11.

11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI HAFTA

MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ VE BAĞIMSIZ SANATÇILAR

MİLLÎ EDEBİYAT DÖNEMİ’NDE ŞİİR MEHMET EMİN YURDAKUL

Millî Edebiyat Dönemi’nin Oluşumu Mehmet Emin, Millî Edebiyat şiirinin öncü
sesidir. Çünkü 1898'de yayımladığı
Genç Kalemler dergisinin 1911’de Selanik’te yayımlanmaya
“Türkçe Şiirler” adlı şiir mecmuasıyla
başlanması, Tanzimat Edebiyatı'nda ilk işaretleri görülen Türk-
daha 10 yıl öncesinden millî şiir ahengi-
çülük hareketlerini de hızlandırmıştır. Ömer Seyfettin’in Genç
nin öncülüğünü yapmıştır. Üstelik bu
Kalemler’in ilk sayısında yayımladığı Yeni Lisan makalesiyle
kitabın Servetifünun şiirinin en güçlü
“sade Türkçe” bir dava olarak ilk kez bu dergide ele alınmış olur.
döneminde yayımlanmış olması ayrıca
Ömer Seyfettin’in büyük bir “?” imzasıyla isimsiz bir şekilde ya-
önemlidir.
yımladığı “Yeni Lisan” makalesinin amacı, “yazı dilini konuşma
diline yaklaştırmak” ve “yazı dili-konuşma dili arasındaki ikiliği Mehmet Emin'in bütün şiirlerinin ortak paydası halkı içinde bu-
ortadan kaldırmak”tır. lunduğu karamsar ruh hâlinden, gerilikten, bilinçsizlikten kurtar-
maktır. Kimliği ve tarihini hatırlatarak kendine güven duygusunu
Ziya Gökalp ve Mehmet Emin Yurdakul’un başını çektiği bu aşılamak maddi ve manevi açılardan kalkınmasını sağlamaktır.
şiir anlayışında, Millî Edebiyat'ı oluşturan düşünceler hâkimdir. Bu açıdan bakıldığında Yurdakul; milliyetçi, idealist, halkçı ve
Türkçülük düşüncesiyle yola çıkan Millî Edebiyatçılar, o döneme medeniyetçi bir şairdir.
kadar yazılan şiirleri Arap, Fars veya Batı taklidi olarak görmüş-
Mehmet Emin Yurdakul “millî romantik duyuş tarzı”nın ilk temsil-
ler ve kendi öz kimliklerine, halk edebiyatına dönerek heceyle
cisidir. Bütün bu özelliklerinden dolayı Mehmet Emin Yurdakul
şiir yazmışlardır.
edebiyat tarihimizde “Millî Şair” unvanı ile anılmıştır.

Mehmet Emin Yurdakul Şiirinin Genel Özellikleri

MİLLÎ EDEBİYAT ŞİİRİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ •• Yazmaya şiirle başladı. İlk şiiri 1897'de Servetifünun dergi-
•• Sanatçılar, “Yeni Lisan” makalesinde ifade edildiği gibi ko- sinde yayımlandı.
www.baska.com.tr

nuşma dilinin imkânlarından faydalanmışlardır. Sade bir dil •• Oldukça sade bir dil kullanmayı tercih etmiştir.
kullanılmıştır.
•• Dili, kuru ve suni bir yapı arz etmiştir.
•• Ulusal ölçümüz hece ölçüsü kullanılmıştır.
•• Birçok araştırmacı, onun şiirlerini Türkçenin sıcaklığına,
•• Halk edebiyatı geleneğinden yararlanılmış ancak hece ölçü- ahenk ve doğallığına uzak bulmuştur.
sü kullanılarak modern biçimlere ve söyleyişlere de yer ve-
•• Konularını halkın hayatından ve Türk tarihinden almıştır.
rilmiştir.
•• “Ben bir Türküm; dinim, cinsim uludur” dizesi ile tanın-
•• Hece ölçüsünün değişik kalıpları denenmiş, şiirde uyak ve
mıştır. (Cenge Giderken adlı şiirinin en meşhur dizesidir.)
redif gibi ahenk unsurlarına önem verilmiştir.
•• Cenge Giderken yahut Anadolu'dan Bir Ses, Mehmet Emin'in
•• Bu dönem şiiri toplumsal bir özellik taşımaktadır dolayısıyla
çıkışını sağlayan en önemli şiiridir. Bu şiiri Türk Yunan Sava-
sanatçılar öğretici bir üslupla şiirler yazmışlardır.
şı (1897) esnasında kaleme almıştır.
•• Bu anlayışla oluşan şiirlerin temasını İslamiyet’ten önceki
•• Sanat hayatının başlangıcından itibaren hece ölçüsünü ter-
Türk tarihi, İslam tarihi, Türk coğrafyası ve Anadolu oluştur-
cih etmiştir.
muştur kısacası Millî Edebiyat şiiri Batılı değil, yerli temalarla
oluşmuştur. •• Hece ölçüsünde halk şiirinde sıklıkla kullanılan yedili, sekizli,
on birli kalıpları değil çok az veya hiç kullanılmamış kalıpları
•• Halkın ve ülkenin sorunları işlenmiştir.
tercih etmiştir (On beşli, on altılı, on sekizli, on dokuzlu).
•• Milliyetçilik ve Türkçülük fikrini işleyen, millî coşkuyu artırıcı
•• Nazım şekli bakımından halk şiiri geleneğine uzak durmuş-
nitelikte şiirler yazılmıştır.
tur; büyük ölçüde sone, terzarima gibi Batılı veya kendinin
•• Şiirlerde yalnız dörtlük değil, değişik dize kümeleri kullanıl- belirlediği nazım şekillerini tercih etmiştir.
mış, Batı edebiyatı kaynaklı nazım biçimlerinden yararlanıl-
•• Çoğu zaman uzun manzumeyi tercih etmiştir.
mıştır.
•• Şiirleri, teknik açıdan mükemmellik endişesinden uzaktır.
•• Bu şiir anlayışının en önemli temsilcileri Ziya Gökalp ve Meh-
met Emin Yurdakul’dur. Bu sanatçılar dışında Ali Canip Yön- •• Güzelliği değil faydalıyı arar onun şiiri.
tem de bu şiir anlayışıyla eserler vermiştir. •• Lirizmden ziyade didaktizme yakındır.

www.baska.com.tr 1
 11. SINIF
Mehmet Emin Yurdakul'un Eserleri
Şiir:
•• Türkçe Şiirler, Türk Sazı, Ey Türk Uyan, Tan Sesleri, Ordu-
nun Destanı, Dicle Önünde, Hastabakıcı Hanımlar, Turana
Doğru, Zafer Yolunda, İsyan ve Dua, Aydın Kızları, Mustafa
Kemal, Ankara
Düzyazı:
•• Fazilet ve Asalet, Türk'ün Hukuku, Kral Corc'a, Dante'ye
ZİYA GÖKALP
•• Genç Kalemler dergisinde yayımladığı
“Turan” şiiri ile Turancılık düşüncesi-
ni benimsediğini ortaya koymuştur.
Bu hareketin öncüsüdür.
•• Millî Edebiyat'ın düşünce temelini
atmıştır. Aynı zamanda ilk Türk sos-
yoloğudur. Sosyoloji ile ilgili önemli
makaleler yazmıştır. Genç Kalemler,
Türk Yurdu, Yeni Mecmua dergilerinde yazmıştır.
•• Türkçülük düşüncesini sistemleştirmiştir ve eserlerinde iş-
lemiştir. “Türkçülüğün Esasları” adlı yapıtında Türkçülük ve
milliyetçilik hareketinin ilkelerini sistemli bir biçimde açıkla-
mıştır.
•• Edebiyatı ve şiiri düşüncelerini açıklamada bir araç olarak gör-
müştür. “Şiir için değil, şuur için” ifadesini kullanarak “toplum
için sanat” anlayışını benimsemiştir.
•• Bir dönem şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmış ancak daha
sonra hece ölçüsünü tercih etmiştir. 7, 8 ve 11’li kalıpları kul-
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI
MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ VE BAĞIMSIZ SANATÇILAR
lanmıştır. Dili oldukça sadedir, sanatlardan uzak bir dil kul-
lanmıştır.
•• Lirizmden uzak bir söyleyişi vardır. Daha çok didaktik şiirler
yazmıştır. Masal niteliği taşıyan şiirleri ve manzum destanları
vardır.
•• Biçim yönünden ilk zamanlar gazel, kıta gibi divan edebiyatı
nazım biçimlerini, sonra halk edebiyatı nazım biçimlerini kul-
lanmıştır.
•• Dile büyük önem vermiştir. Batı dillerinden alınan sözcükle-
rin karşılığı olarak yeni sözcükler bulmuştur. Türkçe karşı-
lığı olan Arapça ve Farsça sözcüklerin atılması gerektiğini
savunmuş ve halk diline yerleşmiş olanları “Türkçeleşmiş
Türkçe” olarak kabul etmiştir. Dil konusundaki düşüncelerini
“Lisan” adlı şiirinde açıklamıştır.
•• Beş Hececiler üzerinde etkili olmuş, onların aruzu bırakarak
hece ölçüsüne geçmelerini sağlamıştır.
Eserleri:
•• Şiir: Kızıl Elma, Altın Işık, Yeni Hayat
•• Düzyazı: Malta Mektupları (mektup), Türkçülüğün Esasla-
rı (araştırma), Türkleşmek – İslamlaşmak – Muasırlaşmak
(makale), Türk Medeniyeti Tarihi, Türk Töresi, Türk Ahlakı,
Makaleler (10 cilt), Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri

