Filipino 7 LAS Quarter 3

7
Filipino
Ikatlong Markahan
KALIPUNAN NG GAWAING
PAMPAGKATUTO
Practice proper hygiene protocol at all times i

COPYRIGHT PAGE
Learning Activity Sheet in FILIPINO
GRADE 7
Copyright © 2020
DEPARTMENT OF EDUCATION
Regional Office No. 02 (Cagayan Valley)
Regional Government Center, Carig Sur, Tuguegarao City, 3500
“No copy of this material shall subsist in any work of the Government of the Philippines. However, prior
approval of the government agency or office wherein the work is created shall be necessary for
exploitation of such work for profit.”
This material has been developed for the implementation of K to 12 Curriculum through the Curriculum
and Learning Management Division (CLMD). It can be reproduced for educational purposes and the
source must be acknowledged. Derivatives of the work including creating an edited version, an
enhancement of supplementary work are permitted provided all original works are acknowledged and
the copyright is attributed. No work may be derived from this material for commercial purposes and
profit.
Consultants:
Regional Director : BENJAMIN D. PARAGAS, PhD, CESO IV
Assistant Regional Director : JESSIE L. AMIN, EdD, CESO V
Schools Division Superintendent : CHERRY S. RAMOS, EdD,, CESO V, Santiago City
Asst. Schools Division Superintendent: JONATHAN A. FRONDA, PhD, CESE, Santiago City
Chief Education Supervisor, CLMD : OCTAVIO V. CABASAG, PhD
Chief Education Supervisor, CID : JANETTE V. BAUTISTA, EdD
Development Team
Writers: NESOLYN D. LAMAGON & FREDELYN JOY B. APOLONIO, Rosario NHS
NICOLE R. GATIWAN & MARRIETA RAMOS, Rizal NHS, Santiago City
MARY GRACE G. PABLO & ROMEO H. FERNANDEZ, Patul National High School, Santiago City
ROBERTO R. TINIO, Divisoria High School-Main, Santiago City
VISITACION L. VILLAROZA, Sinsayon NHS, Santiago City
CHARLES DARWIN R. SANGLAY, Balintocatoc Integrated School, Santiago City
JERIC S. DANIELES, Salvador Integrate School, Santiago City
MA. JANE D. DELA CRUZ, DHS-Naggasican Extension
Content Editors: FEMELYN M. CABREROS, Santiago City National High School, Santiago City
MARJORIE P. MENDOZA, Rosario National High School, Santiago City
MARIA CECILIA M. FERNANDEZ, Divisoria HS Naggasican Ext., Santiago City
ELIZABETH R. BERDADERO, Education Program Supervisor– FILIPINO, RENROSE S.
RODRIGUEZ, NORALIE B. CABANG, JUN R. RAMOS, ROMANO C. SALAZAR
Language Editors: ELIZABETH R. BERDADERO, Education Program Supervisor– FILIPINO, RENROSE S.
RODRIGUEZ, NORALIE B. CABANG, JUN R. RAMOS, ROMANO C. SALAZAR
Layout Artists: JENELYN B. BUTAC, Division Librarian
Focal Persons: ELIZABETH R. BERDADERO, Education Program Supervisor– FILIPINO
MARIVEL G. MORALES, Division LRMDS Coordinator
ROMEL B. COSTALES, Education Program Supervisor– FILIPINO, CLMD, DepEd R02
RIZALINO G. CARONAN, Education Program Supervisor–LRMDS, CLMD, DepEd R02
Printed by: Curriculum and Learning Management Division

DepEd, Carig Sur, Tuguegarao City
Practice proper hygiene protocol at all times ii

Talaan ng Nilalaman
KASANAYANG PAMPAGKATUTO Pahina
*Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng

suprasegmental (tono, diin, antala) ----------- 1 - 6
*Naihahambing ang mga katangian ng tula/awiting panudyo,

tugmang de gulong at palaisipan ----------- 7 - 12
*Naipaliliwanag ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng

ng pagpapangkat, batay sa kasing kahulugan at kasalungat
nito ---------- 13 - 18
*Naisusulat ang sariling tula/awiting panudyo, tugmang de

gulong at palaisipan batay sa itinakdang mga pamantayan ----------- 19 - 24
*Nasusuri ang mga katangian at elemento ng mito, alamat, kuwentong

bayan, maikling kuwento mula sa Mindanao, Kabisayaan batay sa
paksa, mga tauhan, tagpuan, kaisipan at mga aspetong pang-
kultura (halimbawa: heograpiya, uri ng pamumuhay, at iba pa) ----------- 25 - 31
*Nagagamit nang wasto ang angkop na mga pahayag sa

panimula, gitna at wakas ng isang akda ----------- 32 - 38
*Naibubuod ang tekstong binasa sa tulong ng pangunahin

at mga pantulong na kaisipan ----------- 39 - 45
*Nasusuri ang mga element at sosyo-historikal na konteksto

ng napanood na dulang pantelebisyon ----------- 46 - 49
*Nagagamit ang wastong mga panandang anaporik at kataporik

ng pangngalan ----------- 50 - 53
*Nasusuri ang mga salitang ginamit sa pagsulat ng balita ayon sa

napakinggang halimbawa ----------- 54 - 59
*Natutukoy ang datos na kailangan sa paglikha ng sariling ulat

balita batay sa material na binasa ----------- 60 - 65
Practice proper hygiene protocol at all times iii

FILIPINO 7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

Baitang at Seksiyon: ____________________________________ Iskor: ___________
GAWAING PAMPAGKATUTO
Ponemang Suprasegmental
PANIMULA (SUSING KONSEPTO)

Sa alinmang wika, mahalaga ang mga tunog. Makabuluhan ang mga tunog, sapagkat
napag-iiba-iba nito ang kahulugan ng salita. Bukod sa pagkilatis sa tunog, may iba pang paraan
upang makilala ang kahulugan ng salita o pahayag gayundin ang layunin, intensiyon, at saloobin
ng nagsasalita.
Ponolohiya–ay tumutukoy sa maagham na pag-aaral sa mahahalagang tunog na nagbibigay

kahulugan sa pagsambit ng salita na nagpapabago sa kahulugan.
- Tumutukoy sa anumang yunit ng mga tunog o pagbigkas.
- Ito ang tawag sa yunit ng tunog o pinakamaliit na bahagi ng wika na may kahulugang
tunog.
Suprasegmental–ay isa sa mahahalagang bahagi ng pag-aaral ng wika. Nagiging epektibo lamang
ang kahulugan ng isang salita kung angkop ang tono, diin at haba, at antala nito. Ito ay binubuo ng
dalawang salitang pinagsama: Supra + segmental.
Sa pag-aaral ng suprasegmental, pinag-aaralan dito hindi lamang ang tunay na tunog ng
isang titik kundi maging ang labis (supra) na kabilang ang angkop na paraan ng pagbigkas ng
salita tulad ng wastong tono, diin, haba at antalang maghahatid ng kalinawan ng nais ipahayag.
Ang mga tunog ng bawat titik kapag pinagsasama ay kumakatawan sa iba’t ibang kahulugan
depende sa pagkakabigkas nito. Magiging epektibo lamang ang ugnayan kung isasaalang-alang
ang angkop na tono, diin at haba at antala ng pagbigkas ng mga salita. Higit na malinaw ang usapan
at mabuti ang pagdaloy ng pag-unawa kung ginagamit nang mahusay ang mga sumusunod:
Tono-ito ay ang pagbaba at pagtaas sa pagbigkas o intonasyon ng pantig. Ang tono ng isang salita
ay naiiba ang gamit depende sa pagkakabigkas.
Ang pagtaas at pagbaba ng tinig ay maaaring makapagpasigla, makapagpahayag ng iba’t
ibang damdamin, makapagbigay-kahulugan at makapagpahina ng usapan upang higit na maging
mabisa ang ating pakikipag-usap sa kapwa. Papataas ang tono ng bigkas kapag ang ang sagot sa
tanong ay Oo o Hindi at pababa naman kapag nangangailangan ng paliwanag.
Practice proper hygiene protocol at all times 1

Isang halimbawa nito ang pagtatanong at pagpapahayag.
Pupunta ka sa silid-aralan. Nagpapahayag: Maligaya siya.
Pupunta ka sa silid-aralan? Nagtatanong: Maligaya siya?
Pupunta ka sa silid-aralan! Nagbubunyi: Maligaya siya!
Kumain ka na ba? (papataas) Sinasagot ng Oo o Hindi
Bakit dumarami pa rin ang
mga biktima ng CoVid-19? (pababa) Nangangailangan ng paliwanag
Diin at Haba-ito ay ang lakas o bigat ng bigkas ng isang salita o pantig.
Kumakatawan sa diin ang simbolong paiwa gaya ng nasa loob ng virgules: /‘/
Halimbawa: kilala/ki.lalah/ - (alam ang pangalan)
Kilala’/kila.lah/ - (tanyag)
Tubo’/tu.bo’/ - (interes)
Tubo/tu.boh/ - (matigas na bagay na gawa sa plastic o bakal)
Puno/ puno’/ - (wala nang pagsisidlan)
Puno/pu.no’/ - (tanim, tumutubo, may sanga at dahoon)
Antala-ito ay ang saglit na pagtigil sa pagsasalita upang higit na maging malinaw ang mensaheng
ipinapahayag. Ginagamit ang kuwit, tuldok, semi-kolon at kolon sa pagsulat upang maipakita ito.
Halimbawa:
Hindi maganda. (Sinasabing hindi maganda ang isang bagay)
Hindi, maganda. (Pinasusubalian ang isang bagay at sinasabing maganda ito.)
Tandaan:
Bukod sa mga ponemang suprasegmental ay nakatutulong din sa mabisang pagpapahayag
ang mga di-berbal na palatandaan gaya ng kumpas ng kamay at galaw ng mata at katawan lalo na
sa pagbigkas ng tula.
Ang pagkumpas ay mahalagang sangkap sa sining ng pagbigkas ng tula. Ginagamit ito
upang maihatid ang damdamin ng tula sa madla o mailarawan ang kaisipang inilalahad nito. Dapat
tandaan na ang bawat kumpas ay kailangang maging natural, hindi pasulpot-sulpot ang kamay at
lalong hindi palamya-lamya ang galaw ng bisig.
Kailangang ang kumpas ay maging angkop sa daloy ng damdaming nais ilarawan. Ang
wastong pagkumpas ay nakatutulong sa pagpapataas ng damdamin hanggang marating ang
pinakamaigting na damdaming inihahatid sa madla.
Gayundin, mahalaga sa pagbigkas ang disiplina. Maging ang galaw ng mata at katawan ay
dapat magkaroon ng kaisahan. Kung ang pokus ng paningin ay sa gawing kaliwa, lahat ng pares
ng mata ay dito dapat nakatuon. Ang paglalapat ng angkop na galaw ay nakadaragdag sa
kagandahan o kasiningan sa pagpapahayag.
Ang kumpas o kilos na gagawin ay dapat umaayon sa diwang isinasaad ng nais sabihin o
bigkasin.

KASANAYAN SA PAMPAGKATUTO AT KODA
Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng suprasegmental (tono, diin at haba,

antala) (F7PN-IIIa-c-13)
PANUTO: Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng suprasegmental.
Gawain 1
Bigyang-hinuha ang ipinahihiwatig ng mga sumusunod na larawan sa pamamagitan ng
pagsagot sa mga kasunod nitong mga tanong.
http.internet.imagecommunication.com
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
1. Gaano kahalaga ang pakikipagtalastasan?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Ano ang implikasyon nito sa araw-araw nating pamumuhay?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Batid mo ba kung gaano kahalaga ang paggamit ng tono, diin at haba at antala sa
pakikipagtalastasan natin sa araw-araw? Patunayan.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

Gawain 2
Basahin nang wasto ang mga salita at pahayag batay sa bantas na ginamit.
A. Totoo? Maganda siya? A. Magagaling? Sila?
B. Totoo! Maganda siya. B. Magagaling sila.
A. May bisita tayo bukas?
B. May bisita tayo bukas. A. Mahal ka niya?
A. Ikaw ang may sala sa nangyari? B. Mahal ka niya.
B. Ikaw ang may sala sa nangyari.
1. Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga pahayag na nasa titik A at mga pahayag na
nasa titik B?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Ipaliwanag ang kahulugan, layunin, sitwasyon o saloobin nais ipabatid ng bawat pahayag
sa titik A at titik B. (2pts.)
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Subukan mong basahin muli ang mga pahayag na walang damdamin…Ano ang napansin
mo habang binabasa ito nang walang damdamin? (2pts.)
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Gawain 3
Piliin ang tamang sagot na nasa dulo ng pangungusap. Isulat ang tamang sagot sa patlang.
1. _____________ na tayo pumunta sa silid-aklatan upang magbasa. (/bu.kas/, /bukas/)

2. _____________ pa kaya ang silid-aklatan hanggang mamayang hapon? (/bu.kas/, /bukas/)
3. Bihira na sa kababaihan ang nagsusuot ng ___________ sa panahong ito. (/sa.yah/, /sayah/)
4. Hindi niya mapigilan ang kanyang _____________ nang makabalik sa Filipinas at
makasama ang kaniyang pamilya. (/sa.yah/, /sayah/)
5. Ang wika ay _____________ kaya nagbabago sa pagdaan ng panahon. (/bu.hay/, /buhay/)

Gawain 4
Bigkasin ang mga salita at isulat ang kahulugan ng mga ito.
1. /HA.pon/ -
/ha.PON/ -
2. /PU.no/ -
/pu.NO/ -
3. /TA.yo/ -
/ta.Yo/ -
4. /BAsa/ -
/ba.SA/ -
5. /BA.ga/ -
/ba.gah/ -
Gawain 5
Isulat ang kahalagahan ng ponemang suprasegmental gamit ang graphic organizer.
“Ano ang kahalagahan ng ponemang suprasegmental sa pang-araw-araw nating pakikipag-
uganayan sa ating kapwa at pamumuhay?”
Ponemang
Suprasegmental
PANGWAKAS/REPLEKSIYON:
Natutuhan kong _________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

SANGGUNIAN:
Mula sa Aklat:
A.O. Santiago et.al. Bnagong Edisyon 2003.Makabagong Balarilang Filipino.Manila
Philippines:Rex Book Srore
Romulo N. Peralta et.al. Unang Edisyon 2014. Panitikang Asyano-Ikasiyam

na Baitang.Modyul ng Mag-aaral sa Filipino.Pasig City Philippines:DepED-IMCS
Mula sa Internet:
https://www.slideshare.net/JenitaGuinoo/ponemang-suprasegmental-grade-7
SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1
Ang kasagutan ay nakadepende sa lalim ng idea ng mag-aaral.
Gawain 2
Gawain 3
1. /bu.kas/
2. /bukas/
3. /sa.yah/
4. /sayah/
5. /BU.hay/
Gawain 4
Gawain 5
NESOLYN D. LAMAGON
May-akda

FILIPINO 7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

Paghahambing sa mga
Katangian ng Iba’t ibang Kaalamang Bayan

Maituturing na isa sa pinakamatandang sining ang tula sa kulturang Pilipino. Batay sa
kasaysayan, ang mga sinaunang Pilipino ay may likas na kakayahang magpahayag ng kanilang
kaisipan sa pamamagitan ng mga salitang naiayos sa isang maanyong paraan. Katunayan, ang mga
salawikain at kawikain ay kaakibat sa tuwina ng mga pahayag ng mga Pilipino noong unang
panahon.
Ang pagkakaroon ng diwang makata ay likas sa ating mga ninuno. Ayon kay Alejandro
Abadilla, bawat kibot ng kanilang bibig ay may ibig sabihin at katuturan. Ito ang ipinalalagay na
pangunahing dahilan kung bakit nabuo ang iba pang akdang patula tulad ng tulang panudyo,
tugmang de-gulong, bugtong at palaisipan at iba pang kaalamang bayan.
1. Tulang/Awiting panudyo
Ito ay isang uri ng akdang patula, na kadalasan ang layunin ay manlibak, manukso
o mang-uyam. Ito ay kalimitang may himig nagbibiro kaya ito ay kilala rin sa tawag na
pagbibirong patula.
Halimbawa: Si Maria kong Dende
Nagtinda sa gabi
2. Tugmang de gulong
Ito ay mga paalala o babala na kalimitang makikita sa mga pampublikong sasakyan.
Sa pamamagitan nito ay malayang naipaparating ang mensaheng may kinalaman sa
pagbibiyahe o paglalakbay ng mga pasahero. Maaaring ito ay nasa anyong salawikain,
kasabihan o maikling tula. Karamihan sa mga uri ng tugmang ito ay tinipon ni Dr. Paquito
Badayos.
Halimbawa:
• Aanhin ko pa ang gasoline kung jeep ko ay sira.
• Ang di magbayad walang problema. Sa karma palang, bayad ka na.
3. Bugtong
Ito ay isang pahulaan sa pamamagitan ng paglalarawan. Binibigkas ito nang patula
at kalimitang maiksi lamang. Noon, karaniwan itong nilalaro sa lamay upang magbigay-
aliw sa mga namatayan ngunit nang lumaon ay kinagigiliwan na ring laruin kapag may
mga handaan o pista.

