T

TRKYE ELEKTRK LETM ANONM RKET

2011 - 2015 DNEM STRATEJK PLAN

S T R A T E J K

P L A N

on fikasy a Elektri Balc k layaca lerletici p keti Ka dan le . n Mem rk Vatan Bt ayarz sn T evzulardan S Teebb M
3

S T R A T E J K

P L A N

NDEKLER
T E A

BAKAN SUNUU GENEL MDR SUNUU GR

6 7 9

1-DURUM ANALZ 1.1 Tarihi Geliim 1.2 Kuruluun Ama ve Faaliyet Konular 1.3 Kuruluun Tekilat 1.4 Organizasyon emas 1.5 lgili Mevzuatlar 1.6 Faaliyet Alanlar 1.7 Payda Analizi 1.8 Kurulu i Analiz 1.9 evre Analizi 1.10 GZFT Analizi

10 10 11 13 14 15 16 18 20 27 33

2- MSYON, VZYON VE TEMEL LKELER 2.1 Misyon 2.2 Vizyon 2.3 Temel Deerler

35 35 35 35

3-STRATEJK AMALAR VE HEDEFLER

36

4- STRATEJK AMALAR SORUMLU BRMLER

44

5-MALYETLENDRME

46

6-ZLEME VE DEERLENDRME 5

48

S T R A T E J K

P L A N

BAKAN SUNUU Gnlk yaantnn ayrlmaz bir parasn oluturan enerji, lkelerin sosyo-ekonomik yaplar ierisindeki yerini ve nemini korurken, enerjinin nemli bir bileenini oluturan elektrik enerjisi depolanamayan canl yaps ile arln giderek artan bir oranda gelitirmektedir. Elektrik enerjisi yaamn ve sanayinin vazgeilmez unsurlarndan olup, elektrik talebinin zamannda, srekli, ekonomik ve kaliteli bir ekilde karlanmas nem arz etmektedir. Ekonomik kalknmann ve sosyal gelimenin ihtiya duyduu enerjinin, srekli, gvenli ve dk maliyetli temin edilmesi ve bu talebin karlanrken enerjinin retildii noktadan iletim hatlar zerinden alcsna ulat noktaya kadar her safhasnda verimli ve tasarruflu kullanlmas, elektrik piyasasnn salkl iletilebilmesi bakmndan sistem ileticisinin balca hedefi olarak benimsenmitir. Trkiye elektrik letim Sisteminin operatr ve Trkiye elektrik Piyasasnn ileticisi olan TEA bu konumu ile elektrik piyasasnda nemli bir grev stlenmektedir. Enerji alanndaki gelimelerin yakn takipisi olan Trkiyede; dnya elektrik piyasalarndaki gelimelere de paralel olarak, rekabet ortamnda zel hukuk hkmlerine gre faaliyet gsterebilecek, mali adan gl, istikrarl ve effaf bir elektrik piyasas oluturulmas yolunda yasal dzenlemeler yaplmtr. Daha ilevsel bir elektrik piyasas iin, gnmzde resmi politika; kamunun elektrik sektrnde iletim haricinde, yatrmc rolnden tedricen arnmas ve mlkiyetindeki tesisleri zelletirmesi, gerekli yatrmlarn rekabeti bir piyasa ortamnda zel teebbs tarafndan yaplmas ile kamunun dzenleyici konumunun glendirilmesi ve arz gvenliini temin etmesi ynndedir. lkemizde kamu mali ynetimi reformlar erevesinde mali disiplinin salanmas ile makro dzeyde bte hazrlanmasna esas olarak, kaynaklarn stratejik nceliklere gre datlmas ve kullanmnn izlenmesi amacyla 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanununun 9. Maddesi ve Kamu Kurumlarnda Stratejik Planlamaya likin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik gerei Kurumlarn kendi Stratejik Planlarn hazrlamalar zorunlu klnmtr. Bu dorultuda TEAa stratejik plann hazrlanmas, planda belirlenen hedeflere ulalmas ve lkemizin srdrlebilir kalknmas ile halkn refahnn arttrlmasna katklarndan dolay teekkr eder, baarlarnn devamn dilerim. Taner YILDIZ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan 6

GENEL MDR SUNUU

Trkiye Elektrik letim A.., Trkiye Elektrik Sisteminin iletilmesi ile birlikte, yeni iletim tesislerinin yapm, iletilmesi, bakm, onarm ve Elektrik Piyasas hizmetlerini yapmaktadr. Bu raporda; TEA n kurulu tarihinden bu gne kadar yerine getirdii ve nmzdeki be yl iinde yerine getirecei grevlerle birlikte, elektrik iletim hizmetini sunarken kulland kapasite bykln gsteren veriler ile sistemin zelliklerinden sz edilmektedir. Tm retim ve Datm irketlerine elektrik iletim hizmeti vermemiz nedeniyle iletim planlamas, projelendirme, malzeme ve teknoloji seimi, tesis, kalifiye personel istihdam, hizmet ii eitim, iletme, bakm ve i gvenliinin uyum iinde altrlmas gereken bir sistemden sorumluyuz. irketimiz bu kapsamda retim projeksiyonu, talep tahmini, balant ve sistem kullanm anlamalar, piyasa mali uzlatrma, dengeleme ve yk tevzi faaliyetlerini de baaryla srdrmekte olup, elektrik g kalitesinin daha da iyiletirilmesi iin almalarna devam etmektedir. Bu kapsamda her gn azalan yetimi insan gc ile daha da arlam hizmetleri baaryla yrtmeye alan her kademedeki tm arkadalarm gerekten byk bir zveri ile grevlerini yapmakta olduklarndan onlar bu vesile ile tebrik ediyorum ve de teekkrlerimi sunuyorum. Tm elektrik sektrne salk ve gvenlik iinde almalar ve baarlar diliyorum. Kemal YILDIR Ynetim Kurulu Bakan Genel Mdr 7

S T R A T E J K

P L A N

GR
T E A

lkemizde kamu ynetimi faaliyetlerini planl bir ekilde yerine getirmeleri iin kamu mali ynetimi reformlar erevesinde makro dzeyde bte hazrlama ve uygulama srasnda mali disiplini salamak, kaynaklar stratejik nceliklere gre datmak, bu kaynaklarn etkin kullanlp kullanlmadn izlemek ve bunun zerine kurulu bir hesap verme sorumluluu gelitirilmek amacyla, 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunun 9. maddesi ve Kamu Kurumlarnda Stratejik Planlamaya likin Usul ve Esaslar hakknda ynetmelik gerei Kurumlarn kendi Stratejik Planlarn hazrlamalar zorunlu klnmtr. Kamu idarelerinin planl hizmet sunumu, politika oluturma kapasitelerinin artrlmas, belirlenen politikalar somut i programlarna ve performans esasl btelere dayandrma ile uygulamay etkili bir ekilde izleme ve deerlendirmelerini salamak iin stratejik planlama temel bir ara olarak benimsenmitir. Ulusal dzeydeki kalknma planlar ve stratejiler erevesinde Kurumumuz tarafndan hazrlanan stratejik plann uygulanmasyla, Kurum mali ynetimine etkinlik kazandrlrken, kaynaklarn rasyonel kullanlmasna katkda bulunulacak ve kuruluumuz tarafndan sunulan hizmetlerin lkemiz elektrik enerjisi ile ilgili hedef ve politikalara uygunluu ve sunulan hizmetlerin kalitesi kurulularla koordinasyon iinde almas deerlendirilmitir. TEA 2011-2015 dnemi Stratejik Plann hazrlanmasna ynelik olarak, 19 Aralk 2008 tarihinde almalara balanm olup, bu erevede Stratejik Planlama st Kurulu ve Stratejik Planlama alma Grubu oluturulmutur. Planlama srecinin her aamasnda TEA alanlarnn katlm salanm ve Genel Mdrln paydalarnn gr ve nerileri alnmtr. Stratejik Planlama almalarnn yrtlmesi srasnda aadaki mevzuat temel alnmtr. 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol (KMYK) Kanunu, 5436 sayl KMYK Kanunu ile Baz Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun, Kamu darelerinde Stratejik Planlamaya likin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik, DPT tarafndan hazrlanan Kamu dareleri in Stratejik Planlama Klavuzu, Maliye Bakanl tarafndan hazrlanan Performans Esasl Bteleme Rehberi, Kamu dareleri Faaliyet Raporlarnn Dzenlenmesi ile Bu lemlere likin Dier Esas ve Usuller Hakknda Ynetmelik.

Bu temel belgelere ilave olarak yurt iinde ve yurt dnda yrtlen stratejik planlama almalarna ve konuyla ilgili dier kaynaklara bavurulmutur. Bunlara ek olarak zellikle misyon ve vizyon tanmlarnda, proje ve faaliyetlerin oluturulmasnda projenin her aamasnda stratejik planlama st grubunun, stratejik planlama alma grubunun ve tm alanlarn grleri alnarak katlmlar salanmtr. TEA 2011-2015 Stratejik Plan raporu, Aralk 2008 tarihinde balayan ve Eyll 2010 tarihinde sonlanan almalarn sonularn iermektedir.

1- DURUM ANALZ
S T R A T E J K P L A N

1.1 Tarihi Geliim

Kullanm kolayl, istenildii anda dier enerji trlerine dntrlebilmesi gnlk hayattaki yaygnlyla, bugn elektrik enerjisi tketimi lkelerin gelimilik dzeyinin en nemli gstergelerinden biridir. 19. yzyln sonlarnda bulunup ncelikle aydnlatmaya dnk olarak insanln kullanmna sunulan elektrik enerjisini elde etmek iin artan gereksinim sonucunda birincil kaynaklarn yan sra yeni ve yenilenebilir kaynaklar, rzgar, gne, biomas ve benzeri kaynaklarn da deerlendirilmesine balanmtr. Elektrik enerjisinin Dnyada gnlk hayatta kullanlmaya balamas 1878 ylnda olmutur. lk elektrik santral ise 1882 de Londrada hizmete girmitir. lkemizde kurulan ilk elektrik reticisi ise, 1902 ylnda Tarsusta tesis edilen, bir su deirmenine balanm 2 kW gcndeki bir dinamodur. lk byk santral ise 1913 ylnda stanbul Silahtaraada kurulmutur. lkemizdeki ilk elektrik iletmecilii 1935 ylnda 2805 sayl kanunla kurulan Etibank ile balamtr ve bu kapsamda faaliyet gsteren elektrik enerjisi sektr 15.07.1970 tarih ve 1312 sayl kanunla Etibanktan ayrlarak TEK, Trkiye Elektrik Kurumuna devredilmitir. Trkiye Elektrik Kurumu da, 13.08.1993 tarihinde Trkiye Elektrik retim letim A..(TEA) ve Trkiye Elektrik Datm A..(TEDA) ad altnda iki ayr iktisadi devlet teekklne ayrlmtr. TEA bilahare elektrik sektrnde yeniden yaplanma kapsamnda, 2 Mart 2001 tarihinde Trkiye Elektrik letim Anonim irketi (TEA), Elektrik retim Anonim irketi (EA) ve Trkiye Elektrik Ticaret ve Taahht Anonim irketi (TETA) olmak zere ayr iktisadi devlet teekkl halinde yeniden yaplandrlm ve TEA 01.10.2001 tarihinde faaliyetlerine balamtr. TEA 13.03.2003 tarihinde Elektrik Piyasas Dzenleme Kurumundan ald letim Lisans erevesinde yeni piyasa yapsna uygun olarak merkez birimleri ve yurt sathna yaylm proje, tesis, kontrollk, iletme, bakm ve yk datm niteleriyle faaliyetlerini srdrmektedir.

10

1.2 Kuruluun Ama ve Faaliyet Konular

Teekklmzn Amac, Devletin genel enerji ve ekonomi politikasna uygun olarak elektrik iletim faaliyetlerinde bulunmak, Elektrik Piyasasn iletmek ve elektrik arz gvenliini tesis etmek Teekkln Faaliyet Konular

1. Tm iletim tesislerini devralmak, mlkiyetindeki tesislerde tm iletim faaliyetlerini yrtmek, 2. Kurul tarafndan belirlenen lisans alma ve lisans bedellerini Kuruma demek ve alaca lisans hkmleri

uyarnca faaliyet gstermek, 3. Elektrik iletimi ve yk datm ile ilgili faaliyetleri verimlilik ve kararllk ilkelerine gre Teekkl bnyesinde gerekletirmek zere, kurulmas ngrlen yeni iletim tesislerinin etd ve planlamasn yapmak, buna bal olarak gerekli tesislerin yatrm programna alnarak yaplmasn salamak; mevcut ve kurulacak tesisleri iletmek, bakm-onarm ve rehabilitasyonunu yapmak ve gerektiinde bu fonksiyonlarn yerine getirmek zere hizmet satn almak, 4. lkenin teknik ve sosyoekonomik geliim verilerine dayanlarak hazrlanan elektrik enerjisi talep tahminlerini esas alarak ve datm irketleri tarafndan hazrlanan talep tahminlerini de deerlendirerek retim kapasite projeksiyonunu hazrlamak ve Kurul onayna sunmak, ETKBna sunmak zere Uzun Dnem retim Planlama Raporunu hazrlamak, 5. Elektrik iletim tesislerinin yaplmasnda ve iletilmesinde dier gerek ve tzel kiilerle ibirlii yapmak, 6. Elektriin iletimi iin gereken her trl ett ve projeler ile inaat ve tesisleri yapmak, yaptrmak ve sz konusu tesislerin planlama, proje, tesis ve iletme aamalarnda lkemiz evre mevzuatna uygun olmasn salamak amacyla evreyi korumak zere gerekli nlemleri almak ve kendi paylarna den hukuki ve mali sorumluluk ilgili irket veya kurulularda kalmak zere aldrmak, 7. letim tesislerinin yaplmas, iletilmesi ve geniletilmesi ile ilgili her trl mal ve hizmetleri yurt iinden tedarik etmek veya yurt dndan ithal veya ihra etmek, 8. letim faaliyetleri ile ilgili olarak gerekli tesis ve makineleri bulundurmak, bu maksatla kurulmu tesis ve makinelerin kapasiteleri ile insan kaynaklarn deerlendirmek, 9. Elektrik iletim sisteminin tesis ve iletilmesi ile ilgili olarak gerekli sistem ve makine tehizat konularnda aratrma-gelitirme ve eitim almalar yapmak, yurt ii imknlarn gz nne alarak gerektiinde bunlar imal etmek veya ettirmek, 10. Yukardaki faaliyetlerle ilgili olmak veya iletiim altyapsn ve iletme artlarn deerlendirmek zere Bal Ortaklklar tesis etmek ve devralmak, itiraklerde bulunmak, ama ve faaliyet konular ile ilgili sahip olduu imknlar kullanlarak bedeli mukabilinde Teekkl faaliyetlerini aksatmayacak ekilde ilgili Ynetmelik erevesinde talep halinde mal ve hizmet sat yapmak, 11. letim sistemine bal tm kamu ve zel tzel kiiler, Ticaret A.. ve Serbest Tketiciler ile Balant ve Sistem Kullanm Anlamalar; retim ve datm kamu ve zel tzel kiiler ile Yan Hizmet Anlamalar yapmak, 12. letim Tarifesi ile Balant ve Sistem Kullanm Tarifelerini hazrlamak, gerektiinde revize etmek, 13. Eitler arsnda fark gzetmeksizin, bir Balant ve Sistem Kullanm Tarifesi uyarnca balant hizmeti ve ilgili hizmetleri; bir letim Tarifesi uyarnca iletim ve ilgili hizmetleri, ebeke Ynetmelii hkmleri dorultusunda sunmak, 14. Balant ve Sistem Kullanm Tarifesi ile letim Tarifesinde belirlenen cretleri tahsil etmek ve bu cretlerin denmemesi halinde bu konuya ilikin gerekli nlemleri almak, Kurul tarafndan belirlen iletim ek cretini tahsil ederek Kuruma demek, 15. Teekkl ile retim irketleri, Datm irketleri, Otoprodktrler, Otoprodktr Gruplar ve Serbest Tketiciler arasnda yaplan Yan Hizmetler Anlamalar ile yan hizmetler almak, 16. Tm iletim tesislerini iletmek, sistem yk datm ve frekans kontrol yapmak, sistem kontrol salamak, gerek-zamanl sistem gvenilirliini izlemek ve yaplan Yan Hizmetler Anlamalar ile yan hizmetleri salamak, 17. Enterkonnekte sistem iin teknik ve iletme standartlarn belirleyecek olan ebeke Ynetmeliini ve Dengeleme ve Uzlatrma ynetmeliini hazrlamak ve uygulamak zere gerekli altyapy ve rgtlenmeyi oluturmak, gerek grldnde ebeke Ynetmeliini inceleyerek gerekli revizyonlar yapmak ve uygulamak, 18. ebeke Ynetmelii ile Arz Gvenlii ve Kalite Ynetmelii prosedrleri uyarnca, bu Ynetmeliklere uyulup uyulmadn denetlemek, 11

