkışı esas olarak 1990'larda YİD ve TOR enerji santrallerinin piyasaya sürülmesiyle
başlamıştır. Özel sektörden daha fazla katılım için gerekli düzenlemeler kademeli olarak devreye girdikçe, özel sektör
oyuncuları kendi yatırımlarını geliştirmeye başlamıştır.
Kaynak: EPDK, TEİAŞ, EPİAŞ

15
2
Elektrik Talebi
Analizi
PwC
16 Elektrik Talebi Analizi Türkiye Elektrik Piyasası
Türkiye’de elektrik tüketimi 2018 yılı sonuna kadar hızla artmıştır.

2019 ve 2020 yıllarında elektrik tüketimi neredeyse değişmemiştir.
2021'de Covid-19 sonrası toparlanma etkisi nedeniyle yüksek bir
artışın ardından, 2022'de hizmet sektörünün ekonomideki payının
artmasıyla ekonomik aktivitedeki dağılımın değişmeye başladığı ve
bunun da elektrik tüketiminde etkili olduğu görülmüştür.
10-Y Hareketli Ortalama (HO) Elektrik Talebi

Büyümesi Analizi, dönemin özellikleri itibari ile genel Grafik 10
görüntüyü bozabileceğinden 2019 öncesi dönemini Elektrik Talebinin 10Y Hareketli Ortalama
içermemektedir. Büyümesi (2001-2019, %)
(1) 2020 yılında Covid-19 ile düşüş gözlendi,
(2) 2021 normalleşme dönemiydi, 10%
8%
(3) 2022 yılı yüksek elektrik fiyatlarının görüldüğü, 4,6%
6%
tüketimde hizmet sektörünün payının arttığı bir
4%
dönemdi.
2%
Türkiye elektrik talebinin yüksek hızla büyüme
0%
döneminden ortalama hızla büyüme dönemine girdiği
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
kabul edilmektedir.
Grafik 11 10Y Hareketli Ortalama Ayarlanmış 10Y Hareketli Ortalama
Gerçekleşmiş Elektrik Talebi (2001-20231, TWs)
Elektrik Talebi Büyümesi:
2001-2023
YBBO: %4,3
Ort. GSYİH
Ekonomik Büyümesi:
krizin %5,8
Ort. GSYİH
etkisi
Büyümesi :
YBBO: %4,1
%4,7
%8,9
YBBO: %6,6 (%1,2) (%2,1)
%0,9
(%0,1) 333
350
329 322
304 306
300
297 303
279
266
257
242 246
(%2,0)
250
230
210
200
190 198 194

175
161
150
150
133 141
127
100
50
-
1
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2021
2022
2023
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
1 Haziran 2023 itibariyle son on iki ay verisine göre ayarlanmıştır

Kaynak: EPİAŞ, ETKB
17 Elektrik Talep Analizi Türkiye Elektrik Piyasası
Türkiye'nin elektrik talebinde 2022 yılında sınırlı bir düşüş

yaşanmış, toplam tüketim 330 TWs civarında gerçekleşmiştir.
Grafik 12
Toplam GSYİH (ABD$, Nominal) Sektörlere Göre Dağılımı(%)
759 milyar 819 Milyar 905 Milyar
ABD$ ABD$ ABD$
%4,8
%5,1
%5,4
%5
%6
%6
,5
,4
,5
%24,4 %24,5
%10,6 %9,2 %26,5
%12,3
%10,0
2019 %10,6 2021 %10,5 2022
%23,3 %21,5
%21,5
%18,3 %22,2 %22,1
Hizmet Diğer Sektörler Üretim Vergi ve Sübvansiyon

Kamu Yönetimi Tarım İnşaat
200
Grafik 13
180
İmalat Sektörü Güven Endeksi(2007-2022) Türkiye'nin GSYİH’si 2021 ve 2022 yıllarında reel
160 olarak %11 ve %5 oranında artmıştır. Kamu
140
Covid-19 Pandemi Sonrası harcamalarının payındaki düşüş 2022 yılında
120
107 103 108 110 105 belirgin şekilde görülmüş ve 2022’de GSYİH’a en
100
100
büyük katkı hizmetler sektöründen gelmiştir.

80
İmalatın GSYİH içindeki payı 2019'da yaklaşık

60
%18 iken 2021'de %22'ye yükselmiş, 2022'de ise

40
aynı seviyede kalmıştır. Elektrik tüketiminde 2022

yılı için görülen kısmi düşüş, bir dereceye kadar
20
artan hizmet faaliyetleri karşısında imalatın GSYİH

-
700
2013 2015 2017 2019 2021 2022

içindeki payının durağanlaşmasına bağlanabilir.
Grafik 14 %50
Elektrik Talebi, İmalat ve Hizmet Sektörlerinin GSYİH İçindeki Payı,

600
%40
500
(2001-2022, 2020 hariç, TWs)
%24 %26
%24 %24
%30
%24 %24 %24 %23

%22 %22 %22 %22
%22 %22
400
%20
%18 %18 332,9 328,7

%17 %17 %17 %16 %16 %17
%15 296,7 303,3 %10
265,7
300
246,4
230,3 %0
200
190,0 194,1
160,8
141,2
126,9
- %10
100
- %20
- - %30
2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 2019 2021 2022
Elektrik Talebi İmalat- GSYH Servis-GSYH
(1): Diğer sektörler; Madencilik, Elektrik ve Gaz tedariki, Su Tedariki
Kaynak: TEİAŞ, TÜİK, ETKB
Elektrik talebi ile GSYİH arasındaki korelasyon, özellikle ekonomik

durgunluk dönemlerinde gözlemlenebilen, sanayi üretim talebi
üzerinden açıklanabilir. Sanayi talebinin payı, 2020'de yaşanan
COVID yavaşlamasının ardından 2021’de toparlanma etkisi
nedeniyle zirve yapmıştır.
Birincil enerji kaynaklarını ithal eden gelişmekte Grafik 15

olan ülkelerdeki enerji tüketimi gayrisafi yurtiçi
Sanayi Talebinin Payı, (2001-2021)
hasılatı (GSYİH) doğrudan etkilemektedir.
Türkiye doğal gaz arzının %99'unu Rusya, 50%
Azerbaycan ve diğer ülkelerden ithal etmektedir. 48%
48%
Bu nedenle, ülkedeki elektrik üretiminin ortalama 46%
46%
marjinal maliyeti, ithal edilen yakıt kaynaklarının 44%
44%
fiyatları ve hacmiyle doğrudan bağlantılıdır. 42%
42%
Sanayi sektörü, hammaddeleri işleyerek mamul 40%
40%
mallara dönüştürmek için kullandığı elektriğe
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
bağımlıdır. Sanayi verimliliği; elektrik fiyatları,
ithal enerji kaynaklarının fiyatlarındaki
dalgalanmalar ve arz güvenliğindeki Sanayi talebinin payı, Covid-19 sonrası
gelişmelerden etkilenebilir. Bu da sanayi gelişimi ekonomik faaliyetlerdeki toparlanmanın
ile ekonomik büyüme arasında doğrudan bir etkisiyle 2021 yılında büyük bir artış
ilişki kurulmasına yol açar. göstermiştir. Sanayi talebinin artan payı, 2021
yılında elektrik tüketimini tüm zamanların en
yüksek seviyesi olan 333 TWs'e çıkarmıştır.
Tablo 1
Elektrik Talebi ve Reel GSYİH Büyümesi, • 2021-2022 dönemi öncesinde, GSYİH
(2019-2022) büyümesi çoğunlukla imalat sektöründen
% 2019 2020 2021 2022 kaynaklanmıştır. Ancak 2022 yılında
Elektrik GSYİH'deki %5,6'lık artış hizmetler
Talebi -%0,3 %0,9 %8,7 -%1,2
Büyüme sektöründen kaynaklanmış ve bu da
Reel GSYİH
Büyüme
%0,8 %1,9 %11,4 %5,6 elektrik tüketiminde hafif bir düşüşe yol
açmıştır.
Grafik 16
Elektrik Talebi ve Reel GSYİH Büyümesi Düzeltilmiş R-Kare (2022 dahil)= 0,97
Arasındaki Korelasyon, (2001-2022) Düzeltilmiş R-Kare (2022 hariç)= 0,98
15%
10%
5%
0%
-5%
-10%
-15%
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Elektrik Talebi Büyüme Oranı Reel GSYH Büyüme Oranı
Kaynak: TEİAŞ, IMF, ETKB

Net Elektrik Talebi

284 TWs = 305 TWs + 30 TWs - 1.8 TWs - 46 TWs - 2 TWs
%85,11 %91,11 %8,91 %0,51 X %13,71 %0,61
Net Talep EÜAŞ ve Özel Otomatik Net İthalat / İletim Kayıpları & Petrol
(2021) Üretimi Üreticiler (İhracat) İç Tüketim Rafinerileri
1
Brüt Talebin Yüzdesi Olarak
Brüt Talep = 335 TWs (2021)
Grafik 17
Sektörlere Göre Net Talep (2007-2021, TWs)
Türkiye’de elektrik talebi önemli miktarda,
2021'de toplam talebin %47,5'ini 600 25%
20% 20% 20%

19% 19%
oluşturan sanayi talebinden oluşmaktadır. 18%
500
20%
17% 16%
400
15%
2021 yılında sonra sanayi elektrik
15%
260 284
300
247 256 255

206 216 229
185 194 197
talebinin önemli ölçüde arttığı 171
10%
200
154 160 156 124 130 130 130 134

96 99 104 108 115
74 81 81 87 92 5%
görülmektedir. Bunun sebebi, COVID

100
87 91 92 97 102 107 115 116 113 117 135

-
74 73 69 78 0%
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
sonrası sanayi mallarındaki gecikmeli
talepten kaynaklanmaktadır.
Ulaştırma ve tarım sektörlerine yönelik Endüstri Konut Tarım
talep, bu dönem boyunca enerji dengesi

Ulaşım İletim & Dağ. Kaybı
içindeki aynı payını korumuştur.
22016 öncesinde hanehalkı ve hizmet talebi verileri ayrı olarak
yayınlanmamaktaydı. Bütünlük sağlamak amacıyla, bu sektörlere yönelik net
talep 2016 ile 2018 yılları arasında konsolide edilmiştir.
Grafik 18
Sektör Bazında Toplam Net Talep (2021)1
Tarım
Elektrik Tüketimi 13.772 GWs- Hanehalkı
Pay: %4,8 Elektrik Tüketimi: 133.959
GWs-Pay : %47,1
Sanayi
Elektrik Tüketimi
134.968 GWs-Pay : 284
%47,5
TWs
Sanayi Sektörü Dağılımı
GWs 2020 2021
Metal Endüstrisi %27,1 %27,0
Tekstil & Deri Ürünleri İmalatı %14,7 %15,0 Ulaşım
Kimyasal Ürünler İmalatı %12,2 %12,5 Elektrik Tüketimi: 1.571
Diğer Endüstriler %12,0 %12,0 GWs-Pay : %0,6
Metal Olmayan Ürünlerin İmalatı %11,2 %10,8
Yiyecek ve İçecekler %7,5 %7,3
Diğer %15,3 %15,3
1
Bu rapor kapsamında en son yayınlanan enerji dengesi tablosu kullanılmıştır.
Kaynak: ETKB
20 50
Elektrik Talep Analizi Türkiye Elektrik Piyasası
Türkiye'nin kişi başına elektrik talebi OECD ortalamasının

altındadır. Türkiye'nin kişi başı talebi 2017'den bu yana neredeyse
40
aynı kalırken 2021'de hafif bir artış göstermiştir.

Grafik 19
Seçili OECD Ülkelerinin Kişi Başına Elektrik Talebi, (2021, MWs)
30
24,3
20
OECD Ortalaması
6,8 MWs
12,7
9,9
7,7
10
6,5 6,7 6,6 6,8

4,5 4,7 4,6 4,9 5,0 5,3 5,3
3,9 3,5 4,1
2,3
ME TR SA CHI PL HU UK GR PR IT ES CZ NL DE RU JP AUS US NO
Grafik 20
Türkiye'de Kişi Başına Elektrik Talebi, (2008-2022, MWs)
10
YBBO: %2,3
9
3,7 3,8 3,7 3,9 3,9

5
3,3 3,4 3,4 3,5 3,7

2,8 2,9 3,2 3,2
2,7
4
-
2011
2012
2013
2014
2018
2019
2020
2008
2009
2010
2015
2016
2017
2021
2022
Talep, farklı ülkelerdeki farklı karışımlarla desteklenmektedir.
Tablo 2
Sektörlere Göre Elektrik Talebinin Payı (%) (2020)
Ülke Endüstri Servis Hane Halkı Ulaşım Tarım Diğer
%45 %27 %23 %1 %4 %0

%52 %19 %25 %1 %3 %0
%55 %10 %23 %0 %5 %7
%40 %34 %22 %2 %1 %0
%44 %20 %30 %3 %3 %0
%30 %28 %38 %2 %1 %0
%41 %25 %33 %0 %1 %0
%44 %26 %26 %2 %1 %0
%43 %27 %24 %4 %2 %0
Kaynak: IEA
TEİAŞ, dağıtım şirketlerinden ve Lisanslı Organize Sanayi

Bölgelerinden gelen tahmin sonuçlarını birleştirerek üç farklı
büyüme senaryosu (düşük, baz ve yüksek) içeren bir talep tahmin
raporu yayınlamaktadır. Aralık 2021'de yayımlanan son rapor,
Türkiye'de önümüzdeki 10 yıl için elektrik talebini öngörmektedir.
Elektrik Piyasası Talep Tahminleri Yönetmeliği

uyarınca, dağıtım şirketleri kendi dağıtım Grafik 21
bölgeleri için 10 yıllık elektrik talep tahminlerini Toplam Elektrik Talebi (GWs)
yıllık olarak ETKB ve TEİAŞ'a bildirmekle
yükümlüdür. Benzer raporlama yükümlülükleri 5 730
yıllık dönemler için belirlenmiş perakende 680
şirketleri için de geçerlidir. TEİAŞ bu raporlardan 630
elde ettiği bilgileri organize sanayi bölgelerinden
580
elde ettiği bilgilerle birleştirerek talep tahminini
hazırlamaktadır.
530
480
Türkiye'nin 2022 yılı 12 aylık elektrik talebi 328,7 430
GWs olup, TEİAŞ'ın yüksek senaryo talep
380
tahmininden daha düşük, ancak 2022 yılı baz
330
senaryo tahmininden (340,8 GWs) biraz daha
yüksek gerçekleşmiştir. 280
2022 2026 2030
Düşük Senaryo Baz Senaryo Yüksek Senaryo
Tablo 3
TEİAŞ Elektrik Talep Tahminleri (2022-2031)
Düşük Senaryo Baz Senaryo Yüksek Senaryo

Büyüme Büyüme Büyüme
Talep Talep Talep
Sene Oranı Oranı Oranı
(GWs) (GWs) (GWs)
(%) (%) (%)
2022 308.903 %3,1 324.536 %3,8 340.810 %7,9
2023 317.755 %2,9 335.819 %3,5 354.446 %4,0
2024 329.911 %3,8 350.716 %4,4 371.927 %4,9
2025 344.265 %4,4 367.792 %4,9 391.806 %5,3
2026 357.757 %3,9 383.426 %4,3 409.551 %4,5
2027 369.703 %3,3 397.438 %3,7 425.790 %4,0
2028 378.902 %2,5 408.872 %2,9 439.739 %3,3
2029 389.682 %2,8 421.925 %3,2 455.387 %3,6
2030 400.825 %2,9 435.418 %3,2 471.572 %3,6
2031 415.042 %3,5 452.210 %3,9 491.224 %4,2
Kaynak: TEİAŞ
Türkiye'nin ENTSO-E'deki gözlemci üyelik statüsü ENTSO-E ve

TEİAŞ arasındaki iş birliğini kolaylaştıracaktır.
Türkiye İletim Sistemi
Kapasite
Haziran 2023 itibarıyla, ülkedeki toplam iletim hattı

uzunluğu 73.806 km'dir ve 789 trafo merkezi
bulunmaktadır. Komşu ülkelerle 15 bağlantı hattı
bulunmaktadır.
İletim Sistemi Aracılığıyla Ticaret

20231 yılı itibarıyla Türkiye'nin elektrik ihracatı 2.647
GWs'ye ulaşırken, toplam elektrik ithalatı 7.012 GWs
olarak gerçekleşmiştir. Elektrik ihracatında en yüksek
payı %69,6 ile Yunanistan oluştururken, 2022 yılında
toplam elektriğin %53,8'i Bulgaristan'dan ithal
edilmiştir.
ENTSO-E Üyesi İletim Sistemi Operatörlerinin

Ülkeleri
ENTSO-E'nin 35 farklı
ülkeden toplam 39
IS NO FI Türkiye, Avrupa İletim Sistemi
İSO üyesi
bulunmaktadır. Operatörleri Ağı (ENTSO-E) ile ulusal
SE
EE Ukrayna İSO'su elektrik sistemi ve Avrupa elektrik
Ukrenergo, ENTSO-
LV E'ye Nisan 2022'de
sistemi arasında bağlantı kurmak için bir
DK gözlemci üye olarak proje geliştirmiştir. TEİAŞ, 2016 yılı başı
LT
katılmıştır.
itibariyle ENTSO-E'ye gözlemci üye
IE GB NL DE PL UA
olmuştur. Gözlemci üye statüsü TEİAŞ'a
BE LU AT CZ SK birlik bünyesindeki gruplara ve görev
FR CH IT SI HR HU RO güçlerine katılma fırsatı verecektir.
PT ES BA RS BG
ME MK TR
AL GR CY

Kaynak: TEİAŞ
Türkiye 2023 yılında 7,01 TWs elektrik ithal etmiş, 2,64 TWs elektrik
ihraç etmiş ve (4,40) TWs net elektrik ticareti gerçekleştirmiştir. Bu,
Türkiye'nin 2016 yılından bu yana ilk kez net elektrik ithalatçısı
olduğu anlamına gelmektedir. Yine de net ticaretin brüt talebe oranı
çok sınırlı kalmıştır.
Grafik 22
Türkiye'nin Elektrik İhracat ve İthalat Hacmi (TWs)
4 Net Ticaret
(Ort. 1990-20231)
2
(1.015) TWs
-
(2)
(4)
(6)
N.T/B.T
(8) (Ort. 1990-20231)
(%0,5)
(10)
1975
1977
1985
1987
1997
1999
2009
2019
2021
1979
1981
1983
1989
1991
1993
1995
2001
2003
2005
2007
2011
2013
2015
2017
İhracat İthalat
Grafik 23 İhracat ve İthalat Ortakları
Net Ticaretin Brüt Talebe Oranı (%) (2022)

0
İthalat - En Büyük 3
%1,3 Ortak
%0,8 %1,0
%0,6 1
0
%53,8
%0,5 %0,4
%0,2
%0,2 %0,1
-
2 %45,4
-%0,4 -%0,4 -%0,4
( 0)
3 %0,9
-%1,2
-%1,7 -%1,4 İhracat - En Büyük 3
( 0)
-%2,1 -%2,0 Ortak

-%2,4
-%2,5 1 %69,6
( 0) -%2,6
-%3,3 2 %15,3
( 0)
1991
1995
1997
1999
2003
2005
2007
2011
2013
2019
2021
1993
2001
2009
2015
2017
3 %6,2
Kaynak: TEİAŞ, TÜİK
2004 yılından önce Türkiye'deki dağıtım ağı, devlete ait bir tekel
olan TEDAŞ tarafından işletilmekteydi. Özelleştirmeye yönelik
hükümet politikasının ardından, dağıtım ağı özel piyasa katılımcıları
tarafından kontrol edilen 21 bölgeye ayrılmıştır.
Dağıtım sektörünün özelleştirilmesi 2013 yılında Tablo 4

tamamlanmıştır. Sektör, ilgili bölgelerinde faaliyet
Dağıtım Bölgelerinin Listesi
gösteren ve aşağıdaki faaliyetlerden sorumlu olan
21 dağıtım şirketi tarafından kontrol edilmektedir. Region
Bölge DSO
DSOName
İsimleri Operating
Firmalar Firms
1 Dicle Edaş Eksim
2 Vedaş Türkerler
Yerel dağıtım ağının bakımı, 3 Aras Edaş Çalık-Kiler
4 Çoruh Edaş Aksa
5 Fırat Edaş Aksa
Dağıtım ağının geliştirilmesi, 6 Çedaş Kolin-Cengiz
7 Toroslar Edaş EnerjiSA
Ölçüm verilerinin toplanması ve 8 Medaş Alarko-Cengiz

9 Başkent Edaş EnerjiSA
faturalandırma sürecine dahil olunması,
10 Akdeniz Edaş Kolin-Cengiz
Bölgenin elektrik talebinin tahmin 11 Gdz Aydem
12 Uedaş Limak
edilmesi.
13 Tredaş Ic Içtaş
Bir kısmı halihazırda elektrik üretim faaliyetleri ile 14 Ayedaş EnerjiSA

15 Sedaş Akenerji-CEZ
uğraşan yerli ve yabancı yatırımcılar özelleştirme
16 Oedaş Zorlu
sürecine katılmıştır. Dağıtım ve perakende 17 Bedaş Kolin-Cengiz
faaliyetlerinin ayrıştırılmasından sonra, özel 18 Kcetaş Kayseri Municipality
dağıtım şirketleri ayrı perakende şirketleri 19 Adm Aydem

20 Akedaş Kipaş
üzerinden bölgelerinde perakende elektrik satışı
21 Yedaş Çalık
yapma hakkına da sahip olmuştur.
17 14
13
21
15 9
4
3
12 6
16
5
11 18 2
8 1
20
19
10 7
Kaynak: TEİAŞ
25
3
Elektrik Üretimi
Analizi
PwC
26 Elektrik Üretim Analizi Türkiye Elektrik Piyasası
EÜAŞ, elektrik üretimi alanında piyasanın en büyük

oyuncusudur. EÜAŞ'a ait tesislerin kurulu gücü 1970 ve 1990
yılları arasında önemli ölçüde artmıştır. Son 20 yılda, EÜAŞ'a ait
kapasitenin piyasadaki payı, ortaya özel sektör yatırımcıları ve
özelleştirmeler nedeniyle azalmıştır.
Grafik 24
Enerji Kaynaklarına Göre EÜAŞ'ın Kurulu Gücü (%)
2010 20231
EÜAŞ'ın toplam kurulu gücü 2010
yılında 24,2 GW iken Haziran 2023
itibariyle 21,0 GW'a düşmüştür.
24,2 21,0 %34,1
Bunun başlıca nedeni son 10
%48,3
GW %51,7
%65,9
GW yıldaki büyük ölçekli
özelleştirmelerdir. EÜAŞ'a ait
kapasitenin pazardaki payı 2010
Termal Hidroelektrik yılında %48,9 iken Haziran 2023'te
%20,0'e düşmüştür.
Grafik 25
EÜAŞ’ın Kurulu Gücü (1970-2023)
1 2 3 4
Sınırlı Özel Varlık Devlet Özelleştirmelerin Piyasa Serbestleşme Dönemi
Kontrolünde Başlangıcı
27.500 Genişleme
25.000
Kurulu Güç (MW)
22.500
20.000
17.500
15.000
12.500
10.000
7.500
5.000
2.500
0
20231
1970
1972
1974
1976
1978
1980
1982
1984
1986
1988
1990
1992
1994
1996
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
2016
2018
2020
2022
Termal Hidro
1 Haziran 2023 itibarıyla veriler
Kaynak: EÜAŞ, TEİAŞ

EÜAŞ'a ait özelleştirilmeyi bekleyen çok sayıda küçük ve büyük

HES’ler bulunmaktadır.
Tablo 5
Özelleştirme Sürecindeki HES'ler
Santral İsmi Kapasite (MW) Şehir
Kesikköprü HES 76,0 Ankara
Demirköprü HES 69,0 İzmir
Seyhan 1 HES 60,0 Adana
Derbent HES 56,0 Samsun
Çamlıgöze HES 32,0 Sivas
Kepez 1 HES 26,4 Antalya Halihazırda özelleştirme sürecini bekleyen
Seyhan 2 HES 8,0 Adana HES'ler toplam 340,0 MW kurulu güce
Yüreğir HES 6,0 Adana sahiptir.
Kepez 2 HES 6,0 Antalya
Dereiçi HES 0,4 Kars EÜAŞ'a Ait En Büyük Hidroelektrik Santralleri
Koyulhisar HES 0,2 Sivas 2.405 MW 702 MW
Toplam 340,0 Atatürk HES Altınkaya HES
Tablo 6 1.800 MW 672 MW

Karakaya HES Birecik-Nizip HES
EÜAŞ’a ait Doğal Gaz Çevrim Santralleri
1.330 MW 670 MW
Keban HES Deriner HES
1.208 MW 510 MW
Ilısu HES Berke HES
Bursa Doğal İstanbul Doğal Esenyurt Doğal
Gaz Gaz A&B Gaz
558 MW
1.432 MW 1,350+816 MW 180 MW
Yusufeli HPP
Kapasite Kapasite Kapasite
Tablo 7
EÜAŞ'a ait Tekirdağ doğal gaz Kombine 2021 ve 2022'de Tamamlanan Özelleştirmeler
Çevrim Santrali A&B (toplam kurulu gücü
Tekirdağ Doğal Santral İsmi Kapasite (MW) Bitiş Tarihi Şehir Fiyat (m TL)
958MWe) tesisleri de özelleştirme
Ahiköy 1&2 H 4,4 2021 Sivas 11
Gaz Kombine kapsamına alınmıştır. Özelleştirme Camlica 1 HPP 84,0 2021 Kayseri 581
Çevrimiçi A&B Tortum HPP 26,2 2021 Erzurum 223
işlemlerinin 31 Aralık 2025 tarihine kadar Topçam HPP 60,3 2021 Ordu 925
480+478 MW Çal HPP 2,5 2022 Denizli 9
tamamlanması öngörülmektedir.
Kapasite Girlevik 2-Mercan HPP11,6 2022 Erzincan 136
Toplam 189,0 1884
Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, EÜAŞ

Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ), 4 Temmuz 2021

tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan kararla özelleştirme kapsamına
alındı. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan açıklamaya
göre, TEİAŞ'ın halka arz yoluyla özelleştirilmesi için son tarih
31 Aralık 2024'e uzatıldı.
Tablo 8
TEİAŞ Operasyonel Bilgiler
İletim Hattı Uzunluğu (2023) İletim Sözleşmeleri (2022)

TEİAŞ, Haziran 2023 itibarıyla 73.806 TEİAŞ 2022 yılında 249 yeni elektrik bağlantı
kilometre enerji iletim hattına ulaşmıştır. anlaşması imzalamıştır. (51 üretim, 49
serbest tüketici ve 149 dağıtım lisansı sahibi
şirket)
Trafo Sayısı (2022) Sermaye Harcamaları (2022)

TEİAŞ 2.096 adet trafoya ve 217.571 (MVA) TEİAŞ 2022 yılında 632 yatırım ve iyileştirme
kurulu güce sahiptir. projesi yürütmüştür. Bu projeler için yapılan
toplam harcama tutarı yaklaşık
2 milyar ABD$’dır.
TEİAŞ'ın azınlık hissesinin halka arzıyla TEİAŞ’ın yarattığı değerin geniş bir yatırımcı kitlesi ile
paylaşılması ve teyit edilmesi hedeflenirken, kamunun en büyük hissedar olmaya devam etmesi
ve TEİAŞ üzerindeki operasyonel kontrolünü sürdürmesi öngörülmektedir.
Tüm dünyada, halka açık ve farklı ülkelerde faaliyet gösteren İSO’lar (İletim Sistem Operatörü) bulunmaktadır.
Tablo 9
Karşılaştırılabilir İSO’lar ve Değerleme Çarpanları
MY22 Brüt Sabit MY22 Net Sabit
Hat Piyasa Değeri
2 Şirket Değeri (m ŞD/BSD ŞD/NSD
Şirket İsmi Ülke 1 Değer Değer 3 3
Uzunluğu (km) (m ABD $) ABD $) (x) (x)
(m ABD $) (m ABD $)
Eversource Energy ABD 3.701 29.531 49.850 46.043 36.170 1,1 1,4
Power Grid Corporation of India Hindistan 174.601 19.370 35.015 35.981 26.729 1,0 1,3
Hydro One Limited Kanada 30.000 15.772 26.643 28.449 18.570 0,9 1,4
Terna İtalya 74.855 15.283 24.360 28.517 17.314 0,9 1,4
Red Eléctrica Corporación İspanya 45.000 10.155 13.952 19.630 10.288 0,7 1,4
Hawaiian Electric Industries ABD 4.828 4.445 5.353 8.995 5.803 0,6 0,9
Synergy Grid & Development Phils Filipinler m.d. 1.188 4.908 251 91 a.d. a.d.
Chongqing Fuling Electric Power Çin m.d. 1.750 1.455 1.335 527 1,1 2,8
Kazakhstan Electricity Grid Operating Co. Kazakistan 26.977 944 1.089 3.746 1.857 0,3 0,6
Litgrid AB Litvanya 7.245 399 448 474 393 0,9 1,1
CNTEE Transelectrica SA Romanya 9.000 303 262 1.145 883 0,2 0,3
Transener Arjantin 12.400 258 228 1.163 500 0,2 0,5
Ortalama 0,7 1,2
Maksimum 1,1 2,8
Minimum 0,2 0,3
TEİAŞ, 2022 yılında yaklaşık 1,4 milyar ABD$ net satış gerçekleştirmiştir.
1 Yukarıdaki tabloda detaylandırılan veriler, seçilmiş olan karşılaştırılabilir şirketlerin yayınlamış olduğu en güncel iletim hattı uzunluğunu göstermektedir.
İletim Hattı Uzunluğu ölçümleri şirketlerin kendi internet sitelerinden elde edilmiş olup, çoğunlukla şirket tahminlerine dayanmaktadır.
2 Karşılaştırılabilir şirketlerin piyasa değerleri 01.01.2022 ile 31.12.2022 tarihleri arasında oluşan piyasa değerlerinin ortalaması alınarak hesaplanmıştır.
3 a.d. anlamlı olmayan ŞD katlarını ifade eder (0x'in altı veya 10x'in üstü).
Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Halka Açık Kaynaklar (Haziran 2023),TEİAŞ, Capital IQ
Kamuya ait kurulu gücün payı, 2000'li yılların başından bu yana özel
sektör yatırımlarının artması ve büyük ölçekli özelleştirmeler nedeniyle,
azalmaktadır.
Haziran 2023'te Türkiye'nin toplam kurulu gücü Grafik 26

içinde %67,8'lık bir paya sahip olan özel sektör Özel Sektör Yatırımlarının Kurulu Güç Dağılımı,
yatırımları ağırlıklı olarak fosil, hidroelektrik ve (Haziran 2023)
diğer yenilenebilir enerji kaynaklarından
oluşmaktadır. Son yıllarda özel sektör
Termal %57,0
yatırımlarının kurulu gücündeki artış temel
olarak hidroelektrik ve doğalgaz 71,1
santrallerindeki artıştan kaynaklanmaktadır.
GW
%22,5
%20,5
Hidroelektrik
Hidroelektrik
Olmayan
Yenilenebilir
Grafik 27 Enerjiler
Sahipliğe Göre Kurulu Güç Payları, (2001-2023, GW)3
120
104 105
100
96 9 9
91
100
8
85 88 6 7
3
3
3 3
78 4 5
3 3 21 21
80
73 21
70 21
64 20 18 20
20
57 4 20
50 53
60
4 22
45 4
39 41 41 42 4 4 24
36 37 4 25
28 32
4 4
40
5 24 71 71
5 5 24 65 68
4 24 60 61 62
4 24 52 56
23 24 24 47
22 22
36
20
22 28
22 22 25
12 12 13 14 17
5 9 10
- 3
20231
2001
2002
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2019
2020
2021
2022
2
ÖzelSEÜ'ler
Sektör EÜAŞ İHD + Otoüreticiler Lisanssız
1
Haziran 2023 itibarıyla kurulu güç verilerini göstermektedir.
2
Özel şirketlerin 2006 yılı öncesindeki payı, imtiyaz sözleşmeleri kapsamında özel şirketlerle imzalanan YİD anlaşmalarıdır.
3 TEİAŞ aylık raporlarında açıklanan veriler, halihazırda işletmede olan santrallerin kurulu gücünü ifade etmektedir.
Kaynak: TEİAŞ
Lisanssız kapasite, özellikle güneş enerjisi yatırımlarıyla artmıştır. 2019

yılında YEKDEM yerine aktif enerji maliyetini getiren düzenlemeler,
yatırımcıların lisanssız tesislere yönelik iştahını azaltmıştır. 2021
yılından itibaren lisanssız kurulu güçteki artışlar, öz tüketimin teşvik
edilmesinden kaynaklanmaktadır.
Grafik 28 Lisanssız enerji santrallerinin toplam kurulu gücü son
Lisanssız Kurulu Güç (Haziran 2023) birkaç yılda önemli ölçüde artmış, 2015 yılı sonunda
yaklaşık 0,4 GW iken Haziran 2023'te 9,4 GW'a kadar
yükselmiştir. Haziran 2023 itibariyle, Türkiye'deki
8,7 GW 0,5 GW lisanssız kapasitenin %93,7’sini güneş enerjisi
oluşturmakta olup diğer yenilenebilir enerji kaynakları
Güneş önemli ölçüde geride kalmıştır. Lisanssız güneş
9,4 %5,3 Termal
%1,0 enerjisi kurulu gücünde görülen yüksek payı
%93,7 GW 0,1 GW destekleyen temel faktörler aşağıdaki gibidir:
1)
1 Verimliliğin ölçeğe bağlı olmaması
Diğer 2)
2 Panel maliyetlerinin zaman içinde azalması
Yenilenebilir 3)
3 Türkiye'nin güneş enerjisi potansiyeli
4)
4 Diğer teknolojilere kıyasla operasyonel kolaylıklar
1 2 3
Grafik 29
Teknolojideki 2019'daki Öztüketim için
Lisanssız Kurulu Gücün gelişmeler, yönetmelik lisanssız
Gelişimi YEKDEM’in değişikliğinin santrallerin
olumlu etkisi olumsuz etkisi teşvik edilmesi
2.500
1 2 3
2.137 Lisanssız Enerji Üretimine İlişkin Yönetmelikteki Son
2.125 Değişiklikler
Mayıs 2019'da yapılan yönetmelik değişikliğiyle,
2.000
12 Mayıs 2019'dan sonra çağrı mektubu alan tesislerin

kazançlı YEKDEM yerine yalnızca aktif enerji
1.500
maliyetinden yararlanabileceği belirtilmiştir (önceki sürüm
Mayıs 2023'te yeni bir sürümle geri yüklenmiştir).
1.088
999 Aralık 2020'de yapılan değişiklikle; lisanssız tesislerin,
PTF değerindeki üretimlerinin %15'ine eşit olacak bir
1.000
782
689 724 lisans ücreti ödemeye devam ettikleri sürece, YEKDEM’in
514
bitiminden sonra fazla elektriği satmaya devam
500
etmelerinin yolu açılmıştır.
329
Yönetmelikteki son değişiklik Ağustos 2022’de yürürlüğe
girmiştir. Yeni uygulama, 12 Mayıs 2019'dan sonra çağrı
mektubu alan santralleri kapsayacak şekilde devreye
-
1
alınmış olup bu santrallerin yalnızca kendi tükettikleri