Halimbawa:
• Maliit pa si Totoy, marunong nang lumangoy (sagot: Isda)
• Nagtago si pilo, nakalitaw ang ulo (sagot: Pako)
4. Palaisipan
Layunin nitong pukawin at pasiglahin ang kaisipan ng mga taong nagkakatipon-
tipon sa isang lugar. Ito ay paboritong pampalipas oras ng ating mga ninuno. Ito ay
nangangahulugan lamang na ang mga sinaunang Pilipino ay sanay mag-isip at kanilang
ipinamana ito sa kanilang mga inapo.
Ang mga ganitong uri ng panitikan ay lumaganap na rin hanggang sa kasalukuyang
panahon sapagkat ito’y talaga namang nakapagpapatalas sa isipan ng mga mag-aaral. Ito
ay hindi na lamang pinag-uusapan at pinag-iisipan sa mga pagtitipon kundi maging sa
usapan sa internet.
Halimbawa:
May isang bola sa mesa. Tinakpan ito ng sumbrero. Paano nakuha ang bola
nang di man lamang nagalaw ang sumbrero? (sagot: Butas ang tuktok ng sumbrero)
KASANAYANG PAMPAGKATUTO AT KODA
Naihahambing ang mga katangian ng tula/awiting panudyo, tugmaang de-gulong, bugtong
at palaisipan (F7PB-IIIa-c-14)
PANUTO: Basahin at suriing mabuti ang mga inihandang gawain na makatutulong upang
malinang ang kaalaman sa paghahambing ng mga katangian ng iba’t ibang kaalamang
bayan. Sagutin ang mga ito nang buong katapatan.
Gawain 1
Basahin ang mga halimbawa ng kaalamang bayan. Tukuyin kung anong uri ng
kaalamang bayan ang mga ito. Piliin ang sagot na makikita sa mga bulaklak na nasa
ibaba.
Palaisipan
Tula/awiting Panudyo Tugmang de-gulong
Bugtong
__________1. Ako ay isang lalaking matapang

Huni ng tuko ay kinakatakutan.
Nang ayaw maligo, kinuskus ng gugo.
Pedro Penduko, matakaw sa tuyo.
__________2. Ang ‘di magbayad mula sa kanyang pinanggalingan ay ‘di makabababa sa
paroroonan.

__________3. Gumagapang na ang ina, umuupo na ang anak
__________4. Sa isang kulungan ay may limang baboy si Mang Juan. Lumundag ang ang
isa, ilan ang natira?
Gawain 2
Basahin at suriin ang mga sumusunod na halimbawa ng tulang panudyo at tugmang de-
gulong. Pagkatapos, sagutin ang mga kasunod nitong mga tanong.
Tulang Panudyo
Kotseng kakalog-kalog
Sindihan ng posporo
Sa ilog ilubog.
Batang makulit
Palaging sumisitsit
Sa kamay mapipitpit
Tulang de-gulong
a. Sitsit ay sa aso, katok ay sa pinto, sambitin ang “para” sa tabi tayo’y hihinto.
b. Huwag dumekuwatro sapagkat dyip ko’y di mo kuwarto.
c. Sa pagtaas ng gasolina, kaming mga drayber ay naghahabol ng hininga.
d. God knows Hudas not Pay.
e. Mga pare, please lang kayo’y tumabi sapagkat dala ko’y sandatang walang kinikilala-ang
aking manibela.
1. Tungkol saan ang mga panudyo sa itaas? Maiinis nga kaya ang makaririnig o pagsasabihan
ng mga nasabing tula? Ipaliwanag.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Ipaliwanag ang kahulugan ng mga tugmang de-gulong na binasa.
a. _____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
b. _____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
c. _____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
d. _____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
e. _____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

3. Batay sa binasa, paghambingin ang tulang panudyo at tugmaang de-gulong. Gamitin ang
grapikong pantulong sa pagsagot.
Tulang panudyo Tugmang de-gulong
Gawain 3
Tukuyin ang pakahulugan ng mga sumusunod na bugtong at palaisipan. Pagkatapos, iguhit
sa patlang bago ang bilang ang bituin kung ang kaalamang bayan ay bugtong at puso
naman kapag ito ay palaisipan.
_____1. Isang pinggan, abot bayan. Sagot: ___________________________________________
_____2. Nang sumulpot sa maliwanag, kulobot na ang balat. Sagot: _______________________
_____3. Munting hayop na pangahas, aaligid-aligid sa ningas. Sagot: ______________________
_____4. Ako’y bumili ng 3 prutas. Ang pangalan ng 3 na prutas ay nagsisimula sa letra O?
Anong mga prutas ang binili ko? Sagot: ______________________________________
_____5. Ano ang nasa gitna ng dagat? Sagot: _________________________________________
Gawain 4
Gamit ang Venn diagram, paghambingin ang katangian ng bugtong at palaisipan batay
sa mga halimbawa sa Gawain 3.
Bugtong Palaisipan

PANGWAKAS/REPLEKSIYON
Natutuhan kong ________________________________________________

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
SANGGUNIAN
Pinagyamang Pluma7 (K to 12)
SUSI SA PAGWAWASTO
Susing konsepto
1. Tula/Awiting panudyo
2. Tugmang De gulong
3. Bugtong
4. Palaisipan
Gawain 1
Ang mga bata ay may iba’t ibang sagot
Gawain 2
1 4.
2. 5.
3.
Gawain 3
Bugtong
Ito ay isang pahulaan sa pamamagitan ng paglalarawan. Binibigkas ito nang patula at kalimitang
maiksi lamang. Noon, karaniwan itong nilalaro sa lamay upang magbigay-aliw sa mga namatayan
ngunit nang lumaon ay kinagigiliwan na ring laruin kapag may mga handaan o pista.

Palaisipan
Layunin nitong pukawin at pasiglahin ang kaisipan ng mga taong nagkakatipon-tipon sa isang
lugar. Ito ay paboritong pampalipas oras ng ating mga ninuno. Ito ay nangangahulugan lamang na
ang mga sinaunang Pilipino ay sanay mag-isip at kanilang ipinamana ito sa kanilang mga inapo.
Ang mga ganitong uri ng panitikan ay lumaganap na rin hanggang sa kasalukuyang panahon
sapagkat ito’y talaga namang nakapagpapatalas sa isipan ng mga mag-aaral. Ito ay hindi na lamang
pinag-uusapan at pinag-iisipan sa mga pagtitipon kundi maging sa usapan sa internet.
Gawain 4
(Maaaring ang mag-aaral ay mayroon ng iba’t ibang sagot)
Natutunan ko ang katangian ng iba’t ibang mga kaalamang bayan
NICOLE R. GATIWAN
May-akda

FILIPINO 7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

Pagkilala sa Konteksto ng Pangungusap: Denotasyon at Konotasyon
Lubos na makapangyarihan ang wika. Wika ang pinakamabisang kasangkapan sa paghahatid

at pagpabatid ng iniisip at saloobin ng tao. Ito ay maaring makapagdulot ng iba’t ibang kahulugan
o interpretasyon, depende sa tatanggap ng mensahe nito. Ang wika ay humuhubog ng saloobin. Sa
pamamagitan nito, nagagawa ng taong hayagang alisin ang mga negatibong paniniwala na sa
kaniyang palagay ay hindi makapagdudulot ng mabuti sa kaniyang kapwa. Ang kapangyarihan ng
wika ay siya ring kapangyarihan ng kulturang nakapaloob dito. Kailanman ay hindi maikakaila na
kambal ng wika ang kultura kung kaya’t hindi dapat na tanawin na may superyor at imperyor ang
wika.
DENOTASYON AT KONOTASYON
DENOTASYON
⚫ Ito ay ang kahulugan ng salita na matatagpuan sa diksyunaryo.
⚫ Literal o totoong kahulugan ng salita.
Hal. Ang aking ina ay maraming tanim na pulang rosas sa hardin.
Pulang rosas - uri ng rosas na kulay pula.
KONOTASYON
⚫ Ito ay ang pansariling kahulugan ng isa o grupo ng tao sa isang salita. Mga salitang
matalinghaga. Ang kahulugan ay nakakubli.
⚫ Ang kahuliugan ng konotasyon ay iba sa pangkaraniwang kahulugan
Hal. Ang batang lalaki ay may gintong kutsara sa bibig.
Gintong kutsara - mayaman o maraming peras ang pamilya.

DENOTASYON SALITA KONOTASYON
Ito ay isang uri ng reptilyang AHAS Isang taong traydor o
gumagapang. tumitira ng patalikod
Ito ay nagpapakita ng larawan LITRATONG PUSO Simbolo ng pagmamahal o
ng puso. pag-ibig
sinusunog ang kilay NAGSUSUNOG NG nag-aaral nang mabuti
KILAY
paglaki o pagtubo ng halaman UMUSBONG kinalakihan o lumaki
pantay ang paa NAGPANTAY ANG PAA patay na
umiiyak ang pusa IYAK PUSA iyakin

pumuti ang uwak PAGPUTI NG UWAK hindi na matutuloy o hindi
mangyayari
Sisiw na basa BASANG SISIW Batang kalye
Kutsarang ginto GINTONG KUTSARA Mayamang angkan

Naipaliliwanag ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng pagpapangkat, batay sa
konteksto ng pangungusap, denotasyon at konotasyon, batay sa kasingkahulugan at kasalungat nito
(F7PT-IIIh-i-16)
PANUTO: Basahin at suriin ang mga sumusunod na gawain na makatutulong upang malinang
ang iyong kasanayan sa pagbibigay-kahulugan ng mga salita sa pamamagitan ng iba’t
ibang pamamaraan.
Gawain 1
Ibigay ang kahulugang denotasyon at konotasyon ng mga sumusunod na mga larawan.
DENOTASYON SALITA/ LARAWAN KONOTASYON

1.

3.
4.
5.
Gawain 2
Piliin sa Hanay B ang konotasyon at denostasyong kahulugan ng mga salita o parirala sa
Hanay A. Isulat ang letra ng tamang sagot sa patlang.
Hanay A Hanay B
1. _____1. nagsusunog ng kilay (konotasyon) a. sinusunog ang kilay
2. _____2. buhay alamang (konotasyon) b. umusbong
3. _____3. nagpantay ang paa (konotasyon) c. patay na
4. _____4. nagsusunog ng kilay (denotasyon) d. kulay
5. _____5. nagpantay ang paa (denotasyon) e. buhay na alamang
1. _____6. Lumaki o tumubong halaman (denotasyon) f. pantay ang paa
2. _____7. Pusang itim (denotasyon)
g. nagaaral ng mabuti
3. _____8. buhay alamang (denotasyon) h. uri ng hayop na nangangalmot,
_______9. Krus (Konotasyon) kulay itim at ngumingiyaw
4. _____10. Itim (denotasyon)
i. mahirap
j. relihiyon
Gawain 3
Basahin ang mga sumusunod mga pangungusap. Tukuyin kung Denotasyon o Konotasyon
ang ginamit sa bawat pangungusap. Isulat ang sagot sa patlang.
____________ 1. Mukha lang siyang matapang pero siya ay may pusong mamon.
____________ 2. Mahilig maglaro ng bola ang mga bata.
____________ 3. Huwag basta-bastang magtiwala, hindi natin alam baka ahasin ka nila.
____________ 4. Napakagandang pagmasdan ang mga bulaklak sa hardin.
____________ 5. Ayon sa balita, nagtaas daw ang presyo ng sibuyas kada kilo.

____________ 6. Huwag na tayong tumuloy sa ating lakad, may pusang itim sa daanan.
____________ 7. Hindi ka dapat basta- basta naniniwala sa mga balitang kutsero.
____________ 8. Kaawa-awa ang kalagayan ng mga basang sisiw sa Lungsod ng Maynila.
____________ 9. Maraming mga magagandang bulaklak sa aming klase.
_____________10. Ang kaniyang anak ay mabait, galing kasi sa mabuting puno.
Gawain 4
Sa gawaing ito ay susubukin nating palawakin pa ang iyong kaalaman sa denotasyon at
konotasyon. Bumuo ng sariling pangungusap gamit ang mga ibibigay na salita o parirala.
1. Balat-sibuyas
Denotasyon :________________________________________________________________
Konotasyon :________________________________________________________________
2. Plastik
Denotasyon :________________________________________________________________
Konotasyon :________________________________________________________________
3. Taingang-kawali
Denotasyon :________________________________________________________________
Konotasyon :________________________________________________________________
4. Haligi ng tahanan
Denotasyon :________________________________________________________________
Konotasyon :________________________________________________________________
5. Krus
Denotasyon :________________________________________________________________
Konotasyon :________________________________________________________________
Pamantayan sa Pagbibigay ng Puntos

Pamantayan 5 3 1
1. Mabisang nagamit ang mga salita.
2. Ginamit nang wasto ang denotasyon at konotasyon.
3. Angkop ang mga salitang ginamit.
4. Nasunod ang mga panutong naibigay.
Natutuhan kong _________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

SANGGUNIAN
Dayag A. 2017, Pinagyamang Pluma 7, Ikalawang Edisyon pp.168 -180, Quezon City, Pheonix
Publishing House, Inc
https://www.scribd.com/doc
https://www.slideshare.net
Google.com
SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1: Ang mga sagot ng mga mag-aaral ay maaaring magkakaiba.
DENOTASYON SALITA/ LARAWAN KONOTASYON
1. Isang bagay na bilog at 1. Mga taong magaling magsalita
tumatalbog. upang sila ay paniwalaan.
2. Ito ay isang uri ng reptilya na 2. Isang taong traydor o tumitira ng

minsa’y makamandag subalit may patalikod.
mga ibang uring hindi
makamandag.
3. Bagay na nagbibigay liwanag 3. Ina, ilaw ng tahanan
lalo na kung madilim.
4. Hayop na marumi, kung saan- 4. Mga taong marumi ang istilo ng

saan dumudumi at kung saan saan pamumuhay, o sa mga gawain.
kumakain.
5. isang uri ng reptilya na malakas 5. Pulitiko, pulis o mga taong sakim.

kumain. Lahat gusto niya kainin.
Gawain 2
1. g 6. b
2. i 7. h
3. c 8. e
4. a 9. j
5. f 10. d
Gawain 3
1. Konotasyon 6. Konotasyon
2. Denotasyon 7. Konotasyon
3. Konotasyon 8. Konotasyon

Gawain 4
1. Balat sibuyas
Manipis ang balat ng sibuyas.
Denotasyon: ________________________________________________________________
Si Violet ay______________________________________________________
Konotasyon: __________ balat sibuyas.
2. Plastik
Masama sa kapaligiran ang mga nagkalat na plastik
Denotasyon: ________________________________________________________________
Konotasyon: ________________________________________________________________
Iwasan mo ang mga taong plastik.
3. Taingang kawali
Gumamit ka ng pot holder sa mainit na taingang kawali.
Denotasyon: ____________________________________________________________
Konotasyon: ________________________________________________________________
Mahirap pagsabihan ang mga taong nagtataingang kawali.
4. Haligi ng tahanan
Denotasyon: ________________________________________________________________
Matibay ang haligi ng aming tahanan.
Konotasyon: ________________________________________________________________
Masuwerte kami, masipat at mabait ang haligi ng aming tahanan.
5. Krus
Denotasyon: ________________________________________________________________
Malaki ang iniligay na krus sa may harapan ng simbahan.
Konotasyo: ________________________________________________________________
Panahon pa ng mga kastila nang palaganapin nila ang krus sa bayan.
ROMEO G. FERNANDEZ
May-akda