S T R A T E J K

P L A N

19. letim sistemi geliim planlamas srecinde, retim ve datm planlamalarn dikkate alarak ve sektrde ilgili 20. Bakanln uluslararas enterkoneksiyonlarla ilgili politikalar dorultusunda, uluslararas enterkoneksiyon 21. ebekenin teknik standartlarn gelitirmek, uygulamak ve bu standartlara uygunluunu izlemek, 22. lgili taraflarca salanacak sralamaya dayanarak, gerek zamanl iletim kstlarna ve bir dizi ekonomik ve 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30.
almalarn yapmak ve uygulamak, zel ve kamu tzel kiileriyle ibirlii ve gerekli koordinasyonu yaparak iletim yatrm program hazrlamak,

31. 32.

teknik yk datm kurallarna uygun olarak yk datmn gerekletirmek suretiyle sistemi iletmek ve gerekli bilgileri ilgili taraflara vermek, Sistem kontrol ve iletme faaliyetleri ile ilgili olarak her trl iletiim, biliim ve kontrol altyapsnn salanmas ile, Dengeleme ve Uzlatrma Ynetmelii iin gereken alt yapy kurmak ve bu ynetmelik uyarnca uygulamay yapmak ve bu kapsamda mali uzlatrma sisteminin altrlmasn salamak, Piyasann geliimine bal olarak Kurul karar dorultusunda yeni ticaret yntemleri ve sat kanallarnn uygulanabilmesine ynelik alt yapy gelitirmek ve uygulamak, Sistem yk datmn desteklemek iin ksa vadeli yk tahminleri yapmak ve scak yedekleri gerektii ekilde programlamak, Gerek zamanl sistem gvenilirliini izlemek ve gerekli olduunda acil durum eylemlerinde bulunmak, letim Sistemi Kullanclar ile birlikte iletim ebekelerine gre koordine edilmi ebeke bakm takvimini hazrlamak, Faaliyet konular ile ilgili menkul ve gayrimenkullerle her trl ayni ve fikri haklar tasarruf etmek, TEAn, Teekkl ilgilendiren mevcut uluslararas konularda ikili ve oklu ilikilerini devam ettirmek, gerektiinde faaliyet alan ile ilgili yeni ilikiler kurmak, letim sisteminin kararllnn ve iletme btnlnn korunmas amacyla, letim ebekesi dnda, ulusal iletim sistemi iin geerli standartlara uygun olan ve piyasada retim faaliyeti gsteren tzel kiiler ile lisanslar kapsamndaki mterileri ve/veya itirakleri ve/veya serbest tketiciler arasnda zel direkt iletim hatt tesisi iin iletim kontrol anlamalar yapmak, Teekkl faaliyetlerinin yerine getirilebilmesi iin gerekli kamulatrma, mlkiyetin dndaki ayni haklar ve kiralamay EPK erevesinde gerekletirmek, Teekkl faaliyet alanna giren konularda yurtdna hizmet ihra etmek,

12

1.3 Kuruluun Tekilat

Merkez Tekilat Ana Hizmet Birimleri Elektrik Piyasa Hizmetleri ve Mali Uzlatrma Dairesi Bakanl Yk Tevzi Dairesi Bakanl Enerji letim Hatlar Proje ve Tesis Dairesi Bakanl letim ebekeleri letme Bakm Dairesi Bakanl, letiim Kontrol Otomasyon ve Bilgi lem Dairesi Bakanl Trafo Merkezleri Proje Tesis ve naat Dairesi Bakanl Danma ve Denetim Birimleri Tefti Kurulu Bakanl Hukuk Mavirlii Aratrma Planlama ve Koordinasyon Dairesi Bakanl Yardmc Hizmet Birimleri nsan Kaynaklar ve Destek Hizmetleri Dairesi Bakanl Mali ler ve Finans Ynetimi Dairesi Bakanl Eitim ve Gvenlii Dairesi Bakanl, evre Emlak ve Kamulatrma Dairesi Bakanl Malzeme Ynetimi ve Ticaret Dairesi Bakanl zel Kalem Mdrl Ynetim Kurulu Bro Mdrl Tara Tekilat 22 letim Tesis ve letme Grup Mdrl 10 Yk Tevzi letme Mdrl Gn ncesi Piyasas letme Mdrl G Trafolar Onarm letme Mdrl zel Ykler ve Mobil Merkezler Tama letme Mdrl Gn ncesi Piyasas letme Mdrl Glba Sosyal Tesisleri letme Mdrl Elektronik Laboratuar letme Mdrl Soma Elektrik Teknolojileri Gelitirme ve Eitim Tesisleri letme Mdrl

13

S T R A T E J K

P L A N

1.4 Organizasyon emas

14

1.5 lgili Mevzuatlar

TEA, 233 sayl Kamu ktisadi Teebbsleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname hkmleri ile 4628 sayl Elektrik Piyasas Kanunu hkmlerine gre ktisadi Devlet Teekkl olarak yaplandrlmtr. 233 sayl Kanun Hkmnde Kararnamede iktisadi devlet teekklnn tanm; Sermayesinin tamam devlete ait, iktisadi alanda ticari esaslara gre faaliyet gstermek zere kurulan, kamu iktisadi teebbsdr eklinde yaplmtr. Sz konusu Kararnamenin Teebbslerin Kurulmasbalkl 3. maddesinin 3. fkrasnda ise; Teebbslerden iktisad devlet teekkl olanlar, anonim irket eklinde de kurulabilir. Anonim irket eklinde kurulan iktisad devlet teekkllerinde Trk Ticaret Kanunun 277 nci maddesinde sz edilen be kurucunun bulunmas art aranmaz, genel kurul ve denetiler bulunmaz. hkmne yer verilmitir. Anlan Kanun Hkmnde Kararnameye dayanlarak Bakanlar Kurulunca 2001/2026 Sayl Karar alnm ve sz konusu Kararnamenin eki kararn 1. maddesinde; Elektrik iletimi, yk tevzii ve iletme planlamas hizmetlerini yrtmek zere Trkiye Elektrik letim Anonim irketi (TEA) nvannda ktisadi Devlet Teekkl kurulmutur. eklindeki dzenlemeyle TEAn ktisadi Devlet Teekkl olduu karara balanmtr. Ayrca 24447 sayl ve 29.06.2001 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Trkiye Elektrik letim Anonim irketi Ana Statsnn Hukuki Bnye balkl 3. maddesinin 1. fkrasnda; Bu ana stat ile tekil olunan Trkiye Elektrik letim Anonim A.. (Teekkl) tzel kiilie sahip, faaliyetlerinde zerk ve sorumluluu sermayesiyle snrl bir ktisadi Devlet Teekkldr hkmne yer verilerek TEAn hukuki yaps belirlenmitir.

15

S T R A T E J K

P L A N

1.6 Faaliyet Alanlar

Kuruluumuz faaliyet alan; elektrik iletimi ile ilgili tesis ve tehizatlarda bir projenin planlanmasndan yapmna, bakmndan iletilmesine kadar her trl hizmetleri ile sistem ve piyasa iletmecisi olarak ilgili her trl hizmetleri kapsamaktadr. Kuruluun balca faaliyet alanlar ve bu faaliyet alanlar ile ilgili verilen hizmetler aada belirtilmektedir. PLANLAMA PROJE VE TESS LETME BAKIM VE ONARIM ELEKTRK LETM SSTEM LETM ELEKTRK PYASA LETM ENTERKONNEKSYON HZMETLER AR-GE FAALYETLER BLG LEM, LETM VE SCADA/EMS ALIMALARI STATSTK VE RAPORLAMA ALIMALARI ETM

PLANLAMA lkenin geliimine paralel olarak elektrik iletim sisteminin planlamas Uzun vadeli retim planlama hizmetleri Talep serisini oluturmak 10 yllk retim kapasite projeksiyonunun hazrlanmas Elektrik iletim sistemi yatrm almalarnn planlamas Elektrik iletim sistemi iletme ett almalar letim sistemine balant bavurularnn deerlendirilmesi ve EPDKya gr verilmesi PROJE VE TESS Enerji iletim gzergahnn ve TMlerin yerinin belirlenmesi Tesislerin ettlerinin yaplmas artname hazrlanmas hale almalarnn yaplmas Szleme yapmak ve yrtmek Tesislerin kabul Kamulatrma evresel Etki Deerlendirme(ED) Raporu hazrlanmas LETME BAKIM VE ONARIM Elektrik letim Tesis ve Tehizatnn iletme bakm ve onarm hizmetleri Arzalarn takibi ve analizlerinin yaplmas Koruma sistemlerinin tesis edilmesi ve iletilmesi l sistemlerinin iletilmesi ve bakm hizmetleri Tesis ve tehizat testlerinin yaplmas/yaptrlmas ELEKTRK LETM SSTEM LETM Yk datmnn gerekletirilmesi Dengeleme g piyasasnn altrlmas Ksa dnem enerji planlamasnn yaplmas Yan hizmetlerin salanmas SCADA/EMS sisteminin iletilmesi Trkiye Elektrik Sistemi Elektrifikasyon emasn oluturmak ve gncellemek

16

ELEKTRK PYASA LETM Elektrik Piyasas katlmclarnn kayt ilemleri Gn ncesi Planlama/Piyasasnn letimi Gn ncesi Planlama/Piyasasnn sonularnn uzlatrlmas Dengeleme G Piyasasnn letimi Dengeleme G Piyasasnn sonularnn uzlatrlmas Otomatik saya okuma (AMR) sisteminin iletilmesi Bildirimler ve Faturalama Teminat mekanizmasnn iletimi ya da ilettirilmesi ENTERKONNEKSYON HZMETLER Enterkonneksiyon sistem iletme ettlerinin yaplmas Enterkonneksiyon yatrmlarnn planlanmas ve tesis edilmesi Enterkonneksiyon hatlarnn iletilmesi Enterkonneksiyon net transfer kapasitelerinin belirlenmesi yaynlanmas Enterkonneksiyon ve Enterkoneksiyon kullanm anlamalar yapmak ve takip edilmesi Avrupa Elektrik letim Birlii (ENTSO-E) ile ilgili almalarn yrtlmesi AR-GE FAALYETLER Elektrik iletim sisteminin kalitesinin artrlmas almalar Elektrik iletim sisteminin gvenilirliinin ve srekliliinin salanmas iin Ar-Ge hizmetleri Yeni teknolojilerin Elektrik iletim sistemine entegrasyonu amacyla Ar-Ge almalar letiim ve koruma sistemleri konusunda Ar-Ge almalar BLG LEM, LETM VE SCADA/EMS ALIMALARI letiim sistemlerinin planlanmas, temini, tesisi ve iletilmesi Ses, veri, l, denetim ve koruma ilevli elektronik donanmlarn retilmesi ve teknik destek verilmesi SCADA/EMS sistemlerinin kurulmas, glendirilmesi, gncellenmesi ve yaygnlatrlmas Bilgi sistemlerinin glendirilmesi, internet ve bilgi gvenlii hizmetleri Kurumsal kaynak planlamas sisteminin kurulmas ve gelitirilmesi Web tabanl programlarn yaygnlatrlmas STATSTK VE RAPORLAMA ALIMALARI Trkiye retim kurulu gcn takip etmek Elektrik iletim sistemi istatistiklerini oluturmak ve yaynlamak Yk Tevzi Faaliyet Raporlarn gnlk, aylk, yllk oluturmak ve yaynlamak Elektrik Piyasas hizmetlerine ilikin rapor ve istatistikn oluturulmas ve yaynlanmas ETM Kurulu ii kurslarn dzenlenmesi ve yrtlmesi nc ahslarn eitim faaliyetleri renci ileri ve stajlar hizmetleri DANIMA VE DENETM HZMETLER

17

S T R A T E J K

P L A N

1.7 Payda Analizi

Kuruluumuz faaliyet alan ile ilgili olarak toplumun tm bireylerini etkilemektedir. Elektrik faaliyeti ile ilgili hizmet veren ve alan kamu ve zel kurulular ile irtibatl olup, karlkl etkileim ve iliki iindedir. Faaliyetlerin gerekletirilmesinde kurulu bnyesinde yer alan kurulu alanlar i paydalarmz, kurulu dndan olup faaliyetlerin yrtlmesi srecinde, ibirlii yaplan faaliyetlerimizden etkilenen ve faaliyetlerimizi etkileyen kurum ve kurulular d paydalarmz oluturmaktadr. Geni bir d payda listesine sahip olunduundan grleri alnacak d paydalar belirlerken bir ayrm yaplmas gerekmi ve Kurulu faaliyetlerinden youn olarak etkilenen ve Kurulu faaliyetlerini nemli lde etkileyen d paydalara ncelik verilmitir. Bu kapsamda belirlenen nemli paydalar aada verilmektedir. Paydalar Kurulu alanlar D Paydalar Enerji Piyasas Dzenleme Kurumu (EPDK) Elektrik retim Anonim irketi (EA) Trkiye Elektrik Datm A.. (TEDA) Trkiye Elektrik Ticaret ve Taahht A.. (TETA) Boru Hatlar le Petrol Tama A.. (BOTA) Devlet Su leri Genel Mdrl (DS) Devlet Planlama Tekilat Mstearl evre ve Orman Bakanl Hazine Mstearl ELTEM_TEK Elk. Mh. Hiz. Tic. A.. Trkiye statistik Kurumu TK Genel Mdrl EAa Bal Ortaklklar Yap-let (Y) Modeli le Tesis Edilen Santrallar Yap-let-Devret (YD) Modeli le Tesis Edilen Santrallar letme Hakk Devri (HD) Modeli le Tesis Edilen Santrallar Otoprodktr Santrallar zel retim irketleri Serbest Tketiciler Datm irketleri Mteahhitler Malzeme malatlar Hizmet letmesi Yapan Firmalar Uluslar aras Kurulular niversiteler Belediyeler Organize Sanayi Blge Mdrlkleri Kuruluun mevcut yapsn daha salkl olarak deerlendirmek ve tm ilgili taraflarn kurulua ynelik grlerini almak ve payda analizlerini gerekletirmek zere anketler yaplmtr. Paydalar (Kurulu alanlar) Analizi Kurulu alanlarnn kurulu hakkndaki grlerini almak zere dzenlenen i payda anket formu, Kurulu ii analizde yer almas ngrlen konu balklarn ierecek ekilde 4 (drt) konu bal altnda ele alnm ve salkl sonulara ulamak anlamnda tm personele uygulanmtr.

