ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİĞİ

Limited ortaklıkta esas sözleşme değişikliği çeşitli sebeplerden dolayı zorunlu

olabilir. Esas sözleşmedeki hükümlerin değiştirilmesi, kaldırılması veya eski
hükümleri muhafaza etmekle birlikte yeni birtakım hükümlerin eklenmesi,
sözleşme değişikliği anlamındadır. Şirket sözleşmesinde yer almayan konularda,
kanun hükümleri bu boşlukların yerini doldurduğundan, kanun hükümlerini
değiştiren kararlar da esas sözleşme değişikliği sonucunu doğurur.
Sözleşme değişikliğini genel ve özel olmak üzere iki kısma ayırabiliriz
GENEL OLARAK ŞİRKET SÖZLEŞMESİ DEĞİŞİKLİĞİ
Şirket sözleşmesinin değişikliğine ilişkin işlemler sırasıyla şöyledir:
A. DEĞİŞİKLİK METNİNİN HAZIRLANMASI
Eski ve yeni metinler karşılıklı olarak yazılır.
B. DEĞİŞİKLİĞİN GENEL KURULUNCA KARARA BAĞLANMASI
Şirket sözleşmesinde daha yüksek yetersayı öngörülmemişse, sözleşme
değişikliğinin esas sermayenin üçte ikisini temsil eden ortakların kararıyla karara
bağlanması gerekir. Çünkü, TTK m. 589/1, cüm.2 'de, "621 inci madde hükmü
saklı" olduğu belirtilmekte ve bu madde hükmünde de esas sermayenin
artırılmasında karar nisabının, esas sermayenin üçte ikisi ve sermayenin
tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması öngörülmekte ve m. 621/1-d
bendinde de esas sermaye artımının bu kapsamda olduğu belirtilmektedir. Bu
durumda, esas sermaye artırımında karar nisabı, esas sermayenin artırılmasında
karar nisabının, esas sermayenin üçte ikisi ve sermayenin tamamının salt
çoğunluğunun bir arada bulunması gerekir.
Ancak, limited şirketlerde esas özleşme değişikliğinde oy hakkında imtiyaz
geçerli olduğundan (TTK m. 618/3), esas sözleşme değişikliği, şirket
sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermayenin üçte ikisi ve sermayenin
tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması halinde, şirket sözleşmesinin
değiştirilmesi mümkündür.
Oyda imtiyazın olmaması halinde, şirket sözleşmesi değişikliğine ilişkin karar
nisabı, esas sermayenin üçte iki çoğunluğudur. Örneğin iki ortaklı bir LtdŞ 'de,
sermayenin salt çoğunluğuna sahip ortak oyda imtiyazla temsil edilen oyların üçte
ikisine sahip altında olmasına rağmen, temsil edilen oyların üçte ikisini temsil
edecek sayıda ise, diğer ortağın toplantıya katılmaması veya katılıp da sermaye
artırımına olumsuz oy vermesi halinde, tek başına esas sermaye artırımına kararı
alabilirler.
Yasada, genel kurulda temsil edilen oyların 2/3'ü değil, «esas sermayenin üçte
ikisinin temsil edilmesinden» bahsedildiği için, hesaplamada, esas sermaye esas
alınacaktır. Örnek, limited şirketin sermayesi 30.000 TL olup, A grubunun
sermayeye katılımı 20.000 TL ve esas sermaye payının itibari değeri de 25 TL
olup, bir oy hakkına sahiptir. B grubu payların ise esas sermayeye katılımı 10.000
TL olup, itibari değeri 50 TL ve bir oy hakkını haizdir. Bu durumda, imtiyaz
dikkate alındığında genel kurulda temsil edilen oy sayısı 800 + 200 olmak üzere
l000'dir. Ancak, esas sözleşme değişikliğinde, esas sermayenin 2/3 'nün temsil
edilmesi arandığından, oyda imtiyaz hesaplanmadan sadece esas sermayenin 2/3
'nün temsil edilmesi gerekir. Bu durumda, esas sermaye 30.000 TL olduğundan,
bunun üçte ikisi 20.000 TL'yi temsil eden ortakların kararıyla alınır. Bunun oy
karşılığı da her 25 TL bir oy hakkı verdiğinden, 800 oy eder. Buna göre, esas
sözleşme değişikliği, esas sermayeyi temsil eden ortakların 2/3 çoğunluğunun
oylan olan 800 oy ile kabul edilebilir. Bu örnek olayda A grubu paya sahip ortak
veya ortaklar, esas sermayenin 2/3 'üne sahip olduklarından, esas sözleşmeyi
değiştirme gücüne de sahiptirler.