CÜMLENİN ÖGELERİ

Temel Ögeler Yardımcı Ögeler Ara Söz

Yüklem Özne (kim, ne?) Dolaylı Tümleç Zarf Tümleci

Nesne (kime, kimde, kimden, (nasıl, ne zaman, ne kadar,
(neyi, kimi, ne?) nereye, nerede, nereden,
Gerçek Özne nereye, neden,
neye, neyde, neyden?) niçin, niye?)

Belirtili Nesne
Gizli Özne (neyi, kimi?) Edat Tümleci
(ne ile, ne için
kiminle, kimin için?)
Belirtisiz Nesne
(ne?)
Sözde Özne

2 www.baska.com.tr
 TEST
1
1. 3. Osmanlı Devleti'nin parçalanma sürecinde yeni bir ulusal
D/Y
kimlik arayışına girdi. Düşüncesinin temelinde, Türk toplu-
I. Şiirlerini Millî Edebiyat anlayışına göre
munun kendine özgü ahlaki ve kültürel değerleriyle, Batı'dan
yalın bir dille ve hece ölçüsüyle yazan
aldığı bazı değerleri kaynaştırarak bir senteze ulaşma çabası
Ali Canip Yöntem'in tek şiir kitabı “Cen-
yatıyordu. “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” diye
ge Giderken”dir.
özetlediği bu yaklaşımın kültürel ögesi Türkçülük, ahlaki ögesi
II. Toplumsal ve siyasi görüşlerini anlattı- de İslamcılıktı.
ğı sayısız makale yazan Ziya Gökalp,
Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangi-
“Türkçülük” düşüncesini sistemleştir-
sidir?
miştir.
III. Mehmet Emin Yurdakul, “Ben Bir A) Ziya Gökalp
Türk'üm; dinim, cinsim uludur” dizesi ile B) Mehmet Akif Ersoy
tanınmıştır. C) Mehmet Emin Yurdakul
D) Ali Canip Yöntem
Numaralanmış yargılardan doğru olanın yanına “D”, E) Ömer Seyfettin
yanlış olanın yanına “Y” yazıldığında doğru sıralama
aşağıdakilerden hangisi olur?

I II III
A) Y Y D 4. Millî Edebiyat Dönemi'nde birçok şair kahramanlık, yiğitlik,
B) Y D D savaş gibi konuları şiirlerinde işlemiştir.
C) D Y D I. Ey Türk Uyan
D) D D D II. Ordunun Destanı
E) D D Y III. Cenk Türküsü
www.baska.com.tr

IV. Türk Sazı

V. Tan Sesleri
Numaralanmış şiirlerden hangisi başka bir şaire aittir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

5. Düşman yine öz yurduna el attı

Mezarından ata'n kılıç uzattı
Yürü diyor, hakkı zulüm kanattı
Attila'nın oğlusun sen unutma!
2. ---- Selanik'te Hamid ve Hüsnü adlı iki gencin 1910 yılında
çıkarmaya başladıkları Hüsün ve Şiir adlı dergide makale ve
Medeniyet deme, duymaz o sığır;
şiirler yayımlar. Bu dergiye biraz da fikir ve felsefe çeşnisi ve-
rebilmek amacıyla adını değiştirme gereği duyarlar. Böylece Taş üstünde taş kalmasın durma kır
Hüsün ve Şiir dergisi Genç Kalemler adını alır. Aynı yıl Ziya Kafalarla düz yol olsun her bayır
Gökalp ile tanışır. Sanatçının Ömer Seyfettin ile tanışması Attila'nın oğlusun sen unutma!
da bu yıla rastlar.
Ziya Gökalp'e ait bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakiler-
Bu parçadaki boşluğa aşağıdaki sanatçılardan hangisi den hangisi söylenemez?
getirilmelidir?
A) 11'li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
A) Ali Canip Yöntem
B) Divan şiiri nazım biçimlerinden etkilenerek oluşturulmuş-
B) Mehmet Emin Yurdakul tur.
C) Mehmet Akif Ersoy C) Yalın bir Türkçe kullanılmıştır.
D) Yahya Kemal Beyatlı D) Ahenk unsurlarına önem verilmiştir.
E) Rıza Tevfik Bölükbaşı E) İlk üç dizede tam uyak vardır.

3
 TEST
1
6. II. Meşrutiyet'ten sonra başlayan ulusçuluk akımı her alanda 9. Fecriati'nin en çok tanınan şairi ---- topluluk dağıldıktan son-
olduğu gibi edebiyatta da kendini göstermiş ve Millî Edebiyat ra da topluluğun ilkelerine bağlı kaldı. Modern Türk şiirinin
akımı ile ulusal kaynaklara yönelme ilkesi benimsenmiştir. kurucularından sayılan sanatçının şiirlerinde sembolizm ve
1911'de Selanik'te yayımlanan “Genç Kalemler” dergisiyle empresyonizmin etkileri görülür. Şiirlerinin hepsini aruz öl-
başlayan akımda; çüsüyle yazan sanatçı, genellikle serbest müstezat nazım
I. Ömer Seyfettin, şeklini kullandı. Şiirde müzikaliteye önem verdi.
II. Mehmet Akif Ersoy, Bu parçadaki boş bırakılan yere aşağıdaki sanatçılar-
III. Mehmet Emin Yurdakul dan hangisi getirilmelidir?

IV. Ziya Gökalp A) Ahmet Haşim

V. Ali Canip Yöntem B) Ahmet Hamdi Tanpınar
gibi önemli sanatçılar yer almıştır. C) Cahit Sıtkı Tarancı
Bu parçadaki numaralanmış sanatçıların hangisinde bil- D) Necip Fazıl Kısakürek
gi yanlışı yapılmıştır? E) Cenap Şahabettin

A) I B) II C) III D) IV E) V

10. “Toplum için sanat” anlayışına uygun yalın bir ve hece

7. Tanrı'm şahit duracağım sözümde I
Milletimin sevgileri özümde ölçüsüyle şiirler yazılmıştır. Konu seçiminde yerlilik
Vatanımdan başka şey yok gözümde esas alınmıştır. Şiirlerde ortak temalar halkın yaşamı,
II
Yâr yatağın düşman almaz, giderim
ulusal tarih, yanlış Batılılaşma ve kahramanlıktır. Duy-
Ak gömlekle gözyaşımı silerim
III
www.baska.com.tr

Kara taşla bıçağımı bilerim

gudan ziyade düşünce ön plandadır. Şiir, düşüncenin
Vatan için yücelikler dilerim IV
Bu dünyada kimse kalmaz, giderim taşıyıcısı olarak görülmüştür. İmgelere çok başvurul-
Bu dizeler aşağıdaki şairlerin hangisine ait olabilir? V
A) Yahya Kemal Beyatlı mamış, kullanılan imgelerinse kolay anlaşılır olmasına dik-
kat edilmiştir.
B) Mehmet Emin Yurdakul
Bu parçada Millî Edebiyat şiiriyle ilgili olarak altı çizili
C) Namık Kemal
yerlerin hangisinde bilgi yanlışı yapılmıştır?
D) Tevfik Fikret
E) Mehmet Akif Ersoy A) I B) II C) III D) IV E) V