1
miktar kadar elektrik satabileceklerini belirtmektedir. Öz
Haziran 2023 itibarıyla veriler
Kaynak: TEİAŞ tüketim seviyesinin iki katını aşan elektrik üretim miktarı,
YEKDEM için katkı payı olarak tahsil edilecektir.
Son yıllarda düzenleyici çerçevede yapılan çok sayıda değişiklik nedeniyle,

lisanssız enerji üretimine ilişkin şartlar ve gereklilikler önemli ölçüde
değişmiştir.
2019 Öncesi Görünüm 2019-2022 Dönemi Görünümü Haziran 2022 Sonrası Görünüm
• Ulusal şebekeye satılan • Ulusal şebekeye satılan • Sadece iç tüketim seviyesi

elektrikte sınır yoktur elektrikte sınır yoktur kadar şebekeye satış
• YEKDEM için uygundur • YEKDEM için uygun değildir yapabilir
• YEKDEM'de yer alan yerel • Sadece bölgesel yatırım • YEKDEM için uygun değildir
bileşen teşvikinden ve teşviklerinden faydalanabilir • KDV ve ithalat vergisi
bölgesel yatırım muafiyeti gibi 4. bölge
teşviklerinden yararlanabilir teşviklerinden faydalanabilir
Lisanssız Enerji Üretimine Yönelik Son Grafik 30

Düzenlemeye İlişkin Detaylar:
Lisanssız Elektrik Üretiminin Toplam
Üretim İçindeki Payı (2016-2023, TWs, %)
1)
1 Öztüketim miktarı, bir önceki takvim yılında %4,4 %4,8
%3,6
5,0%
%3,6
24
gerçekleşen toplam tüketim seviyesi olarak 3,0%

%2,6
%3,2
19
tanımlanmıştır. Önceki yılda hiç tüketim 1,0%

%0,5
%1,1
14
yapılmamışsa, cari yıldaki aylık ortalama

-1
, 0% 9
tüketimler yıllık hale getirilerek öz tüketim 9,7 11,1 11,9

14,2 15,2
-3
, 0%
7,9 4
seviyesi hesaplanabilir. 1,5

3,4
-5
, 0% ( 1)
1
2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
2)
2 Cari yılda gerçekleşen öz tüketim seviyesinin Lisanssız Elektrik Üretimi (GW) Lisanssız Elektrik Üretim Payı (%)
bir önceki yılın seviyesini veya yıllıklandırılmış Lisanssız üretimin payı, 2022'den sonra direkt iç
seviyeyi aşması durumunda, satılabilecek tüketime yönelik üretimdeki artış nedeniyle
azami miktarın cari yıldaki gerçekleşen öz nispeten sabit kalmıştır. Ancak, düzenleyici
tüketim seviyesi olarak güncelleneceği çerçevedeki eğilimlere bağlı olarak, lisanssız
belirtilmiştir. üretimin payının değişmesi beklenmektedir.
3 Kapasitesi 50 kW'ı aşmayan tesisler ile
3) Yeni Lisanssız Kapasitenin TEİAŞ
mesken tesisleri, üretilecek elektriğe Tarafından Tahsisi
uygulanan yukarıda açıklanan sınırdan muaf
Mart 2022'de EPDK, iptal edilen YEKA ihaleleri ve
sayılır.
YEKA öncesi döneme tekabül eden RES projelerinin
4 Organize sanayi bölgesinde yer alan tesislerin gerçekleşmemiş kapasitelerini; lisanssız santraller,
4)
hibrit santraller ve mevcut santrallerin kapasite artışı
ihtiyacı için enerji üreten tesislerle ilgili olarak, yoluyla kullanıma alacağını duyurmuştur. Lisanssız
tesisin organize sanayi bölgesi içinde yer santraller için de kapasite tahsisi yapılmıştır:
alması şartı kaldırılmıştır.
2022 – 594 MW 2023 – 2.300 MW 2
1 Haziran 2023 itibariyle son on iki ay
2 Haziran 2023 itibariyle
Kaynak: TEİAŞ, Resmi Gazete, Kamuya Açık Kaynaklar
Toplam kurulu güç, özellikle 2014 yılından bu yana yenilenebilir

enerji kaynaklarının yaygınlaştırılmasıyla birlikte son on yılda hızla
artmış ve çeşitlenmiştir.
Türkiye'nin kurulu güç portföyü; rüzgar, güneş ve 2015'te piyasa takas fiyatlarının düşmesinin ardından,
jeotermal enerji gibi hidroelektrik olmayan termik kaynaklara dayalı mevcut enerji santrallerinin
yenilenebilir enerji kaynaklarının devreye girmesi, kârlılığı olumsuz etkilenmiş, yeni termik projeler için
doğal gaz ve ithal kömür gibi fosil kaynakların da iştah azalmıştır.
genişletilmesiyle çeşitlenmiş ve önemli ölçüde 2018'den 2023'e kadar termik kapasitedeki net artış
büyümüştür. Türkiye'deki toplam kurulu güç 1,9 GW olmuştur. Başlıca projeler aşağıdaki gibidir:
2001-2023 yılları arasında %6,1'lik bir YBBO ile
Ø Emba Hunutlu (ithal kömür) Termik Santrali,
önemli ölçüde artarak 28,3 GW'tan 104,9 GW'a
Türkiye’nin Adana ilinde yer almakta olup 1,3 GW
ulaşmıştır.
kurulu güce sahiptir. Santral, 2022 yılında faaliyete
2009-2014 yılları arasında yapılan yenilenebilir geçmiştir.
enerji ve doğal gaz yatırımları 2013-2017 yılları
Ø Soma Kolin Termik Santrali (yerli linyit) 0,5 GW kurulu
arasında elektrik üretmeye başlamış ve piyasa
güce sahip olup 2019 yılında faaliyete geçmiştir.
arzının hızlı bir şekilde yükselmesine yol açmıştır.
Ø Çan2 Termik Santrali, (yerli linyit) 0,3 GW kurulu
Grafik 31 gücünde olup 2018 yılında faaliyete geçmiştir.
Enerji Kaynaklarına Göre Kurulu Güç (2001-20231, GW)
YBBO: %6,1
YBBO: %4,2
120
YBBO: %7,0
104 105
100
96
91
100
85 88 %24,3
78
73
80
70
64 %30,1
57
53
60
50
45
39 41 41 42
%0,2
36 37
32
40
28 %24,2
20
%21,2
-
1
2001
2004
2006
2007
2009
2012
2015
2017
2018
2020
2021
2023
2002
2003
2005
2008
2010
2011
2013
2014
2016
2019
2022
Kömür Doğal Gaz Likit Yakıtlar Hidro Yenilenebilr Hidro Olmayan Yenilenebilir
1
Kaynak: TEİAŞ
Türkiye, 2008 yılından bu yana her dört yıllık dönemde yenilenebilir

enerji kurulu gücünü yaklaşık 15 GW artırmıştır. Termal kapasite ise
son dört yılda önemli ölçüde artmamıştır.
Grafik 32 Grafik 33
Yenilenebilir Enerji Kurulu Güç Termal Kurulu Güç
İlaveleri (2009-20231) İlaveleri (2009-20231)2
17,8 GW
10,8 GW
%52,4
%41,5 3,6 GW
42,8 %8,5
21,8
GW GW
%23,8 %26,2
10,2 GW %47,6 11,5 GW
11,2 GW
Grafik 34 Grafik 35
Yenilenebilir Enerji Kurulu Güçteki Termal Kurulu Güçteki Artışların
Artışların Dağılımı (2009-20231, GW) Dağılımı(2009-20231, GW)
60, 00
60, 00
14,2
1,7 1,9
7,5
50, 00
4,6
2,7
1,4
50, 00
5,1 (0,6)
16,8 10,8
(0,1)
3,3 40, 00
6,3
40, 00
1,5 (0,2)
4,2 9,4
5,1 30, 00
2,6
11,3 (1,2)
30, 00
6,0 57,1
0,4 47,8
2,4
20, 00
20, 00
8,5
27,6
10, 00
10, 00
14,3
-
-
2008 2009-2013 2013-2018 2018-2023 2023 2008 2009-2013 2013-2018 2018-2023 2023
Doğal Sıvı
Hidro Güneş Rüzgar Diğerleri Kömür
Gaz Yakıtlar
1Haziran 2023 itibarıyla veriler
2 Yukarıdaki veriler kurulu güce yapılan brüt ilaveleri temsil etmektedir. Net artış 20,2 GW olarak ölçülmüştür. Bu fark, kurulu
güçteki ve sıvı yakıtlı (2,1 GW) santrallerdeki düşüşlerden kaynaklanmaktadır.
Kaynak: EPDK
Türkiye’de kurulu gücü 1 GW'ı aşan 17 adet özel elektik üretim

girişim grubu bulunmaktadır.
Kurulu güç dağılımı 2014 yılından bu yana

önemli ölçüde değişmiş olsa da, büyük Grafik 36
şirketlerin birçoğu için en büyük kurulu güç En Büyük Özel Sektör Yatırımlarının Kurulu
kaynağı kömür ve doğal gaz olmaya devam Güç Dağılımları (2023)
etmektedir.
Aşağıda gösterilen Türkiye'nin en büyük özel

sektör girişimleri 2023 itibariyle toplam 49,9
Hidro %19,7 49,9 %67,0
GW kurulu güce sahiptir, bu tutar toplam
kurulu gücün yaklaşık %47,8'ine tekabül GW Termal
etmektedir. En büyük özel sektör %13,3
girişimlerinin toplam kurulu gücünün

%67,0’ını termal enerji kaynakları
Hidro Olmayan
oluşturmaktadır.
Yenilenebilir
Grafik 37
Kurulu Güce Göre En Büyük Özel Sektör Girişimleri1 (2023, GW)
Şirketin Kurulu Gücünün En
4
4,0
Yüksek Payı:
4
3,7 Kömür
3
Doğal Gaz
3,0 Rüzgar
2,8 2,8
2,6
3
Hidro
2
2,0
Jeotermal
2
1,7 1,6
Güneş
1,5
1,3 1,3 1,2
1,2 1,2
1
1,1 1,1 1,1

1,0 1,0 0,9 0,9
0,9 0,9 0,9 0,8
0,8 0,8 0,8 0,7 0,7
0,7 0,7 0,6
0,6
1
0,5
0
( 0 )
SANKO
RWE Turcas
Kolin
Limak
EnerjiSA
Özaltın
ENKA
Cengiz
EMBA Power
Palmet Enerji
Eren
Kalyon Enerji
Diler Holding
Unit
Akfen
STEAG GMBH
Polat
Çelikler
İÇDAŞ
Akenerji
TÜPRAŞ/ENTEK
Ciner Holding
Aksa Enerji
ACWA
Bilgin
IC İçtaş
Habaş
Doğuş
Zorlu Enerji
Aydem
GÜRİŞ & MOGAN

Konya Şeker
GAMA
Oyak Şirketleri
Altek Alarko
Borusan
1
Özel sektör elektrik santrallerinin kurulu güçleri, rapor tarihi itibariyle yatırımcıların, varsa, ortak sahip oldukları
santrallerdeki payları dikkate alınarak düzeltilmiştir. İnşa halindeki santraller toplam kapasitenin bir parçası olarak
değerlendirilmemiştir.
Kaynak: Halka Açık Kaynaklar (2023)

Türkiye'de yenilenebilir kaynaklara dayalı kurulu gücü 250 MW'tan

fazla olan 20 şirket bulunmaktadır. Bu şirketler ağırlıklı olarak
hidroelektrik santralleri işletmekte olup; sadece rüzgar, güneş ve
jeotermal enerji santrallerine yatırım yapan büyük piyasa oyuncusu
sayısı daha azdır.
Yenilenebilir enerji kurulu güç kapasitesi

Grafik 38
açısından en büyük şirketler ağırlıklı olarak
HES işletmektedir. Aşağıda listelenen Başlıca 20 Yenilenebilir Odaklı Özel Sektör
şirketlerin toplam portföyleri içindeki
Girişimi’nin Kapasite Dağılımı (2023)
yenilenebilir enerji varlıkları 2023 itibarıyla 0,7 GW
%4,2
toplam kurulu gücünün %61,1'ini
%8,0
oluşturmaktadır. Bu şirketlerin yalnızca sınırlı
bir kısmını güneş santrali yatırımları 1,3 GW 15,7 %60,0 9,4 GW
bulunurken, portföyleri önemli ölçüde %27,8 GW
hidroelektrik ve rüzgar santrallerinden
oluşmaktadır. Aşağıda listelenen yenilenebilir 4,4 GW
enerji yatırımcılarının yenilenebilir enerji
portföylerini, yurt içinde ve yurt dışında yeni
projelerle genişletme planları olduğu
bilinmektedir.
Grafik 39
Yenilenebilir Enerji Alanında Kurulu Güce Göre Başlıca Özel Sektör Girişimleri (2023, GW)
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Toplam Kurulu Güç İçindeki Payı (%)
3
%45 55% %100 %44 %54 %100 %100 %100 %46 %100 %100 %100 %87 %100 100% %50 %43 %40 %26 %23
1,7 1,6
2
1,2 1,1 1,1

1,1
0,9 0,9
0,8 0,7 0,7
1
0,6 0,6 0,5 0,5

0,5 0,4
1
0,3 0,3 0,3
-
Aydem
GAMA
Doğuş
Özaltın
Cengiz
SANKO
IC İçtaş
Kalyon Enerji
GÜRİŞ & MOGAN

EnerjiSA
Kolin
Bilgin
Akfen
Akenerji
Entek
Polat
Limak
Zorlu Enerji
Fiba
Borusan

Türkiye'deki kaynağa göre elektrik üretimi son 50 yılda büyük ölçüde

çeşitlenmiştir.
Taş kömürü santral yatırımlarının artmasının

1970 ve 1980'lerin başında elektrik arzı;
1 hidroelektrik, yerli kömür ve sıvı 5 ardından taş kömürü ithalatı da artmaya
başlamıştır. Bu artış, ithal kömürün marjinal
yakıtlarından oluşmuştur.
üretim maliyetinin yerli kömür kaynaklarına
kıyasla daha düşük olmasıyla ilişkilendirilmiştir.
Hidroelektrik dışındaki diğer yenilenebilir enerji

Kömür ile hidroelektriğin payının artması ve kaynaklarından elektrik üretiminin payı 2014 sonrasında iki
2 doğal gaz yakıtlı santrallerin elektrik üretimine 6 ana nedenden ötürü önemli ölçüde artmaya başlamıştır:
dahil edilmesiyle sıvı yakıtların payı yıllar i)Türkiye'nin YEKDEM kapsamındaki FIT programı, PTF’ye
içinde azalmıştır. kıyasla daha uygun fiyat seviyeleri sağlamaya başlamıştır.
ii) Yenilenebilir teknolojiler için yatırım maliyetleri düşmeye
başlamıştır.
Artan kapasiteye rağmen, hidroelektrik Covid-19 salgını nedeniyle 2020 yılında toplam
3 üretimi yıllık iklim koşullarına bağlı olarak 7 elektrik talebinde yaşanan düşüş, elektrik
dalgalanma göstermektedir. fiyatlarının düşmesini tetiklemiş, bu da marjinal
maliyetleri yüksek olan termik santrallerin
üretimlerinde düşüşe yol açmıştır.
Doğal gaz tesislerinden üretim 1985 yılında Yüksek doğal gaz maliyetleri ve İran'dan tedarik edilen
4 başlamış ve 1987 yılında ilk kez doğal gaz 8 gazın kesilmesi, doğal gaz santrallerinin
ithal edilmesinin ardından hız kazanmıştır. performansında düşüşe yol açmış ve bu düşüş
1990'lı yıllarda, doğal gaz YİD tesislerine hidroelektrik barajlarından elde edilen ek üretimle telafi
yönelik olarak güçlü bir akım görülmüştür. edilmiştir. Yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi,
2022 yılında tüm zamanların en yüksek seviyesi olan
%43'e ulaşmıştır.
Grafik 40
Kaynağa Göre Elektrik Üretimi (1970-2022, GWs)
400.000
350.000
8
300.000
%22
250.000
6 %21
200.000
%1
150.000
7 %22
100.000
%21
50.000
3 4 5
1 2 %14
-
1972
1974
1976
1978
1980
1982
1984
1986
1988
1990
1992
1994
1996
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
2014
2016
2018
2020
2022
Lignite
Linyit Taşkömürü (İthal Dahil)
Hard + Imported Coal Doğalgaz
Natural Gas Akaryakıt
Liquid Fuels Hidroelektrik
Hydropower Diğer
Non - yenilenebilir kaynaklar
Hydro Renewables
Kaynak: TEİAŞ
TEİAŞ'ın 2022 yılı için toplam kurulu güç beklentisi, 2022 yılında
gerçekleşen kurulu gücün yaklaşık 1,0 GW üzerinde 104,7 GW olarak
gerçekleşmiştir.
Grafik 41
TEİAŞ Kurulu Güç Tahminleri (2021-2025, GW, Senaryo 1)
120
115,7
Gerçekleşen* 111,8
108,1 3,6
103,8 2,4
99,8 1,2
100
12,0 12,8
9,4 10,7
7,8
11,0 11,4 12,3
80
10,6 11,4
21,8 22,3 23,0

20,4 21,8
60
25,6 25,3 25,9 26,0 26,0

40
20
31,5 31,6 32,8 33,1 33,4
2021 2022 2023 2024 2025

Hidro Doğal Gaz Kömür Rüzgar Güneş Jeotermal Uranyum Likit Yakıtlar Diğer
Hydro Natural Gas Coal Wind Solar Geothermal Uranium Liquid Fuels Other
Kömür Doğal Gaz Sıvı Yakıt Hidroelektrik Jeotermal Rüzgar Diğer Güneş Uranyum Toplam
2021 20,4 0,3 25,6 31,5 1,7 10,6 2,0 7,8 0,0 99,8
2022 21,8 0,3 25,3 31,6 1,7 11,4 2,3 9,4 0,0 103,8
2023 21,8 0,0 25,9 32,8 2,1 11,0 2,6 10,7 1,2 108,1
2024 22,3 0,0 26,0 33,1 2,1 11,4 2,6 12,0 2,4 111,8
2025 23,0 0,0 26,0 33,4 2,1 12,3 2,6 12,8 3,6 115,7
Kaynak: TEİAŞ
Türkiye'nin yenilenebilir enerji kaynakları farklı kapasite faktörleri

sergilemekte olup, hidroelektrik kaynakları en değişken kapasite
faktörüne sahip olma eğilimindedir.
Grafik 42
Kapasite Faktörleri (2013-2022)
%20-36 %19-34 %30-37 %67-77 %20-22 %44-67

%100
%90
%80
%70
%60
%50
%40
%30
%20
%10
%0
Rezervuar Akarsu Rüzgar Jeotermal Güneş Biyokütle
Hidro
2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Kapasite faktörü, bir tesisin teorik maksimum üretim kapasitesine kıyasla ne kadar elektrik
ürettiğini ifade eder.
Kaynak: TEİAŞ
Dünyanın bir çok ülkesindeki elektrik üretimi, ağırlıklı olarak termal

kaynaklar üzerinden gerçekleştirilmektedir.
Tablo 10
Ülke Bazında Elektrik Üretimleri (2021)
Hidroelektrik Olmayan Toplam

Doğal Gaz Kömür Nükleer Hidroelektrik Yenilenebilir Yenilenebilir
TR %33 %31 %0 %17 %17 %33
FR %6 %1 %65 %11 %16 %26
UK %40 %2 %15 %2 %38 %39
IT %51 %5 %0 %15 %25 %40
DE %15 %28 %12 %3 %37 %41
POL %9 %73 %0 %1 %16 %17
ES %25 %2 %21 %11 %35 %46
BR %13 %4 %2 %56 %22 %78
HUN %28 %8 %44 %0 %19 %19
ROU %16 %16 %20 %29 %16 %45
ARG %61 %2 %7 %13 %11 %24
MEX %60 %4 %4 %10 %12 %22
AFRIC %0 %86 %4 %0 %7 %7
NET %46 %15 %3 %0 %33 %33
Kaynak: TEİAŞ, IEA

Hibrit üretim tesisleri, farklı teknolojiler kullanan elektrik üretim

tesislerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulmaktadır. Bu
santrallerin temel amacı azami verimlilikle elektrik üretmektir.
5 Kasım 2022 tarihli Resmi Gazete'de Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu'nun (Kurul) Elektrik
Piyasasında Ön lisans veya Lisansa Tabi Üretim Tesislerinin Santral Sahalarının Belirlenmesine
İlişkin Usul ve Esaslar'da (Usul ve Esaslar) değişiklik yapan kararı yayımlandı.
Yapılan değişiklikle, Rüzgar enerjisini ana Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından

kaynak olarak kullanan hibrit santraller için ek yapılan yeni yönetmelik değişikliği ile
kaynaklara dayalı ünitelerin toplam kurulu verimliliğini yitirmiş orman alanlarında
gücüne yönelik sınırlar kaldırılmıştır. Rüzgar Güneş enerjisi santrali kurulumu için
enerjisini ana kaynak olarak kullanan hibrit lisans verilmesine izin verilmiştir.
santraller, ilave kaynaklardan elektrik üreten Düzenleyici çerçevedeki bu değişiklik,
üniteleri bakımından Usul ve Esaslar'ın 24(1) hibrit güneş enerjisi santrali kurulumlarının
maddesinde belirtilen aşağıdaki limitlere tabi inşaatı ve uygulanmasını kolaylaştırmak
olmayacaktır: ve teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu
yönetmelik değişikliğinin duyurulmasının
ardından kömüre dayalı 3 termik santral,
Tamamlayıcı kaynakları
kullanan toplam kapasite, hibrit güneş santrali yatırımları ile
Toplam ana kaynağı kullanan santrallerinin kurulu gücünü artırmak için
Kapasite birimlerin toplam kurulu EPDK'ya başvurmuştur.
< 50 gücünü aşamaz
Tamamlayıcı kaynakları
kullanan toplam kapasite
50MW ve 50MW'ı aşan
Toplam ana kaynakları kullanan
Kapasite toplam kapasite miktarının
> 50 yarısının toplamını
geçemez
• Tamamlayıcı kaynaklardan elektrik üreten

toplam güç 100 MW'ı geçemez.
• Her durumda, tamamlayıcı kaynak için

toplam kurulu güç TEİAŞ'tan alınan lisansta
belirtilen MW'ı geçemez.
Kaynak: Resmi Gazete, Halka Açık Kaynaklar

Büyük ölçekli yatırımların yavaşlaması ve yeni düzenlemelerdeki

değişikliklerle birlikte, çok sayıda yenilenebilir enerji şirketi
kapasitelerini arttırma ve tek kaynaklı enerji santrallerini hibrit
santrallere dönüştürme planlarını açıklamıştır.
Türkiye'de Tamamlanan Hibrit Enerji Santralleri1
Alaşehir JES Erciyes RES Aşağı Kaleköy HES Uşak RES

(Manisa) (Kayseri) (Bingöl) (Kayseri)
Ana İkincil Ana İkincil Ana İkincil Ana İkincil
Kaynak Kaynak Kaynak Kaynak Kaynak Kaynak Kaynak Kaynak
Jeotermal Güneş Rüzgar Güneş Hidroelektrik Güneş Rüzgar Güneş
45 3,75 65 16 500 80 62 82
MW MW MW MW MW MW MW MW
Kapasite Kapasite Kapasite Kapasite Kapasite Kapasite Kapasite Kapasite
Tablo 11
İlan Edilen Hibrit Enerji Santralleri1
Şirket Enerji Santrali Ana Kaynak Temel Kurulu Güç. (MW) İkincil Kaynak İkincil Kurulu Güç. (MW)
Kocatepe RES 100 33

Kızıldere III JES 165 21
Kızıldere II JES 80 10
Seyitömer TES 600 42
O. Tunçbilek TES 210 25
Bandırma I CCGT 936 20
Yatağan TES 630 85
Karaburun RES 223 100
Tatlıpınar RES 108 112
Gürsöğüt HES 56 52
Aydın, Yalova, Muğla, Denizli, Adana, Tokat ve Sivas yer alan yüzer, kanal tipi ve kara
sahalarında kullanılan GES'leri de içermektedir.
137
Karaman RES 66 45
Kangal RES 128 50
Aydın BES 12 4
Taşpınar RES 67 43
Üçpınar RES 99 40
Hasanoba RES 51 13
Denizli RES 66 6
Kocalar RES 26 5
Sarıtepe RES 50 13 1
Kamuya açık
Demirciler RES 23 13 bilgiler
Doğançay HES 30 5 aracılığıyla
Bafa RES 35 35 PwC
Cerit RES 92 70 araştırmasına
Hunutlu TES 1.320 81 dayanan
Çaypınar RES 25 6 veriler.
42
4
Türkiye'de
Yenilenebilir
Enerjinin Gelişimi
PwC
43 Türkiye'de Yenilenebilir Enerjinin Gelişimi Türkiye Elektrik Piyasası
Küresel toplam yenilenebilir enerji kurulu gücü 2011'den bu yana

%8,8 artarak 2022'de 3.372 GW'a ulaşmıştır. Aynı dönemde
Türkiye'deki yenilenebilir enerji kurulu gücü ise %10,3'lük YBBO ile
56,4 GW'a ulaşmıştır.
Grafik 43
Küresel Yenilenebilir Enerjinin Kurulu Gücü
(2011-2022, GW)
YBBO
YBBO: %8,8 Dünya Türkiye
3.372 11-22
3.077
2.799
2.538 1053 %3 %6
2.359 862
2.180 714
2.010 587
1.847 489
1.694 389
1.564 296 899
1.443 222 733 824
1.330
104 140
176
416 467 514 564 622 %27 %221
300 349
220 267
1.068 1.100 1.130 1.153 1.175 1.191 1.211 1.236 1.256

954 985 1.030
%14 %19
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Hidro Rüzgar Güneş Diğer
Tablo 12 Grafik 44
Türkiye’nin Küresel Kurulu Güç Yenilenebilir Enerjinin Toplam Kurulu
Sıralamasında Yeri (2010-2022) Güç İçerisindeki Payı (%)
2010 2022 Son 10 yılda yenilenebilir enerjiye odaklanılması, Türkiye’yi diğer
Hidro 13.üncü 8.inci ülkelerden ayrıştırmıştır. Türkiye, dünyanın en büyük 12.
yenilenebilir enerji kapasitesine sahiptir.
Rüzgar 17.inci 12.inci
54
Güneş 51.inci 16.ıncı
Biyoenerji 47.inci 15.inci 47
46
Jeotermal 12.inci 4.üncü
40
Toplam 14.üncü 12.inci 36
36
31
1. 500
1.360
1.161
1. 300
1. 100
25
900
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
700
Dünya Türkiye
352 2
500
Gelişmekte olan Piyasalar Gelişmiş Piyasalar 3

300
175 148 119

100
56
( 100)
2022
5. Almanya
Kalan
1. Çin
3. Brezilya
2. ABD
4. Hindistan
12. Türkiye
Türkiye'de yerli kaynaklardan üretilen

%64
elektrik miktarı
Kaynak: EPDK, IRENA

1 Güneş enerjisi YBBO’su, 2016 ve önceki dönemlerde güneş enerjisinden elde edilen elektrik gücünün cüzi olması nedeniyle, 2017-2022
dönemi için hesaplanmıştır.
2 Arjantin, Brezilya, Çin, Hindistan, Endonezya, Meksika, Polonya, Güney Afrika, Güney Kore ve Türkiye
3 Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Birleşik Krallık, Kanada, Almanya, Fransa, Hollanda, İtalya, İspanya ve Avustralya
Avrupa'da kurulu yenilenebilir enerji kapasitesi 2011'den bu yana

%6,6 artarak 2022'de 765 GW'a ulaşmıştır. Türkiye, Avrupa'nın en
büyük 5. yenilenebilir enerji kurulu gücüne sahip olup, hidroelektrik
enerji kapasitesi açısından da Norveç'ten sonra ikinci sıradadır.
Grafik 45
Avrupa'da Yenilenebilir Enerjinin Kurulu Gücü
1. 000
(2011-2022, GW)
YBBO: %6,6 YBBO
Avrupa Türkiye
900
800
765
11-22
701
700
659
620 %1
580 %6
600
552 195 237

523
497 170
500
445 469 149

417 116 127
380 100 107
91
400
84 231 252
55
74
161 177 189 204 217 %14 %221
148
300
109 121 134

96
200
208 212 216 218 221 222 225 256 228

100
198 202 207

-
%9 %19
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Hidro Rüzgar Güneş Diğer 3
Tablo 13 Grafik 46
Yenilenebilir Enerji Kurulu Gücü Ülke Avrupa toplam yenilenebilir enerji ilave
Sıralaması (2022) kurulu gücünün dağılımı
Türkiye'nin Türkiye, Avrupa'da son altı yılda yenilenebilir

1.Sıra 2.Sıra 3.Sıra
Sıralaması enerji kurulu güç artışında üçüncü sırada yer
Hidro Norveç Türkiye Fransa 2.inci almıştır.
Rüzgar
₂ Almanya İspanya İngiltere 7.inci
Güneş Almanya İtalya Hollanda 8.inci
Diğer Almanya İngiltere İsveç 8.inci
%47
1.Almanya
Toplam Almanya İspanya Fransa 5.inci
2.Hollanda
3.Türkiye
311
350
%7 4.İspanya
300
5.İngiltere
250
%8 %18 Diğerleri
200
%9
148 %11
150
68 65 60
100
56
50
-
3. Fransa
4. Italya
2. İspanya
1. Almanya
5. Türkiye
Kalan
Pay %40 %4 %6 %14
Sıralama 1.inci 7.inci 6.ıncı 4.üncü

Kaynak: IRENA, Fitch, EPDK
2 Jeotermal, biyokütle ve diğer enerji kaynaklarına dayalı kurulu gücü içermektedir.
Yenilenebilir enerjinin toplam küresel elektrik üretimi, 2011'den bu yana her

yıl %6 artarak 2021'de 7.931 TWs'ye ulaşmıştır. 2021 yılında 334,7 TWs
(2000 yılına kıyasla üretimin 2 katından fazlası) üretim ile tarihindeki en
yüksek elektrik üretimine ulaşan Türkiye’de, artışın ağırlıklı payı 2011 – 2021
arasında %7 YBBO ile artış gösteren yenilenebilir enerji kaynakları ile
desteklenmiştir.
Grafik 47
Küresel Yenilenebilir Elektrik Üretiminin Gelişimi
(2011-2021, TWs)
YBBO: %6 YBBO
Dünya Türkiye
10. 000
%30
%28 %28 11-21

%26 7.931
%24 %25
8. 000
%24 7.444 %25
%23 7.017 %2
%21 %22 6.645 %1
%21 6.237 1.033
%20 5.859 856
6. 000
5.300 5.512 708

583
%20
5.035 447
4.712 328 1.591 1.862
4.405 1.270 1.418
964 1.141
832
4. 000
441 531 636 706 %15

%32 %68 1
3.796 3.894 3.885 4.019 4.067 4.177 4.228 4.297 4.274

3.501 3.650
2. 000
%10
%16 %21
- %5
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Hidroelektrik Rüzgar Güneş Diğer2 Toplam Üretimdeki Payı
Tablo 14 Grafik 48
Yenilenebilir Elektrik Üretimi Ülke Türkiye'de Yenilenebilir Elektrik
Sıralaması (2021, TWs) Üretiminin Kaynak Dağılımı (2022)
Türkiye'nin
1.Sıra 2.Sıra 3.Sıra %7
Sıralaması %8 Hidroelektrik
Hidroelektrik Çin Kanada Brezilya 9.uncu Rüzgar
Rüzgar Çin ABD Almanya 9.uncu %11 Güneş
Güneş Çin ABD Japonya 12.inci %49
2
Jeotermal
Diğer Çin ABD Brezilya 10.uncu
Diğer
Toplam Çin ABD Brezilya 11.inci
%26
2.503
2.098 Elverişli kaynak donanımı, enerji talebindeki
güçlü büyüme ve destekleyici hükümet
politikaları sayesinde son on yılda yenilenebilir
895 kaynaklardan elektrik üretiminde önemli ölçüde
507 432 artış olmuştur. Buna göre, Türkiye için yenilebilir
333 299 259 225
120
kaynaklardan elektrik üretimi son on yılda
neredeyse üç katına çıkmıştır.
7. Almanya
1. Çin
8. Rusya
3. Brezilya
6. Japonya
2. ABD
5. Hindistan
11. Türkiye
4. Kanada
Kalan
Kaynak: EPDK, BP
Elektrik üretimi açısından incelendiğinde Türkiye, yenilenebilir

kaynakların kullanımı bakımından Avrupa'da beşinci sırada yer
almaktadır.
Grafik 49
Avrupa'da Yenilenebilir Kaynaklardan Elektrik Üretiminin Gelişimi
(2011-2021, TWs) 45%
YBBO: %5,3 %41

2. 000
%40 YBBO
Avrupa Türkiye
40%
%37
%34 11-21
%32 %32 %32 1.576 1.596
35%
%30 1.469
%29 1.402 232 248
1. 500
30%
%27
1.191
1.261 1.290 1.301
215
220 %1 %1
1.168 179 196
1.075 202 208 155
25%
%24 197 139

172 184
949
1. 000
162 114 124 20%
146 462 510 503

319 323 403
248 265 384
187
215 15%
%11 %68 1
500
10%
570 626 662 644 636 651 585 645 633 655 650 5%
- 0%
%10 %21
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
2
Hidroelektrik Rüzgar Güneş Diğer Toplam Elektrik Üretimdeki Payı
Tablo 15 Grafik 50
Yenilenebilir Kaynaklardan Elektrik Üretimi Toplam elektrik üretiminde yenilenebilir
Ülke Sıralaması (2021, TWs) enerji payı (%)
Hidroelektrik üretiminde dönemsel olarak yaşanabilen
Türkiye'nin
1.Sıra 2.Sıra 3.Sıra değişimler nedeniyle Türkiye elektrik üretiminde
Sıralaması yenilenebilir enerjinin payı 2021 yılında %36 olarak
Hidroelektrik Norveç İsveç Türkiye 3.üncü gerçekleşmiştir. Türkiye'nin mevcut potansiyeli ve kurulu
Rüzgar Almanya İngiltere İspanya 5.inci gücü, elektrik üretiminin %40-45'ini yenilenebilir enerji
Güneş Almanya İspanya İtalya 5.inci kaynaklarından karşılamasını mümkün 44
2 43
Diğer Almanya İngiltere İtalya 4.üncü kılmaktadır.
41
Toplam 40
Almanya Norveç İngiltere 5.inci
36
36
799
900
31
800
25
700
26
600
24 23
21
20
500
400
259
16
300
200 157 132 130 120 11

11
100
10
6
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Kalan
5. Türkiye
2.Norveç
4. İspanya
1. Almanya
3.İngiltere
Fransa Almanya Türkiye