Ancak, aşağıdaki esas sözleşme değişikliği kararları, sermayenin tümünü
oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin oybirliğiyle alınır.
a) Şirket sözleşmesini değiştirip, ek ödeme ya da yan edim yükümlülükleri
öngören veya mevcut yükümlülükleri artıran genel kurul kararları, ancak ilgili
tüm ortakların onayıyla alınabilir,
b) Şirketin merkezinin yurtdışına taşınmasına ilişkin kararlar,
c) Bir ortağın şirketten çıkarılma sebeplerinin sonradan şirket sözleşmesine
konulabilmesine dair sözleşme değişikliği, şirket sermayesini temsil eden tüm
ortakların genel kurul toplantısında oy birliği ile karar almasıyla mümkündür.
C. TESCİL VE İLAN
Değişiklik, tescil tarihinden itibaren üçüncü kişilere karşı ileri sürülür. Tescil
kurucu niteliktedir. Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'ndeki ilan, açıklayıcı
niteliktedir.
ÖZEL SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
A. ESAS SERMA YENİN ARTIRILMASI, SEBEP VE ŞEKİLLERİ
1. Sermayenin Artırılması Sebep ve Şekilleri
 Sermaye artırılmasının çeşitli şekilleri vardır;
1) Sermaye ortakların taahhütlerinin artırılması veya yeni paylar teşkil
edilmesi yoluyla gerçekleştirilebilir.
2) Sermaye iç kaynaklardan, örneğin yedeklerin ve karların sermayeye
eklenmesi veya dışarıdan taze para sağlanması yolu ile artırılabilir.
3) Sermaye artırımı nakdi veya ayni ya da karma nitelikte olabilir.
Kanun sermaye artırımı, ek kuruluş niteliğinde görerek kuruluşa dair
hükümlere tabi tutmuş ve özellikle sermayenin ayın olarak konması ve
kıymetlerin devralınmasına dair kurallara uyulmak suretiyle artırılması
ilkesini benimsemiştir.
B. SERMAYE ARTIRIMINDA İZLENECEK YOL
Yeni Kanunda, limited şirketlerde esas sermayenin artırılması, anonim şirketlerin
aksine, basit şekilde düzenlenmiştir.
1. Değişikliğe İlişkin Metnin Hazırlanması
Sermayenin artırılmasıyla ilgili şirket sözleşmesindeki değişikliğe ilişkin yeni
metin şirket müdür veya müdürleri tarafından hazırlanarak, esas sözleşmedeki
sermaye ve paylar maddesinin eski ve yeni şekillerinin yan yana olabileceği gibi,
alt alta da yazılabilir.
2. Genel Kurul Kararı
Değişiklik önerisi genel kurulda karara bağlanır. Sermayenin artırılması, genel
kurulda temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan sermayenin
tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunmasıyla alınır.
Eğer oy hakkında imtiyaz yoksa oy hakkı bulunan sermayenin tamamının salt
çoğunluğuyla esas sermaye artırımı kararının bir arada olmasıyla alınabilir.
Dolayısıyla, çifte çoğunluk, ancak oy hakkında imtiyazın bulunması halinde söz
konusudur.
3. Yeni Pay Alma ve Rüçhan Haklarının Kullanılması
Genel kurulda alınan sermaye artırımı kararına olumsuz oy kullanılmış olması
halinde de olumsuz oy kullanan ortak veya ortakların rüçhan haklarını kullanma
hakkı vardır. Ayrıca, azınlık ortağın sermaye artırımına olumsuz oy vermesi
nedeniyle, artırılan sermayenin sadece hakim ortağa tahsis edileceğine ilişkin
karar verilemez; verilse bile söz konusu kararın iptali dava edilebilir, çünkü
azınlık konumundaki ortakların rüçhan hakkı hakim ortakların oylarıyla
kaldırılamaz.
Rüçhan hakkının kullanılabilmesi için, ortaklara en az on beş gün süre verilir.
4. Artırılan Pay Bedellerinin Ödenmesi
Sermaye artırımında, rüçhan hakkını kullanan pay sahipleri genel kurul kararında
öngörülen şekil ve kapsamda pay bedellerini şirketin hesabına açılan bir bankaya
öderler. TK m. 590 hükmünde, sermayenin artırılmasının, şirketin kuruluşu
hakkındaki hükümlere atıfta bulunulduğundan, nakden taahhüt edilen payların
itibari değerlerinin en az yüzde yirmi beşinin tescilden önce ödenmesi şartı limited
şirketler bakımından kaldırıldığından, kısmi ödeme olmaksızın sermayenin
nakden artırılması mümkündür. Ancak nakden taahhüt edilen sermaye borcunun,
esas sermaye kararının ticaret siciline tescilini izleyen 24 ay içinde ödenmesi
gerekir.