18

alanlara ynelik dzenlenen anketin; Kurulu iinde alanlara ynelik destek hizmetleri bal altnda yaplan deerlendirme sonular; genel anlamda olumlu bulunurken personele sunulan sosyal imkanlarn yetersiz olduunu gstermektedir. Kurulu ii ilikiler konu bal altnda yaplan deerlendirme sonular; kurulu alanlar arasnda iyi bir iletiim olduunu gstermektedir. nsan kaynaklar konu bal altnda yaplan deerlendirme sonular, kurulu teknik ve idari personelinin bilgi dzeyi, i tecrbesi ve kabiliyetlerinin iyi bir seviye de olduunu ancak teknik personel saysnn yeterli bulunmadn gstermektedir. Kurulu alan olarak memnuniyet dzeyi konu bal altnda yaplan deerlendirme sonular; Memur ve Szlemeli personele denen cret miktarnn tatmin edici bulunmadn ve memnuniyetsizliklerin zm merkezinde kurulu iinde problemler olduunu gstermektedir. D Paydalar Analizi TEA olarak Kuruluumuz D Paydalarna ynelik olarak hazrlanan anket formlar Kuruluumuz ile yakn ibirlii iinde olan zel ve Kamu sektrnde belirlenen d paydalarmza gnderilmi ve onlarn verdii yantlar toplanarak Kuruluumuz hizmetleri deerlendirilmitir. Byk ounluu TEAn yapm olduu hizmetlerden st dzeyde bilgi sahibi olan d paydalarn katld anket almas sonularnn deerlendirilmesine gre; TEAla veri paylam, ihale ilemleri, danmanlk, sat-kamulatrma, anlama-szleme ve mesleki ibirlii konularnda alm olan bu paydalarn Kuruluumuzu olumlu olarak deerlendirdikleri,

Konularnda alm olduu hizmetlerin kaliteli, yeterli ve iyi olduunu bildirdikleri, TEAn ilerini yrtmedeki bilimsel ve teknolojik dzeyinin iyi olduu, yeniliklere ak olduu ve gvenilirlik leri yrten alanlarn bilgi ve beceri dzeyi konusunda iyi olarak deerlendirildikleri, TEAn yapt almalarda ve yrtt ilerde evreye duyarll ve topluma yararll konularnda iyi Dier zel ve Kamu Kurumlaryla yapm olduu ibirlii hususunda iyi bir performansa sahip olduu, Kurulu tarafndan yrtlen yatrmlarda verimlilie nem verildii, letiim ve bilgi edinme konularnda iyi hizmet aldklar ve Kuruluumuz hakknda iyi bir imaja sahip olduklar
gzlenmitir. Bunun yan sra yine D Payda anketlerinin deerlendirilmesi neticesinde; Kamu ve zel sektrn TEAtan sklkla ald hizmetlerin kendileri asndan ok nemli olduu ve aldklar hizmetlerin kalitesinden memnun olduklar, TEAn hazrlam olduu istatistiksel yaynlardan sklkla faydalandklar ve memnuniyetlerinin yksek olduunu belirttikleri, Kendileri asndan ok nemli grdkleri sorunlarnn zmnde, TEA personelinin yeterlilii hususundaki memnuniyetlerini belirttikleri gzlenmitir. Kuruluumuzla birlikte yrtmekte olduklar teknik ve idari hizmetler hususunda, fatura ilemlerinin yrtlmesi ve piyasann iletilmesi konularnda da iyi hizmet aldklarn belirtmilerdir. Ayrca, oluan piyasa fiyatlarnn gerekilii konusunda ise katlanlarn yars olumlu gr bildirmilerdir. olarak deerlendirdikleri, hususunda tm katlmclarn Kuruluumuzu ok iyi ve iyi olarak deerlendirdikleri,

19

S T R A T E J K

P L A N

1.8 Kurulu i Analiz

1.8.1 nsan Kaynaklar

Memur ve Szlemeli Personelin Snflarna Gre Dalmn Gsterir Tablo ve Grafik (31.12.2008) Memur Mhendis Lisansiyer Dier Teknik Doktor Salk Genel dari(*) Avukatlk Yardmc Toplam 179 6 18 1 0 112 5 0 321 Szlemeli 624 31 277 14 9 2220 47 44 3266 Toplam 803 37 295 15 9 2332 52 44 3587

2500 2000 1500 1000 500 0 803 37 295 15 9

2332

52

44

ni k

*)

h en di

Do k

Te k

ns i

Sa

ar

at uk Av

Li sa

Di e r

irketimiz merkez ve tara tekilatnda grev yapan toplam 803 Mhendisten, 306s letme Mhendisi olarak grev yapmaktadr. irketimiz enerji iletim hatlarnn toplam uzunluu 46.800 km olup bir iletme mhendisinin sorumluluunda bulunan hat uzunluu ortalama 153 kmdir. Geri kalan 497 Mhendis ise yan hizmetler olarak adlandrabileceimiz Proje, naat, Emlak Kamulatrma, Keif hale, Makine kmal v.b. servislerinde grev yapmakta olup bu mhendisleri de dahil ettiimizde bir mhendisin sorumluluunda bulunan hat uzunluu ise ortalama 58 kmdir.

20

en

el

Ya r

m c

ye

to

i(

lk

MEMUR - SZLEMEL PERSONELN YKSEK LSANS DAILIMINI GSTERR TABLO Memur Mhendis Lisansiyer * Genel dari Avukatlk Toplam 13 2 1 0 16 Szlemeli 26 3 6 3 38 Toplam 39 5 7 3 54

50 40 30 20 10 0

39

5
s er di

7
ec i

3
at Av uk lk

iy

en

ns

sa

Li

T.E..A.. Genelinde alan Personelin Okul Gruplarna Gre Dalmn Gsterir Tablo 31.12.2008 OKUL GRUPLARI lkokul Ortaokul Lise ve Dengi Yksekokul 2. Yl Yksekokul 3. Yl Yksekokul 4. Yl Toplam MEMUR 0 0 0 16 4 301 321 SZLEMEL 38 218 1321 455 7 1227 3266 DAM 510 336 3333 217 5 85 4486 GENEL 548 554 4654 688 16 1613 8073

G
YKS.OKUL 4 YIL; 1613; 20% YKS.OKUL 3 YIL; 0% LKOKUL; 548; 7% ORTA OKUL; 554; 7% YKS.OKUL 2 YIL; 688;9%

en

el

ar

LSE VE DENG; 4654; 57%

21

S T R A T E J K

P L A N

TEA Hizmet Yllarna Gre Personel Dalmn Gsterir Tablo ve Grafik (31.12.2008) Yllar 0-5 Yl Aras 6-10 Yl Aras 11-15 Yl Aras 16-20 Yl Aras 21-25 Yl Aras 26-29 Yl Aras 30 Yl ve Yukars Toplam Memur 5 8 19 33 66 71 119 321 Szlemeli 374 864 579 471 427 283 268 3266 Daimi i 878 673 136 796 1329 365 309 4486 Genel Toplam 1257 1545 734 1300 1822 719 696 8073

NOTLAR: 1. 26-29 yl arasnda ynetici konumunda (Daire Bakan, ube Mdr, letim Tesis ve letme Grup Mdr ve letme Mdr) alan 71 personelden 27si emekliliklerini doldurmu bulunmaktadr. 2. 30 yl ve zeri hizmeti bulunan ynetici konumunda (Daire Bakan, ube Mdr, letim Tesis ve letme Grup Mdr ve letme Mdr) alan 119 personelden 46s emekliliklerini doldurmu bulunmaktadr.

2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 0-5 Yl 6-10 Yl 11-15 Yl 16-20 Yl 734 1257 1545 1300

1822

719

696

21-25 Yl

26-29 Yl

30 Yl Yukars

irketimiz Personelinin Ya Gruplarna Gre Dalmn Gsterir Tablo ve Grafik (31.12.2008) Memur 18-23 24-29 30-35 36-41 42-47 48-53 54-59 60 ve Yukar Toplam 0 5 14 30 55 104 79 35 321 22 Szlemeli 2 234 734 888 626 489 252 41 3266 Daimi i 5 221 798 779 1326 1040 315 2 4486 Genel Toplam 7 460 1546 1697 2007 1633 645 76 8073

18-23; 7; 0% 60 ve Yukars; 78; 1%

24-29; 460; 6%

30-35; 1546; 19% 54-59 645; 8%

48-53; 1633; 20%

42-47; 2007; 25%

36-41; 1697; 21%

irketimizde grev yapan toplam personelin ya gruplar itibariyle dalm incelendiinde; emekliliini hak edenlerin bulunduu 42-60 ya ve st grupta alanlar, toplam personelin %54n oluturmaktadr. Yatrm ve Finansman Kararnamesi gerei ayrlan personelin yerine sadece %10u kadar yeni personelin aktan atanmasna izin verilmekte olup bu orann uygulanmaya devam edilmesi halinde irketimiz nmzdeki yllarda byk bir personel kaybyla kar karya kalacaktr. PERSONEL STHDAMINA YNELK GELMELER 2009-2012 YILLARI ARASINDA GREV YAPACAK OLAN TAHMN PERSONEL DAILIMI YILI 2009 2010 2011 2012 I SAYILI 276 248 220 218 SZLEMEL 3230 3180 3132 2955 4458 4258 4058 3889 TOPLAM 7964 7686 7410 7062

lkemizin gelimesine paralel olarak artan elektrik enerji ihtiyacn karlayabilmek amacyla tekilatmzn devaml olarak genileyerek gelimesine karn yeterli sayda eleman alnamamas, mevcut elemanlarn ya snrlarnn ykselmesi ayrca emeklilik, istifa ve lm gibi nedenlerle ayrlmalar sebebiyle irketimiz byk bir g kaybna uramtr. irketimizin 01.10.2001 ylnda faaliyete gemesini mteakip toplam personel says 9238 kii iken, genileyerek gelien ve byyen sistemimizde bu say 2008 yl sonu itibariyle de 8073 kiiye derek, bu sre zarfnda toplam personel says %12,61 orannda azalmtr. Personel istihdamna getirilen kstlamalar nedeniyle bu personel saymzda azalma artarak devam edecektir.

23

S T R A T E J K

P L A N

1.8.2 Mali Kaynaklar

Trkiye Elektrik letim A.. 2009 Yl Bilanosu TL TRKYE ELEKTRK LETM A.. GAYR SAF SATI HASILATI MAL VE HZMET SATI HASILATI DER HASILAT (PMUM) HASILATTAN NDRMLER SAF SATI HASILATI MAL VE HZMET SATI MALYET SATILAN HZMET MALYET DER GDERLER (PMUM) GAYR SAF SATI KARI FAALYET GDERLER LETME FAAL.KARI VEYA ZARARI OLAAN VE OLAAN DII GELR VE KARLAR OLAAN VE OLAAN DII GDER VE ZARARLAR FNANSMAN GDER -FAZLER -KUR FARKI DNEM KARI DNEM KARI VERG VE DER YASAL YK. KAR. DNEM (ZARARI)KARI 28.663.100 28.662.926 -54.515.370 2009 YILI LETME BTES 8.545.614.000 1.011.055.000 7.534.559.000 5.555.000 8.540.059.000 8.436.802.286 902.243.286 7.534.559.000 103.256.714 57.766.920 45.489.794 62.860.000 30.538.694 49.148.000 11.663.000 37.485.000 28.663.100 2009 YILI REVZE LETME BTES 9.170.838.583 1.195.000.000 7.975.838.583 5.964.460 9.164.874.123 8.870.529.963 894.691.380 7.975.838.583 294.344.160 54.233.584 240.110.576 122.906.961 244.354.300 90.000.311 14.466.362 75.533.949 28.662.926 2009 YILI GEREKLEME 8.504.865.709 1.192.431.453 7.312.434.256 5.978.718 8.498.886.991 8.213.308.741 901.149.189 7.312.159.552 285.578.250 51.548.637 234.029.613 126.298.111 322.329.686 92.513.407 14.060.935 78.452.472 -54.515.370

