Professional Documents
Culture Documents
anrbd
u t
xr jwr;scr,sznr
jwr;Csv,wisd
u t
xr bin,r dQm;r
WHAT THE BUDDHA TAUGHT
]nr,h/cr;
jwr;Csv,kdrd
x y
i (jwr;Csv,kUwer k:)
jwr;Csv,gzc’r mU’kmr’kwr
jwr;Csv,jnr,dv,wR< jwr;Csv,subYv,< jwr;Csv,wijy<
WALPOLA SRI RAHULA
Tripitakav]g[{var]ch]rya
anrbudrxtjwr;scr,sznr
jwr;Csv,wisd
u t
xr bin,r dQm;r
dzn;r nJc;r
lzcr;woxjrfj/wr’budrx
gUnr’hwr’mQdr;sucresbKnr;< gUnr’hwr’gUYr’bqnrdI;
bJcr;hcr’jwr;gwr,< jwr;gwr,mI’bunr;pznr’hcr’jwr;gwr,< gfcr<
wUnl xr dz ;r lQw’r < yKn<xr jzc,r sv,snv, budt xr jwr; Religion
(sv,snv,)< amr,nnr bqnbr /o ’wUnkxr brx (apitmr’)?< sjrx
jv, amr,lUw,r mI’jJw;r < amr,mI’lzc;r d/cr’yum,r lib’r yum,r lQc<r
gUY’r hnres[.bzc,r jr<f edv;gv;sjrj x v,tmr’egv; edamr,
lo;jrj f br’bQn’r mnr’< bKcd r gQ ;r eb’< wUnl xr /mr’lKc’r amr,kwr;
g/nr< spv,wanrbn q l r ;o edx< bKcd r gQ ;r gUn’r m/dr,jqb’r > 1
tmr’aRiysjrjv sI,yKcr;
dzn;r szcr
tmr’aRiysjrjv, tUnr;nJc;r - dugrxk
sv,snv,budt xr amr,jr;f wv,dhnrh/o .< wv,dhnrlI
egv;amr,jr;f gUY’r bqnar nrhnrjwJ ;r jr;f ekv;bzc,r dugkxr < lzc;r
d/cr’tUb’r j/mr,bUY;r dugkxr s/mrycK ;r < sdr’dwv,bqns r crw?ox
v
knr,tv,hv;yKc;r < amr,mI’wiY/nr, anrs/nrkdr’Tub<r egv.
wUnExr l;egv.ko;jr<f jzc,r pwmI’mKw;r ed,j?> 21
dzn;r s/mr
sjrjv tUnr;szcr smudyaRiysjrjv
lzc;r dugkxr gKd,r bqn<r ekv;sbr’lQc’r mnr’ avhvRsI,
yKcr;< cwr;h/gr;dv,dugrxksJbr,bqnrgfv,< Ficr;dJnr’gKdr,bqnr
El;Ficr;dJnr’mzdr,sudr’yqnr< gmrm dcr’kJnr’gKdr,< do/
bzc,r wv;scr?< gKd,r bzc,r wv;scr?< 38
dzn;r sI,
sjrjvtmr’jJwr;jrf tUnr;s/mr nieRvtsjrjv
dugrxkmzdr,sudr’yqnr< nibrxb/nr,bqnrscr?< ewv’
h/nrEl;bRmdrtsjrjv< ekv;jQcr;nibrbvn< nibrbvn
amr,jr;f ekv;s/nrkdr’< nibbr vn bqnbr Rmdrtsjrjv< bR
mdrtsjrjv bqns r cr?< tmr’jJw;r jr;f amr,jr;f ekv;s/nr
kdr’< nibrxb/nr,dcr’smr,sRv,< nibrxb/nr,amr,jrf;pznr’<
wo/’lcrl;o nibbxr /nr,mI’scr?< jwr;aRhnrdv, edbqns r cr
wo/’awrnbi bxr /nr,< scramr,mI’wiY/nr,kfncr wr’ bqnp r [fr .nibxr
b/nr,?< nibbxr /nr, nr’f jUw;r b/nrn>xo 46
dznr;hv;
sjrjvtmr’jJwr;jrf; tUnr;sI, mgrg-sqnr;d/cr’
sqn;r d/cr’g/cr amr,nnr m/gr;g/cr,bQd,r yKc;r < gTu
nv, El;bYr,Yv,< sint r mr’< bJg’r svjr<f bYr,Yv,< d/cr’[.
bzcr,jrfszcryKcr;< gqwr,lUYr;lzcr; tmr’sjrjvsI,yKcr;es
vi
anrlUwr,hqdr’mI’sI,yKcr;> 59
dzn;r [gr’
tmr’andrxd anramr,mI’kfnrcwr’
wiY/nr,< kfnrcwr’bqnrscr?< Fv.pIEl;wiY/nr,<
anrgd Q ,r gcr;eh.dUwr El;lUlmz br .fr bv’dUw<r ekv;tmr’dJn’r
s/nrkdr’spv,wdUn;r jr<f lo/’tdr’s/crEl;lo/’aicl r cr
pcrncz ;r gnr< bdijj r smubvd< ekv;t/mrt/cr,h/cr;lzd;r
lQw’r < sjrjv szcy r cK ;r < d/cr’hnrpd i ’r pzc;r < budt
xr jwr;
dJn’r b/gr;bo/,bQd;r adrd x < lzc;r anrbd u txr jwr;amr,dgr’
sqcr< d/cr’yumr,wiY/nr, amr,mI’nmrxdUwr< d/cr’ko;jrfanr
mQnr;< scramr,mI’wiY/nr, prfducr’k/mr,pznr’gmrm?< tmr’
andrd x amr,jr;f anrs/nrkdr’> 68
dznr;jqdr’
gmr,mt/nr’ g/nrpJgr’svjrf pv,wnv,
d/cr’hnrpdi ’r < gmr,mt/nr’nox amr,bzc,r wv; bo/;bQd;r
g/nr< gmr,mt/nr’szcyr cK ;r < sdiF/cr[x .jzm’r lUm’r tUY;r < [.
jzmr’d/cr’hqdr’d/cr’dUcrx< yU,nrf’bjrxjub/nr,< pv,wnv,
dUY’r ew,dnv,< jr<f av,yuc,r jrf (tmrmvRmrmn)> 89
dznr;bQdr,
anrbudrxtjwr;ehv’sznrEl;lUgr;y/mr’lqwr
d/cr’hnrpd q ’r < sv,snv,budtxr bqndr v,dcr’lo/
nrf’pwgU;wnr’mKcr’gUn’r < nv;[inr’El;dUcr,wKcr’gUnr’< pw
gUnr’[inr’kwregv;kQmrxyU,< edhqdr’]iwrbqnrlo;j/wr’budrx?<
vii
dUcr,wKcr’gUnr’nox bnrhvd/cr’m/gr;mI’< p/nr< cwr;h/gr;lzcr;
ho/.mKg;r < d/cr’kJn;r yr,f po/,kUw’r lqc’r El;po/,tmr’< d/cr’egLv,
sKwr’sI,yKcr; bunr;dv,gUnr’[inr’kwr< g/nrmKcr’< sJgr’El;
d/cr’gdr’yqn<r awihmi s r < wdr;tmr’kunmr cK ’r sib’r yKc;r < ekv;
scrbudrxtjwr;< jzcr,mnr’tugr,mQnr;?< bKcrdQgr;kunrlUcra
esv’g< dI;yKc’r mo/j/wr’bud>xr 102
[wr e kv;anr t Q m r s r f , tQ c r ;
lzcr;gmrm-g/mr, 121
jzc,r sv,snv,budxr bqnwr v,dhnrp/o ,jv. 125
viii
ekv;scr,epv’lr ED,mI,wqlr,
Paul Demieville
Member of the Institut de France,
Professor at the College de France
Director of Buddhist Studies at the School
of Higher Studies (Paris)
x
ekv;sbr’lQc’r anrmnr’jwr; awrgmrs x ,fr won
x nrx mnr’dQd;r edv’
lI< jQc;r lQc’r lI< [.co/;< bzc,r jrlf eI s lzd;r d/cr’smr,mQn’r gnrwy xo ,U ywr>x
gmr;pzc;r lzc;r nr’f kwrnnrx bo,z wocx n K ;r bnrhvdv,eddzc;r t/mr aub,r l/dr;
gnrwy xo wr>x anrmnr’jwr;lUcl xr nQ ,r po/,mhv,yv,nnox bqnn r mrgx drmx nr’
jwr;bKc’r so/lQc’r lo;nKwkr wrywr>x mnr’jwr;wv; dUwmr nr’jwr;bqngr n U ’r
b/nrm,fr wv;noesdv. mnr’jwr;ew;y/cr, lzc;r d/cr’ekxkcq ,r gnr jKcn xr cr,
wv,dsUwr,Es,lisrx< wv,damr,mI’Fv.pI< sdrxsdwv,d El;bo/’wUnrx
tdr’s/crjj fr wK ’r noy
x wr>x pU;lUlgi ;r b/nrm,fr hwr’kwr edtug,r mQn;r jfgr nr
yU,lzc;r bbrn x xo gzb;r wv;mnr’jwr; sbr’lQc’r en ekv;tmr’budt xr jwr; gum,r
tUn;r lI jKcn xr cr, mv’nr’f mU,pJnl r gi ;r bidg/dr;nnry x wr>x
xi
ekv;scr,pU;tdr’lig;r
x nrl;o jJw;r wv; “What the Buddha Taught anrbd
bbra u t xr jwr;
scr,szn”r nox yum,r ymrwv; bqnbr brl x l I ;o gQmmr wJ ’r bun;r dv,pU;lqb;r hqn’r <
pU;krf;[.bzcr,lQcr’mznr’tmr’ ekv;scr,sznrbudrxtjwr;nnrxyU,edxedx>
dcr’sqc;r mI’ 8 dzn;r es sbr’lQc’r en lznmxr n z ’r ekv;scr,sznbr d u t xr
jwr; amr,gQb;r amr,gf/cr; dJgl xr lI l U dI Y U ’r bzc,r jrcf /o ;wo>x gzb;r nnrEl; hwr’
lo;hnrbn K ;r bin,r wobx brnx xo bqnl r /o pv,sv, mKnn r cr, po/,FRcr,sqd;r < gLViw,r
mnr,< sbqn,r < sI,[wr,< ek,< m/nr; jKw’r noy x ,U ywr>x
lzc;r anrtbU ’r mQn;r lUmn Q ;r lig;r lo/’anrkgJ xr anrm’I nmrd x n z ’r
anredbqnrpznr’lI dv,gUnr’dcr’nmres anrmI’jrfkrf;kJnr’p/gr,
yJn;r tJcn r ’fr mJw’r bKn;r d/cr,egv.nnrex dx dJn’r bqns r pv,wnmrj x fr pU;
hgrlx gi ;r lo/’kwrywr>x bbra x nrp;U lUlgi ;r kwr lUa/nr,yU,y/mr’lqwn r exo gv;
mnr’aicl r YU ;r nmrj x n
fr exo sEl; pU;bin,r lig;r (jwr;Csv,wisd u t xr gQw;r <
M.A.) jcr,lo;awrk/wr’y/mr’< nmrgx drl x cz ;r bin,r pv,sv,< nmrgx drl x cz ;r
lUcl xr nQ ,r pv,sv, anrmnr’jwr;mI’won x nrx hqd’r bJnkxr /mr,cwr;es jcr,
lo;bin,r mv’po/,do’jQd;r jQd;r yU,ywr>x g/nrbn i ,r pv,sv,nox ncr,]iwr nmrx
gf/mr’El;nKwrxmznr’ligr;mU,cwr;mnr’ ebv’edamr,ho/es binr,lo;gfv,pv,
sv,d/cr,anrnnrx mnr’bqnrlo;y/br,edxedx> yznrxbKwr;wv; pv,sv,
anrncJ ;r El;anrncJ ;r <ewv’hv,R< lo/’gfv,lo/’bosdrd x v,< lo/’wol x /o ’w/cr’
ekv;gf/mr’El;bRiey,ekv;gf/mr’ bQg,r bKc;r gnrnnry x wr>x
d/cr’y/br,pJd,r mnr’mI’ncr,]iwer gv;lI nr’f bbra x nrnxo hwr’dgr’
lo;hnr nmrmx wJ ’r pU;bin,r lig;r awrspv,wdo’ lo/’sdr;dv,do’esEl;
bin,r lo;bzc,r jrl f I ekv;mun’r mnr’egv;kbrd x /mr’gnrlI jKcn xr cr,nr’f mU,cwr;mI’
xii
nnry x ,U edx> bI;nzcd xr ’o hwr’kwr ebv’lo;lUa/nr,bbxn r y
xo wrj
x cJ r dgr’mI’
nmrdx nz ’r pzn’r lI dv,dUwj r wr;gwr,yU,edxywr>x
yum,r ymrwv; bbrn x xo amr,nmregv;ea, edbJd,r so/lQc’r bnrd/cr’
[. El;bqnl r cz ;r lig;r lo/’do’kJn;r yr,f yU,amr,h/crn
x y
o wr>x
jwr;wijd
i d
xr gWcr’lQcr
(tmrmvjRiy< M.A.)
Fervent Wishes
xiii
ekv;nmr’
gmr,pv,lUcry/mr’lqwr kwr;jrfmv’lzcr;budrxtsv,snv,lUcryU,
ywr>x gUn’r dcr’lo/El;jum’r lqb;r hqn’r kwregv;ebv,mv’es hqd’r azg,r mv’bbrx
dcr’nmrdcr’lo/ anrgwq ,r lUY;r lzc;r ekv;sznbr d u t
xr jwr;yU,ywr>x gUY’r
gv; ycr’dJgmxr ’I d/cr’lImcz j r y fr ,U > gzb;r wv; bbrj x wK ’r nnrx gmr;nmrnmr bqnr
jKw’r kwregv.anramr,ebv’kQn,r smrmx ’I d/cr’ko;jrf lugd xr ;I d/cr,sv,snv,
mv’nnrex s dQm;r woEx l; mI’wod x /cr’pid’r pUny r ,U pzc;r ywr>x kU’emvlUcr
(Professor) egv.nJc;r anrdmQ ;r lzc;r sv,snv,dQg;r dI’gnr anrjcr,hv
ywrgx vf ,nnrx bv’wol x cz ;r sv,snv,budt xr es nf’r nnrbx v’jwr;av,nnr,
dv,woy x ,U > mnr’ycr’amr,[.wv; jwr;avnnr,dv, bqnRr h/nr’ pU;lqcl xr U
lumr’lv’budrxtjwr;< ycr’wv;mnr’bqnrgUnr’egv.nJcr;no> bbrxanrbJnr
ep; bJn[xr .sv,snv,budt xr jKcn xr cr,nonxo edbqn]r wi r anrwv;nnrx wox
bunr;dv,pU;lUligr;kwrwUnrxawrywrx>
bbrax nrgwrkv;kdr’jrd f mQ ;r mv’nox bqnbr n u ;r dv,mzg,r tJcr pU;lUlgi ;r
mI’jnrl x gi ;r kwr jKw’r mI’d/cr’[.< jKw’r anrb,o y/mr;mJd;r gJw’r gnr dcr’lzc;r
sv,snv,es smrxkrf;[.lzcr;tmr’budrxtjwr;wv;scredxnonnrxywrx>
bunr;dv,anrnox gwrkv;kdr’jrfdQmr;woxdI;gQbr;< sJwr;sJwr;< H;ebv’bzcr,jrf
co/;< mQn;r jzm’r bbrt x mr’< dQd;r edv’lI jKcn xr cr, budt xr jwr;ehv’wox dI;nr’f
bbrbx d i g/dr;s/mrgcz r anrp;U mI’bYr,Yv,kwr yzm’r hbrwx v; bqner kv;gf/mr’sznr
budt xr jwr; anrm’I mv’jqmj r wrj x wrn x nry x wr>x ekv;mnr’< dzn;r mnr’ anr
jr.f yU, wobx n q er kv;gmry x ,U dI;nr’f bbrn x xo awrmv’dI;nr’f mU,bbrcx wr;jKw’r nnrx
ywr;> gUY’r nv, m/crd;I aid’r aI;azn,r Edx awrmv’dI;bbrx anragz ,r mv’
p/o,lJn’r pzc;r ywr>x nr’f jry f cK ’r wv; pU;lUlgi ;r anrebv’mI’d/cr’[.tmr’
budt xr jwr;ywrn x xo yUwkr ;fr sJb,r hqn’r gfv,tQc;r no> gzb;r noEl; gwrkv; amr,jr;f
xiv
wv; gUY’r gv’ jr.f bv,li ekv;bJd,r puY,r anrmnr’gJc,r d/nr,esbKn;r bv’
jqmp r n
J a q er kv;jinmr’ (Footnote) El; dcr’jJw;r
r ci r nr’f bbrmx ,U cwr; wobx n
bbrd x /cr,jKw’r anrgwq ,r lUY;r bbrn x exo gv; kwr;bv’woyx ,U ywr>x d/cr’y/br,pJd,r
nrf’lzcr;dQmr;ligr;nox mI’woxlo/jKwrxlo/yKcr;yU,> ncr,]iwrpU;lUligr; acr’
gid’r hwr’kwr wnr’mKw;r noex damr,d/br;lo;sum’r kic,r sum’r y/mr’es bzc,r jrf
lo;co/; kwr;jrl f ;o co/; nKwer kv;tmr’budt xr jwr;nnrx gwrkv;lo;kdr’jrl f gK ;r
gqb’r ekv;gf/mr’anrbn K ;r [.nmr El;bKn;r amr,ebv’mJd;r nnrx sr,f bv’won x cr,
gnres sbr’lQc’r enwoy x ,U ywr>x
nr’f jrgf wrkv; mI’wowx v; edjzm’r bKcbr brgx wr,gzn,r noEl; gwrkv;jcr,
dcr;jrl f gK ;r wox gf/mr’jf.r anrekv;bzc,r mnr’mKngr nr ewv’h/nrsmrbx gQ ,r gnr
anrbd u t xr jwr; gogx j xo .rf dJw’r nnrex sEl; sbr’lQc’r aub,r aUw’r gnr mv’
dI;sUjwr;- pU;lUlgi ;r hwr’kwrywr>x ekv;gf/mr’anrbd u t
xr jwr;jr.f dJw’r yU,
nfr’bbrxbidgnnrx bQcr;ncr,bzcr,jrflo;nnrx gwrkv;jzmr’pJnrmU,cwr;bv,li
es kdr’jfbr n i ,r wox H;ebv’bzc,r jrl f nI nry x wr>x
gUY’r gv; m/crd;I nox ncr,]iwer bv’edbzc,r jrcf /o ;nnrx mnr’y/br,nv,
bun;r dv,edsbr’lQc’r ekv;gf/mr’ jzm’r ncr,budt xr jwr;kr;f wv;nnry x ,U edx>
jzmr’ncr,[wrekv;noxmI’woxwv; anrbudrxtjwr;scr,sznrnonox ebv’amr,
sf,r bv’ ekv’gf/mr’mnr’jwr; aubmv,mnr’jwr;jf.r dJw’r nnrx sbr’lQc’r en
H;ebv’bzc,r jrflI lzd;r d/cr’yuc;r y/cr;no gwrkv;t/cr,edpid’r yU,ywr>x
dI;nf’r bbrn x xo gwrkv;aub,r l/dr;engnrw.o lzngxr n Q t r mr’jwr; gU;
smr,sQnrbKcr anrbKnr;dcr’lo/yzmr’hbrxwv; mnr’bqnrbJnrxt/nrtmr’
budt xr jwr;nnr.ywr>x jKw’r nnrj x mrx bqner kv;tmr’ aRiysjrj x v, sI,
yKc;r < m/gr;g/cr, bQd,r yKc;r < knr,tv, hv;yKc;r < g/mr,< anrkn J ’r gKd,r < bdijr
jsmubrbvd< tmr’andrxd< sdibdrxtvn jKwr’noxyU,ywrx> nrf’nox
dJn’r dgr’edmI’ekv;aub,r gnr< d/cr,engnr anrmnr’amr,mJd;r gnr
dcr’pU;lUlgi ;r mKc’r wnr’dUg’r kwry,U ywr>x scrwv; mnr’kwr;jrn f o kr;f H;mnr’
xv
lUgvf ,dzn;r woj x j fr /wr’budexr s sJb,r gfv,dzn;r hv;< dzn;r jqd’r dcr’dzn;r
bQd,r es smrkx n J ’r mv’jU’dzn;r szc<r dzn;r s/mr< dzn;r sI,< dzn;r [gr’dv.>
ebv’amr,bv’ekv; et,Rwv,d dcr’mhv,yv,n budrxtsv,snv, anr
dcr’lo/yzm’r hbrwx wxo v; mnr’bqnbr gr’bKcr bJnt xr /nr bo/’wUnbxr du t xr jwr;nnrx
es edamr,j/cr;dQm;r lo;bbrx - anrbd u t xr jwr;ehv’sznn r >xo
ekv;jr.f et,Rwv,d dcr’hinyv,n anrbv’won x ’fr bbrn x -xo et,R
bzc,r wv; dUnkr ’U jwr;yr,f es mhv,yv,n smrbx cz ,r wv; kKc;r edv.d/cr,lUcn r o
ywrx> anrnox bKnr;[.jgr’nmrwoxyU, nrf’lUgr;edvlqwrnoxywrx> ebv’wv;
et,Rwv,dno bzcr,wv;bqnr sv,snv,budrxt jzmr’Ficr;mU,bKcrgwr,noes
lo;hnr mKc’r sI,[wr,< mKc’r m/nr;< mKc’r to’< mKc’r gmr,ebv’dI’yv’< mKc’r l/wr’
El;jidd xr gzc’r nr’f mKc’r ain’r dI’yv’ jKw’r noy x ,U ywr>x mhv,yv,n smrx
bqna r nrkcU a r gz ,r mv’lJn’r es lo;hnrwmxo cK ’r ek,< mKc’r gLv,b/nr,< mKc’r dibd q <xr
mKc’r mzc,r gUw’r el’yv’jgfv,kwry,U > ebv’awrd/cr’yum,r ymr< d/cr’dJw’r gmr<
lzc;r mU’jv’kwrgmr;pzc;r nr’f szcj r mu ’r nowx v;jJcr mnr’bQg,r bKc;r gnry,U > gUY’r
gv; bKcl r cU er kv;tmr’budt xr jwr; anrhwr’awrmv’l/dr;gnry,U dI;noEx dx
pfregv;pzmrxlo;jrfdcr’sqcr;ywrx>
anrnxo gUY’r mI’bun;r dv,gwrkv;tug,r lo;kzb;r jrt f cJ r kU’emvlUcr EFC
egv.anrjwJ ;r lUdd xr wU ’r wigxr (Ludowyk) yzn’r dzc’r b/nr,dv,dQm;r bbrn x xo
El; lo;d/cr’jz;o tQmmr nr’dcr’sqc;r lzc;r kwr;jrmf nr’ d/cr’ko;jra f nrmnr’
bnrmv’< lzc;r anrmnr’lUdY U ’r mU,bbrd x mQ ;r jKw’r noy
x wr>x em,Rian q ,r mzn’r
(Marianne Mohn) egv.lUdY U ’r mU,bbrd x mQ ;r [wredv,h/cr smrbx nrd/cr’ko;jrf
mI’gv;knry,fr noex gv; kzb;r jrt f cJ r ebv’amr,mI’dI;wv;ywr>x lJn’r sud’r kzb;r jrf
yr,f nmrnwK r kU’emvlUcr epv’lr ED’mI,wql,r Paul Demieville egv.bqnkr ’U
szngr wrkv; dI;Eb’Risxr yznbxr wK ;r mnr’dQm;r bnrekv;scr,noy x wr>x
W. RAHULA
xvi
ekv;nmr’pU;bin,r lig;r
gwr;kv;pU;bin,r lig;r mI’ej,dnv, kr;f H;pU;lUlgi ;r kwr lo;jim’r
dUY’r so/w/nrlcz ;r sv,snv,es [.hnr lznmxr n z ’r tmr’anrbd u t
xr jwr;
kr;f wv; kr;f H;bqnnr nrex s jcr,bin,r dQm;r bbrx What the Buddha Taught anr
budt xr jwr;sznn r y xo wr>x pU;dQm;r lig;r dzgd xr wK ,r jwr;kU’ wv,bUw,r lv, Rv,]
lv,nox bqnj r wr;jJw;r sqcy r ,fr anrp;U mI’bYr,Yv,kwr[.jgr’nmr jwr;nJc;r
ywrx> nrf’bbrxanrmnr’jwr;dQmr;nox gzbr;anrebv’binr,woxgfv,lo/pv,sv,
jKcn xr cr, dQm;r wod x ;I nv;sKw;r po/,lcrbbrn x Exo l; lo;wv; jKw’r bKn;r lo;lU
bbrxligr;mnr’jwr;nox hqdr’]iwregv; edmI’gfv,a/nr,[wrmJnr,lo/sQnryU,
nrf’gunrea’sLv’ yU’TUbrx El;aFRig lo/lo/mKcr’yU,ywrx> mKwr;jwrx pU;
bin,r lig;r lo;lUmn Q ;r bbrp x nJ n r xo po/,aic’r gid;r nnrx gzb;r d/cr’[.po/,aic’r
gid;r dJgexr a,egv;bKcn r cJ ;r < po/,g/nrhn q ’r < po/,bo/’yU,lI bo,tJcd r ;I h/nrjx efr gv;
bKcn r cJ ;r El; [.wv;tug,r lIl;o bin,r bqnp r /o ,do’yU,egv; amr,j/cr;hqd’r ]iwmr v’
lo;> gUY’r gv; mI’wv,snv,bin,r lig;r lo/’< mI’g/crjkfr ;fr H;bKn;r lo;[.bzc,r jrl f I
lzc;r sv,snv, amr,nnr ekv;scr,sznbr d u t xr jwr;El; jcr,lo; bin,r
dQm;r mU,pJnl r gi ;r nox mKw;r lKnD r ,I sqm,r bKw,r bI 2004 mKw;r pzc’r pU;bin,r lig;r
bv’jqmregv.hgrxligr;kwr jwr;Csv,nnr,edv’pv,s w/nr;j/mr mKcr’mU.<
jwr;Csv,suwR m/wr’kmr’< jwr;kU’wijd i d xr gWcr’lQc<r jwr;kU’gumv,R dv;buc,r <
El; jwr;kU’bYr,Yv,sI,Ri so/bznr azngr nrbn i ,r dQm;r dIknigvy dI;
wqc’r gUw,r lmr,bUw,r mKc’r sI,Rilcr’gv noy x wr>x
{anrbd u t xr jwr;scr,szn}r bbrn x xo lzc;r d/cr’mnr’ spv,wyudr
dimnr’ ekv;tdr’s/crmnr’ d/cr’yKc’r mo/mnr’ d/cr’dqmt r nU ;r po/,sbr’
lQc’r mnr’ kQmexr hgv;]iwa r nrwv;nox ebv’lUdY U ’r ekv;scr, epv’lr Ed’mI,
xvii
wql,r no edlo;[.yU,ywr>x
anrbn i ,r po/,do’hwr’ ncr,]iwer bv’edkQmxr mI’nmrwx /nr mKnj r cK xr
ncr,po/,aicr’gidr;nnrx gv;ncr,bzcrbqnrlo;nnrx lo;kdr’jrfesbinr,
dQm;r ywr;> dI;anr amr,bzc,r jrl f I mKnjr cK nxr cr, “But there is a point
beyond which it is difficult to take an idea without losing in the interests of
simplicity the particular meaning the Buddha was interested in develop-
ing.,...” nox nJc;r bzc;r lig;r dI;nv;lig;r xii nnrx ncr,]iwer bv’edbzc,r po/,
do’lInnrx lo;d/cr’jz;o tQmr dI;jwr;kU’ain,r edv’pv,syU,ywr>x
dv,H;ebv’tJcrdI;bqnrbbrx anrOdr;tJcrmv’nrf’mJwr’ pU;lUligr;
hwr’kwrnox ebv’amr,bv’ jwr;mhv,wisnu mI’jrflIej,dnv,yrf,nmres
kdr’jrj f ;oz ebv. em’kbrl x gi ;r h/cr;kKc;r bnrg;U smr,gU;yKc;r no edamr,bqnr
dUwbr brmx v’lo;> wo/’esebv.ywrx ebv’amr,bv’jwr;Csv,suwR m/wr’kmr’< jwr;
kU’wijd i d xr < jwr;kU’bYr,Yv,sI,Ri< jwr;ed,win,r d sQckr mr’ guc’r sv, jz;o
tQmr jQd;r bnr tdr’bnrno mnr’egv; edamr,kQmgxr mu ,r tUn;r jKcn xr cr,no>
aigr,smrx kzbr;jfrtJcrjwr;kU’wijidrxd tQcr;gmr’nJcr; gzbr;wv; mnr’jwr;
d/crdwU j r wr;tdr’lig;r hwr’kwres dQm;r bnrd/cr’hnrtcJ r lzc;r lUY;r bbrx
noxyU,edxeav;>
dI;nox kf;r l/dr;enlzc;r do’egv.jwr;nnr,edv’pv,syU,> bQgxr
smrx mnr’jwr; amr,lo;kwr;jz;o tQmer sdv. ebv’ncr,lo;jo;z tQmmr n K gr nr
ywrx> gzbr;wv; mKwr;pzcr’m/crxh/cr;kKcr; kbrx tdr’bbrxnoxyU,nox Yv’mQnr;mKwr;
mnr’jwr; h/br,bun;r pzn’r kbrx tdr’ jQd;r h/cr;kKc;r bbrs x drdx v,do’yU,>
ycr’gJd’r tQc;r woj x wr;nJc;r anrp;U dQm;r lig;r edamr,j/cr;ew;
lzdr;lo; dv,edkzbr;jfrtJcr< awrgunr’munrnmrxjfrlIej,dnv, mnr’
jwr;yU,> jwr;Csv,noj x mr’ bqner mvyvlUcr p/o,m/nr,d/nr, El;emvgv,
lv’lUcr jJw;r sqcl r wJ ’r jwr;nJc;r anrOcrwx v; jwr;Csv,kUw:r ek:hwr’noy x wr>x
yznbxr wK ;r jwr;Csv,hwr’kdrdy i jwr;Csv,wdrkx wU :r ek: hbra x wrbn
u ;r pzn’r
xviii
bqnj r wr;dv,ndv,bbxn r Exo l; bbrn
x xo jcr,bqnd r wU lr ;o es gv;wQna r gz ,r mv’
jU’ pU;lUlgi ;r hwr’kwrdcr’l/oywr;> aig,r smrx kzb;r jfy r ,rf nmr dI;jwr;do’
egv.hwr’kwr jwr;Csv,wdrgx cz ’r mU’kmr’-jwr;Csv,jnr,dv,wR< jwr;Csv,su
bYr,Yv, El;jwr;Csv,wijy anrh/br,awrbn u ;r pzn’r nv;g/nrwdrx gU;
yKc;r jqmdr cr’jz;o cJn’r dzc’r bun;r dv,pU;dQm;r lig;r mKw;r pzc’r hqn’r d/cr’[.
nzgr;mKcr’yU,noxywr;>
gzb;r noEl; pU;bin,r lig;r kzb;r jry f ,fr nmr dI;jwr;hwr’kwr ebv’amr,
mI’dI;wv;ywr>x gzb;r lo;hqd’r azg,r bbrn
x Exo l; pzn’r lIgs u wU ,r mI’mv’gv;]iwer gv;
kQn’r edv;H;lo;pqc,r bqcr’ncr,gnresgmr’eav;>
gQw;r wisd
u t
rx
xix
budt
xr jwr;
budt xr jwr;anrm’I jJw;r mKw;r lqgwxr v; sid,r ddrt x < jJw;r jKwkxr wK ’r
wv; egv’dmnox yU,swr’mv’dI;bzdr’Ocr,ainr’dI’yv’ mKwr;[wrb/gr, 6 bI,
jI,nnr.ywr;> ebv;mnr’jwr;jmrx bqnrkunrsudrxetv’dn-jwr’kunr
gzn’r cmr’mKc’r sgL (nf’r mKc’r niebv’ edv;lqwn r )xo ywr;> Em;mnr’jwr’ jmxr
bqnrn/cr’jumr;mv,yv,ywr;> jzmr’ncr,Ficr;tucr’ mKwr;gmr’nnrmI’nnrx
mnr’env,jwr; ed,nv;[in’r jwrx jqmmr wK ;r avyusbi ’r [gr’kUb,r lUY;r gnr
dcr’n/cr’sQcy r esv,tRv,ywr;> env,jwr;jo/’nox yU,swr’nf’r h/cr;ehv
lUYr;dcr’ej’jimr,gumr,tUnr;bqcr’jfrywr;> gUYr’gv; gzbr;lo;tUbr’d/cr’
jJw;r jr;f pwdcr’dugkxr gUn’r hwr’El; mnr’jwr;jo/’dQb’r ddr’dv,edhv
lzcr;eg;kobnrhv sqnr;d/cr’anrazgr,bUnrxlzdr;dugrxkelv’glUcrnox
ywr;> mKw;r jwr;lo;av,yu 29 wo/’eslug;r jo/’ Rv,]lv, gKd,r nnrx mnr’
jwr;jo/’bo/;azg,r w/nr;mKc’r gfv,es bqnmr v’jwr;yes’ anrhvd/cr’lzd;r
ywrx>
jwr;yes’egv’dm gfv,mv’nr’f dUc,r tucbxr cq ’r gcr’gv< tUb’r gnrdcr’
kU’sv,snv,jKw’r jJw;r sqcy r ,fr < lqb;r hqn’r < pJg’r pznj xr mz ’r bKcl
r /o ’g/nrkwr
smryx nr,jrhf d q ’r s/cr;duggxr RjRiyv,ebv’]ict r n U ;r [gr’bIywr;> mnr’jwr;
amr,h/nrj x lfr ;o d/cr’dJw’r gmrjwK ’r nnr<x gzb;r nnr mnr’jwr;bz,o bQd;r sv,
snv,jzm’r Fic;r < dcr’bKcl r /o ’g/nrkwrdcr’sqc;r es hqd’r jzm’r bKcl r /o ’jwr;
gwr,ywr>x hqd’r nnr wnr’nJc;r d/mr’kmr; jwr;jcr,ncr;dI;cwr;dUn;r mohx ’o
(dUn;r epv’ti) dI;pcr,nmrex n,Rnr,jlv, dI;budt xr gyv, mKw;r av,yu
lo; 35 nnrx lo;sbrbYrYd u Ynres lo;jJw;r wv;budt xr jwr;egv’dm
pU;[.hnrtmr’sjrjvsI,yKcr;ywrx>
xx
wo/’eslo;sbrbYrYd u Ynr budt xr jwr;egv’dmnox ehv’tmr’[wr
d/cr’bKn;r H;jum’r yes’hv;jwr;-do’egv.mnr’jwr; gv;dI;lUcd r cJ a
r si i
bdnmigdv dI;him’r wqc’r bv,Rv,nsI,ywr>x ed,awrgmr’nnrmx v’nr’f k/wr’
d/cr’ 45 bI mnr’jwr;amr,jQg,r jnrt x /nr;gUn’r es ehv’sznt r mr’bnr
yicr’jo/’gU;t/nr; kunrmKcr’El;gUnr’mKcr’< bunr,nv’kwrEl;t/nr;jnrx
dQm,r kwr< gUn’r gv.lUckr wrEl;gUn’r yzn’r kwr< pU;gUn’r lIkwrEl;gUn’r mKg;r
kwrywrx> mnr’jwr;amr,nbrxsznr,jnrxt/nr; jKwrxkKwr’ dUcr,wKcr’gUnr’
lzc;r gUn’r bQg,r gnrscres puY,r d/cr’ehv’tmr’bnr dv,pU;yic’r gUn’r
jo/’dcr’lUcr jKw’r kwrdwU ;r dnr’ dv,ed[.bzc,r jrt f mr’es jzm’r lo;nnrx
ywrx>
mKw;r av,yujwr;lo; 80 dqmr awrbRinbi bxr /nr, dI;mKc’r gusn i v,Rv,
(edv;lqwOr crwx v; audd xr RbRv,dqsxr nr’f ain’r dI’yv’) ywr>x wnr’mKw;r lqwr
nox hwr’lo;hnrsv,snv,budt xr dI;nr’f mKc’r sI,Rilcr,gv< mKc’r m/nr;< mKc’r
to’< mKc’r gmr,ebv’dI’yv’< mKc’r l/wr’< mKc’r wqdn xr /mr’< mKc’r dibd q <xr mKc’r ek,<
mKc’r gLv,b/nr,< mKc’r mzc,r gUw’r lIyv’< mKc’r gUw’r eR’yv’< mKc’r to,wnr, jqmn r ’fr
ain’r dI’yv’pzc;r nr’f mKc’r bv,gisd xr /nr,pzc;r nr’f niebv’pzc;r nr’f mKc’r sUw,r
BI,yQdp xr cz ;r yU,ywr>x dcr’nmrj/wr’budn xr ’fr lUg;r nomx ’I yU, 500 l/nrl x wK r
lKwrywrx>
xxi
{bbrn x xo bqnbr brkx mQ a
xr nrncJ ;r anrg;U egv.tug,r lo;lUa/nr, lzc;r tmr’budt xr
jwr;ywr}x no kU’emvlUcr ED,mI,wql,r jQc;r wv;ncr,no dI;[wrd’I bbrmx nr’ywr>x
gzb;r wv; bbrn x xo bKn;r yzc;r eyv’wv; mnr’mQn;r < jQc;r lQc’r lI jzm’r ncr,ekv;
tmr’budrxtjwr;< apitmr’j/wr’budrxnoEl; ebv’anrbinr,woxgfv, pv,sv,FRcr,
sqd;r < gLViw,r mnr,< sbqn,r < sI,[wr,< ek,< dcr’m/nr;kwry,U ywr>x
pU;dQm;r lig;r Dzgd xr wK ,r jwr;wv,bUw,r lv, Rv,]lv, bqnj r wr;kQn,r lig;r dI;
mKc’r sI,Rilcr’gvywr>x nr’f bbrn x xo mnr’jwr;tdr’s/crdmQ ;r wox ekv;tmr’budt xr jwr; mU,
cwr;m/nr,mnr’es awrdgQ ;r gnrwxo dcr’pwgmr,pv, y/mr’edv;lqwy r wr>x
anrbbrt x gu ,r lo;bqnn r xo lUw,r lo;mQn;r < bzc,r jrcf /o ;< mQn;r spv,w El;mI’lzc;r
kbrd x /mr’gnrln I o Dzgd xr wK ,r ao,bI, azn’r nKw,r pU;gzn’r jJc;r mU,jum’r bbrbx v,lijwr;
dI;lnr,dnr,wv;no>
nemvdsrs pgwedv aRhedv smrmvsmrbudrtsrs
lzcr;d/cr’woxjrfj/wr’budrx
1
kdr’jra f wrhcr’prmf nr’es kJchr vd/cr’lzd;r lQw’r mnr’ gzb;r wv; gUn’r hwr’jzm’r
ncr,d/cr’kdr’jrmf nr’< Y/nr,mnr’nnrx mI’aqnhr cQ ’r j/cr;awrdwU mr nr’
bUnl xr d z ;r lo;es kUw’r h/br,ngr’dcr’sqc;r wv;no> budt xr jwr;wv; {jwr;gwr,
tug,r lo;hqd’r g/nrjwr;gwr,ywr>x budt xr jwr;Edx gUY’r szner nbnrsn q ;r
d/cr’gUY’r } 1 no> scrjwK hxr wr’Ocrbx d u t xr jwr; wv;bqnr {pU;gqw,r ek}no gUY’r
edlo;wv; mnr’jwr;hvhnrsn q ;r d/cr’es enbnrd/cr’lzd;r lQw’r {nibxr
b/nr,} gUY’r noywr>x gzb;r no hwr’lUw,r lo;yugd xr inbr j
o mz ’r d/cr’gfv,hcr’hwr’
ywrx>
anrbd u txr jwr;bz,o w/cr’d/cr’lzd;r lQw’r bnr H;deb’mnr’jwr;
nox mnr’aicrnKwr mo/mI;sunr,dUwrprfmnr’wv;no> nrf’mhv,bRinibrbvn
sudd xr jQc;r wv; mnr’jwr;amr,Onr,dznwxr n U xr dv,edgmrtci ’r nKws r cr,k
jwr; El;dv,H;jwr;scr,kaicbr cJ ;r jry f ,fr nKwmr nr’jwr;> mnr’jwr;wv; nr’f
ekv;tmr’mnr’jwr;nox amr,mI’ekv;tmr’ bun;r dv,pU;mI’Y/nr,kwrgmr;pzc;r
gUY’r lUw,r lo;[.nonnra x mr,mI’wv;< mnr’amr,mI’ekv;sKc,r sim’r dv,Csv,
gmrgmQ ’r no> 2
d/cr’wUnbxr d U ’r bo,z anrbd u t xr jwr;bo,z w/cr’bnrnxo hwr’amr,cin’r nr’f
bJn’r sv,snv,anrll fr /dr;> d/cr’lzd;r lQw’r anrnxo lUw,r mI’woex dx< gzb;r
bKw;r budt xr jwr;wv; dv,edbUnl xr d z ;r dugkxr nox mnr’aicn r wK d r /cr’[.bzc,r
hnrtcJ s r jrj x v,tmr’egv.nJc;r eslo;gUY’r < mnr’amr,jr;f lo;gzb;r sU’kzcr
p/gr,pI amr,nnr hQc’r po/,nzg;r jrl f gI bz ;r emvtzm,r sUb’r awrg/f mr’kwres
El; bnrmv’>
mKw;r y/mr’nJc;r budt xr jwr;gfv,el,dI;wqc’r eg,sbudd xr nr’f sJc,r
dKc’r mKc’r kuner gv’slv.ywr>x gUn’r mKc’r nnrx bKn;r Ocrwx v; kKw’r gv,lv,mno>
mKw;r kwrl;o cin’r k/wr,budt xr jwr;mv’mI’dI;nr’f wqc’r kwrnnrx gUn’r gv,lv,mkwr
1tm dznr; 20, m/o 4
2DI, bbrx 2 (gUwr,lmr,bUwr, 1929) nv; 62
2
azngr vf ,wo;svmnr’jwr;eslwr;wv; -
{jwr;hwr’dI;kv; ycr’mI’jwr;Rh/nr’< buc,r nv’gmr;pzc;r Odr;el,
pQw,r mv’dI;wqc’r eg,sbudd xr eav;> kwrsbr’lQc’r < yzc;r eyv’ekv;tmr’kwr
gUY’r es smrs x ;I egxesxen’t/cr,lqgexr kv;tmr’bKn;r eav;> jwr;Rh/nr’
d/cr,jKw’r El;bun,r nv’d/cr,jKw’r egv; dwr;Odr;mv’tQc;r es gUY’r sbr’
lQc’r yzc;r eyv’ekv;tmr’kwres sI;egxt/cr,lqgt xr mr’bKn;r eav;> gzb;r no
hwr’kv;lo;gfcs r gu yxr cu ;r jrgf vf , ebv’amr,j/cr;wv; jwr;lrbf n u ,r nv’lrf l/dr;
gf/mr’jJw;r jr;f < egv.lrs f mrl x /dr;gf/mr’pid’r nonexo av;}>
gmr’nnrx Cpv’bqnrjwr;jcr,bnrd/cr’ko;jrfkwr anrmnr’l/gr,
lo/’nr’f bJn’r sv,snv,gU;anranrnnrwx v; -
{aKwr; mQnr;edxywr; gv,lv,mkwraKYr’> gzbr;wv;d/cr’gfcrjrfebv,
bqnmr v’nr’f lzc;r lIgcf er dxEl; sUjcr,ebv’lo;gfcr lo[.bzc,r jry f /br,ywr>x
edv;lqws r j U /mr’wUnd xr Y
U ’r awrdv. gv,lv,mkwraY K ’r > gzmgxr v;bKn;r l/dr;
en< awrFci ;r tuc’r wv;< awrg/f mr’sJb,r gf/mr’wv;es yv,pUm;r yum,r > gzmgxr v;mv’
nr’f bbrtx mr’sv,snv,< lo/’tdr’s/cr< ekv;mgr’mnr;< dUYr’bKcrh/cr;p/cr<
wUnt xr gu ,r jr<f a/br;h/cr;bqnl r ;o < amr,nnr wUnwxr v; nobx n q gr /f mr’kU’sznhr wr’
lUcn r eo s yv,nQd;r yum,r awr> gv,lv,mkwraY K ’r mKw;r sU[.hcr’dUws r wU v;
anrnnrx mnr’bqnragusUwr,aKwr;< bqnranrpidr’aKwr;< bqnranrho/.
aKwr;ebv’no edv;bzo,w/cr’bQdr;kwrdv.> mKwr;anrsU[.lo; hcr’dUwrsUwv;
anrnnrx bqngr s u wU ,r ywr<x bqna r nrly I wrn
x n o nrx edv;azngr nrhbrx
yum,r awreshqd’r jzm’r dv.} > 1
budt xr jwr;sJb,r l/dr;tQc;r dI;hcr’jwr;Rh/nr’kwrwv; jwr;lref s
amr,wv; tug,r lIl;o jQd;r dUY’r dUwbr d u t
xr jwr;gzn,r ncr,]iwer bv’edlo;
[.nmrgx drj x wr;kU’wv’ anrmnr’jzm’r yU,nnrn x >o 2
1acr, (gUwr,lmr,bUwr, 1929) nv; 115
2m< wImmrsgsudrd< m/o 47
3
ebv’awrekv;tmr’budt xr jwr;wv;jJcr wijgi j i sxr v,- t/cr,tKmgr nr
nox bqna r nrh/mr;eh. (nIwvRn) dcr’[.bzc,r jrn f wK t
r mr’ d/cr’jJw;r jr;f
El;nmrj x tfr mr’kJn;r yr,f ywr>x gUY’r gv; t/cr,tKma r nrnxo mnr’amr,jr;f
1
d/cr’pid’r lUcr (Sin) gzb;r wv; nr’f budt xr sv,snv, amr,mI’lzc;r d/cr’yum,r
r /o (Faits)> 2 wv;dI;edx nr’f sv,snvbudt
bUci d xr jwr; mnr’amr,mI’d/cr’
pid’r lUcr jKcn xr cr,d/cr,sv,snv,bzc,r jrn f nr>x cwr;h/gr;kzca r mr,lIdcr’
lUcn r xo bqna r wijj xr v,- cum’r dnr El;mijs xr v,didt xr i d/cr’yum,r pid’r
ywr>x jUw;r gv;d/cr’t/cr,tKm<r sugj xr <fr jrpf cU bxr wi mr ’I yU,nnrx lzc;r wv; mnr’
amr,mI’lo;d/cr’kJn;r yr,f anrwv;nox mnr’amr,j/cr;tqcl r ;o > mKw;r pzc’r egv.
nJc;r bo,bzc,r jrl f I [.jQc;r lInnrx edlo;wv; mnr’ycr’dJgmxr ’I wod x /cr’t/cr,
tKmy r ,U ywr>x bun;r dv,H;kJn;r yr,f gfv,nnrx hwr’tug,r lIl;o eg;lid;r bQd;r
d/cr’t/cr,tKmn r nry x wr>x dv,b/gr;bQd;r lo;d/cr’t/cr,tKmn r nrx egv.nJc;r
edlo;]jQcr;lQcr’lIywrx>
mnr’amr,mI’lzc;r dv,edl/dr;wv; egv.nJc;r edamr,lo;mI’d/cr’
t/cr,tKmr amr,nnr edlo;yum,r no> mKnj r cK n xr cr,wv; {gwrymu ,r aKw;r } no
nox mnr’amr,j/cr;enwv; jwr;gwr,[.esbzc,r jrn f >o mKw;r lug;r hqn’r egv.
