4. jaI. Aaya. paI.

rolvao
laoKak : koSava saItaarama zakro
[itahasakar ,naaTkkar,vaRttapa~akar,vyaMgaica~akar, samaajasauQaark,
kUmaairkaMcao Saapa,iBaXaukSaahIcao baMD à vaOcaairk ga`Mqa
Kara ba`amhNa, Taklaolao paaor à naaTko
ga`amaNyaaMcaa saadyaMta [itahasa, ihMdvaI svarajyaacaa KaUna,kaoMdDacaa
TNatkarà [itahasaivaYayak paustako
saMta ramadasa, paMiDtaa rmaabaa[-,saMta gaaDgao maharajaàcair~aatmak
laoKana
maaJaI jaIvanagaaqaaà Aatmacair~a
 pa`staavanaa :
sana 1853 maQyao [Mga`jaaMnaI mauMba[- tao zaNao Asaa ekorI
rolvaomaaga- tayaar kolaa. laaoKaMDI r]Lavar}na vaafocyaa
jaaoravar QaavaNaarI rolvao paahUna laaokaMnaa haoNaaro
navala,rolvaoivaYayaI pasarlaolyaa Afvaa va tyaataUna maaga-
kaZta saur] Jaalaolaa rolvao pa`vaasa,yaacaoAitaSaya sauMdr ,
maaima-k va AaoGavatyaa SaooOlaIta vaNa-na laoKakaMnaI kolao Aaho.
 Sabdaqa- :
1. r]Là laaohmaaga- 9. AagaInagaaDI àrolvao,vaafovar caalaNaarI rolvao
2. maaima-k à saUXma, Baodk 10.SaRMgaarà SaaoBaa ,qaaT
3. AaoGavataoàpa`vaahI 11. jaamaainamaa à paaoSaaKa
4. SaOlaI à pad\Qata , rIta 12. ivastava à Aaga
5. pa`aMta à pa`doSa 13. saaMgaD àek~a jauLNaI,jaaoDNaI
6. {zava à baMD 14. dvaMDI à jaahIr GaaoYaNaa
7. faTaà Baaga 15. kMDyaa à Afvaa,gappaa
8. AcaMbaa àAaScaya-,ivasmaya 16. gaumaastao à maunaIma (agent)
. AakRtaIbaMQa paUNa- kra :
1. mauMbaM[- pa`aMtaata rolvao AsaavaI Asaa {zava krNaaro à jamaSaoTjaI
ijaijaBaa[- va jagannaaqa naanaa SaMkrSaoT
2. rolvaocaa paihlaa CaoTa faTa à mauMba[- tao zaNao
3. AagaInagaaDI inaGaNaar tyaa mauhUtaa-caa idvasa à18 eipa`la sana
1853 (saaomavaar)
4. kilayaugaatalaa ha ivaMga`ojaI camatkar paahayalaa Aa vaasaUna {Bao
Asalaolaoà laaok
5. eokorI rstaa à mauMba[- tao zaNao
 irkamyaa jaagaa Bara :
1. dha DbyaaMcaI maaLka KauSaala caalalaI Aaho.
2. baraobar paaca vaajataa AagagaaDInao kU sk iSaTIcaa kNaa- fuMkUna Aapalyaa
Bak Bak ,fkfk pa`vaasaalaa saur]vaata kolaI.
3. vaafocaI gaaDI hI ivaMgao`jaaMcaI ivalaayataI BautaaTkI Aaho.
2. taovaZyaanaohI kaoNaacao samaaQaana hao[-naa.
3. mauhUtaa-var inaGaalaolaI paihlaI AagagaaDI zaNyaalaa jaa{]na mauMba[-laa sauKar]pa
parta AalaI.
4. mauMba[-laa navyaa [maartaI ina paUla baaMQataahota.
5. Baartaata savaa-ta paihlaI rolvao mauMba[- yaoqaUna sauTlaI.
6. rolvaokDo laaokaMnaa AakiYa-ta krNyaasaazI [naama zovalao.
 eka vaa@yaata {ttaro ilaha
1. mauMba[- pa`aMtaata rolvao AsaavaI Asaa {zava mauMba[-laa pa`qama kaoNaI kolaa ?
àjamaSaoTjaI ijaijaBaa[- va jagannaaqa naanaa SaMkrSaoT
2. laaokaMnaa kaoNataI klpanaa AcaMbyaacaI vaaTlaI ?
àlaaoKaMDI r]Lavar]na [Mga`ja AagaInagaaDI caalavaNaar , hI klpanaa laaokaMnaa
AcaMbyaacaI vaaTlaI.
3. iktaI vaajataa paihlaI AagagaaDI mauMba[-hUna inaGaalaI?