24

1.8.3 Teknolojik Dzey

Teknolojik Altyap Kurumsal faaliyetlerin yrtlmesi, ilem ve karar srecinin hzlandrlmas, etkinlik ve verimliliin arttrlmas ynnden, Teekkln teknolojik altyaps ve donanm son yllarda yaplan yatrmlarla nemli lde yenilenmitir. Daha gl teknolojik altyap ve donanm ile birlikte kurumsal hizmetlerin yrtlmesi srasnda bilgi ve teknoloji kaynaklarndan azami lde katk salanmaktadr. Kuruluun Web sayfas 2002 ylndan itibaren tm kesimlere hizmet vermektedir. Web sayfas srekli gncellenmekte ve ihtiyalara gre dizayn edilip yenilenmektedir. Bu balamda salanan istatistiki verilerin, kullanclara etkin ve hzl sunumuna ilikin olarak, dinamik sorgulamalarn olduu ve sayfa gncellemelerinin interaktif ortamda veri salayan birimler tarafndan gerekletirildii bir web sitesi alt yaps mevcuttur. htiya duyulan verilere daha kolay ulam salayacak, kurulu iinde oluturulan internet alt yaps zerinden alan kurum ve birimlerle ilgili her trl bilgiyi tek bir at altnda toplayan ve personelin kullanmna sunan kurumsal bir portal (www.teias.gov.tr) mevcuttur. eitli projeler iin bu portaln altnda deiik alt portallar bulunmaktadr. Ayrca, kurulu ii iletiim iin merkez ve tara birimlerini iine alan bir intranet (teiasnet) bulunmaktadr. Kuruluumuzun bilgisayar anda, merkez ve tara birimleri arasndaki balant G.SHDSL, ADSL, Metro-Ethernet hatlar zerinden salanmaktadr. Verilerin, sistemlerin ve an gvenliini salamak iin, Merkezi Ynetim Sistemi mevcuttur. nternet girii ile birlikte uygulama ve veri taban sunucular arasnda donanmsal ve yazlmsal gvenlik duvar kurulmutur. Kurumsal anti virs sistemleri ile de virslerin aa dahil olmas ve a zerinden dolam engellenmitir. Kuruluun daha etkin bir ekilde kontrol edilmesi, i verimini ykseltip maliyetlerin drebilmesi, yetkin bir mali ynetimin oluturulmas ve bilgilerin entegre edilerek ortak veri taban zerinden paylalmasn salamak zere Kuruluumuz tarafndan alt yaps kurulan Kurumsal kaynaklarn planlanmas projesi (ERP) yrtlmektedir. Salanan istatistiki veriler zerinden analiz ve raporlamaya ilikin srelerde ileri seviyede istatistiksel ettlerin yan sra veriler aras btnlk testleri, tutarllk analizleri ve ok boyutlu tablolamaya imkan salayan yazlmlar kullanlmaktadr. TEA, hazrlad istatistiki verileri kullanclara sunmak amacyla basl ve elektronik ortamda datmn gerekletirmek, bunun yan sra yeni sunum teknikleri gelitirmek iin almalar yrtmektedir. Kuruluumuzun yerel iletiim a (LAN) zerinden personelin internete eriim imkn mevcut olup, ihtiyaca gre personele elektronik posta adresi tanmlanabilmektedir. 37 tara biriminde de yerel iletiim a mevcut olup gerekli gvenlik donanmlar salanarak internete kmalar salanmtr. Kuruluumuzun bilgisayar hizmet alt yaps 7 gn 24 saat kesintisiz ve gvenli olarak hizmet salamaktadr. Elektrik iletim sisteminin kaliteli, gvenilir ve kesintisiz iletilmesini salamak zere ilk Gzetimsel Kontrol ve Veri Toplama/Enerji Ynetim Sistemi (SCADA/EMS) 1980lerin ikinci yarsnda kurulmutur. Daha sonra, 2001 ylnda balayan ve 2004 ylnda tamamlanan Milli Yk Tevzi Sisteminin Yenilenmesi ve Geniletilmesi Projesi ile bu sistem yenilenmi ve geniletilmitir. Bu sistem kapsamnda, Ankarada Milli Kontrol Merkezi, Adapazar, Glba (Ankara), kitelli (stanbul), zmir, Keban (Elaz) ve Samsunda Blgesel Kontrol Merkezleri bulunmaktadr. Ayrca, Ankarada Acil Durum Kontrol Merkezi bulunmaktadr. Halen bu sistem vastasyla 200 civarnda santral ve trafo merkezinden gerek-zamanl olarak toplanan bilgiler nce ilgili Blgesel Kontrol Merkezlerine oradan da Milli Kontrol Merkezine gnderilmektedir. SCADA Sistemi kapsamnda uzaktan kumanda fonksiyonu da pilot uygulama olarak 12 istasyonda gerekletirilmi bulunmaktadr. SCADA fonksiyonlarna ilaveten Milli Kontrol Merkezinde Enerji Ynetim Sistemi (EMS) yazlmlar da bulunmaktadr. Kuruluumuzla Balant Anlamas yaparak, Ulusal Enterkonnekte Elektrik ebekesine balanan zel sektre ait santral ve trafo merkezlerinin TEA SCADA/EMS sistemine dahil edilmesi almalarna devam edilmektedir. Erzurum, Seyhan ve Kepez Blgesel Kontrol Merkezleri kurulmas ve Milli Kontrol Merkezine balanmas amacyla 14.07.2008 tarihinde szleme imzalanm olup, almalar devam etmektedir. Bu projeyle, 75 adet santral ve trafo merkezinin SCADA/EMS Sistemine dahil edilmesi salanacaktr. 25

S T R A T E J K

P L A N

SCADA sisteminde veri ve ses iletiiminin salanmas iin TEAa zel bir iletiim alt yaps oluturulmutur. TEA Yk Tevzi Merkezleri, trafo merkezleri ve santrallar arasndaki muhaberede kullanlan zel bir telefon sistemi (PAX) de mevcuttur. Elektrik iletim sisteminin genilemesine paralel olarak iletiim altyaps da genilemektedir. letiim altyaps kapsamnda enerji iletim hatlar zerinden alan kuranportr kanallar, fiber optik kanallar, Trk Telekom A..den kiralanan kanallar ve VSAT uydu linkleri bulunmaktadr. Kuruluumuzun, faaliyetlerinin yrtlmesi iin tesis edilen yaklak 5.000 km uzunluunda fiber optik kablo altyaps bulunmaktadr. Tesisi devam eden ve orta vadede planlanan fiber optik kablolarla bu altyap yaklak 12.000 kmye ulaacaktr. lkemiz telekomnikasyon piyasasndaki serbestleme ile bu fiber optik kablolardan TEAn ihtiya fazlas fiberlerini aydnlatlmam fiber olarak telekomnikasyon piyasasnda iletme yetkisi ieren lisans alm iletmecilere kiralanmasna balanmtr.

26

1.9 evre Analizi

1.9.1 lkemizdeki Durum ve Gelimeler Enerji alanndaki liberalleme anlay 90l yllarn banda birok lkenin resmi gndeminde yer alm ve bir takm yasal dzenlemelerle dnya enerji piyasalar olumaya balamtr. Dnyay etkisi altna alan enerji alanndaki sz konusu yeniden yaplanmalarn da etkisiyle, Trkiye Elektrik sektrnde tekel olan Trkiye Elektrik Kurumu (TEK) 1993 ylnda Datm hizmetleri iin TEDA, letim ve retim hizmetleri iin ise TEA olarak yeniden yaplandrlmtr. Enerji alanndaki gelimelerin yakn takipisi olan Trkiyede; Dnya elektrik piyasalarndaki gelimelere de paralel olarak, rekabet ortamnda zel hukuk hkmlerine gre faaliyet gsterebilecek, mali adan gl, istikrarl ve effaf bir elektrik piyasas oluturulmas yolunda yasal dzenlemeler yaplmtr. 4628 sayl Elektrik Piyasas Kanunu ile 2001 ylnda TEA bnyesindeki retim, letim ve Ticaret hizmetleri ayrtrlarak 3 ayr irket olarak yeniden yaplandrlm ve bu kanunla elektriin yeterli, kaliteli, srekli, dk maliyetli ve evreye uyumlu bir ekilde piyasa koullarnda tketicilerin kullanmna sunulmas hedeflenmitir. Ekonomik kalknmann ve sosyal gelimenin ihtiya duyduu enerjinin, srekli, gvenli ve dk maliyetli temin edilmesi ve bu talebin karlanrken enerjinin retildii noktadan iletim hatlar zerinden alcsna ulat noktaya kadar her safhasnda verimli ve tasarruflu kullanlmas, elektrik piyasasnn salkl iletilebilmesi bakmndan sistem ileticisinin balca hedefi olarak benimsenmitir. Daha ilevsel bir elektrik piyasas iin, gnmzde resmi politika; kamunun elektrik sektrnde iletim haricinde, yatrmc rolnden tedricen arnmas ve mlkiyetindeki tesisleri zelletirmesi, gerekli yatrmlarn rekabeti bir piyasa ortamnda zel teebbs tarafndan yaplmas ile kamunun dzenleyici konumunun glendirilmesi ve arz gvenliini temin etmesi ynndedir. Gnlk yaantnn ayrlmaz bir parasn oluturan enerji, lkelerin sosyo-ekonomik yaplar ierisindeki yerini ve nemini korurken, enerjinin nemli bir bileenini oluturan elektrik enerjisi arln giderek artan bir oranda gelitirmektedir. adaln ve kalknmann bir simgesi olan elektrik enerjisinin tm lke sathnda vatandan, sanayi ve tarmn ihtiyalar iin emre amade tutulmas, her eyden nce Ulusal Elektrik Sistemi olarak anlp lke genelinde yaygn bir yerleimi ve ebeke a olan retim-iletim hizmetlerindeki kalite ve devamlla bal bulunmaktadr. 2009 yl sonu itibariyle, 29416 MW termik, 14553 MW hidrolik ve 792 MW rzgar olmak zere Trkiye toplam kurulu gc 44761 MWa ulamtr. 2009 yl sonu itibariyle yaanan ekonomik krizin etkisi nedeniyle elektrik enerjisi talebi bir nceki yla gre yaklak % 2lik bir daralma ile 194 milyar kWh, puant g talebi ise 29870 MW olarak gereklemitir. Toplam 195,6 Milyar kWh retim gerekletirilirken 0,8 Milyar kWh ithalat yaplm, arz edilen toplam elektrik enerjisinden 1,5 Milyar kWh ihracat gerekletirilmitir. lkemiz elektrik enerjisi talebinin srekli, gvenilir, kaliteli ve ekonomik bir ekilde karlanabilmesi iin elektrik enerjisi retim ve iletim geliim planlamalar yaplmaktadr. 10 yllk retim kapasite projeksiyonuna bakldnda, 2010 ylnda 209 milyar kWh olarak geliecei tahmin edilen enerji talebinin; halen toplam 49000 MW kurulu gc oluturan iletmede, inaat devam eden ve lisans alarak 2010 yl sonuna kadar iletmeye girmesi planlanan yeni retim tesisleri ile ortalama ya koullarnn dikkate alnd proje retim kapasitelerine gre %29 yedekle, kurak ya koullarnn dikkate alnd gvenilir retim kapasitelerine gre ise %11 yedekle karlanabilecei beklenmektedir. Son yllardaki gerekleen tketim deerlerine bakldnda iki ekonomik kriz ve depremin olduu yllarda tketim art hz yavalam olmakla birlikte genellikle byk oranda bir art gereklemitir. Ancak, 2008 yl sonunda yaanmaya balayan ekonomik krizin etkisi ile elektrik enerjisi talebinde de d yaanmakta olup, bunun etkisinin nmzdeki bir-iki yl daha srecei kabulyle ve temel parametreler olarak nfus, sanayi ve ekonomik gelimeler dikkate alnarak yaplan talep tahmin almalar sonucuna gre 2010 ylnda 209 Milyar kWh olmas 27

S T R A T E J K

P L A N

beklenen enerji talebinin 2015 ylnda 293 Milyar kWhe ulaaca tahmin edilmektedir. Buna karlk 2010 ylnda 32170 MW olmas beklenen puant g talebinin 2015 ylnda 45110 MWa ulaaca tahmin edilmektedir. retim sisteminin 2010-2019 dnemi toplam retim kapasitesi geliimine ve enerji talebinin karlanmas durumuna bakldnda ise; enerji yedeinde de hzl bir d olmakta ve talebin ngrlen seviyede artmas durumunda proje retim kapasitesine gre 2018 ylndan, gvenilir retim kapasitesine gre 2016 ylndan itibaren mevcut, inas devam eden ve lisans alm retim tesisleriyle enerji talebinin karlanamayaca tespit edilmitir. Ayrca Trkiye elektrik sisteminde hidrolik kapasite paynn yksek olmasna bal olarak gvenilir retim yedeinin proje retim yedeine gre dk olduu da grlmektedir. letim Sistemi, retim tesislerinden itibaren gerilim seviyesi 36 kV zerindeki hatlar zerinden elektrik enerjisinin iletiminin gerekletirildii tesisler olup, 380 kVluk ok Yksek Gerilim (YG) ve 154 kV Yksek Gerilim Hatlar, 380/154 kV oto-trafolar ve 154/OG indirici trafolardan oluan Trkiye letim Sistemi teknik ve ekonomik adan avantajlar nedeniyle yeterli miktarda seri ve nt kapasitrlerle donatlmtr. letim Sistemi gerilim seviyesi 380 kV ve 154 kV ile standartlatrlmtr. Grcistan ve Ermenistan ile olan enterkonneksiyon hatlarmz bu lkelerdeki gerilim seviyesine uygun olarak 220 kVtur. Trkiye retim ve iletim sistemi, bir Milli Yk Tevzi Merkezi (Glba) ile 9 adet Blgesel Yk Tevzi Merkezinden (Adapazar, aramba, Keban, zmir, Glba, kitelli, Erzurum, ukurova ve Kepez) gzlenip ynetilmektedir. Elektrik sistemi iletmesi, sistemin 380 kV trafo merkezlerini ve 50 MWn zerindeki tm santrallar kapsayan bir SCADA ve Enerji Ynetim Sistemi Program (EMS) ile yaplmaktadr. Sistem ileticisi (Sistem Operatr) bu sistem sayesinde daha kaliteli bir iletme iin gerekli olan her tr sistem almasn, gnlk iletme programlarn ve yk frekans kontroln yapabilmektedir. TEA iletim ebekesi; 47148 km uzunluunda enerji iletim hatt, 588 adet trafo merkezi, ve 93672 MVA trafo gc, komu lkelerle toplam 10 adet enterkoneksiyon hattndan olumaktadr. TEA 2009 yl sonu itibariyle 44761 MW kurulu gc, 29870 MW ani puant, 610 milyon kWh maksimum gnlk tketimi, 194,1 milyar kWh yllk elektrik enerjisi retimi olan Enterkonnekte Elektrik Sistemini kesintisiz, kaliteli ve gvenilir bir ekilde iletmektedir. Bilindii gibi uluslararas enterkoneksiyonlardan maksimum faydann salanabilmesi iin hedeflenen yntem sistemlerin senkron paralel almasdr. Blgemizdeki en byk senkron blok ayn zamanda dnyadaki en byk senkron sistemlerden biri olan Avrupa Elektrik letimi Koordinasyon Birlii, ENTSO-E, Avrupann byk blmn kapsayan sistemdir. ENTSO-E yaklak 50 yldan beri, gelitirdii teknik kural ve kriterlerle, Birlie dahil elektrik letim Sistemlerinin senkron paralel olarak iletilmesi konusunda gerekli koordinasyonu salamaktadr. Trkiye elektrik sisteminin ENTSO-E sistemine entegrasyonu srecinde Ulusal elektrik sistemimizin gvenilir olmas ve Avrupa elektrik ebekesi (ENTSO-E) ile uyumlu davran gstermesi byk nem tamaktadr. Birok lkede elektrik sektr yeniden yaplanma srecinden gemektedir. Bazlarnda yeniden yaplanma tamamlanm bazlarnda ise nmzdeki on ylk srete tamamlanmas beklenmektedir. Bu konvansiyonel santrallardan farkl yapda ve zel gereksinimleri olan yenilenebilir enerji santrallar iin yeni dzenlemelerin yaplmasnda deerli bir frsat olarak grlmektedir. Yksek younluklu rzgar retimi ve elektrik tketimi dk olan blgeler komu ebekelerde istenmeyen ve beklenmeyen yk akna neden olmaktadr. Geen iki yl boyunca ENTSO-E sisteminde, rzgar hznn gl olduu blgelerde kritik ebeke durumlar gzlenmitir. Yk aklar baz durumlarda beklenenin iki mislinden daha fazla gereklemitir. Byle bir durumda snrlandrlmam ve kontrolsz retim santrallarnn ncelikli olmas (rzgar santrallarnn retiminin her artta letim irketi tarafndan alnmas zorunluluu) uluslar aras planlanm elektrik ticaretini kstlamaktadr. Rzgar santrallarnn retimine ncelik tannmasnn etkilerinin incelenmesi ve gerekirse gvenlik artlarnn her zaman yerine getirilmedii ve enterkonnekte sistemin tehdit altnda olduu durumlarda kstlanmas gerekmektedir. 4 Kasm 2006 tarihinde meydana gelen arzann yaylmas sonucunda ENTSO-E sistemi paraya blnm, sistemde geni bir blgede sistem kmesi ve kesintiler yaanmtr. Ana nedenin bir ENTSO-E letim Sistemi 28