8. Servetifünun Dönemi'nde de hece ölçüsüyle şiir yazmak

düşüncesi şairlerce benimsenmez. Gerçi bu dönemde ---- 11. MERDİVEN
çocuklar için hece ile şiirler yazmış ve bu şiirlerini ---- adlı Eğilmiş arza, kanar, muttasıl konar güller
kitabında toplanmıştır. Ancak bu dönemin yerel havasına Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller
bakıldığında bu şiirler cılız bir örnektir. Ancak yüzyılın başında
---- ile birlikte hece ile şiir yazılması gereği yüksek sesle dile Sular mı yandı, neden tunca benziyor mermer?
getirilmiştir. Yeni Lisan anlayışıyla da pekiştirilerek edebiyat Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söyle-
dünyasına duyurulmuştur. nemez?
Bu parçadaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden han- A) Şiir sembollerle söz sanatlarıyla kapalı bir hâle getiril-
gisi getirilmelidir? miştir.
A) Cenap Şahabettin - Tamat - Ziya Gökalp B) 14'lü hece ölçüsüyle yazılmıştır.
B) Tevfik Fikret - Sis - Ziya Gökalp C) Sembolizm akımının etkisiyle yazılmıştır.
C) Tevfik Fikret - Tarih-i Kadim - Mehmet Emin Yurdakul D) Ahenk unsurlarına önem verilmiştir.
D) Süleyman Nazif - Şermin - Mehmet Emin Yurdakul E) Tecahülüarif ve istifham sanatlarına yer verilmiştir.
E) Tevfik Fikret - Şermin - Mehmet Emin Yurdakul

4
11. B 10. C 9. A 8. E 7. B 6. B 5. B 4. C 3. A 2. A 1. B

1. • Dilde sadeleşmeye aşamalı bir şekilde geçilmiştir.
• Yerli kaynaklardan yararlanmışlardır.
• Düşüncelerini ve görüşlerini şiir aracılığıyla aktarmışlar-
dır.
• Ulusal ölçümüz heceyi kullanmışlardır.
Bu özellikler aşağıdaki hangi topluluğa ya da edebî dö-
neme aittir?
A) Millî Edebiyat
B) Halk Edebiyatı
C) Cumhuriyet Dönemi Edebiyatı
D) Tanzimat Edebiyatı
E) Fecriati Edebiyatı
2. Geniş bir coğrafyada birçok farklı kavmin birlikte yaşadığı
Osmanlı Devleti'nde olumsuz gidişatı düzeltebilecek, devleti
yıkılmaktan kurtarabilecek ve farklı ulusları bir arada tutacak
siyasi düşüncenin ne olabileceği sorunu yoğun olarak tartışıl-
maya başlanmıştır. Daha Tanzimat Dönemi'nde yenileşme
hareketleriyle başlayan siyasi birliğin sağlanması sorunu;
I. Osmanlıcılık,
www.baska.com.tr
II. Batıcılık,
III. İslamcılık,
IV. Türkçülük,
V. Ümmetçilik
gibi çeşitli akımların ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Millî Edebiyat akımının oluşumunda bu parçadaki nu-
maralanmış akımların hangisinin etkisi olduğu söylene-
bilir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
3. Şiire 1. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele yıllarında başlayan,
Mütareke yıllarında şöhret kazanan ----, Anadolu'yu ve vasat
inan tipini şiire soktular. Memleket sevgisi, yurt güzellikleri,
kahramanlık ve yiğitlik işledikleri konulardır. Aruzu bırakarak
hece ölçüsünü kullanmaya başlamışlardır. Bunda da oldukça
başarılı olmuşlardır. Özellikle ---- etkilenerek Millî Edebiyat
akımına yönelmişlerdir.
Bu parçadaki boşluklara aşağıdakilerden hangisi sıra-
sıyla getirilmelidir?
A) Servetifünun – Recaizade Mahmut Ekrem'den
B) Fecriati – Ahmet Haşim'den
C) Millî Edebiyat – Mehmet Emin Yurdakul'dan
D) Saf Şiir – Yahya Kemal Beyatlı'dan
E) Beş Hececiler – Ziya Gökalp'ten
TEST
2
4. I. Aruz ölçüsü bir kenara bırakılarak hece ölçüsüyle şiirler
yazılmıştır.
II. Şiirlerde Türkçülük, milliyetçilik gibi düşünceler işlenmiş-
tir.
III. Yalın dil anlayışı şiirlere de yansımıştır.
IV. Şairler toplumsal konuların yanı sıra bireysel konuları da
işlemiştir.
V. En önemli sanatçıları Yahya Kemal Beyatlı ve Mehmet
Akif Ersoy'dur.
Numaralanmış cümlelerin hangisi Millî Edebiyat Döne-
mi şiiri için söylenemez?
A) I B) II C) III D) IV E) V
5. 1911'de yayın hayatına başlayan ---- dergisinde toplanan
şairler; kullandıkları dil, biçim, ölçü ve izledikleri temalarla
---- oluşumunu sağlamıştır. Türkçülük akımının savunucusu
Mehmet Emin Yurdakul, bu edebiyatın öncüsüdür.
Bu parçadaki boşluklara aşağıdakilerden hangisi geti-
rilmelidir?
A) Servetifünun – Servetifünun Edebiyatı'nın
B) Edebiyatıcedide – Servetifünun Edebiyatı'nın
C) Genç Kalemler – Fecriati Edebiyatı'nın
D) Çocuk Bahçesi – Millî Edebiyat'ın
E) Genç Kalemler – Millî Edebiyat'ın
6. Ey Türk kızı, ey ana “Sus!” sende duygu yok mudur?
Bir oğlunu, bir goncanı kurban ettin çok mudur?
Her yanına kaygu çökmüş bu vatanın yolunda
Ey Türk ili, ey vatan! Sen her bir yerden ulusun!
Eski, yeni, tatlı, yanık sesler ile dolusun!
Sevgi, gençlik, istek, sağlık feda olsun yolunda.
Bu dizeler aşağıdaki edebiyat dönemlerinin hangisine
ait olabilir?
A) Millî Edebiyat
B) Tanzimat Dönemi (I)
C) Servetifünun Edebiyatı
D) Tanzimat Dönemi (II)
E) Fecriati Edebiyatı
5
 TEST
2
7. I. Ziya Gökalp - Yeni Hayat 10. Mehmet Emin Yurdakul, "millî romantik duyuş tarzı"nın ilk
II. Ali Canip Yöntem - Geçtiğim Yol temsilcisidir. Bundan dolayı kendisi edebiyatımızda "millî şair"
olarak anılır.
III. Mehmet Emin Yurdakul - Cenge Giderken
I. Türkçe Şiirler
IV. Yahya Kemal Beyatlı - Piyale
II. Ey Türk Uyan
V. Mehmet Akif Ersoy - Fatih Kürsüsünde
III. Bayrak
Numaralanmış şair-eser eşleştirmelerinin hangisinde IV. Tan Sesleri
bilgi yanlışı yapılmıştır?
V. Ordunun Destanı
A) I B) II C) III D) IV E) V Numaralanmış şiirlerden hangisi Mehmet Emin Yurda-
kul'a ait değildir?
A) I B) II C) III D) IV E) V

11. VEDA
Hani o, bırakıp giderken seni,
Bu öksüz tavrını takmayacaktın?
8. Uydurma söz yazmayız
Alnına koyarken veda buseni
Yapma yola sapmayız
Yüzüme bu türlü bakmayacaktın?
Türkleşmiş, Türkçedir
Hani ey gözlerim, bu son vedada
Eski köke tapmayız Yolunu kaybeden yolcunun dağda
Ziya Gökalp'ın bu dizeleriyle ilgili olarak aşağıdakiler- Birini çağırmak için imdada,
den hangisine ulaşılabilir?
Yaktığı ateşi yakmaycaktın?
A) Yabancı sözcüklerin mutlaka Türkçe karşılıkları kullanıl- Gelse de en acı sözler dilime,
www.baska.com.tr

malıdır. Uçacak sanırım birkaç kelime

B) Yabancı dil kuralları dilimizden atılmalıdır. Bir alev hâlinde düştün elime
C) Türk şivelerinden sözcük alınmamalıdır. Hani, ey gözyaşım akmayacaktın?
D) Halkın benimsediği yabancı sözcükler Türkçe kabul edil- Orhan Seyfi Orhon'a ait bu dizelerle ilgili olarak aşağı-
melidir. dakilerden hangisi söylenemez?
E) Yabancı sözcükler söylenişlerine göre yazılmalıdır.
A) Yalın bir dil kullanılmıştır.
B) Ahenk unsurlarına önem verilmiştir.
C) Sözcük biçiminde redif kullanılmıştır.
D) 11'li hece ölçüsüyle yazılmıştır.
E) Nida sanatından yararlanılmıştır.
9. Türk Yurdu uykuda ey düşman sakın
Uyuyan ülkeye yapılmaz akın 12. I. Uçan kuşları düşün, geçen kervanları an
Tan yeri ağardı, yiğitler kalkın Mademki kara bahtın adını koydu çoban
Bakın yurt ne hâlde, vatan nerede? II. Benim bu gidişe aklım ermiyor
Gideyim arayım yatan nerede? Fukara hâlini kimse sormuyor
Herkesin gözünde vatan öz yurdu, Padişah sikkesi selam vermiyor