FILIPINO 7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

Pagsulat ng Tula
Marami ang naniniwalang ang tula ang pinakamasining at pinakamakulay na anyo ng

panitikan. Taglay nito ang mga salik na nagbibigay ng ningning at aliw-iw tulad ng musika, kulay,
at diwa tulad ng isang obra maestrang iginuhit ng isang pintor. Sa pamamagitan ng tula ay
naipahahayag ng isang makata ang kaniyang damdamin at saloobin na mas aantig at bubuhay sa
diwa ng mambabasa.
Noong unang panahon at maging sa kasalukuyan, ang tula ay nagsisilbing daluyan ng
malayang diwa na gumigising sa pagmamahal at pagpapahalaga sa bayan at kalikasan, kapwa, at
sa Maykapal. Ayon kay Savory, isang makata, ang tula ay ang masining na paggamit ng mga salita
upang lumikha ng larawang-diwa sa ating pandama, sa ating puso, at isip.
Ang tula ay nalilikha sa pamamagitan ng mga elemento nito katulad ng tugma, sukat, at
talinghaga. Nabubuo ang tugma kung magkakasingtunog ang huling pantig ng huling salita sa
bawat taludtod. Ang sukat ay tumutukoy naman sa magkakatulad na bilang o dami ng pantig sa
bawat taludtod. Maaaring ito ay wawaluhin kung ang bilaang ng pantig sa bawat taludtod ay walo,
lalabindalawahin kung labindalawa o lalabing-animin naman kung labing-anim. Taludtod ang
tawag sa isang linya ng pahayag. Ang isang tradisyunal na tula ay binubuo ng apat o anim na
taludtod.
Maliban dito, mayroon ding tinatawag na tulang panudyo na itinuturing na karunungang
bayan na ang layunin ay mambuska, mang-inis o magparinig.
Sa paglipas ng panahon, ang sining ng tula ay nakasasabay rin upang umayon sa mga
pagbabago at pangangailangan ng tao. Sa ngayon ay mababasa ang mga tinatawag na tulang de-
gulong sa mga pampublikong sasakyan tulad ng dyip, bus, o traysikel. Ito ay batay sa mga
katutubong kasabihan at salawikain na dati nang alam ng mga Pilipino ngunit sadyang iniba upang
magsilbing paalaala sa mga pasahero at ipahayag ang saloobin ng drayber. Nakatutuwang basahin
ang mga ito.
Naisusulat ang sariling tula/awiting panudyo, tugmang de-gulong at palaisipan batay sa

itinakdang mga pamantayan (F7PU-IIIa-c-13)

PANUTO: Basahin at suriing mabuti ang mga inihandang gawain na makatutulong upang
malinang ang kaalaman sa pagsulat ng sariling tula.
Gawain 1
Piliin sa loob ng kahon ang angkop na salitang dapat gamitin upang mabuo ang diwa ng
saknong. Pagkatapos, suriin ang taglay nitong mga elemento sa tulong ng talahanayan sa
ibaba.
bahaghari napawi nalugi nakasulat nagpapasalamat gubat

labi nabighani sinabi alamat isiniwalat maalat
1. Sa ‘yong mga ngiti ako’y ____________ 2. Sa mga dahon mo doon____________

Nasilayan ‘to sa mapupulang _____________ Mga tula, dula, kwento at _____________
Kalungkutan ko’y mabilis na _____________ Sa ‘yo kami ngayo’y _____________
Para ‘kong inilipad sa ____________ Karunungan sa mundo’y____________
Elementong taglay Tula 1 Tula 2

Tugma
Sukat
Talinghaga
Gawain 2
Basahin at unawain ang tula . Pagkatapos, suriin ito sa tulong ng mga gabay na tanong sa
ibaba.
ANG GURYON
Ildefonso Santos
Tanggapin mo anak, itong munting guryon

Na yari sa patpat at “papel de Hapon”
Magandang laruan pula, puti, asul
Na may pangalan mong sa gitna naroon.
Ang hiling ko lamang, bago paliparin,

Ang guryon mong ito ay pakatimbangin;
Ang solo’t paulo’y sukating magaling
Nang hindi mag-ikit o kaya’y magkiling.
Saka, pag umihip ang hangin, ilabas

At sa papawiri’y bayaang lumipad;
Datapwa’t ang pisi’y tibayan mo, anak,
At baka lagutin ng hanging malakas.

Ibigin ma’t hindi, balang araw, ikaw
Ay mapapabuyong makipagdagitan;
Makipaglaban ka, subalit tandaan
Na ang nagwawagi’y ang pusong marangal.
At kung ang guryon mo’y sakaling madaig

Matangay ng iba o kaya’y mapatid;
Kung saka-sakaling di na mapabalik
Maawaing kamay nawa ang magkamit!
Ang buhay ay guryon: marupok, malikot,

Dagiti’y dumagit saan man sumuot…
O, piliparin mo’t ihalik sa Diyos,
Bago patuluyang sa lupa’y sumubsob!
letters & photographs@ tumblr.com
1. Tungkol saan ang tulang binasa?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Nagtataglay ba ng tugma ang tula? Patunayan.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Ano ang sukat ng tula? _____________________________________________________
________________________________________________________________________
4. Ipaliwanag ang kahulugan ng mga sumusunod na talinghaga sa binasa.
a. Ang hiling ko lamang, bago paliparin,
Ang guryon mong ito ay pakatimbangin
___________________________________________________________
___________________________________________________________
b. Datapwa’t ang pisi’y tibayan mo, anak,
at baka lagutin ng hanging malakas.
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________

c. O, piliparin mo’t ihalik sa Diyos,
Bago patuluyang sa lupa’y sumubsob!
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
5. Ano ang mensahe o diwang ipinahahayag ng tula? Bakit?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
6. Kung ikaw ay susulat ng tula, saan mo ihahalintulad ang buhay ng tao? Bakit?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Gawain 3
Basahin at unawain ang sumusunod na halimbawa ng tugmang de gulong. Pagkatapos,

suriin ito ayon sa:
a. Salawikaing pinagmulan
b. Kahulugan o mensaheng ipinahahayag
1. Ang hindi magbayad mula sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.

a.________________________________________________________________
b.________________________________________________________________
2. Aanhin pa ang gasolina kung ang traysikel ay sira na.
a ______________________________________________________________________
b.________________________________________________________________
3. Magandang binibini, bulaklak ka sa mata ko, diyosa ng puso ko, sakit ka sa bulsa ko.
a ______________________________________________________________________
b.________________________________________________________________
4. Kung may isinuksok, mag-ingat sa mandurukot.
a. ______________________________________________________________________
b. ________________________________________________________________
5. God knows Hudas not pay.
a. ______________________________________________________________________
b.________________________________________________________________

Gawain 4
Piliin sa loob ng kahon ang ang kahulugan ng mga tulang panudyo sa ibaba. Isulat ang letra
ng tamang sagot bago ang bilang.
a. Tinutukso ka ng kalaro mula sa bintana ng kanilang bahay.
b. Napansin mong napakaganda ng nanay ng kaibigan mo datapwat masungit
naman ang ama nitong di naman kagwapuhan.
c. Ayaw magbigay ng tsokolate ng kalaro mo na ang nanay ay kadarating
galing abroad.
d. Hindi man lang naibalik ang puhunan ng tindang yema ng lapatid mong
bunso.
e. Ang daming huling tutubi ng kalaro samantalang ikaw ay iisa pa lamang
_____1. Tutubi, tutubi _____2. Putak ng putak

Huwag kang pahuhuli Batang duwag
Sa batang mapanghi Matapang ka’t nasa pugad
_____3. Tatay mong bulutong _____4. Si Maria kong dende
Pwede nang igatong Nagtinda ng gabe
Nanay mong maganda Nang hindi mabili
Pwede nang ibenta Umupo sa tabi
Gawain 5
Batay sa natamong kaalaman tungkol sa tula, sumulat ng sariling tula/awiting panudyo,
tugmang de gulong at palaisipan.
Rubrik
Pagkamalikhain Paggamit ng sukat at tugma Pagsunod sa panuntunan sa
50% 25% pagsulat ng tula
25%
Pagkatapos ng mga gawain, natutunang kong

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
SANGGUNIAN
letters&photographs.tumblr.com
https//wwwtagalog lang.com/tugmangdegulong/

SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1-a
1.TULA 1
nabighani
labi
napawi
bahaghari
Tula 2
nakasulat
alamat
nagpapasalamat
ikinalat
Gawain 1-b
Elementong Taglay Tula 1 Tula 2
Tugma ni, bi, wi, ri lat, mat, mat, lat
Sukat lalabindalawahin lalabindalawahin
Talinghaga Para akong inilipad sa Karunungang, sa mundo’y
bahaghari ikinalat
Gawain 2
1. Tula
2. Oo, sa mga huling pantig ng huling salita sa bawat saknong
3. lalabindlawahin ,6 ,4
4. Ang buhay ng tao ay tulad ng guryon
5-6. May iba’t ibang sagot ang mga mag-aaral
Gawain 3
1. a. Ang hindi lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan
b. Ang hindi magbayad nang wasto ay maaaring may katapat na disgrasya
2. a. Aanhin pa ang damo kung patay na ang kabayo
b. Kailangan ng pag-iingat sa lahat ng pagkakataon
3. a. Ang pagmamahal ay mula sa puso
b. Ibibigay ng lalaki ang lahat para sa babaeng minamahal
4. a. Kung may isinuksok may madudukot
b. Mag-ingat sa magnanakaw o sa mandurukot
5. a. God knows who does not pay
b. Alam ng Diyos kung sino ang nagsasabi ng tapat at totoo.
Gawain 4
1.e
2.a
3.b
4.d
Gawain 5
Ang kasagutan ay magkakaiba. Ibabatay ang pagmamarka sa rubrik.
ROBERTO R. TINIO
May-akda

FILIPINO 7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ _____________________

________________________________________________ Petsa: ___________
Baitang at Seksiyon: ____________________________________ Iskor: __________________
______________________ _____________________
_____________________
_______
Mga Katangian ng Mito, Alamat, at Kuwentong Bayan
Isa sa mahalagang bahagi ng kulturang Pilipino ay ang mga kuwentong-bayan, alamat, at

mito. Ito ay bahagi ng ating panitikang salin-dila o lipat-dila na lumaganap bago pa man may
dumating na mga mananakop sa ating bansa.
Ang kuwentong bayan, alamat, at mito ay halos may kaugnayan sa isa’t isa. Halos pareho
lamang ang kanilang paksa na karaniwan ay tumatalakay sa kalikasan, pamahiin, relihiyon,
paniniwala, at kultura ng isang partikular na pangkat o lugar. Nababanggit din sa mga akdang ito
ang heograpiya, uri ng hanapbuhay, at katangian ng mga mamayan kung saang lugar ito nagmula.
Bagama’t halos magkakatulad ay makikita pa rin ang natatanging katangian ng bawat
pasalin-dilang panitikang ito.
Ang akdang nakapaloob sa araling ito na pinamagatang “Ang Matandang Kuba sa Gabi ng
Canao” ay nagpapatunay ng kaugnayan ng tatlong pasalin-dilang nabanggit.
Nasusuri ang katangian ng mito, alamat, kuwentong bayan, maikling kuwento mula sa
Mindanao, Kabisayaan, at Luzon batay sa paksa, mga tauhan, tagpuan, kaisipan at mga aspektong
pangkultura (halimbawa: heograpiya, uri ng pamumuhay, at iba pa.) (F7PB-IIId-e-15)
PANUTO: Basahin at unawain ang akdang nakapaloob sa aralin at pagkatapos ay sagutin nang
buong husay ang mga katanungan sa bawat gawain.
ISANG MATANDANG KUBA SA GABI NG CAŇAO

Simplicio Bisa
Dumating ang matatandang iyon sa isang pagkakataong hindi inaasahan. Isa iyong
matandang kubang papilay-pilay na lumapit at naupo sa nakatumbang lusong. Walang
makapagsasabi kung sino siya at wala namang nag-aksaya pa ng panahong mag-usisa. Ang totoo’y
hindi siya gaanong napag-ukulan ng pansin kung hindi lamang siya nadagil ng mga katutubong
nagkakatuwaan pa sa paghabol sa iaalay na baboy kaugnay ng idinaraos nilang caňao.

Isang tanging piging iyon upang mag-alay kay Kabunian, ang pinakadakilang bathala.
Kanina, sa pagtungo ni Lifu-o sa kaingin, ay nakakita siya ng isang uwak sa gitna ng daan. Iyon
ay isang masamang pangitain. Bumalik na siya sa kanilang ato. Ipinasiya ni Lifu-ong tawagin ang
mga intugtukon. Ibig niyang magdaos ng Caňao. Ibig niyang ganapin iyon sa kanilang af-fong.
Ang pagdiriwang na tugging ito na nagliliklik sa mga labis, sa mga burol, at sa mga bundok
ay tibok ng buhay sa pook na iyon ; sa idinaraos na caňao nakatuon ang pansin ng nakakaunawa
sa kahulugan niyon: pagkakasal kaya pagsilang, pagtatanim, pag-aari kaya, pakikipagdimaan,
paghinging biyaya, paghinging-patnubay, pagkamatay kaya ng isang katutubo? At dinadaluhan
nila ang ganitong caňao at naiisip niya ang matandang kubang iyon ay isa sa naaakit dumalo; isa
ring intugtukon sa ili na sumakop sa ato nila.
“Ama,” pumukaw ang tinig si Sabsafung. “Ihahanda ko na ang mga tap-pey at fayas.”
Binabalingan ni Lifu-o ang anak na nakalapit na nang hindi niya namamalayan. Sa makulay
nitong lufid na nabibigkisan ng wakes, naisip niyang isang tanging caňao ang idinaraos. Naiiba
ang ganda ng anak niya ngayon. Makintab ang buhok nito na sinusupil ng ap-pong. Sa malikot na
liwanag ng mga sulo at siga, ang fatek sa braso, balikat at leeg ng anak ay nagiging magagandang
guhit na hindi makapagkukubli sa katotohanang dalaga na rin ang anak; malusog na ang dibdib
nito na naiitiman din ng iginuhit na fatek. Naisip ni Lifu-o na makakatulong na sa kanya ang anak
sa pangangasiwa sa pagtatanim at pag-aani sa kanilang kaingin… at sa pagdaos ng caňao.
“Ihanda mo na… Tulungan mo ang iyong ina…”
Bigla ang bulalas na sigawan. Hinahabol ng mga kabataang igorot ang baboy na papatayin
sa caňao. Sa paghahabulan ay napadako sa lusong na kinauupuan ng matanda. Sa biglang daluhong
ng mga nagsisihabol, natumba ang lusong kasama ang matandang kuba.
Natanaw ni Lifu-o kung paano tinulungang makatayo ang matanda. Muli itong naupo sa
lusong. Sa saglit na iyon, may nakita si Lifu-ong na tila kakaiba—pang-akit. Wari sa katauhan ng
matanda. Nagsalita iyon “Bayaan na ninyo ako…”
Nakiumpok si Lifu-o sa mga intugtukon. Siya’y nag-iisip. Ang mga ama-ama ay umaawit
na ng ay-eyeng— malalakas a nananawagan: iligtas kami sa anumang panganib… iligtas kami sa
mga kapahamakang darating, kadakilaan… O, Kabunian!
Sa kalooban ni Lifu-o’y naroon din ang piping dakilang dalangin: bigyan mo: Bigyan mo,
Dakilang Kabunian, ng masagana at mahabang buhay ang mga nasa ato sa iling ito.
Napatay na ng matatanda ang baboy at kasalukuyang dinadarang na sa apoy. Mamamasid-
masid lamang ang matandang kuba sa pagkakaupo. Nahiwalay na siya sa karamihang ngayo’y
nakapaligid sa kinakalusang baboy. Ang ningas ay kumain na sa tinipong kahoy; mga baga na
lamang iyon ng sigang kangina’y nakatanglaw sa matanda. Nasa dilim na siya…
Binalikan ni Lif u-o ang matanda.
Doon ka, am-ama. Makiisa ka sa amin.”
Babalik din sila riyo…”
“Ibig mo bang ngumata ng tabako habang naghihintay?”
Dumukot si Lifu-o sa nakasuklob na tinuod at iniabot na tuyong dahon ng tabako.
“Salamat… Ngunit bumalik ka na roon.” Itinaboy siya ng matanda.
Bumalik na nga sai Lifu-o sa bahay. Kailangang roon siya sa pagdaraos ng ritwal. Hinahanap na
nga siya.
“Nasaan si lifu-o?”
“Si Lifu-o?”
“Lifu-o…?”