İngiltere Avrupa
Kaynak: BP, EPDK

Hidroelektrik dışında yenilenebilir enerji kurulu gücü, özellikle

YEKDEM aracılığıyla sağlanan kesintisiz devlet desteği sayesinde,
Türkiye’de son on yılda önemli ölçüde artmıştır.
Hidroelektrik Harici Yenilenebilir Aralık Haziran Haziran 2023 itibarıyla

Enerji Kaynaklarının Geliştirilmesi 2008 2023 Toplam Kapasitenin
%’si
Rüzgar
YEKDEM’in cazip tarifesi sayesinde
büyük miktarda yatırım
364 MW 11.566 MW %11,0
Güneş
Son yıllarda, esas olarak lisanssız 0 MW 10.192 MW %9,7
üretime bağlı olarak güçlü büyüme
Jeotermal
Türkiye'de üretim için kullanılabilecek
çok sayıda jeotermal kaynağın 30 MW 1.691 MW %1,6
varlığı
Biyokütle
Yüksek yatırım harcamaları ve dış 2.031 MW
kaynak faktörlerine bağımlılık (atık
597 MW %1,9
toplama) nedeniyle daha az ilgi
Grafik 51
Hidroelektrik Dışında Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kurulu Gücü (2007-2023, GW)
35 30,0%
%23,5 %23,9
%21,8 25,0%
30
%19,4
%17,7
%16,0
20,0%
25 %13,7 24,4 25,0

2
15,0%
%10,1 21,7 2
%7,9 2 2
%6,3 18,6 2 10,0%
20
%3,9 %3,1 %3,7 %4,5 %5,2 2

%2,4 16,2 1 5,0%
14,2 1 2 9 10
2 8
15
11,6 1 0,0%
1 7
7,9 1 6
5
-5
, 0%
10
5,7 3
4,4 1 -1
0, 0%
3,3 1 11 11 11
2,6 9
5
1,7 1,5 2,0 6 7 7 8

1,0
-1
5, 0%
3 4 5
- 1 2 2 -2
0, 0%
1
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Rüzgar Güneş Jeotermal Biyokütle Toplam Kapasitedeki Payı

1
Kaynak: TEİAŞ
Türkiye'nin aktif tektonik jeolojik konumu, ülkeyi jeotermal enerji

kaynakları açısından zengin kılmaktadır. Türkiye, farklı üretim
sıcaklık seviyelerine göre 1.000'den fazla jeotermal kaynağa sahiptir.
Grafik 52
En Yüksek Jeotermal Enerji Kurulu Gücüne
Sahip ilk 10 Ülke (GW)1
4
2,7 Türkiye kurulu güç açısından Avrupa’da

3
2,3 1. ve Dünya’da 4. sırada yer almaktadır.
1,9
2
1,7
2
1,3
1,1 0,9
1
0,8 0,8
1
0,4
USA Indones Phillip Turkey NZ Mexico Kenya Italy Iceland Japan
Grafik 53
Türkiye’nin Jeotermal Enerji Kurulu Gücü (GW) & Yenilenebilir Enerji Kapasitesindeki Payı (%)
2010 – 2023 YBBO %24,8

%3,4 %3,3 %3,1
3 3,7%
%3,0 %3,0 %3,0

%2,7 3,2%
%2,4
2
1,6 1,7 1,7 1,7 2,7%
%2,0 1,5
1,3
2,2%
%1,4 1,1
%1,2
1,7%
0,8
%0,7
1
1,2%
%0,5 %0,6 0,6

1
0,3 0,4 0,7%
0,1 0,1 0,2 0,2%
-
1 -0
, 3%
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Jeotermal Jeotermalın Payı

Grafik 54
Jeotermal Kaynaktan Elektrik Üretimi (TWs)1
Ulusal Enerji Planı’na göre, jeotermal ve
&Yenilenebilir Kaynaklardan Üretim İçindeki Payı (%)
biyokütle enerji santrallerindeki kurulu güç
kapasitesi 2035 yılında 5,1 GW olarak projekte
2016 – 2023 YBBO %12,6 edilmiştir. (Mevcut durumda 3,7 GW).
%9,1
20 12,0%
%8,4 %8,7
18
%7,0 %7,6 %7,8

%6,8
10,0%
16
%5,3 8,0%
10,8 10,8 11,0 Aktif jeotermal enerji santrallerinin %78'i

14
10,0 6,0%
9,0
12
10
6,1
7,4 4,0%
Batı Anadolu'da (Aydın, Manisa ve Denizli),

4,8
8
%9'u Orta Anadolu'da, %7'si Marmara'da,

2,0%
0,0%
%5'i Doğu Anadolu'da ve %1'i diğer

4
-2
, 0%
2
1
-4
, 0%
bölgelerde bulunmaktadır.
2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Jeotermal %, Yenilenebilir Enerji
1 Haziran
2023 itibariyle son on iki ay
Kaynak: Türkiye Ulusal Enerji Planı, ETKB, IRENA Renewable Capacity Statistics 2023
En büyük jeotermal enerji portföyü sırasıyla Zorlu Enerji (305 MW),

MOGAN (260 MW), Kipaş Holding (230 MW) ve Çelikler Holding’e
(215 MW) aittir. Tek yerleşkede (Aydın) bulunan en büyük kapasiteyi
teşkil eden MOGAN JES portföyü, aynı zamanda Türkiye’nin en çok
elektrik üreten JES portföyü olarak ön plana çıkmaktadır.
Kurulu Güç 305 Kurulu Güç 260

MW MW
Toplam Kapasitedeki Payı %18,2 Toplam Kapasitedeki Payı %15,4
MW 305 MW 260
Kızıldere 3 165 Galiphoca 47
Kızıldere 2 80 Efe1 47
Alaşehir 1 45 Efe2 23
Kızıldere 1 15 Efe3 23
Efe4 22
Efe6 23
Efe7 25
Efe8 50
Kurulu Güç 230 Kurulu Güç 215

MW MW
Toplam Kapasitedeki Payı %16,6 Toplam Kapasitedeki Payı %12,8
MW 260 MW 215
Maren 44 Pamukören1 68
Melih 33 Pamukören4 32
Ken3 25 Pamukören5 32
Mehmethan 25 Pamukören2 22
Deniz 24 Pamukören3 22
Ken 24 Sultanhisar2 23
Kerem 24 Sultanhisar1 14
Nezihe 20
Kiper1 10
Kaynak: Halka Açık Kaynaklar

En yüksek kurulu güce sahip olan üç jeotermal enerji santrali, Zorlu

Enerji (Kızıldere 3 & 2) ile MOGAN’a (Galip Hoca JES - Efeler JES –
Efe 6 – Efe 7 – Efe 8) aittir.
En Büyük 10 Jeotermal Enerji Santralleri
Manisa
7 Zorlu Enerji – Alaşehir JES 45 MW
9 MB Holding – Dora 3 34 MW
Toplam Kurulu Güç 349 MW
Aydın
2 MOGAN – Efeler JES 115 MW
4 Çelikler Enerji - Pamukören 68 MW
5 MOGAN – Efe 8 50 MW
6 MOGAN– Galip Hoca 47 MW
8 Kipaş Holding – Maren JES 44 MW
10 Kipaş Holding – Melih JES 33 MW
Toplam Kurulu Güç 8,401 MW
Denizli
1 Zorlu Enerji – Kızıldere 3 165 MW
3 Zorlu Enerji – Kızıldere 2 80 MW
Toplam Kurulu Güç 375 MW
Kaynak: Halka Açık Kaynaklar, EPDK

YEKDEM’in yatırımcılara sağladığı düzenleyici çerçeve ve teşvikler

sayesinde, yenilenebilir enerji santrallerine yönelik yatırımlar da hız
kazanmıştır.
İlk YEKDEM tarifesi; yenilenebilir kaynaklardan elektrik üreticilerine, üretimlerini on yıl boyunca sabit
fiyatlarla satma imkanını sağlamıştır. 30 Haziran 2021'e kadar devreye alınan yenilenebilir enerji
santralleri, YEKDEM programının ilk YEKDEM tarifesi uygulaması kapsamına alınmıştır.
Tablo 16
İlk YEKDEM Tarife Garantisi
Destekleme mekanizmasının ilk versiyonu,
Yenilenebilir Yerli Aksam sisteme dahil olan santraller için ABD$
YEKDEM
Enerji Teşvik cinsinden alım garantisi sunmuştur.
(ABD $/MWs)
Kaynağı (ABD $/MWs) Kriterlerin karşılanması halinde, 10 yıllık
YEKDEM tarifesinde listelenen santrallere
Hidroelektrik 73 10 – 23 ek olarak ABD$ cinsinden yerel bileşen
teşvikleri de verilmiştir. Yüksek ölçüde
Rüzgar 73 6 – 37
devalüasyon sıklığı arttıkça ETKB,
Jeotermal 105 7 – 27 30 Haziran 2021 tarihinden sonra devreye
alınacak santraller için yeni koşulları
Güneş 133 4 – 56 kapsayan yeni bir destek mekanizmasının
getirilmesine karar vermiştir.
Biyokütle 133 5 – 67
İlk olarak Mayıs 2005'te uygulamaya konulan YEKDEM, hidroelektrik dışındaki yenilenebilir
kaynakların kurulu gücünün geliştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır. Özellikle 2016-2019
yılları arasında lisanssız güneş enerjisi kurulu gücü, ilk YEKDEM tarafından sağlanan
kazançlı YEKDEM tarifesi sayesinde önemli bir artış göstermiştir. 2019 yılında lisanssız
santrallere ilişkin mevzuat değişikliği ile sadece lisanslı santraller YEKDEM kapsamına
alınmıştır. 2021 yılında TL cinsinden bir tarifeye geçiş yapan YEKDEM, yenilenebilir enerji
üreticileri arasındaki popülaritesini kaybetmiştir. Bu nedenle, son YEKDEM listesi
çoğunlukla ilk YEKDEM'den yararlanmaya devam eden tesisleri içermektedir.
Yenilenebilir Kaynaklardan Kurulu Gücün Nihai YEK Listesi (2023,GW)
Hidroelektrik Rüzgar Biyokütle Jeotermal Güneş

Santral adeti 310 Santral adeti 196 Santral adeti 285 Santral adeti 55 Santral adeti 36
Kurulu Güç 7,6 GW Kurulu Güç 8,0 GW Kurulu Güç 2,2 GW Kurulu Güç 1,6 GW Kurulu Güç 0,5 GW
Haziran 2023 itibariyle hidroelektrik harici yenilenebilir enerji kapasitesi ile nihai YEK listesi
karşılaştırıldığında aşağıdaki santral türleri nihai YEK listesine dahil edilmemiştir.
1) Satın alma tarifesi üzerindeki 10 yıl sınırı nedeniyle eski RES'ler, 2) YEKDEM’e uygun
lisanssız GES'ler (bu santrallerin dağıtım şirketleri aracılığıyla YEKDEM tarifesinden
yararlanması nedeniyle), 3) İhale bedeline sahip olması nedeniyle Karapınar YEKA-1 GES.
Kaynak: EPDK
İlk olarak 2005 yılında uygulamaya konulan YEKDEM tarife

garantisi, özellikle 2015 yılından sonra Piyasa Takas Fiyatı’nda
görülen keskin düşüş nedeniyle yatırımcıların ilgisini çekmiştir.
YEKDEM şeması 2021 ve 2023 yıllarında güncellenmiştir.
Yüksek ölçüdeki devalüasyon sıklığının artması, ABD$ cinsinden belirlenen YEKDEM’in Hazine üzerinde mali baskı
oluşturmasına neden olmuştur. Bu nedenle; ETKB, 30 Haziran 2021 tarihinden sonra devreye girecek santraller için
yeni koşulları kapsayan TL cinsinden yeni bir destek mekanizmasını yürürlüğe koymuştur. Buna göre,
1 Temmuz 2021 ile 31 Aralık 2025 tarihleri arasında devreye alınan santraller TL cinsinden 10 yıllık YEKDEM
tarifesinden yararlanmaya hak kazanmıştır. Yeni program, santralde kullanılan bileşenlerin %51'inin yerli üretim
olduğunun onaylanması halinde 5 yıl süreyle yerli bileşen teşviki de içermektedir.
1 Mayıs 2023 tarihinde yürürlüğe alınan yeni FIT, piyasa katılımcılarının beklentilerini daha iyi yansıtacak ve
enerji piyasasındaki son gelişmelere cevap verecek şekilde revize edilmiş ve genişletilmiştir. İkinci
düzenleme ile karşılaştırıldığında, en son yenilenen mekanizmada belirlenen tarifeler artırılmış ve
yükseltme formülünde kullanılan döviz ağırlıkları da yükseltilmiştir.
Tablo 17
Mayıs 2023’te Yürürlüğe Alınan Son YEKDEM Tarife Garantisi
Yerli Aksam Yerli Aksam
Yenilenebilir YEKDEM YEKDEM Süresi YEKDEM Taban YEKDEM Tavan
Teşvik Teşvik Süresi
Enerji Kaynağı (TL/MWs) (Yıl) (ABD $ /MWs) (ABD $/MWs)
(TL/MWs) (Sene)
Rezervuarlı 1.440,0 10 67,5 82,5 288,0 5
Hidroelektrik
Akarsu 1.350,0 10 63,0 77,0 288,0 5
Karasal 1.060,0 10 49,5 60,5 288,0 5
Rüzgar
Denizüstü 1.440,0 10 67,5 82,5 384,5 5
Jeotermal 2.020,0 15 94,5 115,5 288,0 5
Çöp Gazı 1.060,0 10 49,5 60,5 288,0 5
Biyokütle Biyometanizasyon 1.730,0 10 81,0 99,0 288,0 5
Termal Bertaraf 1.349,0 10 57,5 80,0 215,8 5
Güneş 1.060,0 10 49,5 60,5 288,0 5
Depolamalı Güneş - Rüzgar 1.250,0 10 58,5 71,5 384,5 10
Pompaj Depolamalı Hidroelektrik 2.020,0 15 94,5 115,5 384,5 10
Dalga & Deniz Akıntısı 1.350,0 10 63,0 77,0 384,5 10
Son YEKDEM’de Öne Çıkan Değişiklikler

Denizüstü rüzgar, Durgun JES kurulu gücünü Üreticilerin karşı karşıya
depolama tesisleri, pompaj canlandırmak için kaldığı döviz kuru riskinin
depolamalı hidroelektrik ve jeotermal santrallere azaltılması için tarife
dalga & deniz akıntısı sağlanan YEKDEM tarifesi tabanının getirilmesi
gücünün YEKDEM süresinin uzatılması
tarifesine dahil edilmesi
Yerli aksam teşviğine Eskalasyon formülünde Eskalasyon sıklığı aylık

eskalasyon formülünün döviz kurlarının ağırlığının güncellemeler olacak
uygulanması (önceden artırılması (önceki şekilde değiştirildi
yalnızca YEKDEM tarifesi formülde enflasyon (önceden YEKDEM tarifesi
eskalasyona tabi endekslerinin ağırlığı daha Çeyreklik dönemlerde
tutuluyordu) yüksekti) güncelleniyordu)
1 Temmuz 2021 ile 31 Aralık 2030 arasında devreye alınan santraller, yukarıda gösterilen ilgili YEKDEM
tarifelerinden yararlanmaya hak kazanacaktır (daha önce uygunluk aralığı 31 Aralık 2025'te sona eriyordu).
Kaynak: EPDK
YEKDEM tarifesindeki üçüncü düzenleme, uygun şartlara sahip

yenilenebilir enerji santralleri için daha çekici ve dövize dayalı bir
planı desteklemektedir.
2021 Yılında Uygulamaya Alınan YEKDEM Eskalasyon Mekanizması
A Ayı’ndaki YEKDEM FIT YEKDEMA
YEKDEMA-3
ABD$ Avro
ÜFEA-2 TÜFEA-2 KuruD-A KuruE-A
26% 26% 24% 24%
ABD$ Avro
ÜFEA-5 TÜFEA-5
KuruD-B KuruE-B
Döviz Kurlarındaki Değişimin Ağırlığı :
Enflasyon Endekslerinin Ağırlığı: %52
%48
Güncelleme Sıklığı: 3 Ay
Mayıs 2023’de Uygulamaya Alınan YEKDEM Eskalasyon Mekanizması

A Ayı’ndaki Yerli Bileşen
A Ayı’ndaki YEKDEM YEKDEMA YBTA
Teşviki (YBT)
YEKDEMA-1 YBTA-1
ABD$ Avro
ÜFEA-2 TÜFEA-2
KuruD-1 KuruE-1
25% 15% 30% 30%
ABD$ Avro
ÜFEA-3 TÜFEA-3
KuruD-2 KuruE-2
Döviz Kurlarındaki Değişimin Ağırlığı:
Enflasyon Endekslerinin Ağırlığı : %40
%60
Güncelleme Sıklığı: 1 Ay
1 Mayıs 2023 tarihinde uygulamaya alınan revizyon ile, tarife garantisinin eskalasyonu için
kullanılan yükseltme formülünün daha sık güncellenmesi sayesinde mekanizma, daha
duyarlı bir hale gelmiştir. Yükseltme formülü bileşenlerinin ağırlıklarındaki değişim
sonucunda YEKDEM tarifesi, Türkiye enerji piyasalarını önemli ölçüde etkileyen ABD$ ve
Avro döviz kurlarındaki değişimlere daha duyarlı hale gelmiştir. Hem ABD$ cinsinden
YEKDEM tarifesi tabanının devreye girmesi hem de formül ağırlıklarındaki değişiklikler,
ABD$ cinsinden ilk YEKDEM'e benzer şekilde, yenilenebilir enerji üreticilerinin kur riskini
azaltmaktadır.
Kaynak: EPDK
Türkiye'nin rüzgar ve güneş enerjisi kapasite gelişimi birkaç aşamada

gerçekleştirilmiştir. İhalesiz geçen ilk aşamadan sonra rüzgar ve güneş
ihaleleri yapılmış, ardından büyük ölçekli YEKA modeli kullanılmaya
başlanmıştır. Güncel durumda YEKA modeli, TEİAŞ tahsisleri ve
depolamalı santral kapasitesi tahsisleri kullanılmaktadır.
A İlk YEKDEM Evresi

• İlk YEKDEM 2005 yılında yürürlüğe girmiştir ancak sınırlı talep görmüştür,
• Alım garantileri ilk başvuranlara öncelik verilmesi yöntemiyle sunulmuştur,
• İhale süreci uygulanmamıştır.
B 2011 Rüzgar İhaleleri

• YEKDEM tarifelerinden düşülerek belirlenecek olan katkı payı ödenmesi kararlaştırılmıştır,
• Kazanan şirketin kw saat başına belirlenmiş birim pay üzerinden hesaplanacak katkı payı
bedelinin 20 yıl boyunca ödenmesi kararlaştırılmıştır,
• 13 yarışma bölgesinde toplam 5.500 MW rüzgar enerjisi kapasitesi tahsis edilmiştir.
C 2015 Güneş İhaleleri

• Güneş enerjisi santralleri için yeni ihale sistemi 2015 yılında uygulanmaya başlanmıştır,
• Operasyona başlangıç yılını takip eden 3 yıl içinde, TL bazında ve MW başına belirlenen
birim pay üzerinden hesaplanacak katkı payı ödenmesi kararlaştırılmıştır,
• Toplam 600 MW güneş enerjisi kapasitesi tahsis edilmiştir.
D 2017 Rüzgar İhaleleri

• Rüzgar santralleri için 2014 yılında duyurulan ve 2015 yılında başvuru alınan ihaleler
2017 yılında gerçekleştirilmiş olup toplam 3.000 MW kurulu güç tahsis edilmiştir,
• YEKDEM satın alım tarifesi dışında tutulan ihalelerde fiyat teklifleri, bağımsız fiyatlardan
ya da eksi fiyat usulüne göre (PTF üzerinden iskonto) verilmiştir.
E YEKA İhaleleri
• Yenilenebilir enerjinin geliştirilmesi için mevcut olarak kullanılan ve ilerleyen
dönemlerde de kullanılacağı öngörülen ihale modelidir,
• Katılımcılar, kWs başına tanımlanan tavan fiyatı üzerinden indirim sunmaktadır.
Kazanan üretici, sabit fiyattan 15 yıllık bir elektrik alım anlaşması imzalamaktadır.
F Mevcut Kapasitenin Tahsis Planı

• Şu anda sadece YEKA GES 5 ihalesi (1,5 GW kapasiteli) planlanmıştır.
• Buna ek olarak; TEİAŞ, (1) işletmedeki santraller, (2) lisanssız santraller ve (3)
hibrit santraller için kurulu güç ilaveleri için aylık mevcut bölgesel kapasiteleri
açıklamaktadır.
• Rüzgar ve güneş kapasite tahsis yöntemi ise depolama tesisi lisanslarıdır. EPDK,
yatırımcılara lisansta beyan edilen depolama kapasitesine denk gelecek bir güneş
veya rüzgar kapasitesi kurma olanağını sağlar.
Kaynak: EPDK
2017-2019 döneminde gerçekleşen YEKA ihaleleri, büyük ölçekli

kurulu güç ve az sayıda yatırımcıyı kapsayacak şekilde
düzenlenmiştir. 2020 yılından sonra ise bu strateji daha küçük
kapasitelere doğru yönlendirilmiştir. Böylece ETKB, daha küçük
ölçekli yatırımcıların YEKA ihalelerine katılmasına olanak
sağlamıştır.
Tablo 18
YEKA GES İhaleleri
YEKA GES-1 YEKA GES-3 YEKA GES-4
Bor 3 Bağlantı Erzin Viranşehir

Lokasyon Konya - Karapınar 36 Bağlantı Bölgesi
Bölgesi 2 Bağlantı Bölgesi 10 Bağlantı Bölgesi
Tarih 20 Mart 2017 Nisan-Mayıs 2021 Nisan-22 Haz-22 Haz-22
Kapasite 1.000 MW 1.000 MW 300 MW 200 MW 500 MW
350 TRY / MWs

Tavan Fiyatı 80 ABD $ / MWs 950 TRY / MWs 950 TRY / MWs
Kazanan Teklif 69,9 ABD $ / MWs 218 TRY / MWs 397 TRY / MWs 590 TRY / MWs 539 TRY / MWs
Margün, Gün Güneş, Smart GES, Limak, IC İçtaş Egesa, Eksim, Kalyon,
Kazanan Şirket Kalyon
Bakırlar Tekstil, Eksim Ecogreen, Kalyon Enerji Ral Enerji, Reşitoğlu
İlk 23 GWh/MW'nin MWe

Satın Alım Garantisi Süresi 15 sene İlk 23 GWh/MW'nin MWe başına üretim
başına üretim
İlk 500 MW için %60

Yerel Aksam Oranı %60 %75
İkinci 500 MW için %70
Tablo 19
YEKA RES İhaleleri
YEKA RES-1 YEKA RES-2 YEKA RES-3
Edirne, Kırklareli, Aydın, Balıkesir,

Lokasyon 20 Bağlantı Noktası
Sivas, Eskişehir Çanakkale, Muğla
Tarih 3 Ağu 2017 May 30, 2019 May-Haz 2022
1.000 MW
Kapasite 1.000 MW 850 MW
(4 x 250 MW)
950 TRY / MWs
Tavan Fiyatı 80 ABD $ / MWs 55 ABD $ / MWs
Kazanan Teklif 34,8 ABD $/ MWs 35,3 - 45,6 ABD $/ MWs 596,9 TRY / MWs
Eksim ve Rönensas
Kalyon, Siemens Enerjisa, Çanakkale
Kazanan Şirket Holding, Kalyon Enerji,
Gamesa, Türkerler Enercon
RHG Enertürk
Satın Alım Garantisi
İlk 35 GWh/MW'nin MWe
Süresi 15 Sene 15 Sene
başına üretimi
Yerel Aksam Oranı %60 %55 %55
Kaynak: ETKB
Elektrik alım garantisinin belirli bir süre ile verildiği YEKA GES-1’e
kıyasla, GES-3 ve GES-4'ün alım garantisi önceden belirlenmiş bir
elektrik üretim limiti ile değiştirilmiştir.
YEKA GES-1
GES-1 ihalesinin ön koşulu, Şubat 2023’te
Ankara’da tamamlanması kararlaştırılan (1.262
MWm) bir güneş paneli ve hücre fabrikası
yapılmasıydı. Ağustos 2020'de Kalyon Grup, tesisin
ilk bölümünün inşası için Kalyon Solar
Technologies’i kurmuştır. Kalyon, toplam 1 GW
kapasitesi ile, Konya Karapınar'da bulunan
Türkiye'nin en yüksek kapasiteli GES'ine sahiptir.
2022 yılında Kalyon Grup, elektrik santralindeki
%50 hissesini 2022'de 490m ABD$ karşılığında
BAE merkezli IHC’ye satmıştır.
1.000 MW
YEKA GES-3
36 ilde toplam kapasitesi 1.000 MW olan 74 GES
için Mini YEKA GES-3 ihalesi, 10, 15 ve 20 MW
kapasiteli GES'leri kapsamaktadır. Açık artırma
yoluyla alınan fiyat teklifleri sonucunda 15 yıl alım
garantili ihaleler verilmiştir. Satın alma garantisi
süresi boyunca satın alma fiyatının 53 ABD$/MWs'i
geçemeyeceği belirtilmiştir. Önceki YEKA'larla
karşılaştırıldığında, bu ihale daha küçük
kapasiteleri daha fazla şehre tahsis ederek küçük
yatırımcıların katılmasına imkan sağlamıştır. YEKA
50-60 MW 30-40 MW 10-20 MW GES-3'te fiyatlar, enflasyon endeksi ve kur risklerini
de içerecek şekilde yükseltme mekanizmasıyla
desteklenmekle birlikte TL cinsinden yapılmıştır.
YEKA GES-4
3 ilde toplam 1.000 MW kapasiteli 15 GES için
Mini YEKA GES-4 ihalesi, 200, 300 ve 500 MW
kapasiteli GES'leri kapsamaktadır. Açık artırma
yoluyla alınan fiyat teklifleri sonucunda, her
tesiste MWe başına üretilecek ilk 23 GWs için
kazananlara alım fiyatı garantisi verilmiştir.
ETKB, önceki YEKA GES ihalelerine kıyasla,
tesisin lisans gerekliliklerinde öngörülenden
500 MW 300 MW 200 MW daha erken inşa edilmesi durumunda, ön
lisans imza tarihinden sonra elektriği üzerinde
anlaşılan ihale fiyatı yerine spot piyasaya
satma seçeneğini ve bir depolama
kapasitesini kurma hakkını sunmuştur.
Kaynak: ETKB
2020 yılı öncesi YEKA RES ihalelerine kıyasla, YEKA RES-3'te

bölgelere tahsis edilen kapasiteler çok daha küçük parçalara
bölünmüştür.
YEKA RES-1
4 ilde toplam 1.000 MW kapasiteli 6 RES için
YEKA RES-1 ihalesi Kalyon-Türkerler ve Siemens
Gamesa konsorsiyumuna verilmiştir. Açık artırma
yoluyla alınan fiyat teklifleri sonucunda kazanan
konsorsiyuma 3,48 ABD$/kWs'den 15 yıl süreyle
alım garantisi verilmiştir
200-300 MW 100-200 MW 50-60 MW YEKA RES-2

4 ilde toplam 1.000 MW kapasiteli 4 RES için
YEKA RES-2 ihalesini Enerjisa Üretim-Enercon
konsorsiyumu kazanmıştır. Enerjisa Üretim, 2022
yılında Enercon ile türbin satın alma sözleşmesi
imzalamış olup tüm santrallerin 2024 yılında
faaliyete geçmesi beklenmektedir.
250 MW
YEKA RES-3
YEKA RES-3 ihalesi, 20 ilde toplam kapasitesi
850 MW olan çok sayıda GES için yapılmıştır.
Açık artırma yoluyla alınan fiyat teklifleri
sonucunda kazananlara Mwe başına üretilecek ilk
35 GWs için alım garantisi verilmiştir. En düşük
teklif ise 40,8 TL/KWs ile Eksim Holding tarafından
verilmiştir. Yatırımcı başına 260 MW kapasite ile
en büyük ihaleyi Eksim Holding ve Kalyon Enerji
kazanmıştır. ETKB, önceki YEKA RES
ihalelerine kıyasla, tesisin lisans
gerekliliklerinde öngörülenden daha erken
70-80 MW 40-50 MW 20-30 MW kurulması durumunda ön lisans imza
tarihinden sonra üzerinde anlaşılan ihale fiyatı
yerine elektriği spot piyasaya satma
seçeneğini ve bir depolama kapasitesini kurma
Kaynak: ETKB hakkını sunmuştur.
Planlanan YEKA ihaleleri kapsamında 2,400 MW'lık ek kapasitenin

dağıtılması beklenmektedir.
Tablo 20
Planlanan ve İptal Edilen YEKA İhaleleri
YEKA GES-2 YEKA GES-5 YEKA RES Offshore
(İptal Edilen) (Planlanan) (Planlanan)
Gelibolu,
Lokasyon Niğde, Hatay, Şanlıurfa 18 Bağlantı Bölgesi
Bandırma,Bozcaada,Karabiga
Tarih - Açıklanacak Açıklanacak
Kapasite 1.000 MW 1.200 MW 1.200 MW
Tavan Fiyatı 65 ABD$/ MWs 950 TRY / MWs 80 ABD$ / MWs
Kazanan Teklif - - -
Satın Alım Garantisi

15 Sene İlk 23 GWs/MW'ın üretilmesi İlk 50 TWs'in üretilmesi
Süresi
Yerli Aksam Oranı %60 %75 %60
YEKA GES-5
18 ile tahsis edilen ve toplam kapasitesi

1.200 MW olan YEKA GES-5 ihalesi
ertelenmiştir. En büyük tahsisler toplam
420 MW kapasite ile Van, Şırnak, Şanlıurfa
ve Malatya bölgelerine yapılmıştır. YEKA
GES-3'te olduğu gibi tahsisler daha küçük
porsiyonlarla daha çok bölgeye yapılmıştır.
120 MW 100-90 MW 10-20 MW
YEKA Denizüstü RES
İlk olarak Haziran 2018'de duyurulan ve 3

bölgeye (Gelibolu, Saroz, Kıyıköy) tahsis edilen
toplam 1.200 MW kapasiteli YEKA denizüstü
RES ihalesi, yatırımcı talebinin olmaması
nedeniyle ertelenmiştir. Ekim 2021'deki
ertelemeden bu yana ihale yeniden gündeme
Planlanan YEKA Rüzgar Enerjisi Santrali (RES) gelmemiştir. Ağustos 2023’te, ETKB, YEKA
için 9 aday yer belirlenmiş, 6'sı Kayseri'de ve 3'ü adaylarının yerlerini duyurmuştur. ETKB’ye
Sivas'ta yer almaktadır. Planlanan YEKA Güneş göre, Bandırma, Bozcaada, Gelibolu ve
Enerjisi Santrali (GES) için aday yerler ise Çorum Karabiga YEKA denizüstü RES için aday
ve Şanlıurfa olarak belirlenmiştir. bölgeleri olarak ilan edilmiştir.
Kaynak: ETKB
Mart 2022'de EPDK, iptal edilen YEKA ihaleleri ve YEKA öncesi RES
projelerinin (2017 rüzgar ihalelerinde tahsis edilen atıl kapasiteler)
gerçekleşmemiş kurulu güçlerinin GES, RES ve hibrit enerji
santrallerine yeniden tahsis edildiğini duyurdu. TEİAŞ, yeni kapasite
tahsisleri için 12 ayrı bölge tanımlamıştır.
TEİAŞ Kapasite Tahsis Bölgeleri
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Tablo 21
Kapasite Tahsisleri (MW, 2022-20231)
Lisanssız Hibrit Kapasite Artışı
MW
2022 2023 Total 2022 2023 Total 2022 2023 Toplam
1 21 15 36 30 7 37 136 175 311
2 31 75 106 31 50 81 93 - 93
3 - 472 472 155 150 305 19 - 19
4 242 210 452 216 90 306 34 6 40
5 39 51 90 390 250 640 159 - 159
6 108 175 283 196 - 196 33 - 33
7 - 40 40 5 10 16 - 40 40
8 - 162 162 236 25 261 24 - 24
9 58 120 178 87 30 117 145 - 145
10 45 600 645 118 133 251 45 - 45
11 20 250 270 60 50 110 20 - 20
12 29 130 160 67 5 72 29 - 29
Total 594 2.300 2.894 1.592 801 2.392 739 221 960
1 Haziran
2023 itibariyle
Kaynak: TEİAŞ, EPDK, Resmi Gazete
60
5
Toptan Elektrik
Piyasası
PwC
61 Toptan Elektrik Piyasası Türkiye Elektrik Piyasası
EPİAŞ, organize enerji piyasası faaliyetlerinin düzenlenmesinden

sorumlu şirkettir.
EPİAŞ
Organize Enerji Yenilenebilir

Finansal Serbest Tüketici
Piyasaları Enerji
Operasyonlar Operasyonları
Operasyonları Operasyonları
Gün Öncesi Yenilenebilir

Piyasası Enerji Kaynak Serbest
Organize Enerji Garanti Tüketicinin
Piyasalarına Sisteminin Tedarikçi
İlişkin Anlaşma (YEK-G) Değişikliği
Gün İçi ve İşlemler işletilmesi ve Süreçlerine
Piyasası organize YEK-G İlişkin
Piyasası Operasyonlar
işlemleri
Vadeli Elektrik
Piyasası Güç Dengeleme
Piyasası ve Yan
Hizmetlere Yenilenebilir
İlişkin Anlaşma Enerji
Spot Gaz
ve İşlemler Kaynakları Serbest Tüketici
Piyasası
Destekleme Portalı ile İlgili
Mekanizmasının Operasyonlar
(YEKDEM)
Vadeli Gaz İşletilmesi
Fatura İşlemleri
Piyasası
Saydamlık Platformu
Grafik 55 Grafik 56
Elektrik Piyasası Hacmi Dağılımı
EPİAŞ'ın Ortaklık Yapısı (%)
(TWs, 2016-2022)
Piyasa Katılımcısı 419 449 403 390 451 514 475
TEİAŞ %7 %4 %2 %3 %2 %2
Firmalar %3
(A Grubu)
(C Grubu) %27 %27
%39,17 3%30 %37 %39 %40 %40 %38
Borsa İstanbul Borsa İstanbul %66 %68