Çitlerin yağısı, derenin kurdu Kefensiz kalacak ölümüz bizim

Yad iller, Turan'da hanlıklar kurdu III. Bizdik o hücumun bütün aşkıyla kanatlı

Turan'dan yadları koğan nerede? Bizdik o sabah ilk atılan safta yüz atlı

Gideyim arayım çit, ogan nerede? IV. Sakın bir söz söyleme, yüzüme bakma sakın

Bu dizelerde dile getirilen düşünceler aşağıdaki şairler- Sesini duyan olur, sana göz koyan olur
den hangisine ait olabilir? Numaralanmış bu dizeler aşağıdaki şiir türleriyle eşleş-
tirildiğinde hangisi dışta kalır?
A) Namık Kemal B) Ziya Gökalp
C) Tevfik Fikret D) Ziya Paşa A) Lirik şiir B) Pastoral şiir C) Epik şiir
E) Mehmet Akif Ersoy D) Didaktik şiir E) Satirik şiir

6
12. D 11. C 10. C 9. B 8. D 7. D 6. A 5. E 4. E 3. E 2. D 1. A
 TEST
3
1. Sen kocaman çöllerde bir kalabalık gibisin 4. Sanat yaşamına Ahmet Haşim'in etkisinde şiirler yazarak
Kocaman denizlerde ender bir balık gibisin başlayan sanatçı, en çok edebiyat fakültesinden hocası olan
Yahya Kemal Beyatlı'dan etkilendi.
Bir ısıtır, bir üşütür, bir ağlatır, bir güldürür
Bu cümlenin ögelerinin dizilişi aşağıdakilerin hangisin-
Sen hem bir hastalık hem de sağlık gibisin
de sırasıyla verilmiştir?
Bu dizelerde altı çizili sözlerin ögeleri aşağıdakilerin
hangisinde sırasıyla verilmiştir? A) Özne - dolaylı tümleç - yüklem
B) Dolaylı tümleç - zarf tümleci - özne - yüklem
A) Dolaylı tümleç - özne
C) Zart tümleci - özne - dolaylı tümleç - yüklem
B) Dolaylı tümleç - yüklem
D) Özne - zarf tümleci - yüklem
C) Zarf tümleci - öznce
E) Dolaylı tümleç - özne - dolaylı tümleç - yüklem
D) Zarf tümleci - yüklem
E) Dolaylı tümleç - edat tümleci

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde cümlenin ögeleri sıra-

sıyla “özne, yüklem” biçimindedir?
A) İnsanın doğa ile olan ilişkisi onun varlık koşulları arasın-
daki en öncelikli ilişkidir.
2. Terbiye sınırlarından dışarıya çıkan bir daha içeri giremez.
B) Felsefi düşünce açısından bakıldığında insan-doğa iliş-
Bu cümlenin ögelerinin dizilişi aşağıdakilerden hangi- kisi ilk çağlardan beri süregelen bir ilişkidir.
www.baska.com.tr

sinde sırasıyla verilmiştir?

C) Doğayla arasına mesafe koymayan insan, tersine onun-
A) Özne - zarf tümleci - zarf tümleci - yüklem la bütünleşmeyi seçmiştir.
B) Özne - zarf tümleci - yüklem D) İnsan, çevre sorunlarının hem yaratıcısı hem de bu so-
C) Özne - dolaylı tümleç - yüklem runların çözümünde en önemli taraf olarak karşımıza
çıkmaktadır.
D) Dolaylı tümleç - özne - zarf tümleci - yüklem
E) Günümüz dünyasına çevre sorunları ile insan sorunlarını
E) Dolaylı tümleç - zarf tümleci - yüklem
birbirinden ayırmak imkânsız hâle gelmiştir.

3. Ahmet Hamdi Tanpınar, "Huzur" adlı romanında, Türk toplu-

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ögelere ayırmada yan-
munun tarihî, kültürel, sosyal dokusuna ait değerleri tartışır.
lışlık yapılmıştır?
Bu cümlenin ögelerinin dizilişiyle özdeş cümle aşağıda-
kilerden hangisidir? A) Kurtuluş Savaşı / kazanılmış, / sıra / vatanın ve milletin
maddi ve manevi yönden kalkınmasına / gelmiştir.
A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu sanat yaşamına bireyci
B) Anadolu'ya yöneliş, memleket manzaraları, vatan ve mil-
çizgide yapıtlar vererek başladı.
let sevgisi / bu akımın işlediği başlıca temalardır.
B) Sanatçı, hem Millî Edebiyat hem de Cumhuriyet Döne-
C) Şair, / yalın bir dil ve lirik bir eda ile / yazdığı şiirde anlat-
mi'nde yazdı.
ma ve betimleme anlatım tekniklerini / kullanmış.
C) Edebiyat yaşamına aruzla başlayan sanatçı, şiirlerinde
D) Millî Edebiyat Dönemi şairi Faruk Nafiz Çamlıbel, / Mem-
hece ölçüsünü kullanmaya başladı.
leket Edebiyatı anlayışının önde gelen adlarındandır.
D) Refik Halit Karay, ilk öğrenimini Şemsü'l-Maârif Mekte-
E) Millî kaynaklara yönelen şair, / Anadolu'yu / yakından /
binde yaptı.
tanıdı / ve Anadolu gerçeğini / şiirlerinde / başarıyla /
E) Üsküp'te doğan Şevket Rado, İstanbul'da ortaokul ve yansıttı.
lise öğrenimi yaptı.

7
 TEST
3
7. “Gözü tanede olan kuşun ayağı tuzaktan kurtulmaz.” ata- 10. "Kütüphaneler, kaynak taramasının yapılabileceği en önemli
sözünün ögelerinin dizilişi aşağıdakilerin hangisinde kurumlardır."
sırasıyla verilmiştir? Bu cümleyle ögelerinin dizilişi bakımından özdeş cümle
A) Nesne - dolaylı tümleç - özne - dolaylı tümleç - yüklem aşağıdakilerden hangisidir?
B) Dolaylı tümleç - nesne - dolaylı tümleç - yüklem A) Genel Ağ'da anahtar sözcükler yardımıyla ön kaynak ta-
C) Nesne - dolaylı tümleç - yüklem raması yapılır.
D) Özne - yüklem B) Bu şiir, gerek Genel Ağ'da gerekse basılı kitaplarda fark-
lı biçimsel özelliklerle görülür.
E) Özne - dolaylı tümleç - yüklem
C) Yapıt adı, yazar adı konu vb. bilgiler kullanılarak kütüp-
hanelerin kataloglarından tarama yapılabilir.
D) Belirlenen konuda var olan kaynaklar ve yapılan araştır-
malar taranarak ulaşılan veriler toplanır.
E) Ölümden kısa bir süre sonra İstanbul Fetih Cemiyeti
Yahya Kemal Enstitüsü, sanatçının yapıtlarını toplamış.

8. I. Derdi dünya olanın, dünya kadar derdi olur.

II. Yüreğinizle yaptığınız her şey, size geri dönecektir.
III. Çocuğa ilk öğretilmesi gereken dil, kesinlikle tatlı dildir.
IV. İnsanın üzerine yakışan en güzel koku güven kokusu-
dur.
V Boş insan, kişilerle; donanımlı insan, işi ile uğraşır.
www.baska.com.tr

Numaralanmış cümlelerin hangileri “özne ve yüklem”den

oluşmuştur?