Bumalik pagkaraan ng mga sandali ang lahat sa labas ng bahay na malapit sa binuhay na
mga siga… bumalik silang masasaya… at lumalakas ang awitan… ang tunog ng gangsa, ng kalos,
ng koongan.
Nasiyahan ang mga anito… ang apdo ng baboy ay nakaturong palabas…”
Tuhugin sa patpat…suksok sa bubungan… sa malapit sa pintuan!”
“Magbibigay ng magandang kapalaran ang mga anito sa patnubay ni Kabunian…!”
“Dulatan ng karne ang mga anito: ilagay sa kiyag… paanyayahan muna ng panalangin!”
“Lifu-o,” bahagyang nagulantang ang tinawag. “Idudulot na ang tap-pey, Lifuu-o.” Nasa
tabi na ni Lifu-o ang asawang si Napat-a.”
Dinulutan din ni Lifu-o ang matandang kuba. Inilagay sa isang kiyag ang karne at ang kanin.
Noon nagsalita ang matandang kuba sa isang makapangyarihang tinig na naririnig ng lahat. Ang
pagdiriwang ay natigil. Ang tunog ng gangsa ay napipi at ang mga katutubo ay bumaling sa biglang
nagsalitang matatanda. Ngayo’y natitiyak na ni Lifu-o na ang tinig ng matanda ang higit na
makakatawag pansin.
“Ang idinaraos ninyong Caňao ay bibiyayaan ng mga anito. Dininig iyan ni Kabunian.
Ngayon ay ibig kong maghandog sa inyo ng aking alaala.” Ang tinig niya’y malamig, tila
dumarampi sa hubad nilang katawan—pinatitindi ng malamig na simoy na itinataboy ng mga puno
ng pinto at hindi makabawas ang salab ng ningas ng siga. Naging lalong malilikot ang liwanag ng
mga sulo; lumikha iyon ng mga anino sa dingding ng mga nakapaligid na tahanan ng mga Igorot—
lumaki—lumiit—nagtatanghal wari ng isang mahiwagang sayaw. Samantala, ang tinig ng matanda
ay tila nanunuot sa kaibuturan.
Takluban ninyo ako ng isang malaking kawa at ipagpatuloy na ninyo ang caňao. Huwag
ninyong gagalawin ang pagkakataob sa akin ng kawa.”
Sumisigaw ang isip ni Lifu-o:
“O, Kabunian, kung ito’y palatandaan ng isang ipagkakaloob na magandang biyaya,
tulungan mong mapaayun sa katwiran.”
Nagsasalita pa ang matanda “Sa ikatlong araw, isang kahoy ang masusupling. Huwag
ninyong gagalawin ang puno. Ang magiging bunga lamang ang maaari ninyong pitasin…”
Iyon ay isang pagsubok. Dumating ang matandang iyon sa isang pagkakataong hindi
inaasahan. Isa iyong matandang kubang pipilay-pilay na lumapit at naupo sa nakatumbang lusong.
Ngayo’y nakakapangyayari na ang kanyang katauhan.
Isang matipunong Igorot ang kumuha ng kawang hinihiling niya. Ang mga intugtukon, ang
mga matatalinong matatanda ng ato, ay napapatangay wari sa isang nagaganap na mahiwagang
pangyayari—buong pag-aalang-alang na inakay ang matanda at dinala sa tabi ni Lifu-o sa gitna ng
pinagdarausan ng caňao; ang ay-ayeng ay inaawitan ng muli;ang mga gangsa ay unti-unting
sumisigla sa nalilikhang tugtugin… Naupo na ang matanda, taglay ang mga plato ng pagkain. Sa
hudyat ni Lifu-o dahan-dahang itinaklob ang kawa. Lumalakas ang awitan, ang ay-yeng; bumibilis
ang pagtugtog sa mga gangsa. Sa dibdib ni Lifu-o, malakas din ang pintig ng puso. Iyon din ang
pintig ng buhay na naghahari sa kapaligiran.
Sa silangan pumupusyaw na ang liwanag at nagkakahugis na ang mga puno sa pino.
Sa magkabilang tabi ni Lifu-o ay walang katinag-tinag si Napat-a at si Sabsabung. Sa
malapit Sa nakataob na kawa ay nakapaligid ang mga katutubo. Ang hubad nilang katawang
nasisikatan ng araw ay nangingintab sa pawis. Magkahalong damdamin ng pananabik at pangamba
ang nakalarawan sa mukha ng lahat. Samantala, ang mga am-ama na kinabibilangan ng mga
intugtugon ay bumubulong ang mga pangamba. Sa itaas, humuni ang isang ibon.

“Ito ang itinakdang araw ng matanda, ama,” pagaw wari ang bahagyang nagkatinig ang
anak; gumulantang iyon kay Lifu-o. “Hindi ka ba natatakot, ama…? Ha, ina…?”
“Sabsafung…” Halos bulong iyon ng ina. Pinisil nito ang hinawakang kamay ng anak.;
gumulantang iyon kay Lifu-o. Nararamdaman ni Sabsafung ang lamig niyon.
“Bakit kayo matatakot, ha, Sabsafung? Ha, Napat-a?” Pumayapa ang tinig ng ama ngunit
ang kanyang lalamunan. Lumunok si Lifu-o. “Pangako niyang handog ito.”
“Oo nga, Lifu-o…”
“Oo nga, Ama…”
Kinabig bi Lifu-o ang balikat ni Napat- at Sabsafung. Ang init ng katawan ay magpapadaloy
ng mainit na dugo.
Humudyat si Lifu-o. Itataas na ang kawa. Apat na matitipunong igorot ang lumapit sa kawa.
Ngunit…
“Apu Lifu-o…!” Ang bulalas ay sabay-sabay halos na namulas sa bibig ng mga Igorot.
“Apu Lifu-o, nagkalamat ang kawa…!”
At nakita ba ninyo… nakikita ba ninyo?”
“Lumalaki ang lamat… Nabasag ang kawa!”
“May nag-uusbong na halaman…”
“Tugtugin ang mga gangsa… nang malakas na malakas… nang mabilis na mabilis…”
“Awitin ang ay-ayeng…”
Manalangin…!”
Sila’y nangangayupapa. Nananalangin, nag-aawitan. Sa saliw ng gangsa. Palakas nang
palakas. May nagsisindak—mga lalaki, mga babae, mga bata, matatanda.
Sapagka’t, kadakilaan… o, kabunian…! Isang halamang ginto ang tumuutubong ito.
Natutop ni Lifu-o ang dibdib. Ang pintig niyon ay napapayanig sa kaniyang katauhan.
“Ginto! Puno ng ginto!” Ang sigawan ay di-magkamayaw- nangibabaw na sa awitan, sa
tum-tum-tum ng mga gangsa; samantala, pataas na nang pataas, palago na nang palago ang puno.
Sa sikat ng araw, ang makikinabang at makislap na kataasan ay sumisilaw sa lahat.
Biglang-biglang, nahinto ang tugtog… napawi ang awit… napipi ang mga panalangin.
Si Sabsafung ang unang kumilos. Tila sa isang panaginip lumalakad itong palapit sa puno
ng ginto. Ang kinang ng puno sa paningin ni Lifu-o ay lalong nagpaningning sa kagandahan ng
anak. Ihahabi ni Napat-a si Sabsafung ng damit ng ginto. Sinundan ni Lifu-o si Sabsafung may
ligaw na udyok na nanikit sa kanyang utak. Damit na ginto para kay Sabsafung. Hinaplus-haplos
ni Sabsafung ang puno; Hinaplus-haplos ni Lifu-o ang puno.
Ang sumusunod ay marami pang sandali ng pagpanaw ng lahat ng muni, pagkatapos ay
pagkalimot, pagkatapos ay pagliwanag ng isip ng isang katotohanan… at ang pagkaunawa: ginto…
kayamanan… kayamanang ginto…!
Si Sabsafung ay kumilos; Lifu-o ay kumilos; si Napat-a ay napahakbang na palapit sa puno
. . . at bigla, gumulantang sa paligid ang naghunos na damdamin. Namuo ang sigawan.
Nagkabuhayang paligid sa maiilap na undagan. Ang iba pa, ang lahat-lahat—tila may isang
mahiwagang kamay na nagtulak — ay nahagip ang anuman. .
Ang puno ng ginto ay dinumog. Hawak ang matatallim na bakal, tinaga, tinapyas, binali-
bali. Pinagtutuklap ang puno. At sila’y nag-aagawan, nagtutulakan, nagsasakitan na, nagsisipaan,
nagkakabalian ng buto.
Patuloy sa pagtaas sa pagyabong ng puno; patuloy rin ang pagkaubos ng katawan ng puno.
Bumibigat na ang yumayabong at patuloy na tumataas na puno.

Bago nagawang dumapo ng isang ibon nabighani ng kakinangan ng kahoy, tila lagunlong
ng ibinuhos na ulan, ang puno ay nabuwal. Bumagsak ang mahiwagang kahoy. Sa kinabuwalan,
anino yata iyong pinawi ng higit na makinang na liwanag ng araw.
Umugoy ang mga sanga ng mga kalapit na puno ng pino. Sa malayo narinig ang bahaw na
huni ng uwak.
Huhukayin ninyo mula ngayon ang ginto . . . Bulong ba iyon ng hangin? Hindi alam ni
Lufu-o. Naisip niya ang matandang iyong dumating sa isang pagkakataong hindi inaasahan, ang
matandang kubang papilay-pilay na lumapit at naupo sa nakatumbang lusong . . .
Gawain 1
Iayos ang mga salita ayon sa intensidad ng kahulugan nito. Lagyan ng bilang 1 para sa
pinakamababaw na kahulugan hanggang bilang 3 sa pinakamasidhing kahulugan.
Anas Naglalagablab
bulong nag-aapoy
Sigaw Nagningas
nabigla Kinakabahan
nagulantang Nangangamba
nagulat Natatakot
Gawain 2
Suriin ang akdang binasa sa pamamagitan ng pagsagot sa mga sumusunod na tanong.
1. Sino ang pangunahing tauhan sa kuwento? Ilarawan ang kaniyang katangian.

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Paano nila pinaghahandaan ang nasabing pagdiriwang?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Ano ang gantimpala ni Bathala sa kanilang isinagawang pagdiriwang?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. Kung ikaw ay isa sa kanilang mga kasama, ano ang gagawin mo upang maiwasan ang
nangyari sa gantimpala na kanila sanang matatanggap?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. Ano ang aral ang hatid ng maikling kuwento sa iyong buhay?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

Gawain 3
Suriin ang akdang binasa batay sa mga sumusunod na katangian: paksa, mga tauhan,
tagpuan, kaisipan at mga aspektong pangkultura gamit ang Pyramid diagram.
Paksa
Mga Tauhan
Tagpuan
Kaisipan
Aspetong Pangkultura
Gawain 4
Gaano kahalagang malaman ang pinagmulan ng iyong bayan o pinanggalingan ng
pangalan ng iyong barangay? Mahalaga ba o hindi? Bakit? Patunayan.
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________

Gawain 5
Paghambingin ang katangian ng alamat, mito, at kuwentong-bayan batay sa paksa at

aspektong pangkulturang gamit nito gamit ang graphic organizer sa ibaba.
Natatanging katangian ng alamat
Natatanging katangian ng kuwentong- Natatanging katangian ng mito

bayan
Pagkakatulad ng mga katangian ng alamat, kuwentong bayan at mito
Natutuhan ko sa araling ito

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
SANGGUNIAN
Mula sa Aklat:
Dayag, Alma M. et.al. (2015) Pinagyamang Pluma7 at 8. Quezon City. Phoenix Publishing
House Inc.
Mula sa Internet:
https://www.google.com/search?q=awiting+bebot+ng+black+Eyed+Peas+may+lyrics&oq=awitin
g+bebot+ng+black+Eyed+Peas+may+lyrics&aqs=chrome..69i57.40089j0j9&sourceid

https://www.google.com/search?q=dalagang+pilipina+lyrics&oq=dalagang+pilipina&aqs=chrom
e.2.69i57j0l2j46j0l4.14199j0j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8
SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1
3 3 1 2
2 1 3 3
1 2 2 1
Gawain 2-5 Magkakaibang kasagutan batay sa pagka-unawa at pagpapaliwanag ng mga bata.
VISITACION L. VILLARO
May-akda

FILIPINO 7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

Angkop na mga pahayag sa panimula, gitna at wakas ng isang akda
Bahagi na ng asignaturang Filipino ang mga akdang pampanitikan. Sa pinakapayak na

paglalarawan, ang panitikan o panulatan ay ang pagsulat ng tuwiran o tuluyang patula na nag-
uugnay sa isang tao. Subalit upang maipagkaiba ito mula sa ibang mga walang saysay na babasahin
o patalastas lamang, ang mga panitikan ay ang mainam na pagsulat na may anyo, pananaw, at
diwang nakasasanhi ng matagal na pagkawili at gana. Samakatuwid, may hugis, may punto de
bista at nakapagpapahaba ng interes ng mambabasa ang isang sulating pampanitikan.
Nagsasalaysay ng buhay, pamumuhay, lipunan, pamahalaan, pananampalataya at mga karanasang
kaugnay ng iba't ibang uri ng damdaming tulad ng pag-ibig, kaligayahan, kalungkutan, pag-asa,
pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at pangamba.
Isa ang pagsulat ng akda na gumagamit ng wastong kataga sa simula, gitna at wakas sa
mga kasanayan na dapat na matamo ng mga mag-aaral na tulad mo. Sa pagpapahayag, partikular
sa pagsasalaysay o pagkukuwento, mahihikayat ng nagsasalita ang kaniyang tagapakinig sa
mahusay na simula. Kapag nailahad ang layunin nang epektibo ay napupukaw ang kaisipan ng
mambabasa o tagapakinig na patuloy na alamin ang kawing-kawing na pangyayari sa papataas at
kasukdulan sa gitna ng kuwento. Hihintayin din nila ang wakas kung nakamit ang layuning
inilahad sa panimula. Narito ang mga angkop na mga pahayag sa panimula, gitna at wakas ng
isang akda.
• Simula-ang mahusay na simula ay mabuti para makuha agad ang interes ng tagapakinig o
ng mambabasa. Dito nabubuo ang larawan at nakikita ang aksiyong magaganap sa
isinasalaysay. Maaaring simulan ito sa: Noong unang________, sa simula pa lamang, at
iba pang pananda sa pagsisimula. Pagkatapos nito ay maaaring isunod ang:
Pang-uri gaya ng halimbawa ng:
Napakadilim at napakalamig ng paligid.....
Nananabik sa nangyari........
Pandiwa gaya ng:
Nagtatakbuhan ang kalalakihan at naghahanda ang kababaihan nang.........
Nagmamasid ang matanda at misteryosong kuba habang.........

Pang-abay gaya ng:
Maagang gumising ang tribo...
Nananabik na masaksihan ang pagdiriwang.......
• Gitna-sa bahaging ito, mabuting mapanatili ang maayos na daloy ng kawing-kawing na
pangyayari at paglalarawang nasimulan. Aabangan kung paano magtatagumpay o
magwawagi ang pangunahing tauhan, maiwawasto ang mali o matututo ang katunggaling
tauhan habang tumataas ang pangyayari. Maaaring gamitin ang: kasunod, pagkatapos,
walang ano-ano’y, at iba pa na maghuhudyat ng kasunod na pangyayari. Patuloy na
gumagamit ng mga panlarawang salita upang mapanatili ang interes ng mga mag-aaral sa
larawan at aksiyong isinasalaysay.
• Wakas-napakahalaga rin ng huling pangyayaring maiiwan sa isipan ng tagapakinig o ng
mambabasa. Dito nakapaloob ang mensaheng magpapabuti o magpapabago sa kalooban o
isipan ng lahat–na ang kabutihan ang nagwawagi at may kaparusahan ang gumagawa ng
masama. Maaaring gumamit ng: sa huli, sa wakas, o iba pang panandang maghuhudyat ng
makabuluhang pagtatapos.