nJc;r nbrs x n z ,r bo/’nbrn x nrx mnr’tUb’r Yv’dI;y/br,pJd,r anrmnr’amr,
j/cr;hqd’r ]iwgr vf ,nv;es awrgcf wr exo sjrs f gu sxr grwx >xo jUw;r gv;mnr’ycr’dJgxr
mI’yU,d/cr’gfcj r a fr nrnxo mnr’amr,j/cr;kJb;r gfv,nv;lo;> scrwv; mnr’kr;f
kJb;r gfv,nv;no mnr’tug,r lo;eg;lid;r bQd;r d/cr’gfcj r mfr nr’< dv,edeg;
kobd Q ;r d/cr’t/cr,tKma r nrnxo hwr’wv;mnr’mI’d/cr’mnr’yU,nogn z ,r > gzm.r
gv;wv; {gwrymu ,r aKw;r } amr,nnr {gwramr,gfcgr v’} wv;nogY U ’r es mnr’egv;
amr,j/cr;eg;kol;o bnrhvmnr’> dv,jr.f egv.nJc;r yum,r awr dI;anrmnr’
amr,bzc,r jref s jr.f hbra x wressmr,esbKcn r nrx mnr’bqngr /nrb/o ’mKc’r
1agusUlrlUcranrmnr;mI’dv,es, anrnrf’kRiynr,kwryumr,<
2yumr,libr’yumr,do/ < awrd/cr’yumr,woxbqnryrf,<
4
gUY’r < mnr’amr,jr;f po/,nmrj x t fr mr’ amr,nnr po/,bYv,kin u ;r yr,f >
budt xr jwr;nox mI’jrkf ;fr aI’sobd Q ;r d/cr’t/cr,tKma r nrnd xo v,es,
ywr>x edv;gv; gzn,r nv;mnr’jwr;jmrawrnbi bxr /nr,nnrx mnr’jwr;dJg’r
sUn’r deb’mnr’jwr;dcr’lo/ dv,edt/mrmnr’jwr; scrwv;kwrm’I d/cr’
yumr,gfcrnKwrtmr’mnr’jwr;noes lJnr’mv’yv,ebH;lo;nQcrjrfwv; gwr
amr,dnr’lo;eg;lidr;bQdr;d/cr’t/cr,tKmrmv’no> gUYr’gv; jKwr’bqnr
deb’mnr’jwr;azny r ,U yqnwr y xo ,U > mnr’jwr;sibu ,r wv; {scrjwK wxr v; gzb;r
nbry x mrk’U wv’es amr,hdr’dzc;r t/mrjcJ r H;d/cr,jwr;d/crdwU er s mzg,r
l/dr;El;} no> anrnxo bqner kv;gf/mr’ lIyn z ;r dKwj xr yfr ,U edx> 1
amr,jr;f gUY’r gv’ budt xr jwr;bo,z bnrd/cr’wUnl xr d z ;r lQw’r gzn,r < bv’
jqmrlzcr;yKnrxgnr;edv,gnrnoegv; bqnranrlIeyv’a/mr’lUcr anr
nJc;r bun;r dv,pU;lqb;r hqn’r bJn’r sv,snv,kwry,U ywr>x mKw;r y/mr’nJc;r
dI;nr’f wqc’r nv,lnr,d ycr’mI’kic’r aubv,li deb’nignr,tnv,dbudd xr
(gLin’r mhv,wI,R)< mnr’gfv,tUb’r budt xr jwr;jzm’r ncr,mhv,wI,Rbo,z mv’tqcgr nr
dcr’Cpv’bqnj r wr; gqw,r lUY;r lzc;r g/mr,ywr>x gzb;r wv;d/cr’hnrtcJ n r wK gr mr,m
budt xr jwr;nox bQg,r bKc;r gnrwd xo cr’ kzcmr hv,wI,Rkwry,U > 2 mnr’amr,bqnmr v’
jKcn xr cr,aqn’r a/nr’< gmr’lJn’r sud’r mKw;r wo/’tqcgr nrywrn x nrx aubv,li
bzcr,jrfgfv,wv; d/cr’hnrtJcrbudrxtjwr;mQnr;es d/cr’hnrtJcrCsv,mnr’
nnrxpidr’no> gzbr;nnrEl; mnr’yznr’budrxtjwr; dv,hbrxmnr’bqnr
deb’dgv,mnr’jwr;no> gUY’r gv; budt xr jwr;jr.f mnr’ko;jrt f cQ ;r lzc;r no<x
yv,ebhib;r nQd;r dQb’r ddr’ gzb;r mnr’jwr;wv; {gUn’r jJw;r sqcy r ,fr jKcn xr cr,
mr’f nox tug,r lIl;o wUnd xr Y U ’r lIlI jcr,edkQml xr bQ ;r } no> mKw;r anrabu v,li
ekvyzn’r tQc;r nnrx budt xr jwr;dJg’r sUn’r mnr’ H;mnr’sJb,r gmrj x ;oz tQmkr ’U
1DI, (gUwr,lmr,bUwr, 1929) nv; 239
2mhv,wihv,R jwr;bUgr’dcr;sv,snv,gLinr’ mKwr;b/nrlqwrgnrdcr’budrxtjwr;< avyuhmr;dKwr’
budrxjwr;aidr’nJcr;>
5
wv’gwr, jKcn xr cr,aznd r /cr’no> 1
mKw;r pzc’r [wrb/gr, 3 B.C. nnrx jwr;kunl r cU a r sUw’r g ain’r dI’yv’
jzm’r mv’mo/mI;d/cr’yKngxr nr;es bzc,r jrf yugy xr cz ;r gmrt x mQ d
r /cr,sv,snv,
mv’nr’f mKc’r ehvsQcmr nr’ (Emperor) > nr’f gv;lig;r swrhn i mr nr’ anrncJ ;r
hwr’ycr’j/cr;lUa/nr,mnr’lo;yU, edv,tJchr /nrn x <xo mnr’kunbr n J p r /wr,
wv;-
{gUn’r egv.nJc;r nox amr,tug,r lIycz ;r eyv’sv,snv,mnr’gUY’r es
esxen’d/cr,sv,snv,< mnr’edlo;nbry x mrd/cr,sv,snv, jzm’r ncr,
2
bKnr;mI’no> hqd’r noes anrgn U ’r egv.nJc;r jz;o yugy xr cz ;r d/cr,sucr
sv,snv,mnr’nox mKngr nrdcr’gumj xr ;oz d/cr,sv,snv,ywr>x scramr,jr;f
jKcn xr jo cJ r mnr’mKngr nrdcr’yv.gwr’sv,snv,mnr’es smrd x wK kxr gK ;r
d/cr,sv,snv,ywr>x gzb;r no anrkwr;azg,r gnr tug,r mQn;r gnrnmxo nr’lI>
edv;azngr nrdcu ’r tzm,r dv.< aznbr v’jrbf v’ekv’es tzm,r awrekv;tmr’
d/cr,sv,snv,dv.} nomv’>
hwr’tug,r lIl;o sr,f bv’dI;nxwo v; amr,jr;f wv;hwr’gUY’r edlo;hqd’r
jzm’r lzc;r d/cr’bzc,r jrn f wK tr mr’anrnxo nr’f dzn;r sv,snv,gUY’r edlo;
hqdr’jzmr’gfv,gU;dI;ywrx>
nmrxjrftmr’po/,yKnrxgnr;El;d/cr’bzcr,jrfanrnox joxed,mv’
jqmmr wK ;r cwr;ed,d/cr’yqn,r ec;d/cr’kJn;r yr,f sv,snv,budt xr ed,mI’mv’
nnrxywrx> gzbr;noEl; nrf’nv;g/nr[Yr’gUnr’mKcr’ dv,kwr;bqnmr v’po/,
j/wr’budn xr xo mnr’amr,dznmxr ’I mv’s/gr;es,dUwy r /cr,anrebv’lo;kv;hQmr
gUnr’do/ amr,nnr hqdr’H;lKdr;y/crebv’azgr, nrf’bJnr’mKwr;pzcr’ep;
sv,snv, mv’jUw;r k/wr’szchr cq hr v;b/gr,bIlwK l r wK nr nr>x mI’mv’gUn’r yum,r ymr
jzmr’hv;b/gr,l/nrxlKwres mnr’ep;dKnr’mv’gdr’gdr’yqnryqnr nrf’
1m aubv,lisd u dxr < m/o 56
2lig;r swrhn
i ar sUw’r g 12
6
gunrea’sLv’dcr’sqcr;yU,ywrx> d/cr’sugrxyucr;aUnrgwr’gnr anrawr
jzmr’bRiey, anrlrfhqdr’esamr,wv; dJnr’s/nrkdr’gnr dcr’tmr’
budrxtjwr;ywrx>
jzc,r sv,snv,budt xr bqnr Religion sv,snv,pv.p/nr,pIbUcr
hv. amr,nnr bqn’r bo/’wUnkxr brhx v. (Philosophy) no gogx t xo /mrgnry,U > anr
nox hwr’Ocrxmnr’anrlrfegv;amr,bqnrscr< jwr;gwr,krf;bnrjJwr;anrlrf
egv;amr,bqns r cr< sv,snv,budt xr noEx dx edjug’r mnr; bQc;r ncr,mnr’
mI’gUY’r > jJw;r sqcn r xo mnr’amr,lmr,lzc;r > edv;gv;jJw;r sv,snv,budt xr
anrhwr’bnrjwJ ;r wxn o xo mnr’amr,ebv’lKc;r yr,f > jJw;r anregv.nJc;r d/cr,
bnrwn ox xo mnr’amr,kwr;g/nr>
mzg,r n/cr’sInxo hwr’kr;f d/cr,jJw;r scrd/cr,< bQgmxr nr’lo/;jJw;r gfv,
d/cr,mqwr’egv; ao/Omrmnr’amr,lQgr;lo/;< OmrwoxyU,gUYr’> edv;lo/’nnr
ncr,gwr, tmr’jJw;r jr;f nox amr,lUw,r jJw;r > sv,snv,budt xr egv;amr,jr;f <
kRiy/nr,< hin,r dU,< mU,slim,r anrlefr gv;mnr’amr,jr;f > mnr’amr,jr;f
prmf v’bKc,r gzn’r mnr’> jJw;r jum’r gnrnxo bqna r nrh/mr;eh. nr’f lzc;r [.bzc,r jrf
tmr’es kwrhd q ’r H;jrgf nU ’r hwr’jzm’r bv;jzm’r po/, anrj/cr;bnrkn q n
r nrx
ywrx>
anrnmxo nr’mQn;r nv,< amr,jr;f wv;nr’f dzn;r Y/nr, El;nmrj x fr
tmr’gUY’r < mnr’egv;mQn;r bv’nr’f dUc,r gUn’r hwr’gfv,mv’gnr did’r edv,gnr
noy x wr>x bKcdr gQ ;r mnr’ mKw;r anrhwr’tUb’r hnrgn U ’r egv.nuci ;r hwr’amr,dUY’r
wv;mnr’bqngr n U ’r noes nbr.wv; mnr’bqna r cr’gid’r pRcr,sqd;r gLv,mnI,
aemRignr, gLqw’r non’fr jrhf wr’> gUY’r gv; egv.nnry x wU er k’bqner gv.anr
lzd;r jJw;r anrhwr’t/cr,nnry x ,U >
gUn’r hwr’hgrmx d J ;r jJw;r bQg,r gnrnv,es aznd r /cr,yzms xr bI nrnmrx
gdrd x /cr’knrgn U ’r hwr’ d/cr’yqnj r gfr n
U ’r hwr’yU,> gzb;r nnrEl; kwrjcr,
mgr’mnr;jJw;r d/cr’lU,gU;lo/sQn’r jKcn xr cr,wv; d/cr’lU,j/wr’budxr d/cr’
7
lU,j/wr’kRiy/nr,noes t/cr,lqgn xr wK d
r /cr’lU,bKn;r yU,ywr>x gUY’r gv;
d/cr’lU,nox mnr’amr,j/cr;jQg,r epgnrl;o wv; kzckr Riy/nr, kzcj r /wr’budxr
kzchr ni d r ,U amr,nnr kzcmr ,U slim,r > d/cr’hgrmx d q ;r dv,Em; nKwl r gu ;r nox
mnr’amr,jr;f kzcp r fr kzckr Riy/nr, kzcj r /wr’bud>xr gUY’r bqnmr d q ;r dv,Em;gUY’r
nmrgx drd x n U ;r jfgr n
U ’r hwr’ jKcn xr cr,hgr<x ej,dnv,lI< hgra x di ’r lU< jrf
yJn’r y/wr’< yKngxr nr;< hgrOx mrgnr< kr;f lo;< jcr’< kr;f jv.jrl f mr< lUcl r mJ ’r <
mv,nyf,r jgfv,jKw’r nox mnr’amr,mI’jJw;r bQg,r bKc;r gnr> kwramr,gqw,r gbr’gnr
dcr’sv,snv,anrlrf>
bun;r dv,egv.hvd/cr’jJw;r jr;f nox mnr’lugd xr ;I d/cr’ko;jrf anrlfr
mv’nonnrx mnr’amr,lmr,lzc;r bun;r dv,mnr’> cwr;h/gr;El;d/cr’kJn;r
yr,f p/o,jrn f gxo Y
U ’r bqnl r cz ;r po/,dv,gUn’r pU;gdrkx n Q ,r kwrwn U gxr YU ’r > wv;dI;
edx bun;r dv,edbzc,r jrt f mr’jJw;r jr;f nox mnr’amr,lUw,r lo;kwr;jrwf v; anr
nox lugd xr ;I ekv;tmr’budt xr mv’hv. amr,nnr lugd xr /cr,egv.mv’hv.no> anr
lmr,lzc;r nox bqnd r v,lo;[.hnr[.bzc,r jrf nKwgr ;U smr,sQnbr cK gr Y U ’r > gqw,r
lUY;r lzc;r noex s ycr’mI’abum,r lmr,lzc;r anrncJ ;r mv’nr’f mdrj x mi nigv,
y nv;lig;r (140) nnry x ,U >
bzg;r nJc;r budt xr jwr;luwi ;r swr’mv’ dI;sJc,r jwr;emv;kJn’r nJc;r >
nrf’nnrxncr,gwr, ycr’mI’jwr;Res’aznr,jwr;nJcr; anrOdr;tJcrmv’
jqmj r wr>x szckr vpra f mr,[.jgr’pr>f budt xr jwr;dUY’r Res’es wUnwxr v;
lzcr;d/cr’yU,swr’gUnr’numr,egv.nox kQmrxyU,ea’> ebv’l/dr;edv,mnr’
edkQmy xr ,U noest/mrwv; {jwr;aKwxr jwr;gwr,yKc’r a/nr’scres bQd;r [in’r
ey’mv’> kU’wv’jwr;gwr,bqnrprf< jwr;gwr,cinr’tugr,jfrtmr’prf} noywrx>
jwr;Res’nnrd x bz ,r wv; {do’egv.aKYxr ycr’mI’jwr;Rh/nr’egv’dmaKw;r
mnr’bo/;azgr,[inr’ey’sv,gI,gfv,es hqdr’Rh/nr’wv,> bKnr;aznrgnrwv;
mnr’jwr;bqnRr h/nr’dv, (aRhnrd) no> mnr’noy x wrx bqnCr sv,smr’mv’
gwrkv;es gwrkv;cin’r tug,r jrt f mr’mnr’jwr;aKw’r } no>
8
{jwr;dUnkr ’U nnrx jwr;Rh/nr’dv, anrdmq t r n
U ;r bYr,Yv,nnrx
mI’yU,dI;lrf edv;lqwr ?}>
do’egv.aKwxr gwrl;o cin’r wv; mnr’mI’yU,dI;wqc’r jJw;r sv,wdrtx i po/,
d/cr’Ocr,mKc’r non x >o jwr;dUn;r kU’- jwr;Rh/nr’dv,- pU;mI’bYr,Yv,gum,r
tUnr;nnrxyU,swr’dI;nnr;wv;no>
{jzc,r jwr;gwr, y/mr;hnrmnr’jwr;hv.? scrjwK wxr v; tUb’r Yv’mnr’
no jzc,r ed[.jgr’mnr’hv.?}>
{gwredamr,[.jgr’lo;eax gzb;r wv; gwramr,y/mr;hnrmnr’jwr;
esbzg;r }>
gmr’nnrx budt xr jwr;[.wv; gUn’r jo/’num,r anrb,o y/mr;mJd;r gnr
nox mnr’yKc’r jU’mnr’jwr;esbo/;azg,r [in’r ey’es hqd’r Rh/nr’no> gUY’r
gv; amr,d/br;mzg,r jJw;r sqcmr nr’jwr;es budt xr wv; {jwr;Rh/nr’aKw-xr gwr
edsznt r mr’mr’f lo> edv;duc’r tzma r wrdv.< gwredehv’ywr;} no>
gUn’r jo/’num,r egv;lo;jrwf v; {lIywrx do’egv.gwr} no> gmr’nnrx
budt xr jwr; jcr,puY,r ehv’bnrtmr’jJw;r jr;f anrleI yv’a/mr’ 1 bnr
jo/’numr,egv.nnrxywrx>
gmr’ed,snv,jwr;sud’r gfv,nnrx jwr;Rh/nr’num,r anrjwJ ;r
wv; bgrgx s u v,dinxo [.bzc,r jrwf v; egv.anrehv’tmr’bnrmnr’yU,nox dJn’r
bqnbr d u t
xr jwr;ywrn x >o gzb;r nnr mnr’jcr,lugexr s gfv,jU’budt xr jwr;kubxr
wo;dI;dgr’kwr,jwr;kU’wv’esyzn’r dzc’r b/nr, lzc;r lo;Ocrmx nr’jwr; do’
egv.2 nonnry x wr>x mnr’sJb,r yzn’r H;Cpv’bqnj r wr;hqd’r s/cr,bnr dv,
kwr;nrf’pigrxkuscr,kywrx>
1tmr’dugrknieRvtaRiysjrjv
2avwuesv-do’egv.no ekv;nox awrj.rf gnry,U nr’f t/nr;bqc’r gnr lUY;r dcr’nbry x mrgnrn’rf mKc’r
ainr’dI’yv’ mKwr;pzcr’nnr> gUYr’gv; deb’budrxtjwr; amr,dznrxawrekv;nox Ocrxbudrxtjwr;>
jwr;Rh/nr’kwr wv,lqgwxr v,yf,r Edx awrekv;noex sOcrgx nry,U > gUY’r gv; budt
xr jwr;jf.r jwr;wv,lqgxr
Ocrxjwr;wv,yfr, pnred amr,nnr avysmv no mKwr;jmrawrbRinibrxb/nr,nnr.>
9
gUY’r gv; budt xr jwr;t/mrmnr’ lzc;r wv;jzc,r mnr’bv;mI’ sI,bid;r dcr’
s/cr,g/nr’ywr]x wi n r >o mKw;r anrbgrgx s u v,didbz ,r wv; amr,mI’nonnrx budt xr
jwr;jcr,wv; ebv’amr,mI’sI,bid;r s/cr,g/nr’no budt xr jwr;amr,k/mr,j/cr’
bnrnEo l; jwr;bgrgx s u v,diegv; azg,r gfv,hvsI,bid;r s/cr,g/nr’ywr>x gUY’r gv;
gzb;r g/mr,ho/.mI’El; mnr’lo;do/gfv, gzb;r wUw’r em;lKc’r edv’ywr>x
wo/’mv’mKwr;k/wr,c/wr’lIekv’kUmt r uicrjwr;budrxtnnrx mnr’jwr;bUcr
ekv;azgr,b/gr,wv; jwr;bgrxgusv,dinnrx bqnrpU;mI’bYrYv,ebv’tUbr’hnr
tmr’sjrj x v,ywra x wK ;r > mnr;bqnj r wr;anv,g/mr, anr[.hnrnbi bxr /nr,
es gfv,gKdr,dI;anredlo;bqnrjwr;Rh/nr’dv,< gmr’lJnr’sudr’do/
tQc;r j/dr;nJc;r ywrex s edamr,dznbxr gz ;r kJn’r mv’jU’elv’gnoex sbzg;r
ywrxno>
ebv’dUY’r dI;abum,r non x o mnr’jQc;r lInv,< lzc;r wv;jwr;bgrgx s u v,
di amr,[.jgr’ egv.anrl/dr;edv,mnr’ ehv’tmr’bnrmnr’ mKw;r mnr’
ycr’dJgt xr mz ,r yU,nnr>x mnr’[.bzc,r tmr’jJw;r jr;f gfv,> scryv;yvlIno
eRv’gv,edho/> mnr’amr,lUw,r [.jzm’r jwr;bzc’r yv;yv amr,nnr yv;yv
nnrx mnr’lugd xr ;I lrmf v’no>
sv,snv,gmr;nmrnmr aicrnwK d r /cr’yum,r yum,r lib’r yum,r lQc>r
nr’f j/wr’budt xr Edx sbr’lQc’r wv; [.hnr< bzc,r lQc’r jrn f eo s amr,jr;f wv;
yum,r ymr amr,nnr edlo;yum,r > nr’f j/wr’budy xr cr’mI’ekv; {sdr;tv,
anrbn i ,r wowx v; yum,r < yum,r ymr } no> gUY’r wv;yum,r anrnxo mnr’amr,mKnr
jKcn xr cr,wv;mv’> mnr’bqnd r /cr’h/nrj x fr anraci n r wK d r /cr’mnr;jf>r nr’f
j/wr’sv,snv,budt xr sdrt x v, anran z gr nrj.fr yU,nox hwr’edlo;
yJnwr v; mnr’egv;bv’wxt o /dr;yum,r ymr (Faith) yKc’r wv; yum,r ymrnwK br du txr
tmr,m scr,kjwr;no>
ebv’awrjzmr’ekv;sbr’lQcr’ascr,k pU;mI’bo/’mznr’lUcr nrf’mKwr;
[wrb/gr, 4 ea,dI, wv;EdxjJcr sdr;tv,nox mI’gfv,ekv;bzcr,s/mranr
10
1P d/cr’mnr;jrfanrgumr,tUnr;< anrmnr;jrflzcr;wv;anrnnrxmI’edx<
2P bIdi jUmr’nKwrnmrxgdrxd/cr’knranrlI< 3P mI’g/crjrfkrf;lo;kKcr;anr
nnrxmv’mI’nrf’jrfnoxywrx>
jwr;gwr,kr;f hqd’r jKc]xr wi wr v;d/cr’yum,r (Faith) anrd/cr,sv,snv,
bzc,r jrwf n xo nrx mnr’amr,mv’gqw,r gbr’gnrdcr’sv,snv,budt xr >
ekv;t/mrd/cr’yum,r ebv,azg,r mv’ gzb;r mKw;r hwr’amr,hnrgY U ’r < gmr’
mKw;r jwr;gwr,lo;hnrnnrx ekv;t/mranrwv; jzc,r mr’f yum,r ]iwn r no xo awrh/o
gfv,ywr>x mKw;r anrgwrl/dr;enjwr;gwr,wv; gwrm’I sQcwr n ox ’fr gmrmwJ ’r gwrawK ;r
nonnrx ekv;t/mranrwv; jzc,r yum,r hv.nonxo jcr,ebv,mv’ gzb;r wv;jwr;gwr,
amr,hnrlo;nnrxywrx> mKwr;anr gwrav;pv,mJwr’ennnrx jwr;gwrlo;
hnrscQ n r nrex s ekv;t/mranrwv; jzc,r yum,r hv. nonxo amr,ebv,mv’lo;>
gzbr;nnr bbrxtmr’mKwr;gwr,gznr, gmr;nmrnmrjQcr;enwv; sdr;tv,nox
mnr’mKnn r cr, {[.bzc,r jrf jKcn xr cr,egv.nJc;r hnrscQ }r noywr;>
deb’budt xr jwr; anrjwJ ;r mus,I l l/dr;enjwr;dUnn r cJ ;r wv;
{do’egv.swidt xr aKwxr anrgwrl;o ]lo;hnrwv; anrpwsud’r sqc;r nox wv;
bqnn r bi br /nr,nona xo mr,jf;r wv; lo;mv’gzb;r hgryx mu ,r ymr< did’r nzc,r Oo;< lo;
cin’r gf/mr’sJb,r gf/mr’< jzm’r Fic;r tuc’r < wUnwrx v;mnr’tug,r lzc;r < [mrjmU ’r gzb;r
wUnt xr gu ,r mQn;r jfn r o > budt xr jwr;egv;smrwx v; {jwr;Rh/nr’kwrawK xr bun;r
dv,egv.anrd,I yv.pqw;r bQd;r giel,sv, dcr’anrlmrswr;dcr’lUcn r xo
gwrwv;mnr’[.< mnr’hnrnbi br /nr,noes amr,jr;f yKc’r jU’dI; egv.amr,
[.amr,hnr> 1
mnr’bqnrekv;anrszgr;hvd/cr’[.El;d/cr’hnres amr,jrf;
anrmcz ’r hvd/cr’yum,r > ekv;tmr’budt xr jwr;nox gJc,r ebv’lo;wv; {eahibdrx
siegv’} mv’dUYr’lUEl; pidr;Ocrxwv;noywrx> amr,jrf;wv; aznrgnrmv’
yumr,El;no> jwr;pU;[.bzcr,tJcrtmr’sjrxjv, anrsbr’lQcr’woxnrf’bbrx
1lbid.iii,p.152.
11
tmr’gU;anrnnrx mnr’jij’U wv; {ebv’[.bzc,r jrt f mr’ywr<x wUnp xr gz ;r hnr
tJct r mr’sjrjv,ywr<x k/mr;bUnexr sd/cr’yum,r gfcy r wr<x amr,mI’d/cr’snr,
gKc’r woscrywr>x gzb;r nnrEl; mnr’awrd/cr’Y/nr,m/nr,mQn;r es [.bzc,r
hnr bQc;r ncr,mnr’bqnmr nr’mI’edx (ytvpUd)M no> 1
gqwr,lUYr;ekv;anryKcr’jU’ sbrxbYr,YudY/nr,mnr’jwr;es
budt xr jwr;wv; {m/gr,dvebv’ebv,bqnmr v’ywry x wr;< Y/nr,ebv’ebv,bqnmr v’
ywry x wr;< bYr,Yv,ebv’ebv,bqnmr v’ywry x wr;< d/cr’[.ebv’ebv,bqnmr v’ywrx
ywr;< so/lQcr’ebv’ebv,bqnrmv’ywrxywr;no> 2 gUYr’bqnranrawrY/nr,
dcr’dUwt r bU ’r es[.hnrawrgY U ’r < mnr’amr,jr;f wv; yum,r ymrgbz ;r d/cr’
yumr,libr’yumr,lQcr>
anrnxo yJc;r kQn’r tug,r mQn;r jrgf n U ’r mUci ’r mv’ Yv’mQn;r mKw;r gKc’r bun,r
nv’kwrdgJ ’r sUn’r H;yum,r ymrgY U ’r < hbra
x wrFci ;r tuc’r kwr< amr’n/dr;kwr
wv;bqna r nrm/nr,mQn;r jJw;r jr;f es smra x mr,lo;mI’sun,r dzc;r t/mrs r crnnrx
ywr;> mI’bun,r nv’jum’r nJc;r pU;gdrkx n Q ,r jJw;r sqcy r ,fr kwr azngr vf ,jU’
budt xr jwr;es dzc;r t/mrgmu gr nrdcr’mnr’jwr;jUw;r nJc;r > egv.nJc;r nr’f
jum’r kwr anrjwJ ;r gv,bdig av,yul;o sib’r [gr’kUb,r anrm’I Y/nr,kQn,r
lKwbr n K ;r nox 3 dzc;r t/mr,budt xr jwr;wv;-
{jwr;egv’dmeav; nr’f bun,r nv’hwr’ycr’mI’bbrt x mr’mQd;r gwr,eg,
anramU a r /nr,sJb,r l/mr’d/mr’gnrmv’ cKn;r amr,ho/so/amr,k/dr,nnry x ,U
eav;> gqwr,gbr’jKwr’noxes bunr,nv’kwr aznrdQbr’ddr’mgr’mnr;wv;
{anrngxo Y U ’r bqnar nrjwJ ;r jr;f < lKwer snod x /cr,anr bqna r nrpd i ’r
gUY’r > gmr’nox jwr;egv’dmhwr’smrx kr;f wv;jKc]xr wi kr v;}no>
budt xr jwr;jzb,r t/mrwv; {nr’f gv;bun,r nv’sU jzc,r mI’egv.anrdv.
1E.g SV, (PTS), p423; III,P.103; M III(PTS), p19
2SV (PTS), p.422.
3m < jcrgIsudrd< mo/ 95
12
kqc,r yJnwr v;lo;wv; gwrgmr’lqwy r wrx anrl;o [.lo;hnranrwv; anrnxo
gUY’r bqna r nrjwJ ;r jr<f d/cr,anrjmrx bqna r nrpd i ’r mUd’r no> jo/’bun,r
nv’num,r l/dr;sJw;r sJw;r wv; amr,mI’kv;no>
{ebv’nnr jzcr,ycr’mI’kU’wv’esegv.egv. amr,nnr Csv,sJbr,
Csv,nr’f bun,r nv’sU edv,tJcj r dq ’r g/br;jqd’r b/nr< amr,nnr pU;dQm;r bbrx
tmr’gmr’aznrd/cr’bKnr;nnrx jzcr,mnr’yJnrwv; mnr’[.mnr’hnrwv;
{anrnxgo Y U ’r jcr,bqna r nrjwJ ;r jr;f > d/cr,anrEdx bqna r nrpd i ’r
mUd’r } nohv.}>
{amr,mI’kv;} >
{ebv’wv;no anrnmxo nr’mKnn r cr, dQw’r gUn’r dvmzd,r kwr anrgwr
gmrm’fr mr’f gmrgwrywra x wK ;r > egv.aznd r /cr’egv;amr,hnr< egv.g/cregv; amr,
hnr< egv.lJn’r sud’r egv;amr,hnr> gzb;r no ebv’awrgwrwv;Edx anrbn u ,r
nv’kwrtwJ wr n xo cr,nonxo mnr’mKngr nrdcr’dQw’r gUn’r dvmzd,r kwrywr>x
gmr’nnrbd u txr jwr;bnrd/cr’ko;jra f nrlmr,lzc;r nv,nnrx H;
bunr,nv’kwr;jumr’nnrxwv; {anrnox bunr;dv,pU;mI’bYr,Yv,egv.nJcr;
mnr’amr,tug,r lIgmrgmui ’r wxwo v; {anrngxo Y U ’r jcr,bqna r nrjwJ ;r jr;f <d/cr,
anrjmrx bqna r nrpd i ’r mUd’r } no>
gqw,r lUY;r ekv;noex s edhqd’r ]iwbr .fr bv’< tic’r dUY’r tmr’jJw;r jr;f
anrj/o ’bun,r nv’num,r t/mrmv’nnrex s budt xr jwr;l/dr;wv; {gUn’r egv.
nJc;r mnr’mI’d/cr’yum,r wowx v; anrny xo wrx bqnd r /cr’yum,r gwrneo s mnr’
gmrwox d/cr’jJw;r jrf;ywr>x gUY’r gv; awrjmz ’r anrnnrex s mnr’amr,j/cr;
mgr’mnr;lo;wv; {anrngxo Y U ’r bqna r nrjwJ ;r jr;f < d/cr,anrjmrx bqna r nr
pid’r mUd’r } no> tQc;r anrncJ ;r egv.nJc;r mnr’j/cr;yum,r hbra x wr anr
mnr’gLVig;r nnry x ,U > mnr’edwv; {gwr,yum,r anrna xo wK ;r } no> hqd’r nnr
es mnr’hgrs x vd/cr’jJw;r jr;f mnr’> gUY’r gv; awrjmz ’r ncr, d/cr’yum,r
mnr’nnrex s amr,tug,r lIl;o wv; anrmnr’yum,r nogx Y U ’r jcr,bqna r nr
13
jJw;r jr;f < lKwn r d xo /cr,anr bqna r nrpd i ’r mUd’r no>
budt xr jwr;wv; {anrtgu ,r jrwf v,dwoa x nrncJ ;r es smrt x /cr,lqgxr
nKwd r /cr’yum,r bKn;r d/cr,anr wv;mnr’Y/mrd x mQ ,r nonxo pU;mI’bYr,Yv,kwr
Ocrwx v; d/cr’jbr’bQn’r noywr>x 1
mKw;r y/mr’nJc;r budt xr jwr;sbr’lQc’r en tmr’bdijj xr smr,mubxr
bvd 2 lzc;r d/cr’pzn’r sJb,r gnr H;jwr;deb’mnr’jwr;es kwrwv; kwr[.
hnranrnxo jQc;r lQc’r lInv,no> gmr’nnr budt xr jwr;wv; {jwr;Rh/nr’
kwrawK xr edv;gv;d/cr’hnr anrjn J ;r j/cr,srl f j I cK n
r n o xo scrsd U d i ’r
Oo;mnr’won x <o hgrs x vwonx <o mQd,r sim’r bQc’r won
x <o jbr’bQn’r won x o sUedamr,[.
bzc,r jftr mr’jwr; lzc;r wv;mnr’mKngr nrdcr’eb’ bun;r dv,edk/mr,bUnn xr mrx
gUY’r es smra x mr,jr;f anredlo;bv’gfv,bv’boesEl;mQg,r won x >o 3
dI;lra f mr,dI;lrf budt xr jwr; awrekv;tmr’mnr’jwr; dQg;r en
aubmv,eb’([iw’r ) anrbn K ;r [.nmrnxo s/cr’l/cr’enlzc;r wv; eb’nox bqnr
bun;r dv,awrk/mr;nmrgx Y U ’r es smra x mr,jr;f dv,edmQg,r bv’awrgvf ,jzm’r
dUwn r >o mnr’jwr;wv; -
{jwr;Rh/nr’kwrawK xr gUn’r egv.nJc;r azg,r k/wr’d/cr’gfv,> mnr’Odr;
pQwgr vf ,dI;em;nmrgx /f cr;> dv;po/,nox mI’woex p’anr’dRo/’> gUY’r gv; po/,
p/gr;bunExr dx amr,mI’ep’scr> gUY’r smra x mr,mI’[iw’r dv,edgfv,p/gr,bunxr
kUwer gv;smra x mr,mI’dv,edk/mr;> mnr’wUnwxr v; {em;nmra x nrnxo gf/cr;nv,
es pcr,dv;po/,nox smrmx ’I ep’dqmd r mz wr >xo gUY’r gv; po/,buns xr mrax mr,mI’
ep’scr gUY’r smra x mr,mI’[iw’r amr,mI’kUwr dv,edk/mr;gfv,dI;bun>xr scrgwr
kdr’jra f wrjgK ;r mox gic,r pKwer sk/dr;hqd’r eb’esEl; awrk/mr;gfv,d/cr’
po/,anrld z ;r ep’jJcr edlIgv;]iw}r no > gmr’nnr gUn’r egv.nnrx hv
1suni < mU,ld< nv; 151 (v.798)
2m< mhvdnrhvscrky sudrxd< mo/ 38
3m< bbrx 1, (mU,ld) nv; 260
14
jU.awrmxo jKg;r gic,r pKwer s k/dr;hqd’r eb’< awrd/cr’jo;z eb’es mnr’
k/mr;bUngxr vf ,pcr,p/gr;bunxr dI;anrld z ;r ep’ywr>x gmr’nnr mnr’wUnxr
wv; {eb’anrnxo mnr’jz;o lKwgr wr,nv,> awrd/cr’jz;o noex s gwrl;o k/mr;bUnxr
mv’dI;p/gr,nox dI;anrld z ;r ep’> scrgwrmgQ ,r d/cr,[wrmv,es bv’jzm’r
gfv,gU;dI;no edkQmexr dlIgv;hiwu er nv’}no>
{jwr;Rh/nr’kwraKwrx anrnoxsUt/cr,wv;jKcrx]iwr< scrgUnr’egv.
nnrhx d q ’r jzm’r ncr,mnr’wUnn xr nrex s bv’awreb’gfv,no jzc,r edlo;wv;
d/cr’hqdr’mnr’tugr,mQnr;yU,hv.}> {amr,tugr,mQnr;kv;jwr;}> ebv’nnr
lo/’lrfsmrxedtugr,mQnr;gqwr,gbr’lUYr;eb’mnr’> {mnr’Odr;pQwrgfv,pcr,
p/gr;bunrxes scrmnr’wUnrxwv; eb’anrnox mnr’joz;lKwrgwrnv,> awr
d/cr’jzo;anrnoxesEl; gwrawrdinrawrmJwr’es kdr’jrfk/mr,bUnrxmv’
po/,noy x wr>x scrgwrawrjgK ;r l/mr;eb’wox dI;him’r p/cr,nmrn x n
xo o edlIgv;
]iwn r eo s bz,o bQd;r eb’esEl; sJb,r k/wr’d/cr’gfv,> ebv’mnr’hqd’r jKcn xr o
jcr,edlo;wv; mnr’hqd’r mQn;r gqw,r lUY;r lzc;r eb’mnr’nnrex av;>
jwr;Rh/nr’kwraKwrx edv;lo/’nnrncr,gwr, tmr’anrgwrehv’
mv’nox mKngr nrdcr’aubmv,eb’noxywrx> mnr’bqnrdv,awrk/mr;bUnrxgUYr’<
amr,jr;f wv;dv,bv’gfv,bv’bo> jKw’r sUjwr;anr[.bzc,r anrwv;tmr’nox mKnr
eb’nonexo gv; ycr’tug,r lo;w/cr’bQd;r tmr,m tmr’lIgn z ,r ywr>x dv,ed
bz,o bQd;r atmr,m lzc;r anramr,lInnr.hKwkr n Q ’r edmI’dI;wv;gzn,r ywr>x 1
ebv’awrekv;aubmv,nowx v;jJcr mnr’jQc;r lQc’r lInv, lzc;r wv;tmr’
budrxtjwr;nox bqnrkKcr;dv,ededv.gUnr’gfv,dI;lzdr;ep’< lo;gdr’
yqn<r lo;sKw’r jr<f dI;yqnj r <fr dv,lo;nibbxr /nr,gUY’r > tmr’anrbd u t xr
jwr;ehv’mv’nox aznOr dr;tJcr dI;sud’r jzma r nrny xo wr>x mnr’jwr;amr,
1m< bbrx 1 (mU,ld) < nv; 134-135, tmr,mdI;nox ebv’awrjzmr’ adrxtgtv,wv;no bzcr,wv; lo;
s/nr,t/nr;sucr<d/cr’wUnrxjiunr;srfno> edv;anrjrfjbr’niUwrjiUwr’anrwv;mv’nnrxegv; ycr’
lUwr,lo;bzo,w/cr’bQdr;gznr,ywrx> ebv’bqnr lzcr;amr,lI agusUwr,no yiucr;kQnr’amr,mI’dI;wv;ywr;>
15
Onr,dznwxr v; gUY’r lUw,r lo;h/nrj x fr nKwar nrhwr’wUn[xr .> mnr’jwr;bqnr
kU’wv’egv.mI’d/cr’dUwrtUbr’edxes sznrentmr’bnr anrj/cr;bnr
d/cr’gdr’yqn<r d/cr’sKw’r H;gUn’r hwr’ywr>x
mKw;r bzg;r nJc;r budt xr jwr;yU,swr’dI;lUcbr v, sim,r sbv, nr’f mKc’r
egv’smr,pI,> mnr’jwr;awrmwJ ’r wgrgx mrawrpwK mr exo s t/mrdeb’mnr’jwr;
wv; {sUedt/cr,jKc]xr wi <r mrmf a xo nrlefr dnmrdwK ’r < mrmf n xo ’fr mJw’r gwrhv.< amr,
nnr mrmf n xo ’fr lUcbr v,nohx v.} no>
jwr;Rh/nr’kwrdbz ,r wv; {eav;jwr; mrmf n xo ’fr mJw’r jwr;hwr’nnrx mI’
aid’r azn,r nJc;r gUY’r < mrmf n xo f’r bv,tKn,r sim,r sbv,nox nmrlwK r ebv’amr,
mI’dI;wv;ywrex av;} no>
budt xr jwr;wv; {jwr;Rh/nr’kwrawK xr edv;ncr,noywr<x anrgwr
[.won x nrx gwrgY U ’r awrsn z er nsUjwr; aid’r azn,r gUY’r > anrgwramr,
bo,szns r j U wr;nox mnr’nmrnv,> anrnxo gzb;r scrEl; gwrsmra x mr,sznr
mQc,r bnrsj U wr;anrwv;nnr<x gzb;r wv; anrnnrx mnr’amr,bqnd r /cr’jo;z <
amr,aznOr dr;tJcn r bi bxr /nr,> gzb;r no gwrjcr,ebv’amr,ehv’ensUjwr;
jKw’r nnrxawK ;r 1 no>
scrjwK p xr ;U mI’bYr,Yv,kwr kwr;jfwr v; {hqd’r scrbd u t xr jwr; amr,
mzg,r l/dr;enhwr’ anrmnr’jwr;[.won x nr}x no mnr’edamr,gfv,mI’pzn’r
scr>
budt xr jwr;amr,kwr;jrn f ’fr lzc;r aub,r gnrlY U ;r ekv;t/mr anrgwq ,r
gbr’gmr,pv, hqd’r ]iwer d,bqnmr v’ anrgY U ’r bqnd
r /cr’wUnl xr /o lo/ bqnbr nr
hvd/cr’wUnn xr nr>x mnr’jwr;nbrwx v;nnrx gUY’r bqnr {d/cr’ko;jrbf ,oz lKc’r }
no> anrnxo mKnhr /cr;jKw’r bqnd r eb’mnr’jwr;gmr;pzc;r amr,ebv’tug,r
mQn;r jrf nKwd r /cr’hnranrnxo sepv’anrn>xo gzb;r wv; mnr’mI’wod x wU y
r /cr,
anrncJ ;r jwr;mv,lUc,r gLv.budd xr egv.anrawrd/cr’ekv;t/mr sib’r yKc;r
1scr bbrx 5 (mU,ld) nv; 151, (v.798)
16
anrbKnr;[.nmrnnrx dzcr;t/mrbudrxtjwr;es jrf.dzbr,bnrmnr’ 1
ywr;>
wnr’nJcr; jwr;mv,lUcr,gLv.budrxd lugrxp/dr,ncr;gmr,mt/nr’
esgfv,jU’budrxtjwr;< nbrxymrmnr’jwr;es ncr;dI;nJcr;esEl;wo;
lwr;wv; “eav; jwr;env; d/cr’ko;jrf anrna xo gz ,r mv’ mKw;r kv;ncr;g/nr
eav;< mnr’bqnrekv;bnrhv anrbudrxtjwr; amr,sbr’lQcr’ d/mr’w/cr’
bQd;r eb,bQd;r nnrex av; jKw’r nnrj x mrx -
1P jzc,r elv’gnomx nr;gJm’r ]iwr ?
2P jzc,r mnr’amr,mnr;gJm’r ]iwr ?
3P jzc,r mnr’mI’dI;sud’r ]iwr ?
4P jzc,r mnr’amr,mI’dI;sud’r ]iwr ?
5P jzc,r kfncr wr’ (Soul) dcr’dUwr bqna r nrlwq gr nr]wi r ?
6P amr,nnr kfncr wr’dcr’dUwr bqnp r bfr n
q mr nr’]iwr ?
7P jzc,r budt xr jwr;mI’lo; wo/’esdo/ywr]x wi xr ?
8P amr,nnr amr,mI’]iwr wo/’esdo/ ?
9P jzc,r mI’lo; dcr’szcmr wq ’r (mI’ dcr’ amr,mI’) ]iwr ?
10P jzc,r mnr’jwr;amr,mI’lo;dcr’szcmr wq ’r (mI’ amr,mI’) ]iwr ?
ekv;bnrhvjKwr’nox budrxtjwr;amr,sbr’lQcr’engwr> anrnox
gwramr,sepv’lo;< gwramr,h/nrj x >fr gwredgfv,jU’budt xr jwr;esdzc;r
t/mrbnrhvjKw’r nol x ’U gzn,r > scrjwK wxr v;budt xr jwr; sbr’lQc’r engwrjcJ r
gwrjcr,edsJbr,yU,swr’nrf’pwRh/nr’gfv,> scrjKwrxwv; amr,sbr’lQcr’
engwrnojJcr gwredazgr,p/dr,scr,kes bo/;bQdr;ywr;> scrbudrxt
jwr;[.wv;{elv’gnox mnr;gJm’r yU,} no gwred H;mnr’jwr;sbr’lQcr’en
gwr> scrbd u t
xr jwr;[.wv; {elv’gnox amr,mnr;gJm’r ebv’no} edH;mnr’
jwr;s/cr’l/cr’gfv,gzn,r > scrjwK wxr v; budt xr jwr; amr,[.lzc;r wv;elv’g
1m< jU,l mv,lUcr,gL sudrxd< m/o 38
17
nomx nr;gJm’r < amr,mnr;gJm’r jgfv,ebv’no mnr’jwr;tug,r lIl;o yzm’r hbrwx v;
l/dr;gf/mr’sJw;r sJw;r wv; {gwramr,[.< gwramr,hnr} no jzm’r ncr,egv.amr,
[. tugr,lIlo;yzmr’hbrxnnrxywrx”>
anrbudrxtjwr;dzbr,bnrmv,lUcr,gLbudrdno. mI’pznr’lInmr
nKwr gUnr’mJnr,l/nrxb/nrxsQnrkwrnfr’lUgr;y/mr’edv;lqwr jKwr’anrbzo,
sum’r kic,r sum’r y/mr’es gUY’r gumr,wUn.r ekv;t/mrl/mr’lKc’r jicU n xr cr,wv;mv’
nnr.esEl; yv.gwr’d/cr’gdr’yqnrkwrnnr.yU,ed.> budr.tsJbr,
l/dr;wv; -
{jzc,r gwry/mr;Ocr.mv’dI;mr’f yU,hv. mv,lUc,r gLv.buddxr {mv’El;< mv,
lUc,r gLv.budd xr < mv’yU,swr’nr’f pwRh/nr’mQd;r El;< gwreds/cr’l/cr’
bnrekv;t/mrjwK ’r nobx nrm’fr } nomv’hv.}>
{amr,Ocr.kv;} >
{amr,nnr jzcr,mrf’y/mr;yznr’mv’dI;gwrwv; {jwr;hwr’env; gwr
kv;edmv’yU,swr’nr’f pwRh/nr’eav;< scrjwK wxr v; jwr;hwr’eds/cr’l/cr’
Enbnrekv;t/mrjwK ’r no}x nomv’hv.}>
{amr,lo;yznr’mv’kv;}>
{edv;lqwer gv; mv,lUc,r gLv.budd xr aKwxr gwramr,Ocrmx ’fr wv; mv’El;<
mv’hqd’r Rh/nr’jzm’r lcrgwrEl;< gwreds/cr’l/cr’bnrekv;t/mrjwK ’r nox
H;mr’f lo} no> mr’f egv;amr,yzn’r mv’dI;gwrwv; {jwr;hwr’env; scrjwK wxr v;
jwr;hwr’eds/cr’l/cr’bnrekv;t/mrjwK ’r noHx ;kv;hwr’no kv;eb’edhqd’r
Rh/nr’jzm’r lcrjwr;eav; no< gzb;r jKw’r noex s prs f mrlx mr’bQd;r pr}f > 1
“mv,lUc,r gLv.budd
xr aKwxr scregv.nJc;r wv; jUw;r gv;budt xr jwr;ycr’
bo,sbr’lQcr’engwrekv;t/mrjKwr’noxno gwredamr,kwr;nrf’sv,snv,
hqdr’Rh/nr’ebv’no mnr’gUYr’lUwr,do/gzbr;ekv;t/mrjKwr’nox yznrxbudrxt
jwr;amr,dzbr,nnrxywrx> mv,lUcr,gLv.budrxd gUnr’egv.nJcr; anrm/dr,
1anrnox bzcr,wv; pfregv; amr,mI’bunr;pznr’lUwr,dUYr’tJcrpfrwv;no<
18
jbr’wobx n J gr /cr,mI’gzcn xr nrx do’egv.mnr’ bI;nzcmxr nr’awrgvf ,jU’emvyvwv;
nogn z ,r > scrgn U ’r m/dr,nnrx smrwx v; {jUw;r gwrb,o lo;[.egv.yJw’r gwrnxo gwr
amr,H;tzd,r bJngr /cr,noa x gz ,r bQd;r < mnr’bqnkr wK ’r kun]r wi <r kKw’r bun,r nv’]iw<r
kKw’r gUn’r gv.]iw<r kKw’r gUn’r p/nr]wi >r mnr’jJw;r scr bqnkr wK ’r [in’r scr< mnr’
suchr v.< dQm,r hv.< mnr’lmrhv.< k/wrwhxo v.< lQchr v.< lKcn r cr,kmr’wohx v.< mnr’
lugwxr /nr;lrwf cq ’r lrmf v’> gwramr,H;sUtd z ,r bJngr /cr,noa x gz ,r bQd;r jUw;r gv;
gwr ycr’bo,lo;[.egv.yJw’r gwr< g/cr,mnr’ bqnmr wq ’r lr<f bJngr /cr,mnr’ bqnr
]iw<r mnr’awrkn U sr crd/br;jbr’bJngr /cr,wo<x bo/lQmbr n J gr /cr, mnr’awrscr
hqd’r wo>x mv,lUc,r gLv.budd xr aKwxr gUn’r egv.nnrx edamr,dnr’lo;[.lzc;r
d/cr’anrmnr’kr;f [.nnrex s gUY’r eddo/gfv,bQd;r gUY’r ywr>x edv;ncr,no
scregv.nJc;r wv; jUw;r gv;budt xr jwr; ycr’bo,s/cr’l/cr’dzb,r enekv;t/mr
gwrjwK ’r nox gwredamr,bo,kwr; t/mr’hqd’r Rh/nr’nr’f sv,snv,ebv’no mnr’
edamr,dnr’lo;tzmr,cin’r ekv;s/cr’l/cr’budt xr jwr;es gUY’r edlo;
do/gfv,gUY’r ywr”x noywr>x
budrxtjwr;sbr’lQcr’enjwr;mv,lUcr,gLv.budrxdnnrxwv; pw
Rh/nr’nox mnr’amr,aicn r wK d r /cr’hnrjwK ’r nnr<x mI’d/cr’wUnkxr ;o jra f nr
lref samr,wv; yum,r wv,danrlefr samr,wv; egv.nJc;r gv;dgr’mI’bnrhv
anrwv; eg,twr; bqnd r /o mo/jrf Ocrhx ;o ko;jqb’r kIcwrjwK ’r noy x ,U > aig,r smrx
gwrwv; ycr’mI’nibbxr /nr,anrld z ;r esbnrhvjKw’r noy x ,U >
gzb;r nnrEl; mv,lUc,r gLv.budd xr aKwxr edv;awrkwr;jrf anrgwr
sbr’lQcr’enmrf’ dcr’anramr,sbr’lQcr’enmrf’edv,lqwrnoxdv.>
mnr’bqnr jKw’r lra f nrgwramr,sbr’lQc’r enanrwv;noj x mrx jzc,r elv’g
mnr;gJmr’hv.< amr,mnr;gJmr’hv.jgfv,jKwr’noxywrx> gzbr;scrEl;gwramr,
sbr’lQc’r en> gzb;r wv;mnr’amr,kwr;d/cr’dJw’r < mnr’amr,jr;f bJnt xr /nr
dv,lo; nmrj x t
fr mr’mQd;r < mnr’amr,mI’pzn’r dv,lo;lzd;r elv’p< edv’
s< dv,lo;sKw’r yqn<r nimj r <fr dv,[.bzc,r nibbxr /nr,> gzb;r noEl; gwrjcr,
19
ebv’amr,sbr’lQcr’enmrf’lzcr;kwrywrxaKwr;>
anrls fr mrx gwrsbr’lQc’r enbnrmv’< gwrs/cr’l/cr’mv’lzc;r dugxr
k< lzc;r dugkxr bqner bv,< dv,dugkxr mzd,r sud’r yqnr El;sqn;r d/cr’aznr
Odr;tJcd r gu kxr sud’r yqnj x wr>x 1 gzb;r scrEl; gwrjcr,ebv’sbr’
r wK ’r noy
lQc’r enkwr< gzb;r wv;mnr’jz;o lKw<r bqnbr n J txr /nrdv,lo;nmrj x tfr mr’mQd;r <
mnr’mI’pzn’r dv,lo;lzd;r elv’pedv’semv’h< dv,lo;gdr’yqn<r lo;
jrn
f mi <r dv,wUnp xr gz ;r hnr< [.bzc,r hnrnbi bxr /nr,ywr>x gzb;r noEl; gwrjcr,
ebv’sbr’lQc’r enjKw’r kwry,U ywr>x 2
gmr’nox hwr’edjQd;r dUY’r tmr’jJw;r jrs f ,I yKc;r anrbd u t
xr jwr;
l/dr;tJcrmv,lUcr,gLv.budrxdwv; anrmnr’jwr;sbr’lQcr’enmv’nnrx
lUgznr,>
1tmr’sjrjv,sI,yKcr; anredengfv,dznr;po/,nv;dcr’sI,<
2ekv;scr,sznbr d u t xr jwr;anrnxo a/nr’ko;H;jwr;mv,lUc,r gLbudd xr lo;lIl;o bqny
r wr;> lJn’r
mv’ mKw;r mnr’jU’budtxr jwr;es yzn’r ekv;scr,szntr cQ ;r bzg;r nJc;r nnrx mnr’hqd’r jzm’r El;bqnr
aRhnrdv,gfv,ywr;> acr,< (gUwr,lmr,bUwr, 1929)< nv; 345-346, scr< bbrx4 (mU,ld) nv; 72
20
gnrszcr
tmr’aRiysjrjv,sI,yKcr;
tmr’aRiysjrjv,tUnr;nJcr;lzcr;dugrxk>
lzngxr nQ t r mr’budt xr jwr;nox azc’r won x ’fr aRiytmr’sjrjv,sI,
yKc;r 1 anrbd u t xr jwr; ehv’H;bnr,jwgrgx ,I dI;sUna r si bi dnmigdv,
him’r wqc’r bv,Rv,nsI, gmr’aznd r /cr’bKn;r nnry x wr>x nr’f ekv;tmr’jwr;anr
nox jzm’r ncr,hwr’lo;hnr nr’f bbrd x cr’nmrnnrx tmr’sjrjv,sI,yKc;r nox
awrsbr’lQc’r enwxd o ;I gQb;r mnr’gUY’r > gUY’r gv, nr’f bbrt x mr’j/wr’budxr mKw;r
jwrxdcr’nmr hwr’lo;hnrmI’lo/dI; anrgmr’gmr’sbr’lQcr’ensjrjv,
sI,yKc;r lUY;r d/cr’jzd,r ej’gU;lo/lo/’nnry x ,U > scrhwr’awrd/cr’jz;o
pJna r ci r dcr’ekv;sbr’lQc’r jKw’r nnrex s lqb;r hqn’r tmr’sjrjv,sI,
yKc;r ebv’no hwr’edlo;[.bzc,r jrf lznt xr mr’budt xr jwr; tJcd r ;I d/nr,
d/nr,es dQd;r edv’lInnry x wr>x
tmr’aRiysjrjv,sI,yKc;r jmrx -
1P dugkr k/nrjfr<
2P smudy cwr;h/gr;dugkxr bqner bv,<
3P nieRvt dugrxkmzdr,sudr’yqnr<
4P mgrg sqnr;d/cr’aznrjU’dugrxkmzdr,sudr’yqnr<
tmr’aRiysjrjv,tUnr;nJcr; dugrxk
ekv;bzc,r tmr’aRiydugkxr sjrjv,nox pU;mI’bYr,Yv,kwr gmr;nmr
1tmrmjgrgbwdrdn sudrd< nrf’ mhw (aludrdgm-1922) nv; 9; scr< bbrx 4 (mU,ld)
nv; 420
21
bin,r wv; {d/cr’jJw;r jr;f dugkxr } noes mnr’jQc;r lQc’r en dI;bzc,r mnr’wv;
ebv’awrjmz ’r sv,snv,budt xr wv;no pwgUn’r nox gUY’r bqna r nrjbq ’r <
gin’r jr<f k/nrjwrf v;no> ekv;sbr’lQc’r jKw’r nox amr,bnrd/cr’h/nrj x efr s
smrhx d q ’r H;bzc,r jrp
f d i ’r > gzb;r wv;mnr’awrl/o ’co/;esbin,r wx<o bin,r jzm’r ekv;
bKg,r piwmr nr’es mI’bQc;r mgr’k/nr’woEx l; j/cr;hqd’r H;gUn’r dcr’nmrt/cr,
wv; sv,snv,budt xr jwr; gUY’r bqnwr v,dhnrh/o . no >
gmr’aznd r /cr’bKn;r sv,snv,budt xr nox bqnwr wxo v,dhnrh/o .egv;
amr,jr;f < bqnwr v,dhnrleI gv;amr,bqn>r gzb;r wv; jzm’r ncr,gU;smr,sQnr
bKcmr ’I nnrx hwr’dUY’r hnrpwhwr’El;dcr’elv’g bQc;r mnr’mI’mnr’bqnr
(ytvpUd)> amr,jr;f wv;b/nr’bo/’jwr;gwr,H;kwr;yU,nr’f pwmKg;r mr;f amr,
nnr amr,jr;f wv;lzg;r cJd;r < bnrdgu kxr jwr;gwr, lo;mI’d/cr’wUngxr wU r dv,
lo;bqnmr /br, (Sin) > gUY’r anrbcz ,r jQc;r enjwr;gwr,anredxanrjwJ ;r
jr;f lzc;r wv;jwr;gwr,bqns r cr< lUg;r him’r Omr’jwr;gwr,bqns r crneo s en
sqn;r d/cr’bnrjwr;gwr, H;lo;tUb’r hnrd/cr’lzd;r lQw’r < gdr’yqn<r mnr;
nimj r fr El;d/cr’egLv,sKw’r gUY’r >
emvyvegv.nJc;r yUwer k’l/dr;wv; eRv’gv,nox amr,yvlo;noes
hqdr’H;gUnr’bqnrebv’dUgr’jrfgfv,> tQcr;emvyvd/cr,egv. yUwrek’edwv;
mnr’amr,bqner Rv’gv,scrEl; amr,lUw,r lo;yUd’r yvmnr’> hqd’r no awr
d/cr’bnrhcQ ’r jrf anrpd i ’r pUner sEl; lQner dv,gUn’r bqny r ,U > anr
nox jwr;gwr,j/cr;Ocrl x ;o emvyvegv.aznd r /cr’wv; {hnrp/o ,ho/.} noes egv.