A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
D) II ve IV E) III ve V

11. (I) Ahmet Hamdi Tanpınar, İstanbul'da doğdu. (II) Babası

memur olduğu için sık sık yer değiştirerek öğrenimi farklı
yerlerde sürdürdü. (III) İstanbul'da başlayan öğrenim hayatı;
Sinop, Şiirt, Vefa, Kerkük, Antalya'da devam etti. (IV) 1918'de
9. Birleşik cümlelerde ana cümlenin anlamını tamamlayan yar- İstanbul'a geldi. (V) Baytar Mektebine, sonra da 1919 İstanbul
dımcı cümleye yan cümle denir. Darülfünun Edebiyat Fakültesine girdi.
I. Deveye bindikten sonra çalı ardına gizlenmez. Bu parçada numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağı-
II. Deveyi yardan uçuran, bir tutam ottur. dakilerden hangisi söylenemez?
III. Deve boynuz ararken, kulaktan olmuş. A) I. cümle özne, dolaylı tümleç ve yüklemden oluşmuştur.
IV. Deveci ile konuşan, kapısını büyük açar. B) II. cümlede iki farklı zarf tümleci vardır.
V. Deveye burç gerek olursa boynunu uzatır. C) III. cümlede gizli özne vardır.
Numaralanmış atasözleri yan cümlelerinin ögeleri bakı- D) IV. cümle üç ögeden oluşmuştur.
mından gruplandırıldığında hangileri dışarıda kalır? E) V. cümle söz öbeği biçiminde dolaylı tümleç vardır.
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve V

8
11. C 10. D 9. D 8. C 7. E 6. C 5. A 4. A 3. E 2. A 1. B
 12.
11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI HAFTA
CUMHURİYET DÖNEMİ'NDE ŞİİR

CUMHURİYET EDEBİYATI’NIN İLK DÖNEM ŞİİRLERİ •• Şiirlerindeki başlıca temalar aşk, hasret, tabiat, ölüm, kahra-
Cumhuriyet şiiri Millî Edebiyat ve Fecriati şiirinin devamı olarak manlık ve ihtirastır.
başlamıştır. 1920’li yıllarda hem Millî Edebiyat anlayışını yansı- •• Dili sade, akıcıdır. Söz sanatlarına yer veren güçlü bir üslubu
tan memleketçi şairler hem de Servetifünun ve Fecriati’nin de- vardır.
vamı olan Saf Şiirci şairler öncelikle göze çarpmaktadır. Şiir dili •• Eserleri: Han Duvarları, Dinle Neyden, Çoban Çeşmesi,
hızla sadeleşmeye devam etmektedir. Toplumsal konuların ya- Gönülden Gönüle, Bir Ömür Böyle Geçti, Elimle Seçtiklerim,
nında bireysel konular da yaygın olarak işlenmektedir. Cumhu- Heyecan ve Sükûn
riyet şiiri, bir topluluklar dönemidir: Beş Hececiler, Yedi Meşale-
•• Tiyatroları: Özyurt, Canavar, Akın, Kahraman
ciler, Garipçiler, II. Yeni Grubu, Hisarcılar, Maviciler, Toplumsal
Gerçekçiler başlıca topluluklardır. Bu grupların dışındaki şairleri
de ağırlıklı işledikleri konulara göre inceleyebiliriz. İlk dönem
Cumhuriyet şiirinde Millî Edebiyat şiir anlayışını sürdürenlerin
yanında, Servetifünun ve Fecriati’nin devamı olan saf şiirciler ve ENİS BEHİÇ KORYÜREK (1891-1949)
ilk toplumsal gerçekçi sanatçılar yer alır. Kendine özgü bir tarz •• İlk şiirlerini Servetifünun etkisinde
yaratan sanatçılar da yok değildir. yazmıştır.
•• Şiire aruz vezniyle başlamıştır.
•• Hece ile yazdığı ilk şiirlerinde aşk
MİLLÎ EDEBİYAT ANLAYIŞINI SÜRDÜRENLER
duygularına yer vermekle beraber,
BEŞ HECECİLER (1915-1930) daha sonra Kurtuluş Savaşı yılla-
•• Millî Edebiyat Dönemi’nde I. Dünya Savaşı ve Millî Mücadele rında millî duyguları ve tarihi kah-
yıllarında şiire başlayan beş şairden oluşan topluluktur. ramanlıkları işleyen heyecan yüklü
•• Hecenin bu beş şairi Millî Edebiyat akımından etkilenmiş ve epik şiirler yazmıştır.
aruzu bırakarak şiirlerinde heceyi kullanmaya başlamıştır. •• Eserleri: Miras ve Varidat-ı Süleyman adlı şiir kitabı vardır.
www.baska.com.tr

•• Şiirde sade ve özentisiz ve süsten uzak olmayı tercih etmiş-

lerdir.
•• Şiirde memleket sevgisi, yurdun güzellikleri, kahramanlıklar
ve yiğitlik gibi temaları işlemişlerdir. HALİT FAHRİ OZANSOY (1891-1971)
•• Dize kümelerinde dörtlük esasına bağlı kalmamışlar, yeni •• Şiire aruzla başlamıştır. “Aruza Veda”
yeni biçimler aramışlardır. adlı şiiriyle, aruz ölçüsünü bırakıp
•• Hece vezni ile serbest müstezat yazmayı da denemişlerdir. heceye yönelmiştir.

•• Nesir cümlesini şiire aktarmışlar, düzyazıdaki söz dizimini şi- •• Şiirlerinde çoğunlukla egzotik sah-
irlerde de görülmesi beş hececiler de çok rastlanan bir özellik nelere, hüzün ve melankoli gibi bi-
olmuştur. reysel duygulara, aşk ve ölüm tema-
larına rastlanmıştır.
•• Beş Hececiler şu sanatçılardan oluşmuştur: Faruk Nafız
Çamlıbel, Yusuf Ziya Ortaç, Enis Behiç Koryürek, Halit Fahri •• Şiirlerinde konuşulan Türkçeyi ba-
Ozansoy, Orhan Seyfi Orhon şarıyla kullanmıştır.
•• Şiir, roman ve tiyatro türlerinde eserler vardır.
•• Eserleri: Baykuş, Efsaneler, Cenk Duyguları, Hayalet

FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL (1898-1973)

•• Şiire I. Dünya Savaşı'nda aruzla
başladı. Daha sonra da hece ölçü-
süyle şiirler yazmaya başladı fakat
heceyle şiirler yazarken aruzla de
yazmaya devam etti.
•• Duygu ve düşünceyi bir arada yü-
rüten, romantik ve realist konu ve
hayatları işleyen şiirleriyle ün yap-
mıştır.
•• Şiirlerinde Anadolu'yu ve memleket sevgisini anlatır.

www.baska.com.tr 9
 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI
CUMHURİYET DÖNEMİ'NDE ŞİİR
YUSUF ZİYA ORTAÇ (1896-1967) •• Bir cümle ögelerine ayrılırken, belirli söz gruplarının (deyim-
•• Yusuf Ziya da diğerleri gibi şiire aruzla ler, ikilemeler, tamlamalar, bileşik eylemler) kalıp olduğu ve
başlamış daha sonra heceye geç- cümlede tek öge olarak değerlendirilmesi gerektiği dikkate
miştir. alınmalıdır.
•• Şiirlerinde günlük hayatın çeşitli gö-
rünümlerini sade bir dille işlemiştir.
•• Akbaba adlı mizah dergisini çıkar-
Örnek
mıştır.
Bize yol gösteren arkadaşlara teşekkür ettik.
•• Eserleri: Akından Akına, Bir Rüzgâr
Sıfat tamlaması-D.T. Birleşik eylem-Y.
Esti, Yanardağ, Âşıklar Yolu.

Benim büyük oğlum, elektrik- elektronik mühendisidir.

ORHAN SEYFİ ORHON (1890-1972)
•• Şiire aruzla başlamış, daha sonra Ad tamlaması-Özne Ad tamlaması-Yüklem
heceyle devam etmiştir.
•• Şiirlerinde daha çok şahsi konuları •• Bazı cümlelerde aynı öge olan dil birliklerinin arasına başka
işlemiştir. söz grupları da girebilir. Bu durumda dil birliği bozulur ve ara-
•• Bazı şiirlerinde halk şiirinin şekilleri- daki söz grubu farklı bir ögeyi oluşturabilir.
ni de kullanmıştır.
•• Bireysel duyguları işleyen, ahenk-
li ve zarif şiirlerinde temiz duru bir Örnek
Türkçe kullanmıştır.
•• Eserleri: Fırtına ve Kar, Gönülden Sesler, Peri Kızı ile Ço- Amcamın da sosyete pazarında böyle büyük bir dükkânı
www.baska.com.tr

ban Hikâyesi, O Beyaz Bir Kuştu. Dolaylı Tümleç

vardı.