Nagagamit nang wasto ang angkop na mga pahayag sa panimula, gitna, at wakas ng isang
akda. (F7WG-IIId-e-14)
PANUTO: Basahin at unawain ang akda. Pagkatapos, suriin ito sa pamamagitan ng pagsagot sa
mga gawain na lilinang sa iyong pag-unawa sa binasa.
SI MANGITA AT SI LARINA
Maraming taon na ang nakalilipas, sa pampang ng Laguna de Bay ay may naninirahang

isang mahirap na mangingisda at ang kanyang pamilya. Maagang namatay ang asawa ng
mangingisda kaya’t siya na ang mag-isang nagpalaki sa dalawang anak nilang babae na sina
Mangita at Larina. Kapwa napakaganda ng dalawang anak bagama’t magkaibang-magkaiba ang
kani-kanilang mga katangian. Si Mangita ay kayumangging kaligatan at may mahaba at itim na
itim na buhok. Mabait siya at mapagbigay kaya naman mahal na mahal siya ng lahat ng mga
kakilala. Masipag din siya. Siya ang katu-katulong ng kanilang ama sa pananahi ng mga lambat
at pagbibigkis sa mga sulong ginagamit sa gabi-gabing pangingisda. Masayahin din si Mangita
at ang kanyang mga dalisay na ngiti ay nagbibigay-liwanag sa munti nilang kubo.
Ang kapatid naman niyang si Larina ay maputi at nagtataglay ng mahaba at manilaw-nilaw
na buhok. Subalit di tulad ng kapatid na si Mangita, si Larina ay ubod ng tamad at maghapon
lamang nagsusuklay at nag-aayos ng mahaba niyang buhok. Malupit din siya at walang
pagmamahal sa mga bagay na nabubuhay sa kanilang paligid. Madalas siyang naghuhuli ng mga
paru-parong tinutusok hanggang mamatay saka ginagawang palamuti sa kanyang buhok.
Minsa’y hindi agad namamatay ang paru-paro at ikinatuwa ni Larina ang makitang pumupusag-

pusag pa ang kaawa-awang nilalang habang nakatuhog at nakapalamuti sa kanyang buhok.
Pagkatapos nito’y nagtutungo siya sa lawa upang walang sawang pagmasdan ang kanyang
kagandahan.
Dahil sa magkaibang ugali ng magkapatid ay lalong hinangaan at minahal ng mga tao si
Mangita samantalang iniiwasan naman nila ang malupit at makasariling si Larina. Lalo namang
lumaki ang inggit at selos na nadarama ni Larina kay Mangita dahil dito.
Isang araw, isang matandang babae ang nagtungo sa kanilang kubo upang humingi ng
kaunting kanin para sa kanyang maliit na mangkok. Abala noon si Larina sa pagsusuklay ng
kanyang buhok kaya’t hindi niya nagustuhan ang pang-aabala ng pulubi. Sinigawan niya ang
pulubi. Hindi pa siya nagkasya at kanya rin itong itinulak palayo. Natumba ang matandang
babae at nabagok ang ulo sa bato dahil sa tindi ng pagkakatulak.
Narinig ni Mangita ang ingay at humahangos siyang lumabas mula sa pagsusulsi ng lambat.
Maagap niyang tinulungan ang kaawa-awang pulubi. Ginamot din niya ang sugat nito at
pinatigil ang pagdurugo. Pagkatapos ay sumandok siya ng kanin mula sa palayok at pinuno ang
mangkok ng pulubi.
“Maraming-maraming salamat sa iyong kabutihan. Hindi ko malilimutan ang iyong
kabaitan at pagiging maawain,” ang sabi ng matandang babae kay Mangita bago siya dahan-
dahang lumakad paalis. Hindi niya kinibo si Larina na noo’y natatawa at nanghamak pa sa
kanya.
“Larina, hindi mo dapat ginawa iyon sa matanda. Kaawa-awa naman siya,” paalala ni
Mangita kay Larina.
“Huwag kang magmagaling diyan,” ang nakairap na sagot ni Larina dahil sa
ipinigpapalagay nitong pakikialam ng kapatid.
Isang araw, lumuwas ang kanilang ama sa lungsod upang ipagbili ang mga huli niyang mga
isda subalit sa kanyang pagbalik ay nahawa siya ng sakit na laganap sa lungsod. Naratay ang
kanilang ama at hindi na nalunasan ang kanyang karamdaman. Sa kanyang pagyao’y naiwan
niyang lubos na ulila ang magkapatid.
Dahil sa pagkamatay ng kanilang ama’y nag-isip si Mangita ng magagawa upang
magkaroon siya ng pagkakakitaan para sa mga pangangailangan nilang magkapatid. Gumawa
siya ng magagandang kagamitan mula sa mga kabibe na kanyang ipinagbibili. Subalit ang
kinikita niya’y halos hindi sapat ipambili man lang ng pagkain kaya nakiusap siya sa kanyang
kapatid. “Larina, baka pwede mo akong tulungang gumawa ng mga bagay na pwede nating
ipagbili para kumita,” ang sabi nito. Tulad ng dati, hindi tumulong si Larina at nagpatuloy lang
sa pagsusuklay at pag-aaliw sa sarili.
Napilitan si Mangita na magtrabaho nang magtrabaho upang may makain kaya’t siya’y
madaling nahawa ng sakit na lumaganap sa bayan. Nang nakaratay na siya’y nagmakaawa siya
kay Larina na alagaan siya subalit dahil sa malaking galit nito sa kanya at dahil sa likas na
kasamaan ng ugali niya’y hinayaan lang niyang lumala ang kalagayan ng kapatid.
Nang maghihingalo at malapit nang mamatay si Mangita ay bumalik ang matandang
babaeng pulubi na may dalang supot ng mumunting buto ng halaman. Dumukot siya ng isa at
isinubo kay Mangita. Nagsimulang bumuti ang kalagayan ng dalaga subalit dala ng
panghihina’y hindi pa rin nito makayang alagaan ang sarili.
Inihabilin ng matanda ang supot ng buto kay Larina. “Subuan mo siya ng isang buto oras-oras
hanggang sa pagbalik ko,” sabi niya kay Larina bago umalis. Naiwan ang mga buto kay Larina
subalit hindi niya binigyan si Mangita. Katunayan, sa laki ng inggit at muhi sa kapatid, hinangad

niyang mamatay na si Mangita. Kaya, sa halip na alagaan ang kapatid, itinago ni Larina ang mga
buto sa kanyang mahabang buhok.
Dahil dito’y muling lumala ang sakit ni Mangita at patuloy na humina nang humina ang
paghinga. Agaw-buhay na siya nang bumalik ang matandang babaeng pulubi. “Bakit hindi siya
gumaling? Sinubuan mo ba siya ng buto tulad ng bilin ko?” tanong niya kay Larina.
“Oo! Heto pa nga ang supot, eh,” sagot ni Larina habang ipinakikita pa ang supot na wala
nang laman. Hinalughog ng pulubi ang kubo at bakuran subalit wala siyang makitang itinapon
o itinagong buto.
Muling tinanong ng pulubi si Larina. “Sinubuan mo ba talaga ng buto si Mangita?” na
sinagot naman ng nayayamot nang si Larina ng “Oo.” Batid ng pulubi ang pagsisinungaling ni
Larina kaya’t sa sandaling iyo’y biglang nagliwanag sa loob ng kubo. Halos kasintindi ng
liwanag ng araw ang liwanag na sumilaw kay Larina. Nang maglaho ang liwanag ay hindi na
pulubi ang kaharap niya kundi isang magandang diwata. Kalong-kalong nito ang may sakit na
si Mangita.
“Ako ang pulubing humingi ng kaunting kanin subalit ipinagtabuyan mo,” sabi ng diwata.
“Ninais kong matalos kung ang kagandahan ng iyong mukha’y siya ring ganda ng iyong puso
subalit nagkamali ako. Si Mangita ay nakapasa sa aking pagsubok dahil sa malinis niyang puso
kaya isasama ko siya sa aking tahanan sa pulo nitong lawa. Subalit ikaw ay masama kaya mula
ngayon, luluhod ka habampanahon sa ilalim ng lawa at magsusuklay upang masuyod nang
walang katapusan ang mga butong itinago mo sa iyong buhok!” ang galit na wika ng diwata sa
nabiglang si Larina.
Pumalakpak minsan ang diwata at pumasok ang ilang bulilit at hinatak patungo sa pusod ng
lawa ang humihiyaw na si Larina. “Halika,” bulong ng diwata kay Mangita, “umuwi na tayo!”
At mula noon, doon na sa magandang tahanan ng diwata namalagi si Mangita at nabuhay
silang masaya ay mapayapa. Si Larina naman ay nasadlak sa ilalim ng lawa, walang tigil niyang
sinusuyod ang kanyang buhok upang isa-isang matanggal ang mumunting butong itinago niya
rito. Mula sa mga butong ito’y sumibol ang mga luntiang halamang lumutang sa tubig at
tinatawag na ngayong water lily. Tuwing malakas ang ulan at hangin, inaanod ang mga
halamang ito sa Ilog Pasig. At sa tuwing nakikita ng mga tao ang mga halaman ay naaalala nila
si Larina at ang kanyang kasamaang nagsadlak sa kanya sa kaawa-awang kalagayan.
Gawain 1
Magtala ng limang bagong salitang ginamit sa maikling kuwentong binasa. Pagkatapos ay
tukuyin ang kahulugan nito gamit ang diksyunaryo. Gamitin ito sa makabuluhang
pangungusap.
Bagong Salita Kahulugan Makabuluhang Pangungusap

1.
2
3.
4.
5.

Gawain 2
Suriin ang binasang akda sa pamamagitan ng pagsagot sa mga sumusunod na tanong.
1. Ilarawan ang pisikal na katangian ng magkapatid.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
2. Alin sa katangian ng magkapatid ang mas gusto mo? Ang pagiging kayumanggi ni Mangita
o ang kaputian ni Larina? Bakit?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. Ano ang patunay na hindi maganda ang ugali ni Larina sa umpisa pa lamang? Bakit mo
ito nasabi?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. May kakayanan pa kayang magbago ang mga taong katulad ni Larina? Pangatwiranan
ang iyong sagot.
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. Anong tema ang nakapaloob sa akda na maaari mong magamit sa iyong buhay?
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Gawain 3. Punan ang mga kahon ng mga pangyayari mula sa akdang binasa. Tukuyin kung ito
ay nasa simula, gitna, at wakas.
Simula Gitna Wakas

Gawain 4
Gumawa ng sariling pagsasalaysay tungkol sa sumusunod na tatlong magkakaugnay na
larawan. Lagyan ito ng simula, gitna, at wakas. Gumamit ng hindi bababa sa limang
pangungusap para mabuo ang pahayag.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Rubrik sa Pagpupuntos
Pahayag 5 3 1
1. Mabisang naipahayag ang kaisipan
2. Gumamit nang wastong bantas
3. Angkop ang mga salitang ginamit
4. Nasunod ang mga panutong naibigay
Natutuhan kong _________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________

SANGGUNIAN
Mula sa Aklat
Dayag A. 2017, Pinagyamang Pluma 7, Iklawang Edisyon pp.168 -180, Quezon City, Pheonix
Publishing House, Inc
Mula sa Internet
https://www.google.com/search?q=larawan+ng+batang+lalake+na+nag-
aaral+black+and+white&tbm=isch&ved=2ahUKEwjyi_2al__qAhUxHKYKHSaCDU4Q2-
cCegQIABAA&oq=larawan
https://www.google.com/search?q=larawan+ng+batang+lalake+na+nag-
aaral+sa+loob+ng+silid+aralan+black+and+white&tbm=isch&ved=2ahUKEwjQq-
bsl__qAhVJ5ZQKHRbSDIcQ2-cCegQIABAA&oq=larawan+ng+batang+lalake+na+nag-
aaral+sa+loob+ng+silid+aralan+black+and+white&gs_lcp=CgNpbWcQA1CxrQFY2_UBYIf-
AWgAcAB4AIABpAKIAf0TkgEFMC44LjWYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&scl
ient=img&ei=TRcoX5DRO8nK0wSWpLO4CA&bih=821&biw=1707#imgrc=ARXL5Y9Ig3PH
yM
https://www.google.com/search?q=graduated+boy+black+and+white&tbm=isch&ved=2ahUKE
wiR1ciEmv_qAhV-xIsBHUDBC5wQ2-
cCegQIABAA&oq=graduated+boy+black+and+white&gs_lcp=CgNpbWcQA1DwtAFYh8YCY
Oz8AmgAcAB4AIABAIgBAJIBAJgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1nsAEAwAEB&sclient=i
mg&ei=mBkoX5GpKv6Ir7wPwIKv4Ak&bih=821&biw=1707#imgrc=ps6caXAYTWsG1M&i
mgdii=JQVFNvotmNkDxMhttps://www.google.com/search?q=graduated+boy+black+and+whit
e&tbm=isch&ved=2ahUKEwiR1ciEmv_qAhV-xIsBHUDBC5wQ2-
cCegQIABAA&oq=graduated+boy+black+and+white&gs_lcp=CgNpbWcQA1DwtAFYh8YCY
Oz8AmgAcAB4AIABAIgBAJIBAJgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1nsAEAwAEB&sclient=i
mg&ei=mBkoX5GpKv6Ir7wPwIKv4Ak&bih=821&biw=1707#imgrc=ps6caXAYTWsG1M&i
mgdii=JQVFNvotmNkDxM
SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1
Mga posibleng salita:
1. Nabagok – nauntog ang ulo – Nauntog ang ulo ng bata dahil sa kanyang kalikutan.
2. Nanghamak –Nang-api, nangutya – Ang mga nanghamak kay Anna ay nabigla ng makita
siya.
3. Nakaratay –nakahiga, may karamdaman – Naratay ang matanda dahil sa humina na ang
kanyang resistensiya
Gawain 2
Mga posibleng sagot:
1. Si Mangita ay kayumanggi at mayroong mahaba at itim na buhok habang si Larina naman ay

maputi at manilaw-nilaw ang buhok.

2. Mas gusto ko ang pagiging kayumanggi ni Mangita sapagkat ito ang sumasagisag sa pagiging
Pilipino.
3. Naipakita ang hindi magandang pag-uugali ni Larina sa unang bahagi ng kwento nang
pagmalupitan niya ang mga may buhay na nasa kanyang paligid tulad ng paru-paro.
4. Oo, sapagkat lahat ng tao ay maaaring magbago lalong-lalo na kung ang Diyos ang babago sa
kanya.
Gawain 3
1. Gitna 2. Simula 3.gitna 4. Simula 5. Wakas
Gawain 4
Maaring magkakaiba-iba ang sagot ng mga mag-aaral.

FILIPINO 7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

Pagbubuod ng tekstong binasa sa tulong ng pangunahin

at mga pantulong na kaisipaan

Kung tayo ay may nabasang magandang akda o kuwento, gusto rin natin itong ibahagi sa
ating mga kasamahan o kaibigan. Sa pamamagitan ng tamang pagbubuod ay madali ring
maintindihan ng mga pinagkukuwentuhan natin. Ang paggamit ng pangunahin at pantulong na
kaisipan ay makatutulong nang malaki sa pagbubuod ng tekstong binasa.
Naibubuod ang tekstong binasa sa tulong ng pangunahin at mga pantulong na kaisipan

(F7PB-III-f-g-17)
Gawain 1 Bilang isang kabataan, ano-ano ang mga bagay na nagpapasaya sa iyo? Ano-ano ang
mga bagay na nagpapakislap sa iyong mga mata? Itala ang mga sagot sa
ibaba ng mga mata o puso para sa mga tanong na nabanggit.
Mga bagay o pangyayaring

nagpapakislap ng aking mata
Mga bagay o pangyayaring

nagpapasaya ng aking puso

Kilala niyo ba siya? Siya si
Emilio Jacinto. Siya ang
sumulat ng sanaysay na
“Ningning at Liwanag” noong
panahon ng Espanyol.
Ang Ningning at Liwanag

Emilio Jacinto
Ang ningning ay nakasisilaw at nakasisira sa paningin. Ang liwanag ay kinakailangan ng

mata, upang mapagwari ang buong katunayan ng mga bagay-bagay.
Ang bubog kung tinatamaan ng nag-aapoy na sikat ng araw ay nagniningning ngunit
sumusugat sa kamay ng nagaganyak na dumampot. Ang ningning ay madaya.
Ating hanapin ang liwanag, tayo’y huwag mabighani sa ningning. Sa katunayan ng
masamang nakaugalian: Nagdaraan ang isang karwaheng maningning na hinihila ng kabayong
matulin. Tayo’y nagpupugay at ang isasaloob ay mahal na tao ang nakalulan. Datapwa’y marahil
naman ay isang magnanakaw; marahil sa ilalim ng kanyang ipinagtatanghal na kamahalan at mga
hiyas na tinataglay ay natatago ang isang pusong sukaban.
Nagdaraan ang isang maralita na nagkakanghihirap sa pinapasan. Tayo’y mapapangiti at
isasaloob: Saan kaya ninakaw? Datapwa’y maliwanag nating nakikita sa pawis ng kanyang noo at
sa hapo ng kanyang katawan na siya’y nabubuhay sa sipag at kapagalang tunay.
Ito na nga ang dahilang isa pa na kung kaya ang tao at ang mga bayan ay namumuhay sa
hinagpis at dalita.
Ito na nga ang dahilan na kung kaya ang mga loob na inaakay ng kapalaluan at ng
kasakiman ay nagpupumilit na lumitaw na maningning, lalong-lalo na nga ang mga hari at mga
pinuno na pinagkakatiwalaan ng sa ikagiginhawa ng kanilang mga kampon, at walang ibang nasa
kundi ang mamalagi sa kapangyarihan sukdang ikainis at ikamatay ng bayan na nagbigay sa kanila
ng kapangyarihang ito.
Tayo’y mapagsampalataya sa ningning: huwag nating pagtakhan na ang ibig mabuhay Sa
dugo ng ating mga ugat ay magbalatkayo ng maningning.
Ay! Kung ang ating dinudulugan at hinahainan ng puspos na galang ay ang maliwanag at
magandang asal at matapat na loob, ang kahit sino ay walang mapagningning pagkat di natin
pahahalagahan, at ang mga isip at akalang ano pa man ay hindi hihiwalay sa maliwanag na banal
na landas ng katwiran.
Ang kaliluhan at ang katampalasan ay humahanap ng ningning upang huwag mapagmalas
ng mga matang tumatanghal ang kanilang kapangitan; ngunit ang kagalingan at ang pag-ibig na
dalisay ay hubad, mahinhin at maliwanag na napatatanaw sa paningin.
Mapalad ang araw ng liwanag!
Ay! Ang anak ng bayan, ang kapatid ko, ay matuto kayang kumuha ng halimbawa at lakas
sa pinagdadaanang mga hirap at binatang may kaapihan.
Gawain 2
Bigyang kahulugan ang pariralang nakasulat sa loob ng bulaklak at pagkatapos ay magbigay
ng hinuha kung ano ang posibleng positibong mangyayari sa taong nagtataglay nito. Ang
unang bilang ay ginawa na para sa iyo.
Kahulugan: Hinuha:
Taong na sa Maaari siyang
masagana
makatulong sa
ang buhay liwanag nangangailangan
n
1.
Kahulugan:
Taong Hinuha:
____________ __________
____________ nagsusunog
__________
____________ ng kilay __________
_ ____
2.
Kahulugan:
Taong Hinuha:
____________ __________
____________ nagbanat __________
____________ ng buto __________
_ ____
3.
Kahulugan: Hinuha:
____________ Taong __________
____________ nakamaskara __________
____________ __________
__ _______
4.