szcn r nrwx v;bqnr egv.hnrln I >o kwrdcr’szcer gv. bqna r nr’dR/o’ ncr,
gnrywrx> gUYr’gv; emvyvegv.tis/mrEdx gUdr,jQdr;co/’lgrxknv, eRv’
gv,lIleI s bzc,r lQc’r jrf cwr;dJn’r bqner yv’gv,esEl; [.wv; mnr’ed
yUd’r yvlo;yU,> mI’d/cr’hdr’h/nres yUd’r yvbnr El;gqw,r ekav,yu,
gUn’r bqny r wr>x budt xr jwr;nox mKner mvyvegv.lJn’r sud’r ywr>x mnr’jwr;
bqner mvyvlUcr mI’bYr,Yv,dqmt r nU ;r lUY;r bo/’so/; bun;r dv,lUg;r elv’g
22
gUnr’bqnrdcr’lUcrywrx>
ebv’awrekv;bzc,r ekv;bv,lidgu kxr nowx v; k/nrjfr gin’r jrf mo;jrf no
es mnr’bqnp r /o ,anrs/nrkdr’suk anrbcz ,r wv; sKw’r jr<f aun,r jr<f lUmr
jrfnonoxywxr> gUYr’gv; ekv;dugrxkanrjrf.yU,nrf’dugrxkaRiysjrjv,
anrbd u t xr jwr; sbr’lQc’r EnpwgUn’r El;elv’gnox mI’ekv;bzc,r bo/’wUnxr
kbrx (philosophy) anrlgJ l xr mr,es jQc;r enlo; dI;bzc,r mnr’dcr’nmr>
ekv;dugkxr nr’f sjrjv,mo/nJc;r nox amr,jr;f gUY’r wv; jQc;r endI;bzc,r wv; dugxr
kk/nrjn fr go Y U ’r < mnr’egv;bv’jqmd r cr’dI;bzc,r jKcn xr cr,amr,gum,r tUn;r <
amr,mnr;dqc;r < amr,mI’lzngxr n Q s r cr< bqna r nrbwr,h/mr’lo/< amr,h/nrj x rf
amr,dUci ’r jfr jKw’r nol x ’U gzn,r > gzb;r no dv,edhvlo;ekv;anr edd/crdwU r
lo;dugkxr bv,liekv;nox mnr’hvekv;gf/mr’hwr’y/br,nv, dv,edsbr’lQc’r
endugkxr nr’f sjrjv,mo/nJc;r noex dx> anrleI sbKn;r noj x mrx amr,bin,r
dI;bzc,r mnr’es wod x wU d r gu kxr jr.f dUwd r gu kxr nox lIdwK ’r gzn,r ywr>x
bQgs xr mrbx du txr jwr;wv; pwnobx n q d r gu kxr noesdv. mnr’jwr;amr,
eb,bQdr;d/cr’egLv,sKwr’nrf’jUwr;b/nrpwgUnr’> gUYr’gv; mnr’jwr;wv;
mnr’mI’d/cr’egLv,sKw’r lo/bKcl r /o mqw’r po/,dzn;r jrEf l;po/,dUwr bun;r dv,
gUnr’[inr’kwr jwr;Rh/nr’kwryU,no> nrf’bbrxtmr’ acr,gudrxdRnigv,y
nnrx ycr’mI’wxoekv;sukvni d/cr’egLv,jrfdcr’lo/no> krf;wv;d/cr’egLv,jrf
gUnr’[inr’kwr El;d/cr’egLv,jrfjwr;Rh/nr’kwr< d/cr’egLv,sKwr’jzmr’
av,yuc,r gv,m El;d/cr’egLv,sKw’r bz,o bQd;r gv,m< d/cr’egLv,sKw’r smr,eyv’
jnr, hgrxjzmr’jrfgnr El;d/cr’egLv,bzo,bQdr;d/cr’hgrxsmr,eyv’jnr,<
d/cr’egLv,po/,dUwr El;d/cr’egLv,po/,jrj f gfv,nnr>x 1 gUY’r gv; jKw’r nox
dcr’lUcr kwr;bv’nr’f dugkxr wx>o yv,wv;scr edv;gv;s/nr,Cdv’ anrjn J ;r
srf < nmrj x t fr mr’ anrl;o mv’gzb;r kdr’jfs r mtgmr,mt/nr’< anr ebv’lo;
wv;lzdr;escwr’dugrxk< anredlo;wv;d/cr’egLv,sKwr’suk anramr,
1acr, (gUwr,lmr,bUwr, 1929) nv; 49
23
elv’scr< bv’jqms r /nr,Cdv’ anrebv’g/cr’lzd;r es sukdugkrx dcr’szc<r
s/nr,Cdv’anrggJ ’r Omr’aubgq kxr v, dcr’jref aggrgx dv, < nmrj x t
fr mr’sucr
sudr’ anrwv;mv’jKwr’noxdcr’sqcr;egv; kwr;bv’nrf’dugrxkyU,lU’gznr,> 1
suda xr nrncJ ;r nr’f mdrj x mi nigv,ywv; {wo/’esbudt xr jwr; yzc;r eyv’
s/nr, smv,b/dr; budt xr jwr;wv; kwrkwr;bqna r nijj xr < dugkxr El; gv;
dgr’lo;mI’d/cr’lQg;r lo/; (anijj r v dugkr v wibRinvmtmrmv)} no> 2 p/crx
[.anrnexo s jcr,ebv’jr.f ekv;dugkxr noy x wr>x dI;nox amr,jr;f wv; gzb;r dugkxr
k/nrjrfesjrf.dJwr’yU, dUwrdugrxknox< gUYr’jrf.gzbr; bunr;dv, {ebv’amr,
mnr;dqc;r anijj xr no dJn’r bqnd r gu kxr } no ekv;nogx Y U ’r >
budrxtjwr;nox bqnrpU;hnrjJwr;jrf;jzmr’ncr,mnr’bqnrmnr’mI’
ywr>x mnr’jwr;wv; gqw,r lUY;r pwEl;anregLv,mUn;r jzm’r av,yuc,r gv,m
noex s gUn’r hwr’tug,r lo;[.lzc;r s/mrbcK r 1P d/cr’egLv,sKw’r (adrsvd)<
2P d/cr’pid’r mnr’ amr,nnr ep’anrdRo/’mnr’< anramr,h/nrj x fr
mnr’ (avdInw)< 3P d/cr’bUnl xr d z ;r mnr’ (nids r Rn) no> mKw;r jwr;
gwr, hnrmQnr;egv.anrtugr,jrf h/cr;lI lwr’lInnrx cinr’tugr,jrfnKwr
mnr’< jrj f br’mnr’< kr;f hnrmnr’tQc;r yU,dig’r dig’r < jwr;gwr,h/nrj x fr sKw’r
jrf gzb;r egv.nnr>x anrnbxo n q d r /cr’egLv,sKw’r (adrsvd) ywr>x gUY’r
bqnrlzcr;d/cr’dUwrtUbr’ j/mr,bUYr;anrnJcr;> gUYr’gv; d/cr’egLv,sKwr’
anrnxo mnr’amr,mnr;dqc;r jKcn xr cr,gUn’r egv.nnrx jqmd r cr’anrlI
jnrjmfr nr’egv; amr,mnr;dqc;r nnry x wr>x mKw;r cwr’lo/’ mnr’lQg;r lo/;gfv,
nnr<x mKw;r jwr;gwr, amr,j/cr;hnrl;o egv.nnr<x mKw;r jwr;gwr, yub;r yzm’r
gfv,d/cr’egLv,sKw’r nnrx jwr;gwr,edcin’r ekv’kUm<r bqnmr v’lzc;r amr,s/cr,
edv,< amr,bqc’r jref s yUwer k’edhqd’r gfv, gv;bqnl r cU y r ,U > anrnxo bqnr
agusUwr,mnr’ anramr,h/nrxjrfmnr’< bqnrep’anrdRo/’kzcrh/cr;p/cr
1m< nfr’mhvdugrxk knr,t sudrxd< bbrx 1 (mU,ld) nv; 90.
2m< bbrx 1 (mU,ld) nv;-85; scr< bbrx 3 (mU,ld) nv; 27.
24
avdInwywrx> anrnoxegv; bqnrlzcr;d/cr’tUbr’j/mr,bUYr;anrnJcr;
ncr,gwr,> scrjwK wxr v; y/mr’edv;lqwr jwr;gwr,amr,mI’d/cr’jrd f d i ’r Oo;nKwr
egv.nnrxno< awrjrfjbr’k/dr,budr’gfv,nKwrmnr’no anrnox bqnrd/cr’
lzd;r lQw’r < bUd’r lzd;r < bUd’r bz,o (nids r Rn)ywr>x jKw’r s/mranrnxo
dJn’r mI’wxmo /nr,mQn;r nr’f lzc;r d/cr’egLv,sKw’r pwgUn’r hwr’edxywr>x
ebv’dUY’r awrd;I nxj o cJ r lzc;r wv;mnr’amr,mI’lzc;r ekv;t/mrgnr
gqw,r lUY;r wv,dhnrh/o . El;wv,dhnrla I nrwv;nox mnr’jQc;r lIy,U nv,<
gUYr’gv; hwr’lUwr,sznr,wUnrxjzmr’d/cr’egLv,sKwr’pw El;d/cr’k/nrjrf
mnr’< d/cr’lzdr;lQwr’mnr’ncr,gnr ncr,]iwrebv’edbzcr,lQcr’jrf nKwr
pwjJw;r jr;f gum,r gum,r tUn;r tUn;r nnry x ,U > ebv’hqd’r nnr hwr’jcr,edlo;
d/cr’lzd;r lQw’r anredxmnr’ywr>x gqwl r UY;r ekv;t/mranrnexo s budxr
tjwr;l/dr;wv; -
“jwr;Rh/nr’kwrawK xr scrjwK wxr v; jwr;Rh/nr’bun,r nv’ amr,wv;
ebv’amr,[.bzc,r lQc’r jrf jKcn xr cr,wv; {anrnj xo mrx bqndr /cr’egLv,sKw’r jJw;r
jr;f ywr<x anrnj ox mrx bqnd r /cr’h/nrj x fr jiwu ;r jr;f edxywr<x anragz ,r bUnxr
szca r nrnnrx bqnd r /cr’lzd;r lQw’r edxywr}x ebv’nojcJ r hqd’r ]iwer gv; kwr
dJn’r amr,j/cr;[.bzc,r jrl f ;o nKwl r cz ;r d/cr’egLv,mUn;r sKw’r gum,r tUn;r < amr,
nnr amr,j/cr;jiscr,end/cr’bnrbn K ;r dv,bKn;r ebv’edlo;[.bzc,r jrf
nKwer lv’p anrk;fr egLv,mUn;r sKw’r > po/,nJc;r jwr;Rh/nr’kwrawK xr jwr;
Rh/nr’ bun,r nv’egv.lref samr,wv; scrmnr’[.bzc,r lQc’r jrf nKwd r /cr’egLv,
sKwr’pwnoxwv; bqnrd/cr’egLv,jrf< anramr,h/nrxjrf< wv;bqnranramr,
h/nrj x efr dx< anrp/dr,lzd;r < bUd’r bz,o es szca r nrnnrx wv;bqnd r /cr’
lzd;r lQw’r edx jJw;r jJw;r jr;f jr;f ebv’no kwrjcr,edj/cr;hnr< [.bzc,r lQc’r
jrf nKwer lv’p anrk;fr egLv,mUn;r sKw’r nogx mu ,r gum,r tUn;r tUn;r ywr>x jcr,
edj/cr;jiscr,ensqn;r d/cr’bnrbn K ;r dv,Odr;tJcd r ;I sud’r dugkxr es
egv.anrjmz ’r ekv;jiscr,sznkr wrnnrex gv; dgr’edlo;[.bzc,r lQc’r jrf
25
nKwer lv’p anrk;fr egLv,mUn;r jzm’r av,yuc,r gv,mnnry x wr>x 1
dugu kxr nox hwr’edlo;jQg,r [.gfv,s/mrycK ;r -
1P bgdidgu kxr dugkxr yUw’r yUw’r < dugkxr dugkxr <
2P wibRinv,mdugkxr dugrxkanrlQgr;lo/;<
3P scr,kv,Rdugkxr dugkxr gugi ’r Fic;r dJn’r gKd,r bqn<r 2
gv;bqnd r /cr’k/nrjd fr cr’sqc;r nr’f pwanrgd K ,r < twr;< bqn<r do/
anrlo;yU,jzmr’gnrdcr’egv.jcr’gnr< anrlo;yU,p/dr,y/nrgnr
dcr’egv.hgr ex gv.tug,r mQn;r gnr< anrk;fr lo;smra x mr,lo;< anramr,kr;f lo;
smrl x ;o < mo;jr<f Ocrhx ;o < kIcwrjgfv, anrbn q d r gu kxr dUwr El;dugkxr jrf dcr’
szca r nr bKn;r dcr’gmr,pv,yzm’r hbrwx v; bqnd r gu kxr edxnn o xo kwr;bv’won x ’fr
bgdidgu kxr dugkxr yUw’r yUw’r ywr>x
d/cr’mUn;r sKw’r cin’r egLv,jrd f cr’sqc;r nox mnr’amr,]ics r cr> mnr’
ko/.lQgr;lo/;kKwr’kKwr’lUcryU,> mKwr;mnr’ko/.lQgr;lo/;gfv,nnrx mnr’hqdr’H;
jqbr’k/nrjrf< lzcr;amr,mUnr;sKwr’bqnrebv,ywrx> d/cr’lQgr;lo/;anrnox
bqnd r /cr’k/nrjgfr bz ;r mnr’lQg;r lo/;wibRinv,mdugkxr ywr>x dugkxr szca r nr
l/dr;enmv’nox mnr’bzcr,jrfco/;edx> prfamr,j/cr;dzbr,tqcrlo;> dugrxk
ekv;mo/nJcr;nnrx hwr’yJcr;kQnr’[.dKwr’nmr gzbr;wv;mnr’[.co/;es bqnr
anrhwr’dUwrtUbr’yU,dv,es,gU;wnr’mKcr’gUnr’noxywrx>
dugkxr tUn;r s/mr scr,kv,Rdugkxr -dugkxr gugi ’r Fic;r din u ’r gUd
i ,r bqnr
anrwv;bzcbr n q y
r ,U hcr’ekvnox mnr’gqw,r lUY;r sepv’apitmr’es lmr,
lzc;r bun;r dv,dugkxr sjrj x v, noex sywrx bun;r dv,edbzc,r jrn f nrx hwr’lUw,r
awrdcr’ekv;tdr’s/cresEl; wUnt xr dr’jQg,r dUwkr ci ’r hwr’ anrwv; {gwr<
gwr} gwrny xo ,U ywr>x anrhwr’Ocrwx v;gwr< pU;< gUn’r < sdr’ jgfv,nox ebv’
awrapitmr’budt xr jwr;wv;jicu r gUY’r bqner gvgzct r /dr; anrlgQ ;r lo/;yU,
1m< bbrx 1 (mU,ld) nv;-87
2wisudrti (mU,ld) nv; 499; a< nv; 38
26
dv,es,< bqnhr cQ ’r dUwEr l;hQc’r jrf anrdgr’edlo;jQg,r epgfv, knr,tv,
hv;yKc;r bnr,jknr,tv,noy x wr>x dI;gQb;r mnr’ budtxr jwr;wv; nnrgx Y U ’r
bqna r nrjbr’bQn’r knr,tv,hv;yKc;r wv;no> dI;lra 1 f mr,dI;lref gv; mnr’
jwr;sbr’lQc’r enknr,tv,hv;yKc;r wv; {jwr; Rh/nr’kwrawK xr knr,tv,hv;
yKc;r nox dgr’edlo;wv; bqnd r /cr’jrjf br’bQn’r dI;nKwkr nr,tv,hv;yKc;r
ywr}x 2 wv;no> dI;nox tug,r lo;[.wv; dugkxr dcr’knr,tv,hv;yKc;r nox amr,jr;f
wv; bqnp r bfr n q mr nr’> knr,tv,hv;yKc;r nox dJn’r bqnd r wU d
r gu kxr gmr’lqwr
ywr>x mKw;r anrhwr’[.wv; lzc;r wv;gUn’r nox gUY’r bqnkr nr,tv,hv;yKc;r egv,
s/cr;wonx n o nrx hwr’yJc;r kQn’r ed[.bzc,r jrf nKwmr nr’dKw’r gzn,r ywr>x knr,
tv,hv;yKc;r nobx n q j
r wK ’r lrf ?
knr,tv,hv;yKcr;
knr,tv,hv;yKc;r nox bqnTr bU grknrtv egvTubhr /cr;ywr>x nr’f egvTubr
h/cr;nox bv’wxt o /dr;lUcs r ,I yKc;r anrwv; gQn,r -t/dr;lin<r jJm’r lo-t/dr;
nmr<x h/wra x n u ,r - t/dr;po’ El;bwr,tzc’r -t/dr;lUm’r jKw’r nox dcr’Tubr
aicr-aubvdvnTUb kzcrt/dr;sI,yKcr;ywrx> 3 nrf’Tubraicrnnrx kwr;bv’wxo
pgr’dUavydn[gr’yKc;r anrwv; dv< [< kU;lcr< lin<xr dUwr El;av,
yucr,jrfnnrxywrx> hqdr’nogv;bqnrTubrh/cr;dcr’sqcr; kwr;bv’woxnrf’egvTubr
h/cr;noxywrx>
knr,tv,tUnr;szcrjmrx bqnrewdnvngrknrtv egvyinr’jfr
ywr>x nr’f egvnobx v’woy x n i ’r anrtgu ,r jr<f anramr,tug,r jrf jqmd r cr’yin’r
g/cr (suk dugkr aubgq kr v ewdnv) ywr>x hwr’yin’r [. gzb;r Tubhr /cr;d/cr’nr’f
El;Tubhr /cr;po/,nzg;r dummxr n Q ;r gnrnnry x wr>x ew,dnv,mI’[gr’yKc;r ywr>x
hwr’yin’r [.gzb;r m/gr,dvdcr’h/cr;p/cr dummxr n Q ;r gnr< [dcr’sqc<r kU;lcr
1sMkqdredn bYrjubvdvngrknrtv Dugrkv> scr< bbrx 5 (mU,ld) nv; 421
2scr< bbrx 3 (mU,ld) nv; 158
3s< bbrx 3 (mU,ld) nv; 59
27
dcr’ao/sQw<r lind xr cr’so/w/nr< dUwd r cr’kKc;r dKwd xr cr’sqc;r < jrdf cr’av,
yuc,r jrdf mu mxr nQ ;r gnrnnry x wr>x yin’r dUwy r n i ’r jrd f cr’sqc;r nox kwr;bv’wox
nr’f egvej,dnv,noy x wr>x 1
mn-jrf ekv;nokx wr;d/cr’dJw’r nmrwy ox ,U nr’f apitmr’j/wr’budxr
yU,edx> edlo;[.bzcr,dI;bzcr,mnr’wv; mnr’amr,jrf;ekv;jrf. anrsbr’
lQcr’en {wiY/nr,< kfnrcwr’} anrmnr’kdr’s/nrgnrdcr’Rubrwdrxtu>
jwr;gwr,tug,r lo;kug’r jrl f ;o wv; budt xr sv,snv,noa x mr,yzm’r hbrwx Y i /nr,
kfncr wr’jKcn xr cr,d/cr,sv,snv, amr,nnr apitmr’d/cr,jKw’r nbrt x wJ r
wxn
o nr>x jrn f bxo nq wr dox fv,R avydn anrncJ ;r jKcn xr cr,m/gr,dv< [ kwr
nnrgx Y U ’r > hwr’j/cr;kint r ci ’r mnr’lo;yU,es bUg’r bzcmr nr’lo;jKcn xr cr,
dfv,Rd/cr,anry,U > budt xr jwr;egv; gogx lxo /dr;enlzc;r gv;knrkn i t r ci ’r
aic,r deR,dfv,R[gr’yKc;r yU,> d/cr’bQg;r bKc;r gnrjEfr l;m/gr,dvnomx ’I jKcxr
ncr,no> dvnox [.hnrsIdcr’sqcr;El;h/cr;p/cr anrhnrlo;dcr’
sqcr;es jrfsmrxawrd/cr’wUnrx< d/cr’ko;jrfjKwr’noxes[.hnrkUcr’elv’g
ywrx> jzmr’ncr,dfv,R amr,mKnrgnrnnrx hwr’tUbr’hnrlo; av,yUcr,
elv’glo/mqw’r yU,> hwr’amr,j/cr;cin’r [.lo;sIh/cr;p/cr< hwr’gUY’r hnrl;o
gUY’r > hwr’amr,j/cr;hnrl;o sqcr< gUY’r j/cr;cin’r lo;gUY’r > hqd’r noes
hwr’awrdcr’dfv,RdUwkr ci ’r hv;yKc;r dv< [< kU;lcr< lin<xr dUwr jKw’r noex s
tUb’r [.hnrl;o h/cr;p/cr< sqc<r sQw<r so/w/nr El;wdrt x u anrdmu d xr wK l xr ;o
jKwr’noxywrx> gUYr’gv; jKwr’anrwv;mv’nox gUYr’kwr;bv’wxokUcr’elv’gnJcr;
dzn;r nJc;r p/gr,gUY’r < bo,kwr;bv’mUd’r > nr’f elv’gnox jrwf n U Exr l;dcr’ko;
jrlf ’U bqns r cranrwv;nox kwregv;kwr;bv’lo; nJc;r dzn;r nJc;r lry f ,U > gUY’r
gv; jKw’r kwrnxo hwr’amr,j/cr;awrdcr’dfv,Rhwr’ dv< [< kU;lcr< lin<xr dUwr
jKw’r noex s [.awrl;o > gUY’r gv; awrdcr’jrd f vf ,Rnoex s [.hnrkwrl;o
yU,> dI;nox d/cr’wUnrxEl;d/cr’ko;jrfnox kwramr,jrf;wv;bqnrlUgr; anr
1scr< bbrx 3 (mU,ld) nv; 59
28
lzd;r lQw’r swr’ekvyU,ekvekv anrp/dr,gnrwox dcr’av,yuc,r lUg;r anr
awrdcr’dfv,Rhv;yKc;r es[.nnr>x wv;edxmnr’ kwraci l r crpcrncz ;r gnr
es kwrebv,bqnmr ’I mv’ gzb;r lUY;r dfv,Rhv;yKc;r ywr>x gzb;r noEl; gUn’r dv
mzd,r bv’gKd,r mv’nox mnr’amr,mI’d/cr’[. d/cr’ko;jrf lzc;r sIlcK l r cQ j
r gfv,>
d/cr’wUnExr l;d/cr’ko;jrf anrkwr;bv’wxn o ’fr lUg;r nox bqner bv,mv’gzb;r dfv,R
hv;yKc;r kbrwx /cr’bnres smra x wrjhfr wr’es [.hnrl;o nnry x wr>x gzb;r no
mn-jrf noex gv; bqnd r vf ,Rwoa x nrncJ ;r jKcn xr cr, m/gr,dvjgfv,nnry x wr>x
knr,tv,tUn;r s/mrnj xo mr’ bqner gvjrd f cz ’r ywr>x edv;mKnj r cK xr
ncr,ew,dnv,jrd f cz ’r noex gv; mI’gfv,[gr’yKc;r ywr>x jKw’r kwrbn q er bv,mv’gzb;r
pgr’dU[gr’yKcr; po/,nrf’El;av,yucr,po/,nzgr; kwrdumrxmQnr;gnrnnrx
ywr>x jrdf cz ’r (sYrYv) nox jQg,r ep[.lo; lzc;r wv;mnr’bqnTr bu hr /cr; bqnr
1
n/mr, -anrjwK mxr nr’ mqw’r mnr’bQg,r gnrnnry x wr>x
knr,tv,tUnr;sI,noxjmrx bqnregvbzcrbqnr Ficr;dJnr’gKdr,bqnr
(scrkvRgrknrtv) ywr>x 2 nr’f egvnox kwr;bv’wxgo /nrla I gi ,r jv.dcr’sqc;r
ywrx> anrhwr’wv;g/mr, (gmrm) nox kwr;bv’nrf’noxywrx> ebv’awrjzmr’budrx
tjwr;sbr’lQc’r wv; {jwr;Rh/nr’kwrawK xr ej,dnv,nox gwrwv;mnr’bqnr
g/mr,noywrx} no> 3 gzbr;mI’jrfkrf;lo;noxEl; egv.nJcr;mnr’awrdUwrsUbr’
dcr’jref sEl;hqd’r gfv,< l/dr;gfv,< wUngxr vf ,nnry x wr>x jref j,dnv,nox
bqngr /nrj<fr d/cr’hqd’r jry f wr>x mnr’jiscr,hqd’r H;hwr’ kJcgr /nry,U nr’f
g/nrlIg/nrjv.El;g/nrlzdr;lIjv.nnrxywrx>4 noxegv;mI’[gr’yKcr;
mKnn r cr,ew,dnv,dcr’sYr,Yv,kwrywr>x kwrbn q er bv,mv’gzb;r jrp f gr’dU
1scr< bbrx 3 (mU,ld) nv; 60
2scr,kv,Rnrf’knr,tv,hv;yKcr;nox mI’dI;bzcr,gf/cr;kf/cred.< scr,kv,Rnrf’d/cr,dI;Edxmnr’jQcr;
lo;wv;-lzcr;d/cr’< sgr’smr,esbKcrnrf’lUgr;El; knr,tv,hv;yKcr;yU,ywr;>
3acr,< (gUw,r lmr,bUw,r 1929) nv; 590 ejdnvhM pigkr ew gmrmM wdvmi< ejdyidvf gmrmM geRvdi
gveyn wvjv mnsv>
4a< nv; 6
29
[gr’yKcr;El; av,yucr,[gr’yKcr; po/,nzgr;dumrxmQnr;gnrnnrxywrx> 1
ew,dnv, dcr’sYrYv,amr,jr;f g/nrej,dnv,> kwramr,j/cr;hqd’r H;
g/mr,bqner bv,> g/nrjfr jKcn xr cr, awrs,fr jrf (mnsigvR)< g/crjfr (snr
d) < dQb’r ddr’-ynr,jrf (atimgz kr )< yum,r ymr (sdrtv)< jrn f mi r (smv
ti)< bYrYv< kdr’jrf (wIRy i )< kr;f lo; (Rvg)< jrl f mr (edvs bdik)< lUcl r mJ ’r
(awijrjv)< jrfpQnrsucr (mvn)< d/cr’wUnrxgqwr,gbr’lUYr;gwr (sgrgvy
didt r )i jKw’r nox j/cr;hqd’r H;pzn’r g/mr,bqner bv,ywr>x jref j,dsig;r hv;
sib’r nox bqner gvjrbf cz br n q r (scrkvRgrknrtv) ywr>x
knr,tv,tUnr;hv;noxjmrx bqnregvjrf[. (wiYrYvngrknrtv)
ywr>x 2 jr[f .nox aicn r wK pr gr’dU[gr’yKc;r dcr’av,yuc,r [gr’yKc;r po/,nzg;r
es bqner bv,ywr>x ebv’wv; dvdcr’h/cr;p/cr dummxr n Q ;r gnregv; jr[f .po/,
dv bqner bv,ywr>x edv;no jr[f .nox aicn r wK [r < kU;lcr< lin<xr dUwr dcr’
jref s mI’yU,[gr’yKc;r ywr>x 3
lzc;r wv; jr[f . (wiYY r vn)nxo mnr’amr,bo,jQg,r [.lo; wdrt x ku cK ;r
mqw’r mnr’anrwv;nox tug,r lIl;o bzc,r jry f ,U > mnr’gUY’r bqna r nr[.lo/lo/<
anr[.av,yuc,r anrkwr;mv’dummxr n Q ;r nnrgx Y U ’r > dUwy r /cr,mnr’jmrx mKw;r
dvdcr’sIsmz ,r dummxr n Q ;r gnrnnrx jr[f .hnr (jgrkwu Y i Y r vn) ebv,bqnr
anredv.edxgUYr’[.sInnrxgUYr’> mnr’amr,jQgr,[.lo;wv;nnrx bqnr
sIsmz ,r > anrjgQ ,r [.lo;sIsmz ,r nox bqnj r d fr cz ’r (sYrYv) ywr>x jrd f v [.
(jgrkwu Y i Yr vn) nox bqner kv;anrj.fr nr’f apitmr,mv, anrmnr’jQc;r
enwv; hnrngo Y U ’r > hnr anrwv;nox mnr’amr,bzc,r wv; [.jgr’ jQg,r [.
lo;> wiYY r vn d/cr,anr (esvdwiYY r vn) jgfv,egv; mKngr nrdcr’
1scr< bbrx 3 (mU,ld) nv; 60
2ebv’awrapitmr’p/o,mhv,yv,nwv;no wiYvngrknrtnox mI’s/mrbKcr-jidrd< mn< avly
wiYvnno< dI;gf/cr;mnr’ edlo;hnrn’rf apitmr’j/wr’budr l/o’hqn’r dQg;r dI’gnr anrp;U dQm;r
ligr;b/nrmfr,kwr dQmr;yU,mKwr;lqwrywrx<
3scr< bbrx 3 (mU,ld) nv; 61
30
noxywrx>
dI;nox kr;f smrgx /f mr’tQc;r aid’r nJc;r < ebv’awrjmz ’r apitmr’budt xr
jwr;wv;no mnr’amr,mI’scranrmnr;dqc;r < wiY/nr,< kfncr wr’ (self or soul)
anramr,lQg;r lo/; anrkcq ,r kdr’edv,Tubwr drt x Eu l;dcr’wiY/nr,> nox
egv;edamr,lo;nbrbx v’wv; mnr’bqnr wiY/nr,anrs/nrkdr’edv, Tubr
wdrxtu> ekv;anrwv;mv’nox hwr’edlo;[.woxdQgr,dQgr,lQcr’lQcr’ gzbr;wv;
gmr;pzc;r yum,r wv; jrwf Y i /nr,nox mnr’bqnmr wq ’r kfncr wr’ anrmnr;gQn,r es
sJb,r mv’ jqmmr wK ;r pwgmr’aznd r /cr’bKn;r mv’edv,tJc;r pwy/mr’lqwr ebv’
amr,t/dr,no>
jwr;sv,di deb’budt xr jwr;dUnn r cJ ;r mnr’nbrwx v; budt xr jwr;
sznwr v; {gUY’r bqnwr Y i /nr,anrlwq r ko/.lo/;gfv,mv’lUcy r ,U nr’f smr,sRv,}
no> budt xr jwr;t/mrmnr’wv; jrwf Y i /nr,nox mr’f kr;f wv;bqns r crn>o jwr;
sv,didbz ,r wv; mnr’bqna r nrhwr’yin’r [.< t/cr,< j/mr,bUY;r pzn’r lI
aig,r jv. kzcgr /mr,lIg/mr,ho/.eav;no>
budt xr jwr;bzcwxr v; jwr;nUg,r dnrawK xr jzc,r mr’f y/mr;cin’r gwrehv’
ko;enmv’jKcn xr o edv,bKn;r hv.> gwrehv’ko;enmv’wiYY r vngU;lo/lo/’ lzc;r
wv; mnr’gKd,r kJn;r mv’ ebv,mv’ gzb;r lzc;r d/cr’ (ehdu)< ebv’amr,mI’lzc;r
d/cr’ mnr’amr,dznexr bv,bqnr anrwv;noa x mr,jr;f ]iw>r gmr’nnr budt xr jwr;
jcr,sJb,r s/cr’l/cr’gfv,kbrkx brd x /mr’gnrywr>x wiYY r vnnox mnr’lo;jJw;r
gzb;r nKwl r cz ;r anrmnr’aicer s bqner bv,ywr<x ebv’wiYY r vn bqner bv,mv’
gzb;r m/gr,dvdcr’TUbvyuchr /cr;p/cregv; anrnOxo crwx v;jrd f v[. (jgrkwu Y i r
Yvn) ywr>x ebv’gzb;r [dcr’sqcer gv; Ocrwx v;jr[f [. (esvdwiYY r vn)< ebv’
gzb;r kU;lcrdcr’ao/sQwer gv; Ocrwx v;jrkf ;U lcr[. (kvnwiYY r vn)< ebv’gzb;r
lind xr cr’so/w/nregv; Ocrwx v; jrl f n i [xr . (jiwvwiYY r vn)< ebv’gzb;r dUwr
dcr’wdrt x u dKwl xr ;o nnrex gv; Ocrwx v; jrd f wU [r . (gvywiYY r vn)< ebv’gzb;r
jrdf cr’av,yuc,r jref gv; Ocrwx v; jr[f . (menvwiYY r vn) noywr>x
31
lKwer snnrx budt xr jwr;awrdcr’aubmv,bKcd r gQ ;r es sJb,r sbr’
lQc’r enwv; po’noex gv; hwr’Ocrj x mz ’r mnr’ anrmnr’mo;mQn;r nnry x wr>x scr
wv;po’mo;pKc’r egv; hwr’Ocrwx v;nnrx bqnp r ’o pKc’r < ebv’bqnp r ’o mo;bv,egv;
hwr’Ocrwx v;nnrx bqnp r ’o mo;bv,no> gzb;r no wiYrYvn nox lo;jJw;r gzb;r lzc;r d/cr’
anrmnr’aicer sgKd,r kJn;r mv’nnrn x >o 1
aicn r wK br cK a
r nrnexo s jwr;budt xr ekv’s pU;dQm;r lig;r adrt x
gv,tv,sbr’lQc’r enwv; {po’pJn’r nox mnr’mo; mKw;r ycr’dJgmxr ’I pJn’r gUY’r <
mKw;r amr,mI’pJn’r nnrx mnr’ebv’mzd,r gfv,ywr>x awrlcz ;r d/cr’mnr’lQg;r
lo/;gfv,ywr>x amr,jr;f wv;po’nnrx dQg,r ep;gfv,bqny r bz ’r bqny r bQ ’r > edv;
ncr,no wiYY r vn anrbn q er bv,mv’ gzb;r m/gr,dvdcr’TUbvyucn r xo mnr’
gUY’r bqner bv,mv’lo; mKw;r lzc;r d/cr’m/gr,dv< h/cr;p/cr< so/lQc’r < jrp f /crx
[mr;gnrngxo Y U ’r > mKw;r lzc;r d/cr’jKw’r nnrx amr,mI’ywrn x nrx lQg;r lo/;gfv,
nnrx jrwf Y i Y r vnnox mnr’amr,ko/.gfv,jU’[< kU;lcr jgfv,es bqnmr v’esv’
dwiYY r vn jgfv,> 2
budt xr jwr;awrdcr’ekv;dQd;r edv’lIesbJd,r b/gr,wv; jrwf Y i /nr,
nox aicn r wK Rr bu hr /cr;< ewdnv< sYrYv dcr’scrkvRes mnr’amr,yU,
lo;ekvekv amr,g/cr’gnrl;o dcr’Tubhr /cr;jKw’r nnr>x mnr’jwr;wv; -
{wiYrYvnj/cr;bqnrmv’lo; gzbr;Tubrbqnrcwr;h/gr;mnr’ (TUbubvyM)<
gzb;r Tubbr nq a r v,yuc,r mnr’ (TUbvRmrmnmr)< gzb;r Tubgr mrj x ;oz mnr’ (TUbbdidt r v
nmr) es d/cr’[mrjmU ’r jcr,kJn;r mv’ dKw’r dzn’r mv’> amr,nnr jrwf Y i r
Yvnnox ebv,mv’gzb;r ew,dnv,bqncr wr;h/gr;mnr’ ---< amr,nnr sYrYv
bqnrcwr;h/gr;mnr’ --- < amr,nnr scrkvR bqnrcwr;h/gr;mnr’ --- <
scrkvR bqna r v,yuc,r mnr’< scrkvR bqna r nrgmrj x ;oz mnr’es ew,dnv,
[mrjmU ’r nox jcr,kJn;r mv’< dKw’r dzn’r mv’ kJn;r yr,f mv’ywr}x >
1m< bbrx 1, mhvdnrhvscrky sudrd (mU,ld) nv; 256
2ma< bbrx 2 (mU,ld) nv; 306-307
32
{lKwer sTub<r ewdnv< sYrYv< dcr’scrkvR scrgn U ’r egv.nJc;r
wv; gwredenanrjwfr Y i Y r vnebv,mv’< azg,r gfv,< do/bUngxr vf ,< gKd,r bqnr
ebv,mv’< yr,f mv’< dUw’r mv’< kJn;r yr,f mv’ ebv’wv;nojcJ r mnr’gUY’r l/dr;lUcr
yU,essmr,esyKc;r anrmnr’amr,mI’edxbn q er dxnnrgx Y U ’r }no> 1
dI;gQb;r mnr’ gUY’r bqnkr nr,tv,hv;yKc;r nogx Y U ’r anrhwr’Ocrgx nr
lUcy r ,U {sdr’dwv,}< pU; (buggxr wU ,r )< {gwr}> jKw’r nogx Y U ’r bqnr jJw;r kzckr nr,
tv,hv;yKc;r anrhwr’d/cr,wxn o nrgx YU ’r > kwrdcr’sqc;r bqnr anidj xr amr,
mnr;dqcr;< lQgr;lo/;lUcryU,dv,es,ywrx> anrmnr’amr,mnr;dqcr;nox
bqnd r gu kxr ywrx (ydi anijj r M dM dugkr )M > anrnxo bqner kv;gf/mr’edx
kzcbr d u txr jwr;ywr>x dI;gQb;r mnr’jmrx anrjbr’bQn’r yU, nKwkr nr,tv,hv;
yKc;r nox bqnd r gu kxr ywrn
x >o nr’f k/wr’y/mr’lQg;r lo/;gmr’nJc;r dcr’gmr’szcr
nnrx kwrknr,tv,hv;yKc;r anrlefr gv;amr,mKngr nrl;o > bzc,r wv; gmr’aznr
d/cr’ amr,mKnl r ;o dcr’gmr’szc>r kwrgY U ’r bqns
r /o dJn’r sJb,r bqner sluh/o
gfv, ebv’amr,t/dr,nnrgx Y U ’r >
{bunr,nv’aKwrx mnr’mKnrncr,nmrxdUgr’d/dr,ywrx< bv’awrgU;lo/
mqw’r jzm’r mnr’es elv,lQn;r lolcU y r ,U < mnr’dJn’r amr,gJd’r amr,t/dr,
esgmr’ esgQbxr esjgrgx /nr<x gUY’r gum,r elv;lolcU y r ,U ebv’amr,t/dr,
ywr>x edv;ncr,no bun,r nv’aKwxr pwgUn’r hwr’noex gv; mKngr nrdcr’nmrx
dUg’r d/dr,ywr}x > 2
mKwr;anrnJcr;sudr’sqcr;gfv,nnrx mnr’sKwr,d/cr’bnr dv,H;
dJn’r sJb,r lzc;r d/cr’d/cr,anr bqner bv,ywr>x nr’f nnrx mnr’amr,mI’scr
anrwv;mnr;gQn,r es amr,lQg;r lo/;> mnr’amr,mI’kfncr wr’ (Self Atman)<
1scr< bbrx 3 (mU,ld) nv; 58
2acr,< (gUwr,lmr,bUwr, 1929) nv; 700 dI;nox ycr’mI’ekv;tmr’kzcr [iwr’Rklo’tsr, Heraclitus
(mKw;r 500 bI,jI,) l/dr;wv; gU;smr,sQnbr cK a
r nrlefr gv;elv,lolcU y
r ,U > ekv;jQc;r lQc’r mnr’ anr
bKnr;[.nmrnox “jwr;gwr,amr,j/cr;w/cr’dirnrlo;szcrgmr’ dI;s/opzcr’nmrxanrlqwr dI;lqwrgnr
gzbr;wv; pzcr’nmrxmfr,lop/nr,k/mr;jwr;gwr,gU;y/mr’ywrxno>
33
nr’f kwr< amr,nnr {gwr} anrwv;no>x pref samr,wv; edpzml xr ;o jrwf v; {gwr}
1
anrwv;nox amr,jr;f bqnRr bu r bqner w,dnv,< bqns r YrYv< bqns r crkvR<
bqnwr Yi /nr,anrl>fr mKw;r anrTbu n r /mr,knr,tv,hv;yKc;r bqny r ,U prmf nr’
es [mr;gnrbn q y r ,U nr’f kKc;r j/gr;Tubn r /mr,knr,tv,2 nnrx hwr’nbrwx v;
bqnr {gwr} no> gUY’r gv; anrnxo bqnd r /cr’ko;jrp
f d i ’r pUngr Y U ’r < gUY’r bqnr
scrkvR< gUY’r bqnr ejdsigr hv;sib’r szcr nr’f kwr anrncJ ;r anrhwr’
nbrwx v; {dUwgr wr} amr,nnr {gwr} (sgrgvydidt r )i nogx Y U ’r >
knr,tv,hv;yKc;r anrhwr’Ocrgx nry,U wv; gUn’r < sdr’ nonxo bqnr
dugkxr (scrkvRdugkr )noywr>x lKwer snomx nr’amr,mI’sdr’ buggxr wU ,r d/cr,
egv.d/cr,gUn’r mv’pzc’r cmr’yU,nKwkr nr,tv,hv;yKc;r no>x budt xr jwr;wv; -
{gUY’r mI’dugkxr bKcl r wq gr YU ’r < amr,hnregv.k/mr,dugkxr > gUY’r mI’g/mr,
(d/cr’hqd’r ) gUY’r < mnr’amr,mI’egv.hqd’r s/cr;>3 mnr’amr,mI’egv.dUcxr nJcr
dI;po/,lcrd/cr’dUc>xr gUY’r bqnd r /cr’dUcgxr Y
U ’r > anrwv;pwnox ko/. lo/;
dUcrxnJcryU,noegv;amr,jrf;> pwdJnr’bqnr anrdUcrxnJcryU,hcr’gUYr’
mnr’ywr>x pwEl;d/cr’dUcn xr cJ r amr,jr;f wv; bqnp r bfr n
q mr nr’> tQc;r anr
nJc;r jmrx mnr’amr,mI’egv.wUnxr dI;po/,lcrd/cr’wUn>xr d/cr’wUnxr dJn’r
bqner gv.wUngxr mr’lqwy r wr>x scrjwK wxr v; jwr;gwr,ko/.bQd;r d/cr’wUnn xr o amr,
j/cr;hnrlo;egv.wUnrxywrx> dI;nox hwr’amr,j/cr;lJmr’lo; lzcr;wv;d/cr’
hnrj/wr’budn xr xo dJn’r s/nrkdr’gnrdcr’ekv; {gwrwn U xr < gwrbn q gr wr} nox
ywrx>
gmr’nox ekv;t/mranrwv; jzc,r pwmI’gmr’ed,jmnr’]iwn r >o ebv’
awrjzmr’ekv;tmr’budrxtjwr;wv; pwgmr’mKwr;ed,j anrwv;nxo amr,
j/cr;wUnrx[.lo;> pU;yumr,ymrFv.p/nr,pIbUcrkwr eda/mr’ekv;dzbr,nox
1ekv;tmr’andrd dI;dznr;[gr’ edjQcr;EngnryU,>
2jwr;budrtekv’s awrdUwrgUnr’hwr’dQgr;gnrdcr’ dUwrsznr’moxgbr’j/gr;< wisudrti
(mU,ld) nv; 594-595
3wisudrti (mU,ld) nv; 515
34
yU,> scrjwK wxr v; jwr;gwr,kJn’r dzc;r t/mrmnr’wv; {gmr’mKw;r ed,j Fv.pI
lUcr (God) lU’ bqna r s I cr ? no} mnr’eddzb,r l/dr;wv; Fv.pIlcU r amr,
mI’cwr;ed,jwv;noes mnr’edamr,a/mr’eav’ekv;dzb,r mnr’scr>
budt xr jwr;wv; {jwr;Rh/nr’kwrawK xr smr,sRv,nox amr,j/cr;hnr
lo;dI;sud’r mnr’< amr,[.hnrl;o gmr’mKw;r ed,jsdr’dwv,> kwrbn q r
ebv,mv’es tUc,r tqw;r < kzckxr mry,U nr’f awijj xr v,< did’r jbr’wod x cr’sMeyv’
j/nr,< dzcmxr ;o dnrhvywrx }> gqw,r lUY;r awijj xr v,es budt xr jwr;sJb,r
sbr’lQc’r wv; d/cr’dJmd r nr awijj xr v,gmr’aznd r /cr’bKn;r nox amr,j/cr;
1
[.lo;< bzc,r wv; mnr’amr,mI’awijj xr v,mv’mKw;r gmr’nnrgx mr’non x >o 2 gzb;r
no hwr’amr,j/cr;wv;lo;wv; mnr’amr,mI’mv’pwgmr’mKw;r bUnmxr v’ gmr’nnrx
gmr’nox anrwv;nnr>x
anrnxo bqner kv;bzc,r anrgbQ ;r aRiydugkr sjrjvywr>x dv,
ed[.bzc,r jrs f jrj
x v,mo/nJc;r nox mnr’lmr,lzc;r edx< gzb;r wv; budt xr jwr;
ehv’wowx v; {egv.anrhnrdgu kxr nox hnrbv’jqmr dugkr smudd r y (lzc;r cwr;
h/gr;dugkxr ) dugkr nieRvt (dugkxr mzd,r sud’r yqn-r nibbxr /nr,) mgrg (sqn;r
d/cr’aznOr dr;dugkxr mzd,r sud’r yqn)r ywr}x >3
anrnxo amr,jr;f wv; mnr’hqd’r H;pwj/wr’budl xr ;o kI< ekv’kUmr jKcxr
ncr,bKnr;t/cr,pidr’woxnnrx> wv;dI;edxmnr’jmrx ebv’bqnrj/wr’budrx
jQd;r egv.nJc;r no mnr’bqner gv.anrl;o egLN,jref sbKn;r ywr>x mnr’amr,
mI’d/cr’gUws r cr< sugj xr sfr crywr>x jrmf nr’dJn’r nimwr d ox v,es,es gzb;r d/cr’
lQg;r lo/; amr,nnr ep’anrdRo/’]iwr mnr’amr,cin’r mo;jr<f ekv’kUmr gzb;r
wv; mnr’hnrg;U smr,sQnbr cK r jKcn xr cr,kwrm’I nnry x wr>x budt xr jwr; amr,
1scr< bbrx 2 (mU,ld) nv; 178-179; bbrx 3, nv; 149, 151
2acr,< bbrx 5 (mU,ld) nv; 113.