letmecisinin manevra izni vermeden nce sistem gvenirlik analizleri simlasyonunu yapmam olmas olarak belirlenmesine ramen sistemdeki eski teknolojiye sahip rzgar trbinlerinin arzann yaylmasna katkda bulunduu belirtilmektedir. Rzgar gcnn sisteme entegrasyonu konusunda zorluklar yaand bilinmektedir. YEKlerin gelimesine ve zel olarak rzgar gcne, katkda bulunmak zere ETSO ve ENTSO-E yukarda belirtilen sorunlarn stesinden gelecek Avrupa Birlii kapsamnda EWIS - European Wind Integration Study adl geni bir almay srdrmektedir. Ayrca ENTSO-E bnyesinde uluslararas enterkoneksiyon hatlarnn kapasitesinin gelitirilmesi ve sadece enterkoneksiyon hatlar zerinden daha fazla elektrik alverii yaplmasna olanak salayacak Ulusal letim Sistemi i glendirmeleri konularnda Ortak letim Sistemi Planlama almalar yaplmaktadr. Trkiye elektrik sisteminin ENTSO-E sistemine entegrasyonundan sonra Trkiyenin Avrupa lkeleri ile Avrupa Elektrik Pazar kapsamnda yapaca ticaret, halen dier lkelerde olduu gibi, ENTSO-E tarafndan koordine edilen teknik kurallar ve Avrupa letim Sistemi letmecileri Birlii (ETSO) tarafndan koordine edilen piyasa kurallarna gre yrtlmesi gerekmektedir.

29

S T R A T E J K

P L A N

1.9.2 Trkiyede Elektrik Piyasa Hizmetlerini etkileyen Durum ve Gelimeler Elektrik Piyasas Hizmetleri, 3 Mart 2001 tarihinde karlan 4628 Sayl Elektrik Piyasas Kanunu ve alt mevzuat ile 18 Mays 2009 tarihinde yaynlanan Elektrik Enerjisi Piyasas ve Arz Gvenlii Strateji Belgesi kapsam ve dorultusunda verilmektedir. Bu konudaki almalar yrtlrken geni bir evresel etkileim ierisinde, bir yandan alt mevzuatn bu evrede tartlmas, oluturulmas bir yandan da uygulanmas ilemleri bir arada yrtlerek bu gne kadar baaryla gelinmitir. 3 Kasm 2004 tarihli 25632 Resmi Gazete de yaynlanarak yrrle giren DUY kapsamnda piyasann iletimine 8 Kasm 2004 tarihinde sanal uygulama ile geilmi, 1 Austos 2006 tarihinde de nakdi uygulamaya balanmtr. Kurulmaya allan piyasa modelinde, dnya rnekleri incelenmi, bazlar kendi corafyasnda ve kendi piyasa yaplar iinde incelenip irdelenmi, gerektiinde ihaleler ile bu konularda danmanlk hizmetleri alnm, piyasa teknik alt yapsnn oluturulmas aamalarnda ayr ihalelere klm, Avrupa Birlii lkeleri ile hem teknik hem de iletme alanlarnda uyum ve eletirme projeleri yaplmtr. Tm bu faaliyetlerin bazlarnda proje sonu aamalarna gelinmi, bir ksmnda da almalar devam ederken yeni projelere gereksinim duyulaca deerlendirilmekte ve hazrlklar yaplmaktadr. Tm bu almalarla, 2004 ylnda Yksek Planlama Kurulu tarafndan yaynlanan Elektrikte Strateji Belgesi hedeflerine TEA olarak ulalm ancak, TEA dnda, zellikle zelletirme almalarnda gecikme nedeni ile piyasa yapsnda istenilen seviyeye gelinememitir. Elektrik Piyasas Dengeleme ve Uzlatrma Ynetmelii (DUY) revize edilerek 14 Nisan 2009 tarihinde resmi gazetede yaymlanm ve 01 Ekim 2009 tarihinde mali hkmleri ile birlikte yrrle girmesi hedeflenmitir. 01 Aralk 2009 tarihi itibar ile Gn ncesi Planlama ve saatlik uzlatrma balatlm bulunmaktadr. Uzaktan Saya Okuma Projesi tamamlanm ve iletme kabul testleri yaplmakta ve Mart 2010 sonuna kadar bitirtilmi olacaktr. Piyasa Ynetim Sistemi Projesi almalar ise balatlm olup, Mart 2010 dneminde bitirilmesi planlanmaktadr. Vadeli lemler Piyasasnn kurulmasyla sektre kaynak salamada nemli katk salamas beklenmektedir. Trkiyenin Bat Avrupa lkeleri ile Avrupa Elektrik Pazar kapsamnda yapaca ticaret, halen dier lkelerde olduu gibi, ENTSO-E tarafndan koordine edilen teknik kurallar ve Avrupa letim Sistemi letmecileri Birlii (ETSO) tarafndan koordine edilen piyasa kurallarna gre yrtlmesi beklenmektedir. Avrupa elektrik piyasasnn liberallemesinden sonra bu enterkonnekte ebekelerdeki tedarikiler rettikleri enerjiyi dier lkelerdeki mterilere satma imkanna kavumulardr. Piyasadaki fiyatlara ve frsatlara bal olarak enterkonneksiyon hatlarnn kullanm artmtr. Ancak lkeleraras transfer miktarlar enterkonneksiyon hatlarnn ve balantnn yapld blgenin letim Sisteminin fiziki ve teknik kapasitesi ile snrldr. Kuruluumuzu etkilemesi muhtemel d evre koullar aadaki gibi zetlenebilir:

Yenilenebilir Enerji Kaynaklar: Elektrik iletim ebekelerine byk miktarlarda yenilenebilir enerji kaynann

balanmas iletim ebekesi planlama, tesis, iletmesi ve kontrolu ile ok sayda rzgar santralnn SCADA Sistemine dahil edilmesinin gereklilii TEA etkileyecek hususlardan biri olacaktr. Yenilenebilir retim kaynaklarnn, zellikle de rzgar santrallarnn retimlerindeki belirsizlik, ebekenin daha da yakndan izlenmesini ve yeni ynetim aralarn (Rzgar santrallar retim tahmin programlar, vb.) zorunlu klmaktadr.

Talep Art: Yksek talep artna paralel olarak Ulusal Elektrik ebekesinin de hzl bir ekilde geniletilmesi
ve glendirilmesi zorunluluk arz edecektir.

Elektrik Piyasas: Elektrik piyasas TEAa sistem iletmesi asndan ilave sorumluluklar getirecektir. Yatrmlarn Gerekletirilmesi: TEA mevcut yatrm denekleriyle planlam olduu yatrmlarn nemli bir
blmn gerekletirmektedir. Son iki yla bakldnda 2008 ylnda 170 Milyon TL, 2009 ylnda 200 Milyon TL EPDK ve DPTnin onay alnarak TEAa ilave denek olarak verilmi olup 2010 ylnda ise 550 Milyon TL yatrm denei verilmitir.

letiim ve Bilgi Sistemlerinde Gelimeler ile Bilgi Gvenlii: Bilgi ve iletiim sistemlerinde meydana
30

gelen teknolojik gelimeler ve bunun sonucu olarak bilgi ve iletiim sistemleri ihtiyacnn her gn biraz daha artmas ve buna paralel olarak da bilgi gvenliinin nemi tm i srelerini ilgilendiren bir konudur. Buna ilaveten, elektrik piyasasnn yapsnn tam olarak belli olmamas ve gelecekte farkl Bilgi Teknolojileri Sistemleri arasnda gerekli olacak ara balant ihtiyalarnn bugnden ngrlememesi nedeniyle sorunlarla karlalabilecektir. Dier yandan, Kuruluumuzca kurulmakta olan Fiber Optik Hatlarnn fazla kapasitesinin telekomnikasyon piyasasnda altyap iletmecilii lisansna sahip irketlere kiralanmas faaliyetleri iletiim piyasasndaki gelimeler ve piyasa koullar ile yakndan ilgilidir. Ayrca, istasyon otomasyonunda IEC 61850 standardnn uygulamasnn yaygnlamas ve TEA trafo merkezlerinde de bu standardn uygulanmaya balanmas gerekecektir.

ENTSO-E Balants: ENTSO-E ebekesi ile senkron paralel alma Sistem letmesine ilave sorumluluklar
getirecektir.

Personel Alm Konusundaki Kstlar: Genelde tm alanlardaki nitelikli personel ve teknik eleman eksikliinin

giderilmesine ynelik olarak yeni personel almnda yaanan kstlar ve zellikle de gelien bilgi ve iletiim sistemlerinin Kuruluumuz faaliyetlerinin her alannda giderek daha fazla kullanlmasna karn, yeterli say ve nitelikte eleman alnamamas TEA asndan nemli bir sorun oluturmaktadr.

Kuruluumuzun lkemiz iin stratejik bir neme sahip olmas, zellikle teknik personel istihdam ve altrlmasna ilikin sorunlar karsnda nemli problem yaanmasna sebep olmaktadr. Kuruluumuzun personel ihtiyacnn olmas durumunda Kuruluumuz Ynetimince personel alm yaplamamakta ve mevcut personelin cretlerinin personelin Kuruluumuzda kalmasn salamak amac ile dzenlenmesi yoluna gidilememektedir. Bu hususlarla ilgili problemler aadaki gibi detaylandrlabilir; a) Kuruluumuz; ya ortalamasnn %50den fazlas 40 ya zeri olmas, zellikle bu orann teknisyen ya ortalamasnda %60larn zerinde olmas ileride daha yal bir kurulu olacann iaretidir. Bu nedenle kuruluumuzun ya ortalamasnn genletirilmesi gerekmektedir. b) zellikle mhendis saysnn az olmas nedeniyle gerek tarada gerekse merkezde bu saynn artrlmas gerekmektedir. Bu gn iin kurulu ortalamas (mhendis says) yaklak %8 civarnda olan bu orann yukarya ekilmesi ve en az %20 civarlarna yaklatrlmas gerekmektedir.(Avrupadaki dier iletim irketlerinde olduu gibi) c) Son dnemlerde zel sektrdeki gelimelerden dolay Kuruluumuz teknik personelinde Kurulutan ayrlma eilimi artmtr. Bunun nlenmesi iin personel maa, zlk haklar ve emeklilik artlarnn iyiletirilmesi gerekmektedir. d) e alma prosedrlerinde daha esnek, bamsz ve dolaysyla kaliteli personel alm gerekletirilmesi gerekmektedir.

31

S T R A T E J K

P L A N

1.9.3 Dnyadaki Durum ve Gelimeler

Dnya elektrik piyasalar retim, iletim, datm ve arz gibi temel unsurlardan olumaktadr. Elektriin dier ticari rnler gibi depolanamamas ve retildii anda tketilmesi zorunluluundan dolay enerji piyasalarnn oluturulmasnda ve iletilmesinde sz konusu temel unsurlarn i ie oluunun gz ard edilmemesi gerekmektedir. Kullanclarn en verimli ekilde yararlanabilecei ve katlmclar iin frsata dntrlebilecek elektrik piyasa modellerinin oluturulmas gr dnya enerji sektrnde benimsenmektedir. Bu ynde liberalleen ve yeniden yaplanma sreci devam eden Dnya ve zellikle Avrupa enerji sektrnde; gvenilir ve daha fonksiyonel elektrik piyasalarnn oluturulmas iin retim, iletim, datm, ticaret vb. tekel irketlerin ayr ayr yaplandrlmas ve zelletirilmesi ynndeki almalara hz kazandrlmtr. Ancak iletim yatrmlarnn yksek sermayeli oluu ve nemli boyutlarda kamulatrma glkleri nedenleri ile iletim hizmetlerinin kamu tarafndan salanmas ve tekel olmas ynndeki eilim ksmen devam etmektedir. Sistem leticilerinin yeniden yaplanan elektrik piyasalarndaki rol gn getike daha nemli hale gelmektedir. Bu kapsamda, sistem ileticisi tarafndan; elektrik sisteminin gvenilir ve kesintisiz iletilmesinin yan sra elektrik piyasalarnn gelimesine imkan salayacak ekilde iletme ve planlama yaplmas gerektii gr de dnya elektrik piyasalarnda kabul gren konulardan biridir. Elektrik piyasalarnn gerek zamanl dengelenmesinde ve iletilmesinde Sistem leticisinin gvenilir, kaliteli ve dk maliyetli olarak planlanmas gereken gn ncesi tahmini arz talep dengesi teknolojik avantajlarn da yardm ile gn ncesinden mmkn olduunca kk zaman aralklar ierisinde salkl ekilde planlanabilmekte ve piyasalardaki dengesizlii minimuma indirmektedir. Gelimi piyasalarda bu yndeki geliim st dzeylerde olsa da gelimekte olan piyasalarda henz tam anlamyla anlk olarak gn ncesi talep tahminleri planlamasnn istenen dzeye ulaamad bilinmektedir. 1950li yllarn banda 7 ye ile senkron paralel iletilmeye balayan ve son gelimelerle ye says 24e ulaan Avrupa Elektrik letim Birlii (ENTSO-E) dnya zerinde enerji talebinin en yksek olduu blgelerden birisidir. Enerji temininde birbirlerine ve da baml olan ENTSO-E lkelerinin enerji politikalarn ekillendiren temel unsurlar; daha fazla ebeke senkronizasyonu ile geerli tek tip piyasa modeli oluturmak ve bu sayede enerji arz gvenliini artrmak, enerjinin retim, iletim, datm ve kullanm verimliliini en st dzeye karmak, evre sorunlarn en aza indirmek ve ebekelerin enerji eitliliini frsata dntrmek olarak benimsenmitir. 1950li yllarda yedek kapasite - enerji paylam ve nemli arzalarda karlkl yardmlama eklinde balayan uluslararas enterkoneksiyonlar eitli lkelerdeki farkl birincil kaynak ve farkl teknoloji kullanm sonucu oluan farkl retim maliyetlerinden yararlanmak zere gelitirilmi ve enterkoneksiyon altyap yatrmlar 1970li yllarn sonlarndan balayarak artmtr. 1980-1990 dneminde orta ve uzun dnemli kontratlarla yaplan enerji alverileri genellikle dikey oluumlu (retim-iletim-datm) devlet irketleri arasnda olmutur. Ancak ok yakn gemite, ulusal elektrik pazarlarnn liberallemesini takiben, enterkoneksiyon hatlar uluslararas ticareti zendirerek blgesel ve daha sonra ktasal pazarlarn oluturulmas amacyla kullanlmaya balanlmtr. 2000 yl sonrasnda ksa ve orta vadeli kontratlarla yaplan elektrik enerjisi ticareti liberallemenin getirdii kurallar ve pazar frsatlar ile gelitirilmeye allmaktadr