5. Değişikliğin Tescil ve İlanı
Şirket sözleşmesi değişikliği genel kurulda onaylandıktan sonra, 30 gün içinde
müdürler, TTK m. 587 hükmünde olduğu gibi, merkezin bulunduğu ticaret sicili
müdürlüğüne tescil talebinde bulunurlar.
C. SERMAYENİN AZALTILMASI
Limited ortaklıklarda kural olarak esas sermayenin azaltılması mümkündür.
Ancak esas sermaye miktarı, asgari pay miktarı olan her ortak için 25 TL'den ve
esas sermaye ise, 10.000 TL'den aşağı indirilemez. Ancak, şirketin durumunun
iyileştirilmesi amacıyla, esas sermaye paylarının itibari değerleri asgari değer olan
25 TL'nin altına indirilebilir.
Azaltma kararı verilebilmesi için, esas sermayenin azaltılmasına rağmen, şirket
alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifler mevcut
olduğunu tespit edilmiş olması gerekir. Sermayeyi azaltma kararı, esas sözleşme
değişikliği olduğundan, ortaklar genel kurulu kararı ve bunun sicile tescili ile
tekemmül eder. Tescilden sonra, müdürler azaltma kararını TTK m. 35’te anılan
gazete ile ve aynı zamanda ortaklığa ait ilanlara dair esas sözleşmenin öngördüğü
şekilde yayımlar.
Sermaye azaltılmasında yapılması gereken işlemleri özet olarak şöyle
sıralayabiliriz:
 1) Esas sermaye azaltılmasına dair sözleşme değişikliği metninin müdürlerce
hazırlanması,
2) Sermayenin azaltılmasına ilişkin genel kurul kararı. Karar nisabı TTK m.
621/1 'de sermaye artırımı için öngörülen nisabın kıyasen uygulanması.
3) Başkan olan müdürün veya tek müdürün bulunması halinde bu kişinin
alacaklılara çağrıda bulunması (TTK m. 474/1 hükmü uyarınca).
4) Esas sermayenin azaltılmasına ilişkin genel kurul kararının uygulanması
5) Ticaret siciline tescil ve ilan ettirilmesi.
LİMİTED ŞİRKETİN SONA ERMESİ VE TASFİYE
Limited şirketlerde tasfiyeye ilişkin olarak tek madde bulunmaktadır. Bu maddede
de tasfiye usulü ve şirket organlarının yetkileri hakkında anonim şirketlere ilişkin
hükümlerin uygulanacağı öngörülmektedir.
FESİH VE SONA ERME SEBEPLERİ
Limited ortaklığı sona erdiren fesih sebepleri şunlardır:
1) Şirket sözleşmesinde yazılı sebeplerden birinin gerçekleşmesiyle,
2) Genel kurul kararıyla. Bunun için genel kurulda temsil edilen oyların en az üçte
ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğuyla karar
alınması gerekir.
3) Ortaklardan birinin talebi üzerine ve haklı sebepler yüzünden mahkeme kararı
ile,
4) Şirketin iflasına mahkemenin karar verilmesi ile (TTK m. 636/1,c),
5) Kanunda yazılı diğer hallerde (TTK m. 636/ 1, d);
Limited ortaklık sona erer. Ancak tüzel kişiliği devam eder. Fakat ortaklığın
ehliyeti, tasfiye amacıyla sınırlanmış olur.
Kanunda sayılan diğer sona erme halleri şunlardır:
a) TTK m. 376/ 1 ve 2. hükümlerinde öngörülen sermaye kaybı ve borca batık
olma durumunda, genel kurulca ya sermayenin eksilen kısmının tamamlanmasına
ya da arta kalan 1/3 sermaye ile yetinilmesine karar verilmediği takdirde,
b) TTK m. 376/3 hükmünde öngörülen koşulların gerçekleşmesi halinde, müdür
veya müdürler bu durumu şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret
mahkemesine bildirir ve şirketin iflasını ister. Şartların mevcut olması halinde
mahkemenin ortaklığın feshine karar vermesiyle,
c) Her ortak haklı sebeplere dayanmak şartıyla, ortaklıktan çıkmaya izin
verilmesini veya ortaklığın feshini istemekle, mahkemece ortaklığın feshine karar
verilebilir.
SONA ERMENİN TESCİL VE İLANI
Limited ortaklığın müdürü, iflastan ve mahkeme kararından başka bir sebeple
gerçekleşen sona ermeyi, müdür, birden fazla müdürün bulunması halinde en az
ikisi ticaret siciline tescil ve ilan ettirmekle yükümlüdürler.
TASFİYESİZ FESİH
Tasfiyesiz fesih, limited ortaklığın tasfiye edilmeksizin tür değiştirmesi, örneğin
anonim ortaklığa dönüştürülmesi veya aynı türden bir ticaret ortaklığı ile
birleşmesi ile mümkündür. Limited şirket birleşmede tasfiye edilmeksizin sona
erer.