3scr< bbrx 5 (mU,ld) nv; 437. budrtjwr;wv; ebv’[.hnrsjrjv,anrnJcr;egv; [.bv’sjrx
jv, d/cr,jKwr’ywrxno> sjrjv,sI,yKcr;nox aicrlcrpcrnzcr;gnrwo.>
35
dznkxr cI wr< mo;jref sbzg;r > bKn;r wv; mnr’jwr;bqnj r wr;yumd xr v,es,no>
dI;]nr,h/cr;jnr kzcrj/wr’budrx El;nrf’bbrxtmr’ gU;anranr
nnrx h/cr;budt xr jwr; dJn’r mI’nv;yumgxr ;I < nimy r n q <r h/nrj x <fr aid’r lUwxo
yU,> amr,dznhxr nrh/cr; anrgn 1
i ’r k/nrj<fr mo;jref sdI;> bo/’mzn’r po/,
lo/’mJw’r El;h/cr;szn’r j/wr’budl xr fr dI;wdrwx v’j/wr’budl xr fr amr,dznexr pv,
enh/cr;budt xr jwr; anrm’I h/cr;mo;jr<f ekv’kUm<r gUY’r mI’h/cr; anrbn J er p;
d/cr’nimy r qnr El;h/cr;jUm’r sKw’r bnrhmi ’r Omr’yU,>
bQgsxr mrwx v; pwhwr’mI’d/cr’k/nrjefr sdv. j/wr’buda xr mr,tug,r lI
lo;kIm;o jrgf bz ;r mnr’< azg,r jrl f mr< jra f mr,y/wr’gzb;r mnr’> sepv’lzc;r
amr,lIn’fr pwgUn’r hwr’ j/wr’budwxr v; bqner dv’s< jrd f bz ,r sUY;r bdik
ywr>x bdik dI;bzc,r mnr’wv; azg,r jrl f mredv,bKn;r < kr;f H;bKn;r dugkxr < kr;f
H;bKn;r lusmu ’r kUw’r lqc’r no> g/nrdcU mxr nr’nox hqd’r H;lzc;r amr,egLN,sKw’r
jrfEl; d/cr’hqdr’ho/.gKdr,azgr,ywrx>2 hqdr’noes hqdr’H;hwr’jrfamr,
y/wr’ amr,yKnl xr ;o edv,d/cr’k/nrjy fr wr>x gzb;r jraf mr,y/wr’ amr,nnr
jrflmredv,d/cr’k/nrjrfEl; mnr’amr,gzgr’azgr,d/cr’k/nrjrfbQdr;lo;>
ebv’bqnn r nrjcJ r mKngr nrdcr’gqb’r awrd/cr’k/nrjs fr ,fr tQc;r es hqd’r H;
cwr’lo/’ anramr,tug,r yJc;r kQn’r ho/.dKw’r gfv,gzn,r ywr>x anrtgu ,r lIl;o
bqnn r Exo dx amr,lUw,r lo;azg,r jrl f mr< jrbf dz ’r < gUY’r lUw,r [.bzc,r sepv’
d/cr’k/nrjfr hqd’r ]iwmr nr’bqner bv,mv’< hqd’r ]iwhr wr’edeg;so/,bQd;r mnr’>
edhqd’r hJwr tug,r lIl;o awrdcr’jry f /wr’< Y/nr,hwr’< adigt xr /nr,hwr’<
hQc’r jrhf wr’es sJb,r kdr’jfn r nr>x
ycr’mI’woxbbrxtmr’j/wr’budrxszcrbbrx Ocrxwv; etRgvtv dcr’etRI
1ycr’mI’]nr,h/cr;budtr jwr; dI;mKc’r gnr,tv,R< FU;gin:r nr’f mKc’r ek, -h/cr;jwr;yes’egv’dm
anrgUYr’mI’lubr,kI;k/cr;wox< anrnox gUYr’bqnrmKwr;bo,bqnrbudrxt mKwr;mnr’jwr;hqdr’s/cr;DugrgR
jRiyv,< w/o’bqnrbudrtywrx mnr’jwr;ycr’esxen’d/cr’dJwr’gmrnnrxgznr,>
2a< bbrx 1, nv; 7
36
gvtv anrn’fr mnr’dqmd r mz wr ox lzc;r egLN,sKw’r jrf anrlgu ;r nzcd xr eb’
yic’r jo/’budt xr bJd,r b/gr,wv;azg,r sUb’r mv’ gzb;r anrkwr lo;tUb’r j/mr,bUY;r
d/cr’egLN,sKw’r jrf gzb;r ekv;tmr’budt xr jwr;nnry x wr>x mKw;r bzg;r nJc;r kunr
lUcregv’sl wo;lwr;tJcrbudrxtjwr;wv; {lugrxnzcrxdeb’jwr;hwr’kwrnox
amr,mKnrjKcrxncr,lugrxnzcrxdeb’d/cr,sv,snv,kwr anrmI’h/cr;nv;
lug’r dvmQn’r < svnKwhxr dr’jv’< nv;hQc;r < cwrmcJ er s mI’hQc’r [iwa xr n U ;r nnr>x
lug;r nzcj xr wr;hwr’kwrnExo dx ebxmv’sKw’r es mI’h/cr;lIll U d I Y U ’r ebxmv’
jJn;r sref s h/cr;kQml xr bQ ;r wx<o mUn;r jrj f mz ’r pwtmr’< niml r <I gdr’yqnl r I
es yU,swr’lUY;r jrs f wK ’r < jrbf cz ,r jrl f cQ ’r lInnry
x ,U } noywr>x kuns r bJ ,r
l/dr;tQcr;wv; anrkwrjwr; mI’h/cr;p/crjJnr;b/cr,yU,jKcrxnonox gwrkv;
kuny r mu ,r ymrwv; anrnxo dgr’edbqngr bz ;r kwrjwr; [.bzc,r jrf nKwt r mr’budxr
tjwr;hwr’edxywrxno}> 1
budt xr sv,snv,nox dJn’r s/nrkdr’edv, lzc;r d/cr’kIekv’kUm<r
kIncQ <r cwrscU ’r < sepv’dUn;r jrf anrnbrwx v;bqnr niwvRn anrh/mr;eh.
dv,lo;[.bzc,r jrt f mr’sjrj x v,nnry x wr>x po/,nJc;r dI;nox tug,r lIl;o kug’r
jrwf v; jUm’r -bI,dinxo bqnwr bxo d z jxr cr,ganrncJ ;r nr’f dzn;r dv,lo;[brhx nr
sjrj x v,sI,yKc,r < bqnn r mrgx drd x /cr’knr anramr,mI’amr,bqnr anrhwr’
edkdr’jrp f gu ,r w/nr,mnr’ bun;r dv,ed[.hnrnbi bxr /nr,nnry x wr>x 2
1m< bbrx 2 (mU,ld) nv; 121
2bunr;dv,bzjrxjcr,gjqdr’yKcr;nnrx dUYr’dI;dznr;gmr,mt/nr’dv.>
37
dznr;s/mr
sjrxjv,tUnr;szcr smudyaRiysjrxjv,
sjrxjv,tUnr;szcrnox bqnrcwr;h/gr;dugrxkbqnrebv, (smudy
aRiysjrjv) ywr>x ekv;sbr’lQc’r smudyaRiysjrjv anrghxo nr
yU, dI;nr’f bbxmr ,U cwr;dcr’nmrnnrx lo;hnry,U jKcn xr cr,po/,dr;f noyx wr>x
dnrhv d/cr’kr;f lo;noyx wrx bqnd r wU t
r mr’anrj/cr;hqd’r H;pwmr,f <
bdisnr,et,mr,f ed,bqnt r cQ ;r es mI’spv,wjbr’bQn’r kr;f lo;anrnxo
anrnnrx jKcn xr cr,wv; -
1P gvmdnrhv kr;f egLN,mUn;r sKw’r jzm’r gv,m<
2P pwdnrhv kr;f sJb,r mI’pwgfv,dv,es,<
3P wipwdnrhv kr;f H;pwk/dr,sud’r sqc;r no mI’wos x /mrycK ;r ywr>x 1
elv’pd/cr’krf;lo;lmr,m/gr;nox mnr’hQcr’kJnr;yrf,mv’ gzbr;lzcr;
d/cr’mnr’jzm’r lo/lo/’es gKd,r bnrdgu kxr gU;yKc;r El; dv,sdr’dwv,kwr
lo;sJbr,pwgfv,dcr’nmrnnrxywrx> gUYr’gv; dI;nox amr,lo;sznr,nbrx
elv’pnowx v; mnr’bqncr wr;ed,[wrbcJ ’r bKn;r > gzb;r sv,snv,budt xr nowx v;
wowx v; amr,mI’lo;lzc;r eh,du[wrbcJ ’r bKn;r < cwr;ed,bKn;r es smrj x cQ ;r wv;gU;
smr,sQnrbKcr mnr’aicrlcrpcrnzcr;gnres bqnrlUcryU,no> edv;gv;
elv’pdnrhvanrnxo hwr’nbrwx v;mnr’bqnl r cz ;r d/cr’eh,du dv,dugkxr
bqner bv,esdv. dv,mnr’edbqnn r nrx ycr’lo;aicbr cJ ;r bKn;r gzn,r > lo;
aicrbJcr;yinr’jrfew,dnv,<2 ew,dnv,smrx lo;aicrbJcr;d/cr’dumrxdKwrx
1mhw (aludrdgm-1922) nv; 9; scr< bbrx 5 (mU,ld) nv; 421
2ewDnvsMmuDyv dnrhvsMmuDeyv< m< bbrx 1, (mU,ld) nv; 51
38
pdrxsjgfv,es sJbr,l/mr’d/mr’gnres bqnrlUcryU, jzmr’ncr,lzcr;
pzn’r sJb,r bqnr bdijj r smubbr vd ywr>x
gzbr;no elv’pdnrhvnox mnr’amr,jrf;cwr;ed,[wrbJcr’bKnr;<
amr,jr;f cwr;eh,duhcr’mnr’ anrlwq gr Y U ’r bun;r dv,dugkxr bqner bv,> gUY’r
gv; mnr’bqnrcwr;eh,du anrjmrdznr’bKnr;< t/cr,jQcr;lKwrbKnr;nnrx
ywrx>
gzbr;nnrEl; ekv;sbr’lQcr’nrf’bbrxbv,linnrxwv; cwr;h/gr;dv,
dugkxr bqner bv,nox mnr’kwr;bv’jqmr dcr’giel,sv,d/cr,jKw’r gzn,r no> bQgxr
wv; dnrhvnox hwr’awrw[ox wrd/cr’bKn;r es<1 sbr’lQc’r gnrd;I noex sdv.
hwr’tugr, lIkugr’jrflo;wv; dnrhvnoxmI’wox sgrgvydidrti bqnrcwr;lUcr
mnr’ anrbn q mr v’gzb;r emv’hnnrx noywr>x
ekv;dnrhv anrwv;kr;f lo;nox amr,jr;f gUY’r gv’dzcmxr ;o < kr;f lo;av,
yuc,r gv,m[gr’yKc;r < kUw’r lqc’r El;amr’n/dr;gUY’r < mnr’egv;kwr;bv’anr
krf;lo; anrdidrxjbr’jzmr’d/cr’wUnrx< d/cr’hnr< g/crjrf< bKcrlo;hqdr’<
d/cr’yum,r sv,snv,jKw’r nol x ’U gzn,r ywr>x 2 ebv’awrjmz ’r po/,sv,snv,
budt xr tdr’s/crwv; bnrhvd/cr’pid’r gnrdcr’sqc;r nr’f lUg;r ed,awr
d/cr’pid’r tqcgr nrlgq n xr .zo nr’f nv;[in’r edv,tJcs r gJ ’r sKwn r ’fr mKc’r < nr’f
kKw’r jKw’r nox bqner bv,mv’gzb;r elv’p gKw’r sun,r dUwbr n q y r ,fr noy
x wr>x ed,
awrjKwr’noxgfv, gv;bqnrbnrhvpo/,m/gr;mI’< bo/’mKcr’< dcr’dUcr,wKcr’gUnr’nox
gKd,r azg,r mv’dI;elv’p3 anrws xo n
u ,r dUwbr n q y
r ,fr noy x wr>x gUn’r lUcbr cz r
mKc’r jKw’r anrkdr’jrf dv,edeg;kobnrhvd/cr’pid’r gnres aub,r eav’
gnr po/,gdr’yqngr ;U sJc,r mKc’r kwrnxo edv.edxdwK s xr ,fr bKg,r piwmr nr’ nr’f
po/,bo/’mKc’r < po/,m/gr;mI’gUY’r es amr,dzn z kxr wr;tJcl
r ;o dI;t/br;lJgbxr nrhv
1dUYr’dI;nv;ligr;--
2m< bbrx 1 (mU,ld) nv; 51; scr<bbrx 2, nv; 72; wip<nv; 380
3m< bbrx 1, nv; 86
39
kwr> mKnj r cK n
xr cr, budt xr jwr;l/dr;enjwr;Rdrt x bv,lwv; {lUg;r lUcn r xo
yub;r yzm’r wxeo s dzcmxr ;o so;lKd,r esEl; bqnwr kxo ;I kv;dnrhvwxy o ,U } no>
pref gv;edyJnwr v; gv;bqnl r cz ;r amr,lIdcr’sqc;r nr’f lUg;r nox bqnr
ebv,mv’gzbr;elv’p gKwr’sunr,dUwrbqnryrf,noxywrxno> anrnoxmnr’amr,
y/br,dv,edbzc,r jr>f gUY’r gv; hqd’r ]iwr d/cr’kr;f lo; dzcmxr ;o nox hqd’r H;pw
bqner bv,mv’ anrwv;nox mnr’bzc,r jry f /br,> dI;nox edlo;aub,r aUw’r gnr
po/,atitmr’ nr’f dzn;r sjrj x v,tUn;r szcr anrmnr’lJgl xr mr, anr
mnr’gqw,r gbr’gnr dcr’sjrj x v,tUn;r nJc;r nnrl x ’U gzn,r > dI;nox edlo;
aicn r wK l r /o ’g/mr,-gmrm El;anrkn J ’r gKd,r nol
x ’U gzn,r >
ycr’mI’avhv,RsI,yKcr; anrmnr’bqnrcwr;h/gr; lzcr;dv,sdr’
dwv,kwredmI’lo;gfv,< yU,lo;gfv,< sJb,r gJd’r swr’lo;gfv,nnry x ,U >
1P gblIgvRvhvR av’h/nrgn z ;r kwr;d/cr’gin<r
2P pdrsvhvR av’h/nrd/cr’dumd xr wK kxr cz d
r vf ,R
[gr’yKc;r El;av,yuc;r [gr’yKc;r >
3P wiYvnvhvR av’h/nrj[fr .<
4P menvsYrejdnvhvR av’h/nrjefr j,dnv, jrkf ;fr
esv,sUn’r <1
nr’f kwrs,I anrnnrx ej,dnv,nox bqngr /crjkfr ;fr yU,< kr;f mI’< kr;f mI’
tQc;r < kr;f sJb,r tQc;r < kr;f bqngr vf ,tQc;r dig’r dig’r nnry x wr>x 2 anrnmxo nr’gKd,r
azgr,bnr cwr;h/gr;pwdcr’smr,sRv, gzbr;g/nrlIg/nrjv.3 anrmnr’
hqdr’s/cr;mv’nnrxywrx> mnr’mKnrgnrdcr’ej,dnv,ywrx>4 hwr’lo;
hnrmv’gmr’mKw;r jwrn x nrx scr,kv,Rnox wv;bqngr mr,mno>5 gqw,r lUY;r ekv;
1ibid.,p.48.
2ebv’dQgr;p/o,lqbr;hqnr’jfrb/nrmrf,wv;jJcr mnr’mQnr;gnrdcr’liBIDUwr:”Libido” ywr.>
3ma< bbrx 1 (mU,ld) nv; 210
4ma< bbrx 1 (mU,ld) nv; 209
5dUYr’dI;nv;ligr;---?
40
jref j,dnv,< menvsYrejdnv anrwv;mv’po/,nKwn r nrex s budt xr
jwr;wv; {mKw;r egv.nJc;r [.bzc,r jrl f cz ;r av’h/nr jref j,dnv,nxo mnr’bzc,r
jrfbv’jqmrdcr’dnrhvs/mryKcr;ywrx}>1 gzbr;no ekv;dzcrxmo; ej,dnv,
menvsYrejdnv El; gmrm jKw’r nod x cr’sqc;r mI’ekv;bzc,r mKngr nr
anrjcQ ;r enwv; kr;f lo;< kr;f bqn<r kr;f mI’< kr;f mI’gfv,tQc;r < kr;f bqngr vf , tQc;r yr’f yr’f <
kr;f yr,f gfv,yr’f yr’f < kr;f hvOmrtcQ ;r dig’r dig’r } noywr>x anrnxo bqncr wr;h/gr;
dv,dugkxr bqner bv,es hwr’lo;hnrmnr’mI’woy x ,U nr’f scrkvRgrknrtv egv
bzc,r bqn<r bqnkr nr,tv,anrncJ ;r nr’f knr,tv,hv;yKc;r anrmnr’hqd’r H;
sdr’dwv,gKdr,bqnrebv,nnrxywrx>2
anrnxo bqna r nrlmr,lzc;r lKc;r yr,f esbKn;r nr’f ekv;tmr’budt xr
jwr;ywr>x gzb;r nnr hwr’edlo;dzc’r jQm,r jQm,r wxwo v; cwr;h/gr;< jKwp xr nr’
dv,dugkxr bqner bv,nox mI’wxy o ,U nr’f dUwd r gu kxr noy x wr>x amr,jr;f wv;mI’po/,nzg;r <
edv;ncr,no cwr;h/gr;jKwp xr nr’ dv,dugkxr mzd,r sud’r yqnn r exo gv; mI’wxy
o ,U
nr’f dUwd r gu kxr nonx cr,gwr,es mnr’amr,mI’po/,nzg;r > dI;nox ycr’mI’ekv;
anrbKnr;[.nmr goxlo;hnr nrf’bbrxbv,lidcr’nmr anrwv; {yMgiYrji
smudytmrmM sbrbM dM nieRvttmrm-M scresamr,wv; ebv’mI’Fic;r dJn’r
gKdr,bqnregv; mnr’mI’Ficr;dJnr’mzdr,sudr’yqnrncr,gnrywrx} no> 3
sdr’lr<f kKc;r wdrt x l u <fr bKclr /o ’mnr’lrf scrwv;mnr’mI’spv,w anrj/cr;
gKd,r bqnmr v’egv; mnr’egv;mI’Fic;r dJn’r bqnr dv,edlo;mzd,r sud’r yqn<r
lulQwrywrx> hqdr’no knr,tv,hv;yKcr;nox mI’wxoFicr;dJnr’gKdr,bqnr hcr’
mnr’esamr,gv’ bv’mI’wxF o ci ;r dJn’r mzd,r sud’r yqny r wr>x ekv;nox edsJb,r
sbr’lQc’r engnrtcQ ;r dI;nr’f dzn;r sjrj x v,tUn;r s/mr nibbxr /nr,gzn,r >
1scr< bbrx 2 (mU,ld) nv; 100 (gv,mdnrhv< pwdnrhv< wipwdnrhv - ekv;bzcr,mnr’mI’dI;
po/,nv;>
2dUYr’dI;nv;ligr;p/o,nv;---?
3m< bbrx 3 (mU,ld) nv; 280; scr< bbrx 4, nv;47,107; wi<nv; 423
41
ekv;bv,li gmrm< snrsgRidrxsmrxwv; g/Rrm no mI’ekv;bzcr,wv;
d/cr’hqd’r < g/nr wv;no> gUY’r gv; apitmr’j/wr’budxr gqw,r lUY;r gmrm nox
mI’ekv;bzc,r dQd;r edv’lI< mnr’jQc;r enwv; d/cr’hqd’r bv’ej,dnv,no>
amr,jrf;wv; gv;bqnrd/cr’hqdr’dcr’sqcr;> mnr’bqnrpznr’g/mr, jKcrxncr,
gUnr’dcr’nmrt/cr,wxonnrxegv;amr,jrf;> ebv’awrdI;bzcr, ekv;ewv’h/nr
gmrm wv;jJcr mnr’amr,dznj xr cQ ;r wv; bqnp r n z ’r agLVwr’> pzn’r mnr’nnrx
Ocrwx v; wibvg pzn’r m/gr,< dUwl r ;o nmrd x n z ’r kzcgr mrm (gmrmpl< gmrmwibvg)
ywrx>
ej,dnv,nox bqnl r ;o anrlI dcr’anrjv.ncr,gnr> gzb;r no
gmrmegv;mI’gfv,anrlI anrjv.ywr>x g/mr,lInxo gKd,r bnrpn z ’r m/gr,lI
es g/mr,jv.nogx d K ,r bnrpn z ’r m/gr,jv.ywr>x dzcmxr ;o < ej,dnv,< g/mr,
lIamr,wv; jv.amr,wv; mI’hQc’r dKwt xr cJ r jKcn xr cr,mnr’j/cr;bnrpn z ’r nnrx
ywr>x mnr’dJg’r sUn’r aI’tzc’r bnr dv,edlo;sJb,r gfv,< sJb,r lIsbJ ,r jv.
nnrxywrx> lIaigr,jv. anrlrfesamr,wv; mnr’mI’woxnrf’dUcr,wKcr’smr,
sRv,ywr>x jwr;Rh/nr’dv,Edx bQgwxr v;mnr’hqd’r < s/cr;esdv. mnr’amr,
bqngr mrm< gzb;r wv;mnr’ebv’azg,r bUnl xr d z ;r es sgrgvydidt r i anrwn U xr
wv; mI’gwr< g/cr’godcz mxr ;o elv’p anrj/cr;H;sJb,r pwgfv,tQc;r nnr<x mnr’
ebv’p/dr,g/cr’goes giel,sv,dcr’sqc;r < av,swlmrswr; dcr’sqc;r ywrx
El; amr,mI’d/cr’gKd,r mr,f tQc;r ywr>x lo/’gmrmnox amr,tug,r lIl;o gfv,gfcr
jzm’r bKn;r anr;wv;Cdv’ amr,nnr bnrs’U El;bnrd/mr, (moral justic
or reward and punishment) anrn>xo lo/’bKcbr n q Cr dv’ amr,nnr bnr
sU’bnrd/mr,gnrnxo mnr’aicn r wK r d/cr’yum,r Fv.p/nr,pIbcU r (God) egv.
dQb’r ddr’< egv.dmr’bKcmr /o mI;< egv.dQb’r ddr’ lIagi ,r jv.bnrgn U ’r nnrx
ywr>x ekv;anrwv;Cdv’ (justic) nonxo mI’ekv;bzc,r szccr mQ ;r es mI’ep’wo<x mnr’
mI’lzc;r ho/.jv.nmrlwK er s lzc;r lIedv,gUn’r hwr’> lo/’gmrmnox bqnl r /o ’
bgr’bKcj r mz ’r lzc;r d/cr’pzn’r kzcd r /cr’hqd’r < scrkvR kUnkxr n J ’r < mnr’bqnr
42
bKcmr /o mI;jzm’r pic;r dJn’r < mnr’amr,gqw,r scrgnrdcr’bKcmr /o mI; bnrs’U bnr
d/mr,gnr> scrjwK wxr v; g/nrln I xo gKd,r bnrpn z ’r lIes g/mr,ho/.nos x mrx
gKd,r bnrpn z ’r jv.nojcJ r anrnxo amr,wv;Cdv’ amr,nnr bnrs’U bnr
d/mr,gnr< amr,jr;f wv;esegv.egv. amr,nnr hQc’r esanranr mv’dQb’r
ddr’ nKwd r /cr’hqd’r jwr;gwr,es bnrs’U bnrd/mr,< gUY’r bqnF r ci ;r dJn’r <
bqnmr /o mI;mnr’gUYr’> anrnmxo nr’amr,y/br, dv,edbzc,r jr>f anry/br,
mnr’noEx dx dv,ed[.lzc;r pzn’r kzcgr /mr,< ej,dnv, anrm’I hQc’r t/cr,
jQc;r wxho cr’kwr nr’f j/dr;nox aig,r j/dr;nv;nnrgx Y U ’r > dI;nox hwr’edlo;
sbr’lQc’r en d/cr’do/jzm’r ncr,sv,snv,budt xr wv;nnrgx n z ,r >
mKw;r jwrx hwr’lo;hnrmv’wv; gUn’r hwr’gUY’r bqnj r mu ’r gzcr egvgzcTr bu r
dcr’n/mr,nogx Y U ’r no> anrhwr’Ocrwx v;do/nox gUY’r bqnd r wU kr nr,tv, lJw;r
gJd’r d/cr’hqd’r mnr’gfv,gUY’r > jzc,r hQc’r dcr’sqc;r gJd’r gfv,mUd’r mKw;r hQc’r
dUwkr nr,tv, gJd’r hqd’r g/nrgvf ,nnrhx v.> ebv’awrj/wr’budwxr v; {amr,gJd’r }
no> jrkf ;fr < ej,dnv,< muc;r mzc’r < dzcmxr ;o nox sJb,r mI’< sJb,r bqngr vf ,tQc;r dig’r
dig’r es bqnwr hox cQ ’r lUca r nrncJ ;r dUcn xr cJ yr ,U dcr’jUw;r dcr’j/dr; dcr’
smrsRv < dcr’lUg;r gmr,pv,ywr>x anrnxo bqnhr cQ ’r anry,fr lUcr nr’f lUg;r
noyx wr>x ebv’awrjmz ’r sv,snv,budt xr wv; dUwd r /o gfv,< t/dr;lUcs r ,I yKc;r
gJdr’gfv,egv; mnr’amr,gJdr’< sJbr,dUcn rx JcryU,h/cr’mnr’ nrf’h/cr;p/cr
d/cr,anr< gKdr,bnrpwd/cr,j/dr; anrOcrxwv; kJnr’gKdr,mrf,tQcr;no
nnrxywrx>
gqwr,lUYr;anrnoxes ekv;t/mrj/cr;t/mrlo;wv; {scrwv; mnr’
amr,mnr;dqc;r < amr,lQg;r lo/;no amr,bqnl r nz gxr nQ wr xo jKcn xr cr,kfncr wr’
‘Atman’ ebv’no pwgKd,r mr,f anrwv;nox jzc,r edbqnl r ;o hv. mKw;r wo/’do/}>
mKwr;bo,l/dr;enlzcr;wo/’do/nox hwr’ko;jrfdUYr’ pwnoxmnr’bqnrscrno<
mnr’smrhx d q ’r ]iwr sJb,r bqngr vf ,nogn z ,r > anrhwr’Ocrwx v;pwnox gUY’r bqnr
egvgzckr nr,tv,hv;yKc;r nox hwr’gos x mrl x cU y r ,U > kwrlgQ ;r lo/; ebv’amr,t/dr,<
43
kwramr,mKngr nrl;o nr’f jUw;r gmr’nJc;r El;gmr’nJc;r anrsbJ ,r gnry,U
nnr>x kwrd/o gfv,gU;gmr’gmr’es bqner bv,mv’lUcy r ,U (kwrgd K ,r bqnmr v’gU;gmr’
gmr’es do/gfv,jzm’r gU;gmr’gmr’< sJb,r l/mr’d/mr’gnrlcU y r ,U )ywr>x
{mKw;r anrknr,tv,gKd,r bqnmr v’ twr;mv’esdo/gfv,nnrx sUjwr;
Rh/nr’ gKd,r lUcy r ,U < twr;lUcy r ,U < do/lUcy r ,U kKw’r kKw’r ywr}x >1 hqd’r noes
edv;gv;pwedv;lqwr hwr’gmr’gmr’lo;gKd,r < lo;do/yU,< gUY’r gv; hwr’smrx
sJb,r mI’lo;yU,> scrwv;hwr’[.bzc,r ekv;anrwv;mv’non x o bQgs xr mrwx v; mnr’
amr,mI’d/cr’mnr;gJm’r amr,mI’lzngxr n Q r jKcn xr cr,wiY/nr,kfncr wr’esdv.
hwr’j/cr;sJbr,yU,swr’lo;gfv,yU,>
mKw;r dUwkr ci ’r knr,tv, amr,mI’gfv, amr,mI’hQc’r dUcgxr /nrl;o ywrn x nrx
hQcr’jrfhwr’amr,do/gfv,jzmr’ Tubrknr,tv,do/> mnr’gfv,sJbr,awr Tubrh/cr;
d/cr,anr anrhwr’Ocrwx v;d/cr,j/dr;nnry x wr>x nr’f dUwkr ci ’r lug;r azn,r
no. hQc’r dUwr hQc’r jrf dcr’Y/nr, ycr’dJgn xr mu ,r ea,wx<o gUY’r gv; kwrm’I nmrx
hQc’r dv,edhqd’r H; kwry,fr kJn;r bqngr n U ’r lUcl r ;o yU,> hQc’r dUwd r cr’hQc’r jrf
anrwv; gUn’r nonxo mI’aqnhr cQ ’r wxho cr’kwr bun;r dv,edsJb,r awr Tubhr /cr;mr,f
es mU;mr,f yr,f tv’edv,ebv’gum,r tUn;r ywr>x
jzm’r ncr,wv; amr,mI’d/cr’mnr;dqc;r < amr,mI’lzngxr n Q <r mnr’lQg;r
lo/;nnrx mnr’amr,mI’scr anrmnr’ko/.< ldr’k/mr;gfv,jU’ jUw;r gmr’nJc;r
El; dcr’jUw;r gmr’nJc;r > lzc;r wv;mnr’amr,mI’scr anrmnr;gQn,r anr
mnr’ko/.lo/; lugp xr wj/dr;nox gfv,pwj/dr;nv; anrwv;nox t/cr,jQc;r
lInv,> mnr’gUY’r bqns r /o dJn’r sJb,r gKd,r esdo/ anrebv’amr,t/dr,
lUcn r gxo Y
U ’r < so/dJn’r sJb,r bqna r nrnxo gUY’r bqnr anrk/o .tzg,r lo/;gnr
gUYr’> mnr’mKnrjKcrxncr, yzdr;po’]icr’jJcr’kJnr’jJcr’wnr’nnrxywrx>
mnr’amr,jr;f yzd;r po’anrlwq gr nr< smry x d z ;r po’d/cr,anregv; amr,
jr;f > lug;r azn,r yr,f mv’bqngr n U ’r lUcr av,yul;o [gr’sib’r > wv;dI;edxmnr’
1bRmj (mU,ld) nv; 78
44
gUn’r lUcr av,yu[gr’sib’r nox mnr’amr,mKngr nr dcr’lug;r azn,r anrbn U xr
mv’[gr’sib’r bInnr>x edv;mKnn r cr,no gUn’r anrd/o ywrj x /dr;nox gfv,gKd,r
bqnd r /cr,j/dr;nnrex gv; hwr’amr,j/cr;wv;lo;wv; bqner gv.lqwmr n K gr nr
no< amr,nnr bqnd r /cr,egv.no> mnr’gUY’r bqns r /o dJn’r sJb,r anrmnr’
mKngr nrngxo Y U ’r > d/cr’do/ El;d/cr’gKd,r mnr’mv’bQg,r gnr nr’f d/cr’wUnxr
jUw;r gmr’gUY’r 1 > d/cr’wUnxr gmr’lJn’r (judmi Rn) nr’f pwnox mnr’gKd,r
tQmhr cQ ’r bnrjwfr n U xr gmr’aznd r /cr’bKn;r (jrbf disnr,et, jref d,gKd,r )
nrf’d/cr,pwywrx> wv;edxmnr’ gUYr’bqnrso/dJnr’sJbr, anrmnr’mKnr
gnrngxo Y U ’r > nr’f jUw;r b/nrpwnoex gv; d/cr’wUnj xr gfr mr’nJc;r nox mnr’ed,
bnrd/cr’wUnrxsJbr,tQcr;d/cr,anrywrx> gzbr;no ebv’awrd/cr’hnrtJcr
j/wr’budwxr v; ekv;t/mr lzc;r d/cr’wo/’do/nox mnr’amr,jr;f anry/br,lUcr
l/cr< j/wr’budexr gv.lref gv; amr,dznmxr ;o jrf gzb;r lzc;r bnr,hvanrn>xo
jUw;r gv; d/cr’dzcmxr ;o dnrhv ycr’dJgmrx ’I smr,sRv, dgr’edsJb,r
mI’gfv,yU,> dnrhv anrbn q hr cQ ’r ehv;nox mnr’edgJd’r gfv, mKw;r anrawr
bYr,Yv, anr[.hnrlo;tmr’jJwr;jrf;< nibrxb/nr,nox kv;do/bQdr; tUYr;
tznrbQdr;dnrhvnnrxywrx>
45
dznr;sI,
sjrj
x v,tmr’jJw;r jr;f tUn;r s/mr
46
mKnj r cK n xr cr, bv amr,mI’ekv;gf/mr’jr.f dJw’r dv,edjQc;r en lzc;r spv,w
gunl r n i mr cK ’r nnry x wr>x dwr,dUwn r cJ ;r l/dr;endo’egv.bvwv; mnr’jcr,
hvlugd xr ;I gzc’r liner s bzg;r mv’dI;nr’f nzcn r gxo Y
U ’r no> bvsmrt x /mrwv; {mr’f
kr;f wv; mr’f luY’r nmrhx v.}> dwr,kdr’jrs f /cr’l/cr’enmnr’ lzc;r wv;dI;gunr
amr,j/cr;luY’r lo;< mnr’bqna r nrgn z ;r gQn,r wx<o gUY’r j/cr;bol;o gUY’r no>
bvsmrxdzbr,wv; {mnr’amr,bqnrlo;jKcrxncr,mrf’wv;eax< hqdr’]iwregv; gUYr’
edmI’nmrx mKnj r cK nxr cr,nr’f nzcnr <xo mnr’mI’lQc’r bzb,r bQb,r es anregv.
nJc;r j/cr;luY’r lo;nr’f mnr’ lmr[wrl;o nnrgx Y U ’r ywr}x no> jcr,wv;ekv;
gf/mr’nox bqnl r grkx nv, anrmgz ,r eng/crjhfr wr’ dv,jQc;r lQc’r gU;smr,sQnr
bKcres mnr’amr,j/cr;edv.do,ko;Enlo; dJnr’spv,wkzcrwdrxtudcr’
lUc>r ekv;gf/mr’l/dr;nox hwr’nbrwx v; mnr’bnrt/cr,pid’r t/cr,pUnwr xo nr’f
lzc;r dv,ed[.bzc,r hnrtmr’jJw;r jr;f no> gzb;r nnr lcrgvlwdvRsudd r
jQc;r enwv; gUn’r mI’ awijj r v sum,r cmr’kwrnxo gfckr mrwox gzb;r ekv;gf/mr’ jKcxr
ncr,j/crxkmraucrnnrxno> 1
gUY’r gv; ebv’amr,mI’pv,sv,l/dr;gf/mr’no hwr’egv;amr,j/cr;hqd’r
scrl;o > scrjwK wxr v; nibbxr /nrnxo awrsbr’lQc’r jzm’r ewv’h/nrswJ ;r sJw;r no
hwr’edgfv,bzc,r jrj f mz ’r ekv;bzc,r mnr’ anredbQg,r bKc;r gnrnnry x wr>x gzb;r
nnrEl; gmr;nmrnmr hwr’sbr’lQc’r jzm’r ekv;s/nrkdr’ (amr,) anrm’I
d/cr’pid’r ea,dI;sud’r nnrx jKcn xr cr,po/,dr;f noy x wr>x
dnrhgrky dI;elv’p d/cr’kr;f lo;mzd,r sud’r sqc;r >
ascrkd dI;anramr,mI’d/cr’bzcrbqnr>
wiRvg dI;anramr,mI’d/cr’krf;lo;>
nieRvt dI;elv’pmzd,r sud’r yqn>r
nibrbvn dI;mzdr,yqnrelv’p>
hwr’j/mr’wUnd xr Y
U ’r ekv;sbr’lQc’r anrncJ ;r ekv;jQc;r lQc’r nibr
1lcr,gv,< nv; 113
47
bvn jKcn xr cr,mI’wox nr’f pJnmr ,U bbrgx ;U anrl’U gzn,r >
{nibbxr /nr, anrwv;nox bqna r nrmd z ,r bQd;r dnrhv ebv’amr,gJd’r
esaI;< bz,o bQd;r < dI;anrw/cr’bQd;r dnrhv< bz,o bQd;r dnrhv< k/mr;bUnd xr nr
hv< amr,mI’d/cr’jbr’bQn’r scrnnry x wr}x >1
{jwr;Rh/nr’kwrawK xr ascrkd anramr,bzcbr n q nr xo bqns r cr ?>
anrnox bqnranrhwr’mzdr,bQdr;dnrhv (Rvggrky)< mzdr,bQdr;edv’s
(edvsgrky) mzd,r bQd;r emv’h (emvhgrky)> anrnOxo crwx v; ascrkd
ywrx}>2
{jwr;Rv,taKwxr anrmd z ,r bQd;r dnrhvnox bqnn r bi bxr /nr,ywr}x >3
{jwr;Rh/nr’kwrawK xr nr’f gv;kKc;r wdrt x u anrlefr samr,wv; anr
bqnmr v’gzb;r scrkd dcr’ ascrkd nnrx wiRvg anramr,jbr’bQn’r nox
mQd;r sucsr d u ’r bKn;r ywr>x anrnbxo cz ,r wv; mnr’lzd;r esmv,n< kv;bQd;r
4
dnrhv< tUY;r bQd;r d/cr’jbr’bQn’r < ddr’k/dr,bQd;r smrsRv< mzd,r
bQdr;dnrhv< g/cr’god/cr’jbr’bQnr’< mzdr,sudr’yqnr nibrxb/nr,} no
ywrx>5
ekv;dzbr,jwr;sv,RibudrxdRv, edv,jwr;bRibv,jg anrmnr’
t/mrwv; nibbxr /nr, bqns r crnn xo nrx jwr;sv,Ribd u dxr Rv,dzb,r gfv, jKcn xr cr,
budtxr jwr;s/cr’l/cr’enwxo d/cr’nKwn r nry x wr>x {anrmd z ,r bQd;r elv’p<
edv’s< emv’h} wv;no> 6
{anrb,oz bQd;r dcr’kv;bQd;r dnrhv elv’p anrk;fr lo; jrj f br’yU,
nKwr aubvdvngrknrtv hv;yKcr;nox bqnrd/cr’mzdr,yqnrdugrxk} ywrx
1scr<bbrx 1, nv; 136
2Ibid,iv,p359.
3Ibid, iii,p.190
4scr< bbrx 4, (mU,ld) nv; 251
5acr,< bbrx 2 (mU,ld) nv; 34
6ekv;g/fmr’jwr;sv,RibudrdRv,< m< bbrx 1 (mU,ld) nv; 191
48
no> 1 {anrpwsJb,r gnr mzd,r sud’r yqngr vf , anr,ed,bqnt r cQ ;r sud’r
sqc;r gfv,nox bqnn r bi bxr /nr,ywr}x >
gqw,r lUY;r nibbxr /nr,es budt xr jwr;sJb,r sbr’lQc’r enwv; {jwr;
Rh/nr’kwrawK xr ycr’mI’dI;anramr,gKd,r < anramr,eg,twr;< anramr,
mI’d/cr’kbr’kJcrbzcrscrnnrxyU,> scrjKwrxwv; mnr’amr,mI’dI;anramr,
gKd,r < dI;anramr,eg,< dI;anramr,bzcbr n q nr nrn x o mnr’amr,mI’lo; dI;
azc;r bUnl xr dz ;r bun;r dv,egv.lo;gKd,r < lo;eg,< lo;twr;< lo;bzcbr n q n
r >xo
gzb;r wv; mnr’mI’wxo dI;anramr,gKd,r < dI;anramr,eg,twr;< dI;anramr,
bzcbr n
q l r ;o El; mnr’jcr,mI’dI;azc;r bUnl xr dz ;r bun;r dv,egv.mI’d/cr’gKd,r <
mI’d/cr’twr;< mI’d/cr’bzcbr n q l
r ;o yU,ywr}x >
nibbxr /nr,nox mnr’amr,mI’t/dr;sI,yKc;r -nmrx linr lUm’r po’ scr
ywrx> Tubrh/cr; anrjmr anrgo< anraUnr; anrjv’< n/mr,dcr’Tubr
h/cr;< lIdcr’ho/. jKw’r nox awrmY U mxr d
z ,r sqc;r ywr>x lUg;r nox dcr’d/cr,lUg;r
amr,mI’ywr>x mnr’amr,mI’ d/cr’mv’d/cr’gfv,scrywrx> mnr’amr,mI’ d/cr’
gKd,r El;d/cr’do/ywr>x mnr’amr,mI’av,yuc,r dv,lo;tUb’r hnrywr>x gzb;r
wv; sbr’lQc’r lzc;r nibbxr /nr,wxo jzm’r ncr,ekv;s/nrkdr’jKcn xr Eo l; gUn’r
gmr;nmrnmr t/cr,pid’r wv; nibbxr /nr,nox bqna r nrbn i ;r pUnbr n K ;r anr
s/nrkdr’wxn o eo s nbrwx v; mnr’yv.bQd;r {gwr-kfncr wr’} no> wv;dI;edx
mnr’ nibbxr /nr,nox mnr’amr,jr;f anryv.bQd;r kfncr wr’> gzb;r wv;mnr’amr,
mI’kfncr wr’dv,edyv.bQd;r nnry x wr>x scrk;fr wv; mnr’yv.bQd;r esanr
anrno gUY’r edlo;wv; mnr’yv.bQd;r sgrgvydidt r i (lzc;r yum,r pid’r
wv;mI’gwrw)ox nogY U ’r >
ebv’wv; nibbxr /nr,nox bqnwr exo kv;jQc;r anrs/nrkdr’ amr,nnr
bqnwr xo ekv;anrtgu ,r lzc;r (negative or positive) ebv’no mnr’egv;amr,
mQn;r ncr,gwr,> ekv;bzc,r anrs/nrkdr’ El;anrtgu ,r lzc;r nox kwraci r
1ekv;g/fmr’jwr;musI,l< scr,< bbrx 2 (mU,ld) nv; 117
49
lcrpcrncz ;r gnrweox s mI’lo;dI;bzc,r szccr mQ ;r > ekv;jKw’r nox amr,awrj.fr
dJw’r lo; dv,nibbxr /nr, anrbn q d r /cr’jJw;r jref dxn>xo mnr’bUnexr kv;bzc,r
aicl r cr pcrncz ;r gnrEl; ekv;bzc,r szccr mQ ;r ywr>x
gv;bqner kv;s/nrkdr’ (ekv;bv’amr,) nox amr,tug,r lo;wv; mnr’
bqnn r ’fr dI;bzc,r s/nrkdr’gUY’r > ycr’mI’ekv; aeRvgL ekv;s/nrkdr’ dUwr
snr’sgRidxr jr.f nr’f bv,liny xo ,U > mnr’jQc;r enwv; amr,mI’d/cr’bqnn r >o
gUY’r gv; dUwr {aeRvgL yU,lI} ekv;nox mnr’amr,jQc;r en ekv;bzc,r anr
s/nrkdr’> ekv;anrwv; {amd} amr,mI’d/cr’do/nox bqnwr eox kv;s/nrkdr’
esdv. mnr’amr,jQc;r endI;bzc,r anrs/nrkdr’< mnr’mI’ekv;bzc,r mKnr
gnrdcr’ nibbr vn ywr>x ekv;nox dI;bzc,r mnr’ amr,jr;f nr’f ekv;bzc,r anr
s/nrkdr’> ekv;nJc;r anrbn K ;r [.nmr jKcn xr cr,nibbxr /nr,nox bqnwr mi d u xr
di bUd’r lzd;r < azg,r bUnl xr dz ;r no> pref damr,j/cr;wv;lo; ekv;wimd u dxr i
nox bqner kv;s/nrkdr’no> gUY’r gv; ekv;anrwv; azg,r bUnl xr d
z ;r nox mI’dI;
bzc,r s/nrkdr’wx>o bUnl xr d z ;r nox mnr’jQc;r en dI;bzc,r azg,r lzd;r essmr,
esyKc;r anrm’I d/cr’kzc;r kmrjfr ]gr’ho/. anrwv;noy x ,U > gUY’r gv; azg,r bUnxr
lzdr;nox amr,jrf;ekv;s/nrkdr’> gzbr;no nibrxbvn mudrxdi amr,nnr
wimd u d xr ni xo bqna r nrld z ;r lQw’r tUn;r dI;anrncJ ;r lzd;r esd/cr’]gr’
ho/.dcr’sqc;r < lzd;r eselv’pdcr’sqc;r < edv’s< emv’hdcr’sqc;r < lzd;r
esekv;ewv’h/nr anrm’I ekv;bzc,r szccr mQ ;r < gzcgxr /o ,gnr< k/wr’y/mr’El;azc;r
dI;nnry x wr>x ebv’dUY’r nr’f tvduwp i crgsudd r nv;lig;r 140 nf’r mdrx
jimnigvy ebv’no hwr’[.tJcrwv; nibrxb/nr,nxo bqnrbRmdrxtsjrjv,
noywr>x anrnbxo n q er kv;tmr’lmr,lzc;r anrbd u txr jwr; ehv’enbnr
jwr;bgrxgusv,di anrbudrxtjwr;tUbr’mnr’mv’ dI;sJcr,emv;nnrxywrx>
lznmxr n z ’r tmr’ anrsd u ’r nox kr;f wv;noj x cJ r -
{gUn’r hwr’ gUY’r bqnkr cK ;r t/dr;[gr’yKc;r lin<r nmr<x po’< lUm’r <
kUc’r bwr,av,gv,s dcr’jrwf Y i vn pzd;r jbr’gnrwgox Y U ’r > mnr’jwr;bgrgx u
50
sv,di tdr’s/crkwreshnrgfv,wv; kwrjKwr’[gr’yKcr;nnrx anrlrfegv;
amr,j/cr;wv;lo;wv; {kzcgr wr< gwr< dUwgr wr} no> mnr’[.bzc,r jrgf vf , hqd’r ]iwj r wfr i
Y/nr,ebv,bqnmr v’es sud’r sqc;r gfv,< hqd’r ]iwd r /cr’egLN,jr<f d/cr’kmrjfr
El;jrfaubqgrxkv,ew,dnv,kwr gKdr,mv’essudr’sqcr;gfv,> gzbr;d/cr’[.
Y/nr,mnr’El; awrjmfr nr’g/cr’y/nr d/cr’did’r Oo;jbr’bQn’r gfv,ywr>x
gmr’nnr mnr’[.hnrnrf’dUwrkicr’mnr’wv; gUYr’mI’jrfpqcr,bqcr’ aubqgrxkv,
anredgmrxjzo;mnr’ H;lo;Odr;tJcrgfv, dI;nmrxjrftmr’t/nr;sucres
[.wv; aubgq kxr v, pKg,r jJn;r nox edyJn’r y/wr’gfv, dcr’]icd r cr’hI’noywr>x
gUY’r gv; mnr’smrkx n J ’r nJg’r wUntxr cQ ;r wv; -
{scrgwrwcU ’r dUY’r (pv,wnv,) jra f bu gq kxr v,pKg,r jJn;r nox dI;kUc’r
g/crh/wr1 avgvsvnYrjvydnno noxbqnrjrfbzcrbqnr (scr,kdtmr’)
gUY’r >2 scrgwrbcz er pjrf avgvsvnYrjvydn kUc’r g/crh/wramr,sud’r
sqc;r nox dI;nKwwr Y i vnYrjvydn jr[f .amr,dKg;r amr,sud’r sqc;r amr,
nnr dI;nKwr aginj r Yryvydn amr,nnr enwsYrYvnvsYr
Yvydn jrd f cz ’r egv;amr,jr;f < jra f mr,dzc’r egv;amr,bqner s pv,wnv,
jKcrxncr,wv;mv’nnrxjJcr nnrxegv; gUYr’bqnrscr,kd jrfbzcrbqnrgUYr’>
hqd’r nnr mnr’amr,bzcer pjrs f cr,kd< jrs f nr,dkr;f sJb,r mI’kr;f sJb,r bqnr
3
pwgfv, dcr’jrkf ;fr H;pwk/dr,sud’r gfv,< gzb;r wv;mnr’amr,sJb,r ed,dcr;
jrkf ;fr sJb,r bqn<r ed,pwtQc;r amr,nnr kr;f H;pwk/dr,sud’r es smra x mr,
mI’d/cr’jrd f d i ’r Oo;scrn’fr elv’gnoEx l; mnr’amr,sugj xr sfr cr< gzb;r wv;
amr,mI’jrs f gu nxr Exo l; mnr’ebv’lo;nimy r nq gr vf ,gum,r tUn;r ywr>x mnr’[.wv;
{d/cr’gKd,r nox sud’r sqc;r ywr<x lo;yU,lUY;r pwsug’r jJn;r ywr<x anrlwU ,r
1dI;yU,dnr’swr’ jKcrxncr,kUcr’g/crmKcr’gUnr’<
2j/nr,dcr’lUcr bQgrxwv;bqnrnmrxjfrtmr’sucresdv. dJgrxbqnrscr,kd-tmr’bzcrbqnryU,< bo,jfr;
bRmdrtsjrj<
3noxbzcr,wv; mnr’amr,hqdr’H;g/mr,mrf,bqnrtQcr; gzbr;wv;edv;lqwrmnr’ebv’lzdr;es elv’p<
dnrhv< ejdnv,ywrx<
51
hqd’r tQc;r amr,mI’scrywr>x amr,mI’scrgd J ’r dv,edlo;hqd’r tQc;r ywr}x
no>1
mKw;r anrmnr’j/mr,bUY;r yin’r lIyn i ’r ho/. yin’r g/crew,dnv,
nnrx mnr’[.wv; anrnnrx mnr’amr,mnr;gJm’r < anrnnrx amr,pzd;r
nzcr,mnr’wox< mnr’amr,j/mr,bUYr;nnrx lUYr;dcr’Rv,g jrfjbr’> mnr’
j/mr,bUYr;ew,dnv, anrlrfegv;mnr’amr,kzdr,dgrx didr’Oo;wxoanr
nnr>x mnr’[.ew,dnv,jKw’r nnrd x cr’sqc;r wv; kwrdgr’yqnhr /o gfv, gmr’
mKwr;knr,tv,lulQwrgfv, mKnrjKcrxncr,yzdr;po’mzdr,gfv,mKwr;so;mnr’nmrx
mnr’mUd’r sqc;r nnry x wr}x no>
{gzb;r nnrEl; jwr;Rh/nr’kwrawK xr jwr;pU;anrgmu ,r tUn;r wxo bR
mdrxtbYrYv- d/cr’[.anrj/cr;mzdr,bQdr;dugrxkdcr’sqcr;nox Ocrxwv;
bRmdrt x aRiybYrYv ywr}x >
{d/cr’bUnrxlzdr;mnr’ anrtUbr’hnrnKwrtmr’jJwr;jrf;nox amr,
kzn’r amr,woscr< mnr;gJm’r woy x wr>x jwr;Rh/nr’kwrawK xr anrmnr’amr,mI’
edx (emvstmrm) nox bqnranrpidr’es anrmnr’mI’edx (aemvs
tmrm) nibbxr vn nox bqna r nrjwJ ;r jr;f ywr>x jwr;Rh/nr’kwrawK xr gzb;r nnr
El; jwr;nJcr; mI’d/cr’gumr,tUnr; bRmdrtsjrjv noxywrx> gzbr;wv;
bRmdrtsjrjvnox bqnn r bi bxr /nr, anrm’I edxywr}x >
dI;lrfamr,dI;lrf budrxtjwr;yibr’dJwr’ekv;dQdr;edv’anrnox
bun;r dv,jQc;r ennibbxr /nr,ywr>x budt xr jwr;wv; {gwredszner nsUtmr’
jJw;r jr;f sqn;r d/cr’aznOr dr;tmr’jJw;r jr;f gzn,r }>2 dI;no; tmr’jJw;r
jr;f nox dJn’r yKc’r nibbxr /nr,gmr’lqwy r wr>x
gmr’no bRmdrtsjrjv anrwv;nox bqna r ;I scr? ebv’awrjmz ’r
sv,snv,budt xr wv;no anrbRmdrt x sjrjv kr;f wv;nox mnr’bzc,r wv; amr,
1ekv;gf/mr’jKwr’nox jQcr;enwv; mnr’jwr;bqnr aRhnrdv,ywrxno<
2scr< bbrx 5 (mU,ld) nv; 369
52
mI’scrmnr;dqc;r (bRmdrt x amr,mI’d/cr’lQg;r lo/; jJw;r jr;f edx) gU;smr,
sQnbr cK gr wq ,r gbr’gnrw<ox bzcbr nq wr eox s amr,mnr;dqc;r < mnr’amr,mI’kfncr wr’
lzngxr n Q r anramr,lQg;r lo/;nr’f dUwhr wr’> anrnbxo cz ,r wv; bqnbr Rmdrt x
sjrjvywr>x tmr’jJw;r jr;f nox amr,dznbxr n q p r /o ,s/nrkdr’ bQgwxr v;mnr’
mI’ekv; edv.do,en lzc;r anrs/nrkdr’esdv.> anr[.hnrtmr’jJw;r
jr;f nox bqna r nrhwr’hnrg;U smr,sQnbr cK r jKcn xr cr,kwrm’I (ytvpUd)M < bqnr
anrtY U ;r tznbr dQ ;r dnrhv (dnrhgrkx y)< anrdgu kxr mzd,r sud’r yqnr
nibrxb/nr,noxywrx>
nibrxb/nr,nox mnr’bqnrpznr’m/gr, gzbr;anrmzdr,bQdr;elv’p
dnrhv anrwv;nox amr,tug,r lIl;o wUn>xr nibbxr /nrnxo mnr’amr,jr;f pzn’r
aI;scr> mnr’amr,jr;f pzn’r gzb;r elv’pmzd,r sud’r > nibbxr /nrnxo pzn’r
egv;amr,jrf;< lzcr;d/cr’eh,duegv;amr,jrf;> scrwv;mnr’bqnrpznr’no
dgr’edmI’pzn’r gKd,r gzb;r lzc;r d/cr’eh,duywr>x mnr’dJn’r bUngxr vf ,pzn’r
dcr’lzcr;eh,duywrx> bunr;dv,hwr’lUwr,hqdr’nnrx gUYr’lUwr,[.bzcr,hnr
tJca r wrgY U ’r > dI;nox ycr’mI’sqn;r d/cr’ dv,edOdr;nibbxr /nr,> gUY’r
gv; nibbxr /nr,nox mnr’amr,jr;f pzn’r gKd,r kzcs r n q ;r d/cr’mdrj
x mi bdibdv>
dUwy r /cr,mnr’jmrx jwr;gwr,bojmz ’r sqn;r d/cr’es j/cr;Odr;tJcl r ;o dI;
jig’r lzy o ,U > gUY’r gv; lzn o xo amr,jr;f mI’mv’gzb;r sqn;r d/cr’< amr,jr;f pzn’r
gKd,r kzcs r n q ;r d/cr’> jwr;gwr,j/cr;hnrl;o so/lQc’r yU, gUY’r gv; so/lQc’r nox
amr,jr;f pzn’r gKd,r gzb;r m/gr,dvjwr;gwr,>
gUn’r hwr’gogx t
xo /mrgnry,U anrwv;wo/’lo;nibbxr /nr,ywrn x nrx mnr’
mI’scrn>o ekv;t/mrjcK n xr cr,no mnr’amr,j/cr;gKd,r kJn;r mv’lo; gzb;r wv;
nibbxr /nr,nox bqnwr bxo Rmdrt x sjrjv nnry x wr;> scrwv;mnr’bqna r nr
sud’r jzmbr n K ;r bRmdrt x no mnr’amr,mI’scrw/o ’lJn’r mnr’> scrjwK wxr v;
ycr’mI’wxs o gr’smr,esyKc;r wo/’lJn’r nibbxr /nr,no mnr’gUY’r edbqnr bR
mdrt x sjrjv< amr,jr;f nibbxr /nr,> Rh/nr’jwr;nJc;r jJw;r wv; Rv,tnox
53
awrlzcr;d/cr’lo/yKcr;es dzcr;t/mrbudrxtjwr;wv; {gzbr;scrEl;wxonibrx
b/nr,bqnd r ;I yKc’r m/o } no> mKw;r anrk;o jrj f mz ’r ekv;t/mranrnxo mnr’gUY’r
bqnrd/cr’wUnrx anrwUnrxjzmr’mKwr;wo/’lcrlo;nibrb/nr,ywrx> gzbr;nnr
budt xr jwr;dzb,r enwv; {jwr;Rv,taKwxr ekv;t/mranrnxo mnr’azg,r nzg;r
kf/cr,gfv,ywr>x egv.anry,U nr’f pwmQd;r lUY;r dcr’nibbxr /nr,no x wxj o cK n
xr cr,
bqnd r ;I yKc’r mo/ bqndr ;I sud’r jzmmr nr’ywr}x >1
ycr’mI’ekv;gf/mr’ anrbn K ;r gmr;nmrsmrwx v; {budt xr jwr;j/mr,kwr;
nibbxr /nr, amr,nnr bRinbi bxr /nr,no> anrnhxo d q ’r H;kUca r gz ,r d/cr’wUnxr
gqw,r lUY;r lzc;r nibbxr /nr, lo/jKwl xr ;o yKc;r yU,edx>2 gmr’mKw;r jwr;gwr, lo;
cinr’ekv;bKnr;l/dr;jKcrxncr,nonox jwr;gwr,edt/cr,wv; nibrxb/nr,mI’
w/nr;mI’mKcr’< bqnrwxodI;swr’kUcr’g/cranrnJcr; jKcrxncr,dI;yU,swr’kUcr’
sdr’dwv,non x >o {kwr;j/mr,nibbxr /nr,no}x mnr’amr,mv’mQn;r gnrdcr’bbrx
cwr;tmr’jwr;> wo/’esdo/ mnr’amr,mI’scrkwr;jU’nibbxr /nr,> gUY’r mI’ekv;
{bRinbi bxr eu dv’} jr.f dv,budt xr jwr; dcr’jwr;Rh/nr’dv, mKw;r kwrjwr;do/
nnr>x gUY’r gv; mnr’amr,yKc’r jU’wv; {kwr;j/mr,nibbxr /nr,} no> {bRinbi xr
buedv’} bzc,r wv; sqc;r sud’r yqngr vf ,gum,r tUn;r < mzd,r yqngr vf ,gum,r tUn;r no>
gzb;r wv; wo/’esdo/ywrx budt xr jwr; jwr;Rh/nr’dv,kwrjwr; amr,mI’lo;pw
tQcr;nnrxywrx>
gmr’nox ekv;t/mrtQcr;anrnJcr;j/cr;t/mrlo;wv; {wo/’esbudrxt
jwr; jwr;Rh/nr’dv,kwr;do/ywrx kJn’r bqns r cr ?} no> ekv;t/mrnexo gv;
kwr;bqner kv;gf/mr’ mqw’r anrbd u t xr jwr;amr,dzb,r nnry x wr>x 3 edv;gv; mKw;r
budrxtjwr;ko;lUYr;lzcr;anrnoxnnrx mnr’jwr;wv; mnr’amr,mI’ekv;
gf/mr’ dv,edjQc;r engnr lzc;r jwr;Rh/nr’dv,wo/’eskwrd/o ywrn x nr>x
1scr< bbrx 3 (mU,ld) nv; 189
2gmr;pzcr;dQmr;woxwv; w/o’budrtjwr;j/mr,kwr;nibrxb/nr,no< anrnoxamr,mQnr;gnrdcr’nfr’pJnr
bv,lijwr;< ekv;anrwv; wo/’budrxtjwr; awrbRinibrxb/nr,noxgUYr’ jcr,mQnr;>
3mo< bbrx 1 (mU,ld) nv; 486
54
mKwr;anrbudrxtjwr; dzbr,gf/mr’edv,jwr;wdrxsbRibrxbvjgnnrx mnr’
jwr;l/dr;wv; {gKd,r } amr,nnr {amr,gKd,r } nox mnr’amr,mv’gqw,r kzc;r gnr
dcr’jwr;Rh/nr’dv,kwrywr<x gzb;r wv; kKc;r Rub<r ew,dnv,< sYrYv,< scr,
kv,R< wiY/nr,jKwr’nox kwrgqwr,gbr’gnrdcr’ekv;gKdr,dcr’amr,gKdr,nox>
bun;r jwr;Rh/nr’dv,kwrEdx kwrjwr;ebv’dI,pqw;r bQd;r < kUdbxr d Q ,r Rubn
r /mr,
jKw’r nnry x wrEx l; mnr’amr,mI’screbv,bqnt r cQ ;r lo; wo/’esdo/>1
jwr;Rh/nr’dv, anrebv’sqc;r do/gfv,ywrn x nrx gogx axo wrdgQ ;r gnr
dcr’po’mzd,r gfv, gzb;r pJn’r mUd’r sqc;r amr,nnr yzd;r po’mzd,r gfv,mKw;r so;
mnr’ nmrxmnr’sudr’gfv,nnrxywrx> dI;no; hwr’tugr,lIlo;bzcr,lQcr’jrf<
yv,mI’d/cr’yuc;r gfcj r wfr v; aubmv,po’anrdgQ ;r gnr anrwv;yzd;r po’mzd,r
gfv,nox amr,jr;f nibbxr /nr, gUY’r bqnd r wU kr nr,tv,hv;yKc;r kzcj r wr;pU;[.hnr
nibrxb/nr,noxgUYr’> jwr;gwr,edlo;awrekv;noxsrf,jrf gzbr;wv;gUnr’dcr’
nmramr,wv; pU;mI’bYr,Yv,kwrgmr;pzc;r ycr’t/cr,pid’r wxwo v; aubmv,anr
po’mzd,r gfv,nnrx wv;bqnn r bi bxr /nr,no>
ycr’mI’wxeo kv;t/mranrncJ ;r anrbn K ;r [.nmrnnry x ,U > scrwv;
amr,mI’ {gwr}< {kfncr wr’} ebv’no anr[.nibbxr /nr,nox edbqnp r >fr scramr,
mI’gwrno prs f mrbx n q er gv.[.> jzm’r ncr,hwr’lo;hnrmv’jqmj r wrn x nrx anr
wUnn xr xo mnr’bqnj r wfr n
U gxr Y
U ’r > nzg;r nox mnr’amr,mI’egv.wUnkxr ;o jr<f amr,
mI’egv.anrbbQ y xr ,U po/,lcrjwfr n U >xr edv;lo/’noncr,gwr, anr[.nibbxr /nr,
nox bqnbr Yr,Yv,ywr>x mnr’amr,mI’gwr< amr,mI’kfncr wr’yU,wxp o /o ,lcr anr
[.bzc,r jrn f bi bxr /nr,> dI;dzn;r hwr’aub,r aUw’r gnrmv’ lzc;r dugkxr nnrx hwr’
lo;hnrmv’wv; mnr’bqns r cregv;ywr<x bqns r dr’dwv,egv;ywr<x bqnkr cK ;r
scregv;ywrx scrjwK wxr v; mnr’mI’Fic;r dJn’r bqner bv,mv’no mnr’egv;dgr’
mI’jKwp xr nr’ mI’Fici ;r dJn’r dv,edmzd,r sud’r sqc;r < lulwQ y r wr>x dugkxr <
smr,sv,Rv,edv;lqwr mnr’dJn’r bqnwr ox spv.wj/cr;gKd,r bqn<r spv,w
1suni< bbrx 5 (mU,ld) nv; 132(41); Ibid ,i,p.487; iii,p.245.