32

1.10 GZFT Analizi

Gl Yanlarmz Elektrik piyasasnda nc kurulu olmas, Kuruluun Faaliyet alannda tekel olmas, lkemizin geliimine paralel olarak genileyen iletim alt yapsna sahip olmas, lkenin her blgesinde hizmet verebilecek ekilde rgtlenmi tekilat yapsyla Trkiyenin en byk Teekkllerinden biri olmas, Btn komu lkelerle enterkonneksiyon balantmzn olmas, Ulusal Enterkonnekte Elektrik Sisteminin gvenilir bir ekilde iletilmesi amacyla gerekletirilmi olan SCADA/EMS ve iletiim sisteminin yedekli bir yapya sahip ve uluslararas standartlara uygun olmas, Elektrik sektrnde zel ve tzel kiiler ile srekli ibirlii iinde olmas ve etkinlii, Teknik bilgi birikimi ile teknolojik geliime ve uygulamalara yatknl, Merkez ve tara tekilatnda alannda uzman tecrbeli personele sahip bir kurulu olmas, Kuruluumuzca hizmet ii, tekaml ve nc ahslara belgeli eitim verilmesi, Uluslararas standartlarda proje, ihale, analiz, ett almalarnn yrtlmesi, takibi, sonulandrlmas konularnda deneyim ve beeri ve teknolojik altyap, Zayf Yanlarmz hacmi ve yeni yaplan almalar gz nne alndnda nitelikli teknik personel ve lisan bilen personel saysnn yeterli olmamas, Birimler aras iletiim eksiklii ve bilgi birikiminin yeterince yeni personele aktarlamamas, Kuruluun sosyal imkanlarnn yetersiz olmas, Tantm ve halkla ilikiler faaliyetlerinin yetersiz olmas. Frsatlar Elektrik piyasasndaki gelimenin dnya piyasalaryla paralellik gstermesi, Yeni kanunla getirilen yurtd yatrm yapma ve yurtd oluumlara katlma olanaklar, letim yatrmlarnn gerektii zamanda gerekletirilmesinin salanmas iin baz iletim yatrmlarnn sistem kullanclar tarafndan da yaplabilmesi, Tarifenin gelir tavanna gre dzenlenmesi, Elektrik enerjisi talebinin son dnemlerde dm olmas, nmzdeki be yllk srete enerji darboazyla karlamak yerine, yeni enerji yatrmlarnn yaplmas iin sre kazandracak olmas, Avrupa Elektrik letim Birliine (ENTSO-E) balanma srecinde ENTSO-E kriterlerine ulama gereklilii, D enterkoneksiyon almalarnda koordinatr kurulu olmas ve neminin artmas, D kaynakl hibe kredileri ile yrtlen projelerin kurulua katks, zelletirme kapsamnda bulunan enerji KTlerinde alan yetimi personelin zellikle Kuruluumuzu tercih etmesi, letiim ve bilgi sistemleri alannda meydana gelen teknolojik gelimelerin sunduu yeni imkanlar, Kuruluumuzca kurulmakta olan Fiber Optik Hatlarnn fazla kapasitesinin telekomnikasyon piyasasnda altyap iletmecilii lisansna sahip irketlere kiralanmas imkanlarnn ortaya kmas, lkemizin geliimine paralel olarak gelien enerji retim yatrmlarndaki art ve retim kaynak eitlilii. Tehditler lgili mevzuatn getirdii kstlamalar ve balant taleplerindeki belirsizlikler nedeniyle serbest piyasa yapsnda yaplan retim-tketim yatrmlaryla iletim yatrmlarnn e zamanl gerekletirilememesi ya da fazla veya zamanndan nce iletim yatrmlarnn yaplmasna neden olmas, Elektrik enerjisi talebinin yksek oranlarda deiiklik gstermesi buna paralel olarak retim-iletim yatrmlarn yaplmasnn zorluu, maliyetlerin ykseklii ve finansman zorluu, Piyasa uygulama srecindeki aksaklklarn (arz yetersizlii) gelecek dnemde belirsizlikler oluturmas ve bunun planlama almalarnn yaplmasn ve uygulamalarn zorlatrmas, Kuruluumuz ile balant anlamas yapan bata yenilenebilir enerji santrallar olmak zere ok sayda santraln TEA SCADA/EMS Sistemine balanmasnda karlalan kst ve zorluklar, 33

S T R A T E J K

P L A N

Bilgi sistemlerine ynelik tehditler ve bilgi gvenliinin giderek daha kritik bir konu haline gelmesi, Datm irketlerinin master planlarnn olmamasna bal olarak iletim planlama almalarnda yaanan glkler, arpk kentleme ve plansz yaplamann yaratt iletim tesislerinin planlanmas ve iletilmesi gl, Arz gvenlii asndan piyasa yapsndan dolay elektrik retim kaynaklarnda da bamlln kontrol edilememesi, Serbest elektrik piyasasnda, yeni santrallarn piyasa koullar iinde byk lde zel sektr yatrmlar ile gerekletirilmesinin beklenmesi nedeniyle, piyasaya yeterli yeni retim kapasitesi girii olmamas durumunda arz gvenlii balamnda yaanabilecek iletme sorunlar, TEAn Piyasa ve Sistem iletim grevlerini ifa ederken ortaya kan nakit transferi sorunlar, Elektrik iletim ebekelerine byk miktarlarda yenilenebilir enerjisi santral balanmas sonucunda bu santrallarn retimlerindeki belirsizlikler nedeniyle yaanabilecek iletme zorluklar ve elektrik sisteminin gvenilir bir ekilde iletilmesi iin ihtiya duyulan iletme yedei miktarnda ortaya kacak artn getirecei ilave maliyetler, Datm irketlerine ait orta gerilim fiderlerinde meydana gelen ok sayda arzalardan dolay g trafosu ve tehizat arzalarnn fazla olmas, Piyasa uygulamalar kapsamnda kapasitenin %85 mertebesinde kamu elinde olmas ve kamu kurulular arasnda nakit aknn istenen seviyede gerekletirilememesi, Kamu kurulular arasnda oluan alacak bor kapsamnda teminat uygulanamamas, Kamu kurulular arasnda oluan alacak bor kapsamnda gecikme zamm uygulanamamas, irketimizde grev yapan personelin maa ve zlk haklarnn piyasa koullarna gre yeterli olmamas, buna mukabil zel sektrn elektrik piyasasndaki etkinliinin artmasna paralel olarak yetimi elemanlara duyulan talebin artmas ve deneyimli personele zel irketlerden gelen cazip teklifler nedeniyle kalifiye personelin kuruluta tutulamamas, Memur / szlemeli memur statsnde alan personelin cretlerinin yetersizlii, Hiyerarik olarak ykselen unvana ramen daha dk unvandaki alanlarn daha fazla cret almasnn yaratt olumsuz etkiler, Tesislemeye balanabilmesi iin n art oluturan ve tesislemeden nce ikmal edilmi olmas gereken kamulatrma srecinin, Kurulu dndaki (tapu, kadastro, nfus, belediye, valilik, mahkeme vb.) kamu kurum, kurulu ve idarelerin almalarna da baml olmas ve buralarda yaanan gecikmelerin Kuruluumuz almalarn da etkilemesi sebebiyle uzun srmesi; bu sreci ksaltmaya ynelik nitelikli kamulatrma personeli ann fazla sayda olmas ve bu ihtiyacn karlanamam olmas; yatrmlarn planlanan srelerde gerekletirilebilmesi amacyla tanmazlara yaplmas gereken el atmalarn, kamulatrmaya tbi tutulacak tanmazlarn Kuruluumuzca edinilmesi sreciyle rtmedii durumlarda el atmaya ilikin engellemelerle karlalmas ve kimi zaman ikyeti olan maliklerce konunun yargya tanarak kamulatrma ve dolaysyla yatrm srecinin uzamasna yol almas,

34

2- MSYON, VZYON VE TEMEL DEERLER

T E A

2.1 Misyonumuz Gl bir iletim sistemi oluturarak elektriin kaliteli, srekli, gvenilir ve ekonomik olarak iletimini salayacak ekilde elektrik sistemini ve piyasasn programlamak, planlamak ve iletmek. 2.2 Vizyonumuz Elektrik Sisteminin ana omurgas olarak, elektrik enerjisinin retim noktasndan tketim noktasna gvenilir, yeterli, kaliteli, etkin ve kesintisiz tanmasnn ve serbest elektrik piyasasnn rekabet koullarna uygun olarak iletilmesinin salanmasnda tm sistemin garantr olarak nc ve ynlendirici bir kurulu olmak. 2.3 Temel Deerler letim ebekesine eriimde ayrm gzetmemek Eitlik-Adalet Gvenilirlik Sorumluluk ve Hesap verebilirlik Ahlaki deerlere bal olma Sayg-Hogr Var olan deerleri koruma ve gelitirme Liyakat Sorumluluk, bilgi, tecrbe ve yetki paylam effaflk Srekli Geliim-Deiim nsan haklarna ballk Mkemmeliyetilik birlii-katlmclk Etkinlik ve Verimlilik evre bilinci lke kalknmasna katk alan memnuniyeti Dinamizm

35

3- STRATEJK AMALAR VE HEDEFLER

S T R A T E J K P L A N

2011-2015 stratejik plan dnemi sonunda Kuruluun ulamay hedefledii stratejik amalar belirlenirken mevcut planlar gz nnde bulundurulmu olup, amalar bu plan ve gnmz politikalar ile de uyumlu olacak ekilde, lkenin ve an gereksinimleri de dikkate alnarak, Bakanlklar tarafndan nerilmi, strateji planlama ekibi tarafndan derlenmi ve st ynetime sunularak belirlenmitir. Bu kapsamda yrtlen sre sonunda, 4 adet stratejik ama belirlenmi, bu amalarn gerekletirilmesine ynelik 13 adet hedef ve bu hedeflere ulamak zere faaliyetler belirlenmitir. Belirlenen amalar altndaki hedefler zaman zaman birden fazla amaca hizmet etmekte olup, TEA 2011-2015 stratejik plan dnemi iin amalar, hedefler ve stratejiler listesi aada verilmektedir.

STRATEJK AMA 1 ELEKTRK LETM SSTEMNN GVENLRLN , KALTESN VE EMREAMADELN ARTIRMAK

STRATEJK AMA 2 LKEMZN VE AIN GEREKSNMLERNE PARALEL OLARAK VE LKEMZN ENERJ GE KORDORU OLMASI N GEREKL LETM ALT YAPISINI GLENDRMEK, GELTRMEK VE ELEKTRK PYASASININ FONKSYONEL VE EFFAF BR YAPIYA KAVUMASINI SALAMAK

STRATEJK AMA 3 BLG TEKNOLOJLER, LETM VE SCADA/EMS SSTEMLERN GLENDRMEK VE YAYGINLATIRMAK

STRATEJK AMA 4 YETERL SAYIDA NTELKL PERSONELE SAHP DNAMK BR TEKLAT YAPISI OLUTURMAK N GEREKL ALIMALARI YAPMAK

36

STRATEJK AMA 1 ELEKTRK LETM SSTEMNN GVENLRLN, KALTESN VE EMREAMADELN ARTIRMAK

Her alanda gelien lkemizde bu gelimeleri dorudan veya dolayl destekleyen elektrik sisteminin de hzla gelitirilmesi, yenilenmesi ve bu dorultuda elektriin gvenilirliinin ve kalitesinin artrlmas gnmz artlarnda kanlmazdr. Ayrca, Elektrik Piyasasnda yeni dnemde Kuruluumuz hem piyasa ileticisi hem de sistem ileticisi olarak, sistemi kullanclara srekli emre amade klmak ve liberal piyasa yapsnn geliimine kolaylk salayacak ynde sistemi iletmek ve geliimini salamak zorundadr. Kullanclara sunulan hizmetlerin kalitesi ve gvenilirlii bu aamada nem arz etmektedir. HEDEF 1: letim Sistemi arza saysn ve srelerini minimuma indirmek 2006 2009 yllar arasnda TBTAK desteinde gerekletirilen ARGE Projesi sayesinde; letim Sisteminde kullanlan elektrik kalitesinin gerek lm sonularna dayal izlenmesini salayan donanmsal ve yazlmsal bir alt yap oluturulmutur. Kurulan alt yap ok amal kullanlabilme yeteneine sahip olup, henz letim Sisteminin %10luk bir blmn gerek lm sonularna dayal izler durumdadr. TEA ilerleyen yllarda lm alt yapsn yaygnlatrarak tm iletim sistemini izler duruma gelmeyi hedeflemektedir. Performans Gstergeleri EH Arza Says (Adet) EH Arza Sresi Mevcut Durum 4048 1 Yl 3 Ay 1.YIL 4038 1 Yl 2 Ay 2.YIL 4020 1 Yl 1 Ay 3.YIL 4010 1 Yl 4.YIL 4000 11 Ay 5.YIL 3990 10 Ay