Gawain 3 Isulat sa patlang kung nagpapakita ng ningning o liwanag ang sumusunod na
sitwasyon. Isulat ang sagot sa patlang bago ang bilang.
________1. Madasaling tao si Leonora ngunit tuwing magsalita siya ay may kasamang
pagmumura.
________2. Nagtanim ng mga gulay si Mang Kanor upang may pagkuhanan sila ng
pagkain.
________3. Nag-aaral habang nagtatrabaho si Emilio upang makamit niya ang kaniyang
pangarap.
________4. Si Manolito ay nagnanais maging Kapitan sa kanilang lugar upang magkaroon
siya ng karapatang ipasok sa trabaho ang lahat ng kaniyang pamilya.
________5. Nakita ni Kamil na tama ang desisyon ng kaniyang ina na mag-aral muna bago
ang panliligaw para makapagtapos ng pag-aaral kaya’t mabigat man sa
kaniyang kalooban ay tinanggap niya ito nang buong puso.
Gawain 4 Bilugan ang letrang sa palagay mo ay angkop na motibo o pakay ng may-akda

ukol sa mga pahayag na nakatala.
1. Ang ningning ay madaya.

a. Hindi lahat ng bagay na kumikinang ay tunay at totoo.
b. Marami ang nahuhumaling sa mga bagay na nagniningning.
c. Madalas nadadaya ang tao ng mga bagay na kumikinang.
2. Ating hanapin ang liwanag, tayo’y huwag mabighani sa ningning.
a. Huwag magpadala sa mga kinang at ganda ng mga bagay sa panlabas. Sa halip, ang
ating pahalagahan ay ang kadalisayan ng hangarin ng isang tao.
b. Mamuhay tayo sa liwanag upang ang pagkahumaling sa kinang ng sanlibutan ay
mapagtagumpayan.
c. Sikaping mamuhay sa liwanag at ilantad ang mga gawa ng kasinungalingan at
kapalaluan.
3. Tayo’y mapagsampalataya sa ningning, huwag nating pagtakhan na ang ibig mabuhay
sa dugo ng ating ugat ay magbalatkayo na maningning.
a. Ang pagiging madaling mabighani ng mga Pilipino sa mga bagay na kumikinang
na kadalasan ay bunga ng pagbabalatkayo ay nananalaytay na sa dugong
dumadaloy sa ating lugar.
b. Huwag tayong magtakang darating ang araw na ang mga taong nais sumakop sa
ating bansa ay magbalatkayong mabuting mga kaibigan lalo pa’t nakikita nila
tayong mga Pilipino ay madaling humanga sa galing ng mga dayuhan.
c. Ang mga Pilipino ay madaling maniwala sa mga bagay na panlabas kaya di
malayong mangyari na ang mga taong nais magsamantala sa atin ay magpapanggap
na dalisay ang kanilang hangarin.
4. Kung ang ating dinudulugan at hinahainan ng puspos na galang ay ang maliwanag at
magandang asal at matapat na loob, ang kahit sino ay walang mapagningning pagkat
di natin pahahalagahan.
a. Kung ang bawat tao ay hindi magpapadaya sa kinang na hatid ng ningning ng
kasikatan at kapangyarihan, tiyak na ang bawat isa ay mamumuhay sa kaliwanagan.

b. Kung ang higit na pinahahalagahan at ipinamumuhay ng bawat tao ay ang
katotohanan, kagandahang loob, at katapatan, tiyak na maglalaho sa lipunan ang
pagbabalatkayo at kapalaluan.
c. Marapat lamang na ating igalang at pahalagahan ang mga taong namumuhay sa
kaliwanagan at puspos ng kagandahang asal at katapatan.
5. Ang kabutihan at ang katampalasan ay humahanap ng ningning upang huwag
mapagmalas ng mga matang tumatanghal ang kanilang kapangitan; ngunit ang
kagalingan at ang pag-ibig na dalisay ay hubad, mahinhin at maliwanag na napatatanaw
sa paningin.
a. Laging kaakibat ng kapalaluan at kasamaan ang pagbabalatkayo upang hindi
mapansin ng mga tao ang kasamaang kanilang ginagawa samantalang ang mga
taong namumuhay nang matuwid ay tunay na puspos ng pag-ibig.
b. Madaling mahalata ang taong masama at palalo dahil siya ay laging nagkakanlong
sa kinang ng kanilang mabubuting gawa ngunit ang mga taong namumuhay nang
matuwid ay nahihiyang lumantad sa liwanag.
c. Kalimitan natatakpan o nababalutan ng kinang ng kasikatan at pagbabalatkayo ang
mga taong namumuhay sa kasamaan at kapalaluan ngunit ang mga taong
namumuhay nang matuwid at puspos ng pag-ibig ay walang itinatago o
pinagtatakpan.
Gawain 5
Sa pamamagitan ng Cyclical Thinking Map, gumawa ng buod ng akdang
“Ningning at ang Liwanag.”
Pangunahing Paksa
Kaibahan ng
ningning at liwanag
1. __________________
2. __________________
3. __________________
Pag-uugnay ng aral Mga Pantulong

na nakuha sa sariling na Kaisipan
Buod ng “Ang Mga Nagagawa
karanasan
1. ______________ Ningning at ng Ningning
2. ______________ ang Liwanag 1. _______________
2. _______________
3. ______________ 3.________________
Mga Pantulong na
Kaisipan
Kahalagahan ng
Paghanap sa Liwanag
1. __________________
2. __________________
3. __________________

Natutunan ko sa araling ito na _______________________________________________

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
MGA SANGGUNIAN
Pinagyamang Pluma7 (K to 12)

Phoenix Publishing House, Inc.
Mga awtor: Ailene Baisa-Julian, Nestor S. Lontoc, Carmela H. Esguerra
Awtor-Koordineytor- Alma M. Dayag
SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1
Maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral.
Mga bagay na nagpapaningning ng mata:

1. Magarang kotse
2. Maagandang kasuotan
3. Mamahaling alahas
4. Magan/guwapo
Mga bagay /pangyayaring nagpapasaya ng aking puso:
1. Magkakasama ang buong pamilya
2. Bonding ng mga kaibigan
3. May natanggap na regalo
4. Nakakuha ng mataas na iskor/maarka
Gawain 2 (Maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral
Kahulugan Hinuha
1. Masagana ang Taong nasa liwanag Maaari siyang makatulong sa mga
buhay nangangailangan
2. masipag mag-aral Taong nagsusunog Magkakaroon ng magandang kinabukasan
ng kilay
3. masipa Taong nagbabanat Maaaring umunlad ang pamumuhay
ng buto
3. masipa Taong nagbabanat Maaaring umunlad ang pamumuhay
ng buto
4. mapagkunwari Taong nakamaskara Maaaring may kasalanan

Gawain 3 Gawain 4
1. ningning 1. a
2. liwanag 2. a
3. liwanag 3. c
4. ningning 4. b
5. liwanag 5. a
Gawain 5 (Maaaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral)
Pangunahing paksa: Kaibahan ng Ningning at liwanag
1. Ningning ay nakakasilaw at nakasisira ng mata samantalang ang liwanag ay kailangan ng

mata.
2. Ningning ay madaya samantalang ang liwanag ay hindi.
3. Ang liwanag ay kailangan sa pagtuklas sa katotohanan.
Mga pantulong na kaisipan-Mga nagagawa ng ningning
1. Naitatago ang tunay na pagkatao.

2. Ningning ay ginagamit upang ang kaliluhan at katampalasan ay makamtan.
3. Nagkakaroon lamang ng ningning kung mayroon liwanag.
Mga Pantulong na Kaisipan: Kahalagahan ng Paghanap ng liwanag
1. Natututong maging mapanuri.

2. Maging matalino sa bawat gawa.
3. Hanapin ang tunay na liwanag.
Pag-uugnay ng aral na nakuha sa sariling karanasan.
1. Huwag magbalatkayo.
2. Iwasang maging mapanghusga.
3. Pag-isipang mabuti ang isang bagay bago magpasya.
MARIETTA M. RAMOS
May-akda

FILIPINO 7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

Mga Elemento at Sosyo-historikal na Konteksto ng Dulang Pantelebisyon

Dula: Ito ay hango sa salitang griyego na “drama” na nangangahulugang gawin o kilos. Ito rin
ay isang pampanitikang panggagaya sa buhay upang maipamalas sa tanghalan.
Mga Elemento ng Dula:
Iskrip o banghay: Ito ang pinakakaluluwa ng isang dula. Isang iskrip nakikita ang banghay ng
isang dula.
Aktor o karakter: Ang nagsisilbing tauhan ng dula at nagsasabuhay sa mga tauhan sa iskrip.
Dayalogo: Ang mga bitaw na linya ng mga actor na siyang sandata upang maipakita at
maipadama ang mga emosyon.
Tanghalan: Ang anumang pook na pinagpasyahang pagtanghalaan ng isang dula.
Direktor: Siya ang nag i-interpret sa iskrip mula sa pagpasya sa itsura ng tagpuan, ng damit ng
mga tuhan hanggang sa paraan ng pagganap at oagbigkas ng mga tauhan.
Manonood: Saksi sa isang pagtatanghal. Hindi maituturing na dula ang isang binansagang
pagtanghal kung hindi napanood ng ibang tao.
Tema: Ito ang pinapaksa ng isang dula.

Nasusuri ang mga elemento at sosyo-historikal na konteksto ng napanood na dulang
pantelebisyon (F7PD-IIIf-g-15)

PANUTO
Suriin at unawain nang buong husay ang mga gawaing inihanda para sa iyo na
makatutulong sa paglinang sa kakayahang suriin ang mga elemento at ang sosyo-kultural
na konteksto ng isang dulang pantelebisyon.
Gawain 1
“Walang gamot ang kamangmangan kung hindi ang katalinuhan.” Isang kasabihang
diyalogo na hango sa dulang pantelebisyon na EDUKASYON. Sagutan ang mga katanungan base
sa kasabihan na nabangit.
1. Ano ang nais nitong iparating?

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
2. Bakit kaya nasabi na walang gamot ang kamangmangan kung hindi katalinuhan?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
3. Gaano kahalaga ang isang guro sa buhay ng isang mag-aaral?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
4. Kung may babalikan kang pangayayari sa iyong buhay habang nag-aaral, ano ito at bakit?
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
5. Bakit mahalagang makapagtapos ka ng iyong pag-aaral? Ipaliwanag.

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_________________________________________________________

Gawain 2
Suriin at ipaliwanag ang isang dulang-pantelebisyon na napanood batay sa mga elemento
nito. Gamitin ang pormat na nakalaan para dito.
____________________________
Pamagat
Nilalaman/Kuwento:_____________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
Diyalogo:______________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
____________________________________________________________
Disenyong
Pamproduksyon:________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
Tunog/Musika:_________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________
Sinematograpiya:_______________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
________________________________________________________________
Direksiyon:____________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________

Gawain 3
Bumuo ng sariling pagwawakas ng dulang-pantelebisyong napanood sa pamamagitan ng
pagsulat isang iskrip.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_________
Pamantayan sa Pagsulat ng Iskrip

NAPAKAHUSAY MAHUSA NANGANGAILANGA
Y N NG
PAGPAPAHUSAY
5 3 1
Kaayusan ng
pagkakagawa
Paglalahad ng
konsepto
Nilalaman o
ideya.

Gawain 4 Akrostik!
Panuto: Bigyan ng sariling pagkakahulugan ang salitang EDUKASYON.
E_________________________________________________
D_________________________________________________
U_________________________________________________
K_________________________________________________
A_________________________________________________
S_________________________________________________
Y_________________________________________________
O_________________________________________________
N_________________________________________________
Rubrik sa Pagmamarka
Kaangkupan sa tema - 50%
Malinaw at maayos ang paglalahad
ng mga detalye - 25%
Tamanag gamit ng bantas at ispeling - 25%
Kabuuan - 100%
Gawain 5
Panuto: Bigyang pagpapakahulugan ang salitang GURO.
GURO
Pagkatapos kong sagutan ang mga gawain, natutunan kong _____________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
__________________________________________________________________

SANGGUNIAN
Google: https://www.slideshare.net/ladychu08/dula-15515688
Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=HP4vyo8Zmso
SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1
1. Edukasyon
2-5. Magkakaiba ng kasagutan
Gawain 2
Magkakaiba ng kasagutan
Gawain 3
Ang pagmamarka ay nakabatay sa pamantayan sa pagwawasto.
Gawain 4
Ang pagmamarka ay nakabatay sa pamantayan sa pagwawasto.
Gawain 5
Ang sagot ay magkakaiba
CHARLES DARWIN R. SANGLAY

May-akda

FILIPINO 7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________
Kohesyong Gramatikal: Panandang Anaporik at Kataporik

Sa pagpapahayag ay may dalawang paraang ginagamit upang mapag-ugnay
ang pangungusap. Ginagamit ang mga salitang nagsisilbing pananda upang hindi paulit-ulit ang
mga salita. Ito ay sa pamamagitan ng pagpapatungkol reperensiya. May dalawang uri ang pag-
uugnay na ito. Ito ay ang anapora o sulyap na pabalik at katapora o sulyap na pagsulong.
ANAPORIK o ANAPORA ang isang pahayag kung ang panghalip ay lumalabas sa
hulihan bilang pananda sa pangngalan sa unahan. Ibig sabihin, kung unang nabanggit ang pangalan
bago ang panghalip nito, ito ay nasa anyong anaporik.
Halimbawa:
Ang ating magulang ay dapat igalang at alagaan sa kanilang pagtanda. Sila ang nagpalaki at
nagbigay ng ating pangangailangan.
Dalawa sa mga salita sa pahayag na ito ang tumutukoy sa iisang bagay – magulang at sila. Dahil
nauuna ang pangngalang magulang sa panghalip na tumutukoy rito na walang iba kundi sila, ang
pahayag ay nasa anyong anaporik.
KATAPORIK o KATAPORA ang isang pahayag kung ang panghalip ay lumalabas sa
unahan bilang pananda sa pangngalang binanggit sa hulihan. Ibig sabihin kung ang panghalip ay
mas naunang nabanggit kaysa pangngalan, ang pahayag ay nasa anyong kataporik.
Halimbawa:
Ingatan natin sila dahil ayon sa ating pambansang bayani, ang kabataan ang pag-asa ng bayan.
Sa pahayag na ito, dalawa sa mga salita ang tumutukoy sa iisang bagay lamang – sila at kabataan.
Nauuna sa pahayag ang panghalip na “sila” bago pa binanggit ang kabataan kaya ang pahayag na
ito ay nasa anyong kataporik.