55
j/cr;sud’r sqc;r ywr>x dugkxr bqnmr v’gzb;r dzcmxr ;o dnrhves mnr’sud’r mzd,r
yqngr vf , gzb;r bYr,Yv,ywr>x dzcmxr ;o dcr’bYr,Yv, mI’won x cr,gnr nr’f knr,tv,
hv;yKc;r jKcn xr cr,hwr’hnrmv’jqmj r wry
x wr>x
hqd’r no jKwp xr nr’j/cr;bqner bv,El; j/cr;mzd,r sud’r yqnn r xo mI’
won
x ’fr dUwkr nr,tv,hv;yKc;r ncr,gnr> anrnxo bqner kv;anrbd u t
xr jwr;
jQcr;enes bKnr;[.nmrnnrxywrx< {lUgr;noxlrf< lzcr;d/cr’H;lUgr;bqnr
ebv,lr<f dv,lUg;r sud’r sqc;r lr<f sqn;r d/cr’dv,edOdr;tJcd r ;I lUg;r sud’r
sqc;r nolx fr gwrbd u t
xr wv; kwrm’I wxo dI;nr’f dUwyr /wr’d/nr,nJc;r wv’ anryn i ’r
[.lo;noy x wr>x anrnmxo nr’bzc,r wv; tmr’jJw;r jrd f cr’sI,yKc;r nox hwr’[.hnr
lo;yU,dI;nrf’knr,tv,hv;yKcr;hwr’wv;no> lUgr;anrhwr’jrf.dJwr’yU,nox
mnr’yKc’r wv; bqnd r gu kxr ywr>x noex gv;wv;lo;wv; mnr’amr,mI’Fv.pIscr egv.
anrj/cr;hqdr’H;dugrxkbqnrebv,El; egv.anrhqdr’H;dugrxkmzdr,sudr’
yqnrnnrx>
mKw;r anrhwr’bUg’r bzcbr Yr,Yv,H;kJn;r yr,f mv’jzm’r sjrj x v,sI,bKcr
nnrx hwr’[.hnrpwmQbr’sKcr,< d/cr’jJwr;jrf;elv’gdcr’lUcrywrx> mKwr;
anrhvhnrd/cr’lbrs x cK ,r <1 hnrtmr’sjrj x v,nnrx gv;bqnhr cQ ’r dcr’lUcr
anrj/cr;kUcrgKdr,bnrsmr,sRv,pwbnr,dUcr, awrnimryqnrgfv,es
mnr’amr,mI’aqnhr cQ ’r j/cr;gKd,r bnrH;scr,kv,R g/mr, bqner bv,ywr<x gzb;r
wv; mnr’amr,mI’awijj xr v, dnrhv dv,edlo;bnr,dUc,r nnry x wr>x mnr’
mKnj r cK n
xr cr,gUn’r bqnr [.jgr’hnrcwr;h/gr;eyv’gv,mnr’es awreyv’gv,
jrfmnr’ho/kQnr’gfv,nnrxywrx>
nr’f sv,snv,dcr’sqc;r gmr;nmrwv; sU’anrhwr’muc;r mzc’r wxn o nr.
gUY’r j/cr;lo;mKw;r wo/’do/no> gUY’r gv; nibbxr /nr,nox hwr’j/cr;[.j/mr,bUY;r
lo; nr’f b/nrpwnogx mr’lqw<r mnr’amr,jr;f mqw’r anrb.fr dr’f lo; mKw;r wo/’do/>
egv.anrebv’[.hnrtmr’sjrxjv,ywrx< nibrxb/nr,ywrxnox bqnr
1scr< bbrx 1 (mU,ld) nv; 5
56
egv.anrlo;egLN,sKwr’esbKnr; nrf’kUcr’elv’gnoxywrx> mnr’ebv’bUnrx
lzd;r esd/cr’mo;jr<f nQcj r <fr kIjfr d/cr’dugkxr anrdgq ’r cQn’r bKn;r nnrx
ywr>x t/dr;jrl f mI nr’ gum,r tUn;r woy x wr>x mnr’amr,dznmxr ;o nQcj r fr jzm’r
adidxr mKw;r bUnmxr v’< dv,edmo;jrf gzb;r dv,mKw’r nv;egv;amr,mI’> mnr’yU,
nr’f bjrj x bu /nr, y/mr’edv;lqwgr mu ,r tUn;r ywrx 1 > gzb;r nnr mnr’h/nrj x fr
egLN,jzm’r gU;smr, ebv’amr,mI’d/cr’kbrkx cJ j r mz ’r gwr (gwrhd q ’r gwrkcJ r anr
mI’spv,wjKcn xr )o esEl; pKg,r jJn;r wxy o ,U > mnr’egLN,mUn;r sKw’r jzm’r
pwpKg,r jJn;r k/wrs<fr mI’ain,r deR,lI < lzd;r esd/cr’sugj xr <fr nim<r
gdr’yqny 1
r wr>x gzb;r wv; mnr’ebv’lzd;r es gKw’r sun,r dUwy r ,fr elv’p
edv’s emv’h mv,n giel,sv, dcr’sqcr;ywrxEl; mnr’aUnr;aznr,<
pKg,r jJn;r < mI’mqd;r dv,gum,r tUn;r mI’d/cr’aid’r lU< jrl f j I cfr /mr’< [.bzc,r
jrEf l; mI’d/cr’yKngxr nr;knr,tI,ywr>x gzb;r wv; mnr’amr,mI’g/crjfr {gwr}
noywrEx l; anrmnr’dzc;r tQmj r ;oz bKn;r nnrx bqna r nrsgu ’r jJn;r edx>
mnr’amr,dr’f lo;scr< amr,muc;r mzc’r scr gzb;r wv;mnr’ebv’p/dr,g/cr’go sgr
gvydidt r <i dcr’dnrhv anrj/cr;ed,pwmr,f tQc;r nnry x wr>x
nibbxr /nr,nox mnr’bUnexr kv;bzc,r szccr mQ ;r dcr’gzcgxr /o ,gnr (gwrgbz ;r
mr’f mr’f gzb;r gwr) noy x wr>x gzb;r nnrEl; mnr’bUnd xr nz ’r gfv, anrhwr’[.wv;
lI dcr’jv.< pid’r dcr’tug,r < mI’El;dcr’amr,mI’ pwnoy x wr>x edv;ekv;
anrwv; (suk egLv,jr)f anrhwr’gowx v; nibbxr /nr,gdr’yqnj r n fr nrx mnr’
mI’ekv;bzc,r bQg;r bKn;r wxy o ,U > jwr;sv,Ribd u d xr Rv,wv; {do’egv.aKwxr nibbxr /nr,
nox gdr’yqnj r n fr v,< nibbxr /nrngxo dr’yqnj r nfr v,} no> gmr’nnr jwr’
audv,yI,t/mrwv; {jwr;sv,Ribd u dxr Rv,aKwxr scrjwK wxr v; mnr’amr,mI’ew,
dnv,no smrex dgfv,hqd’r ]iwmr ’I lo; d/cr’egLN,jrgf dr’yqnj r fr ?}> jwr;sv,
RibudrxdRv,dzbr,wv; {gzbr;wv; mnr’amr,mI’ew,dnv,scrEl; dJnr’bqnr
dcr’gdr’yqnj r y fr wr}x no> ekv;gf/mr’jwr;sv,Ribd u dxr Rv,dzb,r nox kwr;s
1m< bbrx 2 (mU,ld) nv; 121
57
epv’atitmr’edxwv;es mnr’bUngxr vf ,d/cr’bzc,r jrgf n U ’r sv,mYrY (butu
j/nr,) ywr;>
nibbxr /nr,nox bUngxr vf ,nr’f lzc;r bo/’wUnExr l; anrtgu ,r lzc;r (adgr
gvwjR) ywr>x bQgs xr mrwx v; gqw,r lUY;r nibbxr /nr, bRmdrt x sjrj x v,es hwr’
goxaubr,l/dr;dzcr;t/mrgnryU,esdv.egv; hwr’amr,j/cr;bzcr,jrflo;nKwr
mnr’> lugr;aznr,lqgr; nrf’Ocr;ticr’lU(Kindergarten) amr,tugr,lIlo;
tqcgr nr lzc;r bo/’szn,r wUn>xr mnr’gUY’r lUw,r wxj o yfr n J ’r y/wr’< jrmf nr;gQn,r
es sJb,r hqn’r gfv,< wnr’nJc;r mv’ mnr’j/cr;bzc,r jrl f ;o nnry x ,U > nibbxr /nr,
nox gUY’r mI’pU;mI’bYr,Yv, (pU;[.sjrj x v,tmr’) [.kJd’r tJcl r ;o gUY’r (bdrx
jdrd x mrewdidbrex bv’wiYhU )i > scrjwK wxr v; hwr’woj x y fr ,fr y/wr’< jrmf nr;gQn,r
esjzmr’sqnr;d/cr’< smrxlo;tmr’dUwr’dznr’mv’no wnr’nJcr; hwr’egv;
edamr,mI’d/cr’gfcmr cJ er s edj/cr;wUnkxr d J ’r hnrl;o nibbxr /nr,ywr>x
edv;lqwr hwr’sJbr,wo/,dUYr’sqnr;d/cr’mdrxjimbdibdv anr
aznOr dr;tJcr [.hnrnbi bxr /nr,gzn,r >
58
dznr;hv;
sjrjv,tmr’jJw;r jft
r n
U ;r sI,
mgrgaRiysjrjv sqnr;d/cr’aznrOdr;nibrxb/nr,
mgrgaRiysjrjv-sqnr;d/cr’jJwr;jfr; aznrOdr;nibrb/nr,
tmr’jJw;r jf;r tUn;r sI,nox bqn;r sqn;r d/cr’ anran z Or dr;tJcnr bi br /nr,
dI;anrdgu kxr mzd,r sud’r yqnj r wJ ;r jr;f (dugkr nieRvtgvminbI dibdv aRi
sjrj)ywr.> anrnoxOcrxwv;sqnr;d/cr’g/cr gzbr;wv;mnr’ew;y/cr,bQdr;
d/cr’dJw’r gmrbn U bxr n
Q sr cz yr cK ;r < anrncJ ;r Ocrwx v; gvmsuknrlgi vnueyv’g1
anrdmr,eyv;< bqnkr wU ’r kzcd r cr’lo/< anramr,mI’pzn’r < anramr,mI’nmrx
mQd;r nmrdx n z ’r < anrbn q d r /cr’hqd’r butj u /nr,kwr> tQc;r anrncJ ;r jmr’
bqna r drd x gilmdrt 2
x vnueyv’g> d/cr’hqd’r d/cr’gmr anrhd q ’r H;dUwr
jfyr /br,pJd,r < anrbnrdgu kxr < anramr,mQd;r < anramr,mI’nmrd x nz ’r
scrnnry x wr>x dcr’szca r nrnxo dUn;r dUwbr d u txr jwr;jzm’r mv’tUb’r hnr
mv’wv; amr,mI’pzn’r scrneo s sqn;r d/cr’g/cr anrbd u txr jwr;tUb’r hnr
mv’nnrx bnrd/cr’hnr dv< Y/nr, anrj/cr;hqd’r H;nimy r n
q <r [.hnr<
lo;tmr’m/gr;pUw,r < lo;nibbxr /nr, wv;no> sqn;r d/cr’g/cr anrnxo smrkx n J ’r
1d/cr’yum,r av,jI,wgkwr jKcn xr cr,snr,jyI’kwr buRv,ngdrs x bkwrwv; yU,egLv,egLv, giner gLv,
egLv,< pzn’r lIagi ,r jv.< g/mr,lIg/mr,h/o.amr,mI’< cR/o’amr,mI’< mKc’r pInbi bxr /nr,amr,mI’< ebv’d/oegv;
pwk/dr,sudr’ywrxno> anrjzmr’sqnr;d/cr’nox Ocrxwv; gvmsuklrligvnueyvgywrx>
2sv,snv,gLinr’kwr jzmr’d/cr’gmranrnox< kwryumr,wv; jzmr’d/cr’pJgr’gmr anramr,nucr;kUwr’<
nznr’dI;gU,m/gr,hinr< ginrj/o;< bUgrxkU;lcr gUwrwv;lo;sudr,mQnr;es awrmUcr;mQcr’d/o< gmr;nmrnmr
yU,nf’r tKn,r nf’r bv,> hqd’r noew;bQd;r anrlmI ’I ej’jim,r dcr’sqc;r es hqd’r H;dUwj r wr;gwr,dugkxr
k/nrjfrnox yumr,wv;edhqdr’hfr;g/mr,gwr,mKwr bUnrxmv’l/oj/dr;nnrx hQcr;mUdr’sudr’gfv,es lo;bUnrx
lzd;r dugkxr wv;no> d/cr’dJw’r gmrnxo azns r cU gr nres dJw’r gmrgnry,U jqmmr wK ;r budt r jwr;egv’dm
bo,ebv,nnry x wr;>
59
Ocrwx v; tmr’mQd;r m/gr;g/cr,bQd,r yKc;r no> gzb;r wv; mnr’mI’ gic,r sz;o bQd,r anr
jKcrxncr,dI;drf;noxywrx>
1P smrmvdidt r i hnrjJwr;jrf;<
2P smrmvscrgbrb wUnrxjJwr;jrf;<
3P smrmvwvjv l/dr;jJw;r jr;f < l/dr;gf/mr’lI<
4P smrmvgmrmnrd hqd’r jJw;r jr;f < hqd’r g/nrl<I
5P smrmvavjIw hqdr’g/nrlqcrxdzcrxjzmr’tmr’<
6P smrmvwvyvm kdr’jrj f wJ ;r jr;f anrl<I
7P smrmvsdi kUg’r tUb’r jJw;r jr;f anrl<I
8P smrmvsmvti nimrmnr;jJwr;jrf; anrlInojKwr’nox
ywrx>
wv;dI;edxmnr’jJcr ekv;tmr’budrxtjwr; anrmnr’jwr;ehv’
sznbr n K ;r yU, nr’f jUw;r k/wr’d/cr’ 45 bInnrx lo/’nJc;r amr,lo/’nJc;r dJn’r
bv’sqn;r d/cr’noy x wr>x mnr’jwr;sbr’lQc’r sqn;r d/cr’nox gfv,lo/lo/’< edv,
lo/gUn’r jzm’r ncr, anusybIj kwredbzc,r jrl f ;o tmr’mnr’jwr;nnrx
ywr>x gzb;r no gv;bqner kv;tmr’pJnl r /nrbx /nrs x n
Q r anrep;jzd,r wxn o ’fr
bidg/dr;nnrx hwr’hnrl;o sqn;r d/cr’m/gr,g/cr,bQd,r yKc;r nox yU,ywr>x
dv,edkbr’kJcr pJg’r gmrhd q ’r jzm’r sqn;r d/cr’non x nrx edamr,lo;
wUns xr ,fr jrwf v; edlo;hqd’r jzm’r < gmrjmz ’r kbrl x /mr’d/mr’gnr jKcn xr cr, mo/
kbrmx ’I wxo ncr,dQm;r enmv’po/,nKwn r nr>x nmrEl;ea, hwr’edlo;pJg’r
gmrjmz ’r jKw’r kwrgvf ,[mr;gnr bQc;r ncr,bzcbr n q lr ;o prmf nr’nnry x wr>x kwrgbr’
go/,edv,gnrweox s anrncJ ;r dcr’anrncJ ;r jz;o tQmbr gU ’r bzcgr nrlcU y r ,U >
m/gr,g/cr,bQdr,yKcr;nox mI’d/cr’yKcr’mo/ dv,edyugrxyzcr;sigr;kv,
s/mryKcr;H;gumr,tUnr;mv’nnrxywrx> sigr;kv,s/mryKcr;anrwv;noxjmr’
sI,l< smv,ti dcr’bYr,Yv,ywr>x 1 scrjwK wxr v; hwr’sbr’lQc’r enkwrgvf ,
1mo/ bbrx (mU,ld) nv; 301
60
bqnj r mu ’r (jum’r prj f mu ’r mnr’) no edjz;o hwr’dv,edbzc,r jrcf /o ;nnry x ,U >
sI,lsig;r kv,nox aicn r wK mr d q ;r dv,gf/cr;kf/credv,lUg;r El; aid’r lUedv,
sdr’dwv,dcr’sqcr;ywrx> mnr’dv.lImzcrjrfgzbr;pU;mI’bYr,Yv,kwrdcr’
nmr gzb;r kwrlcU l r mJ ’r ekv;tmr’ anrbd u t xr jwr;kr;f wv;nnr<x mKw;r kwrdmQ ;r <
l/dr;lzc;r sv,snv,budt xr nnrx kwrgY U ’r gum,r kwr;jrf nr’f lzc;r bo/’wUnkxr brx
dcr’lzc;r gmr,pv,edbqnn r nrgx Y U ’r > anrbd u txr jwr;ehv’enekv;tmr’
nox bqnbr n u ;r dv,sdr’dwv,kwrl;o lI< lo;egLN,sKw’r jr<f dv,lo;aid’r lU
edv,elv’gywrx (b]jnhidvy< p]jnsukvy< elv’gvnugmrbvy)>
ebv’awrjmz ’r sv,snv,budt xr wv;jJcr bun;r dv,gUn’r hwr’edgum,r
tUn;r nnrx mI’wxn o mrgx drs x cz y r cK ;r anrhwr’edlo;bUg’r bzcr {d/cr’aid’r lU
El;bYr,Yv,}ywr>x d/cr’aid’r lUnxo mnr’d/cr,dUwmr d q ;r dv,ej,dnv,
jrlf I jryf n K exr s nmrgx drd x /cr’knrjwK ’r nox bqnn r mrj
x l fr I m/gr,[wr,jrl f I
ywr>x bYr,Yv,nos x mrx d/crdwU Y r /nr,bYr,Yv, amr,nnr nmrgx drj x nfr xo
ywr>x scregv.nJc;r gUY’r bUg’r bzcj r a fr d i ’r lUesbz,o bQd;r Y/nr,no mnr’ed
bqngr nU ’r [wrjl fr I smrn x gJ ’r dnregv.nJc;r es scrsmrgx Y U ’r bUg’r bzcY
r /nr,
bYr,Yv,es bzo,bQdr;lzcr;aidr’lUgnrnoxebv’no mnr’edbqnrgUnr’mI’
bYr,Yv,anremvjcr’edv,bKnr;ywrx> gzbr;no dv,edbqnrmv’pU;gumr,
tUn;r nnrx edlo;bUg’r bzcn r mrgx drd x cr’szcj r mz ’r gnrywr>x anrnxo bqnr
d/cr’yKc’r mo/pwj/wr’budy xr wr>x lo;wv;wod x /cr’aid’r lUd/cr’bYr,Yv,gbr’
jzm’r gnrny xo wr>x nohx wr’edhnrd;I po/,nv;>
nrf’sI,lsigr;kv, anrwv;pJgr’gmrsinrnox mnr’aicrnKwrd/cr’
aid’r lUgTunv,es bv’wxgo ci ,r sz;o s/mranr anrwv; smr,mv,wv,jv,< smr,
mv,gmr,mnr,d El; smr,mv,av,jI,w nrf’m/gr;g/cr,bQdr;yKcr;ywrx> nrf’
s/mranrnnrx smr,mv,wv,jv, nobx cz ,r wv; -
1P amr,l/dr;gf/mr’bQdl xr n Q br cK n r cJ ;r <
2P amr,l/dr;gf/mr’kv.ko/gnr< gf/mr’jcr’gf/mr’esx anrj/cr;hqd’r
61
H;gUn’r szcer gv. amr,nnr gUn’r nr’f jum’r ebv’dQg,r yo/;gnr< pid’r gnr<
amr,pzmrxpqcr,gnrnnxrbKcrnJcr;>
3P amr,l/dr;gf/mr’kQcl r cK ’r < gf/mr’ho/.gf/mr’bzcgxr nr< gf/mr’lv,gnr<
gf/mr’jUgrxdmr[wrjrfbKnr;nnrxbKcrnJcr;>
4P amr,l/dr;gf/mr’bwr,h/mr’lo/< anramr,bnrpn z ’r scr< anr
gUY’r hqd’r H;sum’r kic,r k/wr’y/mr’nnrbx cK n r cJ ;r jKw’r noy x wr>x
mKw;r egv.nJc;r ew;l/dr;gf/mr’pid;r bKc;r anrj/cr;dKwkxr gK ;r bKn;r
nnrx mnr’dgr’edlo;l/dr;gf/mr’jJw;r jr;f < gf/mr’tug,r mQn;r [bKn;r < gf/mr’
mI’pznr’nmr< gf/mr’aUnr;aznr,< gf/mr’mI’dI;bzcr,es mI’d/cr’jzo;lKwrgnr
nnry x wrx egv.nJc;r amr,tug,r lIl;o lv;lIl/dr;> gf/mr’l/dr;edlo;mQn;r
kic,r k/wr’< azc;r s/cr,tug,r nnry x wr>x scrwv;egv.nJc;r amr,emvl/dr;gf/mr’
kwr;d/cr’dJw’r scrno anrleI sbKn;r nox amr,l/dr;scresyU,woy x n
q r
yqnrnoxywrx>
smrmvgmrmnrd hqd’r jJw;r jr;f hqd’r anrln I xo yugy xr cz ;r jv,Rid
hwr’ d/cr’hqd’r lIhwr’El; bnrd/cr’gdr’yqnn r nry x wr>x anrnxo mnr’
scr,sznr H;hwr’ew;es -
1P dqg’r cQn’r bKn;r < kv;dUwj r bfr n K ;r bKcnr cJ ;r <
2P lgr’kUwr’lqcr’bKnr;< lQnrawrkUwr’lqcr’bKnr;< m/br,mrfkUwr’lqcr’
bKnr;noxbKcrnJcr;>
3P gUdp xr di ’r lug;r em’ pUwbr n K ;r nnrbx cK n r cJ ;r >
jKw’r anrwv;mv’nnrx kwrdn J ’r hqd’r H;bKn;r lo;gdr’yqn<r lo;lI
bqnrjzmr’sqnr;d/cr’jJwr;jrf;ywrx>
smr,mv,av,jI,w g/nrlcq d xr cz jxr mz ’r tmr’anrwv;nox nv;g/nrlcq xr
dzcrxhwr’nox edlo;lzdr;anrgfv,dKwrxkKgr;bKnr; mKnrjKcrxncr, g/nrgv.ko/
m/gr,gzcr;jJnr’y/mr’< kKcr;l/gr;n/gr; anrj/cr;awrbKnr;do/< g/nrko/
lwr;< ko/gzccxr n U <xr lqcd xr wU s
r dr’ dv,edkv;do/es ko/ginn r wK kxr wrjv.gfv,
62
nnry x wr>x g/nrlcq d xr cz hxr wr’nox tug,r lokmQ l xr <I lzd;r d/cr’en’es amr,
dKwrxkKgr;bKnr; jKwr’bKnr;amr,mI’d/cr’pidr’scrnnrxywrx> dI;nox hwr’[.
jQc;r lInv, lzc;r wv;sv,snv,budt xr jwr;nox mnr’amr,yzm’r hbrs x gJ ’r sKwr
anrl>fr gzb;r wv; mnr’ew;bQd;r kKc;r l/gr;n/gr;dcr’sqc;r es smra x mr,bnr
hQc’r g/nrlcq d xr cz xr anramr,jzm’r tmr’nnry x wr>x
gic,r sz;o s/mrycK ;r -(smrmvwvjv<smrmvgmrmnrd<smrmvavjIw)nf’r
m/gr;g/cr,bQd,r yKc;r nox kwr;bv’dzn;r sint r mr’ywr>x hwr’lUw,r [.bzc,r jrwf v;
sI,lj/wr’budn xr xo yKc’r dv,edyugy xr cz ;r d/cr’egLN,sKw’r < d/cr’pzmp xr cq ,r
gnr bun;r dv,dUwj r wr;gwr, El;bun;r dv,dUc,r wKc’r gUn’r ywr>x hwr’tug,r nbrx
szn,r wv; ebv’amr,mI’mnr’amr,bqnr bun;r dv,edkJn;r yr,f gfv, po/,nmrj x fr
tmr’no> ebv’amr,mI’bJnrxt/nrsinrtmr’no g/nrpo/,tmr’amr,j/cr;
kJnr;yrf,lo;>
tQc;r anrncJ ;r jmr’ bqngr /nrpgJ ’r svjrs f mv,ti anrm’I gic,r sz;o
s/mranr< anrjwJ ;r wv; smr,mv,wvyv,m< smr,mv,sdi dcr’smr,mv,smv,
ti nr’f m/gr;g/cr,bQd,r yKc;r ywr>x smr,mv,wv,yv,mnobx cz ,r wv; -
1P aguswU ,r anrb,o bqnn r nrx kdr’jrn f cr,]iwmr nr’ebv’edamr,
bqnrbKcrnJcr;>
2P aguswU ,r anrebv’bqny r wrn x nrx kdr’jrn f cr,]iwmr nr’edamr,
sJb,r bqnbr cK nr cJ ;r >
3P guswU ,r anrb,o bqner bv,nnrx kdr’jrn f cr,]iwer bv’edbqnmr v’
nnrxbKcrnJcr;>
4P guswU ,r anrbn q y r ,U wxno nrx kdr’jrt f ci ’r gfv,< hqd’r H;mnr’dUw’r
dzn’r gfv,< gum,r tUn;r gfv,nnrbx cK n r cJ ;r jKw’r noy x wr>x
smr,mv,sdi kug’r tUb’r jJw;r jr;f anrla I nrwv;nox bqna r nrhwr’
kdr’jr[f .jzm’r dI;nKwr -
1P dUwkr ci ’r < d/cr’dUcn xr cJ d r wU kr ci ’r nobx cK nr cJ ;r <
63
2P ew,dnv, yin’r lIyn i ’r jv. yin’r g/crnbxo cK n r cJ ;r <
3P jrf bKcbr n
q j r n fr bxo cK nr cJ ;r <
4P tmr,m d/cr’wUnxr d/cr’ko;jrf av,yuc,r jrn f bxo cK n
r cJ ;r >
bun;r dv,t/dr;jrl f eI dkJn;r gfv,nnrx av,nv,bv,nsdi p/crx
[.lUmr’tUYr;nox mnr’gqwr,gbr’lUYr;gv,yv,nubsrxsnv,es bqnranr
bKn;r pJg’r svnmranrncJ ;r ywr>x lo/’bzcer pgv,yv,nubsrs x nv, ycr’mI’
lo/jKwrxlo/bKcryU,>
gqw,r lUY’r ew,dnv,nubsrs x nv, dUY’r ew,dnv,nox egv.nJc;r
edlo;p/cr[x .ew,dnv,< yin’r [.dcr’lUcr tug,r jra f mr,tug,r jrf yin’r
g/crabu gq kxr v,kwr hqd’r ]iwbr n q er bv,mv’es smrs x du ’r sqc;r gfv,gmr’lrgf mr’nnrx
nrf’dUwrkicr’hwr’nnrxywrx>
gqwr,lUYr;d/cr’dUcrxg/nrjrf d/cr’bqnrjrfnnrx hwr’tugr,lIlo;
p/cr[x .jrhf wr’ mnr’bqnwr eox lv’pwo]x wi <r amr,bqn]r wi <r azg,r jrf lmrw]xo wi <r amr,
azg,r jrl f mr]wi <r t/cr,pid’r wo]x wi r amr,t/cr,pid’r ]iw<r jrp f cU bxr wi ]r wi <r jrnf mi r
]iwrjgfv,jKwr’noxyU,> hqdr’noes hwr’tugr,lo;[. jzmr’sepv’jrf anr
mnr’dUcxr mnr’bqnr mnr’gKd,r kJn;r bqnmr v’< mnr’ sud’r ho/gfv,noy x wr>x
gqw,r lUY;r tmr,mv,nubsrsnv,- anrwn U kxr ;o jrf av,yuc,r noex s
hwr’tug,r lo;[. pic;r dJn’r bqnkr wr< hqd’r ]iwkr wr bqner bv,mv’es sud’r ho/
gfv,< hqd’r ]iwr kwrkn J ;r yr,f mv’< hqd’r ]iwl r ;o k/mr,d/cr’dqg’r dqc<r lo;lujgfv,
jKwr’noxywrx>
lo/’pv,wnv,g/nrjs fr ,I yKc;r nox sbr’lQc’r enwxn o ’fr sdibt/nr,
sI,yKcr;ywrx>
gic,r so;z tUn;r s/mr smv,ti g/nrpgJ ’r sv,jrn f xo j/cr;H;lo;Odr;
tJcs r /nr,Cdv’sI,yKc;r ywr>x dI;nr’f btms/nr,nnrx d/cr’ko;jra f guswU ,r
jKcn xr cr,jrkf ;fr lo;gv,m< edv’sjrl f mr< jrkf /nrj x d fr mJ <r d/cr’mo;jr<f jrp f cU xr
jrbf wi r El;jrgf cf r niwRnhv;yKc;r jKw’r nox awrg/cr’gogvf ,es mI’d/cr’jUm’r
64
El;d/cr’gdr’yqnj r fr jJml xr y o ,U lUY;r d/cr’jrwf n U xr jrl f mJ xr (widgrg< wi
jvR) ywr>x
nr’f dudy i s/nr,nnrx gv;bqnj r wfr n U j xr lfr mJ xr (widgrg< wijvl)
awrgd J ’r t/dr,gfv,es jrn f mi n r wK a r v,yuc,r lqwr bun’r tv’mv’lUcy r ,U lUY;r
dcr’jrj f mU ’r jrgf dr’yqnr (bId<i suk) ywr>x
dI;nrf’ddiys/nr,nnrx jrfjUmr’bI,di anrmnr’bqnr yinr’
jUm’r (ewdnv) nox awrh/o gfv,es gUY’r gJd’r wxo jrgf dr’yqnr dcr’jrp f cq ,r
bqc’r (aubgq kxr v) ywr>x
nr f ’ s/nr , tU n r ; sI , nnr x anr b q n r j r f y i n r ’ jU m r ’ El;jr f
yin’r jv. dcr’sqc;r (anrwv;d/cr’egLN,jrEf l;lzc;r amr,egLN,jr<f d/cr’
jUm’r El; lzc;r mo;jrd f cr’sqc;r ) awrg/cr’gogvf ,es gUY’r mI’jrp f cq ,r bqc’r gnr
dcr’jrn f mi r nKwa r v,yuc,r lqwr (eaggrgx dv) gJd’r tcrwy ox ,U ywr>x hqd’r no
es jrhf wr’ awrpgJ ’r svlo;gfv,gzb;r hwr’lo;pJg’r pznwxr s ox mrmvwvyvm< smrmv
sdi dcr’smrmvsmvti nnry x wr>x
gic,r sz;o szca r nr nr’f bYr,Yv,sig;r kv,noEx dx bqnd r /cr’wUnj xr wJ ;r
jrf;El; d/cr’[.bzcr,jJwr;jrf; anrj/cr;hqdr’H;bYr,Yv,bqnrebv,nnrx
ywr>x d/cr’wUnj xr wJ ;r jr;f nox jQc;r enwv; wUnd xr v,w/cr’bQd;r kUw’r lqc’r ej’
jim,r < gv,m< kzcs r n u ,r dUwr amr,nnr bJnbxr d Q ;r d/cr’jrj f br’< wUnl xr cz ;r mqd;r
dv,El;wUnrxlzcr;amr,kv;dqgr’cQnr’bKnr; anredlo;bJnrjzdr,nKwr
sdr’dwv,dcr’sqcr;nnrxywrx> dI;nox mnr’bqnranrlIdzcr’mo/wxoedx>
lzc;r wv;ew;bQd;r d/cr’wUngxr wJ ’r sun,r dUwbr n q y r ,fr < woj x mfr d q ;r dv,< amr,kv;
dqg’r cQn’r bKn;r (nqgkxr m< mqdd r v< awihci s r ) jKw’r noex s awrggJ ’r Omr’wox
bYr,Yv,noy x wr>x anrnmxo nr’jQc;r enwv; bYr,Yv,nox dqmt r n U ;r wxn o mrx
gdrd x /cr’knrjwK ’r noex s anrwv;wos x n
u ,r dUwbr n q y r ,fr lr<f edv’s jrl f mr
lr<f jcr’gnrl<fr dqg’r cQn’r ebxgingr nrlj fr wK ’r nox bqnmr v’lUcy r ,U nr’f eg;
egv.edv,egv.lrf nrf’mU,gUnr’lrf nrf’g/nrmKcr’lrfnox gzbr;hwr’yubr;yzmr’wxo
65
bYr,Yv,ywrx>
d/cr’[.hnrjwJ ;r jr;f nox bqna r nr[.hnrg;U smr,sQnbr cK j r wJ ;r jr;f
jzm’r ncr,dJn’r spv,wkwrm’I ywr>x jcr,wv;tmr’sjrj x v,sI,yKc;r nox jQc;r
lQc’r engU;smr,sQnbr cK r jKcn xr cr,kwrbn q kr wrm’I ywr>x gzb;r nnrEl;d/cr’
[.hnrjwJ ;r jr;f nox mnr’hqd’r H;[.hnrtmr’sjrj x v,sI,yKc;r ywr>x d/cr’[.
hnrjJwr;jrf;anrnox bqnrbYr,Yv,anrsucrsudr’< anr[.hnrlo;dI;
jJw;r jr;f sud’r jzmn r nry x wr>x ebv’awrsv,snv,budt xr jwr;wv; d/cr’[.
bYr,Yv,nox mI’szcryKcr;> anrnJcr;jmrx bqnrd/cr’[.hnr jrfdzcr’< mI’
Y/nr, [.lo;lzc;r d/cr’jKcn xr cr,kwrm’I wxn o nry x wr>x anrnj xo mrx bqna r nr
[. jzm’r lzc;r jzm’r d/cr’ (anuebv’tY/nr) noywr>x anrnxo mnr’amr,
ebv’lJgrx< Y/nr,anr[.lJgrxnoxOcrxwv; (bdiewtY/nr) Y/nr, anr
j/cr;wUnp xr gz ;r es [.hnrl;o nnry x wr>x mnr’[.tJcl r ;o dJn’r spv,wkwr
anrld z ;r mI’jJw;r < d/cr,jJw;r won x nry x wr>x anrngxo Y U ’r bqnl r ;o mKw;r jrf
hwr’lzd;r esgiel,sv,dcr’sqc;r es mnr’kJn;r yr,f mv’ gzb;r g/nrpv,wnv,
nnrxgUYr’ywrx>
lugd xr ;I sqn;r d/cr’m/gr;g/cr,bQd;r yKc;r anrenmv’dI;gQb;r noex s
egv.nJc;r dgr’edbzc,r jrwf v; mnr’bqns r n q ;r d/cr’dv,pwhwr’tug,r lo;jzm’r
hqd’r jzm’r es bUg’r bzcgr vf ,hcr’prhf cr’mnr’noywr>x anrnbxo n q br cK mr /o mI;dUwr
kic’r < sUb’r < jref s bqnd r v,kJn;r yr,f dcr’kr;f pKg,r jJn;r k/wrsn fr nry x wr>x
mnr’amr,gqw,r scrgnrdcr’ d/cr’yum,r < sU’dzc’r < wo;sv mU’jv’> gzb;r noEl;
mnr’ amr,mI’lzc;r scr anredlo;Ocrwx v; (Religion) sv,snv,anrl>rf
gUY’r bqns r n q dr /cr’anran z Or dr;dv,ed[.bzc,r jrF f ci ;r tmr’< spv,w
tmr’< dv,lo;bUdr’lzdr;< egLN,sKwr’es lo;gdr’yqnrjzmr’lUYr;tmr’
sin<r sjrj x v, m/gr;bYr,Yv, pUw,r bYr,Yv,nogx Y U ’r >
nr’f mKc’r j/wr’budgxr ;U mKc’r mI’wxF
o ci ;r tuc’r lo/’g/nrb,U jv, mU’jv’lzc;r
sv,snv, anrh/cr;lIes h/cr;yqn,r ec;nnry x ,U > jKw’r kwrnxo ycr’bo,
66
kwr;bv’nr’f sqnd r /cr’m/gr;g/cr,gzn,r > gUY’r gv; gzb;r lo;jzm’r Fic;r tuc’r mU’jv’
sv,snv,El; kwrm’I gv;knr anrbnr d/cr’h/nrj x efr s bqna r nrlwU ,r wxo
bunr;dv,jKwr’Y/nr,numr,kwr dv,edkwr;jU’sqnr;d/cr’gfv,lzo’loz’nnrx
ywrx>
gqw,r lUY;r tmr’sjrj x v,sI,yKc;r es hwr’mI’nv;g/nrsy I cK ;r dv,
edlo;hqdr’nnrxywrx>
tmr’jJw;r jr;f tUn;r nJc;r nox bqnd r gu kxr < Fic;r bqnp r w< dugkxr
d/cr’k/nrjmrf nr’< d/cr’kIjmfr nr’< d/cr’jUm’r mnr’< lzc;r amr,gum,r tUn;r
mnr’< lzc;r anramr,h/nrbx cq ’r jrmf nr’< lzc;r amr,mnr;dqc;r mnr’ El;lzc;r
amr,mI’lzngxr n Q mr nr’jKw’r noy x wr>x gqw,r gbr’anrnexo s anrhwr’edlo;
hqd’r nox bqnd r v,edlo;[.bzc,r mnr’< yzm’r hbrwx v; mnr’mI’edx (bRiner Yy)
nonoxgUYr’ywrx>
tmr’jJw;r jr;f tUn;r szcn r xo bqngr ei l,sv, anrbn q cr wr;h/gr;lzc;r
dv,dugkxr bqner bv,ywr>x gqw,r gbr’anrnexo s anrhwr’lUw,r hqd’r nox bqnr
dv,b/gr;bQd;r < tUY;r tznbr d Q ;r < yv.bQd;r mnr’ (bhvdbrb) ywr>x
tmr’jJwr;jrf;tUnr;s/mrnox bqnrnibrxb/nr, dI;anrdugrxkmzdr,
sud’r yqn<r anrm’I edx< anrjwJ ;r jr;f edxny xo wr>x dzn;r dv,hwr’edlo;
hqd’r nox hwr’[brbx cz ,r hnrtcJ a
r wr (sjrj x gi vdbrbx ) nnry x wr>x
tmr’jJw;r jr;f tUn;r sI,nox bqns r nq ;r d/cr’aznOr dr;tJcn r bi bxr /nr,
ywr>x gzmgxr Y
U ’r mI’Y/nr,es wUnl xr /mr’awrnxo mnr’amr,tJcd r ;I lo;> gzb;r
nnrEl; hwr’lUw,r lo;kdr’jrhf d q ’r jzm’r pJg’r jzm’r (pvewdbrbx ) 1 noywr>x
1mhw (aludrdgm-1922) nv; 10
67
dznr;Mgr’
tmr’andrd
x - anramr,yzm’r hbra
x drd
x
ycr’mI’wxd o /cr’yum,r anrwv;kzn<r pnr< kfncr wr’< wiYnr, (Atta)
nr’f dUwgr nU ’r hwr’es wv;bqnl r n z gxr n
Q a r nrmnr;gJm’r anramr,lQg;r lo/;
anrm’I woy x ,U dv,es,nonnry x wr>x sv,snv, gmr;pzc;r wv; gUn’r hwr’gU;egv.