HEDEF 2: letme yedei ve ekonomik mrn doldurmu ototrafo, g trafosu ve Primer ve Sekonder tehizatlarn temin etmek Hzla gelien iletim sisteminin n-1 kriterlerine uygun olarak salkl iletilmesi ve sistemin artan g taleplerini karlamak iin farkl g ve gerilimlerde 2010 yl iin 35 adet, 2011 yl iin 33 adet, 2012 yl iin 32 adet, 2013 yl iin 33 adet, 2014 yl iin 33, 2015 yl iin 30 adet Oto trafo ve g trafosu temini hedeflenmitir. 37

S T R A T E J K

P L A N

Performans Gstergeleri Hzla gelien iletim sisteminin n-1 kriterlerine uygun olarak salkl iletilmesi ve sistemin artan g taleplerini karlamak iin oto trafo ve g trafosu temini (Oto Trafo ve G Trafo Says (Adet))

Mevcut Durum 35

1.YIL

2.YIL

3.YIL

4.YIL

5.YIL

33

32

33

33

30

HEDEF 3: letim sistemimizdeki E..H larna ait arza endeksinin drmek Arza endeksi yksek olan 380 kV ve 154 kV E..H.larnda meydana gelen arzalarn incelenmesi, arza analizleri yaplarak gerekli olan tedbirlerin alnmas ve bu orann her yl yllk olarak %0,25 orannda drlmesi hedeflenmitir. Enerji letim Hatlarnda Arza Endeksi Hesab : E = (100 x N / L) x (365 / A) N: Hatta Meydana Gelen Arza Says L: Hattn Uzunluu A: Hattn letmede Kald Gn Says Performans Gstergeleri EH Arza Endeksi (Bir yl ierisinde bir hattn 100 kmlik ksmna den arza says (Adet)) Mevcut Durum 8.18 1.YIL 8.15 2.YIL 8.11 3.YIL 8.08 4.YIL 8.04 5.YIL 8.0

HEDEF 4: Orta Gerilim fider ama saylarnn drlmesi salanarak g trafolarnn yllk ortalama 20 olan arza saysnn 10un altna indirmek Orta gerilim fider amalarndan kaynaklanan yllk ortalama 20 adet olan kalc g trafosu arza saysnn 10 adetin altna indirilebilmesi iin bu konuda Datm irketleriyle temasa geilmesi, gerekli uyarlarn yaplmas, mterek rle koordinasyonunun salanmas ve Sistem Kullanm Anlamalarnda yer alan cezai meyyidelerin uygulanmas hususlar gerekletirilecektir. Performans Gstergeleri Toplam Trafo Arzalar (Adet) Mevcut Durum 20 1.YIL 17 2.YIL 15 3.YIL 13 4.YIL 11 5.YIL 8

HEDEF 5: Yan Hizmetler Ynetmelii kapsamnda alnacak hizmetlerin kapsamn ve kalitesini gelitirmek Elektriin kesintisiz sunulmasnn yan sra sunulan elektriin kaliteli de olmas dorultusunda mevcut kaliteyi daha da artrmak amacyla yrtlen idari ve teknik almalar gelitirilerek, Avrupa elektrik kalitesi standartlarna ulamak hedeflenmektedir. Performans Gstergeleri Yan hizmetler anlamas imzalanan toplam kullanc says (Kullanc Adedi) Yan Hizmetlerle ilgili olarak hazrlanan anlama mevzuat ve proje almalarnn says (Proje Adedi) Frekans kontrol hizmeti kayt altna alnan kullanc yzdesi (%) Frekansn normal iletme snrlar dnda olduu yllk sre. (Bir yldaki nominal frekans (49,8 50,20) ama sresi) (Saat) Frekans kontrol hizmetinin yk tevzi merkezlerinden izleme sistemi almalarnn gerekleme yzdesi (%) Mevcut Durum 39 1.YIL 45 2 10 25 20 2.YIL 50 2 40 22 50 3.YIL 60 2 70 20 100 4.YIL 65 1 100 18 5.YIL 70 1 15 -

38

HEDEF 6: Vardiyal almann zendirilerek Yk tevzi merkezlerinde 24 saat sreyle alan mhendis ve tekniker saysn artrmak ve sistem ileticilerinin dzenli olarak eitimlerini salamak Elektrik iletim sisteminin iletilmesinden sorumlu Yk Tevzi iletme Merkezlerinde vardiyal altrlacak mhendis/ teknikerin zlk ve sosyal haklarnn iyiletirilmesi ynnde gerekli mevzuat almalarnn hazrlanarak gerekli giriimlerin sonucunda plann ilk ylnda gereklemesi beklenen yasal dzenlemelerin ardndan, Kuruluumuzda vardiyal Mhendis/tekniker altrlmas ile sistem iletmecilii 24 saat sreyle etkin ve efektif olarak salanacaktr. Gelien ve deien mevzuatlara adaptasyonun salanmas ve ENTSO-E balants kapsamnda Avrupa elektrik sistemi birlii yelerinin yerine getirmekle ykml olduklar kriterleri belirten ENTSO-E iletme el kitabnn uygulanmasnn temini ve bilgilerin belirli aralklarla yenilenmesi amacyla sistem ileticilerinin dzenli olarak eitimleri salanacaktr. Performans Gstergeleri Dzenlenecek mevzuat almalarnn gerekleme yzdesi (%) Vardiyal alan mhendis/tekniker says (Adet) Dzenlenecek eitim faaliyeti says (Adet) Eitim faaliyetlerine katlanlarn says (Adet) Mevcut Durum 16/24 1.YIL 25 40/28 4 200 2.YIL 50 60/40 5 250 3.YIL 100 90/60 6 300 120/80 6 300 180/120 6 300 4.YIL 5.YIL

STRATEJK AMA 2 LKEMZN VE AIN GEREKSNMLERNE PARALEL OLARAK VE LKEMZN ENERJ GE KORDORU OLMASI N GEREKL LETM ALT YAPISINI GLENDRMEK, GELTRMEK VE ELEKTRK PYASASININ FONKSYONEL VE EFFAF BR YAPIYA KAVUMASINI SALAMAK

Enerji talebi hzla artan lkemizde, bu talebi karlamak iin yeni retim tesisleri planlanmakta, bu yap dahilinde gerek tketim taleplerinin gvenli enerji ihtiyacnn karlanmas gerekse de, retim tesislerinin sistem balantlarnn gerekletirilmesi iin iletim sistemi glendirme ve genileme yatrmlarna hz verilmesi amalanmaktadr. HEDEF 1: Hzla artan elektrik tketim talebinin kaliteli ve gvenli karlanmasna ynelik iletim tesislerini glendirmek ve geniletmek Tketim taleplerinin hzla artmas, taleplerin kaliteli ve gvenli karlanmas iin yeni iletim tesislerinin yaplmasn ve mevcut iletim tesislerinin glendirilmesi sonucunu dourmutur. Bu amala yeni 380 kV ve 154 kV trafo merkezleri ile enerji iletim hatlar tesis edilmesi, mevcut iletim hatlarnda ve trafo merkezlerinde yenileme almalarnn yaplmas planlanmaktadr. Bu hedefle, 5 yl sonunda toplam 2150 km yeni 380 kV enerji iletim hatt tesis edilmesi planlanmaktadr. 154 kV gerilim seviyesinde ise, 5 yl sonunda toplam 2105 km yeni enerji iletim hatt tesis edilmesi planlanmaktadr. 380 kV gerilim seviyesinde toplam 19 adet yeni trafo merkezi yaplmas planlanmaktadr. 154 kV gerilim seviyesinde ise, toplam 33 adet yeni trafo merkezi yaplmas planlanmaktadr. Mevcut trafo merkezlerinde toplam 16 adet trafo merkezinde yenileme almas planlanmaktadr. Mevcut enerji iletim hatlarnda ise, toplam 565 km enerji iletim hattnda yenileme almas planlanmaktadr.

39

S T R A T E J K

P L A N

Performans Gstergeleri Planlanan ve tesis edilecek 380 kV. Enerji letim Hatlarnn uzunluu (km) Planlanan ve tesis edilecek 154 kV. Enerji letim Hatlarnn uzunluu (km) Planlanan ve tesis edilecek 380 kV. Trafo Merkezleri says (Adet) Planlanan ve tesis edilecek 154 kV. Trafo Merkezleri says (Adet) Planlanan ve tesis edilecek 380 ve 154 kV Yenileme Trafo Merkezleri says (Adet) Planlanan ve tesis edilecek 380 ve 154 kV Yenileme Enerji letim Hatlar says (Adet)

Mevcut Durum 14967 32121 77 507 4 -

1.YIL 360 340 2 4 1 70

2.YIL 260 370 4 7 6 85

3.YIL 500 485 6 7 4 75

4.YIL 550 390 5 8 2 135

5.YIL 480 520 2 7 3 200

HEDEF 2: Yeni retim kaynaklarnn enterkonnekte elektrik sistemine balantsn salayacak iletim tesislerini gerekletirmek Enerji talebinin hzla artmas ve bu talebin karlanmas nedeniyle yeni retim tesislerine ihtiya duyulmaktadr. Yeni retim tesislerinin enterkonnekte elektrik sistemine balanabilmesi iinde yeni trafo merkezleri ve enerji iletim hatlar tesis edilmesi gerekmektedir. Bu hedefle, 596 km 380 kV enerji iletim hatt tesisi ve toplam 1009 km 154 kV enerji iletim hatt tesis edilmesi planlanmaktadr. Ayrca toplam 6 adet 380 kV trafo merkezi ve toplam 34 adet 154 kV trafo merkezi tesis edilmesi planlanmaktadr. Bu hedefin gerekletirilebilmesi amacyla tesislerin kamulatrma srecinin ksaltlmasn hedefleyen mevzuat deiiklii almalar iin gerekli giriimlerde bulunulacaktr. Performans Gstergeleri Planlanan ve tesis edilecek 380 kV. Enerji letim Hatlarnn uzunluu (km) Planlanan ve tesis edilecek 154 kV. Enerji letim Hatlarnn uzunluu (km) Planlanan ve tesis edilecek 380 kV. Trafo Merkezleri says (Adet) Planlanan ve tesis edilecek 154 kV. Trafo Merkezleri says (Adet) Mevcut Durum 1.YIL 150 100 3 2.YIL 26 132 1 7 3.YIL 160 212 2 10 4.YIL 50 265 1 5 5.YIL 210 300 2 9

HEDEF 3: ehirlemenin youn olduu blgelerde mevcut iletim hatlarn yeraltna almak ve yeni kablo hatlarn tesis etmek letim sistemi gvenilirliini artrmak ve modern ehirleme gereksinimlerini yerine getirmek amacyla ekonomik mrn doldurmu olan enerji iletim hatlarnn yeraltna alnmas ve yeni kablo hatlarnn tesis edilmesi planlanmaktadr. Bu hedefle, toplam 18 km mevcut enerji iletim hattnn yer altna alnmas planlanmaktadr. Ayrca toplam 11 km yeni 380 kV yer alt kablo ve toplam 29 km yeni 154 kV yer alt kablo tesis edilmesi planlanmaktadr. Mevcut Durum 51.73 28.6 174.2 40

Performans Gstergeleri Yeraltna alnacak mevcut Enerji letim Hatlarnn uzunluu (km) Planlanan ve tesis edilecek 380 kV Yeni Yeralt kablo hatlarnn uzunluu (km) Planlanan ve tesis edilecek 154 kV Yeni Yeralt kablo hatlarnn uzunluu (km)

1.YIL 2.YIL 3 6 19

3.YIL 9 5 4

4.YIL 6

5.YIL 6 -

STRATEJK AMA 3 BLG TEKNOLOJLER, LETM VE SCADA/EMS SSTEMLERN GLENDRMEK VE YAYGINLATIRMAK Bir yandan, lkemizde elektrik piyasasnn hizmete girmesi, iletim ebekesine ok miktarda yenilenebilir enerji santralnn balanacak olmas ve Ulusal Elektrik ebekemizin ENTSO-E ebekesine balantnn hedeflenmi olmas gibi nedenlerle Ulusal Elektrik Sisteminin gvenilir ve kaliteli bir ekilde iletilmesi iin gerekli olan SCADA, Enerji Ynetim Sistemleri (EMS) ve iletiim sistemlerinin neminin daha da artrmas, dier yandan da bilgi sistemleri alannda meydana gelen teknolojik gelimeler ve bunun sonucu olarak bilgi sistemlerine duyulan ihtiyacn her gn biraz daha artmas ve buna paralel olarak da bilgi gvenliinin nemi ve bilgi sistemlerinin tm i srelerini ilgilendiren bir konu haline gelmesi, bilgi teknolojileri, iletiim ve SCADA/EMS sistemlerinin glendirilmesi ve yaygnlatrlmas gerekmektedir.

HEDEF 1: Ulusal Elektrik Sisteminin daha gvenilir bir ekilde iletilmesinin salanmas amacyla Kuruluumuz iletiim ve koruma sistemlerini glendirmek ve yaygnlatrmak Ulusal Elektrik Sisteminin daha gvenilir bir ekilde iletilmesinin salanmas amacyla, SCADA/EMS sisteminin bu sisteme dahil olmayan trafo merkezleri ve santraller ile yeni servise girecek trafo merkezleri ve santralleri de kapsayacak ekilde geniletilebilmesi, muhabere ve koruma sinyalizasyon altyapsnn glendirilmesi iin Kuruluumuz iletiim ve koruma sistemlerinin glendirilmesi ve yaygnlatrlmasna ihtiya duyulmaktadr. Performans Gstergeleri TEA tarafndan retilen ve iletiim sistemine dahil edilecek ilave kuranportr (letim sistemi zerinden alan haberleme cihaz) says (Adet) letiim sistemi altyapsna dahil edilecek ilave fiber optik terminal tehizat says (Adet) TEAn zel telefon sistemine dahil edilecek ilave zel Telefon Santral (PAX) says (Adet) Fiber optik alt-yapsn glendirmek ve yaygnlatrmak amacyla servise alnacak ilave fiber optik kablo uzunluu (km) Ticari olarak deerlendirilecek fiber optik alt-yaps gzargah says (Adet) Mevcut Durum 2550 350 175 6400 2 1.YIL 150 30 25 1000 1 2.YIL 150 30 25 1000 1 3.YIL 150 30 25 1500 4.YIL 150 30 25 1500 1 5.YIL 150 30 25 2000 -

HEDEF 2: Ulusal Elektrik Sisteminin gerek-zamanl bilgilerle gvenilir bir ekilde iletilmesinin salanmas amacyla SCADA/EMS sistemlerini glendirmek ve yaygnlatrmak Ulusal Elektrik Sisteminin gerek-zamanl izlenmesi ve iletilmesi iin byk bir neme sahip olan SCADA/ EMS sistemi, 380 kV iletim ebekesine bal trafo merkezleri ve santraller ile 154 kV alt-iletim ebekesine bal nemli santraller ile trafo merkezlerinin bir ksmn kapsamaktadr. Halen 154 kV alt-iletim ebekesine bal trafo merkezlerinin byk ksm gerek zamanl olarak izlenememektedir. Ulusal Elektrik Sisteminin gerek-zamanl bilgilerle gvenilir bir ekilde iletilmesinin salanmas amacyla SCADA/EMS sistemlerinin 154 kV ebekeye de yaygnlatrlmas ve glendirilmesine ihtiya duyulmaktadr.