%60 %57 %57 %56 %56
(C Grubu) (B Grubu)
%0,83 %30
2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
İkili Sözleşmeler Gün Öncesi Piyasası Güç Dengeleme Piyasası
Kaynak: EPİAŞ Gün İçi Piyasası Vadeli Elektrik Piyasası
Belirli bir emtianın piyasa fiyatını belirlemek için organize spot

piyasalar kullanılır. Elektriğin spot fiyatlarının belirlenmesinde gün
içi ve gün öncesi piyasaları kullanılmaktadır.
Organize Spot Piyasaları
Gün öncesi piyasası ve gün içi piyasası EPİAŞ Gün öncesi piyasasının üç temel amacı vardır:
tarafından işletilen iki elektrik spot piyasasıdır. Bu 1. Elektrik piyasası için referans fiyat
piyasalara katılım zorunlu değildir. Katılımcıların belirleme
Gün Öncesi Piyasası Katılım Sözleşmesi'ni 2. Piyasa katılımcılarının elektrik ticareti ve
imzalamaları ve gerekli teminatı yatırmaları dengelemesi yapması için bir platform
gerekmektedir. Katılımcılar, bir sonraki günün her olarak hizmet etme
saati için gün öncesi piyasasından elektrik almak 3. Bir gün öncesinden dengeli bir piyasa
veya satmak için fiyat ve miktarı içeren teklifler sağlayarak sistemin işleyişini kolaylaştırma
verirler.
Piyasa takas fiyatı (DAMP) ve işlem hacmi, alıcı ve Arz tarafı üretim miktarını ayarlayabilirken,
satıcıların teklifleri eşleştirilerek her saat için talep tarafı elektriğin referans fiyatına göre
belirlenir. Gün öncesi piyasası kapandıktan sonra tüketimini ayarlayabilir.
katılımcılar ihtiyaçlarını gün içi piyasasından
karşılayabilirler. Gün öncesi piyasası özellikleri:
1. Piyasaya katılım portföy bazlıdır ve her
Gün içi ve gün öncesi ticaret arasındaki temel katılımcı portföyünü dengelemekle
fark, piyasaların fiyatlandırılmasıdır:
yükümlüdür.
2. Fiyat bir sonraki günün her saati için
Gün İçi Piyasası Gün Öncesi Piyasası belirlenir.
A S A S A A S S 3. Teklif verirken miktar için kullanılan birim

lot 1, fiyat için ise TL kullanılır.
A S A S A A S S
14:00
A Alıcı S Satıcı
Gün içi piyasası, ters yönde eşleşen bir teklif

olması durumunda emirlerin hemen
gerçekleştirildiği sürekli bir piyasadır. Doğası
gereği fiyatlar gün boyu dalgalanmaktadır. Gün
öncesi piyasası, ertesi günün her saati için tüm
işlemler için tek tip bir piyasa fiyatı ve takas
hacmi belirler.
1 Lot: 1 MWs/10.
Kaynak: EPİAŞ
Gün öncesi piyasası, üç farklı teklif mekanizmasına sahiptir ve her

gün 09:30 ile 14:00 saatleri arasında faaliyet göstermektedir.
1) Saatlik Teklifler 3) Blok Teklifleri
Saatlik teklifler; belirli bir saat için teklif verir, bir Blok teklifler art arda bir saatten fazla yapılabilir.
miktar (al veya sat) ve bir fiyat içerir. Fiyatlar artan Bu teklifler, tüm süre boyunca kabul edilen veya
sırada düzenlenmiştir. Arz-talep eğrisi reddedilen miktar ve fiyatı içerir. Bu tür teklifler,
oluşturulurken ardışık iki fiyat/miktar seviyesi uzun zaman alan ve maliyeti yüksek olan black
arasındaki boş değerler lineer enterpolasyon start yapan üretim tesisleri için geliştirilmiştir.
yöntemi ile belirlenir. Aynı fiyat hem alış hem de Piyasa katılımcıları günde 50 adede kadar blok
satış yönü için geçerli olamaz. teklif verebilir.
2) Esnek Teklifler En fazla altı blok birbirine bağlanabilir ve en fazla

üç seviyede olabilir. Bir blok teklife bağlı olmayan
Esnek teklifler belirli bir saati değil, yalnızca miktar blok tekliflere birinci seviye bloklar, birinci seviye
ve fiyatı içerir. Bunlar sadece elektrik satmak için bloğa bağlı blok tekliflere ise ikinci seviye bloklar
kullanılabilir. Piyasa katılımcıları bir günde en fazla denir. Ayrıca, bir blok teklif ikinci seviye bir blok
10 adet esnek teklif verebilir. Katılımcılar, eşleşme teklifi ile bağlantılıysa buna üçüncü seviye blok
durumunda teklifin tamamını sunmak zorundadır. denir.
9:30-12:30 Piyasa katılımcılarının online portalı • Tüm teklifler için fiyat aralığı
kullanarak ertesi gün için teklif vermesine 0 ile 2.600 TL/MWs 1
izin verilir. arasında belirlenmiştir. Gün
Piyasa işletmecisi, her katılımcının öncesi piyasasının
12:30-13:00
teminatını kontrol eder ve buna göre tanıtılması ile tavan fiyat
teklifleri onaylar. uygulamasına geçilmiştir.
Optimizasyon aracı, bir sonraki gün için Bu aralık EPDK tarafından
13:00-13:30
saatlik fiyatları ve işlem miktarını kurul kararı ile revize
belirlemek için kullanılır. edilmektedir.
Onaylanan işlemler saat 13:30'da
13:30-13:50 • Piyasa katılımcılarına her
katılımcılara bildirilir ve saat 13:50'ye
kadar katılımcılar itiraz edebilirler. gün için toplam 64 (32
satış/32 alım) saatlik teklif,
13:50-14:00
İşlemlere ilişkin itirazlar değerlendirilerek
saat 14:00'te kesin sonuçlar 50 blok teklif ve 10 esnek
açıklanmaktadır. teklif yapma izni verilir.
1 Haziran 2023 itibariyle

Kaynak: EPİAŞ
Gün içi piyasası, gün öncesi piyasası ile güç dengeleme piyasası
arasında bir dengeleme mekanizması görevi görmektedir ve gün boyu
çalışmaktadır. 2015 yılından bu yana, çoğunlukla katılımcıların işlem
hacimlerini artırmaları nedeniyle işlem sayısı güçlü bir şekilde
artmaya devam etmektedir.
Gün içi piyasası 1 Temmuz 2015’te faaliyetlerine başlamış olup fiziksel teslimat gereklilikleri ile portföy
bazlı organize bir piyasadır. İşlemler, kesintisiz ticaret yöntemi kullanılarak ve anlık eşleşmelerle yapılır.
Teklifler, fiziksel teslimattan 60 dakika öncesine kadar yapılabilir ve güncellenebilir, iptal edilebilir veya
devre dışı bırakılabilir.
1) Saatlik Teklifler 2) Blok Teklifleri
Saatlik teklifler tamamen veya kısmen eşleşebilir. Blok teklifler bölünemez ve tüm dönem boyunca
Tekliflerin sırası önemlidir. Beş farklı saatlik teklif kabul edilir veya reddedilir. Blok teklifler minimum
seçeneği vardır: (i) aktif, (ii) uygunsa eşle, bir saat ve maksimum 24 saati kapsar. İki saatlik
(iii) uygunsa yok et, (iv) zamanla ve (v) tamamen teklif seçeneği vardır: (i) aktif teklif ve (ii) zamanlı
eşle ya da yok et. teklif.
00:00
Gün içi piyasasının başlaması.
Gün içi piyasası

11:00 & Teminat kontrolleri günde iki kez gün içi sürekli bir piyasa
17:00
piyasası açılmadan önce yapılır.
olarak çalışır. Ancak
bir sonraki gün için
14:00 Gün öncesi piyasası fiyatının belirlenmesi teklif verme gibi
ve gün öncesi piyasasının kapatılması. belirli işlemler belirli
saatlerden sonra
18:00 Ertesi gün için gün içi piyasası kullanılabilir hale
sözleşmelerinin açılması.
gelir.
00:00 Gün içi piyasası işlemlerinin kapanışı.
Grafik 57 Grafik 58
Gün İçi Piyasasında Eşleşen Tekliflerin Gün İçi Piyasasında Aylık Ortalama
Toplam Tutarı (2017-2022, GWs) Katılımcı Sayısı (2017-2022)
862
2 5
17,6 716
1 .0 0 0
13,1 583
2 0
8 0 0
477
343
1 5
6 0 0
1 0
5,5 6,9 243

2,9
4 0 0
5
1,7 2 0 0
- -
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Kaynak: EPİAŞ
Fiziksel Elektrik Piyasaları

İkili anlaşmalar, tedarikçilerin ve tüketicilerin elektrik alım
fiyatları üzerinde önceden anlaşmaya varmalarını
sağlamaktadır.
Son yıllarda fiyat öngörülebilirliğinin azalması (özellikle
2018 yılındaki kur artışları ile) ikili anlaşma sayısını
azaltmıştır. Bir çok üretim tesisi, önceden belirlenmiş uzun
vadeli sözleşmeler kapsamında satış yaparken önemli
ölçüde zarar etmeye başlamış ve fesih maliyetlerinin bu
sözleşmelerden doğan zararlardan daha düşük olması
nedeniyle sözleşmelerini feshetme kararı almıştır.
Sözleşmesi feshedilen alıcılar spot piyasalara başvurmak
zorunda kalmıştır. Piyasa fiyatlarındaki değişim her iki
taraf için de kayıplara neden olmuş ve piyasadaki ikili
anlaşmaların hacminde keskin bir düşüşe neden olmuştur.
2018 yılından sonra gün öncesi piyasası ve gün içi

piyasasını kapsayan organize spot piyasaların payının
artması ile ikili anlaşmaların piyasadaki payı daha da
azalmıştır. İkili anlaşmaların toplam piyasanın büyük
bölümünü oluşturmaya devam ettiği görülmekle birlikte,
anlaşmaların çoğunun kısa vadeli olduğu anlaşılmaktadır.
Grafik 59
İkili Sözleşmelerin Elektrik Piyasasındaki Payı
(%, 2016-2022)
%66 %68
%60 %57 %57 %56 %56
2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Kaynak: EPİAŞ
Piyasada ikili anlaşmaları engelleyen öngörülemezlik sorununu

çözmek için EPİAŞ, fiziksel teslim ile vadeli elektrik ticaretini
mümkün kılan organize bir elektrik piyasası başlatmıştır.
Vadeli Elektrik Piyasası (VEP), mevcut piyasalara ek olarak 1 Haziran 2021'de piyasaya sürülmüş
olup uzun vadeli ve fiziki teslimat sunmaktadır. Yeni vadeli işlemlerde, katılımcılar doğrudan EPİAŞ
ile işlem yapabilirler, bu da ikili anlaşmalarda yaygın olarak görülen karşı taraf risklerini ortadan
kaldırmaktadır. EPİAŞ ayrıca piyasada sinyal vermeye yardımcı olan günlük bir endeks fiyatı da
sağlamaktadır.
Organize spot piyasalarında, piyasa katılımcıları portföylerini dengeleyebilmekte ve fiziksel

optimizasyon gerçekleştirebilmektedir. Vadeli Elektrik Piyasasında, katılımcılar fiyat riskinden
korunma ve geleceğe yönelik fiyat beklentilerini görme (fiyat keşfi) fırsatına sahiptir. Dolayısıyla spot
ve vadeli işlem piyasaları, piyasa katılımcılarının farklı ihtiyaçlarına cevap vermekte ve bu konuda
birbirini tamamlamaktadır.
EPİAŞ, arz ve talep taraflarını fiziksel VEP sözleşmeleri ikili anlaşmalardan farklıdır:
olarak buluşturmadan bir araya getiren • Sözleşmeler standarttır
ve her iki tarafa da güvence sunan bir • VEP sözleşmeleri organize piyasalarda işlem görür
platform sağlayarak tezgah üstü • EPİAŞ taraflara merkezi karşı taraf hizmeti sağlar;
piyasalarda karşı taraf riskini ortadan karşı taraf riski yoktur ve fiziki teslimat ve ödemeler
kaldırmaktadır. Vadeli Elektrik garantilidir
Piyasası’nı diğer piyasalardan ayıran • VEP sözleşmeleri teslim süresine kadar sürekli olarak
en önemli özellik, EPİAŞ'ın üstlendiği değiştirilebilir
merkezi karşı taraf rolüdür. • VEP sözleşmeleri düzenlemeye tabidir
Grafik 60
Gün Öncesi Fiyatları ve Günlük Gösterge Fiyatı
(TL/MWs)
Her oturumun sonunda, işlem gören
4.000 sözleşmeler için günlük gösterge fiyatı
3.500
(GGF), her oturumun sözleşmeleri
3.000
arasındaki eşleştirmelerle hesaplanır ve
2.500
2.000
yayımlanır. Böylece, fiyattaki değişiklikler
1.500 piyasa katılımcıları için arz güvenliğine
1.000 katkıda bulunmaktadır. En son sözleşme
500 1 Mart 2023'te yapılmıştır. Piyasanın
-
elektrik fiyatlarında artış beklentileri
nedeniyle GGF ile GÖP arasında önemli
bir fark görülebilmektedir.
GÖP (TL/MWs) GGF (TL/MWs)
Kaynak: EPİAŞ
Spot Gaz Piyasası ve Vadeli Gaz Piyasası, Türkiye'yi uluslararası bir

doğal gaz merkezi haline getirmek amacıyla kurulmuştur.
Grafik 61
Spot Gaz Piyasası
Spot Gaz Piyasasında Günlük Referans Fiyat ve
1 Eylül 2018 tarihinde lansmanı yapılan İşlem Hacmi (ABD$/bin Sm3, m Sm3)
Spot Gaz Piyasası (SGP), devamlı bir
600 1.600
ticaret mekanizması olarak işlev görmekte 1.400
Ortalama GRF (ABD $/bin Sm3)

500
ve uygun emirleri anlık olarak 1.200
Ticaret Hacmi (m Sm3)
eşleştirmektedir. 1 Haziran 2020 tarihinden 400

1.000
itibaren SGP, katılımcılarına hem günlük 300 800
hem de haftalık kontratlar sunarak, doğal 600

200
gaz portföylerini daha hassas metriklerle 400
100
dengelemelerini sağlamaktadır. 200
- -
Organize olmayan (OTC) doğal gaz
12M18
12M19
11M21
11M22
9M18
3M19
6M19
9M19
3M20
6M20
9M20
2M21
5M21
8M21
2M22
5M22
8M22
2M23
5M23
piyasalarının aksine, SGP ticari taraflar
arasında standart sözleşmeler Ticaret Hacmi (m Sm3) GRF (ABD $/bin Sm3)
sağlamaktadır. Ayrıca EPİAŞ'ın bir işlemde • G günü Günlük Referans Fiyatı (GRF), G-1 günü
yer alan her iki taraf için de merkezi karşı 08.00 ile G+1 günü 08.00 arasında gerçekleşen tüm
taraf konumunda olması nedeniyle SGP işlemlere ilişkin fiyatların ağırlıklı ortalaması alınarak
tüm OTC piyasalarında görülen karşı taraf hesaplanmaktadır.
riskini ortadan kaldırmaktadır. Piyasa • BOTAŞ’ın kademe 2 sanayi tarifesinin %40'ını GRF'ye
işlemlerinin güvenilirliğini daha da artırmak endekslemesi GRF’nin gösterge olmanın yanı sıra
için fiziki teslimat ve ödemeler teminat önemini daha da arttırmıştır.
altına alınmaktadır.
Grafik 62
Vadeli Gaz Piyasası
Günlük Endeks Fiyatı (ABD$/bin Sm3)
Gaz piyasasının öngörülebilirliğini artırmak
1.400
için 1 Ekim 2021'de Vadeli Gaz Piyasası
(VGP) faaliyete başlamıştır. VGP, SGP’ye 1.200
benzer şekilde standart sözleşmeler 1.000
sunarak, karşı taraf riskini ortadan kaldırır ve 800
tüm işlemleri de teminat altına almaktadır. 600
Bu özelliklere ek olarak SGP, katılımcılarına

400
teslim anına kadar devamlı olarak sözleşme
200
ticareti yapma olanağını sağlamaktadır.
VGP, katılımcılarına aylık, üç aylık ve yıllık -
10M21
11M21
12M21
10M22
11M22
12M22
1M22
2M22
3M22
4M22
5M22
6M22
7M22
8M22
9M22
1M23
2M23
3M23
4M23
5M23
6M23
ürünler sunmaktadır.
Kaynak: EPİAŞ
Güç dengeleme piyasası, toplam elektrik üretimini gerçek

zamanlı olarak toplam elektrik tüketimi ile eşitlemeyi amaçlar.
Güç Dengeleme Piyasası (GDP), gerçek zamanlı Güç Dengeleme Piyasası’nın Temel
dengeleme için 15 dakikalık bir süre içinde Prensipleri
etkinleştirilebilecek bir yedek kapasite
sağlamaktan sorumludur.
• Dengeleme piyasası düzenlemelerine göre
Piyasa, üçüncül frekans kontrol hizmetini “Minimum 10 MW'ı 15 dakika içinde yukarı ve ya
yönetmektedir. Üçüncül frekans kontrolü, aşağı çekmeyi sağlayan dengeleme birimleri
sistemin güvenli ve ekonomik çalışması için GDP'ye katılmakla yükümlüdür.”
sistem operatörleri tarafından manuel olarak
• GÖP ve GİP'den farklı olarak tesis bazlı
ayarlanarak yapılmaktadır.
operasyonlar gerçekleştirilir.
Güç Dengeleme Piyasası’na sunulan minimum
• GDP işlemleri saatlik olarak ve her işlem günü
teklif 10 MW'tır. Yükleme ve Boşaltma için teklif
gerçekleştirilir.
edilen tüm teklifler 1 MW ve 1 MW'ın katları
olarak ifade edilmiştir.
Grafik 63
Yükleme ve Boşaltma Talimatları
Frekans 50 HZ'nin üzerine çıkarsa üretim tüketimden fazladır.

Bu durumda üretim azaltılmalı veya tüketim artırılmalıdır.
MW
7 0
F(HZ) MW
7 0
F(HZ)
7 0 7 0
Koşul 1 Koşul 1
6 0 6 0
6 0 6 0
50 50
Stabil Düzey Stabil Düzey
5 0 5 0
5 0 5 0
4 0 4 0
4 0 4 0
3 0 3 0
3 0 3 0
2 0 2 0
2 0 2 0
1 0 1 0
1 0 1 0
-
1 2 -
t -
1 2 -
t
Üret. Tüket.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4
Üret. Tüket.
Frekans 50 HZ'nin altına düşerse, tüketim üretimden fazladır.

Bu durumda üretim artırılmalı veya tüketim azaltılmalıdır.
MW
7 0
F(HZ) MW
7 0
F(HZ)
7 0 7 0
6 0 6 0
6 0 6 0
5 0
50 5 0
Stabil Düzey
5 0
50 5 0
Stabil Düzey
Koşul 2 Koşul 2
4 0 4 0
4 0 4 0
3 0 3 0
3 0 3 0
2 0 2 0
2 0 2 0
1 0 1 0
1 0 1 0
-
1 2
Üret. Tüket.
-
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4
t
-
1 2
Üret. Tüket.
-
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 1 2 1 3 1 4
Kaynak: EPİAŞ
Yan hizmetler, şebekenin gerçek zamanlı olarak güvenli bir şekilde

işletilmesi için üretim birimleri ve bazı iletim ekipmanları tarafından
sağlanması gereken destek hizmetleridir.
Türkiye'deki yan hizmetler piyasası, Şubat 2018'de Yan hizmetler altında tanımlanan hizmetler:
yeni Yan Hizmetler Yönetmeliği'nin yürürlüğe
Birincil Frekans Kontrolü,
girmesiyle tanıtılmıştır.
İkincil Frekans Kontrolü,
Bu hizmetleri verecek tesislerin Elektrik Piyasası
Yan Hizmetler Sözleşmesi'ni imzalaması Bekleme Yedekleri,
zorunludur. Bu tüzel kişiler, yardımcı hizmet
Anlık Talep Kontrolü,
desteği için gerekli kurulumları yapmakla
yükümlüdür. Reaktif Güç Kontrolü,
Birincil ve ikincil frekans kontrollerine otomatik Bölgesel Kapasite Kiralama Hizmeti,

frekans kontrolleri olarak ifade edilmektedir.
Black Start
Grafik 64
Yan Hizmetler Altındaki Operasyonel Yedekler
Bekleme
4 Yedekleri
Üçüncül Frekans
Öncelik
3 Kontrolü
İkincil Frekans
2 Kontrolü
Birincil Frekans
1 Kontrolü
Frekans Sapmasından Beri Geçen Süre 30 Saniye 15 Dakika
1 Birincil frekans kontrolü 2 İkincil frekans kontrolü birincilden

çalışmaya başlar ve frekans sonra aktif hale gelir ve kabul
değişimini sınırlar. edilebilir aralığın dışındaysa
Her
frekansı geri getirir.
operasyonel
yedek ne
yapar? 3 Hem birincil hem de ikincil 4 Bekleme yedekleri, sistemin
frekans kontrolleri yetersiz operasyonları sürdürmesi için
olduklarında üçüncül gereken son enerji kaynaklarıdır.
frekans kontrolü devreye Sistem minimum miktarda enerji
Kaynak: EPİAŞ girer. kullanır.
Birincil ve ikincil frekans kontrolleri, yan hizmetler piyasasında aktif

olarak kullanılan hizmetlerdir ancak diğer yan hizmetler mevzuatta
tanımlanmış olmakla birlikte şu anda kullanılmamaktadır.
Birincil Frekans Kontrolü Bekleme (Üçüncül) Yedekleri
Birincil frekans kontrolü (BFK) hizmeti, aktif gücü Yedek rezervler, ikili anlaşmalarda, gün öncesi
dengede tutmayı ve sistem frekansını mümkün piyasasında veya güç dengeleme piyasasında
olan en kısa sürede stabilize etmeyi amaçlar. kapasitelerini satmayan santraller ve onların
BFK rezervi herhangi bir zamanda mevcut haricinde seçilmiş belirli santraller tarafından
olmalıdır. BFK jeneratörleri, hız regülatörleri sağlanmaktadır. Gerektiğinde bu santraller
aracılığıyla arz ve talep arasında otomatik ve devreye alınır ve talimat verilir. Bekleme
hızlı bir denge sağlar. yedekleri hizmeti veren bir tesisin minimum 15
dakikada devreye girmesi ve teklif tutarının
BFK hizmeti, gerekli koşulları sağlayan ve testi minimum 10 MW olması gerekmektedir.
geçen üretim tesislerinden ihale yoluyla satın
alınır. Bu hizmeti veren birimlerin, birincil frekans Anlık Talep Kontrolü
hizmeti veren birimlerin çalışma prensibine göre
maksimum 30 saniye içerisinde devreye girmesi Anlık talep kontrol hizmeti, sistemin frekans
ve bu gücü en az 15 dakika sürdürebilmesi uyuşmazlığının azaltılmasını amaçlayan ve
gerekmektedir. tüketim tesisleri tarafından sağlanan bir
hizmettir.
İkincil Frekans Kontrolü
Reaktif Güç Kontrolü
İkincil frekans kontrolü (İFK), TEİAŞ'ın kapasite
fazlası veya talep fazlalığı durumlarında sistem Reaktif güç kontrolü, gerilimi İletim Sistemi Arz
frekansını korumak için kullandığı bir sistemdir. Güvenliği ve Kalitesi Yönetmeliğinde belirtilen
Merkezi bir bilgisayar algoritması aracılığıyla aralıkta tutmayı amaçlar.
otomatik olarak etkinleştirilir ancak birincil
frekans kontrolünden daha yavaştır. BFK'nin Bölgesel Kapasite Kiralama
yetersiz kaldığı durumlarda elektrik sistemindeki Hizmeti
olası sorunları ele almayı amaçlar.
Bölgesel kapasite kiralama hizmeti,
İKF, birincil yedek güç santrallerinin arıza öncesi güvenilirliği sağlamayı ve kapasite yetersizliği
çalışma noktalarına dönmelerine ve bir sonraki durumunda ihtiyaçları karşılamayı amaçlar.
olası arızaya hazır olmalarına izin verir. Bu,
TEİAŞ'ın Gölbaşı Milli Yük Tevzi Merkezi'nde Black Start
bulunan otomatik sistem tarafından
yönetilmektedir. Black start, ekstra enerji kaynağına ihtiyaç
duymadan aktif hale gelebilen santraller
tarafından sağlanır.
Kaynak: EPİAŞ
Yeni yönetmeliğe göre, ihaleye katılma hakkı olan santraller için yük
artırma ve azaltma süresine ilişkin teknik gerekliliklerden ötürü iki
gün önceden günlük ihale ilan edilir.
Grafik 65
Birincil ve İkincil Frekansların Talep ve Fiyatı (2018-6A23)
2.000 3000
Ortalama BFT - İFT Talebi (MWs)
Ortalama BFT- İFT Fiyatı (TL/MWs)

1.800
2500
1.600
1.400
2000
1.200
1.000 1500
800
1000
600
400
500
200
0 0
1M19
5M19
3M20
9M20
1M21
5M21
3M22
7M22
3M23
3M19
7M19
9M19
1M20
7M20
3M21
7M21
9M21
1M22
5M22
9M22
1M23
5M23
11M22
11M19
11M20
11M21
Ortalama BFT Talebi Ortalama İFT Talebi Ortalama BFT Fiyatı Ortalama İFT Fiyatı
İhaleyi kazananlar, belirlenen kapasitelerinde elektrik üretmek ve TEİAŞ'ın yük artırma veya
azaltma ile ilgili talimatlarına uymakla yükümlüdür. Kazananlar, her İFK ihalesinde belirlenen
tutarda TEİAŞ'tan ödeme almaya hak kazanır.
İhalelerde kazananlar aynı zamanda gün öncesi piyasasına da katılma hakkına sahiptir. Bu santraller
her halükarda ayar noktalarında çalışmak zorunda olduklarından, gün öncesi piyasasına teklifleri
fiyattan bağımsızdır. İFK talebindeki potansiyel artışın, fiyattan bağımsız tekliflerin piyasadaki payını
artırarak DAMP üzerinde aşağı yönlü baskı uygulaması beklenebilir.
Yan hizmetler piyasası için gün bloklara bölünür ve her blok için ayrı ihale yapılır. Talep TEİAŞ
tarafından belirlenir ve ihale sonunda fiyat belirlenir. Her gün için en fazla altı blok olabilir.
Kaynak: EPİAŞ
72
6
Doğal Gaz Piyasası
PwC
73 Doğal Gaz Piyasası Türkiye Elektrik Piyasası
Elektrik piyasasındaki fiyatların belirlenmesinde doğal gazın kritik

bir rolü bulunmaktadır. Doğal gaz fiyatları, birden çok faktörden
etkilenmektedir.
Doğal gaz fiyatları, doğal gaz santrallerinin kısa Grafik 66

vadedeki marjinal maliyetlerinin belirlenmesinde önemli
3
bir rol oynamaktadır. Bu nedenle, doğal gaz maliyetleri Türüne Göre İthal Doğal Gaz (Milyar, Sm ,%)
gün öncesi piyasasında fiyat tekliflerinin
belirlenmesinde de önemli bir etkendir. 80
%28 %31 %28
%24 %30
70
Türkiye, 2022 yılında boru gazı fiyatlarına yapılan %15 %20
58,7
60
54,7
zamlar nedeniyle doğal gaz tedarik stratejisini 48,1 14,1
%10
50
43,9 45,2 15,2

değiştirmeye başlayarak LNG ithalatını artırdı. Ek %0
40
6,5 12,7 15,1

olarak ulusal doğal gaz arzını güvence altına almak için 30
- %10
artan LNG ithalat hacmini daha iyi karşılayabilme 44,6 39,5

- %20
37,4
20
amacıyla gerekli altyapı yatırımlarını üstlenmiştir. 32,5 33,0

- %30
10
Mayıs 2023 itibarıyla Türkiye’nin Hatay’da bulunan

- - %40
2011 2019 2020 2021 2022

Ertuğrul Gazi, İzmir’de konumlanan Turquise P ile
Çanakkale’de bulunan ve filonun en yenisi olan Vasant Boru Gazı LNG LNG Oranı
isimlerinde 3 adet FSRU gemisi bulunmaktadır. 7
Mayıs 2023 tarihinde açıklanan duyurulara göre,
BOTAŞ'a yeni bir FSRU gemisi alımı için
415 milyon ABD$ tutarında yatırım teşviği verilmiştir.
Türkiye'nin Doğal Gazdaki Strateji Değişimi
LNG ve spot sözleşmelerin

oranını arttırmak
Uzun vadeli kontratlarla
ağırlıklı olarak Rusya'dan
boru gazı ithal etmek
Avrupa ülkelerine ihracat
için iç talepten fazlasını ithal
etmek
Ulusal doğal gaz talebini
karşılamak
Yeni stratejiye uyum
sağlamak için depolama
tesislerinin ve FSRU'ların
kullanımı arttırmak
Kaynak: BOTAŞ, EPDK
Doğal Gaz Piyasası

• BOTAŞ, bazı doğal gaz tarifelerinin
Zaman Çizelgesi hesaplama yöntemini değiştirmiştir. Kademe
2 sanayi kullanıcılarına yönelik tarife kısmen
GRF'ye, metalürji ve petrokimya
• Doğal Gaz Piyasası Kanunu sektörlerinde faaliyet gösteren sanayi
2001 2022
• EPDK'nın Kuruluşu kullanıcıların tarifesi ise tamamen GRF'ye
endekslenmiştir.
• Silivri'de bulunan Doğal Gaz Depolama

• Üçüncü Kişilerin İletim Şebekesine Erişimine tesisi maksimum 4,6 milyar metreküp
2004 İlişkin Düzenleme depolama hacmine ulaşmıştır.
• LNG ithalatı 2022'de tüm zamanların en

• İlk Sözleşme yüksek seviyesi olan 15,2 milyar metreküpe
2005 • Özel Sektöre 4mr metreküp Büyüklüğünde ulaşmıştır.
İhale
• Rusya, Türkiye'yi Avrupa'ya ihracat için bir
doğal gaz üssü haline getirme yönelik
• Yunanistan’a Yeniden Doğal Gaz İhracı ifadelerini açıklamıştır.
2007
• İletim Sistemine Özel Sektörden İlk Erişim
• BOTAŞ, 2022 yılı boyunca tarifelerini birkaç
kez arttırmıştır. Tarife artışları %274 ile
%599 arasında değişmektedir.
• Doğal Gaz Dağıtım Şirketleri İçin Tarife
2011
Yönetmeliği • Türkiye ile Bulgaristan arasında doğal gaz
üssü olma hedefi doğrultusunda 1,5 milyar
2023
metreküp kapasiteli ve 13 yıl vadeli İhracat
• Doğal Gaz Piyasası Kanununda Değişiklik Anlaşması Ocak 2023'te imzalanmıştır.
2016 (Dağıtım Bölgelerinin Ruhsatlandırılması)
• Özel Sektörden İlk FSRU Yatırımı • BOTAŞ, Umman LNG ile yıllık 1,4 milyar
metreküp hacim için Doğal Gaz İthalat
Anlaşması imzalamıştır.
• İlk FSRU Terminalinin Operasyona
Başlaması
2017 • BOTAŞ'a ait doğal gaz iletim ve dağıtım
• BOTAŞ Tuz Gölü Depolama Tesisinin Birinci
Fazının Faaliyete Başlaması. altyapısı Kahramanmaraş Depremlerinde
hasar görmüştür. Meydana gelen hasar
tutarının 827 milyon TL olduğu tahmin
• Organize Toptan Gaz Ticaret Platformu edilmektedir.
2019
• Dörtyol'da FSRU Faaliyete Geçti.
• Şubat ayında Türkiye'nin üçüncü FSRU'su
Vasant faaliyete geçerek Saros'ta bulunan
LNG tesisine entegre olmuştur.
• Güney Gaz Koridoru'nun en önemli halkası
2019 olan Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı
Projesi'nin (TANAP) Avrupa Bağlantısı Açıldı. • Nisan 2023'te onaylanan 7451 sayılı Kanun
yürürlüğe girmiştir. Yeni Kanun, piyasa
liberalizasyonuna ilişkin değişiklikleri
• Rus Doğal Gazını Doğrudan Türkiye'ye ve içermektedir. Kanunun en önemli
Türkiye Üzerinden Avrupa’ya Taşıyacak Olan noktalarından biri ise BOTAŞ tarafından
2020
Türk Akım Doğal Gaz Boru Hattı Hizmete imzalanan uzun vadeli ithalat
açıldı. sözleşmelerindeki kısıtlamaların
hafifletilmesidir.
• Vadeli Elektrik Piyasası (VEP) Açıldı.
2021 • EPİAŞ altında Vadeli Gaz Piyasası (VGP) • BOTAŞ'a yeni bir FSRU gemisi alımı için
Faaliyete Geçti. 415 milyon ABD$ tutarında yatırım teşviği
verilmiştir.
• GRF'deki düşüş nedeniyle, kademe 2 sanayi

Kaynak: BOTAŞ ile metalurji, petrokimya ve santral tarifeleri
Kaynak: BOTAŞ
de düşüş gösterdi.
Türkiye Spot Gaz Piyasası’nda gözlemlenen BOTAŞ tarifeleri ve

Günlük Referans Fiyatı (GRF), 2021 ve 2022 yıllarında önemli ölçüde
artış göstermiştir. Uluslararası doğal gaz piyasalarındaki kısmi
gevşeme sebebiyle, 2023 yılında tarifeler ve GRF de gerilemeye
başlamıştır.
Grafik 67
Endekslenmiş BOTAŞ Tarifeleri (Ocak-21=100)
ABD $/TL Kur
Artışı %216,7 Konut tarifesi diğer tüm tarifelerin
800
oldukça altında kalmıştır ve
Kademe 1
600 Sanayi Limiti <300.000 m3/yıl gözlemlenen dalgalanma
400 nispeten minimum düzeydedir.
200
Ekim 2022 itibariyle, kademe 2
0 sanayi tarifesinin %40'ı GRF'ye,
Haz-23
Nis-21
Nis-22
Nis-23
Eki-22
Eki-21
Tem-21
Tem-22
Oca-21
Oca-22
Oca-23
metalurji ve petrokimya sektörleri

tarifesi ise tamamen GRF'ye
endekslenmiştir. Dolayısıyla bu
Konut Kademe 1 Sanayi tarifelerde görülen dalgalanmalar
daha fazladır.
Konaklama Kademe 2 Sanayi
Metalurji/Petrokimya Enerji Santrali
2022 yılının sonlarında Günlük Referans Fiyatı düşmeye başlamasıyla, hem kademe 2 sanayi tarifesi hem
de metalürji & petrokimya tarifesi düşerek diğer tarifelerin seviyelerine yakınsamıştır. GRF'de gözlenen
düşüş, Hollanda TTF gibi uluslararası doğal gaz piyasalarındaki fiyat düşüşleriyle de ilişkilendirilebilir.
Grafik 68
Endeksli Günlük Referans Fiyatı (GRF) ve Hollanda TTF'si (Ocak-19=100)
1.000
İlk olarak Eylül 2018'de
800 uygulamaya konulan Günlük
Referans Fiyat (GRF), Spot Gaz
600 Piyasası (SGP) işlemlerinde
oluşan fiyatların göstergesi
400 olarak EPİAŞ tarafından ilan
edilmektedir.
200 G gününün GRF'si, G-1 günü
08.00 ve G+1 günü 08.00
- arasında SGP’de gerçekleşen
Haz-23
Tem-19
Tem-21
Tem-22
Tem-20
Mar-19
Mar-22
Mar-20
Mar-21
Mar-23
Kas-19
Kas-21
May-19
May-20
Kas-20
May-21
May-22
Kas-22
Oca-19
Oca-20
Oca-21
Oca-22
Oca-23
Eyl-19
Eyl-20
Eyl-21
Eyl-22
tüm işlemlere ilişkin fiyatların

ağırlıklı ortalaması olarak
hesaplanmaktadır.
GRF TTF
Türkiye Spot Gaz Piyasasında gözlemlenen endeksli Günlük Referans Fiyat, Hollanda TTF Doğal Gaz
Piyasasında gözlemlenen endeksli fiyatlara göre daha az oynak olup, uluslararası piyasalardaki fiyat
değişimlerine gecikmeli tepki vermektedir.
Kaynak: BOTAŞ, Bloomberg, EPİAŞ
BOTAŞ, en son doğal gaz fiyat indirimini 2023 Nisan ayı başında
açıklamış ve elektrik üretiminde kullanılan doğal gaza %16,7
oranında indirim getirmiştir.
Grafik 69
BOTAŞ Santral Doğal Gaz Tarifeleri ve Brent Petrol Fiyatlarının 9 Aylık Hareketli
Ortalaması (2017-20231)
1.200 140
Gazprom sözleşmelerinin
Brent Ham Petrol (ABD$/Barel)