egv.mI’kfncr wr’ anrpv.p/nr,pIbcU r nnrgx ;U prmf nr’wv;no> wo/’esdo/ywrx
nnrx wiYn q ,r kfncr wr’nox gfv,mI’dI;mKc’r pIdv,es, amr,nnr mKc’r cRo/’dv,
es,dv,b/nr jzm’r ncr,pv.pIjwr;bUcp r /nr,dQb’r ddr’bnr g/mr,lIg/mr,
jv.mnr’mI’nnrxywrx>
gmr;pzcr;wv; wiY/nr,kfnrcwr’nnrx bop/nr,ko/.lo/;j/dr;gfv,lo/
jUw;r lo/b/nr edv,ebv’sug’r jJn;r srt f n U ;r es lJn’r sud’r mnr’gfv,[mr’
Omr’gnrFv.pIlcU r (God) nnry x wr>x Fv.pIlcU r amr,nnr s/crlcU r (Uni-
versal Soul) no x Ocr x w v;pnr c wr ’ elv’glU c r n o e s bq n r c wr ; ed,
dI;anrwY i /nr,p/dr,azg,r mv’nnry x wr>x kfncr wr’nox mI’yU,dI;nr’f gUn’r
es bqner gv.wUn<xr egv.j/mr,bUY;r yin’r lIagi ,r jv.< egv.hbra x wrs’U El;
d/mr, jzm’r ncr,d/cr’ hqd’r s/cr;lIagi ,r jv. mnr’mI’nnry x wr>x bo/’wUnxr
jKcn xr cr,wv;mv’nox bqnwr v,dd/cr’yum,r kfncr wr’ywr>x
sv,snv,budrxtjwr; amr,yzmr’hbrx lzcr;wv;wiY/nr,kfnrcwr’mI’
no> ebv’awrjmz ’r ekv;tmr’budt xr jwr;wv;Edx d/cr’yum,r ymrkn f cr wr’nox
gUY’r wUnbxr n q a r wr< wUnhxr d
q ’r awrgY U ’r > mnr’bqna r nrpd i ’r pUngr Y U ’r es
amr,mI’lznn xr ’fr dJn’r spv,w>1 mnr’j/cr;emvhqd’r H;d/cr’wUnxr anr
wv; {gwr}< kzcgr wr< sun,r dUwy r ,fr < elv’p< edv’s< emv’h< mv,n jgfv,
1amr,mI’lo;< amr,hvhnrlo; nfr’Ficr;bqnrelv’g< dJnr’spv,welv’g>
68
giel,sv, dcr’lo/El; bnrhvkwrbn q er bv,nnry x wr>x anrnxo mnr’bqnr
cwr;h/gr; kzcrbnrhvdcr’sqcr;es hqdr’H;pidr’emv’gnr ed,awrd/cr’
pid’r gnrlgq n xr .zo nr’f [in’r gfv, edv,tJcbr n q sr gJ ’r sKwn r ’fr mKc’r ywr>x dI;gQb;r
mnr’ ed,gzb;r d/cr’yum,r pid’r pUna r nrnexo s mnr’sKw,r d/cr’bnr dv,
H;d/cr’ho/.mKgr;bqnrebv,nrf’lUgr;noxywrx>
ycr’mI’d/cr’ko;jrfszcrbKcrgJgr’gbr’wxoyU, nrf’jrfgUnr’hwr’lJgrxlJgrx
ywrx> szcrbKcranrwv;nnrxjmrx bqnranrdv,edgQdr,gcr;eh.dUwrEl;
dv,edlUlzmrdUYr’tJcrdUwrnoxywrx> bunr;dv,gQdr,gcr;eh.dUwrkicr’nox
gUnr’hwr’kUcrazgr,pv.pI dI;anrgUnr’hwr’lUwr,lo;bJcr;mnr’esEl; H;
mnr’gQd,r gcr;bnrd/cr’[mr,lUm;r nKwhr wr’ mKnj r cK n
xr cr, lug;r aznl r ;o bJc;r
jrfyrf, nKwrebv;em;mnr’nnrxywrx> bunr;dv,lUlzmrdUYr’tJcrjwr;gwr,
nnrx gUn’r hwr’kJca r gz ,r mv’kfncr wr’ amr,nnr pnrcwr’ anramr,j/cr;do/
esbzg;r nnry x wr>x awrd/cr’yum,r szca r nrnexo s yzmbxr nrhQc’r jrmf nr’
Yv’mQn;r mKw;r anramr,bzc,r jrl f <fr mKw;r yU,aUn;r < mKw;r yin’r gUwr El;mKw;r mI’
d/cr’lUw,r mv’nnry x wr>x gzb;r nnrEl; gUn’r hwr’hdrkx d z ,r dgrwx n ox wK d
r /cr’
yum,r kfncr wr’wox nQn;r nQn;r nvnvywr>x
budtxr jwr;Edxjmrx amr,bnrhcQ ’r lzc;r d/cr’amr,bzc,r jr<f aUn;r cwr
swr’sUc’r < kI;y/nr;yin’r gUwEr l;elv’pdnrhvjKw’r no>x gUY’r mI’d/cr’
yKc’r mo/ dv,H;gUn’r hwr’[.bzc,r tmr’sjrjv,es tUY;r tznbr d Q ;r yv.bQd;r
jKwr’kwrdmr,eyv; bv’jqmrcwr;h/gr;kwrebv’amr,gJdr’scrnnrxywrx> ebv’
awrsv,snv,budt xr jwr;wv; d/cr’yum,r hwr’ anrgwq ,r lUY;r pv.pIlcU r
amr,nnr kfncr wr’lUcn r xo bqna r nrpd i ’r es amr,mI’nmrx dzn’r scrn>o
gzb;r d/cr’yum,r jKw’r nox ycr,kwr;lJgwxr n ox ’fr gUn’r hwr’es awrjbr’jrgf n U ’r
hwr’wxoEl; jKwr’kwrjcr,ebv’amr,krf;tzmr,krf;cinr’ amr,krf;bzcr,jrfekv;tmr’
bKn;r anrs/nrkdr’d/cr’yum,r kwrnnry x wr>x
budtxr jwr;[.lzc;r noj x cQ ;r lInv,> wv;dI;edxmnr’ budt xr jwr;wv;
69
tmr’mnr;jwr;nox bqna r nrs/nrkdr’edv, pzc’r nmrl x o (bdiesv’dgv
mi)< anrkcq ,r kdr’edv,elv’pgUn’r d/cr’kr;f lo;gUn’r no> wo/’esbudt xr
jwr;lo;sbrbx nrYd u Y/nr,ywrs x ,I wUc;r mnr’jwr;ncr;swr’dI;dr;f dUn;r
ebv’ties wUnmxr n Q ;r hcr’jwr;wv; {gwrl;o [brbx cz ,r hnrtmr’sjrjvanrlgJ xr
lmr,anrl;o y/br, bzc,r jry f /br, anrgY U ’r pU;mI’bYr,Yv,kwr[.bzc,r jrl f ;o
---> gUnr’kwrjmrx mI’d/cr’dnrhv d/cr’jbr’bQnr’[mr,cmr’wxoes yU,
nr’f lbr’sic,r yU,nox edamr,j/cr;[.hnrl;o tmr’sjrjvanrn}xo no>
wUnrxmQnr;jKcrxncr,wv;mv’nnrxes budrxtjwr;awr[nrdUnrxgfv,
gmr’nJc;r eswUnwxr v; {jzc,r mnr’edbQd;r lo/ amr,bQd;r lo/hv. ebv’gwrkdr’
jrfehv’tmr’sjrjv, anrgwrjcr,hv[brxlo;mv’nox edv,lUgr;} no> gmr’
nnrx mnr’jwr;dQgr;dUYr’gUnr’hwr’ lUYr;dcr’mzgr,mUwrywrx> nrf’nzcr
mzg,r mUwnr nrx mUwgr mr;pzc;r mI’nr’f nmr<x gmr’pzc;r smrj x cr,hvpud’r azg,r piwr
nmrmx v’< gmr’pzc;r smrbx n U axr gz ,r piwn r mrex s y/nrgnrdcr’nmrwx >ox edv;
lo/’ncr,no nr’f lUg;r noex gv; ycr’mI’gUn’r jKw’r anrm’I d/cr’kJn;r yr,f bQg,r
gnrl/o t/nr;nnry x ,U > gmr;pzc;r dgr’ed[.bzc,r tmr’jJw;r jr;f yU,noEl;
budrxtjwr;jcr,dQbr’ddr’dv,edehv’tmr’ywrx>1
ekv;tmr’andrd x amr,nnr ekv;tmr’anramr,mI’kfncr wr’nox
mnr’dJn’r mI’pzn’r sJb,r anrl;o mv’gzb;r anrhwr’tdr’s/crknr,tv,hv;
yKc;r jqmd r cr’ekv;tmr’bdidj xr smubbxr vd (tmr’enlzc;r pzn’r sJb,r gnr
esbqn)r nnry x wr>x dI;nr’f tmr’jJw;r jr;f tUn;r nJc;r nnrx hwr’lo;hnrmv’
anrwv;pI< gUn’r < sdr’< pU;- buggxr wU ,r anrwv;nox gUY’r bqnd r mu d
r wU kr nr,
tv,hv;yKc;r es mKw;r anrhwr’ jQg,r tdr’dUY’r kwrnnrx hwr’ amr,lo;hnr
scrn’fr kwr anredlo;wv; {gwr} dUwgr wr amr,nnr kfncr wr’lUcr amr,nnr
lzngxr n Q r anramr,lQg;r lo/;esbzg;r nnr>x noj x mrbx nq r lo/’tdr’s/cr
ywr>x bdidj xr smubbxr vdegv;edv;nnr mnr’bqnl r /o ’gbr’sJb,r j/br;gnr
1mhw (aludrdgm-1922) nv; 4 ekv;scr, (foot note); mo/bbrx 1 (mU,ld) nv; 167 ekv;scr,
70
ywr>x jzm’r ncr,awrl/o ’nowx v; nr’f lUg;r nox mnr’amr,mI’aI;scr anred
lo;wv; {gum,r tUn;r ywrd x wU ;r } nonnry x wr>x gU;smr,sQnbr cK r mnr’bzcbr n q y r ,U <
gqwr,kzcr;gnrlUcryU,< aicrlcrpcrnzcr;gnrlUcryU,ywrx> anrnoxjmr’
bqnrlo/’gzcrxgqwr,gbr’gnrywrx>
mKwr;bo,gfv,dI;gf/cr; nrf’lzcr;bdidrxjsmubrxbvdnnrx ebv’[.lo/’
bzdr’mnr’no eddKwr’bzcr,jrfco/;nKwrmnr’yU,> lo/’bzdr’mnr’jmr’ jQcr;
lQcr’woxjKcrxncr,dI;drf;noxywrx>
1P aimsrs x mics r di aideM hv’di- ebv’anrnbxo n q er bv,no anr
nnrxjcr,bqnrebv,ywrx>
2P aimsrs x aubvdv aida M bu jrj x di- gzb;r anrnbxo n q er bv, El;
anrnnrxjcr,bqnrebv,ywrx>
3P aimsmicr asdi aidMnehv’di- ebv’anrnoxamr,bqnr
ebv,no anrnnrex gv;amr,bqner bv,ywr>x
4P aimsrs x nieRv’tv aidM niTj u jxr di- gzb;r anrnmxo d z ,r sud’r
yqngr vf ,El; anrnnrj x cr,mzd,r sud’r yqngr vf ,ywr>x 1
aicn r wK l
r /o ’bgr’bKcr lzc;r pzn’r eh,duplsJb,r gnrbn q <r lo/’gqw,r
kzcr;gnrbqnr< lo/’aicrlcrpcrnzcr;gnrbqnrnoxes pwgUnr’ sdr’ pI
s/crdcr’sqc;r jqmd r cr’pwsmr,sv,Rv,nol x <fr lzc;r mzd,r sud’r yqnn r lxo fr
awrsbr’lQc’r engnrwy ox ,U dI;dzn;r bdidj xr smubbxr vd anrm’I gic,r sz;o
sib’r szcn r yxo wr>x
1P gzb;r awijj r vEl; scr,kv,Rkwrbn q er bv,ywr>x
2P gzb;r scrkvRdcr’lo/El; wiYvnbqner bv,ywr>x
3P gzb;r wiYvnEl; n/mr,Rubkr wrbn q er bv,ywr>x
4P gzb;r n/mr,TubEr l; avydn[gr’yKc;r bqner bv,ywr>x
5P gzb;r avydn[gr’yKc;r El; psrs x d/cr’dumd xr wK bxr nq er bv,ywr>x
1m< bbrx 3 (mU,ld) nv; 63; scr< bbrx 2 (mU,ld) nv; 28,95
71
6P gzb;r psrsx El; ew,dnv,bqner bv,ywr>x
7P gzb;r ew,dnv,El; dnrhvbqner bv,ywr>x
8P gzb;r dnrhvEl; aubvd/nr,jrj f br’bQn’r bqner bv,ywr>x
9P gzb;r aubvd/nr,El; pwbqner bv,ywr>x
10P gzb;r pwEl; jvdibn q er bv,ywr>x
11P gzb;r jvdiEl; 12P jRv mRn esv’g bRiedw jgfv,bqner bv,
ywrx>
hqd’r no pwbqner bv,mv’< mI’mv’< smrs x bJ ,r bqngr vf ,ywr>x scrjwK wxr v;
hwr’awrbKcranrnox binr;pUnrgfv,no gmr’nnrhwr’lo;hnr so/sJbr,bqnr
awrsudr’sqcr;gfv,ywrx>
gzb;r awijj xr v mzd,r sud’r yqnEr l; scr,kv,Rkwregv;mzd,r sud’r
yqnrgfv,ywrx> gzbr;scr,kv,Rkwrmzdr,sudr’yqnrEl; wiYv,nmzdr,sudr’
yqngr vf ,ywrPx PP> gzb;r jv,dimd z ,r sud’r yqnEr l; jv,Rv,< mRn< esv’g<
bRied,wjgfv,mzdr,sudr’yqnrgfv,ywrx>
dI;nox tug,r lIl;o dzc’r wv; gU;gic,r so;z bqnl r ;o pzn’r dcr’cwr;h/gr;
eh,dupldcr’szcy r wr>x gzb;r nnrEl; kwrgwq ,r gbr’gnrw<ox aicl r crpcr
nzc;r gnrweox s bqnl r ulcU y r ,U gwrgbz ;r mr’f mr’f gzb;r gwrywr>x mnr’amr,lzd;r
lQwr’woxekvekv> gzbr;noEl; j/wr’budrxnox amr,yzmr’hbrxcwr;h/gr;gmr’[wr
d/cr’bKnr; jKcrxncr,hwr’lo;hnrmv’jqmrjwrxnnrxywrx> jqmrdcr’edlo;
nbrwx v; bdidj xr smubbxr vdnox mnr’bqnwr cU ’r bnr,dUc,r (cirle)wxn o <o mnr’
amr,lo;nbrwx v; bqnd r cU ,r mzc;r jQc;r (chain)sJb,r gnrnnr>x
ekv;t/mranrwv; t/cr,h/cr;lzd;r lQw’r (Free will) nox awracz ;r wxo
nr’f d/cr’wUnxr jqmd r cr’bo/’wUnkxr brx kzcj r /wr’kKw’r gUn’r mKc’r wnr’dUg’r kwry,U >
gUYr’gv; ebv’awrjzmr’bdidrxjsmubrxbvdwv;jJcr ekv;gf/mr’anrnox
amr,j/cr; gKdr,azgr,mv’lo; nrf’apitmr’j/wr’budrx> scrjKwrxwv; kUcr’
elv’glUcn r xo gqw,r gbr’gnrw<ox bqna r nrbcz br n q wr <ox aicl r crpcrncz ;r gnr
72
won
x o g/crjl fr d z ;r lQw’r nox edhqd’r ]iwmr ’I lo;ekvekv> g/crjn fr xo kwr;bv’wxo
nrf’jumr’scr,kv,R jKcrxncr,d/cr’wUnrxnoxes mnr’bqnrmv’gzbr;lzcr;d/cr’
gqw,r kzc;r gnr (bdidj xr smubbxr nrn) ywr>x anrhwr’l/dr;wv; (lzd;r lQw’r )
nonxo amr,lzd;r lQw’r lo;dcr’bJg’r nr’f lUg;r elv’gno>x mnr’ycr’mI’lzc;r
pzn’r sJb,r j/br;gnres gqw,r kzc;r gnrwy ox ,U < gzb;r no t/cr,h/cr;lzd;r lQw’r
ekv;nox mnr’amr,bo,lzd;r lzc;r pzn’r sJb,r j/br;gnrbn q <r amr,jr;f anr
gum,r tUn;r wx>o nr’f elv’gnox gzb;r wv; gU;smr,sQnbr cK r aicl r crpcrncz ;r gnr<
gqw,r gbr’gnresbqny r ,U El; mnr’amr,mI’lo; d/cr’lzd;r lQw’r gum,r tUn;r
anrywrd x wU ;r > d/cr’yum,r awranrwv; t/cr,h/cr;lzd;r lQw’r nox cwr;bJnxr
k/mr,mnr’ mnr’gqw,r gbr’gnr d/cr’yum,r pv.pI (God) wiY/nr,< Cdv’ (Justic)<
sU’ El; d/mr,nnry x wr>x gzb;r no mnr’amr,j/cr;wv;lo; t/cr,h/cr;lzd;r lQw’r
amr,aicbr cJ ;r prf dJn’r lzd;r lQw’r woex kvekvno>
ebv’awrjzmr’bdidrxjsmubrxbvdwv;lrf< lo/’tdr’s/crknr,tv,
hv;yKc;r wv;lrf d/cr’yum,r d/cr’ko;jrf anrwv; {gwr< kfncr wr’< wiY/nr,} anr
nbrwx v; bqnl r n z gxr n Q r amr,j/cr;do/nonxo bqnd r /cr’yum,r pid’r < bqnr
anrawrjwfr n U bxr nq gr Y U ’r > j/wr’budwxr v;Edx anrnbxo n q t r mr’andrd x
amr,mI’wiY/nr,amr,mI’kfnrcwr’ywrx>
dv,edeg;lid;r bQd;r d/cr’gfcj r n
fr nrx edengfv, d/cr’jJw;r jr;f
szcy r cK ;r dI;noex sgzn,r > smudysjrjv - d/cr’jJw;r jr;f anrgn U ’r
d/cr,jJw;r wox dcr’bRmdrtsjrjv - d/cr’jJw;r jr;f anredxno mI’szcr
yKcr;noxywrx>1 anrhwr’dJwr’yU,dv,es,gU;wnr’mKcr’gUnr’ jKcrxncr,wv;
{gwr}< {mr’f }< {egv.nnr}x jgfv,jKw’r nox hwr’amr,lQn<r amr,jr;f wv; jij’U
wiY/nr,< kfncr wr’es Ocrgx nr> hwr’gUY’r Ocrgx nrjmz ’r ncr,ewv’hv,Rd/cr,
jJw;r mI’wxn o nrgx Y U ’r > bRmdrtsjrjvnox sbr’lQc’r wv; anredxedxmnr’
mnr’amr,mI’gwr mI’sdr’dwv,scr> ebv’awrjzmr’sudr; sudrdvlcrgv
1sv,Rt< bbrx 2 (mU,ld) nv; 77
73
wdvR p/o,mhv,yv,nwv;jJcr {buggxr wU ,r } anrwv;nox ebv’awrekv;d/cr,jJw;r
wv;mnr’mI’yU,< gUY’r gv; anredx mnr’amr,mI’no>
anramr,yzm’r hbrwx Y i /nr,lUcr amr,j/cr;do/nonxo bqnl r grkx nv,
tmr’bKcd r /o kzchr n
i yv,n dcr’mhv,yv,n dcr’lUcer s mnr’amr,mI’lzc;r
dv,ednbrwx v; pic;r tuc’r j/wr’budn xr xo mI’d/cr’bQg,r bo/;bKc;r gnr dcr’ekv;
tmr’mU,cwr;budrxtno>
gzb;r nnr anrla I /mr’anrncJ ;r jmr’ edv;lqwr pU;mI’bYr,Yv,
kwrgmr;pzc;r ycr’mI’g/crjkfr ;fr lzml r mQ r awrd/cr’ko;jrf (d/cr’yum,r ) adrd
anrs/nrkdr’gnrdcr’wv,dbudrxtjwr; kwr;mv’jzmr, nrf’tmr’budrxt
jwr;yU,> jKw’r kwrp;U mI’bYr,Yv, nbry x mr sUnj r n fr wK br d
u t xr jwr; dcr’
ekv;tmr’jwr;yU,> gUY’r gv; kwramr,j/cr;wUnmxr n Q ;r lo;wv; budt xr jwr;nox
dgr’edeb,bQd;r d/cr’yum,r wiY/nr, anrkwrlwU ,r nv, nnrn x >o kwrlmz r
lzmar wrbd u t xr jwr; dv,edjz;o bnr gmrbx nr dv,lo;mI’ pwdv,es, (Eter-
nal existence)> anrnxo ycr’amr,jr;f wiY/nr,lqga xr n z ,r dJn’r bqnr dUwr
anraci ’r gqdkxr wrhcz wxr v; (Self)anrggJ ’r S dUwgr cU r’nogx mr’lqwy r wr>x
ebv’edl/dr;sJwr;sJwr;dQgr,dQgr,lQcr’lQcr’nojJcr egv.anr
yum,r adrdnox dgr’wv;lo;wv; gwrymu ,r adrd amr,nnrwY i /nr,noy,U >
amrnnrebv’mnr’ko;wv; anrbudrxtjwr;amr,yzmr’hbrxadrdnoxpidr’
no> gUY’r gv; hqd’r ]iwer gv;lI pref samr,wv; ebv’ycr’kdr’jrf dv,awr
d/cr’yum,r jv. anrbd u txr jwr; amr,yzm’r hbrx jKcn xr cr,hwr’lo;hnrn’fr bbrx
tmr’bKnr;nnrx mv’jzmr,srf,nrf’sv,snv,budrxtno mnr’amr,j/cr;>
sv,snv,jKw’r anrymu ,r ymrFv.pIkwr gmr’gmr’bJnp r /wr,lzc;r wv; Fv.pI
kfncr wr’mI’noy,U dQg,r dQg,r lQc’r lQc’r ywr>x scrjwK wxr v; budt xr jwr;yzm’r hbrx
awrd/cr’yumr,szcranr anrwv;mv’nox wv;mnr’lmr,lzcr;nv, jKcrxncr,
d/cr,sv,snv,no mnr’jwr;egv;dgr’edbJnp r /wr, nr’f eg;elv’ggUn’r
dQgr,dQgr,lQcr’lQcr’ mKnrjKcrxncr, mnr’jwr;wv;mv’d/cr,mqwr’nnrxes
74
mnr’jwr;edamr,sKc,r amr,wqnbxr wr,mv’ nr’f jUw;r k/wr’d/cr’[wrb/gr,s/wr’
hv;bI wo/’esmnr’jwr;awrbRinbi bxr /nr,ywr>x
gUn’r dcr’lo/sugj xr gfr bz ;r tmr’andrd x budt xr jwr; gzb;r wv; adrx
dkwrymu ,r won x nrx dgr’edlo;k/mr,d/cr’yv.bQd;r nnry x wr>x budt xr jwr;
p/crx[.lzcr;anrnoxyU,>
mKw’r y/mr’nJc;r jwr;Rh/nr’jwr;nJc;r t/mrbd u t xr jwr;wv; {eav’
jwr;hwr’dI;kv; mKw;r egv.nJc;r amr,hvhnr anrmnr;gJm’r dI;nr’f dUwmr nr’
nnrx jzc,r mnr’mI’lzc;r d/cr’y/br,k/nrjgfr vf ,kv;]iwer nv’} no>
budt xr jwr;dzb,r wv; {mI’aKw;r jwr;Rh/nr’< egv.nJc;r mnr’mI’d/cr’
yum,r jKcn xr cr,edwv;gfv,noy x wr>x lUg;r elv’gnomx ’I wxa o drd x ywr>x wo/’es
do/ywrx kwrdgr’edlo;gfv,bqna r drd x (wiY/nr,) anrmnr;ej,< mI’dv,
es,< tcrwd ox v,es,< amr,lQg;r lo/;nnrex s kwrdgr’edlo;yU,swr’gfv,
dv,es jKcn xr cr,wv;nnry x wr}x no> mnr’lo;cin’r budt xr jwr; lug;r deb’
mnr’jwr;ehv’tmr’ anryKcr’dv,edyv.bQdr;d/cr’yumr, adrdwvd
gqw,r lUY;r anrwn U bxr n
q Pr PP < yKc’r dv,edtUY;r tznbr d Q ;r dnrhv< yKc’r dv,
g/cr’y/nrd/cr’jbr’bQn’r < dv,lo;dugkxr mzd,r yqn<r dv,lo;nibbxr /nr,ywr>x
gmr’nnr gUn’r egv.nnrx wUnmxr n Q ;r wv; {gwredlo;k/mr,d/cr’yv.mUYl xr wQ r
bQd;r ywr<x gwredamr,mI’lo;tQc;r ywr}x no> gzb;r nnr mnr’kcr’< mo;jr<f Ocrhx ;o <
nmrd x v dUg’r < dUb’r aUg’r mnr’esawrgcf mr cJ gr vf ,ywr>x hqd’r noes jwr;R
h/nr’kwrawK xr anrnxo bqnl r cz ;r d/cr’dv,lo;y/br,k/nrjfr mKw;r egv.nJc;r
amr, hvhnr anrmnr;gQn,r nr’f dUwmr nr’nnry x wr>x 1
budt xr jwr;wv; {jwr;Rh/nr’kwrawK xr d/cr’ko;jra f nrwv; gwredlo;
sJbr,bqnr< lo;mI’nox hqdr’H;jKwr’bo,lo;scr,sznrkwr dUgr’dJnr,gUwrgfv,
aKwr;}>2
1m< bbrx 1 (mU,ld) nv; 136-137
2ma< bbrx 2 (mU,ld) nv; 112
75
jKw’r ko;hvwiY/nr, nr’f sv,snv,budt xr kwr tqcwr v; {anrbd u txr
jwr;jQg,r tdr’s/cr dUws r dr’dwv, wv;bqnRr bu <r ew,dnv,< snr,Yv,<
scr,kv,R dcr’wiYY r vnnoneox s smrwx v; jKw’r kwrnnrx anrlefr gv;amr,
jr;f wiY/nr,wv;no> gUY’r gv; mnr’jwr;amr,wv; nzg;r esknr,tv,hv;yKc;r
ycr’mI’lo; wiY/nr, nrf’gUnr’hwr’< amr,nnrnrf’d/cr,jKwrxd/cr,yKcr;
wv;no> dI;nox mnr’amr,j/cr;tqcrgnrlo; gzbr;mI’wxolzcr;d/cr’szcryKcr;
jKcrxncr,po/,drf;noxywrx>
anrncJ ;r jmrx ebv’awrjmz ’r ekv;tmr’budt xr jwr;wv;jJcr sdr’
dwv,anrwv;nox gUY’r bqnkr nr,tv,hv;yKc;r pzd;r wxgo Y U ’r < lKwn
r mxo nr’amr,
mI’scrtcQ ;r > mKw;r lref samr,wv; mnr’jwr;wv; amr,mI’d/cr,jKwd xr /cr,bKcr
scrn’fr gUn’r hwr’ nr’f sdr’dcr’lo/ lKwer sknr,tv,hv;yKc;r >
tUn;r szcj r mr’ budt xr jwr;eb,bQd;r wv,d adrd x wiY/nr, kfnr
cwr’ nrf’dUwrjqmrnzgr;dUwrgUnr’dQgr,dQgr,lQcr’lQcr’< anrwv;mI’wxoyU,nrf’
lUg;r nox no> hwr’j/mr’dUY’r bKcd r gQ ;r mnr’gmr;pzc;r gzn,r -
nr’f bbrt
x mr,mbdnnrx ycr’mI’wxgo v,tv, anrlmr,lzc;r nv, nr’f
tmr’budt xr jwr;edx> nf’r gv,tv,mo/ 277, 278 dcr’ 279 nnrx szc[r wr
po/,nv;nnrxwv; {gv;bqnrkKcr;anrlo;k/mr,bzcrbqnrdcr’sqcr;nnrx bqnr
anidj xr (sbrebscrkvRv anidj r v) noes smrwx v; gv;bqnkr cK ;r anr
lo;k/mr,bzcbr n q d r cr’sqc;r nox bqndr gu kxr (sbrebscrkvRv dugkr v)>
ekv;gv,tv,mo/s/mrsmrxwv; gv;bqnrtmr,mnox amr,mI’wiY/nr,kfnr
cwr’ (sbrebtmrmv andrdv) no>1
ekv;gf/mr’anrwv; scrkvRv dI;nr’f gv,tv,szc[r wr po/,nv;nox tug,r
lIlo;p/crx[.lIlIyU,> mnr’jQcr;enwv; kKcr;anrlo;k/mr,bzzcrbqnrno>
gUY’r gv; dI;ekv;gv,tv,mo/s/mrnnrs x mrwx v; tmrmv no> gzb;r scrEl; amr,
jrf.dJwr’ekv; scrkvRv dI;ekv;mo/s/mr jKcrxncr,ekv;mo/nJcr;dcr’mo/szcr>
1m< bbrx 1 (mU,ld) nv; 228; scr< bbrx 3, nv; 132-133
76
smrxdJwr’wxotmrxm> dI;nox bqnrdI;anrlmr,lzcr; anrhwr’edlo;wUnrx
nnrxywrx>
ekv;scr,kv,Rnox jQcr;enwv; bqnrRubrxn/mr,knr,tv,hv;yKcr;
anrlo;k/mr,d/cr’bzcrbqnr aicrlcrpcrnzcr;gnr gqwr,kzcr;gnresbqnr
nnrxywrx> scrjKwrxwv; gv,tv,mo/s/mrwv; {gv;bqnrscr,kv,Rdcr’sqcr;
amr,mI’kfncr wr’ ebv’no egv.nJc;r dgr’wUnmxr n Q ;r wv; {bQgsrx mrwx v; gv;bqns r cr,
kv,Rdcr’lUcr amr,mI’kfncr wr’noesdv. mnr’j/cr;mI’lo;kfncr wr’ po/,nzg;r
scr,kv,Rkwry,U < po/,nzg;r knr,tv,hv;yKc;r yU,} no> anrnxo tmr,manr
jrf.dKwr’ nrf’ekv;gv,tv,mo/s/mrnox bqnrbunr;dv,edew;y/cr,lzcr;d/cr’
t/cr,pidr’pUnranrnoxywrx>
ekv;tmr,mnox ycr’gf/cr;kf/cresscr,kv,R> mnr’amr,mI’ekv;d/cr,
anr anrg/f cr;lKwer stmr,m> mnr’kwr;bv’jqmd r cr’scr,kv,REl;ascr,
kd< bRmdrt< nibbr vnywr>x nr’f lUg;r lum;r pv.anrnl xo fr po/,nzg;r nox
lrf gv;bqnkr cK ;r lIdcr’jv.< anrkbr’kJcr El;anramr,kbr’kJcr (scrkd<
ascrkd)< anrgqwr,kzcr;gnrEl; anrlzdr;gqwr,kzcr;gnr anrmnr’
amr,kwr;bv’nr’f ekv;tmr,mnox amr,mI’scr> gzb;r no ebv’awrekv;nowx v; mnr’
t/cr,jQc;r lInv, lzc;r wv; {gv;bqnt r mr,mdcr’lUcn r xo amr,mI’wiY/nr, amr,
jr;f wv;gUY’r nr’f knr,tv,hv;yKc;r bv’jqmn r gz ;r knr,tv,hv;yKc;r gzn,r ywr>x 1
ebv’awrjzmr’po/,et,Rwv,dwv;jJcr anrnoxmnr’bzcr,wv; mnr’
amr,mI’wiY/nr, nrf’bugrxgUwr, jqmrnrf’tmr,m> po/,mhv,yv,nkwregv; mI’wxo
mKnrjKcrxncr,et,Rwv,dywrx>
nr’f suddxr algdrd x bu m mjrj x mi nigvynnrx budt xr jwr;bUcr
gf/mr’edv,deb’kwrwv; {jwr;Rh/nr’kwrawK xr gzb;r yum,r hbrx awrwv,d kfncr wr’
El;mnr’edamr,mI’lo;d/cr’mo;< Ocrhx ;o < k/nrj<fr cwrmcJ <r swr’sUc’r jKw’r
noy x wr}x dgr’wv;no> gUY’r gv; jzc,r sUjwr;hnrmn Q ;r egv.anrhbra x wrwv,d
1m< bbrx 1 (mU,ld) nv; 228; scr,< bbrx 3, nv; 132-133
77
wiY/nr,es amr,lo;mo;jr<f Ocrhx ;o < k/nrj<fr cwrmcJ <r swr’sUc’r nnrx yU,hv.}>
{amr,hnrdI;kv;jwr;}
{anrnxo gwregv;amr,hnr lzc;r wv; jKw’r hbra x wrwv,dwiY/nr,kwr
amr,lo;tUb’r d/cr’k/nrjfr jKcn xr cr,wv;mv’nnrx }> 1
scrjwK wxr v; budt xr jwr;tUb’r hnrmv’ lo/’wiY/nr,kfncr wr’no mnr’
jwr;dgr’edsbr’lQc’r engnrd;I noy x ,U > gzb;r wv; mnr’jwr;dzc;r t/mr,
Rh/nr’kwrwv; jzcr,egv.anrhbrxawrwv,dkfnrcwr’nox amr,mI’d/cr’
k/nrjhfr v.no> gUY’r gv; budt xr jwr;wv;Edx mnr’amr,mI’wiY/nr,kfncr wr’
jKcn xr cr,wv;nnr<x mnr’jwr;wv; anrnnxr bqna r nrpd i ’r es gUY’r bqnr
anrwn U axr wr< mnr’j/cr;hqd’r H;gKd,r bqnbr nrhvgU;smr,< gKd,r bnrd/cr’
mo;jr<f Ocrhx ;o < k/nrj<fr cwrmcJ <r swr’sUc’r nnry x wr>x
budrxtjwr;sJbr,l/dr;enekv;tmr’ nrf’sudr;anrlqwrgnrwv;
{jwr;Rh/nr’kwrawK xr mKw;r amr,lo;hnrwY i /nr, amr,nnr essmr,d/cr,
yKc;r anrggJ ’r Omr’gnrdcr’wiY/nr, anrgY U ’r bqnwr v,d wUna xr wrl/o lo/
essmrwx v; lUg;r lUcn r xo mI’adrd x < gwrdgr’edbqnt r cQ ;r mKw;r wo/’do/> dgr’
lo;mI’dv,es,< swr’yU,gfv,dv,es,< mnr;gJm’r dv,es,< amr,lQg;r lo/;es
El; mI’gfv,dv,es,dv,b/nrywr}x >
dI;nox budt xr jwr;sbr’lQc’r enwxl o cQ ’r lQc’r wv; ebv’awrd;I jJw;r
dI;jrf;bRmdrxtwv;jJcr dI;lrfegv;amr,mI’lo;adrxdwiY/nr,< kfnrcwr’<
scrwv;yum,r awrjcK n xr nrno gUY’r edbqna r nrmgK ;r mr;f gUY’r ywrn x >o 2
ycr’mI’gUn’r gmr;pzc;r anrhvwiY/nr,nr’f ekv;tmr’budt xr jwr;nox
es edengfv,dUwy r /cr, wiY/nr, anrkwrjwr;hvnnrgx n z ,r > nr’f jKw’r
nnrx anrncJ ;r nr’f tmr,mbdmI’wxwo v; {adrdvhi adrdenv nvetv} no>
nobx cz ,r wv; {jwr;gwr,bqnd r ;I aicbr cJ ;r hcr’jwr;gwr,} no> kwrk;fr wv; adrd x
1m< bbrx 1 (mU,ld) nv; 137
2 Ibid, 138.
78
ekv;nox bqnrjwr;lUcrbKnr;kzcrwiY/nr,aznr,no>
gmr’aznd r /cr’sud’r anrk;fr wv;Edx ekv;bin,r anrna xo mr,mQn;r >
adrxdekv;nox mnr’amr,jQcr;endI;bzcr,mnr’wv; kfnrcwr’> dUwrbv,li
adrd x nox gUY’r bqner kv;d/crn/mr, anrOcrs x ,fr hcr’dUwj r wr;gwr,anrncJ ;r
gUY’r > gUY’r gv; anrhwr’jr.f dJw’r yU,nr’f bbrn x xo m/crd;I wv;bqnwr Y i /nr, adrx
dno nr’f dzn;r bo/’wUnkxr bra x di ’r azn,r gUY’r > gUY’r gv; adrd x anrj.fr
dJw’r yU,nr’f tmr,mbdEl; jqmd r cr’bbrd x cr’nmrnnrex d. gUY’r jQc;r en
wv; hcr’dUwj r wr;gwr,< hcr’dUw’r mr’f < hcr’dUwmr nr’ (myself,yourself, himself,
1
oneself) nojgfv,gUY’r >
tQc;r anrncJ ;r ekv;anrwv; {nvetv’} amr,jr;f wv; pv.pIlcU r
(God) wv;no< gUY’r bzc,r wv; {bJc;r aic<r jz;o < tQm<r gQd,r gcr;} nogY U ’r > gzb;r
nnrEl; adrd x v hi adrd x env’ nvetv’ ekv;nomx nr’bzc,r wv; {dUwj r wr;
gwr,bqnd r ;I bJc;r aic,r hcr’dUwj r wr;gwr,< bqnd r /cr’jz;o jwr;gwr, bqnd r /cr’gmrx
tQmj 2
r wr;gwr,} gUY’r no> mnr’amr,mI’ekv;bzc,r gqw,r lUY;r wiY/nr,kfncr wr’
nr’f apitmr’ jKcn xr cr,d/cr,sv,snv,tJwwr n ox nr>x mnr’gUY’r jQc;r enwv;
jwr;gwr,edlo;bJc;r aichr cr’jwr;gwr,< yv,ebbJc;r aicbr n K ;r bzc,r wv;nogY U ’r >
ycr’mI’tQc;r dUwy r /cr, anrawrwY i /nr,kfncr wr’ dv,edjims r ,fr
nr’f tmr’budt xr jwr;yU,> nox bqner kv;gf/mr’anrhwr’gogx hxo nry,U wv; {adrd x
dIbv wihRt< adrd x sRnv< anYv sRnv anredv.azg,r mv’dI;nr’f
mhv, bRinbi bxr vnsudd xr 3 nnry x wr>x tQwl r gi ;r nox mnr’bzc,r wv; hqd’r H;
dUwj r wr;gwr, bqngr n u lr n i r dI;jug’r mnr;< hqd’r H;dUwj r wr;gwr, bqnd r ;I
bJc;r szn;r pUY’r hcr’jwr;gwr,wv;noes amr,jr;f wv; gfv,awrd/cr,egv.bqnr
1nrf’ew,dnr,dEl;lzcr;budrtsv,snv,(sqnr;d/cr’g/cr< lKnrep,FeRv,RI, bI1957)
2nfr’tmrmbDadrtgtv,sbr’lQcr’wv; {nvetvdi”anrwv;nox bzcr,wv;{bdidrtv} gmrxjzo;
no< tma<bbrx 3 (mU,ld) nv; 148
3DI,< bbrx 2 (gUwr,lmr,bUwr,-1929) nv; 62
79
dI;bJc;r aic>r 1 jKw’r anrk;fr hnrwY i /nr, nr’f j/wr’budkxr wr dQm;r bin,r ekv;
gf/mr’ {adrd x dIbv adrd x sRnv} nowx v; {awradrd x bqnj r cK n
xr cr, so/
po’lQc’r El;< awr adrd x bqnd r ;I bJc;r aicEr l;} no> 2
ycr’mI’ekv;gf/mr’budrxtjwr;l/dr;edv,jwr;annr,dv,yU,>
scrjwK wxr v; hwr’amr,ko;jrd f Y
U ’r lIll I cz ;r bJn’r lcrmnr’< sqn;r so/mnr’no
hwr’amr,j/cr;bzc,r jrl f ;o ekv;gf/mr’anrbd u txr jwr;kr;f wv;nnr>x
mKwr;y/mr’nJcr; budrxtjwr;yU,swr’dI;w/nr;eb,luwyU,> bqnr
k/wr’d/cr’s/mrlKnr gznr,nv;budrxtjwr;bo,awrbRinibrxb/nr,ywrx> gmr’
nnr mnr’jwr;ebv’mI’av,yubd Q ,r sib’r dqmer s k/mr,d/mr,d/cr’bqngr n i ’r
woy
x ,U ebv’jmrk;fr do/ywr>x gUY’r gv; budt xr jwr;wUnwxr v; ebv’ycr’amr,bzc,r tJcr
lug;r nzcd xr eb’jwr;jKw’r jmrj<fr hgrgx nrno bo,s/cr,tug,r dv,edawrnbi xr
b/nr,no> gzb;r nnr mnr’jwr;dQb’r ddr’aUd’r yKnd xr /cr’gin’r mnr’jwr;
hqd’r H;d/cr’gin’r yqnkr n Q ’r gfv,ywr>x gUY’r gv; bo/’yU,lImnr’jwr;ycr’dJgxr
aUn;r woyx ,U > wnr’nJc;r mnr’jwr;ncr;wod x ;I nzg;r wih/nr> jwr;annr,dv,
egv.lqcrxlUlumr’lv’budrxtjwr;nox gfv,jU’dI;budrxtjwr;esl/dr;wv;
{jwr;hwr’dI;kv;eav; gwrkv;lUlmz br /o ’yU,lIjwr;hwr’yU,eav;< gwrkv;dUY’r
jzm’r d/cr’bqnj r wr;hwr’yU,eav;< gzb;r bKw;r d/cr’bqnj r wr;hwr’ El;kv;dUY’r
mKc’r ebv’mzcgr vf ,kv;ywr>x m/gr,dvkv;egv; dUY’r ebv’amr,jQc;r lo;gfv,kv;ywr>x
gUY’r gv; ycr’mI’wol x cz ;r nJc;r anrgwrkv;jry x mrx kv;wUnmxr n
f ,fr noj Q ;r wv; {ebv’
budrxtjwr;ycr’bo,bnrekv;jiscr,dv,jwr;scr,kno edbo,awrbRinibrx
b/nr,} noeav;>
gmr’nnr budt xr jwr;mI’d/cr’aid’r lUnv, jzm’r ncr,[wrjgfr n U ’r
hwr’mI’nnrex sl/dr;edv,jwr;annr,dv,egv.lqcl xr mU nr’jwr;azn’r
1DI,< bbrx 2, nv; 108 anreR eDwidrbinr,wv;-H;bqnrlQcr’po’h/cr’jwr;gwr,< dI;bJcr;aicrh/cr’
jwr;gwr,< yv,jfryfr,bKnr;dv.
1DIa< gUwr,lmr,bUwr,< nv; 380
80
aznr’wv; {avnnr,dv,aKwrx jwr;scr,kmucr;mzcr’scrwxoyU,dI;gwr ? gwr
amr,jQg,r eptmr’bun;r bKn;r tmr’bun;r gwres ebv’anrsn z br nrtmr,m
mv’ywr}x no> gqw,r lUY;r tmr’jJw;r jr;f noex s budxt r jwr; amr,dzns xr cJ ,r wxo
bun;r dv,Csv,ginr dv,Csv,cmrw>xo jwr;annr,dv,aKwxr sbrs x /cr’ scregv.
nJc;r jwr;nJc;r wUnwxr v; mnr’dgr’azn[r wrscr,k< jwr;scr,k smrex d
lo;jry f ,fr nKwmr nr’< awrmnr’wv;< H;mnr’jiscr, ekv;bUcn r mr’nv;wv;no
ehgzn,r > gUY’r gv; budt xr jwr;Edx amr,mI’g/crjj fr cK nxr cr,nnr> gzb;r no
mnr’smrl x wU ,r w/cr’kbrbx nr ekv;scr,sznr dI;scr,kjwr; hqd’r screnv’>
edv;lqwr gwrtwr;nv,ywr>x mI’bQd,r sib’r bIdmq y r wr>x dUwkr ci ’r gwrbd u t xr nox
ebv’mKnrjKcrxncr,elv.gwr, tugr,lo;em’nnrxywrx> gzbr;nnrEl; av
nnr,dv,aKwxr edv;hqd’r H;dUwj r wr;gwr, bqngr nu l r n i hr cr’jwr;gwr,dv.>
d/cr,egv.nox amr,bqnrdI;bJcr;aicrjwr;gwr,> edv;awrtmr,m bqnrgunr
linj r wr;gwr,dv.< bqnd r ;I bJc;r aicdr v.< lKwer snod x /cr,anr mnr’amr,
mI’scr bqnd r ;I bJc;r > 1
anrbudrxtjwr; ko;edv.do,l/dr;en jwr;avnnr,dv,nox
mnr’jQcr;lInv,> hqdr’H;jwr;avnnr,dv, ebv’lo;jrflqgrxmzcrjrfgfv,>
jwr;avnnr,dv, wUnwxr v; wo/’esbudt xr jwr; sqc;r knr,tv,nnrx kwrjwr;
dgr’bqnl r gu ;r h/mr’ebv;h/mr’em;< amr,mI’egv.jz;o tQm<r amr,mI’dI;bJc;r aic<r
amr,mI’egv.azn[r wrnmr’nv;ywrn x >o gzb;r nnr budt xr jwr;eg;yvjrbf nr<
bnrhcQ ’r < bnrd/cr’h/nrj x fr jwr;avnnr,dv,wv; kwrjwr;lUw,r lo;bJc;r aicr
hcr’dUwrkwr< bJcr;aicrtmr,m anrmnr’jwr;sznrmv’nnrxes yv,H;
bJc;r aicr d/cr,egv.d/cr,jKw’r nnrn x >o dI;nox ekv;t/mr gqw,r lUY;r d/cr’
yum,r adrd x amr,nnr wiY/nr,nox amr,mI’lo;dI;nr’f ekv;tmr’ anrwv;
mv’nox>
budt xr jwr;sJb,r sbr’lQc’r en jwr;avnnr,dv,gfv, lzc;r wv;ed
1DI< bbrx 2 (gUwr,lmr,bUwr,-1929) nv; 61-62
81
hqdr’]iwr egv.nJcr; edj/cr;hqdr’H;hcr’dUwrmnr’bqnrgunr< bqnrdI;bJcr;<
ed hqd’r ]iwa r wrtmr,mjwr; bqngr n u r bqnd r ;I bJc;r < gQn,r jwr;wv; gUY’r lUw,r lo;
bzc;r ep sdibt/nr,sI,yKc;r ywrn x >o 1 mnr’amr,gqw,r lUY;r adrd x
wiY/nr,kfncr wr’scr>
ycr’mI’tQc;r ekv;gmrx bun;r dv,jKw’r anrkdr’jrf awradrd x hvsr,f
dI;nrf’ekv;tmr’budrxtjwr;yU,> mKwr;y/mr’nJcr; budrxtjwr; ncr;woxdI;
dUn;r mod x n
U ;r nJc;r nr’f tKn,r mKw;r k/wr’d/cr’lugd xr ;I bvRnsI,gfv,tKn,r au
Tuew,lnnr>x y/mr’nnr jo/’kuns r /mrsbi ’r lug;r kunl r cU er gv’sl aznr
awrem’kwres gfv,mUn;r gnrd;I nr’f tKn,r lqwgr nrywr>x jwr;jo/’egv.nJc;r
anrycr’bo,ed,nv;[inr’nox k/dr;awrem;mzgr,yv;egv.nJcr;ywrx> mKwr;
bKn;r lqn;r egLN,sKw’r yU,nnrx em;mzg,r yv;nnrs x mrx jgr’awrkwU ’r mI’gv;
knrgmr;pzc;r esbo/;gfv,> mKw;r kwrhvesgfv,tUb’r hnrbd u txr jwr; anrncr,
wxy
o ,U cwr;dUn;r mon x nrx kwrt/mr,wv; jzc,r ycr’hnrem;yic’r egv.nJc;r mv’
]iwn r >o mnr’jwr;egv; dzc;r t/mrlcz ;r nnry x wr;> mKw;r kwrl/dr;enlzc;r
nnrx budt xr jwr;smrkx n J ’r dzc;r t/mrkwrwv; {sUedwv;jKc]xr wi r ? anrlfr
mnr’edkQmd xr wK ’r ?< a/nrsgz ;r hvem;yic’r egv.nnrhx v.?> amr,nnr anr
szg;r hv dI;dUws r U anrbv,liOcrwx v; adrd x nM 2 nnrhx v. ? no>
kwrdzbr,k/nrwv; {anrszgr;hvkwrszgr;hvdUwrkwrnoxkQmrxdKwr’} no
ywr>x gmr’nnr budt xr jwr;jcr,jr.f kwrncr;es sbr’lQc’r en tmr,mbnr
kwrywr>x ekv;tmr’budt xr jwr; nr’f pJnt r mr’bidg/dr;nox amr,jr;f yKc’r jU’
adrxdeswv;> mKwr;anrbRibvjg wsrxsgzdrxd t/mrbudrxtjwr;wv;
{jzc,r adrd x mI’nr’f dUwkr ci ’r gUn’r amr,mI’} nonnrx jQc;r engfv, po/,dr;f
noyx wrx -
{jwr;egv’dm jzc,r ycr’mI’adrd x hv.}
1dUYr’dI;dznr;gmr,mt/nr’dv.< Ibid.,p.62
2m< bbrx 1 (mU,ld) nv; 466
82
budrxtjwr;amr,dzbr,es yU,yqnryqnr> gmr’nnr smrxkJnr’
t/mrwv; {jwr;hwr’egv’dm amr,mI’ adrd x hv.}>
budt xr jwr;egv; yU,yqny r n q t r cQ ;r >
wsrs x gzdd xr lugbxr /o ;gfv,ywr>x
wo/’es wsrs x gzdd xr lugbxr /o ;gfv,ywrn x nrx jwr;avnnr,dv,dzc;r
t/mrwv; gzbr;scrEl;budrxtjwr; amr,dzbr,gf/mr’t/mr wsrxsgzdrxdno
nnry x wr>x budt xr jwr; s/cr’l/cr’en d/cr’hnrmnr’jwr;wv; -
{avnnr,dv,aKwrx scrgwrdzbr,mnr’wv; mI’adrxdaKwr;ebv’no
edbqna r nrgmrt x mQ r jwr;Rh/nr’dcr’bun,r nv’kwr anrymu ,r ymr sdrx
sdwv,d - d/cr’yum,r mI’es,es,nnry x wra x wK ;r }>
avnnr,dv, {amr,mI’adrd x hv.} no mKw;r wsrs x gzdd xr t/mrjcK n
xr o
nnrx scrjwK gxr wrdbz ,r gfv,wv; {mnr’amr,mI’adrd x } no anrnexo gv; dgr’
edbqner kv;gmrt x mQ gr vf , po/,jKw’r jwr;Rh/nr’dcr’bun,r nv’kwr anrymu ,r
audexr sdwv,d-d/cr’yum,r pwk/dr,sud’r nnry x wrax wK ;r } no> 1
{avnnr,dv,aKwxr smrt x cQ ;r scrgwrdbz ,r gfv,wv; {ycr’mI’adrd x
yU,aKwr;}edv,mnr’no jzcr,anrnox edmv’mQnr;gnrdcr’gf/mr’gwrwv;wxo
{gv;bqnt r mr,mdcr’sqc;r amr,mI’adrd x } nony xo ,U hv.}> 2
{amr,mQn;r kv; jwr;env;}
{avnnr,dv, smrt x cQ ;r scrgwrdbz ,r wv; {amr,mI’adrd x } no edv,
wsrs x gzdd xr jJcr smrex dhqd’r H;wsrs x gzdd xr 3 gfcd r wK ’r gfv,tQc;r jzm’r
ncr, mnr’ebv’mI’d/cr’gfcwr ox jqmmr wK ;r jwrn x nry x wr>x gzb;r wv; edkwr;jrwf v;
mKw;r aznd r /cr’Edx gwrm’I wxa o drd x es edv;lqwn r xo gwramr,mI’scrgvf , ywr}x
no> 4
1m< bbrx 1, nv; 486
2tm< dznr; 20, m/o 7; suni<bbrx4, nv; 282
3m< bbrx 1 (mU,ld) nv; 487
4scr< bbrx 4 (mU,ld) nv; 400-401
83
gzbr;scrEl; budrxtjwr;yU,yqnryqnr anrwv;nox mnr’t/cr,
jQcr;lInv,> ebv’smrxkJnr’wUnrxko;jfr jzmr’bJnr’lcrdcr’sqcr; El;lzcr;
anrbd u t xr jwr;amr,dgr’sqcr edv,ekv;t/mrgn U ’r t/mrkwrno yJc;r kQn’r
t/cr,jQc;r dKw’r gzn,r ywr>x wv;dI;edxmnr’ jKw’r kwrp;U dzc;r t/mr lzc;r bnr
hv anrbd u t xr jwr; amr,dgr’sqcn r xo awrlmJ ’r bQd;r wox lzc;r bJn’r lcrnnrx
ywr>x budt xr jwr;amr,jr;f j/gr;kzm,r piw,r dKw,r anrbnrekv;dzb,r edv,
bKn;r dcr’lo/< mnr’jwr;dJn’r ko;jref sdzb,r yU,ywr>x mnr’jwr;bqnkr ’U wv’
mI’dUwt r bU ’r nmr< mI’gTunv, dcr’bYr,Yv,ywr>x mnr’jwr;amr,jr;f wv; kr;f
end/cr’[.mnr’jwr;< Y/nr,mnr’jwr;esEl;dzb,r ekv;t/mrbn K ;r < gUY’r
mI’jrkf ;fr jz;o egv.t/mr dv,ed[.tmr’sjrj x v,gUY’r > mnr’jwr;dJn’r dUY’r
hnrgn U ’r dcr’lo/ jzm’r ncr,jnrt x /nr; d/cr’kJn;r yr,f kwr< g/crjkfr wr<
d/cr’wUnkxr wr< jv,Ridkwr< hQc’r nmrgx drkx wr dv,edbzc,r jrf bnrhvkwrnnrx
esdzb,r eg;bnrdv,esywr>x 1
ebv’awrjzmr’budrxtjwr;wv; ycr’mI’lo/’eg;dzbr,bnrhvsI,yKcr;
ywrx>
1P gmrpcz ;r edlo;dzb,r sJw;r sJw;r <
2P gmr;pzc;r smrex dlo;tdr’s/cresdzb,r <
3P gmr;pzc;r smrd x cz ;r t/mrknJ ’r esdzb,r <
4Pgmr;pzc;r smra x mr,dzb,r es bJnbxr d Q ;r no jKw’r noy x wr>x 2
anramr,lUw,r lo;dzb,r esbJnbxr d Q ;r nox mnr’edmI’lzc;r lo/jKwxr
lo/bKcryU,> anrnoxebv’edjien anrwv; amr,lUwrlo;dzbr,nonnrx
mnr’mKnrjKcrxncr,ekv;t/mr anrwdrxsgzdrxdt/mr jqmrdcr’ekv;t/mr
anrggxo t xo /mrbd u t
xr jwr; anrwv; {jzc,r elv’gnomx nr;gJm’r dv,es,< amr,
1m< bbxr 1 (mU,ld) nv; 487; wip (mU,ld) nv; 340. Y/nr,budrtjwr;anrnox Ocrxwv;
aindr RiybeRvbRiydr dYvnywr;<
2acr, (gUwr,lmr,bUwr,-2929) nv; 216
84
mnr;gJm’r dv,es,}jgfv,jKw’r noy x wrx >1 edv;lo/’ncr,no budt xr jwr;l/dr;
k/nredv, jwr;mv,lUc,r gLv.budd xr dcr’d/cr,jKw’r mv’nnrx mnr’mKngr nr
ywrx> gUYr’gv; gqwr,lUYr;ekv;t/mr anrwv; jzcr,mI’adrxd< amr,mI’no
nnrx mnr’jwr;amr,dznwxr v;mv’ lo/’bKcl r wq gr nr< noj x mrx bqna r nrmnr’
jwr;gogx gxo mu gr nrmv’< sbr’lQc’r engnrmv’nnry x wr>x mnr’jwr;amr,j/cr;
wv;lo;wv; {mI’adrxdaKwr;} no< gzbr;wv; anrnox mnr’s/nrkdr’gnrwxo
dcr’ekv;gf/mr’mnr’jwr; {gv;bqnt r mr,mdcr’sqc;r amr,mI’adrd x } no> gzb;r
nnrEl; mnr’jwr;egv;amr,kr;f wv; {adrd x amr,mI’} no< gzb;r mnr’amr,
lUw,r < amr,mI’pzn’r es gUY’r edbnrd/cr’sugj xr wfr srsx gzdd xr pU;anr
yum,r wv; mI’adrd x jqmj r wrn x nry x wr>x 2 bKcn r cJ ;r egv; wsrs x gzdd xr nox mnr’
amr,mI’bJnt xr /nrdv,edbzc,r jrn f wK r andrd x egv;bKcn r cJ ;r ywr>x gzb;r no
amr,dzbr,es bJnrxbQdr;ekv;t/mrnox bqnranrkQmrxesbKnr; nrf’lZcr;m/cr
anrywrx>
hwr’egv;amr,tug,r lo;lUcl r mJ ’r wv; budt xr jwr;no[x .jgr’ wsrs x
gzdrxd ebv’]icrn/nr’mv’nonoxyU,> anrnox mnr’amr,jrf;bzgr;gmr’aznr
d/cr’bKn;r anrwsrs x gzdd xr mv’dzc;r t/mrmnr’jwr;> anrnbxo d u txr jwr;
ycr’woj x afr d i ’r lU dUY’r tJcer gv.mI’d/cr’yum,r gfcy r ,U > ekv;anrjcQ ;r en
wsrs x gzdd xr nox hwr’hnrwl ox /o dI;lo/lQnr nr’f bbrbx v,liy,U lzc;r wv;mnr’gxo
god
x cz ;r t/mr,budt xr jwr; gf/mr’t/mrmn K gr nr anrlwq gr nr anrwv;nnr>x 3
anrbudrxtjwr; amr,dgr’sqcrnox a/br;h/cr;ycr’dKwrxlIes anred
sbr’lQc’r edv,wsrs x gzdd xr nnry x ,U >
gUn’r gmr;pzc;r nbrwx v; adrd x nobx cz ,r wv; {jr<f jr[f .} no> gUY’r gv;
budt xr jwr;Edxwv; anrgn U ’r hwr’nbrwx v;dUwkr ci ’r nowx v;bqna r drd x nonxo
1scr< bbrx 4 (mU,ld) nv; 393-395; m<bbrx 1 (mU,ld) nv; 484
2dUYr’kJnr’nv;ligr;--?