CÜMLENİN ÖGELERİ •• Ara cümleler, asıl cümlelerin herhangi bir ögesi olamaya-
cakları için cümle, ögelerine ayrılırken farklı değerlendirme
Cümlenin Ögelerini Bulurken Dikkat Edilecek Noktalar:
yapılmamalıdır.
•• Bir cümlede önce yüklem bulunmalı, yüklem bulunduktan
sonra yükleme yöneltilen sorularla özne ve diğer ögeler tes-
pit edilmelidir.
Örnek
•• Yükleme, doğru sorular yöneltilmelidir çünkü yanlış sorular
yanlış sonuçlar doğurur. Tüyap Kitap Fuarı, geçen sene ne yazık ki katılamamış-
•• Cümle, ögelerine ayrılırken hiçbir sözcük ve sözcük grubu Özne Ara cümle
açıkta kalmamalı; hepsi yüklemle bir bağlantı kurarak bir öge tım, bu yıl da Ankara’da büyük bir kitap şölenine dönüştü.
değeri kazanmalıdır. Yalnızca bağlaçlar bu kuralın dışında
Z. T. D. T. Y.
kalabilir.
•• Bağlaçlar, cümle içinde tek başlarına herhangi bir öge ola-
mazlar. Ancak bağlandıkları bir söz grubu içinde görev ka- •• Ara sözler, asıl öge ile değerlendirilmeli, ikisi de aynı öge
zanma özellikleri vardır. öbeği sayılmalıdır.

Örnek
Örnek
Ömer Seyfettin, edebiyatımızın en güçlü öykücüsü,
Ozan ve Uygar, konukları karşılamak için dış kapıya Özne
Özne eserlerinde yaşadığı topluma yabancı kalmamıştır.
indiler.

10 www.baska.com.tr
 TEST
1
1. ----, Beylerbeyi Rüştiyesinde okurken Abdülhak Hamit, Cenap 4. Ellerim takılırken rüzgârların saçına
Şahabettin ve Tevfik Fikret'in etkisinde kalarak şiirler yazdı. Asıldı arabamız bir dağın yamacına
Daha sonraki yıllarda bu etkilenme yerini Ziya Gökalp'e bı-
Her tarafta yükseklik, her tarafta ıssızlık
raktı. Onun kişiliğini bulduğu ve adını duyurduğu yapıtı ise
Gönülden Sesler'dir. Tüm hece şairleri gibi temiz, duru bir Yalnız arabacının dudağında bir ıslık
Türkçeyle şiirler yazdı. Kişisel duygularını lirik ve incelikli Bu ıslıkla uzayan, dönen kıvrılan yollar
dizelerle okurlarına ulaştırdı. Uykuya varmış gibi görünen yılan yollar
Bu parçadaki boşluğa aşağıdaki sanatçıların hangisi (Han Duvarları - Faruk Nafiz Çamlıbel)
getirilmelidir?
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerin hangisi söylene-
A) Orhan Seyfi Orhon mez?
B) Faruk Nafiz Çamlıbel A) Millî Edebiyat anlayışıyla yazılmış bir şiirdir.
C) Yusuf Ziya Ortaç B) Uyak düzeni “aa-bb-cc...” biçimindedir.
D) Halit Fahri Ozansoy C) 14'lü hece ölçüsüyle yazılmıştır.
E) Enis Behiç Koryürek D) Kapalı istiareden yararlanılmıştır.
E) İmgeye yer verilmemiştir.

5. Şiir yazmaya mütareke yıllarında başlayan Halide Nusret Zor-

2. Yalnız senin gezdiğin bahçede açmaz çiçek
tuna, Kurtuluş Savaşı'nın etkisi ve heyecanıyla, Millî Edebiyat
Bizim diyarımızda bin bir baharı saklar! akımına katıldı. Kadın duyarlılığıyla işlediği şiirlerinin yanı sıra
www.baska.com.tr

Kolumuzdan tutarak sen istersen bizi çek hikâye, deneme, roman türlerinde de eserler verdi.
İncinir düz caddede dağda gezen ayaklar I. Yayla Türküsü
Faruk Nafiz Çamlıbel'in “Sanat” adlı şiirinden alınan bu II. Aşk ve Zafer
dizelerdeki altı çizili sözcülerde anlatılmak istenen sıra- III. Yurdumun Dört Bucağı
sıyla aşağıdakilerden hangisidir? IV. Git Bahar
A) Memleket - sanatçı B) Batı - sanat V. Sevmek
C) Gurbet - eser D) Edebiyat - şiir Numaralanmış eserlerden hangisi Halide Nusret Zorlu-
E) Sanat - eser tuna'nın farklı türdeki bir eseridir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

3. "Hecenin Beş Şairi" olarak bilinen sanatçılar, Millî Edebiyat

akımından etkilenmiş ve şiirlerinde hece ölçüsünü kullan- 6. Millî Edebiyat Dönemi'nde başlayan edebî yapıtlarda millî
mışlardır. değerlerin işlenmesine Cumhuriyet'in ilk yıllarında devam
edilmiştir. Şiirde millî duyarlılığa önem verilmiş ve ağırlıklı
I. Enis Behiç Koryürek - Miras
olarak halk şiirinden gelen ögeler kullanılmıştır.
II. Yusuf Ziya Ortaç - Cenk Duyguları
Aşağıdaki sanatçıların hangisi bu parçada sözü edilen
III. Faruk Nafiz Çamlıbel - Dinle Neyden anlayışın bir şairi olamaz?
IV. Halit Fahri Ozansoy - Suda Halkalar
A) Ahmet Kutsi Tecer
V. Orhan Seyfi Orhon - Fırtına ve Kar
B) Faruk Nafiz Çamlıbel
Numaralanmış sanatçı-eser eşleştirmelerin hangisinde
C) Orhan Şaik Gökyay
yanlışlık yapılmıştır?
D) Kemalettin Kamu
A) I B) II C) III D) IV E) V E) Orhan Veli Kanık

11
 TEST
1
7. I. Tanzimat Dönemi (I) – Hürriyet Kasidesi 10. ---- biraz Cenap Şahabettin'den büyük ölçüde de Yahya
II. Servetifünun Dönem – Elhan-ı Şita Kemal Beyatlı'dan etkilenerek ilk şiirini yazdı, sonra hece
veznine döndü. Anadolu insanının duygularını işleyerek Millî
III. Tanzimat Dönemi (II) – Merdiven
Edebiyat akımının yurtçu duyarlılığını zenginleştirdi. Anayurt
IV. Cumhuriyet Dönemi – Otuz Beş Yaş adlı dergiyi 8 sayı çıkardı. “Çamdeviren”, “Deli Ozan” gibi
V. Fecriati Dönemi – Makber takma adlarla mizah şiirleri yazdı. Gönülden Gönüle, Şarkın
Numaralanmış edebiyat dönemlerinden hangilerinin Sultanları, Bir Ömür Böyle Geçti eserlerinden birkaçıdır.
yerleri değiştirildiğinde dönem-eser eşleştirmelerindeki Bu parçadaki boşluğa aşağıdaki sanatçılardan hangisi
bilgi yanlışı giderilmiş olur? getirilmelidir?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV A) Fazıl Hüsnü Dağlarca

B) Mehmet Emin Yurdakul
D) III ve V E) IV ve V
C) Yusuf Ziya Ortaç
D) Faruk Nafiz Çamlıbel
E) Halit Fahri Ozansoy

8. “Hecenin Beş Şairi” diye anılan sanatçılar Millî Edebiyat akı-

mından etkilenmişlerdir. Şiirde yalın ve özentisiz olmayı ve 11. I. İlk şiirlerinde aruzu kullanmışlar daha sonra hece ölçü-
süsten uzak durmayı tercih etmişlerdir. süne geçmişlerdir.
Bu topluluğun içindeki; II. Hece ölçüsü ile serbest müstezat yazmayı denemişler-
I. Fazıl Hüsnü Dağlarca, dir.
II. Orhan Seyfi Orhon, III. Dize kümelerinde dörtlük esasına bağlı kalarak halk şii-
rinden yararlanmışlardır.
www.baska.com.tr

III. Enis Behiç Koryürek,

IV. Yusuf Ziya Ortaç, IV. Yalın ve özentisiz olmayı, süsten uzak durmayı tercih
etmişlerdir.
V. Halit Fahri Ozansoy
V. Memleket sevgisi, yurdun güzellikleri, kahramanlık ve
gibi sanatçılar ilk şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmışlar daha yiğitlik gibi temaları işlemişlerdir.
sonra hece ölçüsüne geçmişlerdir.
Numaralanmış özelliklerden hangisi “Beş Hececiler”e ait
Numaralanmış sanatçıların hangisinde bilgi yanlışı ya-
değildir?
pılmıştır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
A) I B) II C) III D) IV E) V