BOTAŞ DG Tarife (ABD$ / tcm)
1.000 120 yapılandırılma şekli nedeniyle

100
oluşan BOTAŞ'ın mevcut 9 aylık
800 gecikmeli fiyatlandırma
80
600
metodolojisi, 2020'nin ikinci
60 yarısındaki petrol fiyatlarının artışı,
400
40 2021 ve 2022'deki doğal gaz
tarifelerine yansımıştır. Benzer
200 20
şekilde, 2022'nin son çeyreğinden
- 0 itibaren petrol fiyatlarının düşmesi,
6A23
1A18
4A18
7A18
1A19
4A19
7A19
1A20
4A20
1A17
4A17
7A17
7A20
1A21
4A21
7A21
1A22
4A22
7A22
1A23
4A23
10A17
10A18
10A19
10A20
10A21
10A22
son aylarda doğal gaz tarifeleri

üzerinde negatif yönlü baskı
BOTAŞ Tarifesi Brent Ham Petrol - 9A HO oluşturmuştur.
Grafik 70
Endeksli BOTAŞ Santral Tarifesi, Doğal Gaz Santralleri için Gün Öncesi Piyasası Fiyat
Tavanı ve Azami Uzlaşma Fiyatları (4A2022-6A2023, Nisan-22=100)
180 Nisan 2022'de kaynağa dayalı
160
tavan fiyat mekanizmasına
geçilmesiyle birlikte, gün öncesi
140 piyasası işlemleri için azami
uzlaşma fiyatları (AUF)
120
uygulamasına geçilmiştir.
100 Doğal gaz santrallerinin kaynak
maliyetinin kömür, yenilenebilir
80
kaynaklar ve diğer kaynaklara
60 göre daha yüksek olması
4A22
5A22
6A22
7A22
8A22
9A22
1A23
2A23
3A23
4A23
5A23
6A23
10A22
11A22
12A22
nedeniyle, doğal gaz santrallerine

tahsis edilen AUF daima en
yüksek seviyede olmuştur.
BOTAŞ Tarifesi DG için AUF PTF Tavan
BOTAŞ tarifesi, doğal gaz santrallerinin elektrik piyasasında talep ettiği fiyatlara doğrudan etki
etmektedir. AUF yapısının yakıta dayalı santrallerin yükünü hafifletmek için uygulandığı göz önüne
alındığında, doğal gaz santralleri için AUF her zaman BOTAŞ tarifesi ile aynı yönde hareket
etmektedir. Benzer bir pozitif korelasyon, AUF ile PTF tavanı arasında da gözlemlenebilir.
1 Veriler Haziran 2023 itibarıyla
Kaynak: BOTAŞ, Dünya Bankası
Avrupa’daki doğal gaz piyasaları son 2 yıldır olağandışı bir

dalgalanma ile karşı karşıyadır.
Hollanda, Almanya ve İngiltere doğal gaz Avrupa Konut Enerji Fiyatları

piyasalarının başı çektiği Avrupa piyasalarındaki (Temmuz 2023, TL/Sm3)
doğal gaz fiyatları son yıllarda olağanüstü bir
dalgalanma yaşamaktadır. Covid-19 etkilerinin Londra
35,03 Stockholm
yeniden artışa geçmesi, iklim koşulları ve çeşitli
66,60
siyasi durumlar, fiyatlarda keskin artışlara ve yüksek
fiyat oynaklığına sebep olmuştur. Doğal gaz
depolama tesislerinin yüksek doluluk oranları ve
FSRU'ların uzun süreli kullanımı nedeniyle, doğal İstanbul
4,71
gaz fiyatları güncel durumda düşüş göstermektedir.
Berlin
Ancak, 2021 yılı başları ile karşılaştırıldığında 45,58
Avrupa doğal gaz piyasalarında doğal gaz
fiyatlarının daha yüksek olduğu gözlemlenmektedir. Atina
22,00
Rusya-Ukrayna Savaşının devam etmesi, Kuzey Amsterdam
Akım'ın yıkılması ve Hollanda'nın Avrupa'nın en 51,97
büyük gaz sahası olan Groningen'i Ekim 2023'e
kadar kapatması sonucunda Avrupa piyasalarında Roma
doğal gaz fiyatlarındaki artışın ilerleyen dönemlerde 35,09
de devam edeceği öngörülmektedir.
Grafik 71
Endeksli Doğal Gaz Fiyatları (2021- 20231, Ocak-21=100)
1.400 Savaşın devam etmesi, Rusya’nın doğal
arzında kısıtlamaları
1.200
Avrupa’daki doğal gaz
Rusya-Ukrayna Savaşının
depolama tesislerinin
1.000 başlangıcı
yüksek doluluk
800 oranlarına ulaşmasıyla
Sert kış beklentileri fiyatların düşmesi
600
Covid-19’un yeni
400
dalgası ve talep artışı
200
0
Oca-22
Oca-21
Oca-23
Tem-21
Tem-22
Nis-22
Nis-21
Nis-23
Şub-22
Şub-21
Haz-21
Ağu-21
Haz-22
Ağu-22
Şub-23
Haz-23
Eyl-21
Eki-21
Kas-21
Eyl-22
Eki-22
Kas-22
Mar-21
Mar-22
May-21
May-22
Ara-21
Ara-22
Mar-23
May-23
Hollanda TTF THE - Almanya NBP - İngiltere Türkiye

1 Veriler Haziran 2023 itibarıyla
Kaynak: Bloomberg, Energie-Control, HEPI – Household Energy Price Index, BOTAŞ, İGDAŞ
BOTAŞ ve özel ithalatçılar dahil olmak üzere, ülkedeki aktif

doğal gaz sözleşmelerinin toplam hacmi 54,8 milyar
metreküptür. Nisan 2023'te yapılan yeni mevzuat değişikliği ile
BOTAŞ, doğal gaz ithalat faaliyetlerinde daha fazla özerklik
kazanmıştır.
Grafik 72
BOTAŞ'ın Ülkelere Göre Aktif Doğal Gaz İthalat
Anlaşmaları
Kamu Hat/ Giriş Hacim Anlaşma
Ülke Tip Başlangıç Bitiş
İthalatçısı Noktası (bcm/yıl) Tarihi
48,8 milyar metreküplük doğal
BOTAŞ Cezayir M. Ereğlisi LNG 5,40 14.04.1988 1994 Eki. 2024 gaz kontratlarının 43,4 milyar
metreküp kısmı uzun vadeli
Blue Stream
BOTAŞ Rusya
/ Durusu
Boru gazı 16,00 15.12.1997 2003 Ara. 2025 boru hattı kontratları, geri kalan
5,4 milyar metreküp kısmı ise
BOTAŞ İran Gürbulak Boru gazı 9,60 08.08.1996 2001 Tem. 2026 Cezayir ile yapılan LNG
kontratlarındandır.
BOTAŞ Azerbaycan TANAP Boru gazı 6,00 25.10.2011 2018 Tem. 2033
BOTAŞ, bu sözleşmelere ek
BOTAŞ
Azerbaycan Türkgözü Boru gazı 6,00 19.08.2021 2022 Ara. 2024 olarak Oman Gaz ile LNG
(Spot)
tedarik sözleşmesi imzalamıştır.
BOTAŞ Rusya Türk Akım Boru gazı 5,75 30.12.2021 2022 2025 Yıllık 1,4 milyar metreküp
hacimle LNG ithalatına 2025
BOTAŞ Oman TBD LNG 1,40 30.01.2023 2025 2034 yılında başlanacaktır.
Azerbaycan ile 15 yıllık yılda 6,6 milyar metreküp anlaşmasının sona ermesinin ardından BOTAŞ,
AGSC ile 1 Ocak 2022 - 31 Aralık 2024 tarihleri arasında Azeri gazı ithalatı için üç yıllık gaz alım
sözleşmesi imzaladı.
Daha önceki yasal Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde 4 Nisan 2023'te

düzenleme, BOTAŞ'ın onaylanan 7451 Sayılı Kanun yürürlüğe girdi. Yeni
Türkiye ile halihazırda mevzuat, BOTAŞ'ın doğal gazı daha esnek bir şekilde
aktif bir doğal gaz ithalat ithal etmesini sağlamaktadır. Bu nedenle BOTAŞ için
anlaşması olan ülkelerle ulusal talebin fazlasını ithal ederek Avrupa'ya ihraç
yeni ithalat anlaşmaları etmek daha kolay hale gelmiştir.
yapmasını yasaklamıştı. Yeni mevzuat değişikliği, Rusya'nın Türkiye'yi bir
Sadece süresi dolan doğal gaz merkezi haline getirmeye yönelik
sözleşmelerin aynı hamlelerini gerçekleştirmeye yönelik bir adım olarak
kapasitede değerlendirilmektedir. Ocak 2023'te Bulgaristan ile
yenilenmesine izin imzalanan ihracat anlaşması, Türkiye'nin Rus gazı ve
verilmekteydi. kendi rezervleriyle desteklenen bir doğal gaz merkezi
olma potansiyelinin diğer bir göstergesidir.
BOTAŞ'ın Cezayir, Rusya ve İran ile olan doğal gaz ithalat anlaşmaları 2024-2026
döneminde sona ermektedir. Bu anlaşmalar, 31 milyar metreküp (tüm sözleşmelerin %62'si)
ithalat hacmini oluşturmaktadır. Yeni mevzuat BOTAŞ, Rusya, Azerbaycan, İran, Cezayir ve
Umman gibi hali hazırda anlaşması olan ülkelerle yeni ithalat anlaşmaları yapabilmesine
imkan sağlamaktadır.
Kaynak: BOTAŞ, Resmi Gazete
Türkiye'nin doğal gaz ithalatının odağı olan Rusya’nın ağırlığı

azaltılmış ve Azerbaycan gibi diğer ülkelere kaydırılmıştır. Buna ek
olarak, Cezayir ve Umman gibi LNG tedarikçilerine de
yönlenilmiştir.
Tablo 22
Gaz Hacmi
2022 Yılında Türkiye'nin Doğal Gaz Giriş Noktası Pay (%)
(milyon Sm3)
İthalat Rotaları
1. Kıyıköy 8,6 15,8
2. Durusu 12,7 23,3
1
8 3. Gürbulak 9,4 17,2
5 2 3 4. Türkgözü 2,8 5,1
5. Seyitgazi / Trakya 5,9 10,8
7 4 4 6. Dörtyol FSRU 1,9 3,5
7. Egegaz LNG 4,5 8,2
7. Etki LNG 2,6 4,7
8. BOTAŞ LNG 6,1 11,2
6 Toplam 54,7 100
2021 seviyelerine göre 2022'de hem tüketim hem de ithalat azalmıştır. Ancak Türkiye, tüketiminin 1,4 milyar
metreküp fazlasını ithal etmiştir ve ithal fazlasını Avrupa ülkelerine yeniden ihraç etmek ve doğal gaz depolama
tesislerini doldurmak için kullanmıştır.
%24,0 %11,0 %22,0 %6,9

7 0 .0 0 0
%33,7 %51,9
6 0 .0 0 0
5 0 .0 0 0
4 0 .0 0 0
3 0 .0 0 0
48.261 59.854 53.278 48.125 58.704 54.662

578 581
2 0 .0 0 0
1 0 .0 0 0
383
-
Consumption
Tüketim İthalat
Import İhracat
Export
2020 2021 2022
Grafik 73
Cinsine ve Ülkeye Göre Doğal Gaz İthalatı
LNG fiyatlarının Covid-19 salgını sürecinde önemli
%15 ölçüde düşmesi, Türkiye'nin ithalatındaki LNG payının
%28 %31 %24 %28 artmasını desteklemiştir. Yılın ikinci yarısında,
Türkiye'nin uzun vadeli doğal gaz tedarik
%85 %72 %76 %72 sözleşmelerindeki al ya da öde yükümlülükleri ve
%69
küresel piyasalarda LNG fiyatlarının artması nedeniyle
bu eğilim tersine dönmüştür.
2011 2019 2020 2021 2022
Boru Gazı LNG
%5 %15 %18 Türkiye, LNG depolama kapasitesini artırmak için
%9
yatırım yapmakta ve LNG piyasasındaki hareketliliği
%9 %10 %39
%45 %10 desteklemek için arz tarafını yeniden düzenlemeye
2011 %58
2021 2022
%19 %14 çalışmaktadır. Bu çabalar, Türkiye'nin mevcut uzun
%16
vadeli boru gazı tedarik sözleşmeleri kapsamındaki
%16 %17
yükümlülüklerinin yeniden müzakere edilmesiyle
Rusya İran Azerbeycan Arjantin Diğer desteklendiği taktirde daha büyük bir etkiye sahip
olacaktır.
Kaynak: BOTAŞ, EPDK
Mayıs 2023 itibarıyla Türkiye, 3 FSRU gemisi kullanmaktadır:

Ertuğrul Gazi, Turquise P ve Vasant. Bu gemiler Türkiye'nin LNG
ticaretinde ve genel olarak doğal gaz arzında hayati bir rol
oynamaktadır.
Tablo 23
Türkiye'nin FSRU Gemileri
1
2
LNG Depolanmış Günlük Gazlaştırma

No. Gemi İsmi İstasyon Yeri Durum
Kapasite (cm) Kapasitesi (mcm/g)
Etki tarafından satın alınmıştır,
1
1 Turquise P 180.000 20,0 Aliağa, İzmir
BOTAŞ tarafından lease edilmiştir
2
2 Ertuğrul Gazi 170.000 28,0 Dörtyol, Hatay BOTAŞ tarafından kiralanmıştır
3
3 Vasant 180.000 28,0 Saros, Çanakkale BOTAŞ tarafından lease edilmiştir
4
4 m.d. 180.000 m.d. m.d. BOTAŞ'a yatırım teşvikleri verilmiştir
Haziran 2023 itibarıyla Türkiye, LNG ithalat ve ihracat operasyonlarında 3 adet FSRU gemisi
kullanmaktadır. Bu gemilerin toplam LNG depolama kapasitesi 530.000 m3 'e ulaşmaktadır. BOTAŞ'ın
devreye alacağı yeni açıklanan FSRU gemisi ile Türkiye FSRU'larının toplam LNG depolama kapasitesi
710.000 m3 'e ulaşacaktır. 8 Mayıs 2023 tarihli Resmi Gazete'de BOTAŞ'a 180.000 m3 LNG depolama
kapasiteli yeni bir FSRU'nun devreye alınması için gümrük vergisi ve katma değer vergisi muafiyeti
verilmiştir. BOTAŞ'a sağlanan toplam yatırım teşviki tutarı
8,1 milyar TL (415 milyon ABD$) olup, 399 milyon TL (21 milyon ABD$) ekipman ithalatına ayrılmıştır.
BOTAŞ'ın Bulgaristan ile bir LNG ihracat anlaşması (1,5 milyar m3 kapasiteli ve 13 yıl
vadeli) imzalaması, Türkiye'nin FSRU filosunu ve depolama kapasitesini genişleterek
LNG ticaretine odaklanacağını göstermektedir. Devam eden Rusya-Ukrayna Savaşı ve
Türkiye'nin son dönemde Karadeniz'de yaptığı doğal gaz keşifleri sonucunda
Türkiye'nin Avrupa doğal gaz ticaretindeki rolünün artması beklenmektedir.
Kaynak: BOTAŞ, Halka Açık Kaynaklar

Geliştirilmiş depolama teknikleri, ithalat kaynaklarının

çeşitlendirilmesi ve doğal gaz şebekesindeki esneklik, tedarikçilerle
yapılan müzakerelerde Türkiye'nin konumunu güçlendirmektedir.
Tablo 24
4 1 Türkiye'nin Doğal Gaz Depolama Tesisleri
7 Mevcut Kapasite Planlanan
No. Tesis İsmi
(bcm)1 Kapasite (bcm)
Silivri Doğal Gaz
111 Depolama Tesisi
4,6 4,6
6 222
Tuz Gölü Doğal Gaz
1,2 5,4
Depolama Tesisi
5
2 333 Hatay Dörtyol FSRU 0,3 0,3
Marmara Ereğlisi LNG

444 Depolama Tesisi
0,3 0,3
8 3 555 Egegaz Aliağa 0,3 0,3

8
666 Etki Aliağa FSRU
2
0,0 0,0
Saros LNG/ Vasant

777 FSRU3
0,0 0,0
Tarsus'taki Yeraltı
888 Depolama Tesisleri
n.a 3,0
Grafik 74
Ay Sonu Doğal Gaz Stokları (2015-2022, Milyon Sm³ )
Doğal gaz stokları Aralık 2022'de 5,3 milyon Sm3 ile tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.
Silivri ve Tuz Gölü depolama tesislerinde planlanan genişletmelerin ardından Türkiye'deki toplam
depolama kapasitesinin 10 milyar m3'e ulaşması beklenmektedir.
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
-
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Oca Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
1Mart 2023 itibarıyla veriler
2Etki Aliağa LNG depolama ünitesi 145.000 m3 kapasiteye sahiptir.
3
Saros LNG Terminalinin depolama kapasitesi yoktur ve Saros'ta bulunan Vasant FSRU 180.000 m3 kapasiteye sahiptir.
Kaynak: EPDK, BOTAŞ
Türkiye son yıllarda Karadeniz'de önemli doğal kaynak keşifleri

gerçekleştirmiştir. Son güncellemeler ve keşiflerle birlikte toplam
keşfedilen doğal gaz rezervi 710 milyar metreküp seviyesine
ulaşmıştır.
Yeni Doğal Kaynaklar Arayışı
Karadeniz'deki Son Doğal Gaz Keşifleri

2020 Keşif: 320 milyar m3 Toplam Rezerv: 320 mrm3
2020 Keşif: 85 milyar m3 Toplam Rezerv: 405 mrm3 50-55 milyar
ABD$ (2022)
Yıllık Doğal Gaz
2022 Günc.: 112 milyar m3 Toplam Rezerv: 652 mrm3 İthalatı
20.04.2023 tarihinde Karadeniz doğal gaz projesinin ilk aşamasının

tamamlanmak üzere olduğu açıklandı. Filyos Doğal Gaz İşleme Tesisi'nin
kabul prosedürü tamamlandığında ticari doğal gaz üretiminin başlaması 0,4 mrm³ 2021)
beklenmektedir. Buna ek olarak, ilerleyen yıllarda daha fazla doğal gaz Türkiye'nin Yıllık
kuyusunun üretim prosedürüne dahil edilmesi, dolayısıyla doğal gaz işleme Doğal Gaz Üretimi
ve üretim hacminin kademeli olarak artması beklenmektedir. Günlük gaz
üretimi Faz-1'de 10 milyon metreküp, Faz-2'de 40 milyon metreküp ve
Faz-3'te 60 milyon metreküp olarak hesaplanmıştır. Faz-2 ile beraber, yerli
doğal gazın Türkiye'deki tüm konut ihtiyaçlarının karşılanması
hedeflenmektedir.
Hükümet tarafından yüksek enflasyonun hane halkı üzerindeki 59,8 mrm³

etkisini azaltmak amacıyla, 24.04.2023 ile 31.05.2023 tarihleri (2021)
arasında konutlara ve ibadethanelere faturalandırılan doğal gazın Türkiye'nin Yıllık
ücretsiz olacağı duyurulmuştur. Belirtilen zaman aralığından sonra Tüketimi
aylık 25m3 tüketim tamamen sübvanse edilecek ve 01.05.2024
tarihine kadar (takip eden 11 ay boyunca) sadece 25m3 üzerindeki
tüketim faturalandırılacaktır.
710 mrm³
(2022)
Keşfedilen Toplam
Sakarya Gaz Doğal Gaz
Sahası
155 km
Filyos Sanayi
Bölgesi
1 tn ABD$
Sakarya sahasındaki
kaynakların toplam
ekonomik değeri
Kaynak: GAZBİR, EPDK, Anadolu Ajansı, TPAO

83
7
Türkiye'nin İklim
Gündemi
PwC
84 Türkiye'nin İklim Gündemi Türkiye Elektrik Piyasası
Paris Anlaşması, Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Glasglow İklim Paktı,

iklim değişikliğine odaklanarak sürdürülebilir kalkınmayı
destekleyen küresel düzeydeki en önemli 3 girişimdir.
Tablo 25
Evrensel Sürdürülebilirlik Sözleşmeleri
Paris Anlaşması Avrupa Yeşil Mutabakatı Glasgow İklim Paktı
Anlaşma, 12 Aralık 2015 tarihinde Avrupa Yeşil Mutabakatı, İklim paketi, 13 Kasım 2021
Paris'te düzenlenen COP21'de 11 Aralık 2019'da yayınlanmış olup, tarihinde Glasgow'da düzenlenen
tanıtılıp kabul edilmiş ve Avrupa Birliği'nin iklim değişikliği COP26'da tanıtılmış ve kabul
4 Kasım 2016 tarihinde yürürlüğe ve çevresel zorlukları ele alması edilmiştir. Amaç, küresel ortalama
girmiştir. Amaç, küresel ortalama için bir yol haritasıdır. Anlaşmanın sıcaklık artışını 1,5°C ile
sıcaklık artışını sanayi öncesi amacı, karbon emisyonlarını 2030 sınırlamaktır. Glasgow Anlaşması,
seviyelere kıyasla 2°C'nin altında, yılına kadar en az %55 oranında iklim konusundaki eylemleri
tercihen 1,5°C ile sınırlamaktır. azaltmak ve 2050 yılına kadar "sıfır" geliştirmeyi ve Paris Kural Kitabını
karbon emisyonuna ulaşmaktır. tamamlamayı amaçlamaktadır.
Ülkeler, uzun vadeli sıcaklık AB'ye ihracat yapabilmek için Yaklaşık 200 ülke paktı kabul
hedefine ulaşmak amacıyla sera şirketlerin karbon ayak izi ederek, sera gazı emisyonlarının
gazı emisyonlarını mümkün olan en raporlarını sunmaları gerekmekte azaltılması için gerekli yasal
kısa sürede azaltmak için gerekli olup, gerekli belgeleri çerçeveleri bir an önce oluşturmaya
yasal çerçeveleri oluşturmaktadır. sağlayamamaları halinde 2026 başladı.
yılından itibaren karbon sınır vergisi
Ülkeler, belirlenen taahhütlere ödemekle yükümlü olacaklardır. Çok sayıda ülke tarafından
ulaşmak için hedef ve planlarına Net-Sıfır'a yönelik yeni uzun vadeli
Anlaşma sonrasında alınan
ilişkin Ulusal Katkı Beyanlarını taahhütler verilmiş olsa da, kısa
aksiyonlar:
(UKB) sunmalıdır. vadeli hedefler ve 2030 için
• Yeşil Mutabakat Eylem belirlenen taahhütler bulanık
• Türkiye ilk UKB’sini 2021 Planı’nın uygulamaya kalmaya devam etmektedir.
yılında ilan etmiş ve Nisan konulması.
2023’te ise güncellenmiş • Ülkelere ilk kez, kömürden elde
UKB’sini yayınlamıştır. • Yenilenebilir Enerji Kaynak edilen enerjiyi aşamalı olarak
Garanti (YEK-G) Sisteminin azaltmaları çağrısında
onaylanması ve uygulanması. bulunulmuştur
Belirlenmiş Taahhütler Belirlenmiş Taahhütler Belirlenmiş Taahhütler
Sera Gazı Sera Gazı Sera Gazı

Emisyonlarının %55 Emisyonlarının %55 Emisyonlarının %55
Azaltılması (2030'a Azaltılması (2030'a Azaltılması (2030'a
kadar) kadar) kadar)
Net Sıfır Karbon 2050 Net Sıfır Karbon 2050 Net Sıfır Karbon 2050
Emisyonları Emisyonları Emisyonları
Küresel ısınmanın Yenilenebilir enerji Yeni kömürlü termik

üst sınırı 2oC Kaynaklarının
%40 santrallerin yapımının
elektrik Üretimindeki durdurulması
Payı
Kaynak: ETKB
Paris İklim Anlaşması ile Avrupa Yeşil Mutabakatı’nı imzalayan

ülkeler arasında orta vadeli (2030) ve uzun vadeli (2050) hedefler
arasında uyumsuzluk görülmektedir. Hedeflenen karbon emisyon
seviyelerine ulaşılması, mevcut planların tamamen uygulanması
halinde bile mümkün görünmemektedir.
Küresel ısınmayı 1,5°C ile sınırlandırmak ve gerekli karbonsuzlaştırma oranlarına ulaşmak için hükümetlerin
Ulusal Katkı Beyanlarını (UKB) revize etmeleri ve daha güçlü önlemler almaları gerekmektedir. COP26 sırasında
yaklaşık 90 hükümet revize edilmiş UKB’lerini sunmuştur ancak bu ülkelerin tümü beyanlarını güçlendirmemiştir.
Sadece 2030 hedeflerine ulaşılması durumunda bulunduğumuz yüzyılın sonuna kadar ısınmayı 2,1°C ile
sınırlayabileceği öngörülmektedir.
Tablo 26
Karbon Emisyonu ve Küresel Isınma Beklentileri (2000-2050)
Öngörülen Isınma
40 2050 | 2100
35 2,0°C | 2,6°C
30
2030 Hedef Açıklık
25 11 GtCO2e
20 1,8°C | 2,1°C
15 1,7°C | 1,6°C
10 2050 Hedef Açıklık
16 GtCO2e
5
1,5°C | 1,4°C
0
2000 2010 2020 2030 2040 2050
Gerçekleştirilen Güncel Durum 2030 Hedefleri Net Sıfır Emisyon Hedefi İyimser Senaryo
Güncel Durum
Şu anda açıklanan ve uygulanan hedeflerin yüzyılın sonuna kadar ısınmayı 2,6°C ile sınırlayacağı tahmin
edilmektedir.
2030 Hedefleri
Mevcut 2030 hedeflerinin (ülkelerin açıklanan Ulusal Katkı Beyanları "UKB" dahil, uzun vadeli taahhütler
hariç) yüzyılın sonuna kadar sıcaklık artışını 2,1°C ile sınırlayacağı öngörülmektedir."
İyimser Senaryo
Açıklanan UKB’lerine ek olarak, ülkelerin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri çerçevesindeki enerji ile ilgili
hedeflerin uygulanması halinde, sıcaklık artışı 2100 yılına kadar 1,6°C ile sınırlandırılabilir. Ancak, bu
'iyimser senaryo' sadece tüm hedeflerin uygulanması halinde geçerli olacaktır."
Net Sıfır Emisyon Hedefi
Net Sıfır Karbon hedeflerine 2050 yılına kadar ulaşılması koşuluyla, küresel ısınmanın 2050 yılına kadar
1,5°C ile sınırlandırılması ve yüzyılın sonuna kadar 1,4°C'ye düşürülmesi beklenmektedir.
Kaynak: CAT, IEA

Covid-19, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, enerji fiyat şokları ve

enflasyonist baskılar gibi birçok türbülanstan etkilenen 2021 ve 2022
yıllarında, küresel emisyon büyümesi beklenenden daha az
olmuştur.
Tablo 27
Küresel Enerji Kaynaklı Sera Gazı Emisyonları (GtCO2)
50
40,8 40,8 41,4

38,4 39,1 39,3 39,2 39,7 38,6 40,9
45
36,7 37,9 39,1

40
3,9 3,9 3,9 4,0 4,0 3,9 4,0

3,8 3,8 3,9 3,8 3,8
35
3,7
6,3 6,3 6,3 6,4 6,6 6,8 7,1 7,2 7,5 7,3
6,1
30
25
6,0 7,1
10,6 10,7 10,8 10,9 11,1 11,2 11,3 11,4 11,4 10,1 10,9 11,2
10,5
20
15
10
13,8
5
14,6 14,7 15,1 15,1 14,6 14,4 14,6 15,0 14,8 14,2 15,2 15,5
-
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Kömür Petrol Doğal Gaz Atık Metan Sanayi süreçleri Azot oksit CO2 yakma Toplam
Sera Gazı Emisyonlarının Azaltılmasına İlişkin Hedefler
Almanya'nın hedefi 2045 yılına kadar sera Birleşik Krallık, güncellenmiş UKB’sinde
gazı nötr hale gelmektir. Almanya, sera gazı emisyonları 1990 seviyelerinin %68 altına
emisyonlarını 2030 ve 2040 yıllarında 1990 indirmeyi amaçlayan daha iddialı Net Sıfır
seviyelerine kıyasla en az %65 ve %88 hedeflerini açıkladı.
oranında azaltma hedeflerini belirlemiştir.
İspanya, 2030 yılına kadar karbon İtalya, net sera gazı emisyonlarını 2030
emisyonlarını 1990 seviyelerine kıyasla en yılına kadar 1990 seviyelerine kıyasla en az
az %31 oranında azaltmayı ve 2050 yılına %50 oranında azaltma hedefi belirlemiştir.
kadar karbon nötr hale gelmeyi Kömürün ise 2025 yılına kadar enerji
hedeflemektedir. portföyünden çıkartılmasına karar vermiştir.
Macaristan, 2030 yılına kadar karbon Polonya, 2030 yılında karbon emisyonlarını
emisyonlarını 1990 seviyelerine kıyasla en az 1990 seviyelerine kıyasla %65 oranında
%40 oranında azaltmayı ve 2050 yılına kadar azaltmayı ve 2050 yılına kadar karbon nötr
karbon nötr hale gelmeyi hedeflemektedir. hale gelmeyi hedeflemektedir.
COP sırasında Arjantin, sera gazı nötr olma Brezilya, 2025 yılında sera gazı
konusundaki hedeflerini yükseltmiş ve sunulan emisyonlarını 2005 yılına kıyasla %37
ilk UKB'ye kıyasla net emisyonu %27 oranında oranında azaltmayı taahhüt etmektedir.
azaltmaya karar vermiştir. Brezilya, 2030 yılında azaltım oranını
%50'ye çıkarma hedefini güncellemektedir.
2030'a kadar enerji portföyünün Yenilenebilir enerji kaynaklarının 2030
çeşitlendirilmesine odaklanarak kömür yılında %30'a çıkarılması hedeflenmekte ve
üretiminin payının azaltılması. Güncellenen 2030 yılında kömürlü termik santrallerin
UKB ile ülke 2050 yılına kadar net sıfır aşamalı olarak kapatılması planlanmaktadır.
emisyona ulaşmayı hedeflemektedir.
İklim değişikliğiyle mücadele etmek amacıyla Meksika, bir önceki UKB hedefi olan %36'ya
Hollanda, sera gazı emisyonlarını 2030 yılına kıyasla 2030 yılına kadar %40'lık bir sera
kadar 1990 seviyelerine kıyasla %49, 2050 gazı azaltımı taahhüt etmektedir.
yılına kadar ise %95 oranında azaltmayı
taahhüt etmektedir.
Kaynak: CAT, IEA
Karbon fiyatlandırması, emisyon azaltımına ve düşük karbonlu

yatırımlara teşvik sağlayarak iklim farkındalığını artırmak ve yeşil
ekonomiyi desteklemek için kullanılan önemli bir araçtır.
Karbon Fiyatlandırma Girişimlerinin Zaman Çizelgesi
2020 2022 Gelecekteki Karbon Hedefleri
127 ülke, 823 şehir ve 1.541 şirket, Bu inisiyatifler, 11.66 GtCO2e'yi 2°C sıcaklık hedefine ulaşmak
faaliyetlerini 21. yüzyılın ortasına kapsayacak şekilde tasarlanmıştır için karbon fiyatlarının gönüllü
kadar karbonsuzlaştırmayı taahhüt ve bu da küresel sera gazı piyasalarda gözlenenden önemli
etmiştir. emisyonlarının %23'ünü temsil ölçüde yükselmesi
Dünya genelindeki karbon etmektedir. gerekmektedir.
fiyatlandırma girişimleri, gelir 2023 Temmuz itibarıyla, 90'dan
olarak 53 milyar ABD$ üretecek, fazla ülke yasalarda veya politika Avrupa Birliği, sera gazı
küresel sera gazı emisyonlarının belgelerinde net sıfır hedeflerine emisyon azaltma hedefini
%40'tan %55'e yükseltmiştir.
%21,7'sini kapsayacaktır. taahhüt etmiştir.
Temel Karbon Fiyatlandırma Araçları
Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) Karbon Vergisi Offset Mekanizması
Karbondiyoksit emisyonlarının Karbondiyoksit emisyonlarına Proje veya program tabanlı
toplam seviyesini sınırlar ve doğrudan bir fiyat belirler ve faaliyetlerden kaynaklanan sera
düşük emisyonlu endüstrilerin genellikle sera gazı emisyonları gazı emisyon azaltımlarını belirler
kullanmadığı emisyon izinlerini için net bir vergi oranı veya daha ve bu azaltımlar hem yerel olarak
daha yüksek emisyon yaygın olarak fosil yakıtların hem de diğer ülkelerde satılabilir.
gerçekleştirenlere satmalarına karbon içeriğine (örneğin tCO2e Karbon denkleştirme programları,
izin verir. başına bir fiyat) dayalı olarak bir protokole göre karbon kredisi
uygulanır. çıkarır.
Grafik 75
Türkiye’deki Gönüllü Karbon Piyasası Yıllık Gönüllü Karbon Piyasası Özeti
Türkiye, kayıtlı projeler açısından (Ağustos 5,0
2022 yılı itibariyle 312 proje), 3. sırada yer 5, 1
alarak, bölgede gönüllü karbon kredilerinin en 1. 200
3,9
büyük satıcısı olarak kabul edilmektedir. 3,3
4, 1
1. 000
3,1 3,2 3,0 3,1 3,1
Gold Standard (SustainCERT) ve Verra’s 2,5 3, 1
VCS, Türk karbon projelerinin geliştirmiş 800 748

olduğu 2 temel standartı göstermektedir.
2, 1
Verra’s VCS yenilenebilir enerji, orman

1, 1
600
473
işletmeciliği ve diğer alanları içeren en 0, 1
yaygın gönüllü sera gazı 339 320