3scr< bbrx 3 (mU,ld) nv;257,263; bbrx4, nv;391 ekv;scrx.,k395., k398,400.; m<bbrx1, nv;-
k481,k483,k489; acr,<bbrx5, nv; 193
85
ycr’s/cr,tug,r es {jr<f d/cr’wUn<xr jr[f .} gzn,r no gzb;r wv; dUwkr ci ’r nox mnr’
h/cr;bqngr n z ;r bqnmr mr,dKw’r esjr<f gzb;r wv;jr<f d/cr’wUn<xr jr[f . (jidd xr <
menv’< wiYv,n) kwrlgQ ;r lo/;ebv’amr,t/dr,kJn’r kJn’r wnr’wnr’lUcy r ,U
dznr’esdUwrnnrxywrx> 1
anrOcrwx v; {gwr} nonxo mnr’gUY’r hqd’r H;d/cr’wUnxr adrd x anr
mnr’amr,gqw,r gbr’scrgnr d/cr’jJw;r jr;f es smr.bqna r nramr,mI’pzn’r
scrnnry x wr>x dv,edlo;hnrjwJ ;r jr;f nox bqnd r v,[.hnrnbi bxr /nr, anr
hnrl;o y/br,nnry x wr>x nr’f smr,yudd xr nigvy2 ycr’mI’jwr;Rh/nr’
ek,mg El;dcr’jwr;Rh/nr’jumr’nJcr; aubr,aUwr’gnr nrf’lzcr;[.hnr
sjrxjv,wxoyU,>
jwr;Rh/nr’kwr dzc;r t/mr jwr;ek,mgwv; lzc;r wv; jzc,r mnr’ycr’
hnradrd x nr’f knr,tv,hv;yKc;r amr,nnr essmr, anrkwr;bqna r drx
dnnr]x wi n r >o jwr;ek,mgdzb,r wv; {amr,mI’} no> jwr;Rh/nr’kwrsmrkx n J ’r
wv; scrwv;jKcn xr nr jwr;hwr’dgr’bqnj r wr;Rh/nr’dv, lzd;r esgiel,
sv,dcr’lUcy r wrn x >o gUY’r gv; jwr;yJnwr v; bQg,r smrgx wr amr,hnr adrd x
nr’f knr,tv,hv;yKc;r esdv. gwramr,jr;f jwr;Rh/nr’dv, lzd;r esgiel,
sv,dcr’sqcr;> jwr;egv.hwr’kwraKwrx gqwr,gbr’lUYr;d/cr’jbr’bQnr’ nKwr
knr,tv,hv;yKc;r es gwrycr’dJgmxr ’I wxgo /crjfr {gwr} noy x ,U < gUY’r gv; gwramr,
hnr {anrny xo wrx bqna r drd x no dQg,r dQg,r lQc’r lQc’r > jwr;ek,mg sJb,r
sbr’lQc’r wv; anrhwr’Ocry x ,U {gwr gwr} nonxo Tuber gv;amr,jr;f < ewdnv<
sYrYv< scrkvR< wiYvn anrlefr gv;mnr’amr,bqn<r d/cr,jKwd xr /cr,yKc;r
anrld z ;r es knr,tv,hv;yKc;r noex gv;amrj;fr (bzc,r wv; ebv’amr,mI’knr,
tv,hv;yKc;r egv; amr,j/cr;Ocrwx v;gwr< gwrngxo wq ,r gbr’knr,tv,hv;yKc;r es
Ocrdx /cr,jJw;r wxgo Y U ’r )> bQgs
xr mrx mnr’jwr;ek,mg amr,hnr {noy x wrbx nq r gwr}
1scr< bbrx 2 (mU,ld) nv; 94
2scr< bbrx 3 (mU,ld) nv; 126
86
no dQg,r dQg,r lQc’r lQc’r esdv. mnr’ycr’dJgmxr ’I wxgo /crjfr anrOcrwx v; {gwr
gwr gwr} noy,U >
anrmnr’jwr;wv;nnrx mnr’mKnrjKcrxncr,ao/mzgr,yv;ywrx> ao/
mzg,r nox amr,jr;f wv;bqnl r cU ,r mzg,r mnr’< sImnr’< pzcmr gz ,r mnr’anrl<fr gUY’r
bqna r /o mzg,r gUY’r > gzb;r mzg,r El; mnr’mI’ao/Omr’mv’> ebv’amr,mI’mzg,r ao/Omr
egv;edamr,mI’lo;>
jwr;ek,mg sJb,r sbr’lQc’r wv; edv;gv;jwr;pU;bqner sv’dv,b/nr,
kwr ycr’dJg’r mI’jrOf crwx v; {gwr gwr} noy x ,U > mKw;r anrjnrmx nr’kJn;r gfv,dqmr
tUn;r nnrx g/crjj fr br’kr;f Ocrwx v; {gwr gwr} nonxo H;yUd’r ho/gfv,ywr>x
ekv;aubr,gnranrnox kwr;bqnrd/cr’jzo;lKwr< mI’eg’jU’nmrnv,
El; mKw;r gf/mr’aub,r aUw’r gnrsd u ’r gfv,ywrn x nrx kwrdcr’sqc;r bv’jqmj r wr;
ek,mg bqnj r wr;Rh/nr’dv,gfv, anrgei l,sv,dcr’lUcr sud’r sqc;r gfv,es
tUY;r tznbr d Q ;r {gwr} nnry x wr>x
ebv’awrjmz ’r ekv;tmr’budt xr jwr;wv; anrhwr’gmrtwJ wr ox {gwr mI’
wiY/nr, mI’adrd x } nonxo bqna r nrpd i ’r pUnyr wr>x gqw,r gbr’bnrhv {a
ndrd x } noex s anredtug,r mQn;r jzm’r d/cr’nox hwr’amr,lUw,r lo;tJwr
bqnwr v,d d/cr’yum,r scr< hwr’gUY’r lUw,r [.hnr gU;smr,sQnbr cK r jKcn xr cr,
kwrbn q <r kwrm’I < gUY’r lUw,r bzc,r jrgf nrwv; anrhwr’Ocry x ,U {gwr gwr< mr’f mr’f <
sdr’dwv, } jKw’r nox mnr’aicn r wK kr nr,tv,hv;yKc;r es Ocrd x /cr,jJw;r wx<o
gUY’r bqner gvgzcTr bu n r /mr,knr,tv,hv;yKc;r anraci l r crpcrncz ;r gnres
sJb,r l/mr’d/mr’gnrlcU y r ,U ebv’amr,t/dr, jzm’r ncr,bdijj r smubvd
mI’es mnr’amr,mI’scranrmnr;ej,< gJm’r < amr,lQg;r lo/;< mI’lo;gfv,dv,
es, nr’f puc,r pv.s/mrkcU ’r lUcn r >xo
dI;nox ycr’gKd,r azg,r lo;ekv;t/mrwv; {scrjwK wxr v; amr,mI’adrd x
wiY/nr,no anrlbfr n q er gv.j/mr,bUY;r pzn’r gv,m> anrnxo edamr,mI’
prf dv,eddzbr,lo; kQmrxdznr’esbudrxtjwr;> mKwr;jwr;nJcr;t/mrekv;
87
t/mr anrnoxnnrx budrxtjwr;wv; {jwr;Rh/nr’kwraKYrx gwrebv’sznr
bnrsj U wr;mv’ywrx lzc;r wv; dv,edlo;dUY’r eh,du pl sJb,r j/br;gnr
esbqnwr n r >xo 1
ox ’fr lUg;r dcr’lUcn
ekv;tmr’ {andrxd anramr,mI’adrxd< wiY/nr,< kfnrcwr’}
budtxr jwr;nox amr,tug,r lIl;o nbrwx v; bqnp r /o ,anrs/nrkdr’< po/,mUYxr
k/dr,bQdr;> mKnrjKcrxncr, nibrbvn mnr’egv;bqnranrjJwr;jrf; mI’edx
El; hwr’amr,j/cr;nbrxsznr,lo;wv; bqnranrs/nrkdr’> anrmnr’
amr,mI’ adrd x lo;nnrx anrsmry x mu ,r wv; mnr’mI’nonxo bqna r nr pid’r
es bqnp r /o ,s/nrkdr’ywr>x tmr’andrd x budt xr jwr;nox aI’sobd Q ;r
d/cr’lbr’sic,r mJd’r dnr d/cr’yum,r wv;mI’adrd x noex s gKd,r bnrs/o lQc’r
bYr,Yv,ywr;> mnr’amr,jr;f bqnr anrs/nrkdr’< jKcn xr cr, {ascrk}
gmr’gmr’wv; {ycr’ mI’ekv;mun’r andrd x } yU,no> 2
88
dznr;jqdr’
gmr,mt/nr’ g/nrpgJ ’r svjrp
f v,wnv,
budt xr jwr;wv; {jwr;Rh/nr’kwrawK xr ycr’mI’wxeo Rv’gv,szcj r wK >xr szcr
anrnbxo n q ar nrl>fr bqner Rv’gv,dUwEr l;eRv’gv,jry f wr>x ycr’mI’gUn’r kwr
jKw’r anregLv,sKw’r gzb;r amr,mI’eRv’gv,dUwr ]icn r cJ ;r bI< szcbr ,I < amr,nnr
b/gr,bI< amr,nnr b/gr,bIb/o gfv,ywr>x jwr;Rh/nr’kwrawK xr gUY’r gv; egv.anr
lzd;r eseRv’gv,jrf nJc;r gmr’< nJc;r gQbn xr xo mI’ea,nv,< n/nr’mI’nv, lKwr
esjwr;Rh/nr’dv,kwr>1
tmr’budt xr jwr; lo/’gmr,mt/nr’mnr’jwr;nox yKc’r dv,hqd’r H;jrf
jJn;r srf gum,r tUn;r < jrp f cq ,r bqc’r gnr< jrgf dr’yqny r wr>x j/wr’budExr l;
amr,jrf;j/wr’budrxkwrgmr;pzcr; ycr’awrekv;bzcr, {gmr,mt/nr’} nox bKcr;
pidr’d/cr’gfv, anrbudrxtjwr;krf;wv;nnrx> gmr;pzcr;t/cr,wv; {gmr,m
t/nr’no}x bqna r nrb,oz bQd;r nv;g/nrhwr’ gU;wnr’mKc’r gUn’r no< bqngr /nr
ncr;g/nrl/o lo/ jKcn xr cr,]nr,h/cr;budt xr jwr; ncr;nr’f tmr;< nr’f wdrwx v’
pvsKw,r < dI;godnr’y/nr dI;cQwgr n U ’r < gum,r mJcexr gLv,mUn;r jzm’r s/nr, amr,
nnr nrf’aUmunrl/gr,lo/’ (minr< lnr;linr< ho/dUwr) nnrxgUYr’no>
lo/’g/nr gmr,mt/nr’budt xr jwr;noEx dx amr,wv;nnr< amr,bzc,r wv; bo/;
g/nr[n i ’r ey’esaid’r > jzm’r ncr,gUn’r hwr’awrpd i ’r yum,r pid’r nnrx
lJnr’mv’gUnr’hwr’ awrlo/’ncr;g/nrgmr,mt/nr’nox ko/.lo/;kwr;bqnr
gfv,Fic;r tuc’r < b/cr[Yr’gnres wxbo n q br gr’bKcr edlo;hqd’r gU;wnr’nnrx
89
ywrx>2
gUn’r hwr’gmr;nmr azngr nrkwr;jrf {eyv’g} dv,edlo;aUmn u <r
aidt xr bi /dr; lo;dvpI (dibbr jgrk)u anrd/cr,egv.amr,mI’nnry x ,U > bUnxr
mv’]icrd/nr,d/nr, dI;ainr’dI’yv’ ycr’mI’no/’k/wrpo/,j/wr’budrxegv.
nJc;r kdr’jrmf v’ dv,edlo;nmrgx dr[x j/cr;cin’r (dibbr esvd) mKw’r pzc’r
lo;wxo dibbr jgrku nnr>x d/cr’ko;jrmf wq ’r nox mnr’bqna r nrpd i ’r pUngr Y U ’r
es gUY’r gum,r mJcrex shv anrk;fr lo;kr;f bqnr anrwv;dnrhv bun;r dv,lo;
a/mr’n/dr;gUYr’>
gmr,mt/nr’ncr;g/nranrwv;nox mnr’d/crekv;pv,wnv, anr
mnr’bzc,r wv; {bUg’r bzcr pJg’r pzn}xr no> ebv’wv;dI;edxjcJ r ekv;nomx nr’bzc,r
wv; g/nrbgU ’r bzcj r fr ldr’em’jry f wr>x mnr’yKc’r dv,edsug;r sIjfr H;pKg,r
jJnr;< g/cr’lzdr;d/cr’kzcr;kmr jKcrxncr,elv’p< edv’s< jrflmr< jrf
k/nr<x mo;jr<f jrbf wi r jrt
f /cr,tKmj r wK ’r noex s bUg’r bzcp
r gu ,r w/nr,bnr H;mI’mv’
nmrxgdrxknr jKcrxncr,jrfnimr< jrfp/crx[.< Y/nr,< ej,dnv,< hQcr’jrf<
ain,r deR,< h/nrj x <fr d/cr’jUm’r < jrgf dr’yqn<r aznOr dr;dv,lo;bYr,
Yv, anr[.hnrtmr’sjrj x v,sI,yKc;r < nibbxr /nr,ywr>x
pv,wnv,nox mI’szcy r cK ;r > anrncJ ;r Ocrwx v; smtpv,wnv, bUg’r
bzcHr ;jrn f mi <r H;jrmf ’I nKwa r v,yuc,r lqwr (jidd r eaggrgdv) jzm’r ncr,
lo/’anrbbrxtmr’jQcr;enmv’ lo/jKwrxlo/bKcrnnrxywrx> anrnox hqdr’H;
Odr;tJcd r ;I s/nr,jnrs x cu sr du ’r jKcn xr cr,wv; {enwsYrYv nvsYrYv
ydn-sYrYv egv;amr,jr;f amr,jr;f sYrYv egv;amr,bqn}r noywr>x
s/nr, anrm’I d/cr’l/gr,lo/’jKw’r nox ebv’awrbd u txr jwr;wv; gUY’r bqnj r fr
wUnhxr d q ’r bqn<r bqngr /nrj<fr bqns r cr,kd wv;no> smtpv,wnv,nox mI’
1pJnlr gi ;r eyv’GvwjR anrR/o,eDwidt r dr’< dI;l/nr,d/nr,< mKw;r 1896, wv;bbrmx ,U lig;r anr
dQmr;dI;sIlznr mKwr;y/nr;[mr;b/gr, 18 enwv;gmr,mt/nr’no. wo/,lUcr’jU’bKcrbzo’kUnr.a/nr,< do;
dqnr’jgfv,no> bJnr’budrxtsv,snv, mKcr’sIlznr jwr;wv,bUwr,lv, Rv,]lv,dQmr; (gUwr,lmr,bUwr,-
1956)nv;-199.
90
wxj
o mq a
r n z d r /cr’budt xr jwr;gzn,r > gzb;r no mnr’amr,jr;f kzcj r /wr’budjxr dQ ;r
jQd;r < gUY’r gv; nr’f nv;g/nrpv,wnv, po/,j/wr’budhxr wr’ amr,eb,bQd;r
smtpv,wnv,> gUY’r gv; mnr’amr,jr;f anramr,mI’amr,bqnr bun;r dv,
lo;nibrxb/nr,> dUnrdUwrbudrxtjwr; gmr’lqwregv; y/mr;pJgr’gmreyv’g
mv’dI;kU’sznl r /o lo/egv.es lo;mv’j/nr, anrl/gr,lo/’jKw’r nnry x ,U <
gUYr’gv; mnr’jwr;amr,h/nrxjrf< gzbr;wv; s/nr,jKwr’nnrx amr,hqdr’H;
mnr’jwr;lo;bUnl xr d z ;r mv’edxedx< kwramr,bnrl;o bYr,Yv, anr[.lo;
d/cr’jJw;r jr;f bRmdrtsjrj x v > mnr’jwr;szn,r nbrwx v; bqns r /nr,
anrbnrl;o {d/cr’egLN,sKw’r jrf d/cr’gdr’yqnr mKw;r pzc’r dJga xr wrs/nr,
gUY’r (didt r tmrmsukwihvRv) no>1
gzbr;nnrEl; mnr’jcr,hvtQcr; lo/’g/nrpv,wnv,d/cr,anr
anrOcrxwv; {wibsrsnvpvwnv} anrj/cr;hqdr’H; jrfbUnrxlzdr;lo;
giel,sv,< [.hnrtmr’sjrxjv, nibrxb/nr,ywrx> anrnox bqnrlo/’
pv,wnv,kzcj r /wr’budxr lo/’bUg’r bzcj r kfr cz j
r /wr’budxr anramr,mI’amr,bqnr
nnry x wr>x mnr’bqnl r /o ’tdr’s/cr anraci n r wK sr di< smv,ti< wiRy i <
pv,wnv,nnrxywrx>
anrawrnv;ligr;aidr’aznr,nJcr;es edjQcr;enlo;lzcr;
d/cr’pv,wnv,gf/cr;gf/cr;kf/crk/f crnxo mnr’amr,j/cr;> gUY’r gv; anrhwr’kdr’
jref ngnry,U dI;no;nox gUY’r edenlo/’ dI;ymr dI;gQb;r lzc;r lUY;r
g/nrpv,wnv,< g/nrbgU ’r bzcj r <fr g/nrjkfr n J ;r yr,f nogx vf ,gzn,r >
dv,edbUg’r bzcl r dr’em’jrn f nrx budt xr jwr;ehv’ensdibdrtv
nsudd r (mo/ 22P dIknigvy< dcr’mo/ 10P mjrjmi nigvy) ywr>x sudd r
anrnxo amr,jr;f gUY’r gv; jwr;scr,kv,hgrmx d Q ,r bQc’r es kUnkxr ;o yU,dI;wdrx
munj r wr;< dgr;gv,gUn’r [in’r kwregv; aznmr v’ncr;duc’r tzmr bqnwr cQ ’r bqnr
wQc’r yU, lUY;r d/cr’nbry x mrywr>x
1m< slrelksudd
xr < m/o 8
91
lo/’g/nrpv,wnv,anrnxo jzm’r ncr,nr’f sudd r wv; amr,jr;f wv;
awrp/dr,gnrdcr’pwhwr’< ew;ycr,bQd;r pwhwr’< wv;dI;edxmnr’ kwr
dJn’r mI’gJg’r gbr’jbr’dUwhr wr’< pwhwr’< d/cr’hqd’r d/cr’s/cr;hwr’ gU;wnr’
mKc’r gUn’r ywr>x dJn’r wv; gJg’r gbr’gnrwox d/cr’mo;jrhf wr’ El;d/cr’sKw’r hwr’<
d/cr’l/dr;hwr’ El;d/cr’wUnhxr wr’< d/cr’y/mr;hwr’ El;Y/nr,hwr’ywr>x
ekv;tmr’pv,wnv,nox awrjgQ ,r epwobx n q s r ,I dzn;r -
1P gvyvnubsrsnvsdibdrtvn - pv,wnv,gv,ydUwkr ci ’r <
2P ewdnvnubsrsnvsdibdrtvn - pv,wnv,yin’r jrf -
ew,dnv,<
3P jidd r vnubsrsnvsdibdrtvn- pv,wnv,jr<f
4P tmrmvnubsrsnvsdibsrtvn - pv,wnv,av,yuc,r jrn f o
sI,yKcr;jKwr’noxywrx>
mnr’kr;f bqngr /nrpv,wnv, anrlefr gv;ywrx anrhwr’lUw,r [. nr’f
jrnf xo bqns r di F/cr[x .dUwr dcr’anubsrsnv F/crex sdUY’r jzm’r ywr>x
gqwr,gbr’dUwrkicr’knr,tv,noxes anrbKnr;bzcrepyU, gmr;nmr
nmrnxo bqna r vnvbvnsdi F/cr[x .lUm’r tUY;r jrf (kwr;azg,r ) ywr>x lo/’
pv,wnv, avnvbvnsdinox nrf’bbrxenwxowv; mnr’mI’lo/’ncr;gUYr’no
dQgr,dQgr,lQcr’lQcr’ywrx>
bunr;dv,lo/’pv,wnv,d/cr,bKcrEdx awrjQcr;enwoxnrf’sudrxd
nnrwx v; jwr;gwr,kr;f ncr;< kr;f jug’r < kr;f bo< kr;f cQg;r egv;lI awrjj fr wr;gwr,wv;
no> gUY’r gv; bun;r dv,avnvbvnsdi pv,wnv,noEx dx {edlo;ncr;
kUd’r kUY,r < wodx wU yr d
q ,r sJw;r < wos
x didcU dxr n
J ,r } no jQc;r ennr’f bbrgx mr’lqwr
ywr>x gUY’r gv; anrncr;kUd’r kUY,r nox mnr’amr,co/; bun;r dv,gUn’r gU;mKc’r
mKc’r < bKcl
r cU mr nr’ kr;f wv;gUn’r mKc’r wnr’dUg’r kwrywr>x gzb;r nnr bun;r dv,
jKwr’edy/br, nrf’lzcr;ncr;kUdr’kUYr,nox ncr;lo;nKwrdcr,< wxodUwrkicr’
yqd,r sJw;r < wxs o didcU d xr n
J ,r hqd’r noywr>x ncr;yqd,r sJw;r anrwv;nox
92
amr,jr;f wv;yqd,r dUwwr ox dcr;dUwwr ox pJd,r pJd,r kQckr cQ >r ncr;H;s/cr,edv,
wxoes awrmJwr’d/cr,nKwr[wr,kwr,dI;dgr’> ncr;hqdr’nnres lbr’dv
amr,nnr dvdUY’r dI;bo/kU;lcr H;mnr’ebv’lUmr co/;jrj f wr;gwr,dv.>
jwr;gwr,tUY;r lUm’r kwr; lUm’r azg,r yU, gU;wnr’mKc’r gUn’r < gUY’r gv;
amr,F/cr[x .jzm’r mnr’< edv;gv; nJc;r jgrgx /nrgx Y U ’r egv; jwr;gwr,amr,wxo
jrflo;nKwrlUmr’tUYr;> edv;lqwr jwr;gwr, edkbr’kJcrhqdr’nogfv,ywrx-
tUY;r lUm’r kwr;azg,r m/nr,m/nr,< yv,ebgnr;kins r cr> awrjj fr wr;gwr,wUc’r
dUYr’nKwrlUmr’tUYr;kwr;tUYr;azgr,< awrjrfdUYr’jzmr’< F/crxjzmr’lUmr’
tUY;r kwr;azg,r dv.> mKw;r jwr;gwr,tUY;r nnrx m/crbgz ;r jwr;gwr,edtUY;r
jrl f cU <r m/crbgz ;r egv; edtUY;r jrmf wr> anrnxo mnr’amr,mI’bnrhvscr>
edv;tUY;r gfv, jzm’r ncr,mnr’mI’ bQc;r ncr,mnr’bqnd r v,esdv.> anr
lUw,r lo;F/crn x Exo dx jwr;gwr,lUw,r [.jzm’r < ebv’tUY;r jrl f cU er gv; H;[.wv;
tUY;r jrl f cU j r gfv,> po/,nJc;r jwr;gwr,wxj o n fr mi n r mi r nKwl r mU ’r tUY;r es
[.jzm’r d/cr’dUcn xr cJ <r d/cr’lQg;r lo/;mnr’> woj x bfr ,oz lJm’r bQd;r him’r Omr’jwr;
gwr,< lzc;r d/cr’d/cr,jKwd xr /cr,bKc<r yv,mJn’r dvdUY’r d/cr,mqw’r kdr’jrf
anrngxo vf , mzg;r hv;mqds xr bi ’r mqdd xr v.>
mKw;r ed,jv.Edx jwr;gwr,lo;tUb’r hnrd/cr’y/br,pJd,r anrwv;
dv,edwoj x l fr ;o nKwl r mU ’r tUY;r yU,ywr>x jwr;gwr,eda/mr’wv; jrgf wr,jwr;
pUcbxr wi pr ’fr gv;]iwr anrwv;noy x ,U > amr,jr;f wv; jwr;gwr,wxj o efr s kug’r kUngxr vf ,
gU;jv.sQnl r cz ;r > jwr;gwr,cin’r sqcp r /o ,d/cr’nzg;r < gmr’nnr jrj f wr;gwr,
sugexr s edpUcbxr wi gr vf ,ywr>x jwr;gwr,yUwj r /cr;jrbf d z ’r gfv,es jrj f v.gfv,>
gUY’r gv; scrwv; jwr;gwr,sJb,r bzcer panrngxo vf , nJc;r wnr’szcbr gz ;r g/crnfr
El;d/mr’kmr nJc;r gmr’mzg;r hv;mqds xr bi ’r mqdexr bv’no ebv’tJckr /wr’mnr’mv’
jwr;gwr,edgumr’ticr’lo;jrfjwr;gwr, dI;nKwrlUmr’tUYr;gfv,lzo’loz’ywrx>
wo/’mv’ebv’]icrmv’d/nr,d/nr,no jwr;gwr,edlo;d/cr’tUbr’hnr d/cr’
jUm’r < d/cr’sKw’r < d/cr’gdr’yqnr jUw;r pzc’r gQba xr n z ,r gmr’nJc;r mKw;r jrjf wr;
93
gwr,niml r I nKwl r mU ’r tUY;r < mKw;r amr,cin’r sqcp r /o ,d/cr’nzg;r scrnnry x ,U >
d/cr’jUm’r jUw;r gQba xr n z ,r nJc;r nox mnr’mI’gv;knr bun;r dv,jwr;gwr,edx>
jwr;gwr,ebv’kr;f sJb,r bzcer pgfv,dig’r dig’r nnry x wr;> anrnxo edlo;wv;
bqnrk/wr’jUwr;y/mr’ anrjwr;gwr,jUmrho/wox nrf’g/nr av,nv,bv,nsdi
ywr>x jUw;r gv;jwr;gwr, ycr’dJg[xr .dUwj r wr;gwr,yU,nox jwr;gwr,edamr,
j/cr;awrjrfsrf,lo;nKwrd/cr,anr>
lo/’pJg’r pzna xr v,nv,bv,nnox bqnl r /o ’pJg’r pznxr kzcj r wr;yes’
kwres gUY’r bqnl r /o ’kJn;r jU’ dv,lo;s/nr,gUY’r > nzg;r nnrx hQc’r smv,ti
jrmf nr;nimn r xo bqna r nramr,mI’amr,bqnr dv,edlo;[.bzc,r jr<f wUnp xr gz ;r
hnr< [.hnrsjrj x v, bv’jqm[r .bzc,r hnrnbi bxr /nr,ywr>x
nzg;r esanrwv;mv’nox lo/’pJg’r av,nv,bv,nnox dJn’r mI’pzn’r
dI;hcr’jwr;gwr,gmr’lqwrywrx> mnr’jzo;H;bo/’yU,lIdUwrkicr’lI< lo;lJwr;
yzn,r jr<f nzn’r lbr’lI< jz;o hQc’r nr’f nv;g/nrg;U wnr’ywr>x hqd’r H;jwr;gwr,
lo;jry f n q <r niml r y I wr>x mKw;r gmr’jwr;gwr, jrd f n J ,r dqn;r < m/crj x mfr /crex kv’
nnrx scrjwr;gwr,hqd’r g/nrav,nv,bv,nnox mzg;r gmr’azn,r szcs r /mrmd q xr
ebv’no jwr;gwr,edhnr jwr;gwr,lo;gdr’yqngr vf ,< yqnj r gfr vf ,gmr’lqwr
nnrxywrx> jwr;gwr,ed[.hnr jKcrxncr,wo/’jwr;gwr, lo;lJwr;aimr,dqmr
nnrxywrx>
lo/’awrg/nrpv,wnv,d/cr,anr anrlmr,lzcr;tugr,mQnr;es
kwr;d/cr’joz;nmrnox bqnranrF/crx[. jzmr’d/cr’hqdr’jwr;gwr, gU;anr
anr< dUwhr d q ’r sUb’r wv; nr’f mKw;r nv;g/nrg;U wnr’< nv;g/nrjwr;gwr, El;
nv;g/nrdcr’lo/ amr,nnr nv;g/nrlcq d xr cz l xr y fr wr>x mKw;r bo< mKw;r jug’r <
mKw;r ncr;< mKw;r cQgr;nzn’r < mKw;r yqd,r dUw<r mKw;r yqd,r mJw’r < mKw;r gUm;r < mKw;r wo/,
dUY’r < mKw;r nuc;r kUw’r < mKw;r l/dr;< mKw;r yU,yqny r n q <r mKw;r ginr mKw;r sUd<xr
mKw;r po/;azn,r mKw;r po/;lUcj r wK ’r nol
x fr jqmd
r cr’d/cr,anrlfr jwr;gwr,ed
lo;F/cr[x . jzm’r d/cr’hqd’r gU;anranr mKw;r pzc’r dJghxr d q ’r yU,nnry x wr>x
94
anrnox dgr’lo;wv; jwr;gwr,yU,swr’nrf’mKwr;bjrxjub/nr, nrf’mKwr;g/nr
bjrj x bu /nr, y/mr’lqwy r wr>x anrnxo amr,bzc,r wv; jwr;gwr,edamr,lo;wUnxr
lzcr;mKwr;bUnrxmv’ El;mKwr’nv;nnrx> anrkrf;wv;Edx jwr;gwr,wUnrxjzmr’
d/cr’dUcn xr cJ r nr’f mKw;r y/mr’lqwr anrmn Q ;r jzm’r nv;g/nr d/cr’hqd’r d/cr’
wUnrxhwr’ywrx>
wv;dI;edxmnr’jJcr gUnr’hwr’ amr,dznrxyU,swr’ nrf’mKwr;pzcr’
y/mr’edv;lqw<r kwrgmu ,r mJcy xr ,U jzm’r mKw;r bUnExr l;mKw’r nv;lUcy r ,U > bQgs xr mrx
kwrmKnrh/cr;hqdr’g/nresmqwr’mqwr’yU, nrf’bdrxjub/nr,edv;lqwresdv.
jrwf n U kxr wrEdx gfv,mI’esdI;dI;wxy o ,U > jrwf nU kxr wr anrbwi l r cz ;r jzm’r bnrhv<
d/cr’mo;jrkf wr mKw;r bUnmxr v’jKw’r nnrex s smrgx mu ,r mJcp xr nQ gr /nr wUnd xr v,ed
hqd’r dv,eds/cr; anrk;fr mI’kr;f bqnmr wK ’r nv;lUcy r ,U > gzb;r noEl; kwramr,
yU,swr’ amr,nnr amr,egLN,sKw’r jzm’r nv;g/nr anrdgJ hrx d q ’r yU, nr’f
y/mr’edv;lqw>r gzb;r nnrEl; kwramr,j/cr;sKw’r mUn;r < amr,h/nrj x l fr ;o
nr’f nv;g/nrkwr nr’f y/mr’edv;lqw>r
gUn’r gmr;pzc;r ncr;yU,nr’f sQc,r kwr;es lUdY U ’r lig;r pJnkr /wr,
lr<f dUY’r tI,wI, mKw;r pzc’r dJggxr n i kr wr; anrwv;nox mnr’bqna r nrgl xo ;o hnr
yU,nnry x wr>x d/cr’hqd’r kwrnnrx mnr’hqd’r H;bKn;r t/cr,wv; kwrnxo m/crx
nv, ebv’amr,mI’kicr,k/wr’ginrkwr;mnr’lIlIywrxno> jwr;gwr,edj/cr;
wUnrxmQnr;wv; kwrginrkwr;hv. amr,nnr dUYr’ligr;pJnrk/wr,hv.noyU,>
gmr;pzcr;smrxedwv; kwrhqdr’g/nr dcr’szcrmqwr’ywrxno> wv;dI;edxmnr’
kwramr,hqdr’scr< kwr;jrfscr nrf’dcr’szcranrnnrx> kwrm/crxmo;yU,es
kzc;r kmrd;I jrkf wrw>xo kwramr,j/cr;egLN,sKw’r lo; nr’f mKw;r pzc’r kwrhd q ’r nnr>x
kwramr,yU,swr’nr’f pwbjrj x bu /nr,< mKnhr /cr;kwr amr,[.dUwer s kdr’jrf
bo/;azg,r lzd;r pwkwry,U > (anrnxo amr,bzc,r wv; edamr,lo;l/dr;edv,
gnr dcr’do’egv. mKw;r ycr’dJggxr n i a r v’h/nr)>
jwr;gwr,kr;f kdr’jrgf v;]iwkr dr’jrl f v;< kr;f gfv,mI’dI;lrmf ’I < mI’nr’f wqc’r
95
lref gv;ywrx mnr’amr,j/cr;ew;lzd;r lo;pw jUw;r ycr’dJgbxr n q gr n U ’r lib’r
lIy,U no<x nr’f tmr;egv;lI jwr;gwr,gv;dJn’r edlo;tUb’r d/cr’bqnp r wes
yU,swr’jzmr’mnr’gfv,yU,ywrx< pwedxedxnox bqnrnrf’bjrxjub/nr,ywrx>
amr,jr;f d/cr’wUnmxr wK ;r bUnmxr v’< amr,nnr mnr’amr,jr;f d/cr’wUnd xr v,mKw’r
nv; anrycr’bo,bqn>r egv.anry,U jzm’r pwbdrj x bu /nr,nox lo;wv;yU,
jzm’r pwedxedxes bqner gv.anregLN,sKw’r ywr>x
mKwr;anrt/mrwv; gzbr;scrEl; lugr;sidr,deb’jwr;dcr’lo/
anry,U jzm’r pwyUw’r yUw’r es smrn x cJ ;r wnr’gUY’r ginkr wr;nJc;r dv,gUY’r
nox ebxmv’nv;dvjJn;r b/cr,srl f n I n
o nrx budt xr jwr;dzb,r wv; {kwrjwr;amr,
mo;jrjf mz ’r lzc;r anrbn q br nU mxr v’< dv,mKw’r nv;egv; kwrjwr;amr,m/crmx ;o jzm’r
scr> gzb;r m/crmx ;o jrf gzb;r dv,mKw’r nv; dcr’mo;nQcj r fr jzm’r lzc;r mKw;r bUnmxr v’
nnrEx l; pU;nUg,r dnrkwrnxo lo;mo;k/nrjfr ebv’ncr,awrywK ;r yv; anr
b/dr,k/dr,dUn;r mnr’ywrex s d/gr,wxn o ’fr so/lQd,r nnry x wr}x no>
sdi jrp f /cr[x .nox amr,jr;f bzc,r wv; {gwrhd q ’r anrna xo wK ;r < gwrhd q ’r
anrnnrxaKwr;} wUnrxwv;no> mKwr;jwr;gwr,wUnrxwv; {gwrhqdr’anrnox} no
jwr;gwr,dgr’edj/cr;wcr,wKw;r gfv,es jwr;gwr,amr,jr;f wv; yU,jzm’r d/cr’
hqdr’s/cr;< gUYr’bqnranryU,jzmr’d/cr’ko;jrfanrwv; {gwr} noes yv.
bQd;r nv;g/nrjwr;gwr,ywr>x jwr;gwr,edlo;lJm’r bQd;r hcr’dUwj r wr;gwr,
dcr’bJg’r es yU,jUmj r gi ’r wxo nr’f d/cr’hqd’r jwr;gwr,ywr>x mKnj r cK n xr cr, mKw;r
jwr;gwr,l/dr;gf/mr’edv,bRis/dr;nnrx scrjwr;gwr,wUnrxmQnr;wv; gwr
l/dr;yU,ebv’no anrnox j/cr;hqdr’H;sqnr;so/ d/cr’wUnrxl/dr;gf/mr’
d/cr’ko;jrl f /dr;gf/mr’ gJd’r k/dr,gfv,ywr>x scrwv; jwr;gwr,lJm’r bQd;r hcr’
dUwj r wr;gwr, dcr’bRis/dr;ebv’no jwr;gwr,dgr’bqngr n U ’r l/dr;kQmxr egv.
nJc;r ywr;> gv;bqngr /nry,fr lUcr jKcn xr cr,po/,jnrh/cr;< bo/’mKc’r < bo/’wUnxr
po/,nmrj x t fr mr’jgfv,jKw’r nox pud’r azg,r bqner bv,mv’ mKw;r gmr’egv.bzcgr /nr
awrjmrf nr’jUmj r gi ’r wox d/cr’hqd’r kwr< mKw;r amr,[.jgr’ d/cr’aUg’r d/cr’ao/
96
scrnnry x wr;>
sdi F/cr[x . gqw,r lUY;r d/cr’hqd’r hwr’ anrbd u t xr jwr; bUcs r n z r
bnrnxo bqnd r v,edlo;yU,swr’ nr’f pzc’r y/mr’edv;lqwy r wr;> (jin,r gLv,
b/nr,kwregv; aicn r /o ’sznr anrnn
r wK l xo cr,gwr,)> dI;nox lo/’pv,wnv,
gmr,mt/nr’-aiRy i vbtnox mnr’amr,mI’bKcd r /o anrwv;edlo;awrd/cr’
dUcd xr wU ar nrlfr wxbo n q br cK y
r ,fr espv,wnv, anrwv;nnr>x jwr;gwr, gUY’r
lUw,r F/cr[x . jzm’r d/cr’hqd’r anrjwr;gwr,dUcn xr cJ nr nrgx Y U ’r > edv;gv;
jgrgx /nrn x cJ ;r gUY’r egv; jwr;gwr,amr,d/br;lo;sum’r kic,r bQd;r y/mr’ anr
mI’gv;knryrf, bunr;dv,gmr,mt/nr’anrnox> jwr;gwr,gUYr’lUwr,bUgr’bzcr
sdi jrF f /cr[x . gfv,gU;nrwf nr’kmr; jzm’r d/cr’hqd’r < d/cr’dUcn xr cJ ;r jwr;gwr,
gUY’r > gmr,mt/nr’szca r nrnxo mnr’gqw,r gbr’gnrdcr’dUwkr ci ’r hwr’ywr;>
ycr’mI’tQc;r ewdnvnubsrsnv - dUY’r ew,dnv, mnr’gqw,r
lUY;r yin’r jUm’r < yin’r jv.< yin’r g/cr jKw’r noy x ,U > hwr’j/mr’dUY’r bKcr
dQg;r mnr’anrncJ ;r gzn,r > hwr’wv; jwr;gwr,mI’d/cr’amr,egLN,jrf mI’lzc;r
mo;jrwf v;nogn z ,r > ebv’bqnn r o jwr;gwr, sum,r cmr’wxo jfmr cz s r wr;wxy o ,U ywr>x
m/crbgz ;r m/crlfr jwr;gwr,ed[.jQc;r lzc;r wv; gzb;r scr jwr;gwr,amr,egLN,
sKw’r > gmr’aznd r /cr’bKn;r jwr;gwr,tug,r lIl;o wUnhxr v anryv,ebH;lo;
mo;jrf gzb;r lzc;r d/cr’amr,egLN,sKw’r jwr;gwr,< yv,mo;jfgr bz ;r d/cr’mo;jrj f wr;
gwr,> gUY’r lUw,r kdr’jrHf ;[.wv; gzb;r scr amr,egLN,< lo;mo;jrf nongxo Y U ’r >
kdr’jrd f Y U ’r < jQd;r hqd’r ]iwr mnr’ebv,mv’< cwr;h/gr;mnr’ hqd’r ]iwr mnr’
sud’r gfv,bqngr mr’gmr’< lzc;r mnr’sud’r mUd’r gfv,> kdr’jrl f l U mz r ygrd x Y U ’r
mnr’ jKcn xr cr, hwr’dUY’r kKc;r wdrt x du /cr’nzg;r es yv,ebkUnwxr n U kxr nJ ’r
jzmr’mnr’> hqdr’jKcrxncr, bo/’so/;kwrdUYr’ lqbr;hqnr’dUYr’ kKcr;wdrxtu
nnrd x v.> dI;noex gv; edv;ncr,nnr jwr;gwr,amr,tug,r lo;dUY’r anr
nnrwx v; {bqner w,dnv,gwr< yin’r jv.gwr }no> gUY’r lUw,r ygrd x Y U ’r mnr’
wv; {bqner w,dnv,} gUY’r no> {gwr} anrgY U ’r d/cr,jJw;r bqna r wrnexo gv;
97
yv,wUns xr ,fr jrdf wU mr ’I edxn>o mKw;r jwr;gwr,dUY’r hnrmnr’ jKcn xr cr, mnr’
bqnmr nr’lU. jzm’r spv,wmI’nnrx jwr;gwr,dgr’edamr,jbr’bQn’r nKwr
ew,dnv,nnrex s edbUd’r lzd;r gfv,ywr>x dUY’r ew,dnv, anrlefr gv;
edlo;dUY’r < pv,wnv,jKcn xr mo n
K gr nrywr>x
edv;lqwrhwr’aubr,gumrgnrgfv, lzcr;jidrdvnubsrsnv - ygrx
dUY’r jr[f .jzm’r jrbf n q n r go n z ,r > anrnxo jrj f wr;gwr,bqner lv’p jrkf ;fr lo;
wxho v.< jrj f br’wxho v.< bqnwr a ox gz ,r jrl f mredv’skr;f jv.< sUY;r < jcr’< hgra x d i ’r
lUwhox v.no edlo;[.jzm’r < dUY’r jzm’r > mKw;r jrhf wr’t/cr,pid’r amr,nnr
hnrjwJ ;r jf;r jgfv,jKw’r nox edlo;dUY’r jzm’r < F/cr[x .jzm’r ywr>x ebv’ed
l/dr;dI;sJw;r jJw;r jrmf nr’no dv,edl/dr;engnr anrjhfr wr’bqnr
yU,nnrx hwr’ycr’amr,hdr’l/dr;es aUg’r ao/wx>o gzb;r no hwr’gum,r kr;f ew;
bQd;r mnr’lUcy r ,U > dI;nox jwr;gwr,edlo;hdr’h/nr edlo;jry f d q ,r sJw;r
es ygrxdUYr’jrfhwr’ jKcrxncr, hwr’dUYr’nv;hwr’ dI;m/nr,jmr;nnrx
dv.>1
gUY’r gv; hwr’amr,lUw,r d/cr,d/cr’pid’r scr< dQb’r ddr’scr< jQg,r
enlzcr;lIdcr’jv.scr< pidr’dcr’tugr,scr> gUYr’lUwr,F/crx[.jzmr’<
dUY’r jzm’r < jQd;r dUY’r lIdcr’jv.< pid’r dcr’tug,r gUY’r > jwr;gwr,amr,
jrf;bqnrpU;ddr’sinr gUYr’bqnremvpo/,bo/’so/;gUYr’> mKwr;jwr;gwr,pv,
wnv, ygr’dUY’r jrj f wr;gwr,es hnrjmz ’r ncr,Fic;r mnr’bqns r gr’sgr’
nnrx jwr;gwr,edmI’mv’jrp f cq ,r bqc’r nKwy r ni ’r jrl
f d
I cr’jv. bKcbr n q jr fr
jKw’r noy x wr>x hqd’r no jrj f wr;gwr, dgr’lzd;r lQw’r mv’es ebv’hnrl;o gU;
smr,sQnbr cK r jKcn xr cr, kwrm’I kwrbn q y r wr>x
hwr’j/mr’dUY’r dUwy r /cr,anrncJ ;r > hwr’wv; jwr;gwr,azg,r jrl f mr
wxn o >o azg,r jrl f mrnxo gUY’r bqner dv’s< kr;f jv.< jcr’ jKw’r nox mv’[mr,dUm’r
wxgo YU ’r > egv.anragz ,r jrl f mrnxo mnr’amr,[. amr,F/crwx v;mnr’azg,r jrf
1mo/ bbrx 1 (mU,ld) nv; 100
98
lmrno anrwv;nox mnr’lIkwr;jref s mI’ekv;bzc,r szcbr cK r jKcn xr cr, gf/mr’do’
hwr’wv; kr;f jqw’r H;g/nr’ kr;f n/nr’H;lQn;r nonnry x wr>x gmr’mKw;r jwr;gwr,
F/cr[x . sdil;o d/cr’bqnj r wr;gwr, mKw;r [.edv’sjwr;gwr,azg,r nnrx kJn’r
emvao/mv’es awrjrflmrnnrxho/lo/gfv,ywrx> anrnox jwr;gwr,tugr,lo;
jQd;r dUY’r spv,wmnr’< hqd’r ]iwr mnr’gKd,r bqner bv,mv’es smrs x d u ’r ho/
gfv,nnr>x dI;noex gv; jwr;gwr,amr,tug,r lIl;o wUnwxr v; {gwrjl fr mr}< {edv’
sgwr} no> jwr;gwr,gUY’r lUw,r lo;F/cr[x .jzm’r ygr.dUY’r jzm’r jKcn xr cr,
dJnr’edv’smI’nnrxdv.> anrnox hwr’edlo;dUYr’ F/crx[. gv;bqnr
yin’r jr<f bKcbr n
q j r fr d/cr,jKwd xr /cr,yKc;r dcr’sqc;r l/o’jKcn xr cr,wv;mv’nnrx
ywrx>
ycr’mI’tQcr;lo/’gmr,mt/nr’ anrpv,wnv, wUnrxko;jrfnKwrtmr’
sinr< nmrxjrftmr’El;av,yucr,jrfdcr’sqcr; (tmrmvnubsrsnv) yU,>
anrhwr’hnr anrhwr’lUa/nr,< aub,r gumgr nr< l/dr;edv,gnrjwK ’r nox
dcr’sqc;r kwr;bv’wxn o ’fr lo/’gmr,mt/nr’anrny xo wr>x mKw;r jwrx hwr’lo;hnr
mv’ anrwv;jwr;ek,mg dcr’jwr;Rh/nr’kwrjmu ’r nJc;r nnrex gv; kwr;bv’
lo;g/nrgmrr,mt/nr’ anrnoxncr,gwr,es j/cr;hqdr’H;[.bzcr,hnrnibrx
b/nr,ywrx>
jzmr’ncr,lo/’gmr,mt/nr’anrnox mI’nnrxes jwr;gwr,j/cr;
lqb;r hqn’r < wUn<xr ko;jrl f cz ;r nIwRnhv;yKc;r anrwv; -
1P gvmjrsnrd lmr,m/gr; kr;f lo;<
2P byvbvd kr;f jv. jrl f mr<
3P tinmidt r cwrnn z ’r < k/nra x n K <r
4P audt r jrj guggr j u j
r jrp f cU bxr wi r mo;nQcj r <fr
5P wijgi s i s r v gfcrjrf< t/cr,pidr’t/cr,pUnr<
jKwr'kwrhv;yKcr;nox Ocrxwv; nIwRn lzcr;kzcrxkmrjrf< bqnranr
h/mr;eh.d/cr’kJnr;yrf,< d/cr’bzcr,jrflQcr’lIywrx> mKwr;anregv.nJcr; mI’
99
dcr’niwvRn1 [mr,cmr’yU,< mKwr;anrmnr’ amr,[.edhqdr’]iwrk/mr;bUnrx
lo; niwvRn kwrnnrx mnr’amr,j/cr;[.bzc,r jrl f ;o anrld I cr’anrjv.<
mQnr;dcr’amr,mQnr;nnrx>
pfer samr,wv; ebv’kr;f bzcer ppv,wnv, nKwbr j z j xr cr,gjqd’r yKc;r
egv;lo;>
1P sdi - jrp f /cr[x .< F/cr[x .jzm’r d/cr’dUcn xr cJ r dUw<r sUb’r < jrf
dcr’sqc;r >
2P tmrmwijy - wUnrxko;jrf lzcr;tmr’dcr’sqcr;< bv’jqmrlzcr;
sv,snv,< sint r mr’< bo/’wUnkxr br<x a/nr,lig;r < kUnkxr vf .< aub,r aUw’r gnr<
gumrgnrlzcr;tmr’>
3P wiRyi - kdr’jrhf d q ’r < woj x hfr dq ’r yKc’r edv,ebv’ywrs x du ’r dUw;r >
4P bIdi - d/cr’jUm’r - nmrgx drd x /cr’knr anrmnr’s/nrkdr’
gnrdcr’po/,ho/.jv.< cwrmcJ <r cwrscU ’r >
5P bsrsdi - mwrdwU mr wrj<fr dUwj r afr mr,mI’d/cr’kdr’k/nrx kQc>r
6P smvti - jrn f mi r jKcn xr cr,sbr’lQc’r po/,d/cr’nKw>r
7P aubgq kr v - jrp f cq ,r bqc’r anrdv.kqc,r lo;elv’gtmr,bQd,r yKc;r <
jraf mr,bo/.bKc<r nim<r gdr’yqn<r amr,sugy xr cu ;r scr>
bun;r dv,edbzcer plo; nmrgx drd x /cr’knrjwK ’r nox anrlwU ,r nv,
esbKn;r nox azg,r jrkf ;fr < ej,dnv, El;d/cr’yKc’r a/nr’ywr>x
ebv’anrk;fr bzcer p nKwkr nr,tv,hv;yKc;r tdr’s/crdY U ’r wv; {gwr}
sdr’dwv,nox mnr’bqns r crn>o amr,nnr nKwt r mr’sjxj r v, sI,yKc;r
jKcn xr cr, sbr’lQc’r enmv’ d/cr’nKwn r nrex gv;lo;yU,ywr;> anrbcz er p
jQd;r dUY’r nKwa r v,yuc,r anrwv;mv’nox kwr;bqnt r mrmvnubsrsnv anr
j/cr;H;[.bzcr,hnrnibrxb/nr,ywrx> lKwreslo/’anrhwr’dQmr;engnrmv’
100
noxes ycr’mI’av,yucr,gmr,mt/nr’ d/cr,anrdcr’nmr< ebv’awrjzmr’
Fic;r tuc’r wv; mI’gmr,mt/nr’sI,sib’r ywr>x nr’f nnrx gmr;pzc;r bqnd r v,lo;
bRmwihvR sI,yKc;r -
1P mqdd r vpvwnv - bzcer pjrhf grx nKws r dr’dwv,dcr’sqc;r amr,
jQg,r epscr jKcn xr cr,em;hgrl x gu ;r mI’egv.lqwgr Y U ’r nnr>x
2P gTunv - bzcer pjra f di ’r lU nKws r dr’dwv,dcr’sqc;r jKw’r dugxr
y/gr;k/nrj<fr tUb’r ep’>
3P mudd i v - jr[f mrjmU ’r nKwj r wK ’r bKn;r m/gr;mI’lIbn
q r hqd’r g/nr
kJn;r < jKw’r bKn;r egLN,jr>f
4P aubgq kr v - jrp f cq ,r bqc’r nKwer lv’gtmr,bQd,r yKc;r (mI’sun,r <
amr,mI’sun,r < mI’egv.< amr,mI’egv.< bKn;r esx< bKn;r yzc;r < dugkxr < egLN,jr)f
jKwr’noxywrx>
101
dznr;bQdr,
anrbd
u t
xr jwr;ehv’sznr
El;lUg;r mKw;r wnr’nox
gUnr’hwr’gmr;pzcr; sznr,wUnrxwv; sv,snv,budrxtjwr;nox bqnr
lo/’aUn;r azn,r es mQd;r dzn’r nv,< t/nr;sucn r v,noEl; bun;r dv,gUn’r
jo/’pU;yic’r yUw’r yUw’r kwr jKw’r hqd’r g/nrhvlqcd xr cz yxr ,U gU;wnr’mKc’r gUn’r nox
edamr,j/cr;pJgr’pznrxhqdr’jzmr’lo;< scrwv; krf;bqnrj/wr’budrx jQdr;
jQd;r egv.nJc;r no edlo;w/cr’bQd;r nv;g/nr[n i ’r ey’es gfv,yU,dI;wdrx
amr,nnr gfv,yU,dI;dqd,r yqner s pJg’r gmrjcr,lo;wv;no>
anrnxo bqnd r /cr’bzc,r jrp
f di ’r anrleI kv’kUma r nrncJ ;r gzb;r wv;
kwramr,ebv’bzc,r jrf nKwer kv;tmr’budt xr jwr;nnry x wr>x gUn’r kwrhmrgx hxo bi ;r
nQd;r esdQb’r ddr’ gzb;r wv; Yv’gmr’s/cr,edv,es lo;lUmn Q ;r bbrlx cz ;r
sv,snv,budt xr anrgn U ’r amr,mI’d/cr’[.hnrdmq t r n U ;r nr’f lzc;r po/,nox
esEl;dQm;r wx<o anrgY U ’r dQm;r jQc;r en bqnbr v;bqnp r /o , bqnbr dz ’r bqnr
dznr;nnrx> ekv;tmr,mbudrxtjwr;nox amr,jrf;gUYr’yKcr’jU’ bunr;dv,
jwr;Rh/nr’kwry,U nr’f wdrwx v’< bv’jqmbr n u ;r dv,gUn’r [in’r kic’r no/’ yic’r
jo/’dcr’lUcgr nz ,r ywr>x tmr’sjrj x v,sI,yKc;r nox bqnl r /o ’yU,swr’j/wr’
budexr s amr,jdr’jQg,r scresEl; yKc’r jU’dv,dcr’sqc;r ywr>x
gUn’r hwr’gmr;nmrnmr amr,kwr;hqd’r Rh/nr’lo; amr,nnr amr,
gfv,yU,swr’lo; dI;nr’f tKn,r nr’f tmr;< hwr’wv; bQgwxr v; bqns r v,snv,budxr
j/cr,jQd;r anrmd Q ;r egv; ebv’ycr’wv; hwr’amr,j/cr;jzm’r lo;mnr’ nr’f
nv;g/nrg;U wnr’wnr’no mnr’egv;edamr,gfv,mI’pzn’r lIscr edv,gUn’r
dcr’lo/> gUYr’gv; scrjwr;gwr,[.bzcr,jrf lznrxgQnrtmr’sv,snv,jwr;
102
mQn;r mQn;r ebv’no jwr;gwr,dgr’edj/cr;jzm’r lo; pJg’r gmrl;o mKw;r yU,swr’
nr’f pwgUn’r [in’r yU,amr,lz’o ywr>x gmr;pzc;r smrex dwv; ebv’gfv,yU,dI;go
dnr’y/nr dI;anrh/cr,gogUnr’no dgr’edjzmr’ sv,snv,budrxtco/;
dKw’r < s/cr,tug,r dKw’r no> gmr;pzc;r smrex dwv; anrgvf ,yU,gJd’r gUY’r ekv
jKcn xr cr,nnr mnr’lIk/nrx lImcz j r wfr v;noes dgr’edamr,bnrnmrj x fr
tmr’kwrY/nr,kwr mU;mrf,yrf,sucrlo;wv;no>
w/cr’bQd;r nv;g/nrelv’gI, (bo/;azg,r tKn,r gv,m) nox amr,bzc,r wv;
bo/;bQd;r lUg;r elv’gno>x jwr;sv,Ribd u d xr Rv, - deb’po/,kfvmJw’r budt xr jwr;
wv; egv.nJc;r gfv,yU,dI;nr’f tKn,r es dmr’jrp f gJ ’r gmr d/cr’dJw’r gmrjwr;
Res’kwr< gUY’r gv; mnr’j/cr;mI’lo;d/cr’wUnl xr mrswr; dcr’giel,sv,dqmr
dUwmr nr’wxy o ,U > egv.nJc;r smrx yU,dI;nr’f w/nr;nr’f wqc’r es amr,pJg’r gmr
tmr’ jwr;Res’kwr< gUY’r gv; jrmf nr’ j/cr;pKg,r jJn;r es g/cr’lzd;r
giel,sv,dcr’lUcy r ,U no> nr’f gv; dcr’szcy r cK ;r nnrx jwr;sv,Ribd u d xr Rv,
wv; egv.yU,nr’f wqc’r nr’f w/nr;smrx yU,lUY;r pwpKg,r jJn;r k/wrsn fr xo mnr’
Q ;r dzn’r es gLN.es egv.yU,swr’dI;nr’f tKn,r ywrx 1 wv;no>
dJn’r kQmmxr d
anrgmr;nmrnmrymu ,r wv; dv,edjzm’r lo;ekv;tmr’budt xr jwr;
nox lUw,r lo;bQd;r nv;g/nr[n i ’r ey’anrwv;nox bqnd r /cr’hnrpd i ’r bzc,r
jrfpidr’anrnJcr;ywrx> anrnox lo;wv;lzmrlQmres hvd/cr’ew;lzdr;
anrmnr’amr,kfr;hqdr’ jzmr’tmr’nnrxes wv;awrgUYr’> nrf’bbrxtmr’
ycr’mI’ekv; anrycK ’r jU’ dv,gUn’r [in’r kwry,U dcr’nmr lzc;r wv; kwrhd q ’r
jzmr’pJgr’pznrxpv,wnv, jzmr’ekv;tmr’budrxtjwr;es lo;[.hnrnibrx
b/nr,gfv,nnr>x bRibvjg jJw;r wv; wdrs x gzdd xr t/mrbd u txr jwr;bzg;r nJc;r
lzc;r wv; gUn’r [in’r gUn’r ey’ pU;yic’r gUn’r jo/’kwr anrpgJ ’r gmr jzm’r
tmr’mnr’jwr;nox jzc,r ycr’Odr;tJcl r ;o tmr’jnrs x cu r yU,]iwn
r >o budt xr
jwr;egv;sbr’lQc’r gfv,jzd,r jzd,r ej’ej’wv; amr,jr;f gUY’r nJc;r egv.szcr
1m <bbrx 1 (mU,ld) nv; 30-31
103
egv.< nJc;r b/gr,szcbr /gr,< nJc;r hqcs r cz hr cq <r pU;yic’r gUn’r jo/’yU,nr’f pwnv;
[in’r dvey’kwr anrjmz ’r tmr’ gmrtmr’es lo;Odr;tJcgr vf ,tmr’jnrx
sucs r du ’r mI’yU,dcr’nmr anrwv;nnry x wr>1 bun;r dv, gUn’r gmr;pzc;r
dv,edgfv,yU,swr’ dI;sI,yqnr dI;anramr,mI’sqcremv’ El;yv.gwr’
nnrx eds/cr,tug,r dv,kwry,U > gUY’r gv; anry,U nr’f eg;gUn’r dcr’loes
pJg’r gmrtmr’jwr;es jo;z tQmgr n U ’r kwrnxo bqna r nrly I cz ;r eyv’dKw’r gzn,r
ywr>x m/crbgz ;r egv; anrgvf ,yU,dI;nr’f tKn,r jUw;r k/wr’es kdr’jrbf cz er p
jrmf nr’ jRidmnr’ sint r mr’mnr’ t/nr;tmr’mnr’ Y/nr,mnr’ H;mI’
hQcr’lKwrdznr’esgwr, amr,nnr hqdr’H;gumr,tUnr;ywrxes kJnr’azgr,
tKn,r mv’esEl; jz;o tQmbr n K ;r noex gv; lo;wv;bqna r nrs/cr,tug,r kQml xr bQ ;r
yU,> scrjwK wxr v; yU,nr’f tKn,r gfv, edv,sud’r jUw;r gUY’r gum,r wUnl xr Y U ;r
d/cr’egLN,mnr’< d/cr’lzd;r lQw’r mnr’es amr,wUnexr dv,do’egv. bI;nzcxr
mnr’no mnr’amr,mv’c/mr,mQn;r gnr dcr’ekv;tmr’budt xr jwr; anraci r
nKwmr dq ;r dv,gTunv,es dv,edjz;o bKn;r lUlmz d r Y
U ’r tJcbr n K ;r nnr>x
egv.nJc;r j/cr;ek’ek’t/mrwv; scrjwK wxr v; gUn’r [in’r yUw’r yUw’r kwr
yU,nr’f nv;dv[in’r ey’es pJg’r gmrjmz ’r lo;sv,snv,ebv’no hqd’r scr
El;budt xr jwr; bUg’r dcr;mU,jum’r scr,kno> scr,knox mnr’gumj xr ;oz bun;r dv,
jKw’r mI’jrkf ;fr mv’yU,swr’ dcr’jUw;r av;s/gr;es amr,jr;f gUY’r gv’wv; pJg’r
gmrtmr’ bun;r dv,kwreddqmt r n U ;r tmr’El;Y/nr,gUY’r < bv’jqmd r v,ed
jz;o lKwdr /cr,egv.gzn,r ywr>x gUn’r [in’r kwrEdx amr,j/cr;awrk/wr’y/mr’gfv,
dcr’jUw;r av;s/gr; dv,edgumj xr ;oz tQmbr n K ;r < gUY’r gv; jwr;Rh/nr’kwr anr
amr,mI’bunr;pznr’ dUYr’tJcrnv;[inr’dvey’ dcr’nv;g/nrelv’gI,
d/cr,jKw’r nox mnr’mI’sun,r y/mr’m/nr dv,kwrjwr;woj x wfr /cr’ekv’lo; dv,
edjz;o tQmbr n K ;r dv,lo;lI dv,lo;egLv,sKw’r jKcn xr cr,budt xr jwr;wv;nnrx
gfv,dcr’jUwr;pwkwryU,> gzbr;noEl; ebv’mv’dUYr’jzmr’ bJnr’so/budrxt
1Ibid,pp.490 ff
104
sv, snv,no wdrwx v’munj r wr;nox bqnmr v’dI;pJg’r awrnmrj x t fr mr’ gUY’r
amr,gv’ bqnmr v’cwr;cun’r dI;anrhn q ’r sznl r gi ;r tmr’ El;Fic;r Ec;ywr>x
sudr;sigvl (scrgvelvwvdsudrdIknigvy) anrjQcr;en
lo/’yU,lo/’swr’ lo/’nbry x mrgnr nr’f pwgUn’r yU,[in’r ey’kwr< nr’f dUc,r
wKc’r gUn’r kwrnxo bqna r nrbd u txr jwr;jiscr,mv’nnry x wr>x
jo/’bun,r nv’num,r anrjwJ ;r wv; sigv,lnox goy x /mr;wo;sv jU’[gr’
nv; mKc’r d/cr’azg,r < d/cr’j/nr’< d/cr’dUg’r < d/cr’Ocr,< g/crh/wr< linmr cK ’r
(d/cr’dr;f d/cr’nKw)r jzm’r ncr,mnr’hbra x wrg/f mr’scr,szner bv;mnr’ mKw;r
jmrdo/nnrxywrx> budt rx jwr;l/dr;enjo/’bunr,nv’numr,wv; ebv’awr
jzm’r lo/’aRiywiny- sint r mr’aRiyv, anrmnr’jwr;ehv’nnrwx v;no
mnr’bQgr,bKcr;gnrdcr’[gr’nv;mKcr’noxyU,wv;no> ebv’awrjzmr’sinrtmr’
aRiywv;no [gr’nv;mKc’r nobx cz ,r wv; d/cr’azg,r bqner bv;em;< d/cr’j/nr’
bqnCr sv,smr’mv’< d/cr’dUg’r bqnl r gu ;r em’< d/cr’Ocr,bqnd r ’o egv. bI;nzcxr
[inr’drf;[inr’nKwrgnr< po/,d/cr’drf;smrxbqnrlugr;j/cr;lugr;lqcrx< po/,
d/cr’nKwrbqnrpU;yU,nrf’sv,snv,kwrnoywrx>
budrxtjwr;wv; gUnr’hwr’tugr,lIlo;wo;sv [gr’nv;mKcr’ jKwr’nox
aKw;r wv;no> dI;nox wo;svanrwv;nox mnr’mI’lzc;r d/cr’l/gr,lo/’bun;r dv,
egv.anrw;o sv anrmd Q ;r anrgcJ ,r nbry x mr anrgcJ ,r wo;svkwry,U > [gr’
nv;mKc’r anrwv; ebv’em;bI;nzcxr nr’f [in’r nr’f ey’lqwgr nr dcr’anrm,U
gUn’r dcr’lo/ anrjcQ ;r enmv’d/cr’po/,nKwn r nrx j/wr’budwxr v; mnr’bqnr
anrmd Q ;r anrgcJ ,r nbry x mr wo;svnoywr>x gUY’r gv; edhqd’r ]iwwr ;o svkwr?