Nagagamit ang wastong mga panandang anaporik at kataporik ng pangngalan. (F7WG-
III-h-i-16)

PANUTO
Basahin, unawain at sagutan ang mga inihandang gawain upang malinang ang kaalaman
patungkol sa paggamit ng panandang anaporik at kataporik ng pangngalan.
Gawain 1
Piliin sa kahon ang salitang pangngalan na bubuo sa diwa ng pangungusap. At tukuyin kung ito ay
nasa panandang anaporik o kataporik ang nabuong pangungusap. (10puntos)
paglalabada mag-anak
guro Analyn
magsasaka Senior Citizen
anak Pangulong Duterte
Dr. Jose Rizal frontliners
__________1. Siya ay huwarang estudyante ng ating paaralan sapagkat nagpakita si ______ nang
disiplina at kagalingan sa anumang larangang kanyang salihan.
__________2. Isa sa pangunahing pinagkakakitaan ni aling Nelia ang _________ dahil ito ay
nagdadagdag ng pantustos sa pangangailangan nilang mag-anak.
__________3. Sa panahon ng kanyang panunungkulan pinatunayan ni ________na kaya niyang
puksain ang anumang katiwalian sa ating bansa.
__________4. Si ________ang ating pambansang bayani. Siya ay ikapitong anak nina Don
Francisco Rizal at Donya Teodora Alonzo.
__________5. Ang _________ ay nagtulong-tulong upang maisinop nila ang mga mahahalagang
gamit dahil sa paparating na bagyo.
__________6. Mapalad ang mga ______ na hindi tumatalikod ng kanilang mga magulang.
__________7. Nagprotesta ang mga __________ sa hindi pagtaas ng presyo ng palay.
__________8. Ang mga __________ ay nabigyan ng benepisyo ng pamahalaan na makatutulong
sa kanila.
__________9. Ang mga ________ ay buong puso at lakas na inihandog ang kanilang serbisyong
totoo para sa pagtamo ng kalidad na edukasyon ng mga mag-aaral.
__________10. Bigyan ng pagpupugay ang mga _________ na inialay ang buhay upang tayo’y
maging ligtas sa pandemya.

Gawain 2
Mula sa larawang makikita sa ibaba, bumuo ng pangungusap na nasa paraang anaporik at
kataporik. Bilugan ang pangngalan at panghalip na ginamit sa bawat pangungusap. (25 puntos)
Anaporik: _______________________________________
________________________________________________
________________________________________________
Kataporik:_______________________________________
________________________________________________
________________________________________________
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.pinterest.com
%2Fpin%2F531565562243169941%2F&psig=AOvVaw3KBvlO6f-
lqnfIXWuttL88&ust=1595766626059000&source=images&cd=vfe&ved=0CA
IQjRxqFwoTCOC6iJe56OoCFQAAAAAdAAAAABAS
Anaporik: _______________________________________
________________________________________________
________________________________________________
Kataporik:_______________________________________
________________________________________________
________________________________________________
https://www.google.com/search?q=family+love+clip+art
&tbm=isch&ved=2ahUKEwiV8Yi4sejqAhUQHqYKHR
pAAk4Q2-cCegQIABAA#imgrc=ir5HjK35YZkAUM
Anaporik: _______________________________________
________________________________________________
________________________________________________
Kataporik:_______________________________________
________________________________________________
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.pinterest.com%
2Fpin%2F785033778766204365%2F&psig=AOvVaw1udtL1MmN09CvVPyw
________________________________________________
XkQyK&ust=1595767878265000&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqF
woTCLiSkI666OoCFQAAAAAdAAAAABAD

Anaporik: _______________________________________
________________________________________________
________________________________________________
Kataporik:_______________________________________
________________________________________________
________________________________________________
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fclipartlook.com%2Fl
ook%2F1250-friends-clip-
art.html&psig=AOvVaw1bbVXr3niKpIEbdgNpuV4j&ust=1595768012141000
&source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCNie-
s666OoCFQAAAAAdAAAAABAD
Anaporik: _______________________________________
________________________________________________
________________________________________________
Kataporik:_______________________________________
________________________________________________
________________________________________________
https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Ffamily.lovetoknow.c
om%2Ffamily-activities%2Fgrandparent-clip-
art&psig=AOvVaw0UTyGMqlXW6pCBDliGxpUP&ust=1595768134511000&
source=images&cd=vfe&ved=0CAIQjRxqFwoTCMDcuoe76OoCFQAAAAAd
AAAAABAD
Gawain 3
May mga napapanahong isyu na malimit na nangyayari sa ating komunidad o ating bansa. Mula
sa mga isyung ito, ikaw ay bubuo ng iyong opinyon. Isaalang-alang ang natutuhan sa paggamit ng
panandang anapora at katapora.
1. (Pagtaas ng mga bilihin) 2 puntos
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________

2. (Pag-iingat sa kabila ng hindi makitang virus) 2 puntos
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
3. (Maliit na kita sa pasada) 2 puntos
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
4. (Talamak na mga krimen) 2 puntos
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
5. (Kawalan ng trabaho) 2 puntos
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Gawain 4
Basahin ang mga pahayag. Punan ng wastong kohesyong gramatikal ang patlang. Tukuyin kung
ito ay anapora o katapora.
_________1. Bibisita ang kasambahay sa probinsiya, nakiusap ________ sa kanyang amo na
pahintulutan.
_________2. Sa panahon ng __________pag-aaral, matinding sakripisyo at pagpupuyat ang
kakailanganin upang makamit ang tinatamasang tagumpay.
_________3. Ang pagmamahal ng ina sa kanyang mga anak ay hindi matatawaran, _______ ay
hindi mananakaw ng sinuman.
_________4. Hindi ko ikinahihiya ang lahing Pilipino. Nararapat lamang na _______ay
ipagmalaki sa buong mundo.
_________5. Si Emelyn ay nakipagsapalaran sa Maynila, doon ______ nakakuha ng trabaho sa
dinarami-raming pinag-aplayan nito.
_________6. ________ ay karapat-dapat sa posisyon. Dahil si Gng. Lorna ay naglilingkod ng tapat
at serbisyong panlahat.
_________7. Kinausap ko ng masinsinan si Roan, sinabi ko sa ______ na hindi maganda ang
kanyang ikinilos sa harap ng maraming tao.
_________8. Ang pagmamahal ng guro sa kanyang mag-aaral ay hindi malilimutan, ________ ay
hindi mabubura kailanman.
_________9. Pananalig sa Panginoon ang susi sa lahat ng nangyayari sa kasalukuyan. Magdasal
at lumapit tayo sa ______.

_________10. Nakatira _______ sa kanyang nakatatandang kapatid. Habang wala pang nahahanap
na trabaho si Marie.
Gawain 5
Bumuo ng isang talata na ang magiging paksa ay tungkol sa pandemya (COVID-19). Gamitan ng
kohesyong gramatikal na anapora at katapora sa mga pahayag na inyong bubuoin. (15 puntos)
______________________
(Pamagat)
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________.
Pamantayan sa Pagmamarka
Mga Pamantayan Napakahusay (5) Mahusay (3) Magsanay pa (1)
Wastong baybay sa salitang
ginamit sa mga pangungusap.
Pagsulat ng makabuluhang talata
na ang pokus ay sa paksa at
nalapatan ng tamang kohesyong
gramatikal.
Nagamit sa tama ang mga batas.
PANGWAKAS
Mahalagang maisaisip at maunawaan ang dalawang paraan na ginagamit natin sa pag-ugnay ng
mga pangungusap. Dahil dito hindi mauulit ang mga salitang pangngalan bagkus magagamit
lamang natin ito unahan o hulihan ng pangungusap depende sa pagkakabuo ng pangungusap. Kung
kaya’t isaalang-alang natin ang natutuhan patungkol sa kohesyong gramatikal.
MGA SANGGUNIAN
Mula sa Aklat:
Biasa-Julian Ailene G., et.al. (2014) Pinagyamang Pluma 7. Quezon City: Phoenix Publishing
House
Mula sa Internet:
https://brainly.ph/question/276632

SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1
1. Analyn 6.anak
2. paglalabada 7.magsasaka
3. Pangulong Duterte 8.Senior Citizen
4. Dr. Jose Rizal 9.guro
5. mag-anak 10.frontliners
Gawain 2 (maaaring maging kasagutan)
1. Anaporik- Pagbabayanihan ang isa sa kaugalian na maipagmamalaki ng Pilipino. Ito ay
makikita sa bawat mamamayang Pilipino saan man panig ng mundo sama-sama at tulong-
tulong.
Kataporik- Ito ay kaugaliang sinasalamin sa bawat Pilipino. Ang pagbabayanihan ay isang
simbolo ng pagtutulungan ng bawat isa.
2. Anaporik- Ang aking pamilya ay nagsisilbing inspirasyon sa aking pag-aaral. Sila ang
nagbibigay at nagpaparamdam sa akin ng pagmamahal at suporta sa lahat ng aking
gagawin.
Kataporik- Sila ang nagbibigay at nagpaparamdam sa akin ng pagmamahal at suporta sa
lahat ng aking gagawin. Ang aking pamilya ay aking nagsisilbing inspirasyon.
3. Anaporik- Pagpupurisigi ang susi sa pagkamit ng ating pangarap. Ito ang sandata ng bawat
mamamayang Pilipino sa matagumpay na buhay.
Kataporik- Ito ang sandata ng bawat mamamayang Pilipino sa matagumpay na buhay.
Pagpupurisigi ang susi sa pagkamit ng ating pangarap.
4. Anaporik-Ang mga bata ay kailangan ng gabay at pagmamahal. Nang ang kanilang buhay
ay hindi mailihis ng landas.
Kataporik- Atin silang bigyan ng suporta at pagkalinga. Dahil ang mga bata ay
nangangailangan ng aruga at pagmamahal hindi lamang sa loob ng tahanan kundi maging
sa buong komunidad.
5. Anaporik- Hinding-hindi ko malilimutan ang aking lolo at lola. Sila ang nagturo ng mga
bagay-bagay at mga aral na aking baon hanggang sa aking pagtanda. Mananatili pa rin sila
sa aking puso kailanman.
Kataporik- Sila ang nagturo ng mga bagay-bagay at mga aral na aking baon hanggang sa
aking pagtanda. Hinding-hindi ko malilimutan ang aking lolo at lola.
Gawain 3 (maaaring maging kasagutan)

1. Ang pagtaas ng mg bilihin ay dahil sa pagkakaroon ng mataas na demand ng mamimili.
Dahil dito nagkakaroon ng shortage sa produko.

2. Araw-araw na nagpapaalala ang Department of Health patungkol sa mga dapat at hindi
dapat laban sa hindi nakikitang virus. Dahil dito, mas dobleng pag-iingat ang dapat
isagawa ng bawat isa upang hindi mahawa.
3. Hindi kaya ng kita sa pasada na tustusan ng mga namamasada ang pang-araw-araw na
pangangailangan ng kani-kanilang pamilya. Dahil din dito, naging matumal ang pasada
dahil sa pandemya at pagtaas na rin ng petrolyo.
4. Hindi matigil ang paglaganap ng mga krimen sa ating bayan. Dahil dito mas naging doble
ingat ang bawat isa at mas pina-igting anuridad ng ating bayan.
5. Ang kawalan ng trabaho ang kinakaharap ng mga kapwa Pilipino sa sitwasyon natin
ngayon. Ito ang dahilan kung bakit talamak ang paggawa ng krimen ng iba sa ating
bansa.
Gawain 4
1. Siya 6. siya
2. Ating 7. kanya
3. Ito 8. ito
4. Ito 9. kanya
5. Siya 10. siya
Gawain 5 (Ang guro ang magbibigay ng marka/puntos batay sa pamantayan)
FREDELYN JOY B. APOLONIO

May-akda

FILIPINO 7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

Pagsusuri sa mga Salitang Ginamit sa Balita

Ang balita ay isang uri ng lathalain na tumatalakay sa mga kasalukuyang kaganapan sa
labas at/o loob ng isang bansa na nakatutulong sa pagbibigay-alam sa mga mamamayan. Maaari
itong ihayag sa pamamagitan ng paglilimbag, pagsasahimpapawid, internet, o galing sa bibig at
ikalat sa ikatlong partido o sa maramihang mambabasa at nakikinig.
Nasusuri ang mga salitang ginamit sa pagsulat ng balita ayon sa napakinggang halimbawa
(F7PN-IIIj-17)
PANUTO
Suriin at unawain ang halimbawa ng isang balita at sagutan ang mga inihandang Gawain
nang buong husay at katapatan.
Gawain 1
Tukuyin ang mga salita o ideyang nais ipabatid ng mga larawan na karaniwang laman ng
samo’t saring balita.
1)
K _ H _ _ _ P_ N
2)
T_R___S_O
3)
E__KA__O_

4)
_ A _ _ S U _ _N
5)
E__N__I_A

Alam mo ba!
Mayroong mga salita o ekspresyong nagpapahayag ng katotohanan, sa pagsulat at pagbibigay ng

balita, tayo ay nagbibigay ng impormasyon kung kayat ito ay hindi dapat hinahaluan ng
anumang opinyon. Ang isang pahayag ay katotohanan kung ito’y may suportang datos, pag-
aaral, pananaliksik at suportang impormasyong napapatunay na tama o mabisa para sa lahat ang
pagpapahayag ng katotohanan, kailangang maging tumpak at wasto ang mga pahayag, salita, at
gramatikang gagamitin sa pagpapapahayag
Halimbawa: Batay sa pag-aaral, totoong…
Mula sa mga datos na aking nakalap, totoong…
Ang mga patunay na aking nakalap ay tunay na…
Ayon sa mga dalubhasa, napatunayan na…
Napatunayang mabisa ang…
Gawain 2
Basahin at unawain ang isang halimbawa ng balita at suriin at ibigay ang mga salita o
ekspresyong nagpapahayag ng pagkamakatotohanan ng balita, maaaring gamitin ang
inihandang espasyo sa ibaba.
Pagbubukas ng klase sa Agosto 24, tuloy – Ayon sa DepEd
MANILA, Philippines — Mula sa mga impormasyong nakalap, totoong tuloy ang pagbubukas ng
klase ng mga estudyante sa mga pampublikong paaralan sa Agosto 24.
Pinanindigan ito kahapon ni Education Sec. Leonor Briones sa kabila ng pagtutol ng ilang grupo
ng mga guro.
Ayon sa live interview pinuna ni Sec. Briones ang hakbang ng Teachers’ Dignity Coalition (TDC)
para ipagpaliban ang pagbubukas ng klase.
“Napaka-active ng mga organization na ito. Makikita mo naman ‘yung reaction nila. Hahatsing
ang DepEd, may reaction kaagad. So, alam naman namin ‘yung mga reaction nila,” sabi ni Briones.
“Ang pagbubukas ng eskuwelahan ay August 24. Ito ay blended learning. Walang face to face. At
sa mga lugar na may risk assessment galing sa IATF, susundin natin ang kanilang patakaran,”
aniya mga salita o ekspresyong nagpapahayag ng pagkamakatotohanan

Gawain 3
Magbasa o making o panoorin at suriin ang isang halimbawa ng balita sa

https://www.youtube.com/watch?v=HLl5E0WF3kM at sagutin ang mga sumusunod katanungan.
1. Ano ang pangunahing ideya ang nais ipabatid ng balita?
______
2. Ilarawan ang isyung panlipunan na ipinababatid ng balita.
______
______
______
____________
3. Sa paanong paraan inilahad ang mga isyu sa balita?
4. Ano-ano ang mga solusyon sa mga kinahaharap na suliranin ayon sa balita?
______
5. Bilang isang mag-aaral, ano ang maaari mong gawin bilang aksyon sa nasabing suliranin ayon
sa balita? Ipaliwanag.
__________________________________________
Natutuhan ko sa araling ito na

____________
________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
MGA SANGGUNIAN
https://tl.wikipedia.org/wiki/Balita
https://www.youtube.com/watch?v=HLl5E0WF3kM
https://ph.images.search.yahoo.com

https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2020/08/11/2034417/pagbubukas-ng-klase-sa-
agosto-24-tuloy-deped
SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1
- KAHIRAPAN
- TERORISMO
- EDUKASYON
- KALUSUGAN
- EKONOMIYA
Gawain 2
1. Ayon sa DepEd
2. Mula sa mga impormasyong nakalap, totoong tuloy ang pagbubukas ng klase
3. Pinanindigan ito kahapon ni Education Sec. Leonor Briones
4. Ayon sa live interview pinuna ni Sec. Briones
5. Sabi ni Briones
6. Susundin natin ang kanilang patakaran, aniya.
Gawain 3
Ang sagot ng mga mag-aaral ay nakabatay sa balita na pinanood.
JERIC S. DANIELES
May-akda

FILIPINO7
IKATLONG MARKAHAN
Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________ Baitang at

Seksiyon: ____________________________________ Iskor: ___________
Pagtukoy ng datos na kailangan sa paglikha ng sulat-balita

Ang balita ay isang impormasyon o ulat tungkol sa mga pangyayaring naganap kamakailan lamang,
nagaganap sa kasalukuyan at magaganap pa lamang. Narito ang mga dapat tandaan sa pagsulat nito.
Pamantayan ng Mabisang Balita

• Ito ay dapat napapanahon (Timely)
• Ito ay dapat nagbibigay impormasyon (Informative)
• Ito ay dapat hindi hinahaluan ng anumang opinyon (Not Opinionated)
Mga Dapat Tandaan sa Pagsulat ng Balita

1. Kawastuhan –Ang balita ay dapat naglalahad ng mga impormasyong walang labis at
walang kulang,
2. Katimbangan – Ang balita ay dapat maglahad ng datos nang walang kinikilingan sa
sinumang panig na nasasakop nito.
3. Makatotohanan – Ang balita ay dapat na naglalaman ng mga impormasyong tunay at hindi
gawa-gawa lamang. Ang mga ipormasyon ay dapat na nanggagaling sa
mapagkakatiwalaang sources at hindi kung kani-kanino lamang. Kung ang impormasyon ay
galing sa social media, kilatisin ang pinanggalingan bago ito ibalita.
4. Kaiklian – Ang balita ay dapat inilalahad nang walang paligoy-ligoy.
Hakbang sa Pagsulat ng Balita

Pagkakuha ng mga impormasyon, isulat ang buod upang makita ang lahat ng datos na nakalap.
• Itala ang mga pangyayari ayon sa pababa o paliit na kahalagahan.