àsaaMyakaLI paaca vaajataa
4. laaokata kSaacao paIk ipaklao haotao?
à laaokaMta Balatyaaca kMDyaa ina AfvaaMcao paIk ipaklao haotao.
5. dusa%yaa idvasaapaasaUna kaoNataI dvaMDI ipaTNyaata AalaI ?
àdusa%yaa idvasaapaasaUna laaokaMnaa maaofta zaNao tao mauMba[- AaiNa parta
naoNyaaàAaNaNyaacaI dvaMDI ipaTNyaata AalaI.
6. [naamao baMd ka JaalaI ?
à rolvao pa`vaasa krtaanaa laaokaMcaa QaIr caopalaa mhNaUna [naamao baMd JaalaI.
7. zaNaoàmauMba[-cyaa baOlaaMcyaa KaTaragaaDIcaa pa`vaasa iktaI idvasa Kaayacaa ?
à zaNaoàmauMba[-cyaa baOlaaMcyaa KaTaragaaDIcaa pa`vaasa tabbala ek idvasa
Kaayacaa.
8. kaoNatyaa rstyaacaa ‘AaopaiNaMga iSaraomaiNa ’maaozyaa qaaTamaaTanao krNyaata
Aalaa ?
àKaMDaLyaahUna pauNyaapaya-Mtacyaa sapaaTIcyaa rstyaacaa
‘AaopaiNaMga iSaraomaiNa ’maaozyaa qaaTamaaTanao krNyaata Aalaa .
9. GaaTà {tarNaIcaI sauKasaaoya ina sarbara[- paahNyaacao kM~aaT kaoNaI Gaotalao
haotao ?
à GaaTà {tarNaIcaI sauKasaaoya ina sarbara[- paahNyaacao kM~aaT mauMba[-cyaa
krSaoTjaI jamaSaoTjaI yaaMnaI Gaotalao haotao.
 karNao ilaha :
1. rolvaocaa pa`vaasa Qaao@yaacaa naahI ho paTvaNyaasaazI rolvaocyaa karBaa%yaaMnaI KaUpa
AaTaipaTa kolaa.
àsvaataM~yapaUva-kaLata BaartaIya laaokaMvar AMQaEa`QdQaaMcaa pa`Baava KaUpa jaasta
haotaa. paihlaI rolvao mauMba[- tao zaNao ASaI QaavalaI,taovha hI gaaDI mhNajao
[Mga`jaaMcaI ivalaayataI BautaaTkI Aaho. mauMba[-laa navyaa [maartaI AaiNa paUla
baaMQataahota. tyaacyaa paayaata gaaDayalaa ijaMvata maaNasao fUsa laavaUna naoNyaacaa ha
Dava Aaho ASaa Afvaa tyaavaoLI pasarlyaa haotyaa.mhNaUnaca rolvao pa`vaasaasaazI
laaok tayaar haota navhtao. ASaavaoLI rolvaocaa pa`vaasa Qaao@yaacaa naahI ho
paTvaNyaasaazI rolvaocyaa karBaa%yaaMnaa KaUpa AaTaipaTa kravaa laagalaa.
2. [Mga`jaaMnaI do{] kolaolaI mauMba[-àzaNao rolvao pa`vaasaacaI [naamao kahI idvasaaMnaI
baMd krNyaata AalaI.
àrolvao pa`vaasaabaabata laaokaMnamaQyao Anaok ica~aivaica~a Afvaa pasarlyaa haotyaa.
tyaamauLo rolvao pa`vaasaasaazI laaok tayaar haota navhtao. iktaIhI samajaavalao tarI
laaokaMcao samaaQaana haota navhtao.SaovaTI dr maaNaSaI ek r]payaa [naama AaiNa
maaofta pa`vaasaacaI yaaojanaa saur] kolaI . paOSaacyaa laalaucaInao zaNyaacao AaiNa mauMba[-
cao laaok AagagaaDInao jaa{] laagalao kI ,tyaaMcyaa Garcao laaok Aajaubaajaulaa {Bao
rahUna KaUpa rDayacao. tyaaMcaI samajaUta kaZNao KaUpa ~aasaacao Asaayaacao. ekda tao
pa`vaasaI zaNaoàmauMba[-caI safr kr]na sauKar]pa parta Aalao kI caaOkSaI
krNaa%yaaMcao GaaoLko tyaaMcyaaBaaovataI jamaayacao. r]payaaMcao [naama pauZo Aaz
AaNyaaMvar Aalao. naMtar caar AaNao Jaalao AaiNa naMtar rolvao pa`vaasaacaI laaokaMcaI
BaItaI inaGaUna gaolyaacao paahUna [naamao baMd krNyaata AalaI.