298 296
400
278
programı/standardıdır. Yaklaşık 2.000'den 199
( 0,9)
fazla sertifikalı VCS projesi, sera gazı 200 146

emisyonları nedeniyle 1,1 milyar tondan
( 1,9)
fazla karbonu azaltmıştır. - ( 2,9)
1
Ağustos 2022 yılı itibariyle, Türkiye 170 tane 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
projeyi Gold Standard ile ve 142’sini de Piyasa Değeri (ABD$ ) Ton başına Fiyat (ABD$)
Verra’s VCS standardıyla yürütmüştür.
Kaynak: Dünya Bankası
"Nisan 2023'te, Türkiye 2021 güncellemesindeki %21 azaltma

hedefini 2030 için BAU'ya göre %41 azaltma şeklinde revize eden
Ulusal Katkı Beyanı’nı (UKB) sunmuştur. Türkiye, daha önce ilk
Ulusal Katkı Beyanı’nı 2015 yılında yayınlanmıştı.
Tablo 28
Türkiye’nin Ulusal Katkı Beyanı (UKB)
Önceki UKP - 2021 Son Gelişmeler- 2023
2030'a kadar BAU seviyesinden en fazla %21 2030'a kadar (BAU) seviyesinden %41'e kadar
Sera Gazı Emisyon Hedefleri
azalma azalma
Kesin Emisyon Seviyesi, 2030
999 MtCO2e 763 MtCO2e
dışı. AKAKDO
1990 ve 2010 dışı AKAKDO 2030'a kadar 1990 emisyonlarının %355 üzerinde 2030'a kadar 1990 emisyonlarının %247 üzerinde
emisyonlarla karşılaştırma 2030'a kadar 2010 emisyonlarının %151 üzerinde 2030'a kadar 2010 emisyonlarının %91 üzerinde
Belirlenme Zamanı Paris Anlaşması Glasgow Climate Pact
Sektör Kapsamı Ekonomi Geneli Değişmedi
AKAKDO için Ayrı Hedef Hayır Değişmedi
Gaz Kapsamı Tüm Sera Gazları Değişmedi
AKAKDO için Ayrı Hedef BAU Seviyelerinden Emisyon Azaltımı Değişmedi
Business Hem 2021 hem de 2022 UKB için sera gazı emisyon azaltım hedefi için kullanılan
As Usual Business-As-Usual senaryo (BAU),Türkiye'nin 2015 HUKB'sinden (Hedeflenen Ulusal
(BAU) Katkı Beyanlarını) alınmıştır. BAU senaryosu (2015 HUKB’yi baz alan), sera gazı
emisyonlarını sınırlandırmak için az miktarda önlem alınacağını veya hiç önlem
alınmayacağını varsaymaktadır.
1 BAU: Business as usual
2 AKAKDO: Arazi kullanımı değişikliği ve Ormancılık
Kaynak: ETKB, Climate Action Tracker
89
8
Elektrik Fiyat Analizi
PwC
90 Elektrik Fiyat Analizi Türkiye Elektrik Piyasası
Perakende tarifelerinin 2022 yılında önemli ölçüde artmasının

sebepleri arasında uluslararası enerji piyasalarındaki sıkıntılar ve
Türk Lirası'ndaki değer kaybı bulunmaktadır.
Ulusal elektrik tarifeleri uzun vadede incelendiğinde, Son kaynak tarifesinin uygulamaya konulması, büyük
elektrik piyasasını serbestleştirmek için atılan sanayi kuruluşlarının ulusal elektrik tarifesinden alım
adımların ardından tarifelerin arttığı görülmektedir. yapamaz hale gelmesinden ve ikili anlaşmalar
Bu artışlar sonucunda perakende şirketleri ulusal yoluyla perakende elektrik satıcılarından elektrik
tarifelerle rekabet edebilmiş ve serbest tüketici tedarik etme yoluna gitmesinden büyük ölçüde
haklarını kullanan müşteri sayısı önemli ölçüde sorumlu olmuştur. Bu da perakende şirketlerinin
artmıştır. payının artmasına neden olmuştur. Ticari
kullanıcıların perakende tarifelerindeki artış da bu
Elektrik perakende şirketleri, serbest tüketicilerin
gelişmeyi etkilemiştir.
talebini çoğunlukla üçüncü taraflarla yapılan ikili
anlaşmalar yoluyla karşılamaktadır. Ancak 2018 Ocak 2022'de perakende elektrik fiyatlarında önemli
yılında ABD$’nın TL karşısında değer kaybetmesi ölçüde artmaya başlamış ve artış eğilimi Ocak 2023'e
nedeniyle PTF’nin TL bazında artmasının ardından kadar devam etmiştir. Tarife artışlarının daha küçük
ikili anlaşmaların önemli bir kısmı tek taraflı olarak ölçekli tüketiciler üzerindeki etkisini hafifletmek için
feshedilmiştir. Bu anlaşmaların 2018'deki döviz kuru EPDK tarafından mesken (Ocak 2022) ve ticarethane
artışlarının ardından feshedilmesiyle, perakende (Mart 2022) için kademeli tarifeler getirilmiştir. Düşük
şirketlerinin çoğu gün öncesi piyasasından elektrik kademeli konut tüketicileri için üst sınır Şubat ve Mart
satın almak zorunda kalmış ve maliyetleri büyük 2022'de olmak üzere iki kez revize edilmiştir.
ölçüde artmıştır. Sonuç olarak, serbest tüketicilerin Uluslararası enerji piyasaları 2023 yılında normale
çoğunluğu ulusal elektrik tarifelerini kullanmaya geri dönmeye başladığından, hem PTF hem de
dönmüştür. perakende elektrik tarifeleri düşüş eğilimine girmiştir.
Normalleşmeyi takip eden bu düşüş eğiliminin devam
Grafik 76 edeceği öngörülmektedir.
Perakende Elektrik Tarifeleri (2018-6A23, TL/MWs)

4.500
4.000 Mevcut Ticari
Tarifesi Alt Kademe <30 kWs/gün
3.500
Sınırı
3.000
Mevcut Konut
2.500
Tarifesi Alt Kademe <8 kWs/gün
2.000 Sınırı
1.500
1.000
500
-
6A23
1A18
4A18
4A21
7A21
1A22
4A22
7A22
7A18
1A19
4A19
7A19
1A20
4A20
7A20
1A21
1A23
4A23
10A21
10A22
10A18
10A19
10A20
Endüstri Ticari-Yüksek Ticari-Düşük Konut-Yüksek Konut-Düşük
Kaynak: EPDK
Kendi elektrik tedarikçilerini seçme hakkına sahip olan tüketiciler

serbest tüketici olarak tanımlanmaktadır. Hem serbest tüketici limiti
hem de son kaynak tedarik tarifesi limiti her yıl azalmaktadır.
Üretim şirketleri ve elektrik tedarik Serbest tüketiciler, en uygun birim enerji

(toptan/perakende) şirketleri serbest tüketicilere maliyetini sunan elektrik satış şirketini seçme
doğrudan elektrik satma hakkına sahiptir. Serbest hakkını kullanabilirler.
tüketiciler için birim enerji maliyeti (tedarikçilerini
seçme hakkını kullananlar için) anlaşmalı satış Bu serbest tüketici limiti 2003 yılında
şirketi tarafından sunulan fiyat iken, serbest 9 milyon kWs/yıla kadar yükselmiş ve EPDK
olmayan tüketiciler için fiyat EPDK tarafından tarafından sürekli olarak düşürülerek 2023 yılı
belirlenmektedir. itibariyle 1.000 kWs'e indirilmiştir.
Grafik 77
Serbest Tüketici Limiti (2003-2023, MWs)
9.000
1 0 .0 0 0
7.800
9 .0 0 0
8 .0 0 0 7.700
6.000
7 .0 0 0
6 .0 0 0
5 .0 0 0
3.000
4 .0 0 0
3 .0 0 0
2 .0 0 0
1.200
480 100
30 25 5,0 4,5 4,0 3,6 2,4 2,0 1,6 1,4 1,2 1,1 1,0
1 .0 0 0
-
2003
2004
2005
2007
2008
2009
2011
2012
2013
2015
2016
2017
2020
2021
2006
2010
2014
2018
2019
2022
2023
Son Kaynak Tedarik Tarifesinin Düzenlenmesi 2018

Hakkında Tebliğ 20 Ocak 2018 tarihli Resmi
50m
Gazete'de yayımlandı. Düzenleme, mevcut kWs
düzenleme kapsamında serbest tüketici olmalarına
Tüm Tüketiciler
rağmen elektriklerini ikili anlaşmalar yoluyla tedarik
etmemeyi tercih eden büyük elektrik tüketicilerini
ilgilendirmektedir. Tüketim limiti her yılın başında
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından 2023
belirlenmektedir. Yıllar içerisinde hem 100m 100m 1m
sınıflandırmalar hem de bu sınıflandırmalar için kWs kWs kWs
belirlenen limitler EPDK tarafından değiştirilmiştir. Mesken Tarım Diğer
Kaynak: EPİAŞ, EPDK
Serbest tüketici limitinin 2009 yılında düşürülmesinin ardından, özel

tedarikçilerden elektrik satın almak popülerlik kazanmıştır.
Serbest tüketici sayısı Kasım 2017 sonu Haklarını Haklarını

itibariyle tüm zamanların en yüksek seviyesine Kullanan Kullanmayan
Serbest Serbest
ulaşmıştır ve 4,7 milyon tüketici elektriğini Tüketiciler (‘000) Tüketiciler (‘000)
doğrudan özel tedarikçilerden satın almıştır.
2018'den itibaren tedarikçiler, artan elektrik
fiyatları nedeniyle müşterilerine karşı Ara-17 4.706 434
yükümlülüklerini yerine getiremez hale
gelmiştir. Bu nedenle, müşterileriyle yaptıkları
ikili sözleşmeleri feshetme yoluna gitmişler ve Ara-19 323 4.114
bu da serbest tüketici haklarını kullanan abone
sayısında keskin bir düşüşe neden olmuştur.
Benzer bir düşüş, elektrik fiyatlarında artışa yol Ara-21 386 4.312
açan keskin döviz kuru artışları nedeniyle
2021'in sonlarında da gözlemlenmiştir.
Haz-23 109 4.337
Grafik 78
Serbest Tüketicilerin Sayısı (2009-6A23, ‘000)
6.000
Serbest tüketici haklarını kullanmayan
serbest tüketici sayısı kullananların
5.000
sayısından önemli ölçüde fazladır.
4.000
3.000
2.000
1.000
-
12M09
6M10
12M10
6M11
12M11
6M12
12M12
12M15
12M16
6M13
12M13
6M14
12M14
6M15
6M16
6M17
12M17
6M18
12M18
6M19
12M19
6M20
12M20
6M21
12M21
6M22
12M22
6M23
Haklarını Kullanan Serbest Tüketici Sayısı Haklarını Kullanmayan Serbest Tüketici Sayısı

PTF’nin yıllar içinde değişmesinde birkaç temel faktör rol oynamıştır.
1 Arz fazlası ve petrol fiyatlarının düşmesi, 6 Covid-19 salgını nedeniyle büyük talep
DKÇS'lerin fiyat rekabetçiliğinin artması kaybı
Covid-19 sonrası talep artışı, şiddetli

Doğal gaz arzının kısılmasının düşük
2 üretime yol açması
7 kuraklık ve yükselen brent petrol
fiyatlarının Gazprom kontratları
üzerindeki etkisi
Düşük yağış miktarının hidroelektrik
3 üretiminin azalmasına neden olması
8 Rusya-Ukrayna Savaşı ve uluslararası
enerji piyasalarında oluşan sıkıntılar
BOTAŞ’ın döviz krizi sırasında doğalgaz Rusya'nın arzda daha fazla daralma
4 tarifelerini TL bazında %49,5 artırması ve 9 sinyali vermesiyle uluslararası piyasalarda
ABD$ bazında PTF’nin ise sabit kalması doğal gaz fiyatlarının zirve yapması
Olağan dışı seviyede yüksek hidroelektrik Uluslararası piyasaların

5 kapasite faktörleri ve devlete ait üretim 10 normalleşmesiyle BOTAŞ'ın elektrik
varlıklarında aşırı üretim santralleri için doğal gaz tarifelerinin
düşmesi
Grafik 79
PTF’nin ABD$ Cinsinden Gelişimi, (2015-6A23)
250 26
24 Döviz Kuru (ABD$ /TL
22
200
9 20
PTF (ABD $/ MWs)
18
150 16
8 14
10 12
100 10
2 7 8
1 3 4 6
50
6 4
5
- 2
6A23
0 0
1A15
7A15
1A16
7A16
1A17
7A17
1A18
7A18
1A19
7A19
1A20
7A20
1A21
7A21
1A22
7A22
1A23
PTF ABD$ / TL
Kaynak: EPİAŞ
PTF’de geçmiş yıllarda hidroelektrik üretiminin sebep olduğu güçlü

bir mevsimsellik etkisi gözlemlenmiştir. 2021 yılından sonra PTF
eğrisini etkileyen diğer faktörler nedeniyle negatif korelasyon eski
yıllardaki kadar güçlü olmamıştır.
Üretim tesislerinin çoğu belirli bir ölçüde mevsimsellik yaşarken, hidroelektrik üretimi her yıl
düşen yağışa bağlı olarak dalgalanma göstermektedir. Önceki yıllarda hidroelektrik üretimi ile
PTF arasında net bir negatif korelasyon görülmektedir. 2021'den sonra, Covid-19 kaynaklı
talebin tekrar yükselmesi ve Rusya-Ukrayna Savaşı gibi uluslararası krizler nedeniyle,
hidroelektrik üretim seviyesinden bağımsız olarak PTF hızla yükselmiştir.
Grafik 80
Aylık Ortalama PTF & Hidroelektrik Üretimi (2014-6A23)
250 35
Aylık Ortalama PTF (ABD$ / MWs)
Toplam Hidroelektrik Üretimi (TWs)

30
200
25
150
20
15
100
10
50
5
- 0
1A14
7A14
1A15
7A15
1A16
7A16
1A17
7A17
1A18
7A18
1A19
7A19
1A20
7A20
1A21
7A21
1A22
7A22
1A23
6A23
Hidroelektrik Üretimi Aylık Ortalama PTF
Pompaj depolamalı hidroelektrik santraller ve şebeke seviyesinde depolama

tesislerine ilişkin trendlerin, mevsimselliğin ve üretimi etkileyen diğer tahmin
edilmesi zor unsurların etkisini minimuma indirmesi beklenmektedir. Son
YEKDEM’de hem pompaj depolamalı hem de batarya depolamalı tesislerin
dahil edildiği göz önünde bulundurulduğunda, bu sistemlerin üretimde daha
fazla kullanılması ve böylece mevsimselliğin ve şebeke dengesizliğinin
azalması beklenmektedir.
Kaynak: TEİAŞ, EPİAŞ

Türkiye'de gözlemlenen konut elektrik fiyatları Avrupa Birliği

ortalamasının oldukça altındadır.
Covid-19 sonrası talep artışı ve Rusya-Ukrayna Savaşı’nın enerji piyasalarında oluşturduğu

etkinin bir sonucu olarak, Avrupa'daki elektrik fiyatları 2021'in başından bu yana istikrarlı bir
artış eğilimi göstermiştir. Türkiye'deki konut elektrik fiyatları ise Avro bazında Avrupa fiyatlarıyla
karşılaştırıldığında daha düşük olmuş ve 0,1 Avro/kWs seviyesinin altında kalmıştır.
Tablo 29
Avrupa ve Türkiye Konut Elektrik Fiyat Karşılaştırması1 (Avro/kWs, 1Y2021-1Y2022)
Ülke 1Y2021 2Y2021 1Y2022 Türkiye'deki konut elektrik

tarifelerinin bu şekilde
Almanya 0,32 0,32 0,33
seyretmesinin başlıca nedenleri
Fransa 0,19 0,20 0,21 şunlardır:
İtalya 0,23 0,24 0,31 Konut tarifesi, hane

ekonomisi üzerindeki yükü
İspanya 0,23 0,28 0,31 hafifletmek için her zaman
sanayi ve ticari tarifeler gibi
Hollanda 0,13 0,14 0,05
diğer tarifelerin oldukça
Türkiye 0,08 0,08 0,09 altında yer almaktadır,
Belçika 0,27 0,30 0,34 Türkiye ekonomisinde

gözlemlenen yüksek
İrlanda 0,26 0,30 0,30
enflasyonun ve Türk Lirası
Avusturya 0,22 0,23 0,22 karşısındaki döviz
kurlarındaki değişimlerin
Finlandiya 0,18 0,18 0,19 etkisi elektrik tarifelerine
tam olarak yansımamakta,
Portekiz 0,21 0,22 0,22
özellikle konut tarifelerine
Yunanistan 0,17 0,20 0,21 daha az yansımaktadır,
Slovekya 0,17 0,16 0,18 Son yıllarda Türk Lirasında

gözlenen büyük ölçekli
Lüksemburg 0,20 0,20 0,20
değer kaybı, elektrik
Litvanya 0,13 0,15 0,15 tarifelerinin Avro cinsinden
baskılanmasına yol
Slovenya 0,17 0,17 0,14 açmıştır.
1
Fiyat verileri tüm vergi ve harçları içermekte ve yıllık 2.500 kWs ile 5.000 kWs arasındaki tüketim için uygulanan tarifeleri
kapsamaktadır.
Kaynak: EUROSTAT
96
9
Piyasa Katılımcıları
Analizi
PwC
97 Piyasa Katılımcıları Analizi Türkiye Elektrik Piyasası
Güncel durumda elektrik üretim piyasasında 1 GW'ı aşan kurulu güce

sahip 17 bağımsız elektrik santrali bulunmaktadır.
Kurulu güç dağılımı 2014 yılından bu yana

önemli ölçüde değişmiş olsa da, büyük Grafik 81
şirketlerin birçoğu için en büyük kurulu güç En Büyük Özel Sektör Yatırımlarının Kurulu
kaynağı kömür ve doğal gaz olmaya devam Güç Dağılımları (2023)
etmektedir.
Aşağıda gösterilen Türkiye'nin en büyük özel

sektör girişimleri 2023 itibariyle toplam 49,9 Hidro
GW kurulu güce sahiptir, bu tutar toplam
19,7% 49,9 %67,0
kurulu gücün yaklaşık %47,8'ine tekabül

GW Termal
%13,3
etmektedir. En büyük özel sektör
girişimlerinin toplam kurulu gücünün
%67,0’ını termal enerji kaynakları
Hidro Olmayan
oluşturmaktadır.
Yenilenebilir
Grafik 82
Kurulu Güce Göre En Büyük Özel Sektör Girişimleri1 (2023, GW)
Şirketin Kurulu Gücünün En
4
4,0
Yüksek Payı:
4
3,7 Kömür
3
Doğal Gaz
3,0 Rüzgar
2,8 2,8
2,6
3
Hidro
2
2,0
Jeotermal
2
1,7 1,6
Güneş
1,5
1,3 1,3 1,2
1,2 1,2
1
1,1 1,1 1,1

1,0 1,0 0,9 0,9
0,9 0,9 0,9 0,8
0,8 0,8 0,8 0,7 0,7
0,7 0,7 0,6
0,6
1
0,5
0
( 0 )
SANKO
RWE Turcas
Kolin
Limak
EnerjiSA
Özaltın
ENKA
Cengiz
EMBA Power
Palmet Enerji
Eren
Kalyon Enerji
Diler Holding
Unit
Akfen
STEAG GMBH
Polat
Çelikler
İÇDAŞ
Akenerji
TÜPRAŞ/ENTEK
Ciner Holding
Aksa Enerji
ACWA
Bilgin
IC İçtaş
Habaş
Doğuş
Zorlu Enerji
Aydem
GÜRİŞ & MOGAN

Konya Şeker
GAMA
Oyak Şirketleri
Altek Alarko
Borusan
1
Özel sektör elektrik santrallerinin kurulu güçleri, rapor tarihi itibariyle yatırımcıların, varsa, ortak sahip oldukları
santrallerdeki payları dikkate alınarak düzeltilmiştir. İnşa halindeki santraller toplam kapasitenin bir parçası olarak
değerlendirilmemiştir.

Türkiye'de yenilenebilir kaynaklara dayalı 250 MW'tan fazla

kapasiteye sahip 20 şirket bulunmaktadır. Bu şirketler ağırlıklı olarak
HES’leri işletmekte olup, sadece Rüzgar, Güneş ve jeotermal enerji
santrallerine yatırım yapan daha az sayıda büyük piyasa oyuncusu
bulunmaktadır.
Yenilenebilir enerji kurulu güç kapasitesi Grafik 83

açısından en büyük şirketler ağırlıklı olarak
HES işletmektedir. Aşağıda listelenen
Başlıca 20 Yenilenebilir Odaklı Özel Sektör
Girişimi’nin Kapasite Dağılımı (2023)
şirketlerin toplam portföyleri içindeki
yenilenebilir enerji varlıkları 2023 itibarıyla
0,7 GW
toplam kurulu gücünün %61,1'ini %4,2
%8,0
oluşturmaktadır. Bu şirketlerin yalnızca sınırlı
bir kısmını güneş santrali yatırımları
1,3 GW 15,7 %60,0 9,4 GW
bulunurken, portföyleri önemli ölçüde
%27,8 GW
hidroelektrik ve rüzgar santrallerinden
oluşmaktadır. Aşağıda listelenen yenilenebilir
4,4 GW
enerji yatırımcılarının yenilenebilir enerji
portföylerini, yurt içinde ve yurt dışında yeni
projelerle genişletme planları olduğu
bilinmektedir.
Grafik 84
Yenilenebilir Enerji Alanında Kurulu Güce Göre Başlıca Özel Sektör Girişimleri (2023, GW)
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Toplam Kurulu Güç İçindeki Payı (%)
3
%45 55% %100 %44 %54 %100 %100 %100 %46 %100 %100 %100 %87 %100 100% %50 %43 %40 %26 %23
1,7 1,6
2
1,2 1,1 1,1

1,1
0,9 0,9
0,8 0,7 0,7
1
0,6 0,6 0,5 0,5

0,5 0,4
1
0,3 0,3 0,3
-
Aydem
GAMA
Doğuş
Özaltın
Cengiz
SANKO
IC İçtaş
Kalyon Enerji
GÜRİŞ & MOGAN

EnerjiSA
Kolin
Bilgin
Akfen
Akenerji
Entek
Polat
Limak
Zorlu Enerji
Fiba
Borusan

ENKA Grafik 85
6. 00
Şirket Kurulu Gücü (MW, 2023)

En Yüksek Paya Sahip Kaynak Doğal Gaz 5. 00
Raporlama tarihi itibariyle,

ENKA'ya ait üç adet Doğal Gaz
Durumu Halka Açık Şirket 3.969 Kombine Çevrim Santrali
(DKÇS) askıya alınmış
4. 00
Lisanslı Üretim Tesis Sayısı 3 durumdadır.

3. 00
Kurulu Güç (MW) 3.969
Türkiye'deki Pazar Payı (%) %3,8

2. 00
1. 00
- - - - - -
-
Coal Natural Gas Solar Wind Hydro Biomass Geothermal

Değer Zincirindeki Faaliyetler
3.969 MW 0 MW
Üretim Toptan Dağıtım Perakende
Enka Gebze DKÇS

En Büyük
Enerji Santrali Kömür Doğal Gaz Güneş Rüzgar Hidro Biyokütle Jeotermal
Kaynak: Halka Açık Kaynaklar(Mayıs 2023 itibariyle)

EnerjiSA Üretim Grafik 86

4. 00

3. 5
00
En Yüksek Paya Sahip Kaynak Doğal gaz

3. 00
Durumu Özel Şirket

2. 5
00
Lisanslı Üretim Tesis Sayısı 21

2. 00
Kurulu Güç (MW) 3.715 1.583

1. 5
00
1.350
1. 00
450
500
331
- - -
-
2.033 MW 1.681 MW
Bandırma DKÇS
En Büyük

4. 00
Cengiz Grafik 87
3. 5
00

En Yüksek Paya Sahip Kaynak Kömür
3. 00
Cengiz, Cenal Karabiga Termik Elektrik Santrali'nin (TES)

%50'sine sahiptir.
Durumu Özel Şirket 2. 5
00
Lisanslı Üretim Tesis Sayısı 16 2. 00
1.479
Kurulu Güç (MW) 2.952 1. 5
00
Türkiye'deki Pazar Payı (%) %2,8 1. 00
673 658
500
38 105
- -
-
1.331MW 1.621 MW
Cenal Karabiga TES

En Büyük

Eren Grafik 88
4. 00

3. 5
00

3. 00
2.790
2. 5
00

2. 00

1. 5
00

1. 00
500
- - - - 34 -
-
2.790 MW 34 MW
ZETES
En Büyük

4. 00
Çelikler Holding 3. 5
00
Grafik 89
En Yüksek Paya Sahip Kaynak Kömür 3. 00
Durumu Özel Şirket 2.530

2. 5
00

2. 00

1. 5
00

1. 00
500
213
- - - 27 -
-
2.530 MW 239 MW
Seyitömer TES
En Büyük

4. 00
Limak Grafik 90
3. 5
00

En Yüksek Paya Sahip Kaynak Hidroelektrik
3. 00
Limak Kemerköy ve Yeniköy Termik Santrallerinin

Durumu Özel Şirket %50’sine sahiptir.
2. 5
00

2. 00

1. 5
00
Türkiye'deki Pazar Payı (%) %2,5 1.108

1. 00
915
548
500
13 - - 14
-
1.464MW 1.135 MW
Hamitabat DKÇS
En Büyük

Grafik 91
4. 00
Aydem
3. 5
00

3. 00

2. 5
00

2. 00

1. 5
00
Türkiye'deki Pazar Payı (%) 1,9%

945
1. 00
831
500
82 161
- - 7
-
945 MW 1.081 MW
Yatağan TES
En Büyük

İÇDAŞ 4. 00
Grafik 92
3. 5
00

3. 00
2. 5
00

2. 00
Kurulu Güç (MW) 1.665 1.605

1. 5
00

1. 00
500
- - 60 - - -
-
1.605 MW 60 MW
Bekirli TES
En Büyük

Bilgin Enerji 4. 00
Grafik 93
En Yüksek Paya Sahip Kaynak Doğalgaz
3. 5
00

3. 00

2. 5
00

2. 00
1. 5
00

1. 00
887
500 370 382
- - - -
-
887 MW 752 MW
Samsun DKÇS
En Büyük

Konya Şeker
4. 00
Grafik 94
3. 5
00
3. 00

2. 5
00

2. 00

1.508
1. 5
00

1. 00
500
19 - - - 3 -
-
1.527 MW 3 MW
Soma TES
En Büyük

4. 00
Kalyon Enerji Grafik 95

3. 5
00 Şirket Kurulu Gücü (MW, 2023)
3. 00

2. 5
00

2. 00

1. 5
00

1. 00
962
500
210
- - - -
-
1.527 MW 1.172 MW
Kalyon Karapınar GES

En Büyük

GÜRİŞ & MOGAN Grafik 96

En Yüksek Paya Sahip Kaynak Rüzgar
4 .0 0 0

3 .5 0 0
3 .0 0 0

2 .5 0 0
Kurulu Güç (MWm) 1,066

2 .0 0 0
Türkiye'deki Pazar Payı (%) %1.0

1 .5 0 0
1 .0 0 0
702
260
5 0 0
104
- - - -
-
0 MW 1.066 MW
Afyonkarahisar RES
En Büyük

4. 00
Özaltın Enerji Grafik 97

3. 5
00

Özaltın, Beyhan ve Yukarı Kaleköy'deki paylarının
%50'sine sahiptir (her iki tesisin geri kalan payları
3. 00
Durumu Özel Şirket Cengiz'e aittir), ayrıca Ceyhan'daki payı %50'dir

2. 5
00 (Ceyhan'ın %50'si Nurol'a aittir).
2. 00
Kurulu Güç (MW) 948

1. 5
00

1. 00
910
500
- - 38 - - -
-
0 MW 948 MW
Bingöl HES
En Büyük

4.00 0
Sanko Enerji Grafik 98

3.50 0

3.00 0

2.50 0

2.00 0

1.50 0

1.00 0
552
274
500
- - 10 - 70

-
11 MW 718 MW
Sanibey HES
En Büyük

4.00 0
Polat Enerji 3.50 0
Grafik 99
En Yüksek Paya Sahip Kaynak Rüzgar 3.00 0

2.50 0

2.00 0

1.50 0

1.00 0
693
500
- - 26 - - -
-
Değer Zincirindeki Faaliyetler Coal Natural Gas Solar Wind Hydro Biomass Geothermal
0 MW 719 MW
Soma RES
En Büyük

114
10
Piyasadaki Diğer
Trendler
PwC
115 Piyasadaki Diğer Trendler Türkiye Elektrik Piyasası
Yenilenebilir enerjinin payının artırılması ve karbon

emisyonlarının azaltılmasına yönelik önemli bir adım olan
Türkiye Yeşil Sertifika Piyasası Haziran 2021'de başladı.
Haziran 2021'den bu yana faaliyette olan YEK-G sistemi, yenilenebilir kaynaklardan üretilen elektriğin tüm
aşamalarını takip etmek üzere tasarlanmıştır. Yenilenebilir enerji üretim ve tedarik lisansına sahip şirketler gönüllülük
esasına göre sisteme katılabilmektedir. YEK-G sertifikaları her 1 MWs elektrik için üretilebilmektedir. Sertifikalar ikili
anlaşmalar yoluyla veya organize YEK-G piyasası aracılığıyla elektronik olarak transfer edilebilmektedir. YEK-G
sertifikaları uluslararası tanınırlığa sahiptir ve karbon ayak izi hesaplamalarında kullanılabilmektedir.
YEK-G Sertifika Transfer Yöntemleri
İkili Anlaşmalar Organize YEK-G Pazarı

Sertifikalar, sistem kullanıcıları arasında imzalanan Sistem kullanıcıları, YEK-G sertifikaları için
anlaşmalar yoluyla devredilmektedir ve bu organize piyasa aracılığıyla sertifika transfer
anlaşmalar EPİAŞ'a bildirilmelidir. faaliyetlerinde de bulunabilmektedir.
Yenilenemeyen
Kaynaklar
İletim
Kömür Doğal Gaz
Yenilenebilir
Kaynaklar
Rüzgar Güneş Biyokütle

YEK-G
Jeotermal Hidroelektrik
Yeşil Sertifika (YEK-G Sertifikası)
Her 1 MWs elektrik üretimi bir adet YEK-G

1 Sertifikasına karşılık gelir.
YEK-G sertifikası, sertifikaya özel bir kod Bir YEK-G sertifikası,

2 aracılığıyla blok zinciri teknolojisinden üretim döneminden
yararlanılarak son kullanıcıya gönderilir. itibaren 12 ay sonra
kullanım için işleme
YEK-G sertifikasında üretim tesisinin adı, alınmamışsa, o
kurulu gücü, elektriğin üretim dönemi ve sertifika ilga edilir.
3 üretilen elektriğin çevresel etkileri hakkında
bilgiler yer alır. Süresi dolan
sertifikalar imha edilir
Sistem kullanıcıları, üretilen ve sertifikalandırılan ve başka bir kullanım
yenilenebilir enerjinin kullanıldığını EPİAŞ'a için işleme alınamaz.
4 bildirir. Daha sonra EPİAŞ tarafından bir
kullanım belgesi düzenlenir. Son kullanıcılar,
YEK-G sertifikası aracılığıyla yenilenebilir enerji
kullanımını ispat edebilirler.
YEK-G Sertifikası ve Yeşil Tarife

Haziran 2021'de YEK-G sisteminin kurulmasından bu yana, ihraç

edilen ve kullanılan YEK-G sertifikalarının toplam kapasitesi sırasıyla
25 TWs ve 5 TWs’i geçmiştir.
Grafik 100 Grafik 101

Organize Piyasada İhraç Edilen YEK-G İkili Düzenlemeler Yoluyla Devredilen
Belgelerinin Toplam Kapasitesi YEK-G Sertifikalarının Toplam Kapasitesi
(2021-20231, GWs) (2021-20231, GWs)
16. 000
14.021 1.347
1.210
1. 400
684
14. 000
1. 200
12. 000
10.281 9.680
498
1. 000
10. 000
1.217 491 748

800
8. 000
6. 000
13.257 600
8.826 9.135 291

712
4. 000 400
2. 000
565
265
200
2021 2022 2023 2021 2022 2023
Hidro Jeotermal Rüzgar Biyokütle Hidro Jeotermal Biyokütle Rüzgar
Organize YEK-G piyasasında ihraç edilen sertifikaların çoğunluğu HES'lerden elde

edilmektedir. İkili anlaşmalardan oluşan sertifikalar incelendiğinde ise, Zorlu Enerji’nin sahip
olduğu Kızıldere-3 JES’ten elde edilen sertifikaları kullanma girişiminin JES kaynaklı
sertifikaların toplam kapasitesini artırmış olduğu gözlemlenmiştir.
Grafik 102 Grafik 103

Kullanılan YEK-G Belgelerinin Toplam 2021'de Kullanılan YEK-G Belgelerinin
Kapasitesi (2021-20231, GWs) Sektörlere Göre Payı (%)
Telekomünikasyon
4. 000
3. 500 3.196 Alüminyum

2.693 %17
423
3. 000
Tekstil
2. 500
361 %35
%5
Beyaz Eşya
2. 000
1. 500
2.686
%5
1. 000 2.285 Endüstriyel Ürünler
500
291 %7
Kimya & Petrol
-
%8
2021 2022 2023 %8 %15
İnşaat
Hidro Jeotermal Rüzgar Biyokütle
Diğer
Organize piyasada gözlemlenen duruma benzer şekilde, HES kaynaklı sertifikalar kullanılan
tüm YEK-G sertifikalarının çoğunluğunu oluştururken, JES kaynaklı sertifikalar ikinci sırada
yer almaktadır. Sektörel dağılıma bakıldığında, kullanılan tüm sertifikaların yarısının
telekomünikasyon ve alüminyum sektörlerinde kullanıldığı görülmektedir.
12023 verileri Temmuz 2022 ile Haziran 2023 arasındaki son 12 ayı kapsamaktadır.
Kaynak: EPİAŞ

EPDK tarafından 1 Ağustos 2020 tarihinde yürürlüğe konulan yeşil

tarife (YETA), yenilenebilir enerjinin özel sektör tarafından dolaylı
olarak desteklenmesini sağlayacaktır.
Mayıs 2023 itibarıyla toplam kurulu gücün Tablo 30