9. SANAT
12. Orhan Seyfi Orhon'la çıkardığı “----” mizah dergisini ölümüne
Başka sanat bilmeyiz karşımızda dururken
değin yayımladı. 1946-1954 yılları arasında Ordu milletvekili
Yazılmamış bir destan gibi Anadolu'muz olarak TBMM'de bulundu. Şiire aruzla başladı. Ziya Gökalp'in
Arkadaş, biz bu yolda türküler tuttururken etkisiyle hece ölçüsünü benimsedi, bu türün başarılı örnek-
Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz! lerini verdi. ----, Beş Hececiler'e katılıp bu akımın şemsiyesi
altında ün kazandı. Şiir türündeki eserleri arasında Akından
Faruk Nafiz Çamlıbel
Akına, Cenk Ufukları, Yanardağ sayılabilir.
Bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söyle-
Bu parçadaki boşluklara aşağıdakilerden hangisi sıra-
nemez?
sıyla getirilmelidir?
A) Halk şiiri geleneğinin etkileri vardır.
A) Akbaba – Yusuf Ziya Ortaç
B) 7 + 7 = 14'lü hece ölçüsüyle yazılmıştır.
B) Varlık – Yaşar Nabi Nayır
C) Çapraz uyak düzeniyle oluşturulmuştur.
C) Diyojen – Teodor Kasap
D) Yarım uyak kullanılmıştır.
D) Servetifünun – Tevfik Fikret
E) Nida sanatından yararlanılmıştır.
E) Şehbal – Enis Behiç Koryürek

12
12. A 11. C 10. D 9. D 8. A 7. D 6. E 5. B 4. E 3. D 2. B 1. A
 TEST
2
1. • Şiirde yalın ve özentisiz olmayı ve süsten uzak durmayı 4. ---, Türk şiirinde “Hecenin Beş Şairi” grubundan biri olarak
seçmişlerdir. anıldı. Şiire aruzla başladı. “----” adlı uzun şiirinde bunun
• Hece ölçüsüyle serbest müstezat yazmayı da denemiş- başarılı örneğini verdi. Daha sonra Millî Edebiyat ve Genç
lerdir. Kalemler akımlarının etkisinde kalarak hece ölçüsüne döndü.
Hece ölçüsüyle kaleme aldığı, masalın güzel örneklerinden
• Şiirde memleket sevgisi, yurt güzellikleri, kahramanlık
olan “Peri Kızıyla Çoban Hikâyesi”ni yazdı.
gibi konuları işlemişlerdir.
Bu parçadaki boş yerlere sırasıyla aşağıdakilerden han-
Aşağıdaki sanatçılardan hangisi bu özelliklerle şiir yaz-
gisi getirilmelidir?
mayı denememiştir?
A) Faruk Nafiz Çamlıbel – Han Duvarları
A) Halit Fahri Ozansoy
B) Orhan Seyfi Orhon – Fırtına ve Kar
B) Ziya Osman Saba
C) Yusuf Ziya Ortaç – Akından Akına
C) Enis Behiç Koryürek
D) Halit Fahri Ozansoy – Aruza Veda
D) Yusuf Ziya Ortaç
E) Enis Behiç Koryürek – Miras
E) Orhan Seyfi Orhon

2. “Beş Hececiler”den biri olan şairin şiirlerinde ele aldığı başlıca

temalar; aşk, özlem, doğa, ölüm, kahramanlık ve ihtirastır. O,
gücünü gösterişsiz söyleyişi içine serpiştirdiği lirizmden ve
toplumun beğenisinden alır. Duygu ve düşünceyi bir arada
yürüten, romantik ve realist konuları ve yaşamları işleyen
www.baska.com.tr

şiirleriyle ün yapmıştır. Onuncu Yıl Marşı'nın iki yazarından

biridir.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada sözü edilen sanat-
çının bir eseridir?
A) Şarkın Sultanları B) Fırtına ve Kar
C) Aruza Veda D) Miras
E) Gönülden Sesler 5. Akıyordu su
gösterip aynasından sögüt ağaçlarını
Salkımsöğütler yıkıyordu suda saçlarını!
Yanan yalın kılıçları çarparak söğütlere
koşuyordu kızıl atlılar güneşin battığı yere!

3. OTUZ BEŞ YAŞ Birden

Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder bire kuş gibi

Dante gibi ortasındayız ömrün vurulmuş gibi

Delikanlı çağımızdaki cevher kanadından

Yalvarmak, yakarmak nafile bugün yaralı bir atlı yuvarlandı atından!

Gözünün yaşına bakmadan gider (Salkımsöğüt - Nazım Hikmet)

Nazım Hikmet'in bu dizeleriyle ilgili olarak aşağıdakiler-
Cahit Sıtkı Tarancı'nın bu dizeleriyle ilgili olarak aşağı- den hangisi söylenemez?
dakilerden hangisi söylenemez?
A) Ahenk unsurlarına önem verilmemiştir.
A) Tam uyak kullanılmıştır. B) Yalın bir dil kullanılmıştır.
B) 11'li hece ölçüsüyle yazılmıştır. C) Mecazlı söyleyişlerden ve imgelerden yararlanılmıştır.
C) Halk şiirinin nazım birimiyle oluşturulmuştur. D) Benzetme ve istiare sanatına yer verilmiştir.
D) Teşbih sanatına başvurulmuştur. E) Geleneksel şiir biçimine uyulmamıştır.
E) Ahenk unsurlarına önem verilmiştir.

13
 TEST
2
6. Yaşamının son dönemini zorluklar içinde geçiren sanatçının 9. Gözümde bir damla su deniz olup taşıyor
Servetifünun etkisi taşıyan ilk şiirleri 1912'de “Şehbal” dergi- Çöllerde kalmış gibi yanıyor, yanıyorum
sinde yayımlandı. Daha sonra Ziya Gökalp'in etkisiyle hece
Bütün gemicilerin ruhu bende yaşıyor
ölçüsünü benimsedi ve Millî Edebiyat akımına katıldı. Ulusal
duyguları ön plana çıkaran ve yiğitlik temalarını uç noktalara Başımdaki gökleri bir deniz sanıyorum
götüren şiirler yazdı. Bazı şiirlerde biçim açısından hece ka-
Bu dizeler; dil, anlatım ve biçim özellikleri göz önünde
lıplarını kırma çabası da gösterdi. 1946'dan sonra mistik bir
bulundurulduğunda aşağıdaki edebî dönemlerin hangi-
şiire yöneldi. “Miras” ve “Varidat-ı Süleyman” eserlerinden
sine ait olabilir?
birkaçıdır.
Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangi- A) Tanzimat B) Servetifünun
sidir? C) Cumhuriyet D) Fecriati

A) Yusuf Ziya Ortaç E) Divan

B) Enis Behiç Koryürek

C) Halit Fahri Ozansoy
D) Faruk Nafiz Çamlıbel
E) Orhan Seyfi Orhon
10. Biz şimdi başka bir ahenge bağlıyız
Aşk sazıyla geldi erenler bu meclise
Yalnız bugün senin gibi ölgün sadâlıyız
Zira bu saz da parçalanır gülmek istese
7. Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü (Aruza Veda - Halit Fahri Ozansoy)
Kız kardeşimin gelinliği, şehidimin son örtüsü Bu dizelerde şairin “başka bir ahenge” derken aşağıdaki
www.baska.com.tr

geleneklerden hangisini ifade etmek istemiştir?

Işık ışık, dalga dalga bayrağım!
Senin destanını okudum, senin destanını yazacağım. A) İslamiyet öncesi sözlü gelenek
B) Modern şiir geleneği
Arif Nihat Asya'nın “Bayrak” adlı şiirinden alınan bu dize-
C) Divan şiiri geleneği
lerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
D) Tanzimat şiiri geleneği
A) Mecazlı söyleyişlerle anlatım kapalı bir hâle getirilmiştir.
E) Halk şiiri geleneği
B) Epik bir şiirdir.
C) Nida sanatından yararlanılmıştır.
D) Uyak ve redif vardır.
E) Teması bayraktır.

11. Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç sakladı

Bir dakika araba yerinde durakladı
Gidiyorum, gurbeti gönlümde duya duya
8. Kaldırımlar, çilekeş yalnızların annesi
Ulukışla yolundan Orta Anadolu'ya
Kaldırımlar, içimde yaşamış bir insandır
Gök sarı toprak sarı, çıplak ağaçlar sarı
Kaldırımlar, duyulur, ses kesilince sesi
Arkada zincirlenen yüksek Toros Dağları
Kaldırımlar içinde kıvrılan bir lisandır.
Faruk Nafiz Çamlıbel'e ait “Han Duvarları” adlı şiirinden
Necip Fazıl'ın “Kaldırımlar” adlı şiirinden alınan bu dize- alınan bu dizelerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
lerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? söylenemez?

A) Ek biçiminde redif kullanılmıştır. A) 14'lü hece ölçüsüyle yazılmıştır.