• Isulat ang balita gamit ang Inverted Pyramid.
• Sa paglalahad ng mga datos ng balita, dapat ay nasa pinakatuktok ang pamatnubay (lead)
kung saan ang lahat ng pinakaimportanteng detalye ay ilalagay. Susunod ang katawan ng
Practice proper hygiene protocol at all times
balita (body) kung saan ilalahad ang mga importanteng detalye. Nasa pinakahulihan ang
mga hindi gaanong mahalagang detalye ng balita.
• Isulat ang headline na naangkop sa balita.
Gabay sa Pagsiyasat ng Naisulat na Balita

Ang balita ba ay sumasagot sa mga katanungang: Sino, Saan, Kailan, Ano, Bakit at Paano?
1. Mayroon bang maaksyong ulo ng balita o headline?

2. Ang isinulat bang balita ay may malinaw na pamatnubay (lead)?
3. Maaksyon ba ang nilalaman ng balitang isinulat?
4. Sumusunod ba sa Inverted Pyramid o Decreasing Importance ang pagkakasulat ng balita –
Pamatnubay, Katawan at Pangwakas?
5. Buo ba ang mga detalyeng inilhad?
6. Wala bang paligoy-ligoy ang pagkakasulat?
7. Wala bang opinyong kasali?
KASANAYANG PAMPAGKATUTO AT
KODA
Natutukoy ang datos na kailangan sa paglikha

ng sariling ulat-balita batay sa materyal na
binasa. (F7PB-IIIj-19)
PANUTO: Basahin, unawain at sagutan ang mga inihandang gawain upang malinang ang kaalaman
tungkol sa pagtukoy ng datos na kailangan sa paglikha ng sulat-balita.
Gawin natin…
Gawain 1
PANUTO: Tukuyin ang hinahanap na kasagutan na bubuo sa pangungusap. Isulat sa patlang ang
kabuuang sagot.
1. Ang balita ay napapanahon at makatotohanang ulat ng mga pangyayaring ____________.

A. naganap na C. nagaganap
B. magaganap pa lamang D. lahat ng nabanggit
2. Maituturing na katangian ng balita ang mga sumusunod maliban sa ____________.
A. Wasto C. Maraming detalye
B. Timbang D. Walang kinikilingan
3. Mahalaga ang kaayusang baligtad na piramide sapagkat ___________.
A. Abala ang mga mambabasa C. Maganda itong tignan
B. Ito ang pinakamadaling kaayusan D. Wala sa mga nabanggit
4. Alin sa mga sumusunod na pamatnubay ang ginagamit sa tuwirang balita?
A.Pamatnubay na ano C. Pamatnubay na masidhi ang paglalarawan
B. Naglalarawang pamatnubay D. Lahat ng nabanggit
5. Sa pagsulat ng mga talata ng balita, siguraduhin ang __________________.
A. Kaayusan nito C. Paglalagay ng mahahalagang datos sa unahan ng talata
B. Lahat ng nabanggit D. Wala sa mga nabanggit
6. Ang balita ay dapat inilalahad nang walang paligoy-ligoy.Ang pahayag ay may ________.
A. Kawastuhan C. Kaiklian
B. Makatotohanan D. Katimbangan
7. Ang balita ay dapat maglahad ng datos nang walang kinikilingang sa sinumang panig na nasasakop
nito.Ang pahayag ay may ___________.
8. Ang balita ay dapat naglalahad ng mga impormasyong walang labis at walang kulang.
Ang pahayag ay may ___________.
9. Ang balita ay dapat naglalaman ng mga impormasyong tunay at hindi gawa-gawa lamang.
Ang pahayag ay may___________.
10. Maituturing na gabay sa pagsiyasat ng naisulat na balita ang mga pahayag maliban
sa_____________.
A. may malinaw na pamatnubay (lead) C. Maaksyo ang nilalaman ng balita
B. Naglalaman ng opinyon ng manunulat D. Walang paligoy-ligoy
Ayusin natin …
Gawain 2
PANUTO: Sumulat ng balita sa pamamagitan ng pagsasaayos ng sumusunod na datos.
Hamon ng pandemya, napagtagumpayan sa pagbubukas ng klase - DepEd

Mer Layson (Pilipino Star Ngayon ) - October 6, 2020 - 12:00am
⚫ “Let the classes begin!” deklara ni Briones, nang pangunahan ang pormal na pagsisimula ng klase
sa mga pampublikong paaralan.
⚫ Nasa halos tatlong milyong estudyante ang hindi pa rin nakakapagpatala at mayroon ding 398,000
estudyante mula sa pribadong paaralan ang lumipat sa mga public schools matapos maapektuhan
ng pandemic ang kanilang mga kabuhayan.
⚫ MANILA, Philippines — Inihayag kahapon ni Department of Education (DepEd) Secretary

Leonor Briones na ang pagbubukas ng School Year 2020-2021 sa bansa nitong Lunes, ay
pagpapakita ng tagumpay laban sa hamon na dala ng mapanirang pandemya ng COVID-19.

⚫ Nabatid na nasa 24.7 milyong estudyante sa pribado at pampublikong paaralan ang nagbalik-
eskwela ngayong school year na ito o 89% lamang ng enrollment noong SY 2019-2020.
⚫ Tiniyak pa niya na hindi hahayaan ng DepEd na sirain ng pandemya ang edukasyon at kinabukasan
ng mga kabataang Filipino.
⚫ Nagpaabot din siya ng pasasalamat kay Pangulong Rodrigo Duterte sa buong pagsuporta nito sa
programang inilatag ng DepEd upang maisulong ang pagbubukas ng klase, gayundin sa mga
mambabatas sa Senado at Kamara.
⚫ Pinasalamatan din ni Briones ang lahat ng mga taong tumulong upang maisakatuparan ang
pagpapatupad ng blended learning, partikular na ang mga guro na masigasig na tinapos sa tamang
panahon ang modules at ipinamahagi sa mga mag-aaral.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
Isulat natin …
Gawain 3
PANUTO: Magsaliksik ng balita sa internet o dyaryo patungkol sa mga magigiting na Frontliners.

Isulat sa kahon ang balitang iyong nakalap. Pagkatapos ay tukuyin ang mga mahahalagang datos o
impormasyon sa pamamagitan ng pagsagot sa mga gabay na tanong.

1. Ano ang pamagat ng nakalap na balita?
2. Sino-sino ang mga Frontliners na tinutukoy sa nakalap na balita?
3. Ano-ano ang mga kinahaharap na suliranin ng mga Frontliners sa nakalap na balita?
4. Sa iyong palagay, Bakit itinuturing na magiting ang ating mga Frontliners ngayong panahon ng
pandemya?
5. Bilang isang mag-aaral ano ang maaari mong gawin upang makaiwas sa anumang uri ng sakit lalo
na sa lumalaganap na COVID 19?

Kaya mo ‘ yan!
Gawain 4
PANUTO: Mag-isip ng napapanahong isyu sa iyong sariling bayan. Pagkatapos, ay tukuyin mo ang
mga datos na iyong kailangan para sa susulating balita. Gawing gabay ang mga tanong sa ibaba para
sa paghahanap ng datos. Makatutulong ito upang mabilis mong mabuo ang balitang gagawin.
1. Ano ang balitang ilalahad?
2. Sino ang kailangan kong kapanayamin?

3. Saan ko ito makukuha?
4. Kailan ko ito gagawin?
5. Paano ko ito gagawin?
6. Ano ang iba pang mga datos na aking kakailanganin?
Gawain 5 Batid kong handa ka na!
PANUTO: Sumulat ng sariling ulat-balita gamit ang mga nakalap na datos sa Gawain 3. Gamitin
mong gabay ang pamantayan para sa iyong susulatin at ilalahad sa balita.
Mga Pamantayan 5 4 3 2 1
Nakasulat ng isang komprehensibong balita tungkol sa sariling bayan
/lugar.
Naisagawa ang komprehensibong pagbabalita nang maayos at malinaw.
Nagamit ang angkop na salita sa pag-uulat tungkol sa sariling lugar/bayan.
Natukoy ang mga datos na kailangan sa paglikha ng sariling ulat o balita
Nasunod mga hakbang sa pagsulat ng balita
Kabuuang puntos 5-Napakahusay 4- Mahusay 3. Katamtaman 2-DiMahusay

1-Sadyang Di-Mahusay
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
PANGWAKAS NA GAWAIN:
Sa iyong palagay, mahalaga bang datos na kailangan sa paglikha ng sulat-balita? Bakit?
Patunayan.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
__________________________________________________
MGA SANGGUNIAN
Mula sa Aklat:
Dayag, Alma M. et.al. (2015) Pinagyamang Pluma7 at 8. Quezon City. Phoenix Publishing House
Inc.
Mula sa Internet:
https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/bansa/2020/10/06/2047523/hamon-ng-
pandemyanapagtagumpayan-sa-pagbubukas-ng-klase-deped
https://www.youtube.com/watch?v=fGUh8rnYylA
https://www.academia.edu/15828989/Pre_test_para_sa_Pagsasanay_sa_Pag_sulat_ng_Balita
https://brainly.ph/question/308501?source=aid1025346
All Drawings or Images: credit to writer/Illustrator
SUSI SA PAGWAWASTO Gawain 1

1. D 4. D 7. D 10.B

2. C 5. A 8. A
3. B 6. C 9. B
Gawain 2 (Pagkakasunod-sunod ng balita)

Ang puntos ay nakadepende sa kasagutan ng mag-aaral sa gabay na tanong.
⚫ MANILA, Philippines — Inihayag kahapon ni Department of Education (DepEd) Secretary

Leonor Briones na ang pagbubukas ng School Year 2020-2021 sa bansa nitong Lunes, ay
pagpapakita ng tagumpay laban sa hamon na dala ng mapanirang pandemya ng COVID-19.
⚫ “Let the classes begin!” deklara ni Briones, nang pangunahan ang pormal na pagsisimula ng klase
sa mga pampublikong paaralan.
⚫ Tiniyak pa niya na hindi hahayaan ng DepEd na sirain ng pandemya ang edukasyon at kinabukasan
ng mga kabataang Filipino.
⚫ Pinasalamatan din ni Briones ang lahat ng mga taong tumulong upang maisakatuparan ang
pagpapatupad ng blended learning, partikular na ang mga guro na masigasig na tinapos sa tamang
panahon ang modules at ipinamahagi sa mga mag-aaral.
⚫ Nagpaabot din siya ng pasasalamat kay Pangulong Rodrigo Duterte sa buong pagsuporta nito sa
programang inilatag ng DepEd upang maisulong ang pagbubukas ng klase, gayundin sa mga
mambabatas sa Senado at Kamara.
⚫ Nabatid na nasa 24.7 milyong estudyante sa pribado at pampublikong paaralan ang
nagbalikeskwela ngayong school year na ito o 89% lamang ng enrollment noong SY 2019-2020.
⚫ Nasa halos tatlong 3 milyong estudyante ang hindi pa rin nakakapagpatala at mayroon ding
398,000 estudyante mula sa pribadong paaralan ang lumipat sa mga public schools matapos
maapektuhan ng pandemic ang kanilang mga kabuhayan.
Gawain 3. Ang puntos ay nakadepende sa kasagutan ng mag-aaral.
Gawain 4. Ang puntos ay nakadepende sa kasagutan ng mag-aaral.

Gawain 5. Ibabatay ang puntos sa ibinigay na Rubriks.
MA. JANE D. DELA CRUZ

May-akda

Filipino 7 LAS Quarter 3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Filipino 7 LAS Quarter 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

7

Practice proper hygiene protocol at all times i

Printed by: Curriculum and Learning Management Division

Practice proper hygiene protocol at all times ii

KASANAYANG PAMPAGKATUTO Pahina

*Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng

*Naihahambing ang mga katangian ng tula/awiting panudyo,

*Naipaliliwanag ang kahulugan ng salita sa pamamagitan ng

*Naisusulat ang sariling tula/awiting panudyo, tugmang de

*Nasusuri ang mga katangian at elemento ng mito, alamat, kuwentong

*Nagagamit nang wasto ang angkop na mga pahayag sa

*Naibubuod ang tekstong binasa sa tulong ng pangunahin

*Nasusuri ang mga element at sosyo-historikal na konteksto

*Nagagamit ang wastong mga panandang anaporik at kataporik

*Nasusuri ang mga salitang ginamit sa pagsulat ng balita ayon sa

*Natutukoy ang datos na kailangan sa paglikha ng sariling ulat

Practice proper hygiene protocol at all times iii

Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

PANIMULA (SUSING KONSEPTO)

Ponolohiya–ay tumutukoy sa maagham na pag-aaral sa mahahalagang tunog na nagbibigay

Practice proper hygiene protocol at all times 1

Practice proper hygiene protocol at all times 2

Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng suprasegmental (tono, diin at haba,

PANUTO: Naipaliliwanag ang kahalagahan ng paggamit ng suprasegmental.

2. Ano ang implikasyon nito sa araw-araw nating pamumuhay?

Practice proper hygiene protocol at all times 3

1. _____________ na tayo pumunta sa silid-aklatan upang magbasa. (/bu.kas/, /bukas/)

Practice proper hygiene protocol at all times 4

Practice proper hygiene protocol at all times 5

Romulo N. Peralta et.al. Unang Edisyon 2014. Panitikang Asyano-Ikasiyam

Practice proper hygiene protocol at all times 6

Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

PANIMULA (SUSING KONSEPTO)

Practice proper hygiene protocol at all times 7

__________1. Ako ay isang lalaking matapang

Practice proper hygiene protocol at all times 8

Practice proper hygiene protocol at all times 9

Practice proper hygiene protocol at all times 10

Natutuhan kong ________________________________________________

Practice proper hygiene protocol at all times 11

Practice proper hygiene protocol at all times 12

Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

PANIMULA (SUSING KONSEPTO)

Lubos na makapangyarihan ang wika. Wika ang pinakamabisang kasangkapan sa paghahatid

Practice proper hygiene protocol at all times 13

umiiyak ang pusa IYAK PUSA iyakin

KASANAYANG PAMPAGKATUTO AT KODA

DENOTASYON SALITA/ LARAWAN KONOTASYON

Practice proper hygiene protocol at all times 14

Practice proper hygiene protocol at all times 15

Pamantayan sa Pagbibigay ng Puntos

Practice proper hygiene protocol at all times 16

2. Ito ay isang uri ng reptilya na 2. Isang taong traydor o tumitira ng

4. Hayop na marumi, kung saan- 4. Mga taong marumi ang istilo ng

5. isang uri ng reptilya na malakas 5. Pulitiko, pulis o mga taong sakim.

Practice proper hygiene protocol at all times 17

Practice proper hygiene protocol at all times 18

Pangalan: _____________________________________________ Petsa: ___________

PANIMULA (SUSING KONSEPTO)

Marami ang naniniwalang ang tula ang pinakamasining at pinakamakulay na anyo ng

KASANAYANG PAMPAGKATUTO AT KODA

Naisusulat ang sariling tula/awiting panudyo, tugmang de-gulong at palaisipan batay sa

Practice proper hygiene protocol at all times 19

bahaghari napawi nalugi nakasulat nagpapasalamat gubat

Pangalan: ___________________________________ Petsa: _

Pangalan: ___________________________________ Petsa: _

Pangalan: ___________________________________ Petsa: _

Pangalan: ___________________________________ Petsa: _

1. Sa ‘yong mga ngiti ako’y 2. Sa mga dahon mo doon

_1. Tutubi, tutubi _2. Putak ng putak

Pangalan: _________________________ _

Pangalan: ___________________________________ Petsa: _

Pangalan: ___________________________________ Petsa: _