%54'ünü oluşturan yenilenebilir enerji kurulu
gücü, bu politikanın devreye girmesiyle teşvik Tarifelere Dayalı Enerji Maliyetleri,
(Temmuz 2023, kr/kWs)
edilecektir. YETA kapsamında enerji kullanmak
isteyen tüketiciler, tedarikçi şirketlerinden Yeşil Tarife Aktif
Aktif Enerji Maliyeti
yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik satın Enerji Maliyeti
alabileceklerdir. Endüstriyel 249.7685 258.4316
YETA kullanıcıları sadece yenilenebilir enerji Ticari 229.5521 258.4316

kaynaklarından üretilen elektriği satın
Ev halkı 55.8378 258.4316
alabilecektir. YETA sadece lisanslı yenilenebilir
enerji santralleri tarafından üretilen elektrik için Tarifeler daha pahalı olsa da, tüketiciler sıfır
geçerlidir. Tüketiciler tedarikçilerinden yeşil
emisyonlu yenilenebilir enerji kullanarak çevreyi
enerji sertifikası da talep edebilmektedirler.
korumak için YETA'yı tercih edebileceklerdir.
Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Belgesi ETKB, YETA'nın tüketicilerin yeşil tarife
(YEK-G Belgesi), tüketicilere kullandıkları kullanarak yenilenebilir enerji kullanımını
enerjinin bu kaynaklardan üretildiğini
desteklediği bir sosyal sorumluluk projesi olarak
kanıtlamaları için verilecektir. Bu şekilde değerlendirilebileceğini savunmaktadır. Ayrıca,
şirketler ürettikleri her 1 MWs elektrik için bir
YETA kullanımının firmaların itibarına da fayda
YEK-G sertifikası oluşturarak tüketicilerine
sağlayabilecektir ve hem iç hem de dış pazarlar
sağladıkları elektriğin kaynağını için bu durumun önemli bir faktör olacaktır.
kanıtlayabilecektir. YEKA uygulaması, YEK-G ETKB, bu motivasyonları Türkiye'de yenilenebilir
yönetmeliğinin Haziran 2021’de devreye girmesi enerjinin geliştirilmesine kanalize etmeyi
ile birlikte resmi olarak başlamıştır.
planlamaktadır.
Tüketiciler, enerji aldıkları şirkete başvurarak
YETA'ya geçiş yapabileceklerdir. YETA'ya geçiş
talebi her takvim yılında sadece iki kez
yapılabilecektir. EPDK, YETA kullanan
tüketiciler için tarifelerini kanıtlamalarını
sağlayan bir sertifika düzenleyecektir.
Kaynak: EPDK

Cumhurbaşkanlığı, Kahramanmaraş Depremleri'nin enerji

sektöründe yol açtığı toplam hasarın 11,2 milyar TL civarında
olduğunu tahmin etmektedir. Toplam hasarın %21’i kamu sektörü
varlıklarında meydana gelmiştir, %79’u ise özel sektör tarafında
oluşmuştur.
Tablo 31
Kahramanmaraş Depremlerinden Etkilenen İller ve Tespit Edilen Hasarlar (m TL)
6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye,

merkez üsleri Kahramanmaraş'ın
Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan iki
büyük depremle sarsılmış ve eşi
benzeri görülmemiş bir hasar Elbistan
oluşmuştur. 7,6
Kahramanmaraş depremlerinde
yaklaşık 48.000 kişi hayatını
kaybetmiş ve 500.000'den fazla bina
hasar görmüştür. Kahramanmaraş
depremlerinin yol açtığı toplam
hasarın 2 trilyon TL olduğu tahmin
edilmektedir.
Pazarcık
7,7
Kamu Sektörü Özel Sektör
Benzin Genel
Şehir Elektrik Elektrik Doğal Gaz Elektrik Doğal Gaz Elektrik Likit Benzin
İletim & Diğer Toplam Toplam Toplam
İletim Üretim İletim Dağıtım Dağıtım Üretim Tesisleri
Depolama
Kahramanmaraş 407,0 512,0 83,0 - - 1.002,0 151,2 37,1 52,0 88,7 329,0 1.331,0
Hatay 220,4 - 12,5 0,5 -1 233,4 4.342,1 104,4 - 113,3 4.559,8 4.793,2
Gaziantep 48,4 - - 1,0 - 49,4 1.965,0 - - 24,6 1.989,6 2.039,0

Şanlıurfa 17,4 0,1 - - - 17,5 70,3 4,0 - 5,7 80,0 97,5
Adıyaman 13,1 - 55,0 - - 68,1 59,8 292,1 - 45,0 396,9 465,0
Malatya - - 30,0 - - 30,0 297,0 177,5 - 67,0 541,5 571,5
Osmaniye 6,4 0,3 - - - 6,7 505,6 15,8 0,5 8,6 530,5 537,2
Diyarbakır - 5,1 - - - 5,1 130,8 0,2 - 1,0 132,0 137,1
Kilis - - - - - 0,0 159,6 - - - 159,6 159,6
Adana 4,3 - - 10,7 - 15,0 162,8 10,5 - 1,1 174,4 189,4

Elazığ - - - - - 0,0 23,0 4,8 - - 27,8 27,8
Toplam 717,0 517,5 180,5 12,2 895,2 2.322,4 7.867,2 646,4 52,5 355,0 8.921,1 11.243,5
Bölgedeki enerji altyapısının yeniden yapılandırılması sürecinde, Türkiye'nin iklim değişikliği

gündeminin bir sonucu olarak afetlere daha dayanıklı ve verimlilik odaklı sistemlerin dahil edilmesi
beklenmektedir. Mikro şebeke yapıları, şebekeden bağımsız ve mobil elektrik üretim birimleri,
elektrik depolama tesisleri, FSRU gemileri ve doğal gaz depolama tesisleri gibi yatırımlar bu
hedeflere yönelik adımlar olarak değerlendirilebilir. Bu teknolojilerin geleneksel dayanıksız ve
düşük verimli sistemlere kıyasla nispeten daha maliyetli olduğu göz önünde bulundurulduğunda,
toplam yeniden inşa maliyetinin meydana gelen hasar miktarını aşması beklenmektedir.
1
Kamu sektöründe Diğer olarak bildirilen hasar Devlet Su İşleri'nin uğradığı hasarı temsil etmektedir ve ilgili illere tahsis
edilememektedir.
Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı
Kahramanmaraş Depremleri
Cumhurbaşkanlığı, depremden etkilenen 11 bölgede enerji altyapısını

güçlendirme faaliyetlerini devam ettirirken bir yandan da her türlü
doğal afet riskine karşı dayanıklı bir altyapı oluşturmanın önemini
vurgulamıştır.
Tablo 32
Depremden Etkilenen 11 Bölgede Deprem Öncesi Kurulu Güç
Doğal Gaz
1,47 GW • 2022 sonu itibariyle bu
Güneş & Rüzgar
%6 bölgelerde toplam 68,5 TWs
3,18 GW elektrik üretilmiş ve 58,1
%13
Hidroelektrik TWs elektrik tüketilmiştir.
Toplam
Yerli Kömür 12,38 GW Miktarlar ulusal istatistiklerin
Kapasite %50
Yakıtlı Santraller sırasıyla %21 ve %19’unu
%14 24,47
3,43 GW GW oluşturmaktadır. Depremden
etkilenen bölgeler eskiden
İthal Kömür %16 sanayi üretim faaliyetleri için
Yakıtlı Santraller önemli bir merkez olmaları
3,92 GW sebebi ile enerji talebinde
2022 sonu itibariyle önemli bir rol oynamaktaydı.
Türkiye'deki toplam
kurulu gücün %23,6'sını
oluşturmaktadır.
Depremden En Çok Etkilenen 4 Bölgedeki Toplam Kurulu Güç1

Kahramanmaraş Hatay Gaziantep Adıyaman
4,22 GW 2,63 GW 0,44 GW 0,26 GW
Politika Önerileri
Enerji altyapısının hasar Şebeke düzeyinde depolama ve

değerlendirmesi bağımsız mikro-şebeke sistemlerinin
teşvik edilmesi
Mevcut altyapının incelenmesi ve Doğal gaz tedarik hatlarının kısaltılması

güçlendirilmesi ve güçlendirilmesi
Sürdürülebilirlik ve dayanıklılık temelli FSRU gemilerine ve doğal gaz yeraltı

yeniden yapılanma süreci depolama tesislerine odaklanın
1En çok etkilenen 4 bölge toplam hasarlı bina sayısına göre belirlenmiştir.
Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, EPDK
Kahramanmaraş Depremleri
İlk olarak Mart 2022'de PTF'deki artışı engellemek için EPDK

tarafından geçici bir araç olarak duyurulan kaynak bazlı tavan fiyat
mekanizması uygulamaya konuldu.
EPDK, önceki yıllarda birçok Avrupa ülkesi tarafından uygulanan ek gelir vergisine benzer şekilde,
Mart 2022’de bağımsız elektrik santralleri için yeni bir fiyat uzlaştırma mekanizması getirmiştir.
Mekanizma enerji üretimi için hammadde maliyetlerine maruz kalan üreticileri ve düşük son
kullanıcı fiyatlarıyla karşı karşıya kalan elektrik dağıtım şirketlerini desteklemeyi amaçlamaktadır.
Bir piyasa katılımcısının ürettiği elektriği spot piyasalarda tavan fiyatların üzerinde satması
durumunda, serbest elektrik üreticilerinden ilgili limitleri aşan tutarı gün öncesi piyasası için katkı
payı olarak geri ödemesi gerekmektedir. İlk etapta, mekanizmanın süresi 6 ay olarak açıklanmış
olup sonrasında Eylül 2022 ve Nisan 2023 olmak üzere iki kez daha uzatılmıştır.
Kaynak bazlı tavan mekanizmasından muaf olan enerji santralleri aşağıdaki

gibidir:
1 Güncel durumda YEKDEM kapsamında olması,
2 Lisansını YEKA ihaleleri yoluyla alması,
3 EÜAŞ'a ait olması veya üretilen elektriğin doğrudan veya dolaylı olarak EÜAŞ’a
satması
4 Sabit fiyatlı ikili tedarik anlaşmalarına sahip olması.1
Kaynak Bazlı Tavan Fiyat Mekanizmasının Uzlaştırma Prosedürü
>
k Kaynağı için g Günü için Santral PTF'de fiyatlandırılan
Azami Uzlaştırma Gün Öncesi Piyasası geliri talep eder ve hiçbir ek
Fiyatı (AUFk) Fiyatı (PTFg) ödeme yapmaz/almaz
Santral, PTF'de fiyatlandırılan
<
geliri tahsil eder
k Kaynağı için g Günü için
Azami Uzlaştırma Gün Öncesi Piyasası
Fiyatı (AUFk) Fiyatı (PTFg) Santral ay sonunda AUF'yi
aşan tutarı katkı payı olarak
geri öder
g Günü için Katkı Payı

=
1Sabit fiyatlı ikili Elektrik Tedarik Anlaşmasına sahip enerji santralleri, Eylül 2022'de (PTFg - AUFk) x (Üretilen Elektrik)
yapılan ilk uzatmanın ardından mekanizmaya dahil edilmiştir.
Kaynak: EPİAŞ
Azami Uzlaştırma Fiyatı

Farklı kaynakların Azami Uzlaşma Fiyatları, elektrik üretim

sürecinde kullanılan kaynak ile ilgili satın alma maliyetlerine bağlı
olarak değişmektedir.
Mekanizmanın Nisan 2022'de devreye girmesinden bu yana, yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanan
santraller, elektrik üretim sürecinde yakıt kullanılmadığı için en düşük fiyat tavanlarına tabi tutulmuştur.
Doğal gaz ve ithal kömür gibi ithal yakıt türlerini kullanan santraller daha yüksek fiyatlara tabi tutulmuştur
ancak 2022'den sonra ithal kömür santralleri için AUF EPDK tarafından kademeli olarak düşürülmüştür.
Grafik 104
Çeşitli Santral Türleri için Gün Öncesi Piyasası Tavan ve Azami
Uzlaşma Fiyatları, (4A22-6A23, TL/MWs)
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
-
11A22
10A22
12A22
4A22
5A22
6A22
7A22
8A22
9A22
1A23
2A23
3A23
4A23
5A23
6A23
PTF Tavan PTF
Doğal Gaz & Likit Yakıtlar İthal Kömür
Yerli Kömür Diğer Kaynaklar
Özellikle 2022 yılının son çeyreğinde,

doğal gaz santralleri için belirlenen AUF, AUF'yi Etkileyen Faktörler
BOTAŞ'ın elektrik santralleri için uyguladığı
tarifelere yapılan zamların ardından önemli
ölçüde artmıştır. Ağustos 2022’de en 1 Tüketici Fiyat Endeksi
yüksek noktasına ulaştıktan sonra, doğal
gaz santralleri için AUF diğer kaynaklara 2 ICE Rotterdam Vadeli Kömür İşlemleri
kıyasla nispeten yüksek seviyesini
korumuş ve PTF tavanını yakından takip
etmiştir. Enerji santralleri için BOTAŞ 3 Enerji Santralleri için BOTAŞ Tarifesi
tarifeleri 2023 yılında kademeli olarak
düşürüldüğünden, hem doğal gaz 4 TCMB Efektif ABD$ Satış Kuru
santralleri için AUF hem de PTF tavanı
diğer kaynaklarda uygulanan AUF'ye
yakınsamaya başlamıştır. 5 İletim Sistemi Kullanım Bedeli
Kaynak: EPİAŞ
Azami Uzlaştırma Fiyatı

Avrupa'nın hidrojen üretimi yatırımları konusundaki genişlemeci

yaklaşımı ve Almanya'nın hidrojen projelerini finanse etme
konusundaki motivasyonu, Türkiye’nin başlıca AB ülkeleri için güçlü
bir yeşil hidrojen tedarikçisi olarak ayrışmasını hızlandırabilir.
Grafik 105
Yeşil Hidrojen için 2030 Yılı Kurulu Güç Hedefleri (GW)
50
45
Şili dünyanın önde gelen düşük maliyetli yeşil Açıklanan Hidrojen Kapasite
40 hidrojen ihracatçısı olmayı planlamaktadır Hedefleri (GW)
40
70
Yeşil hidrojen nihai kullanımlarına ve

35
5
30
teknolojilerine odaklanılması 2
25
25
20
Küresel yeşil hidrojen projelerini 2030 2035 2053
15 finanse ederek net bir hidrojen
ithalatçısı olmayı planlamaktadır
15
10
7
5 5 4 4
5
2 2
-
EU CH KR FR DE UK SP NL PR TR
AB, 2025 yılına kadar 17,5 GW elektrolizör kapasitesi kurmayı hedeflemektedir. Almanya halihazırda yeşil
hidrojen üretimi için 120 adet pilot yatırım ve Türkiye ile Şili’nin önemli potansiyel tedarikçileri arasında olduğu
birkaç ithalat projesini devreye almıştır.
• Türkiye'nin bol miktarda yenilenebilir enerji kaynağı ve Almanya'nın önde gelen yeşil hidrojen teknolojisi
ile iki ülke arasındaki bir işbirliği hem Türkiye'de hem de AB'de hidrojen pazarını genişletebilir.
Tablo 33
Türkiye'nin Hidrojen Teknolojileri ve Stratejisi Yol Haritasında Belirtilen Öncelikler
Kurulu Güç Hedefleri Ar-Ge Destek Mekanizması
Hidrojen elektrolizörlerinin kurulu gücünün Hidrojen üretimi ve depolanmasında
2030 yılına kadar 2 GW, 2035 yılına kadar yerli kaynakların kullanımına yönelik
5 GW ve 2053 yılında 70 GW olacağı Ar-Ge destek mekanizmaları
tahmin edilmektedir
Üretim Maliyetleri Kamu-Özel Sektör İlişkisi

Hidrojen üretim maliyetinin 2035 yılına kadar
Verimliliği ve ticari talebi artırmak için
2,4 ABD$ /kgH olması ve 2053 yılına kadar
1,2 ABD$ /kgH'a düşmesi beklenmektedir kamu ve özel sektör işbirliğinin
önceliklendirilmesi
Öncelikli Son Kullanıcı Sektörler Yeşil Hidrojen ve Amonyak

Karbon ağırlıklı sektörlerde hidrojen Türkiye'nin ticari ortaklarına yeşil hidrojen
kullanımının yaygınlaştırılması için teşvik
H2 ve amonyak ihracatına odaklanmak
mekanizmalarının uygulanması
Kaynak: ETKB
Hidrojen Alanındaki Gelişmeler

Ulusal Hidrojen Teknolojileri Stratejisi ve Yol Haritası ile Türkiye'de

yeşil hidrojene yönelik yatırımların ve odaklanmanın hızlanması
beklenmektedir.
1 Hidrojen Teknolojisi Ar-Ge Projesi
SOCAR Türkiye Ar-Ge ve İnovasyon Merkezi,

Sabancı Üniversitesi işbirliği ile Hidrojen (H2)
bazlı teknolojilere odaklandığını duyurmuştur
• Proje, sudan yeşil hidrojen üretimi için 1

gelişmiş katalizörler içeren orijinal elektrotlar
geliştirmeyi amaçlamaktadır.
2
2 TÜPRAŞ Yeşil Hidrojen Projesi 3

4
TÜPRAŞ, 2025 yılında Kırıkkale ve
Batman'da bulunan güneş enerjisi
santrallerinde yeşil hidrojen üretmeyi
planlamaktadır.
• Üretilen yeşil hidrojenin lojistik ve taşımacılık sektörüne
satılması planlanmaktadır.
5
3 Bozaacada Hidrojen Projesi
Bozcaada Hidrojen pilot üretim tesisi 2011

yılında Bozcaada'da kurulmuştur.
• Proje, Enerji Bakanlığı'nın destek ve
teşvikleri ile yerel yerleşim alanlarına
elektrik sağlamak amacıyla kurulmuştur.
Proje sonlandırılmıştır.
4 HYSouthMarmara Projesi 5 GAZBİR Hidrojen Projesi
Enerjisa'nın Bandırma Hidrojen Ar-Ge laboratuvarı

Fabrikası, 15 Şubat 2022 olan Hyvillage projesi 2021
tarihinde imzalanan protokol yılında kurulmuştur.
uyarınca Ar-Ge faaliyetlerine
başlamıştır. Araştırmalar, doğal gaz karışımının %20'ye kadarının
Projeye katılan firmalar hidrojenden oluşabileceğini göstermiştir.
Yeşil hidrojenle çalışan bu tesis, aşağıda belirtilmiştir:
Türk sanayisinde yeşil hidrojen • HyVillage projesinin amacı, hidrojeni doğal gaza
üretimi ve kullanımını • ETİ Maden belirli oranlarda karıştırmak ve karışım gazını
gerçekleştiren ilk tesis olarak • TUBITAK MAM konutlara, proses test laboratuvarlarına ve
önemli bir dönüm noktası • Aspilsan Enerji merkezi ısıtma sistemi test laboratuvarlarına
olacaktır. tedarik etmektir.
Kaynak: ETKB
Hidrojen Alanındaki Gelişmeler

2021 yılının başlangıcından itibaren yenilenebilir enerjiye odaklanan

çok sayıda enerji şirketi hisselerini Borsa İstanbul'da halka arz etti.
Bu şirketler, Türkiye elektrik piyasası değer zincirinin çeşitli
noktalarında faaliyet göstermektedir.
• Halka Arz Tarihi: 21 Şubat 2022 • Halka Arz P. Değeri: 85m ABD$ • Halka Arz Tarihi: 29 Nisan 2021 • Halka Arz P. Değeri: 788m ABD$
1 1 1 1
• Halka Arz ŞD: 201m ABD$ • Son Şirket Değeri: 313m ABD$ • Halka Arz ŞD: 1,4mr ABD$ • Son Şirket Değeri: 1mr ABD$
Hun Enerji, sırasıyla 66,2 MWp, 26,1 MWp ve 10,5 MWp Aydem Yenilenebilir Enerji, hidroelektrik (852 MW), rüzgâr (214,5
kapasiteye sahip lisanssız güneş, hidroelektrik ve biyokütle gibi MW), jeotermal (6,9 MW) ve hibrit (82,2 MW) santrallerden oluşan
yenilenebilir enerji kaynaklarından oluşan bir portföye sahip bir portföye sahip yenilenebilir enerji üretim şirketidir.
elektrik üretim şirketidir.
(m TL) 2021 2022 20232 (m TL) 2021 2022 2023

1 2
Ciro 163 459 488 Ciro 1.241 3.809 4.113

FAVÖK 73 208 202 FAVÖK 887 3.089 2.943
FAVÖK Marjı %45 %45 %41 FAVÖK Marjı %71 %81 %72
• Halka Arz Tarihi: 24 Mart 2022 • Halka Arz P. Değeri: 159m ABD$ • Halka Arz Tarihi: 16 Temmuz 2021 • Halka Arz P. Değeri: 57m ABD$
1 1
• Halka Arz ŞD: 171m ABD$ • Son Şirket Değeri: 1,7mrABD$ 1 • Halka Arz ŞD: 85m ABD$1 • Son Şirket Değeri: 79m ABD$
• Son Şirket Değeri: 79m ABD$

Smart Güneş Teknolojileri, Ankara Türkiye'de fotovoltaik güneş Kartal Enerji, güneş enerjisi santrallerine (54 MWp kapasiteli) sahip
panelleri üreten entegre bir güneş enerjisi şirketidir ve tesis lisanssız bir elektrik üretim şirketidir.
kapasitesi 1,7 GW'tır. Smart, 2023 yılında İzmir'de güneş pili
üretim santrali (2 GW kapasiteli) yatırımını duyurmuştur.
(m TL) 2021 2022 2023 2 (m TL) 2021 2022 2023

1 2
Ciro 846 2.199 3.583 Ciro 89 179 200

Brüt Kar 112 281 480 FAVÖK 57 137 130
• Halka Arz Tarihi: 22 Nisan 2021 • Halka Arz P. Değeri: 358m ABD$ • Halka Arz Tarihi: 30 Eylül 2021 • Halka Arz P. Değeri: 384m ABD$
1 1 1 1
• Halka Arz ŞD: 432m ABD$ • Son Şirket Değeri: 360m ABD$ • Halka Arz ŞD: 389m ABD$ • • Son Şirket
IPO Değeri:
Piyasa 958m
Değeri: ABD$
384m ABD$
• Son Şirket Değeri: 958m ABD$
Galata Wind, toplam 269 MW kapasiteye sahip güneş ve rüzgar Margün Enerji bir elektrik üretim ve EPC şirketidir (hem
enerjisi santrallerinden oluşan bir portföye sahip bir elektrik Türkiye'de hem de yurtdışında faaliyet göstermektedir). Şirketin
üretim şirketidir. Güncel durumda, sahip olduğu RES'lerin kurulu toplam 118 MWp kapasiteli güneş enerjisi santrali bulunmaktadır.
gücü 230,4 MW, GES'lerin kurulu gücü ise 34,1 MW’tır. Yakın zamanda Margün, Enda Enerji'nin %30 hissesini 1,1 milyar
TL karşılığında satın almıştır.
1
(m TL) 2021 2022 2023 2 (m TL) 2021 2022 2023 2
Ciro 540 1.187 1.260 Ciro 509 654 633

FAVÖK 420 1.008 1.013 FAVÖK 237 346 338
1
Şirket Değeri (ŞD)=Piyasa Değeri (P. Değeri)+Toplam Borç – Nakit ve Nakit Benzerleri
2
30.06.2023 itibariyle son on iki ay
Kaynak: PwC Analizi, Şirket İnternet Siteleri
Enerji Sektöründeki Son Halka

Arzlar
Şirketlerin Türkiye elektrik piyasası değer zincirinde faaliyet

gösterdiği noktalar arasında elektrik üretimi, EPC (Mühendislik,
Satın Alma ve İnşaat) hizmetleri ve ekipman imalatı bulunmaktadır.
• Halka Arz Tarihi: 28 Nisan 2021 • Halka Arz P. Değeri: 317m ABD$ • Halka Arz Tarihi: 16 Mart 2023 • Halka Arz P. Değeri: 577m ABD$
1 1 1 1
• Halka Arz ŞD: 375m ABD$ • Son Şirket Değeri: 467m ABD$ • Halka Arz ŞD: 935m ABD$ • Son Şirket Değeri: 990m ABD$
Biotrend Enerji, Türkiye'de elektrik üretimi ve entegre katı atık Akfen Yenilenebilir Enerji, Hidroelektrik, güneş ve rüzgar enerjisi
yönetimi faaliyetlerinde bulunmaktadır. Biyogazdan 83,14 MWe ve santrallerinden oluşan bir portföye (toplam 699 MW kapasite) sahip
biyokütleden 14,6 MWe olmak üzere toplam 97,8 Mwe kurulu bir elektrik üretim şirketidir.
güce sahiptir.
(m TL) 2021 2022 20233 (m TL) 2021 2022 2023

1 2
Ciro 428 1.231 1.442 Ciro 1,291 2,489 2,578

FAVÖK 120 445 421 FAVÖK 963 1,908 1,890
• Halka Arz Tarihi: 5 Mayıs 2023 • Halka Arz P. Değeri: 758m ABD$ • Halka Arz Tarihi: 16 Ekim 2022 • Halka Arz P. Değeri: 159m ABD$
1 1
• Halka Arz ŞD: 754m ABD$ • Son Şirket Değeri: 1,5mrABD$ 1 • Halka Arz ŞD: 151m ABD$ 1 • Son Şirket Değeri: 1,3mr ABD$
CW Enerji bir fotovoltaik enerji üreticisi ve bir EPC şirketidir. Alfa Solar Enerji bir fotovoltaik panel üretim ve EPC şirketidir.
Şirketin güneş paneli cam üretim tesisi toplam 1,8 GW Haziran 2023 itibariyle, fotovoltaik panel üretim tesisi toplam 1,3
kapasiteye sahiptir. CW Enerji, 1 GW kapasiteli bir güneş pili GW kapasiteye ve yılda 3 milyon güneş paneli üretimine sahiptir.
üretim tesisi kurmayı planlamaktadır.
(m TL) 2021 2022 20233 (m TL) 2021 2022 2023

1 2
Ciro 1.003 4.758 7.419 Ciro 439 2.297 2.479

FAVÖK 143 992 1.344 FAVÖK 79 487 904
• Halka Arz Tarihi: 22 Aralık 2022 • Halka Arz P. Değeri: 809m ABD$ • Halka Arz Tarihi: 1 Nisan 2021 • Halka Arz P. Değeri: 132m ABD$
1 1
• Halka Arz ŞD: 859m ABD$ • Son Şirket Değeri: 1,1mr ABD$ • Halka Arz ŞD: 129m ABD$1 • Son Şirket Değeri: 271m ABD$ 1
Ahlatçı doğal gaz Dağıtım, Türkiye'de doğal gaz dağıtım Naturelgaz, sıkıştırılmış ve sıvı doğal gaz ürünleri tedarik eden bir doğal
faaliyetlerinde bulunmaktadır. Türkiye'nin en büyük doğal gaz gaz taşıma şirketidir. Naturelgaz, 12 adet dökme sıkıştırılmış doğal gaz
dağıtım şirketlerinden biri olan Ahlatçı, 10 ilde 1,5 milyondan fazla dolum istasyonun ve 7 adet oto sıkıştırılmış doğal gaz istasyonuna
aboneye hizmet vermektedir. sahiptir. Naturelgaz, Ekim 2020'de Socar Türkiye'nin sıvı doğal gaz ve
sıkıştırılmış doğal gaz faaliyetlerini 32mn TL karşılığında satın almıştır.
(m TL) 2021 2022 20233 (m TL) 2021 2022 2023 2
Ciro 3.700 12.105 15.759 Ciro 696 3.758 3.984
FAVÖK 444 817 1.158 FAVÖK 80 844 807
1
Şirket Değeri (ŞD)=Piyasa Değeri (P. Değeri)+Toplam Borç – Nakit ve Nakit Benzerleri
2
30.06.2023 itibariyle son on iki ay

Arzlar
Haziran 2023 itibariyle, 2021'den önce Borsa İstanbul'da halka arz

edilen 10 enerji şirketi ve 2021'den sonra halka arz edilen 15 enerji
şirketi bulunmaktadır. Haziran 2023 itibariyle enerji şirketlerinin
toplam piyasa değeri 12,2 milyar ABD$’na ulaşmıştır.
• Halka Arz Tarihi: 11 Kasım 2021 • Halka Arz Piyasa Değeri: 747m ABD$ • Halka Arz Tarihi: 30 Nisan 2021 • Halka Arz Piyasa Değeri: 166m ABD$
1 1 1
• Halka Arz ŞD: 747m ABD$1 • Güncel Şirket Değeri: 546m ABD$ • Halka Arz ŞD: 363m ABD$ • Güncel Şirket değeri: 665m ABD$
Doğu Aras Enerji Yatırımları, Erzurum, Türkiye merkezli bir enerji Çan2 Termik, kömür yakıtlı bir termik santrale sahip bir elektrik
perakende ve dağıtım şirketidir. Doğu Aras, yaklaşık 1,5 milyon üretim şirketidir ve aynı zamanda antimon ve değerli metal
abonesi ile 7 il ve 58 ilçede faaliyet göstermektedir. madenciliği yapmaktadır. Termik santral 340 MWm/330MWe kurulu
güce sahiptir.
(m TL) 2021 2022 2023
1 2 (m TL) 2021 2022 2023
1 2
Ciro 6.125 15.671 16.318 Ciro 1.192 5.812 5.978

FAVÖK 545 1.386 1.527 FAVÖK 354 2.215 1.734
Consus Enerji, biyokütle, güneş ve dağıtılmış enerji (m TL) 2021 2022 2023
• Halka Arz Piyasa Değeri: 120m ABD$ santrallerine odaklanan bir elektrik üretim ve EPC Ciro 28 34 36
şirketidir. Şirketin biyokütle, güneş ve dağıtık enerji
• Halka Arz ŞD: 164m ABD$ 1 FAVÖK 11 11 9
santrallerinin toplam kurulu gücü sırasıyla 29,2 MW, FAVÖK Marjı %38 %31 %24
• Güncel Şirket Değeri:165m ABD$1 10,8 MW ve 54,1 MW'tır.
Grafik 106
Enerji Şirketleri ve Halka Açık Tüm Şirketlerin Toplam Piyasa Değeri (mr ABD$)
2021 2022 2023
%3,6 %4,1 %5,5 %5,7 %4,7 %4,8
500
%2,1 %2,8 %3,3 %3,2 10,0%
400
338 0,0%
10,0 289
9,1 255
-1
0, 0%
7,6
5,9
300
211 199 7,2

184 188 170 5,0 -2
0, 0%
4,4 164 172 5,4

200
3,6 3,9 5,6

3,3 3,8 4,1 318,6
-3
0, 0%
275,3 243,2
206,4 178,8 182,1 188,2
166,2 163,4
100
159,0 -4
0, 0%
- -5
0, 0%
1Ç - 2021 2Ç - 2021 3Ç - 2021 4Ç - 2021 1Ç - 2022 2Ç - 2022 3Ç - 2022 4Ç - 2022 1Ç - 2023 2Ç - 2023
Toplam Piyasa Değeri- Enerji dışı Toplam Enerji Piyasa Değeri (2021 Öncesi) Toplam Enerji Piyasa Değeri (2021 Sonrası) Enerji Şirketleri Payı
Grafik 107
2021 Öncesi ve Sonrasında Halka Açılan Enerji Şirketlerinin Piyasa Değeri (2Ç-2023)
2021 Öncesi 2021 Sonrası
Toplam Piyasa Toplam Piyasa
1. 800
1.515 1.504
Değeri Değeri
1. 600
1. 400
5mr ABD$ 7,2mr ABD$

1. 200
913 884 846

1. 000
827 816
800
574 642
600
365 410 408 383 354

313 279
191
400
162 154 121 160 107 90

200
65 42 41
-
Akfen Yen.
Zedur Enerji
Kartal Enerji
Can2 Termik
Naturelgaz
Enerjisa Enerji
Consus Enerji
Margün Enerji
CW Enerji
Odaş Enerji
Ahlatçı
Ayen Enerji
Smart Solar
Akenerji
Pamel Yen.
Hun Enerji
Naturel Yen.
Aras Enerji
Aksa Enerji
Aksu Enerji
Biotrend
Alfa Solar
Galatawınd
Zorlu Enerji
Aydem Enerji
Esenboğa
1Şirket Değeri (ŞD)=Piyasa Değeri (P. Değeri)+Toplam Borç – Nakit ve Nakit Benzerleri 230.06.2023 itibariyle son on iki ay

Arzlar
Halka açık olan ve yenilenebilir enerjiye odaklanan şirketlerle ilgili

temel finansal ve operasyonel bilgiler aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir.
Ekipman Üreticileri Elektrik Üretim EPC
Tablo 34
2022 2023¹
Şirketler (m TL) Servisler
Ciro FAVÖK Ciro FAVÖK
1 Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 30.067,4 6.165,9 34.079,1 6.868,7
2 Akenerji Elektrik Üretim A.Ş. 17.046,5 1.889,1 22.055,1 2.139,4
3 Ayen Enerji A.Ş. 6.790,3 2.316,6 7.072,5 1.867,7
4 CW Enerji Mühendislik Tic. Ve San. A.Ş. 4.758,3 992,0 7.418,7 1.344,0
5 Aydem Yenilenebilir Enerji A.Ş. 3.807,8 3.088,9 4.113,5 2.943,2
6 Akfen Yenilenebilir Enerji A.Ş. 2.489,2 1.907,7 2.577,8 1.890,1
7 Biotrend Çevre ve Enerji Yatırımları A.Ş. 1.230,9 445,2 1.441,9 420,8
8 Galata Wind Enerji A.Ş. 1.187,3 1.008,1 1.260,3 1.013,3
9 Natural Yenilenebeilir Enerji Ticaret A.Ş. 979,2 411,0 1.137,1 302,6
10 Esenboğa Elektrik Üretim A.Ş. 964,2 391,2 954,1 286,2
11 Margün Enerji Üretim San. Ve Tic. A.Ş. 654,2 346,5 633,1 338,4
12 Consus Enerji İşletmeciliği ve Hiz. A.Ş. 559,9 175,1 675,7 162,8
13 Hun Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. 459,5 208,2 487,6 202,4
14 Kartal Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. 179,0 136,7 200,1 129,6
15 Zedur Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 74,5 38,5 72,6 38,1
16 Aksu Enerji ve Ticaret A.Ş. 33,6 23,3 33,6 23,3
17 Pamel Yenilenebiir Elektrik Üretim A.Ş. 26,0 22,1

Toplam Kaynaklar- Yenilenebilir Diğer
Şirketler
Kapasite GES RES HES BES JES DG CCGT
1 Zorlu Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 642,8 135,0 118,9 305,0 83,8
2 Akenerji Elektrik Üretim A.Ş. 1.224,0 24,5 293,8 905,8
3 Ayen Enerji A.Ş. 410,0 106,3 303,7
4 CW Enerji Mühendislik Tic. Ve San. A.Ş. 10,6 10,6
5 Aydem Yenilenebilir Enerji A.Ş. 1.155,7 82,2 214,5 852,1 6,9
6 Akfen Yenilenebilir Enerji A.Ş. 698,4 120,9 348,8 228,6
7 Biotrend Çevre ve Enerji Yatırımları A.Ş. 117,0 117,0
8 Galata Wind Enerji A.Ş. 268,8 234,9 33,9
9 Natural Yenilenebeilir Enerji Ticaret A.Ş.
10 Esenboğa Elektrik Üretim A.Ş. 100,5 100,5
11 Margün Enerji Üretim San. Ve Tic. A.Ş.
12 Consus Enerji İşletmeciliği ve Hiz. A.Ş. 104,3 9,8 11,4 31,6 2,4 1,9 25,4 21,8
13 Hun Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. 103,2 66,6 26,1 10,5
14 Kartal Yenilenebilir Enerji Üretim A.Ş. 53,4 53,4
15 Zedur Enerji Elektrik Üretim A.Ş. 16,2 12,2 4,0
16 Aksu Enerji ve Ticaret A.Ş. 49,8 7,5 42,3
17 Pamel Yenilenebiir Elektrik Üretim A.Ş. 18,5 4,0 14,4
Toplam 4.973,0 702,7 874,4 1.915,5 129,9 313,8 1.015,0 21,8