B) 2 ve 4. dizelerde zengin uyak vardır. B) 7 + 7 duraklı oluşturulmuştur.
C) 14'lü hece ölçüsüyle yazılmıştır. C) Millî Edebiyat zevk ve anlayışıyla kaleme alınmıştır.
D) Çaprak uyak düzeniyle oluşturulmuştur. D) Nitelik bildiren sözcüklere yer verilmiştir.
E) Sözcükler gerçek anlamlarıyla kullanılmıştır. E) Sembolizm akımının etkisiyle yazılmıştır.

14
11. E 10. E 9. C 8. E 7. A 6. B 5. A 4. B 3. C 2. A 1. B
 TEST
3
1. Latife Tekin, klasik romancıların zaman ve mekânı ayrıntısıyla 4. I. – Akşam için ne yemek yaptın?
anlatarak oluşturdukları gerçekçi havayı eserine yansıtmaz. – Kuru fasulye
Bu cümlede aşağıdaki ögelerin hangisi yer almaz? II. – Bu özel günde ona ne aldın?
A) Zarf tümleci B) Özne – Çanta.
C) Yüklem D) Nesne III. – Çekmecede ne buldun?
E) Dolaylı tümleç – Saat.
IV. – Benim payıma ne düştü?
– Üç ceviz.
V. – Bu tabloda ne gördün?
– Hiçbir şey.
Numaralanmış diyalogların hangisinin cevabı “nesne”
değildir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

2. Ağamın geydiği ketenden gömlek

Yok imiş dünyada öksüze gülmek
Gurbet ellerinde kimsesiz ölmek
Gayrı dayanacak özüm kalmadı 5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin ögelerine ayırmada yan-
Mektuba yazacak sözüm kalmadı lışlık yapılmıştır?

Bu dizelerde altı çizili sözlerin ögeleri aşağıdakilerin A) Bu katırı ve papazı / çok uzaktan fark ettiğinde / zavallı-
www.baska.com.tr

hangisinde sırasıyla verilmiştir? nın yüzü / yumuşadı.

A) Nesne - özne B) Özne - özne B) İşkencenin kamçısıyla bilenmiş sabrı / yavaş yavaş yu-
muşayarak / bu sinek ısırıklarına / teslim oldu.
C) Özne - yüklem D) Yüklem - özne
C) Çirkin adam Quasimoda / âşık olduğu güzel Esmeral-
E) Yüklem - nesne
do'yı kaçırmayı / planlar.
D) Papaz yaklaştıkça / bu gülümseme / daha belirgin, daha
parıltılı bir hâl aldı.
E) Notre Dame Kilisesine bırakılan bu çirkin çocuğu / Notre
Dome'in rahibi Claude Frollo / alır.

6. (I) Uzaktaki gemilerin seslerini duymaya çalıştım rıhtımda.

(II) Akşamın karanlık yüzü kendini göstermeye başlamıştı
artık. (III) Yolcu bekleyen ailelerin şen konuşması da yoktu.
3. Kayaçlar, yer kabuğunun yapı malzemesi olan, bir veya bir-
(IV) Ben evin dönüş yolunu tutmaya hazırlanırken bir vapur
den fazla mineralden oluşan ve organik maddelerden mey-
düdüğünün cılız sesi beni geriye döndürdü. (V) Vapur yak-
dana gelen katı cisimlerdir.
laştıkça ben daha da çocuk oluyordum.
Bu cümlenin ögelerinin dizilişi aşağıdakilerin hangisin-
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşa-
de doğru olarak verilmiştir?
ğıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Özne - yüklem
A) I. cümledeki yan cümle dolaylı tümleç görevindedir.
B) Özne - nesne - yüklem
B) II. cümledeki özne belirtili ad tamlamasıdır.
C) Özne - dolaylı tümleç - yüklem
C) III. cümledeki yüklemi ad soylu bir sözcüktür.
D) Özne - dolaylı tümleç - nesne - yüklem
D) IV. cümlenin öznesi kişi zamiridir.
E) Özne - zarf tümleci - yüklem
E) V. cümlede zarf tümleci vardır.

15
 TEST
3
7. I. Abdal, abdalın ne umduğunu ne bulduğunu ister.
II. Abdalın karnı doyunca gözü pabucundadır.
III. Abdalın yağı çok olursa gâh borusuna çalar gâh gerisi-
ne...
IV. Aç tavuk rüyasında kendini buğday ambarında görür.
V. Akıllı köprü arayıncaya dek deli suyu geçer.
Numaralanmış atasözlerinden hangisinin öge dizilişi sı-
rasıyla “zarf tümleci - özne - nesne - yüklem” biçimindedir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
8. “Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatında 1980'den sonra post-
modernizm akımı etkili olmaya başlamıştır.” cümlesinde;
I. yüklem,
II. özne,
III. nesne,
www.baska.com.tr
IV. dolaylı tümleç,
V. zarf tümleci
ögelerine yer verilmiştir.
Numaralanmış ögelerin hangisinde yanlışlık yapılmış-
tır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
9. (I) Romandaki olaylar, 1930'lu yıllarda Amerika'nın güneyinde
yer alan Maycomb kasabasında geçmektedir. (II) Baroya
kabul edilen Atticus Finch adlı avukat, Maycomb'a yerleşerek
mesleğini burada sürdürür. (III) Atticus; idealist, özgürlükçü
ve eşitlikçi bir anlayışa sahip bir avukattır. (IV) Sekiz yaşın-
daki kızı Scout ve on iki yaşındaki oğlu Jem'i de bu şekilde
yetiştirmeye çalışır. (V) Atticus, çocuklarla oyun oynar; onlara
kitap okuyup kibar ve tarafsız davranır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerinden hangisinin
ögeleri sırasıyla “özne - zarf tümleci - nesne - dolaylı tüm-
leç - yüklem” biçimindedir?
A) I B) II C) III D) IV E) V
16
12. E 11. A
10. (I) Hazırlıksız konuşma grup içinde yapıldığında dikkat ister.
(II) Toplulukta bulunan kişilerin görüşleri ve üzerinde konu-
şulan konuya bakış açıları birbirinden farklı olabilir. (III) Ko-
nuşmacı, bulunduğu ortamda ileri sürülen düşünceleri takip
etme ve gerektiği gibi değerlendirebilme yeteneğine sahip
olmalıdır. (IV) Grup içinde yapılan konuşmalar rastgele olur.
(V) Yani belirli bir konu üzerine düşünülerek yapılmazsa laf
kalabalığı ve gürültü olması kaçınılmazdır.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşa-
ğıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. cümlede belirtisiz nesne vardır.
B) II. cümle üç ögeden oluşmuştur.
C) III. cümlenin öznesi isim-fiilden türemiştir.
D) IV. cümle, üç ögeden oluşmuştur.
E) V. cümlenin öznesi IV. cümlede verilmiştir.
11. (I) Mâni, anonim halk edebiyatının en yaygın ürünlerinden biri-
dir. (II) 7'li hece ölçüsüyle söylenen ve genellikle dört dizeden
oluşan mânilerde anlamın ağırlığı 3 ve 4. dizelerdedir. (III)
Konusu çoğunlukla aşk olmakla birlikte ayrılık, özlem, hasret,
doğa vb. konularla ilgili de mâni söylenebilir. (IV) Koşma ise
âşık edebiyatının en yaygın biçimidir. (V) 11'li hece ölçüsüyle
saz eşliğinde söylenen koşmalar; sevgi, ayrılık, yiğitlik, kah-
ramanlık, doğa gibi konuları işleyen nazım biçimidir.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşa-
ğıdakilerden hangisi söylenemez?
A) I. cümle üç ögeden oluşmuştur.
B) II. cümlede yüklem sıfat tamlamasıdır.
C) III. cümlenin yüklemi birleşik fiildir.
D) IV. cümle özne ve yüklemden oluşmuştur.
E) V. cümlenin yan cümlesi özne görevindedir.
12. Yazar, olayların okuyucu tarafından bir sona götürülmesini,
nasıl isteniyorsa ve nasıl uygun görülüyorsa öyle tamamlan-
masını ister. Yani ----
Bu parça aşağıdakilerden hangisiyle devam ettirilirse
cümlenin ögeleri diğerlerinden farklı olur?
A) romancı, romanı okuyucuya tamamlatarak onu metne
çekmek ister.
B) yazar, üretici bir konumda etkin bir rol alan okur ister.
C) romancı, romanın yazılış sürecine okuyucuyu dahil et-
mek ister.
D) romancı, her şeyi hazır olarak okuyucuya vermek iste-
mez.
E) yazar, hiçbir zaman yaratıcı okur yerine verilenleri hazır
alan okur benimsemez.
10. E 9. B 8. C 7. E 6. D 5. A 4. D 3. A 2. D 1. A