41

S T R A T E J K

P L A N

Performans Gstergeleri SCADA Sistemine dahil edilecek ilave Blgesel Kontrol Merkezi says (Adet) Seyhan, Erzurum ve Kepez SCADA Projesi kapsamnda SCADA Sistemine dahil edilecek ilave trafo merkezi ve santral says (Adet) Seyhan, Erzurum ve Kepez SCADA Projesi kapsamnda yenilenecek RTU says (Adet) Yeni RTU temini kapsamnda SCADA Sistemine dahil edilecek ilave trafo merkezi says (Adet) SCADA/EMS Sistemine dahil edilecek zel sektr ve dier kurululara ait santral ve trafo merkezlerinin says (Adet) Rzgar santrallarna ynelik olarak ihtiya duyulacak ilave fonksiyonlarn SCADA/EMS Sistemine dahil edilmesinin salanmas (Rzgar santrallarnn SCADA/ EMS sistemine dahil edilme yzdesi (%))

Mevcut Durum 6 225 4 225 225

1.YIL 3 67 8 10 15

2.YIL 3 5 50 15

3.YIL 7 60 15

4.YIL 40 25

5.YIL 30

%50

%50

STRATEJK AMA 4 YETERL SAYIDA NTELKL PERSONELE SAHP DNAMK BR TEKLAT YAPISI OLUTURMAK

Devletin genel enerji ve ekonomi politikasna uygun olarak elektrik iletim faaliyetlerinde bulunmak amacyla kurulan irketimizin, 4628 sayl Elektrik Piyasas Kanunu ve ilgili mevzuat erevesinde kendine verilen bata elektrik iletim sistemini uluslararas standartlarda kaliteli, ekonomik ve gvenilir bir ekilde iletmek olmak zere dier grevlerini etkin ve ekonomik olarak yerine getirebilmesi, uygulamada karlalan glkleri ortadan kaldrlabilmesi iin ihtiya duyduu kaynaklara daha kolay ulaabilmesi ve kullanabilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, piyasa artlarna uygun istihdam politikalarna ilikin yasal dzenlemelerle yeterli sayda nitelikli personel yetitirmek ve dinamik bir tekilat yapsnn oluturulmas hedeflenmektedir. HEDEF 1: TEAn hedeflerini gerekletirecek personelin eitilecei son teknolojiye sahip modern eitim merkezlerinin ve yeni eitim programlarn oluturmak ve uygulamak Teknoloji ve biliim alannda yaanan hzl deiim amzn en belirgin zelliidir. Bu deiim, iinde bulunduumuz enerji sektr ve irketimiz zerinde nemli etkiye sahiptir. Bu nedenle, irket personelinin gerekli bilgi ve donanma sahip olmas amacyla ihtiya duyulan eitim programlarnn aratrlarak gerekli almalarn yaplmas gerekmektedir.

42

Performans Gstergeleri

Mevcut Durum

1.YIL Antalya %100 Kayseri %50

2.YIL

3.YIL

4.YIL

5.YIL

Yeni eitim merkezlerinin Soma kurulaca alanlarn yer seimini %100 yapmak ve projesini hazrlamak A.Pazar (anlan faaliyetlerin gerekleme %100 yzdesi (%)), Tesisin inasn Soma gerekletirmek, gerekli ara ve %100 gerelerle donatarak iletmek A.Pazar (anlan faaliyetlerin gerekleme %100 yzdesi (%)) Personelin gerekli bilgi ve donanma sahip olmas amacyla ihtiya duyulan eitim programlarnn hazrlanmas ve uygulanmas (anlan faaliyetlerin gerekleme yzdesi ve hedeflenen katlmc says) Soma %100 A.Pazar %100

Kayseri %100

Antalya %50

Antalya %100

Kayseri %50

Kayseri %100

A.Pazar + Antalya+ A.Pazar + A.Pazar + A.Pazar + A.Pazar + Antalya + Soma Antalya + Soma 1500 Soma 1500 2000 Soma 2500 Soma 3000 Personel Personel Personel Personel Personel Eitimi Eitimi Eitimi Eitimi Eitimi

HEDEF 2: kazalarn nlemek irketimizin esas faaliyet konusunu oluturan ilerin ounlukla ar ve tehlikeli iler olmas zellii de dikkate alnarak, iyerlerimizde alan personele verilecek eitimler sonras i gvenlii malzemelerini kullanarak i saln korumak ve i kazalarn minimuma indirmek hedeflenmitir. Performans Gstergeleri Sahadaki iletme bakm faaliyetleriyle ilgili risk analizlerini (i kazas tehlikesi arz eden noktalarda bu kazann meydana gelmesi halinde karlalacak potansiyel zarar/kayp) gerekletirme yzdesi (%) Bu analiz sonularna gre eitilecek ve donanmlar salanacak alanlarn yzdesi (%) Yaplan bu alma sonularna uygun oluturulacak ilem basamaklarna ait talimatlarn gerekleme yzdesi (%) Gvenlii boyutuyla denetimleri yaplacak saha yzdesi (%) Mevcut Durum 1.YIL 2.YIL 3.YIL 4.YIL 5.YIL

%10

%40

%100

%20

%20

%40

%60

%80

%100

%15

%20

%40

%60

%80

%100

%5

%10

%20

%50

%75

%100

43

4- STRATEJK AMA - SORUMLU BRMLER

S T R A T E J K P L A N

44

(+) Dorudan Sorumlu Birim (x) Yardmc Sorumlu Birim

45

T E A

(+) Dorudan Sorumlu Birim (x) Yardmc Sorumlu Birim

5- MALYETLENDRME
S T R A T E J K P L A N

Kuruluun ama ve hedeflerine ynelik stratejiler dorultusunda gerekletirilecek iletme faaliyetleri ve projelerin yatrmlarna ilikin kaynak ihtiyac aada yer almaktadr.

MALYET TABLOSU
Plann 1. Yl (2011) Ama 1 Hedef 1 Hedef 2 Hedef 5 Hedef 6 Ama 2 Hedef 1 Hedef 2 Hedef 3 Ama 3 Hedef 1 Hedef 2 Ama 4 TOPLAM 256.850.000 800.000 135.000.000 118.470.000 2.580.000 501.680.000 391.680.000 74.000.000 36.000.000 12.000.000 3.500.000 8.500.000 2.700.000 773.230.000 Plann 2. Yl (2012) 252.960.000 770.000 130.000.000 118.490.000 3.700.000 545.000.000 322.350.000 131.150.000 91.500.000 13.000.000 3.500.000 9.500.000 5.200.000 816.160.000 Plann 3. Yl (2013) 265.130.000 860.000 140.000.000 118.750.000 5.520.000 588.000.000 345.000.000 161.750.000 81.250.000 9.000.000 3.500.000 5.500.000 1.000.000 863.130.000 Plann 4. Yl (2014) 271.830.000 860.000 145.000.000 118.650.000 7.320.000 625.000.000 403.200.000 165.200.000 56.600.000 7.000.000 3.500.000 3.500.000 500.000 904.330.000 Plann 5. Yl (2015)

(TL)

280.380.000 860.000 150.000.000 118.600.000 10.920.000 660.000.000 386.000.000 196.000.000 78.000.000 4.500.000 3.500.000 1.000.000 0 944.880.000

= 2.2 TL olarak alnmtr.

46

TEA 2011 - 2015 YILLARI STRATEJK PLAN GELR - GDER TABLOSU

2011 YATIRIM GDERLER LETME GDERLER (Amortisman Hari) TOPLAM GDERLER GELRLER (GELR TAVANI) 600.000 663.287 1.263.287 1.105.700 2012 650.000 684.274 1.334.274 1.105.700 2013 700.000 697.923 1.397.923 1.105.700 2014 735.000 697.923 1.432.923 1.105.700 1000 TL 2015 770.000 697.923 1.467.923 1.105.700

NOT: 2011 yl Gelir Tavan EPDK tarafndan revize edilecektir. 2012 2013 - 2014 ve 2015 yllar gelir tavan irketimizin almalar sonucunda belirlenecektir. Bu nedenle 2015 ylna kadar ayn gelir tavan kullanlmtr. EPDK ile yaplan gelir tavan belirleme almalarnda tabloda yer alan yatrm ve iletme giderleri gznnde bulundurulacaktr.

Kuruluumuz her ne kadar 233 sayl K.H.Kun KT olmas nedeniyle 4628 sayl yasaya istinaden kurulmu bir KT ise de, 2001 ylnda yaynlanan 4628 sayl Enerji Piyasas Kanunu ile kar amal bir kurulu olma zelliinde olmaktan kmtr. Kuruluumuzun gelir tavan giderlerini karlayacak ve yaplmas gereken yeni yatrmlar karlayacak ekilde EPDK tarafndan belirlenmektedir. EPDKnn belirledii gelir tavannn almas halinde, takip eden yllarda Kuruluumuz geliri alan miktar kadar dk belirlenmektedir. Bu nedenle yaplan yatrmlar gelir amal olmamaktadr. Kuruluumuz iin yatrm teklifleri, Babakanlk DPT Mstearlna herhangi bir limit tavan szkonusu edilmeksizin Kuruluumuz ihtiyalar dorultusunda yaplmaktadr. Kuruluumuzca yrtlen altyap yatrmlar ana faaliyetlerimiz olup, sistem gelirlerinden karlanmas beklenmekle birlikte finansman kayna olarak Dnya Bankas kredileri kullanlmakta ve ayrca sistem kullanc mterilerden Balant Anlamalar erevesinde 10 yl vadeli finansman salanmaktadr. Stratejik Ama 2de belirtilen Snr tesi elektrik ticaretine ynelik faaliyetler mevcut enterkonneksiyon hatlarnn kapasitelerinin piyasa katlmclarna sunulmasn kapsamaktadr. Sz konusu tahsis mekanizmasnn kurulmas ve iletilmesi ile ilgili gerekli teknik altyapnn finansman, kapasite tahsisinden elde edilecek gelirden karlanacaktr. Stratejik Ama 4 Hedef 3te belirtilen Avrupa birlii yesi lkelerde irketimizin muadili olan Kurululardan biri ile eletirme projesinin dzenlenmesinde Avrupa Birlii hibe kredisi kullanlacaktr.

47

6- ZLEME VE DEERLENDRME
S T R A T E J K P L A N

Kamu idarelerinin planl hizmet sunumu, politika oluturma kapasitelerinin artrlmas, belirlenen politikalar somut i programlarna ve performans esasl btelere dayandrma ile uygulamay etkili bir ekilde izleme ve deerlendirmelerini salamak iin stratejik planlama temel bir ara olarak benimsenmitir. Kamu ynetimi faaliyetlerini planl bir ekilde yerine getirmeleri iin kamu mali ynetimi reformlar erevesinde makro dzeyde bte hazrlama ve uygulama srasnda mali disiplini salamak, kaynaklar stratejik nceliklere gre datmak, bu kaynaklarn etkin kullanlp kullanlmadn izlemek ve bunun zerine kurulu bir hesap verme sorumluluu gelitirilmek amacyla, 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunun 9. maddesi ve Kamu Kurumlarnda Stratejik Planlamaya likin Usul ve Esaslar hakknda ynetmelik gerei Kurumlarn kendi Stratejik Planlarn hazrlamalar zorunlu klnmtr. Kuruluumuzca hazrlanm olan Stratejik Plan 2011 yl banda uygulamaya konulacak olup, 2009 ve daha nceki yllarda balatlan projeler ve faaliyetlere 2011 - 2015 dneminde de devam edilecek, bu almalardan bir ksm plan dnemi iinde tamamlanacaktr. 2011-2015 dnemi Stratejik Plannn hazrlanmasnda olduu gibi uygulanmas srecinde de ele alnacak izleme ve deerlendirme ilevleri, szkonusu mevzuat uyarnca titizlikle takip edilecektir. TEAn yapm olduu letim Planlama almalar dorultusunda hazrlanan ve buna ilikin Performans Gstergeleri tablolarnda detaylandrlm olan letim Sistemi Genileme yatrmlar Kuruluumuzca gerekletirilecek ve gerekleme durumlar her yl titizlikle izlenecektir. Plann hazrlanma srecinde olduu gibi, performans izleme tablolarnda verilen tm detay faaliyetlerin Kurulu organigramnda verilen ilgili bakanlklarnca ve Genel Mdrlmz koordinasyonunda tm Kuruluumuz personelinin katks ve desteiyle baaryla gerekletirilmesi hedeflenmektedir. TEA Genel Mdrl 2011-2015 dnemi Stratejik Plannn uygulamaya konulmas ile birlikte bu planda belirlenen vizyona ulamak iin yrtlecek proje ve faaliyetleri izleme sreci balayacaktr. Bu srete stratejik planda ortaya konulan ama ve hedeflere ne lde eriildii sistemli bir ekilde izlenecektir. Performans hedeflerine ulamak iin yrtlen proje ve faaliyetlerin ve bunlardan elde edilecek sonularn deerlendirilmesiyle Kurumsal performans izlenmi olacaktr.

48

TEA GENEL MDRL STRATEJK PLANLAMA YRTME KURULU ADI VE SOYADI Kemal YILDIR Hseyin ONAY Sinan YILDIRIM Duygu YURDAKK brahim BALANUYE Nezir AY Bahadr UAN Kasm ARISOY Enver ERKUL Ahmet ETNEL Serkan KUCU Sami GKKAYA Bilge Hakan KOZAN Metin GNYOL Nee GENYILMAZ Mahmut YILDIRIM Nevin ERTRK Yldz DURUKAN Frat DURMU Murathan KARA Nkhet ETN mer AKIROLU Zeki TOPAKKAYA Glin VAROL eyda ERSOY Murat SOLMAZ Mustafa GNGR Alg ZKAYA Ergn PEK NVANI Genel Mdr Genel Mdr Yardmcs Genel Mdr Yardmcs Hukuk Maviri Daire Bakan Daire Bakan Daire Bakan Daire Bakan Daire Bakan Daire Bakan Daire Bakan Daire Bakan 2. Hukuk Maviri Mdr Mdr Mdr Mdr Mdr Mdr Mdr Mdr Mdr Mdr Mdr Yrd. Mdr Yrd. Mdr Yrd. Mdr Yrd. Mdr Yrd. Memur

49