Toplam - % %100 %14 %18 %39 %3 %6 %20 %0
1Haziran2023 itibariyle son on iki ay– Ağustos 2023’te toplanan veriler

Kaynak: Halka Açık Kaynaklar (Ağustos 2023 itibariyle), Capital IQ

Arzlar
Son 2 yılda, Türkiye enerji piyasası çok sayıda birleşme ve satın alma
(M&A) faaliyetine tanık olmuştur. Enerji piyasasının değer zincirinde
farklı alanlara hitap eden çok sayıda işlem tamamlanmıştır.
Grafik 108
Türkiye'deki Enerji Bazlı İşlemlerin Toplam Değeri (m ABD$) ve Sayısı
40
4. 000
31
45
2018'den 2020'ye kadar tamamlanan

23 22 22
enerji anlaşmalarının sayısı artmasına
35
3. 500
2.800 25
rağmen, ABD$ cinsinden toplam anlaşma

3. 000
15
2.000
2. 500
2. 000
1.520
5
değeri ABD$/TL kurundaki değişim

nedeniyle düşüş göstermiştir. İşlem
( 5)
1. 500
1.100 ( 15)
1. 000
600 ( 25)
piyasası 2021 yılında pandeminin

hafiflemesiyle toparlanmaya başlamıştır,
500
( 35)
- ( 45)
2018 2019 2020 2021 2022 ancak bu sıçrama 2022 yılında enflasyon
ve faiz oranları nedeniyle tam olarak
Toplam İşlem Değeri İşlem Sayısı
sürdürülememiştir.
Çiftay Enda Enerji Holding
Peninsula
Enerji
• Kapanış Tarihi: TBA • İşlem Değeri: m.d. • Kapanış Tarihi: 23 Oca 2023 • İşlem Değeri: 1mr TL
• İşlem Kapsamı: %100 • Hisse Değeri: m.d. • İşlem Kapsamı: %30,39 • Hisse Değeri: 3,3mr TL
Alıcı Tanımı: Peninsula Enerji ve Teknoloji Yatırımları, Türkiye'den Alıcı Tanımı: Margün Enerji, elektrik üretimi, EPC ve bakım
Kuzu Grup (%40) ve Diar Süleymaniye Gayrimenkul'ün (%60) ortak alanlarında faaliyet göstermektedir. Şirket ayrıca hidroelektrik,
girişimidir. rüzgar ve jeotermal enerji üretimine de odaklanmaktadır.
Hedef Tanımı: Hedef, Çiftay Madencilik'in toplam 100 MW kurulu Hedef Tanımı: Enda Enerji Holding, toplam 189,63 MW kurulu
güce sahip lisanssız GES portföyünü kapsamaktadır. GES'ler güce sahip 4 HES, 5 RES ve 1 JES'e sahiptir. Söz konusu
Çiftay Madencilik'in 6 iştirak şirketine aittir. santrallerden üretilen toplam 145,55 MWs elektrik YEKDEM
kapsamında satılabilir.
Soli GES A.Ş. Adularya Lignite-Fired ES
Soli GES Doruk Adularya

A.Ş. Madencilik Lignite-Fired
ES
• Kapanış Tarihi: 28 Ara 2022 • İşlem Değeri: m.d. • Kapanış Tarihi: 27 Ara 2022 • İşlem Değeri: 177m ABD$
• İşlem Kapsamı: %50 • Hisse Değeri: m.d. • İşlem Kapsamı: %100 • Hisse Değeri: 177m ABD$
Alıcı Tanımı: Ağustos 2022'de kurulan İş Enerji, yenilenebilir enerji Alıcı Tanımı: Doruk Madencilik, madencilik faaliyetlerinin yanı sıra
yatırımlarına odaklanan bir portföyü kontrol etmeyi elektrik üretimi de yapmaktadır.
hedeflemektedir.
Hedef Tanımı: Soli GES A.Ş., Türkiye genelinde 38 GES'in Hedef Tanımı: Başlangıçta Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na
hisselerini kontrol etmek amacıyla Aldo Enerji tarafından devredilen 2 x 145 MW Adularya Yunus Emre linyit yakıtlı santral,
kurulmuştur. İş Enerji ilk aşamad hedefin %50'sini satın almıştır ve kamu ihalesi yoluyla Doruk Madencilik'e satılmıştır.
hem İş Enerji hem de Aldo Enerji Soli GES A.Ş.'yi birlikte
sürdürecektir
Enerji Sektöründeki Son Birleşme

ve Satın Almalar
2021 ve 2022'de tamamlanan toplam 71 anlaşma arasında, toplam

anlaşma değeri açısından en önemlileri yabancı alıcıları
içermektedir: İngiliz Actis LLP tarafından 2021 yılında Uluğ
Enerji'nin çoğunluk hissesinin satın alınması ve BAE’li IEH
• Current EV: 811,4m ABD$
• Şirket Arz Değeri: 936,4m ABD$
tarafından 2022 yılında Kalyon Enerji'nin %50 hissesinin satın
alınması.
ZES + Zorlu Enerji Kalyon Enerji Yatırımları
• Kapanış Tarihi: 27 Eyl 2022 • İşlem Değeri: 50m/38m • Kapanış Tarihi: 11 Ağu 2022 • İşlem Değeri: 490m ABD$
• İşlem Kapsamı: m.d./%12 ABD$ • İşlem Kapsamı: %50 • Hisse Değeri: 980m ABD$
• Hisse Değeri: 316m ABD$
Alıcı Açıklaması: Kuveyt Yatırım Otoritesi, ülkenin egemen varlık Alıcı Tanımı: Merkezi BAE'de bulunan IEH, enerji, kamu hizmetleri
fonudur (EVF) ve tüm EVF'ler arasında 5. sırada yer almaktadır. ve kaynaklar sektöründe stratejik yatırımlar gerçekleştirmektedir.
Hedef Tanımı: ZES NV bir elektrikli araç şarj altyapı şirketidir. Zorlu Hedef Tanımı: Temiz ve yenilenebilir enerji kaynaklarına
Enerji, Türkiye'de yenilenebilir enerji, doğal gaz dağıtımı, elektrik odaklanan Kalyon Enerji'nin yatırımları arasında Konya'da 1.000
dağıtımı/satışı ve ticareti alanlarında faaliyet gösteren MW kurulu güce sahip Karapınar YEKA-1 GES ve Türkiye'deki
çeşitlendirilmiş bir enerji şirketidir. diğer yenilenebilir enerji projeleri yer almaktadır.
AKCEZ Uluğ Enerji Dağıtım
• Kapanış Tarihi: 1 Ağu 2022 • İşlem Değeri: m.d. • Kapanış Tarihi: 30 Eyl 2021 • İşlem Değeri: m.d.
• İşlem Kapsamı: %50 • Hisse Değeri: m.d. • İşlem Kapsamı: Çoğunluk Pay • Hisse Değeri: m.d.
Alıcı Tanımı: Torunlar Holding ağırlıklı olarak gayrimenkul Alıcı Açıklaması: Actis LLP, özellikle enerji, dijital ve gayrimenkule
yatırımlarına odaklanmıştır; ancak Grup yatırımlarını enerji odaklanan sürdürülebilir altyapı alanında küresel bir yatırımcıdır.
sektörüne de genişletmiştir.
Hedef Tanımı: AKCEZ, bağlı ortaklıkları SEDAŞ ve SEPAŞ Hedef Tanımı: Uluğ Enerji, UEDAŞ'ı işletme lisansına sahiptir ve
aracılığıyla Sakarya, Kocaeli, Bolu ve Düzce bölgelerinde elektrik Uludağ Elektrik'in sahibidir. Bu iki şirkete sahip olmak, hedefin
dağıtımını kontrol etmektedir. SEDAŞ, elektrik dağıtıcısı olarak Bursa, Çanakkale, Balıkesir ve Yalova bölgelerinde yaklaşık 3
yaklaşık 2 milyon müşteriye hizmet vermektedir. milyon müşteriye hizmet vermesini sağlamaktadır.
Süloğlu RES Boyut Enerji
Süloğlu
RES
• Kapanış Tarihi: 19 Ağu 2021 • İşlem Değeri: m.d. • Kapanış Tarihi: 17 Ağu 2021 • İşlem Değeri: 3m TL
• İşlem Kapsamı: %100 • Hisse Değeri: m.d. • İşlem Kapsamı: %100 • Hisse Değeri: 3m TL
Alıcı Tanımı: Tüpraş'ın bağlı ortaklığı Entek Elektrik, yerel ve Alıcı Açıklaması: Turkcell Enerji (Enerjicell) elektrik tedarikçisi
uluslararası yenilenebilir enerji kaynakları yatırımları yapmaktadır. olarak faaliyet göstermektedir ve EPDK'dan elektrik tedarik lisansı
almıştır.
Hedef Tanımı: Süloğlu RES, Edirne bölgesinde yer almaktadır ve Hedef Tanımı: Boyut Enerji, İzmir'de bulunan ve 18MW kurulu
66 MW kurulu güce sahiptir. RES, Entek tarafından hisse devri güce sahip Karadağ RES'in sahibidir. RES, 2026 yılına kadar
yöntemiyle satın alınmıştır. YEKDEM kapsamındadır.
Enerji Sektöründeki Son Birleşme

ve Satın Almalar
Binek otomobil satışları 2020 ve 2022 yılları arasında nispeten sabit

kalsa da, elektrikli araçların toplam yıllık binek otomobil satışları
içindeki payı aynı dönemde istikrarlı bir şekilde %0,1'den %1,1'e
yükselmiştir.
Grafik 109
Türkiye'de Motor Tipine Göre Binek Araç Satışları (Bin) & Elektrikli Araçların Payı (%)
2020 2021 2022 2023
500
%2,7
%1,9 2,5%
%1,5
450
%1,0 %0,9 %1,1

%0,5 %0,7
%0,4
400
%0,1 %0,1 %0,0 %0,3 %0,2

0,5%
350
300
221 211 -1
, 5%
250
185 193
0,6 175 2,2
156 154 161
200
0,1 3,7 4,7

0,3 124 127 117 1,2 121 -3
, 5%
104 0,6
150 100
0,7 1,3 1,1 1,8
100
0,1 0,1
-5
, 5%
50
- -7
, 5%
1Ç - 2020 2Ç - 2020 3Ç - 2020 4Ç - 2020 1Ç - 2021 2Ç - 2021 3Ç - 2021 4Ç - 2021 1Ç - 2022 2Ç - 2022 3Ç - 2022 4Ç - 2022 1Ç - 2023 2Ç - 2023
Benzin Dizel LPG Hibrit EA Toplam EA/Toplam
Türkiye'de Elektrikli Araç Satışları & Yeni Katılımcılar Üretici Bazında

Türkiye'deki toplam elektrikli araç (EA) satış sayısı 2020-2022 yılları EA Satışları (2022)
arasında yaklaşık 1.000'den 8.000'e yükselmiştir. Ayrıca, EA ve batarya
teknolojilerindeki ilerlemenin yanı sıra ÖTV indirimleri gibi bazı teşvikler
sayesinde elektrikli araçların toplam binek araç satışlarına oranı da
1559
artmıştır.
1502
Türkiye EA pazarında, Çinli Skywell 2022 yılında pazara girmiş ve ilk
yılında güçlü satış sonuçlarına ulaşmıştır. 2023 yılında TOGG ve Tesla,
Türkiye EA pazarına yeni giriş yapmıştır. Yerel üretici TOGG KDV ve 1155
gümrük vergisi muafiyetinden yararlanırken, Çin’den olan EA ithalatı %40
ek gümrük vergisine tabidir. 1150
Türkiye'nin EV ve Şarj Alanındaki

TOGG
2030 Hedefleri
Türkiye'nin Otomobil Ortak
Türkiye Ulusal Enerji Planında belirtildiği Girişim Grubu (TOGG), ilk
üzere, 2030 yılına kadar EA’lerin pazar olarak Nisan 2023'te teslim
payının %25'ini oluşturması ve EA stoğunun
edilecek olan yeni bir yerli
1,6 milyona ulaşması beklenmektedir. EA
elektrikli aracın geliştirilmesine
filosuna uyum sağlamak için 100.000 EA şarj
istasyonu kurulması hedeflenmektedir. yatırım yapmaktadır.
TOGG, Türk Hükümeti
Şarj istasyonlarının sayısındaki ve EA
satışlarındaki bu artışın TOGG ve diğer tarafından vergi muafiyetleri ve Üretim Tesisi:
yabancı EA markalarının artan satış gerekli altyapı Ar-Ge'si şeklinde Bursa/Gemlik
faaliyetleriyle desteklenmesi beklenmektedir. desteklenmektedir.
Kaynak: ODMD, TEHAD, EPDK, ETKB
Elektrikli Araçlardaki Son

Gelişmeler
Şarj Hizmetleri Yönetmelik Taslağı (2 Nisan 2022 tarihinde

yayınlanmıştır) ve Otopark Yönetmeliği (25 Mart 2021 tarihinde
yayınlanmıştır) Türkiye'deki Elektrikli Araç (EA) şarj sektörünün
yasal araçları olarak kabul edilmektedir.
Şarj Hizmetleri Yönetmelik

Otopark Yönetmeliği
Taslağı
Taslak mevzuat, şarj ünitesi kurulumlarına 2021 yılı başında Çevre, Şehircilik ve İklim
ilişkin usul ve süreçler, şarj ağlarının Değişikliği Bakanlığı tarafından değiştirilen
operasyonel özellikleri ve şarj hizmetlerinin Otopark Yönetmeliği'nde ilk kez elektrikli araç
sağlanmasına ilişkin şartnameler sunmaktadır. şarjına ilişkin düzenlemelere değinildi.
Yönetmelikte yer alan önemli açıklamalar : Yönetmelikte yer alan önemli açıklamalar :
• Gerekli minimum kurulu şarj ünitesi sayısı • Gerekli otopark sayısı 20'yi aşan bir binadaki
50 olarak belirlenmiştir (ağdaki şarj otoparkların en az %5'i elektrikli araçlara
ünitelerinin %5'i DC olmalı, otoyollardaki şarj uygun olmalı ve şarj ünitelerine sahip
ünitelerinin ise en az %75'i DC olmalıdır) . olmalıdır
• Şarj hizmetleri için fiyat serbestçe belirlenir • Yeni inşa edilen ilçe, genel ve alışveriş
ve elektrikli araca aktarılan enerjiye (kWs merkezi otoparklarının en az %10'u elektrikli
başına) dayanır. araçlara uygun olmalı ve şarj ünitelerine
• Sadakat sözleşmeleri oluşturulabilir ve sahip olmalıdır
tüketiciler sadakat programının kapsamına • AVM'lerde kurulan şarj ünitelerinden 30.000
göre farklı fiyatlarla ücretlendirilebilir. m2'den büyük olanlarda en az biri, 70.000
m2'den büyük olanlarda ise en az ikisi hızlı
şarj (DC) kapasitesine sahip olmalıdır.
Türkiye Elektrikli Araç Şarj Pazarındaki Başlıca Oyuncular

Tüm elektrikli araç şarj şirketlerinin EPDK'dan Şarj Şebekesi İşletmecisi lisansı alması gerekmektedir;
bu lisans, sahibinin elektrikli araç şarj şebekesi işletmesine ve elektrik fiyatlarını serbestçe
belirlemesine olanak sağlamaktadır. Haziran 2023 itibariyle EPDK 130 şirkete lisans vermiştir. Zorlu
Energy Solutions (ZES) ve Eşarj, Türkiye'deki en büyük iki elektrikli araç şarj ağı operatörüdür.
ZES – Zorlu Energy Solutions Eşarj
Kuruluş: 2018 Kuruluş: 2008
Toplam Şarj Bağlantı Noktaları1: 1.773 Toplam Şarj Bağlantı Noktaları1: 1.021
AC Şarj Noktaları1: 1.663 AC Şarj Noktaları1: 168
DC Şarj Noktaları1: 110 DC Şarj Noktaları1: 853
Pazardaki
Diğer
Oyuncular
1 Haziran
2023 itibariyle
Kaynak: Resmi Gazete, Şirket İnternet Siteleri, PwC Analizi
Elektrikli Araçlardaki Son

Gelişmeler
Elektrik depolama, Türkiye'de 9 Mayıs 2021 tarihli ve 31479 sayılı

Resmi Gazete'de yayımlanan ilgili mevzuat ile düzenlenmektedir.
EPDK, Kasım 2022'de elektrik depolama tesisleri için ön lisans
başvurularını kabul etmeye başlamış ve Nisan 2023'te ilk lisansı
vermiştir.
Elektrik depolama faaliyetlerinin düzenlenmesine ilişkin mevzuata göre, 4 farklı türde elektrik
depolama tesisi kurulabilir: müstakil tesis, üretim tesisine bütünleşik tesis, tüketim tesisine
bütünleşik tesis ve bir şebeke işletmecisi tarafından kurulan tesis. Her bir tesis türü için
aşağıdaki gereklilikler geçerlidir:
Tedarikçi lisansı alınması ve en az 2 MW kurulu güce sahip

1 Müstakil Tesis olunması gerekmektedir.
EPDK'dan üretim lisansına sahip olunması ve lisanslı üretim

Üretim Tesisine tesisinin kapasitesinden daha büyük olmayan bir kurulu güce
2
Bütünleşik Tesis sahip olunması gerekmektedir.
Şebeke operatörünün onayı ve tüketim tesisinin sözleşmeye

Tüketim Tesisine
3 bağlanmış kapasitesinden daha büyük olmayan bir kurulu
Bütünleşik Tesis
güce sahip olması gerekir.
Şebeke
İşletmecisi EPDK'dan üretim lisansına sahip olunması ve lisanslı üretim
4 tesisinin kapasitesinden daha büyük olmayan bir kurulu güce
Tarafından
sahip olunması gerekmektedir.
Kurulan Tesis
Toplam Lisanslama Öncesi ve Gelecek

En Çok Kullanılan Tesis Tipleri
Hedefleri
Elektrik depolama tesislerinin çoğunluğu ilk
iki kategoriye girmekte ve bir güneş veya Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB),
rüzgar enerjisi santrali ile bütünleşik Haziran 2023 itibariyle depolamalı RES'ler
olmaktadır. için toplam ön lisanslı kapasitenin yaklaşık
18,5 GW'a ulaşmasını beklemektedir.
EPDK tarafından açıklanan verilere göre,
bütünleşik bir depolama tesisine sahip EPDK, Haziran 2023 sonunda ön lisans
GES/RES'ler için yapılan yatırım, ön lisans almış santrallerin toplam kurulu gücünün
başvurularının kabul edilmeye 20 GW'a yaklaştığını ve toplamda yaklaşık
başlanmasından bu yana keskin bir artış 18 milyar ABD$ yatırım anlamına geldiğini
göstermiş olup, tüm başvuruların toplam belirtmiştir.
kurulu gücü 275 GW'ı aşmıştır.
Kaynak: Resmi Gazete, EPDK, TÜREB, PwC Analizi
Elektrik Depolama Faaliyetleri &

Batarya İmalatı
Haziran 2023 itibariyle EPDK tarafından yaklaşık 270 ön lisans

verilmiştir. Depolamalı RES'ler hem verilen lisans sayısı hem de
toplam ön lisans kapasitesi bakımından depolamalı GES'leri
geçmiştir. Sektördeki başlıca halka açık oyuncular da elektrik
depolama ön lisansına önemli yatırımlar yaptıklarını açıklamışlardır.
Depolamalı RES/GES Tesislerine İlişkin Bilgiler
Başvuru Depolamalı RES Depolamalı GES

5,000+ ~ 120 ~ 150
Ön lisans Başvuruları Ön lisanslı Depolamalı RES Ön lisanslı Depolamalı GES
~ 17,5 GW ~ 8,5 GW ~ 9 GW
Ön lisanslı Kapasite Ön lisanslı Kapasite Ön lisanslı Kapasite
1
205 MW 411 MW
30 MW 100 MW
100 MW 130 MW
400 MW 200 MW
300 MW
326 MW
50 MW
225 MW 375 MW
1 Akfen
ek olarak 380 MW kapasiteli müstakil bir tesisin EPDK tarafından onaylandığını açıklamıştır.
Kaynak: EPDK, Şirket Duyuruları, PwC Analizi

Batarya İmalatı
Birçok enerji, teknoloji ve otomotiv şirketi batarya üretim tesislerine

odaklanmaya başlamış ve Türkiye'deki tesis yatırımlarında
süreçlerini hızlandırmıştır.
Reap Battery
Reap Battery, YEO Teknoloji'nin bir iştiraki olarak İstanbul/Tuzla'da yeni bir üretim tesisi yatırımı
yaparak enerji depolama teknolojileri geliştirmek üzere kurulmuştur.
Yatırım Sonu: 2028
Ürün Yelpazesi: Kamu Hizmeti
Mevcut Aşama: Birinci Aşama Ölçeğinde Enerji Depolama Çözüm
Planlanan Kapasite: 1 GWs Sistemleri
Pomega Enerji Teknolojileri

Kontrolmatik Technologies'in bir iştiraki olan Pomega, Ankara/Polatlı'da LFP Pil Hücresi ve Enerji
Depolama sistemleri yatırımı gerçekleştirmektedir.
Yatırım Sonu: 2024 Ürün Yelpazesi: LFP Pil
Mevcut Aşama: Birinci Aşama Hücresi/Paketi, Hibrit Enerji Çözümleri,
Planlanan Kapasite: 2 GWs Elektrikli Araç Şarj Destek Sistemleri
Koç Holding – Ford – LG Energy Solution

Koç Holding, Ford ve LG Energy Solution, Şubat 2022'de bir batarya hücresi üretim tesisine yatırım
yapmak üzere bir MoU imzaladı. Ancak, imzalanan MoU’nun bağlayıcı olmadığı bildirildi.
Yatırım Sonu: 2029

Ürün Yelpazesi: Elektrikli Araç
Mevcut Aşama: Başlamadı
Batarya Çözümleri
Planlanan Kapasite: 45 GWs
TEMSA
TEMSA, 2021 yılından bu yana

Adana'daki üretim tesisinde
Ar-Ge faaliyetleri yürütmekte ve
ürettiği elektrikli araçlarda
kullanılan batarya ve batarya
paketlerini üretmektedir.
Ulu Motor - Skyworth
Ulu Motor ve elektrikli araç

üreticisi Skywell'in bir yan
kuruluşu olan Skyworth,
Türkiye'de bir batarya
geliştirme ve üretim tesisine
yatırım yapmak üzere anlaştı.
Tesis için fizibilite çalışması
başlatıldı.
Kaynak: Şirket Duyuruları, PwC Analizi

Batarya İmalatı
Nükleer enerji 1960’lardan beri Türkiye’nin enerji hedeflerinden biri

olup önceliklendirilen konular arasındadır. Nisan 2023’te Akkuyu
NES’e yapılan ilk yakıt teslimatından sonra Türkiye nükleer enerjiye
sahip ülke statüsünü elde etmiştir.
Nükleer enerjinin enerji Türkiye ile Rusya arasında imzalanan

portföyüne dahil edilmesi, uluslararası anlaşmaya göre EÜAŞ, Akkuyu
son yıllarda Türkiye'nin NES'in ilk iki ünitesinin üretiminin %70'ini,
üçüncü ve dördüncü ünitelerinin üretiminin
enerji politikasının temel
ise %30'unu, her bir ünitenin işletmeye
hedefleri arasında yer almıştır.
alınmasını takip eden 15 yıl boyunca 123,5
1956'da kurulan Atom Enerjisi Komisyonu, ABD$/MWs fiyattan satın alacak.
1982'de Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
(TAEK) adını almıştır. Kurum, nükleer enerji
Akkuyu için Satın Alma Garantileri
piyasasının düzenlenmesinden sorumlu ana EÜAŞ Satın Alma Serbest
Garanti Piyasa
organ olmaya devam etmektedir.
1.Ünite
NES kurulum süreci, gerçekleştirilen birkaç 2.Ünite
başarısız girişimden sonra 2006 yılında yeniden
3.Ünite
başlamıştır. Nükleer Güç Santrallerinin 4.Ünite
Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışına İlişkin
EÜAŞ Satın Alma Serbest
Kanun 2007 yılında çıkartılmış ve şirketler Garanti Piyasa
Akkuyu'da bir NES inşa edilmesi için teklif

vermeye davet edilmiştir. Akkuyu için açılan Akkuyu, Türkiye'nin ilk nükleer santrali olmasının
ihalenin 2009 yılında rekabet eksikliği nedeniyle yanı sıra, Yap - Sahip Ol - İşlet (YSİ) modeliyle
iptal edilmesinin ardından hükümet, Rus hayata geçirilen dünyanın ilk nükleer santral
hükümeti ile doğrudan görüşmelere başlama projesidir. İlk reaktörün 2023 yılında, kalan üç
kararı almıştır. Bu görüşmeler sonucunda, 2010 reaktörün ise birer yıl arayla, yani 2024, 2025 ve
yılında iki ülke arasında Akkuyu'da 4.800 MW'lık 2026 yıllarında devreye girmesi ve toplam 4.800
bir NES inşası için hükümetler arası bir anlaşma MW kurulu güce ulaşması planlanmaktadır.
imzalanmıştır. Yaklaşık 4.000 işletme personelini istihdam
etmesi beklenen santralin Türkiye'nin elektrik
ihtiyacının %10'unu karşılaması
hedeflenmektedir.
Akkuyu'ya ek olarak, Sinop ve Kırklareli illerinde

iki nükleer santral daha kurulması
planlanmaktadır. Akkuyu NES'ye benzer şekilde,
Akkuyu Nükleer her iki projenin de yaklaşık 5 GW kurulu güce
Enerji Santrali sahip olması beklenmektedir.
Kaynak: TAEK, EÜAŞ, WNA, ROSATOM, Halka Açık Kaynaklar
Türkiye'de Nükleer Enerji

136 Kısaltmalar Türkiye Elektrik Piyasası
Kısaltmalar
Terim Tanım
# Numara
% Yüzde
°C Derece
1A 1.Ay
1Ç 1. Çeyrek
1Y. 1. Yarı
AC Alternatif Akım
Ar&Ge Araştırma & Geliştirme
AKAKDO Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık
A.Ş. Anonim Şirketi
ABD$ ABD Doları
AUF Azami Uzlaştırma Fiyatı
BAE Birleşik Arap Emirlikleri
BAU Business-As-Casual
BP British Petroleum
BFK Birincil frekans kontrolü
BOTAŞ Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi
B.T Brüt Talep
BSD Brüt Sabit Değer
CAT Climate Action Tracker
CO2 Karbondioksit
CERN Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi
Sm Santimetre
Sm3 Santimetre küp
Covid-19 Koronavirüs Hastalığı 2019
DC Doğru Akım
DGP Dengeleme Güç Piyasası
DSO Dağıtım Sistem Operatörleri
DKÇS Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali
DSÖ Dünya Sağlık Örgütü
EA Elektrikli Araç
EPC Mühendislik, Tedarik ve Kurulum
EPDK Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu
EPİAŞ Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.
EPK Elektrik Piyasası Kanunu
ETD Enerji Ticaret Derneği
ETKB Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı
ETS Emisyon Ticaret Sistemi
EVF Egemen Varlık Fonu
EÜAŞ Elektrik Üretim Anonim Şirketi
EUROSTAT Avrupa İstatistik Ofisi
ENTSO-E Avrupa İletim Sistemi Operatörleri Ağı
FSRU Yüzer Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Ünitesi
GES Güneş Enerjisi Santrali
GDP Güç Dengeleme Piyasası
GGF Günlük Gösterge Fiyatı
GRF Günlük Referans Fiyatı
GİP Gün-içi Piyasası
Kısaltmalar
Terim Tanım
GÖP Gün-öncesi Piyasası
GAZBİR Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği
GSYİH Gayrisafi Yurtiçi Hasıla
GW Gigawatt
GWs Gigawatt saat
HES Hidroelektrik Santral
HEPI Household Energy Price Index
HO Hareketli Ortalama
HUKB Hedeflenen Ulusal Katkı Beyanı
Hz Hertz
ICE Intercontinental Exchange
IEA Uluslararası Enerji Ajansı
İFK İkincil frekans kontrolü
İGDAŞ İstanbul Gaz Dağıtım Anonim Şirketi
IHC International Holding Company
İHD İşletme-Hakkı-Devri
İSO İletim Sistem Operatörü
IMF Uluslararası Para Fonu
IRENA Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı
KDV Katma Değer Vergisi
km Kilometre
kr Kuruş
kW Kilowatt
kWs Kilowatt-saat
LPG Sıvılaştırılmış Petrol Gazları
LLP Sınırlı Sorumlu Ortaklık
LNG Sıvılaştırılmış Doğal Gaz
m Milyon
mr Milyar
m.d Mevcut Değil
m3 Metreküp
max Maximum
Min Minumum
mrm³ Milyar metreküp
M&A Şirket Birleşme & Devralma
MW Megawatt
MVA Megavolt amper
MWs Megawatt-saat
NES Nükleer Enerji Santrali
N.T Net Ticaret
NSD Net Sabit Değer
OECD Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü
ODMD Otomobil Distribütörleri & Mobilite Derneği
OPEC Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü
Ort. Ortalama
Kısaltmalar
Terim Tanım
OTC Tezgah Üstü Piyasa
ÖTV Özel Tüketim Vergisi
PTF Piyasa Takas Fiyatı
P.Değeri Piyasa Değeri
PwC PricewaterhouseCoopers
ROSATOM Rosatom Devlet Nükleer Enerji Şirketi
RES Rüzgar enerjisi santrali
SEDAŞ Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş.
SEPAŞ Sakarya Elektrik Perakende Satış A.Ş.
SCP Güney Kafkasya Boru Hattı
SGP Spot Gaz Piyasası
ŞD Şirket Değeri
t Zaman
tn Ton
TAEK Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
TANAP Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi
TBA To be announced
TCMB Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası
TEAŞ Türkiye Elektrik Üretim ve İletim Anonim Şirketi
TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi
TEHAD Türkiye Elektrikli ve Hibrit Araçlar Platformu
TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi
TEK Türkiye Elektrik Kurumu
TETAŞ Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi
THE Trading Hub Europe
TL Türk Lirası
TOGG Türkiye Otomobili Girişim Grubu
TÜREB Türkiye Rüzgâr Enerjisi Birliği
TÜFE Tüketici Fiyat Endeksi
TÜPRAŞ Türkiye Petrol Rafinerileri Anonim Şirketi
TPAO Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı
TPYS TEİAŞ Piyasa Yönetim Sistemi
TTK Türkiye Taşkömürü Kurumu
TTF Title Transfer Facility
TWs Terawatt
UEDAŞ Uludağ Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi
UEVEP Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı
UKB Ulusal Katkı Beyanı
ÜFE Üretici Fiyat Endeksi
WNA World Nuclear Association
VEP Vadeli Elektrik Piyasası
VİOP Vadeli İşlemler Opsiyon Piyasası
VCS Verified Carbon Standard
YBBO Yıllık Bileşik Büyüme Oranı
YBT Yerli Bileşen Teşviki
Kısaltmalar
Terim Tanım
YEKA Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı
YETA Yeşil Tarife
YEKDEM Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması
YEK-G Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi
Yİ Yap-İşlet
YİD Yap-İşlet-Devret
YİS Yap-İşlet-Sahiplen
ZES Zorlu Energy Solutions

Turkiye Elektrik Piyasasina Genel Bakis 2023

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Turkiye Elektrik Piyasasina Genel Bakis 2023

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

I. Elektrik Piyasasının Gelişimi 5

II. Elektrik Talep Analizi 15

III. Elektrik Üretim Faaliyetleri 25

IV. Türkiye'de Yenilenebilir Enerji 42

V. Toptan Elektrik Piyasası 60

VI. Doğal Gaz Piyasası 72

VII. Türkiye'nin İklim Gündemi 83

VIII. Elektrik Fiyat Analizi 89

IX. Piyasa Katılımcıları Analizi 96

X. Piyasadaki Diğer Trendler 114

XI. Kısaltmalar 136

Covid-19 salgını sırasında 2020 yılında birçok ülkede elektrik tüketimi

PwC Türkiye olarak, Türkiye elektrik piyasasının tarihsel gelişimi, mevcut

Türkiye elektrik piyasasının gelişimi üç aşamaya ayrılabilir. Piyasa

Geliştirme Aşamaları Ana Temalar

Yapılanma Aşaması (1960'lar- YİD/TİH/YİS kavramlarının ve

payının artması İ İşletme Hakkı Devri

Türkiye Elektrik Kurumu (TEK), Enerji ve Y Yap İşlet Sahiplen

Büyüme Aşaması (2000’ler Grafik 1

%51,7 %53,7 %54,3 %52,5

• Yenilenebilir enerjiye teşvik getirilmesi için

Yenilenebilir Enerji Kanununda değişiklik 120

49,5 46,3 46,2 47,4 49,9

• Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ve 53,6 56,4 55,0

organize elektrik piyasasının kurulması.

Terrmal Yenilenebilir Yenilenebilir Oranı (%)

Yeşil Geçiş Bölümü – Ana Temalar

Türkiye'nin Yeşil Dönüşüm taahhüdü en net şekilde Mayıs 2022'de

Türkiye’nin Ulusal Katkı Beyanı (UKB)

Elektrik Üretim Hedefleri, Yenilenebilir Grafik 2

Kaynak: Türkiye Ulusal Enerji Planı

Ulusal Enerji Planı’ndaki dikkat çeken hedefler arasındaİ termal

Yenilenebilir enerji kaynaklarının entegrasyonundaki artış, esneklik ve enerji verimliliği ihtiyacını da

%3,9 149,1 41,0 60%

6,7 17,9 18,1 21,6 11,6

25,7 24,2 30,3 35,5 4,3

2020 2025 2030 2035 2025 2030 2035

176,7 196,4 201,2 173,7

2020 2025 2030 2035

Kaynak: Türkiye Ulusal Enerji Planı

2035 yılında Türkiye’nin yıllık elektrik tüketiminin 500 TWs’i aşacağı

2020 2025 2030 2035

Ulusal Enerji Planı’ndaki Diğer Konular

Kaynak: Türkiye Ulusal Enerji Planı

Büyüme Aşaması Zaman

• Yeni Mini YEKA RES-3 (2021) ve Mini

• ETKB, Türkiye'nin Ulusal Enerji Planını

Piyasa Değer Zinciri – Geleneksel Oyuncular

Üretim İletim Toptan Satış Dağıtım Perakende

gerçekleştirilebilmektedir. Toplam 300

kurulu güç, Haziran 2023 itibarıyla 200

104,9 GW olarak gözlemlenmiştir. 100

Doğal Gaz Hidro.Olmayan Yenileneb. Hidroelektrik Kömür

Özel şirketler ve kamu kuruluşları

Perakende Perakende, nihai tüketicilere elektriğin satılması

Görevli tedarik şirketleri, serbest tüketici hakkını 8.000

kullanmayan tüketicilere ulusal tarife üzerinden elektrik 6.000

Kaynak: EPDK, TEİAŞ, EPİAŞ

Piyasa Değer Zinciri – Yeni Oyuncular

Türkiye elektrik piyasası değer zinciri, son on yıllık dönemde yeni

Üretim Faaliyetlerinde büyük miktarda Grafik 9

Dağıtım Haziran 2023 itibariyle 8.001 şarj