budrxtjwr;wv; anrhqdr’jzmr’nv;g/nrbunr;pznr’prfmnr’mI’nnrx mKnr
gnrdcr’wo;svkwrywrn x >o bun;r pzn’r jKw’r nox awrsbr’lQc’r wxy o ,U nr’f ekv;
tmr’sigvlywrx>
gmr’aznrd/cr’bKnr; ebv;em;nox bqnregv.anrmI’mqdr;dv,nKwr
lug;r l/cr’kwrywr>x budt xr jwr;wv; {ebv;em;nox mKngr nrdcr’kuns r /cr bRmr,
105
mywr}x no> ekv;bRmr,mnox jQc;r enwv; bqnd r /cr’yum,r anrmd Q ;r sucs r d
u ’r
anrncJ ;r nr’f bo/’wUngxr n U ’r mKc’r ain’r dI’yv’kwres budt xr jwr;smrx awr
ebv;em;sr,f kwr;bv’nr’f noy x wr>x gzb;r no ebv’bqngr n U ’r [in’r kKw’r j/wr’budl xr I
no edv;lqwr lug;r azn,r kwr aznwr ;o svebv;em;kwr gU;wnr’ mKw;r g/crnfr El;
d/mr’kmrywr>x ebv’awrjmz ’r sint r mr’aRiyv,anrnwxo v; {kwredlo; lqcxr
lUlmu ’r lv’ ebv;em;mKw;r kwrtwr;mv’< edlo;hqd’r g/nrd/crdwU kr wr<1 ed
lo;sJb,r lUlmz t r ci ’r gum’r jKwkxr wK ’r Fic;r tuc’r lIebv;em;< edlo;Omrsmi ’r bQc’r
tic’r gum’r kUw’r mzn,r ebv;em;< edlo;hqd’r lU,hQn’r d/nr’dv,ebv;em;wo/’es
kwrd/o no hv;yKc;r jKw’r noy x wr>x ebv;em;egv; smrkx n J ’r mI’bun;r pzn’r dumxr
dzb,r lug;r l/cr’kwr edlo;scr,sznl r gu ;r l/cr’ H;ew;g/nrm/br,mKg;r < jr.f
hqd’r g/nrlmI ’I pzn’r < edlo;bz,o lug;r l/cr’hqn’r sznbr Yr,Yv,lIl<I ed
lo;hqd’r kQg,r gUbgxr ;U bnr mKw;r tJckr /wr’mv’< edlo;w/cr’a/br;bnrkwU ’r lqc’r lug;r
l/cr’ mKw;r tJcmr v’k/wr’s/cr,tug,r no hv;yKc;r noy x wr>x
tUn;r szcj r mrx bqnwr dr;tmr’ gqw,r gbr’lUY;r deb’ dcr’kU’ywr>x
egv.bqnd r eb’tug,r lo; hqd’r jmrx ebv’hnrk’U mv’no edlo;lugj xr gu ’r > ed
lo;lumr’lv’kU’> edlo;mI’d/cr’nbrxymrestzmr, awrekv;sznr> kJnr;
hqn’r m/nr,m/nr,< edlo;jz;o tJcr anrk’U lUw,r > edlo;mI’d/cr’goex skUnxr
a/nr,lig;r > egv.bqnkr ’U smrx edlo;dumd xr bz ,r lUlmz d r Y U ’r tJcd r eb’>
mnr’edlo;scr,sznr H;mI’jRidlI> sznmr cQ ,r bnrbYr,Yv,> amr,sKc,r
bYr,Yv,essznr bQc;r ncr,jwr;gwr,emv> gbr’sJb,r bnrd’o egv.lI> gQd,r
ekep’bnrno hv;yKc;r ncr,gnrywr>x
tUnr;s/mrjmr’ bqnrwdr;tmr’pUwrdcr’em’ywrx> egv.bqnr pUwr
tug,r lo;l/dr;gf/mr’hgra x d i ’r lU dcr’ekv;gf/mr’nbry x mredv,em’> tug,r lo;
ew;bQdr;gf/mr’]gr’ho/. gf/mr’lv,> tugr,lo;mI’sjrjv,> tugr,lo;w/cr’nzbr,
yJn;r kUw’r lqc’r Rdnv, H;egv.bqner m’tic’r > gmrt x mQ br nrkwU ’r nuc;r d/cr’mo
1budr;awrnv;g/nrebv;Em;< hqdr’g/nrbnrebv;Em;>
106
anrgJcr,d/nr,> egv.bqnrem’egv; tugr,lo;h/cr;hQnr’kwr;nmrxd/cr’ginr
kicr,k/wr’m/nr,> tugr,lo;nbrxymr[mrjUmr’do’egv. bI;nzcrxpo/,pUwr> tugr,
lo;mI’sjrjv,> tug,r lo;tic’r lUkwU ’r lqc’r Rdnv, anregv.pUwwr /cr’bnr>
amr,tug,r lo;k/nr<x h/br,hqd’r g/nrwdr;tmr’gum,r tUn;r no mI’hv;yKc;r ncr,
gnrywrx>
tUn;r sI,jmr’ bqnwr dr;tmr’do’egv.gnr< dcr’bI;nzc[xr n i ’r dr;f
[in’r nKwy r wr>x edlo;mI’ej,dnv,lIedv,gnr< emvhbrd x n z ;r gnr>
l/dr;gf/mr’w/nrkwr;[edv,gnr> jzo;tQmrd/cr’m/gr;mI’gnr> wxot/nr;bqcr’
gnr> edamr,tug,r lo;tqcp r dq ’r gnr> lo;jz;o tJcgr nr mKw;r egv.nJc;r mI’
d/cr’lUw,r mv’> edamr,lo;bz,o bQd;r gnr mKw;r pzc’r mI’d/cr’y/br,pJd,r no hv;
yKcr;ywrx>
tUn;r hv;jmr’ bqnwr dr;tmr’ ebv;lqcExr l;lug;r lqcy xr wr>x ebv;lqcxr
tug,r lo;bnrg/nr anrgcJ ,r nmrhx cQ ’r lug;r lqc>xr bnrgv;hqd’r g/nrgmu ,r ebv’>
tug,r lo;yUd’r yv mKw;r pzc’r mI’ko;mI’n/wr> tug,r lo;bnrs’U < jv,g Yv’mKw;r
k/wr’y/mr’tug,r lQb;r > egv.bqnl r gu ;r j/cr; tug,r lo;dzb,r kJn’r jmr’ edlo;
hqd’r g/nrggxo xo amr,lo;k/nr>x tug,r hgrn x bryx mr< tzma r wrg/f mr’> edamr,lo;
lgrl x nQ r edlo;awrjs fr ,fr nr’f nv;g/nrno mI’hv;yKc;r ncr,gnrywr>x
tUn;r [gr’jmrx bqnwr dr;tmr’munj r wr; bun,r nv’ dcr’gUn’r [in’r
kwrywr>x gUn’r [in’r kwr tug,r lo;awrdcr’bjrj x ykUw’r lqc’r sI,yKc;r lqcl xr U
lUY;r d/cr’nbry x mr> mI’d/cr’hgrn x bryx mresjz;o tQm>r mI’jrmf d q ;r dv,es
sU’yzn’r H;yU,lIgdr’yqn>r mI’ej,dnv,es gmry x nJ ;r bnr anrkwr
lUw,r > gmrjx ;oz kwr;nmrp
x gr’szm’r no [gr’yKc;r ywr>x jKw’r bqnmr n u j r wr;bun,r
nv’yU,nr’f sv,snv,kwregv; tug,r lo;dzb,r kJn’r edv,gUn’r hKn’r kwr H;kwr
ew;y/cr,hqdr’g/nragusUwr,> mI’mqdr;dv,ej,dnv,sU’yznr’H;yU,lI>
dJg’r sUn’r H;hqd’r s/cr;dv,n sI,lg/nrlgI s u wU ,r ehv’entmr’mr,f anr
bo,y/mr;lo;cin’r > ehv’ywrs x mrex hv’tQc;r sbr’lQc’r H;bzc,r jrl f >I tug,r lo;
107
jiensqn;r d/cr’lI aznOr dr;mKc’r pIno mI’[gr’yKc;r noy x wr>x
gmr’nohwr’lo;bzc,r jfwr v; pwgUn’r [in’r kwr anry,U s/cr;nr’f nv;
[in’r < nf’r mU,gUn’r dcr’lo/noex gv; yU,nr’f kzb,r k/fc,r sint r mr’ aRiyj/wr’
budwxr yxo ,U ywr>x gzb;r nnrEl; nr’f smr,yudd xr nigvynnrx mI’wxl o cz ;r kunr
ain’r bJd,r b/gr,l/dr;enwv; mnr’wo;sv amr,jr;f gUY’r gv’jwr;Rh/nr’ mI’
sint r mr’kwr bv’jqmwr ;o aubsgv gUn’r [in’r kwr anrm’I sint r mr’ bzchr dq ’r
d/cr’lIes dUY’r tJcn r v;[in’r jzm’r tmr’kwrgn z ,r ywrnx >o 1
scregv.nJcr; krf;bqnrj/wr’budrxno mnr’amr,mI’b/crbzo’mgr’mnr;
anr edlo;p/nr,kwr;jKc.r ncr,kRiynr,kwr pQd’r nmr.< lmr[wr (bap-
tism)< (gUYr’dv,edbqnrjwr;Rh/nr’Edx mI’lzgr’lo/’pQnrg/nr edlo;
hqd’r jzm’r winy)> scregv.nJc;r [.bzc,r jrn f wK r ekv;tmr’budt xr jwr;no
smrx[.wv; ekv;tmr’mnr’jwr;nox bqnrsqnr;d/cr’m/nr,mQnr;noes smrx
hqd’r jzm’r no gmr’nnr mnr’bqnj r /wr’budexr gv.nJc;r ywr>x gUY’r gv; jzm’r
ncr,mnr’bqnrFicr;tucr’gwr,eg, anrsJbr,l/mr’gnrmv’ amr,hgr’ amr,
k/dr,nnrx egv.nnrx edlo;wv; {budt xr mr sRnmr gdrs x vmi< tmrmmr
sRnmr gdrs x vmi< scrkmr sRnmr gdrs x vmi} noywrex s dJw’r gmrsn i r
hv; -
1P amr,kv;dUwj r bfr n
K ;r do/<
2P amr,lgrkx wU ’r lqc’r bKn;r <
3P amr,pid’r gv,emsu<
4P amr,l/dr;gf/mr’lQn<r
5P amr,ginl r wr;yv;mwr’gmrno dI;bv;nv;scr,kv, mKw;r mI’mv’d/cr’
lU, b/crb’oz bU,jv,gnr,edv’lrn f nry x wr>x
mnr’amr,mI’lo/’kbrwx /cr’gnr amr,nnr bgr’bKcl r /o ’kwr;jU’j/wr’
budxr anredlo;hqd’r jzm’r > sv,snv,budt xr nox bqns r n q ;r d/cr’dv,pw
1scr< bbr 1 (mU,ld) nv; 234
108
es anrlwU ,r lo;hqd’r noj x mrx bqns r n
q ;r d/cr’m/gr;g/cr,bQd,r yKc;r ywr>x wv;
dI;edxegv; dI;mKc’r j/wr’budkxr wr ycr’mI’b/crl,U d/nr’< bo’z l/mr’sv,snv,
anrlIlUlIdUYr’es h/cr;kQmrxlQbr; jzmr’ncr,k/wr’y/mr’tJcrmv’nnrx
ywr;> ycr’mI’]nr,h/cr;budt xr jwr; dI;nr’f wdrwx hi /nr< gzc’r mU’< bv’jqmd r n U ;r
ebv’ti anrj/wr’budkxr wrd;o dqn’r < lU,mzg,r < wo;svyU,ywr>x jKw’r nox amr,
jr;f wv; bqnd r v,sU’yzn’r g/wr,no < jKcn xr cr,sv,snv,gKw’r Fv.pIkwr> mnr’
gUY’r bqna r nrhwr’mI’d/cr’kug’r jrl f ;o budt xr jwr;wv; bqnCr sv,kU’wv’noes
bnrd/cr’nbry x mrgv,Rw dI;mnr’jwr; egv.anrjei n sqn;r d/cr’bnr
hwr’nogx Y U ’r > anrhwr’hgrs x vmQd,r bQc’r Fic;r tuc’r jKw’r nox bQgwxr v; mnr’amr,
lmr,lzc;r esdv. mnr’mI’gv;knr anrbnrd/cr’h/nrj x fr nKwd r /cr’yum,r
sv,snv,es smrgx mrt x mQ br n u ;r dv,jKw’r hQc’r Y/nr,< nmrj x t fr mr’ lqgn xr mu ,r
kwr H;bojmz ’r sqn;r d/cr’kJn;r gfv,lz’o lo’z nnry x wr>x
gUnr’gmr;pzcr;wUnrxwv; sv,snv,budrxtno. gUYr’bqnranrmQdr;
jnrxsucr< tmr’sinrjnrxsucr< bo/’wUnrxjnrxsucres awrboz,pv;wxolzcr;
gUnr’< lzcr;bo/’m/gr;mI’ gUnr’mKcr’hwr’yU,nonnrx bqnranrpidr’woxyU,>
budt xr jwr;dJn’r kwr;jrf dv,gUn’r dcr’lo/ lo;egLN,sKw’r edx> anrmnr’
jwr;hnrtcJ Er dx ebv’amr,jzm’r sqn;r d/cr’pKg,r jJn;r anraci n r wK s r gi ;r
kv,sint r mr’< nmrj x t fr mr’ebv’no mnr’amr,j/cr;lo;d/cr’egLN,sKw’r jQd;r
edxmnr’> gUY’r gv; anrjmz ’r pwjKcn xr cr,nonxo mnr’y/br,wox bun;r dv,
hvOmrkwU ’r lqc’r El;nv;g/nrelv’gI,anrwv;nox budt xr jwr;[.yU,>
gUY’r gv; budt xr jwr;amr,nbrwx v; d/cr’m/gr;mI’po/,kUw’r lqc’r nox wv;
mnr’bqnbr cK y r ,fr jig’r jzmbr n K ;r < mnr’gUY’r bqnkr cK ;r gmrx dv,Odr;tJcd r ;I yKc’r
mo/ dv,Odr;tJcp r wmQd;r sucs r d u ’r gUY’r > gzb;r nnrEl; budt xr sv,snv,
nbrwx v; kUw’r lqc’r ej’jim,r nox amr,nmregv; lUw,r mI’wxd o /nr,d/nr, bun;r
dv,edlo;nmrxjrftmr’kJnr;yrf,noywrx>
budt xr jwr; amr,awrpwp/dr,g/cr’gogvf ,esdUc,r wKc’r gUn’r bJnxr
109
t/nrb/o ’m/gr;mI’< mnr’jwr;dUY’r hnrjd z ,r ej’ nr’f lzc;r po/,dUc,r wKc’r
gUn’r < po/,bo/’mKc’r < po/,bo/’m/gr;mI’dcr’sqc;r yU,> dUY’r ekv;scr,sznmr nr’
jwr; anrgwq ,r lUY;r lzc;r sinrtmr’< nmrj x t fr mr’< po/,bo/’wUnkxr brlx j fr wK ’r
noex s hwr’[.hnrl;o yU,> gUY’r gv; gUn’r mKc’r wnr’dUg’r kwr amr,[.lzc;r wv;
ekv;sznbr d u txr jwr; bv’wxl o cz ;r dUc,r wKc’r gUn’r < bo/’m/gr; mI’El;po/,bo/’mKc’r
no> hwr’ycr’hnrlo;ekv;tmr’dcr’nmr anrmnr’gqwr,gbr’lzcr;jKwr’nox
mI’wojx d
z ,r ej’ lo/dI; nr’f bbrbx v,lijwr;yU,> hwr’j/mr’awragz ,r dUwy r /cr,
anrnJcr;esdUYr’gznr,>
jgrgwdrds i du dr nr’f dIknigvy (mo/ 26) jQc;r enwxd o gQ ,r dQg,r
lQc’r lQc’r wv; d/cr’p/nrnxo bqncr wr;h/gr;kzcd r /cr’y/mr;amr,lIEl;g/nr
ho/. jKcn xr cr,lgrgx nr< l/dr;gf/mr’lQn<r pid’r emv’gnr< jcr’gnr< mKg;r
dI;gnrjgfv,ywrx> jwr;kunrmKcr’mKwr;gznr, jKcrxncr,lUcrbzcrjJcr; y/mr’
edv;lqwr awrd/cr’bnrd/mr,esEl; kdr’jrd f gq ’r dqcmr v’ dI;g/nrmgK ;r
mr;f yU,ywr>x gU,ddnr,dsudd xr nr’f nigvyanrlwq gr nregv; sbr’lQc’r
enlzcr;wv; ebv’awrlo/’jKcrxncr,wv;mv’nnrxjrf.ebv’no mnr’amr,tJcr
dI;< gUYr’edbQdr;lo/wv;no> anrbudrxtjwr;bnrd/cr’ko;jrfwxoEdxjmrx
bun;r dv,edaI’sobd Q ;r d/cr’mKg;r lKc’r jKcn xr cr,wv;mv’nnrx jwr;kunmr cK ’r
kwr edlo;jz;o jwr;ho;jwr;nv’< gmrt x mQ br nrjwK p xr nr’ dcr’kKc;r yib’r kKc;r
dJw’r d/cr,yKc;r bun;r dv,edpug,r w/nr, jKwp xr nr’ywr>x edlo;gmrt x mQ r
yJnr;bnr cJnr’dJnr’ bunr;dv,gUnr’gv.kwr edj/cr;bzcrg/nrlo;nrf’
g/nrgv.ko/> gv;cJnr’lKnrbunr;dv,gUnr’t/mr’g/nrkunrkwregv; tugr,
lo;bnrH;ebv’gumr,tUnr;ywrx> mKwr;anrgUnr’mKcr’kwr lo;d/cr’jzo;tQmr
gumr,tUnr; dv,nv;g/nrlqcrxdzcrxkwrnnrx kwrdgr’h/nrxbqcr’jrfg/nrkwr<
edamr,mI’d/cr’mo;kIj<fr jrs f gu xsr /grsx cres lJn’r sud’r mnr’ w/nr;mKc’r
dgr’edgdr’yqnr lzd;r ep’kqny r wr>x 1
1DI,< bbrx 1 (gUwr,lmr,bUwr,-1929) nv; 101
110
gzbr;anrnoxEl; budrxtjwr; l/dr;engUnr’[inr’kwr lzcr;wv;
dv,edH;bo/’m/gr;mI’kJnr;nnrx mnr’lmr,lzcr;gv;]iwranrwv;nnrxywrx>
gUY’r gv; anrnxo mnr’amr,bzc,r wv; mnr’jwr;sepv’lo;jrf lUw,r lo;mI’jrf
elv’p- d/cr’jrj f br’bQn’r nKwkr wU ’r lqc’r ej’jimn r >o gzb;r wv; jrj f v.nox
mnr’s/nrkdr’gnrdcr’ekv;scr,sznmr nr’jwr;< jqms r mrx mnr’jwr;amr,
lo;jrf lo/’hvlqcd xr cz gxr ;U lo/’lo/’> ycr’mI’g/nrgv.ko/m/gr,gzc;r jJn’r y/mr’< lqcxr
sdr’dv,kv;ko/ginj r wK ’r nox mnr’jwr;wv;bqnr g/nrm/br,mKg;r nr’f g/nrlcq xr
dzcxr jKcn xr cr,hwr’lo;hnrmv’jqmj r wrnx nry x wr>x
gUn’r egv.nJc;r jJw;r wv; dIkjvnu gfv,el,wo;svbudt xr jwr; mKw;r
wnr’nJc;r esl/dr;wv; {jwr;hwr’dI;kv; hwr’bqngr n U ’r [in’r yUw’r yUw’r gfn’r
nv;[in’r dvey’es lqcl xr gu ;r lqcexr m’eav;> budt xr jwr;hwr’ kQn’r edv;
ehv’bnrtmr’ anrj/cr;bnrpn z ’r H;lo;gdr’yqns r wK ’r jrj f wU ;r j/dr;nox
El; j/dr;nv;nnrkx v;lU’} noywr>x
budrxtjwr;ehv’enmnr’ lzcr;d/cr’sI,yKcr; anrj/cr;bnr
d/cr’egLN,sKwr’gUnr’[inr’kwr bunr;dv,j/dr’nox aigr,j/dr;nv;ywrx>
tUn;r nJc;r noj x mr’ mnr’edlo;gdrkx n Q ,r < bzcbr n
q l r ;o < bv’jr<f gox nr’f nv;
g/nrlcq d xr cz mxr nr’es lughxr d q ’r kdr’jrf (audt r vnsmrbdv)> tUn;r szcr
jmr’ mnr’lUw,r emvOmrsmi ’r bQc’r < br.f bv’cJn’r kwr;mnr’< anrmnr’lo;mv’jzm’r
tmr’lo;mv’gzb;r [iw,r lok’o yz.o mnr’ (avRgrksmrbdv)> tUn;r s/mrjmr’ mnr’
tug,r lo;mI’aUY’r egv.lI (glyvnmidd r dv) egv.mI’sjrjv, lgr’lQmr<
mI’sin<r mI’Y/nr,< emvaznbr j o mz ’r sqn;r d/cr’lI lzd;r d/cr’mKg;r > tUn;r
sI,jmr’ tug,r lo;emvjr.f jo/,< yv,jr.f nmrnv,< ea,nv,< bzc,r wv; yv,mI’
dcr’elv’peslo/nv,es awrsmi ’r wx<o amr,sKw’r gins r wK ’r jo/,< El;yv,
jo/,pUwj xr /o ,pv. anrwv; (smjIwgi dv) no jKw’r noy x wr>x
wo/’nnrx budrxtjwr;sJbr,ehv’En g/nrlIsI,yKcr; anrbnr
pzn’r lIdv,gUn’r [in’r kwr dv,lo;egLN,sKw’r mKw’r nv;ywr>x tUn;r nJc;r jmr’
111
sdrxtv,- mnr’edlo;mI’dcr’sdrtv, yumr,ymrnKwrsinrtmr’< g/mr,<
gv;knrd/cr’wUnl xr yI wr>x tUn;r szcj
r mr’ sI,l-mnr’lUw,r gmrsn i mr ’I sinr
amr,kv; jrbf n K ;r do/< amr,lgrkx wU ’r lqc’r bKn;r < amr,pid’r gv,em,su< amr,
l/dr;gf/mr’lQn<r amr,ginl r wr;yv;mwr’gmr> tUn;r s/mrjmr’ jv,g mI’jrf
ej,dnv,bUd’r bUd’r bz,o bz,o lU,d/nr’mQc,r kUw’r lqc’r cJn’r kmr’bnrbn K ;r H;bqnr
kUw’r kzckr wr> tUn;r hv;jmr’ bYr,Yv,< mnr’tug,r lo;bzcEr p bYr,Yv, anr
j/cr;aznt r cJ dr gu kxr mzd,r sud’r yqn<r [.hnrnbi bxr /nr, jKw’r noy x wr;>1
m/crbgz ;r budt xr jwr; ycr’ehv’engfv,dI;gf/cr; lzc;r Omrcn J ’r jo/,
cJnr’nnrxgznr,> dUwry/cr,mnr’jmrx mKwr;mnr’jwr;l/dr;en jo/’m/wr,
sigv,lnnrx mnr’jwr;wv; {mnr’tug,r lo;jr.f jo/,nJc;r bun;r nr’f sI,bun;r
cJn’r kwr;jwr;gwr,ywr>x kJc;r nJc;r smrp x cr,wxn o ’fr g/nrm/gr;mI’es tUn;r sI,
nnrx wxd o wJ ’r mKw;r y/mr’mI’mv’g/nrlmr,lzc;r nnr}x wv;no>2 mKw;r bzg;r nJc;r
budt xr jwr;l/dr;enset’anvtbind r gi egv.bqnr lug;r sv,wgmnr’
jwr;egv.bUg’r dcr;wdrex j,dwnr, dI;wqc’r sv,wdrt x n
i nrwx v; ycr’mI’d/cr’
egLN,sKw’r sI,yKc;r noywr>x tUn;r nJc;r jmr’ bqnd r /cr’egLN,sKw’r gzb;r mI’kUw’r
lqc’r ej’jim,r gum,r tUn;r anrl;o mv’jzm’r tmr’ (adrts i ku )> tUn;r szcr
jmr’ jr.f jo/,cJn’r lzd;r lzd;r lQw’r lQw’r bun;r dv,mnr’< bun;r dv,lug;r em’
[in’r ey’mnr’< do’egv.mnr’ dcr’nv;g/nr lzc;r lU,d/cr’d/nr’ (epvg
suk)> tUn;r s/mrjmr’ amr,mI’nI; mI’kzd,r (annsuk)> tUn;r sI,jmrx
amr,mI’d/cr’pid’r aguswU ,r < yU,lUY;r pwsug’r jJn;r (anwjrjsuk)
noywr>x dI;nox tug,r lIl;o F/cr[x .wv; anrgwq ,r gbr’bo/’m/gr;mI’nox mI’s/mr
yKc;r es budt xr jwr;smrx sJb,r bnrsdiwv; d/cr’egLN,sKw’r gzb;r lUY;r
d/cr’m/gr;mI’El; gzb;r kUw’r lqc’r ej’jimn r xo mnr’amr,d/nr,d/cr’egLN,sKw’r
1acr, (gUwr,lmr,bUwr,-1929) nv; 786
2DI,< bbrx 3(gUwr,lmr,bUwr,-1929) nv; 115
3acr,< (gUwr,lmr,bUwr,-1929) nv;-232-233
112
jzm’r tmr’ nr’f sib’r [gr’bun;r nJc;r bun;r wv;no>3
lugd xr ;I anrsbr’lQc’r mv’d/cr’nKwn r nrex s hwr’lo;hnr lzc;r wv;
budt xr jwr; ko;jrl f Y U ;r lzc;r po/,m/gr;mI’ wv;bqnkr cK ;r yib’r d/cr’dJw’r bun;r
dv,d/cr’egLN,jrgf n U ’r hwr’yU,> gUY’r gv; mnr’jwr; amr,nbrwx v; nnrbx n q r
d/cr’egLN,sKw’r anredxanrm/nr,no> mKw;r anrmnr’jwr; bnrhcQ ’r po/,
bo/’m/gr;mI’kJnr;nnrx mnr’jwr;woxnmrxjrftmr’lIkJnr;yrf, anrj/cr;bnr
d/cr’egLN,sKw’r < gdr’yqn<r h/nrj x n fr xo bqnbr cK y r ,fr dv,dcr’lo/ywr>x
budt xr jwr; mI’d/cr’hnrtcJ n r wK br /o ’mKc’r < lzc;r sJg’r sKw<r lzc;r gdr’
yqnj r wK ’r noy x ,U > dI;nox kr;f sJb,r sbr’lQc’r entQc;r lzc;r wv; sv,snv,
budt xr nox gmrt x mQ br nrhcQ ’r jKw’r wv;mv’nnr.es smrex hv’sznr dv,edjzm’r
tmr’ awihmi s r -amr,kv;dqg’r cQn’r ebxgn i gr nr< dv,edlo;gdr’yqngr nr
es amr,bnrhcQ ’r dv,suga xr n U gr wr’gnr< ebxgn i gr nr kv;do/gnrnnr>x
ebv’awrjmz ’r sv,snv,budt xr wv; {sJg’r sKwj r mz ’r Cdv’} anrwv;nox mnr’
amr,mI’< gUY’r bqner kv;gf/mr’anrpd i ’r pUner s hvlzc;r hvd/cr’wv; mnr’
mQn;r dv,ed[mr,dUm’r edv’s< d/cr’mKg;r lKc’r < ebxgn i gr nr< kv;gnrd/o
jKw’r nogx Y U ’r > prs f mrd x bQ ’r ddr’wv; jzm’r Cdv’amr,jzm’r Cdv’?> egv.mI’hQc’r
yr,f dcr’egv.mKg;r esbKn;r nox bqna r nrjmz ’r Cdv’es egv.mI’hQc’r ea, dcr’
egv.sum’r nox wv;bqna r mr,jzm’r Cdv’> sJg’r hwr’nogx Y U ’r jcr,jzm’r Cdv’< sJg’r
sUamr,jzm’r Cdv’no> budt xr sv,snv,Edx amr,yzm’r hbrd x /cr’wUns xr nz ,r
jKcrxno>
budt xr jwr;amr,jr;f gUY’r ehv’szner ntmr’awihmi s r < d/cr’gdr’
yqn<r dUnd r wU mr nr’jwr;gmr’lqwr gfv,dI;nv;sJg’r sv,gI,kwr dcr’egv’liy
kwr anreddJg’r edv’gnr gzb;r himn r mrex Rv’hin,I nnrex s h/mr;sJg’r nnrx
mv’> tQc;r gmr’nJc;r mnr’jwr;h/mr;kuna r jv,dsdr; anredgfv,dJg’r mKc’r
wUY,r sv,lI, kKw’r kunwr drj x ,I kwrmv’yU,gzn,r >
mKw;r b/nrbd u t xr jwr;y/mr’nnregv; edv;mKngr nry/mr’edv;lqwr
113
ycr’mI’jwr;kungr n z ’r mKc’r kwr anramr,jzm’r tmr’kwry,U > gUn’r mKc’r kwrl;o
k/mr,d/mr,dqg’r dqc<r Odr;gincr n J ’r kmr’< ebv.hQm<r kv;do/< gqb’r kzn,r bUnd xr ;I
es wxd o /mr,ngr’nvnKwkr wr> gzb;r lzc;r d/cr’hqd’r amr,mKngr n U ’r El; budxr
tjwr;mI’d/cr’aid’r lUy,fr lUcer dx> tmr,mbdadrt x gtv gqb’r Omrekv;
mun’r wxwo v; gzb;r nnrEl;budt xr jwr; mI’jry f cK ’r a/nr’ dv,bUg’r bzcr lUcbr cz r
jJc;r H;lI> d/cr’hnrtcJ mr nr’jwr;nKwgr /nrmcK ’r < dUc,r wKc’r gUn’r < bo/’m/gr;mI’
pzc’r mKw;r b/nrmnr’jwr;nnrx bqna r nrls I n U jr y
fr ,U edx> mnr’jwr;jIx
enwv; w/nr;mKcr’dKcr’gv’ sugrxyucr;mv’< yUbr;yzmr’mv’< lIcinr’p/nr;mv’
gv;]iwn r cJ ;r mKw;r lUcbr cz jr cJ ;r < jwr;kun<r pzc’r mKc’r kwrEl; pU;gmrg/nrkwr
amr,jzm’r Cdv’< gin’r sU’ginl r /br;mv’nnr>x bun;r w/nr;mKc’r edgdr’yqnr
nnrx edlo;mI’lUcbr cz j r cJ ;r jzm’r Cdv’ywr>x hwr’edhqd’r ]iw[r .lo; lUcbr cz r
jJc;r jv.anrjmz ’r Cdv’anrwv;nnrx ebv’hwr’lUdY U ’r {wdr;tmr’jwr;
kunmr cK ’r sib’r yKc;r } nr’f jv,dgno edlo;[.yU,jKcn xr cr,budt xr jwr; sbr’
lQcr’nnrxywr;> 1
ekv; {Rvj} anrnxo hwr’tug,r jr.f dQn’r d/cr lUcbr cz j r cJ ;r anr
jr.f dJw’r yU,edv;lqwn r y xo wr>x gzb;r nnrEl; gv;bqnl r cU br cz j
r cJ ;r dcr’lUcr
jKcn xr cr,pU;gzn’r mKc’r < pzc’r mKc’r < pU;azn[r wrp/o ,bo/’mKc’r < po/,mo/mI; dcr’Ocr;
g/nrddr’sinr jKw’r noex gv;kwr;bv’nr’f ekv;ewv’h/nr {kun}r noy x wr>x
mo/nJc;r wdrt x mr’jwr;kunj r mr’ dvn- hqd’r s/cr;d/cr’lU,d/cr’
d/nr’ywr>x jwr;kunn r xo amr,tug,r lo;tI,nqw<r mQd,r hgrkx wU ’r lqc’r < tug,r
lo;jv,gmQc,r bnr dv,bKn;r lo;m/gr;mI’ywr>x
mo/szcj r mr’ bqns r ,I lywr>x mnr’amr,tug,r lo;kv;hQmbr n K ;r < lgrx
lQn<r Odr;gincr n J ’r bKn;r < bUnbxr n Q gr v,m< l/dr;gf/mr’lQn<r ginl r wr;yv;
mwr’gmr> jKw’r nobx cz ,r wv; dI;Y/mrd x mQ ,r mnr’ mnr’tug,r lo;gmrsn i hr v;ywr>x
mo/s/mrjmr’ bqnbr Rijj xr v,gywr>x mnr’ tug,r lIl;o bz,o bQd;r gU;smr,
1jv,dg< bbrx 1, nv; 260,399; bbrx 2, nv; 400; bbrx 3, nv; 274,320; bbrx 5, nv; 119,378
114
sQnbr cK r bun;r dv,gUn’r dcr’lo/dgr’lo;lIywr>x gzb;r no mnr’lUw,r lo;dUw;r
dnr’dv,edbzo,bQdr;d/cr’sv,jrfjwr;gwr,< jJwr;sqcrlJwr’El; bv’jqmr
av;s/gr;mnr’ bun;r dv,gUn’r mKc’r dcr’lo/kwrywr>x
mo/sI,jmr’ bqna r jrj x w- jry f d q ,r jrs f wJ ;r yUw’r ywr>x edlo;ew;
bQd;r agdis,I yKc;r anrwv; gUw<r hgrj x mz ’r bv;jzm’r po/,< emv’h edv’s sum,r
cum’r mKw;r jdr’nv;g/nr< edlo;jrmf nr;nimer s amr,lQngr n U ’r mKc’r kwr>
mo/hv;jmr’ bqnr mdrxdw jrfaUnr;aznr, jrfaidr’lUbKnr;ywrx>
mnr’ edlo;hgrOx mrbn K ;r amr,womx v,npQns r cu er dv,bKn;r >
mo/[gr’jmr’ bqnr db- d/cr’y/mr; d/cr’gmrsJwr;yUwr’ywrx>
mnr’ed lo;yU,pwjzm’r bKcy r wU ’r yUw’r < amr,mJcmxr wr’jzm’r pwej’jim,r kQmxr
lI El;mI’d/cr’kint r ci ’r dUwj r y
fr wr>x
mo/jqdr’jmr’ bqnr agrxegv’t anrlzdr;azgr,jrflmrnoxywrx>
mnr’ edamr,lo;mI’jrs f Y U ;r bQc’r jcr’edv,bKn;r >
mo/bQd,r jmr’ bqna r wihmi ,r s amr,kv;cQn’r bKn;r < amr,ebxgn i br nK ;r <
ew;y/cr,bQdr;sJgr’sKwr anrj/cr;kv;< dqgr’ebxginrbKnr;es hqdr’H;
d/cr’gdr’yqnrkJnr;yrf,ywrx>
mo/gwr;jmr’ bqnkr nrd,I - d/cr’yKngxr nr; woj x y
fr /wr’noy x wr>x mnr’
edlo;yKnrxk/mr,d/cr’y/br,pJdr,< bKnr;hqdr’amr,lIedv,mnr’nnrx
ywr;>
mo/sib’r jmr’ bqna r wieRv’t- amr,kdr’tqcgr /crjgfr n U ’r mKc’r ywr>x
mnr’edamr,lo;h/mr;sI’d/cr’kJn;r yr,f < po/,m/gr;mI’gUn’r mKc’r > po/,nJc;r bzc,r
wv; mnr’tug,r lo;bKc,r gzn’r cmr’w/nr;mKc’r mnr’ H;tug,r mQn;r gnrdcr’gUn’r
mKcr’>
scrwv; kungr n z ’r cmr’w/nr;mKc’r mnr’wol x l I I jzm’r nmrgx dra x nrwv;
mv’non x jo cJ r w/nr;mKc’r dgr’sKw’r sv,ywr>x anrnxo mnr’amr,jr;f gUY’r bqnr
wUna xr wr< kuner hvkmr’aesv’g mKc’r ain’r dI’yv’egv; jzm’r mo/mI;wdr;tmr’
115
jwr;kuner s gzn’r cmr’w/nr;mKc’r mnr’mv’ywr>x
lUgr;gmr,pv,edv;lqwrnox hwr’lo;yU,lUYr;d/cr’cinr’gUwr< t/cr,
tKmgr nr< kqc,r kdr’edv,gnres,es,> pU;mI’bYr,Yv,bo/’so: kUca r gz ,r mv’
m/gr,mQcr’ (anumLVwr,) anrj/cr;kv;do/gnr anrebv’amr,j/cr;wUnrx
l/mr’lo; nnrl x cU y r ,U ywr>x kf/gr;em,kKc;r j/cr;do/ anrhcQ ’r yr,f es,dv.
kqc,r edv,gnr< lzg,r cJd;r gnres amr,mI’d/cr’aUg’r ao/scres smrmx n Q r
yU,wv; pref dmI’hQc’r yv.dKw’r lo;esprn f yo ,U >
kwrbj o mz ’r d/cr’noex s edv;lqwr scrkwry/cr;dind r wK ’r tQc;r gfv,
y/cr;nJc;r no pzn’r gKd,r mnr’dgr’mUYbxr d Q ;r dcr’szcp r /o , bv’jqmd r cr’gUn’r
do/yrf,do/nmrnnrxywrx>
gUn’r hwr’gum,r lo;mo;jrgf bz ;r cwr’lo/’ anrkwregv,s/cr;mv’noex s ed
hvsqn;r d/cr’ hvlzg’r lo/’ dv,edeg;ko ew;lzd;r bnrhvanrny xo ,U > gUY’r
gv; lKwer slo/’budt xr ekv;tmr’awihmi ,r s< sqn;r d/cr’mqd;r dv,< sqn;r
d/cr’yKnrxgnr;< [.bzcr,jrfgnr< sjrjv,dcr’bYr,Yv,< aelv’p< a
edv’s jKw’r noex s amr,mI’d/cr,lo/’d/cr,d/cr’>
budrxtjwr;wv; {awredv’sedv,edv’ses mnr’amr,dznrx
yqnl r ;o esbzg;r > anrawrjl fr mI d
q ;r dv,aid’r lUgnr hqd’r edv,gnrnox
gUY’r jcr,j/cr;gdr’yqnl r ;o ywr>x anrnj xo mrx bqns r jrjv,gf/mr’jJw;r
jrf;kzcrlUgr;ywrx}> 1
{egv.nJc;r awrd/cr’jrhf gra x d i ’r lUes azc,r ebxl;o edv’s< awr
d/cr’lIesazcr,ebxgUnr’jrfmKgr;< awrd/cr’jv,gyJnr;bnresazcr,ebx
gUn’r tI,nqw<r awrd/cr’ekv;gf/mr’jJw;r jref s azc,r ebxgn U ’r l/dr;lQn}r 2
no> jUw;r gv; egv.nJc;r mI’d/cr’dzcmxr ;o < kr;f ebxbn K ;r < kr;f sim’r awrmcK ’r bKn;r
wox bv;dr;f mJw’r mnr’no mnr’amr,j/cr;mI’lo;d/cr’gdr’yqnr d/cr’egLv,sKw’r >
1tm< dznr; 1, m/o 5
2Ibid.xvii 3.
116
budt xr jwr;wv; {egv.ebxjmU ’r yr,f egv.sum’r yr,f kIcwr> egv.anrw/cr’bQd;r
d/cr’ebxd/cr’sum’r nox mnr’gdr’yqn<r egLN,jr}f wv;no>1 anracz ,r dgv.
azcr,ebx anrbnrd/cr’gdr’yqnredxnox bqnrazcr,ebxhcr’jwr;gwr,ywrx>
{gUn’r egv.nJc;r yUwj r /cr;ebxmv’lo;bz’o dJg’r a/nr,mJn,r mnr’< gUY’r gv; mnr’
amr,jrf;bqnrgUnr’azcr,ebxsucrsudr’> gUYr’bqnregv.anrebxhcr’jwr;
gwr,nogx Y U ’r jcr,lo;wv;bqner gv.azc,r ebxlcU }r noywr>x 2
jwr;gwr,ed,wv;yU, ekv;gf/mr’nox ebxmv’kQml xr <I gUY’r gv; anrEdx
Edxmnr’jJcr amr,bqnl r ;o no> bun;r dv,edjcr’bKn;r dv,edkv;bKn;r do/
ycr’bqnl r ;o amr,jr;f hv. ? < ebv’no anregv.nJc;r dcr’egv.nJc;r dv,
edjcr’gnrl<rf kv;hQmgr nrl<rf gUwgr nrlrf t/cr,tKmgr nr jKcn xr cr, dUwr
sdr’kwr yU,nr’f tKn,r nnrl x rf ycr’bqnl r ;o yU,amr,jf;r hv.?> anrl;o
yU,swr’jKcrxncr,wv;mv’nox jzcr,mnr’bnr d/cr’sv,jfr kQmxrdKwr’hv.?
jzcr,edv’s hqdr’H;edv’syqnrho/lo;hv.? jzcr,d/cr’mKgr; azcr,ebxlo;
d/cr’mKg;r hv. ?> mnr’mI’dUwy r /cr,dcr’nmr gqw,r lUY;r sun,r dUwer s lzc;r
wv; mqd;r dv,nox hqd’r H;edv’syqnhr /o lo;yU, anrwv;nnr<x d/cr’lI
hqd’r H;d/cr’ho/.mKg;r yqnhr /o nnrmx ’I yU,dcr’nmr> jwr;gwr, edwv; mnr’
gUY’r edko;mQn;r nr’f lzc;r nv;g/nrsn u ,r dUwgr Y U ’r < bun;r dv,lzc;r g/nrmcK ’r <
gU;sJc,r mKc’r nnrEx dx edamr,bqnl r ;o wv;no> gUn’r hwr’lo;k/mr,d/cr’awr
po/,bo/’mKc’r < ekv;b/wr,jKcn xr cr,wv; jKwkxr wK ’r w/nr;mKc’r < gU;sJc,r mKc’r jKw’r nox
p/cr’lQngr nry,U es awrw/cr,wKw;r [.hnrpd i ’r gfv,wv; {anrnxo jr;f edx
aKw;r mr’f } noy,U ywr>x jKwkxr wK ’r < gUn’r mKc’r anrwv;nox gUY’r bqnbr gu ;r gUw,r sun,r
dUwp r mfr nr’ mv’egv,kzn;r gnrwgox Y U ’r > kKw’r gUn’r < w/nr;mKc’r Edx amr,dUcxr
nJc<r gUY’r bqn[r wregv.bug;r gUw,r gUY’r dUcn xr cJ <r anr[wregv. prmf nr’dUcn xr cJ r
yU,nox lo;wv;bqnr jKwkxr wK ’r w/nr;mKc’r dUcn xr cJ yr wr>x anrsn u ,r dUwbr cz br n q r
1Ibid.xv 5.
2Ibid. viii 4.
117
lo;nox lo;wv; w/nr;mKc’r bzcbr n q l r ;o ywr>x scrjwK wxr v; [wregv.awrd/cr’jrl f I
jrmf dq ;r dv,es mzd,r yqnl r ;o edv’s jrl f mrjcr’gnrno hqd’r scrhwr’
edamr,j/cr;hqd’r lo; nr’f dzn;r g/nrw/nr;mKc’r < g/nrjwK kxr wK ’r > mKw;r anr
egv.nJc;r awrdcr’jrl f j I cfr /mr’es dv.kqc,r lo;edv’sjrl f mrbn K ;r nnrx
mnr’ycr’edlo;mI’d/cr’hdr’h/nr edlo;c/nr mnr;jrfnKwrhQcr’sinr
tmr’ yr,f nmrgn z ,r ywr>x bun;r dv, ededv,sU;w/nr;mKc’r gU;sJc,r mKc’r nnrx
yJc;r kQn’r edlo;mI’jrl f mI d q ;r dv, nmrdwK ’r gzn,r ywr>x {scrwv; amr,bqnr
lo;< mnr’amr,co/;no gUY’r edmQn;r dv,h/cr’dUwj r wr;gwr,gUY’r ywr>x anr
edxegv; mnr’dJn’r wv;amr,co/;nnry x wr>x jwr;gwr,edkr;f wv; anrkdr’
jrjf cK n xr n o xo gUY’r edbqnd r /cr’sum’r gUY’r ywrn x >o mQn;r yU, gUY’r gv; mnr’
edamr,lo;sumr’d/nr,bqnrsJgr’anumLV,>
ebv’mv’wUnd xr Y U ’r lzc;r jwr;kuna r esv’glUcr mKc’r ain’r dI’yv’
mKw;r [wrb/gr; B.C 3 anrjwJ ;r lJw’r lcrwn ox ’fr bJn’r < egv.mI’d/cr’hdr’h/nr<
d/cr’h/nrj x efr s smrmx ’I d/cr’hnr dv,awrekv;tmr’awihmi s r budt xr jwr;<
mqd;r dv,jwr;es bzcgr /nrw/nr;mKc’r ehvsQcmr nr’ jqmp r /o ,nzg;r po/,nr’f
nnrn x o bqna r nrlj I mU ’r lIycz ;r a/mr’nv,anrncJ ;r ywr>x gzb;r noEl;
bKn;r Ocrj x wr;pIhgrn x o dI;mnr’ywr>x
gmr’aznrd/cr’Edx mnr’jzmr’sqnr;d/cr’ebv;kunrmnr’ binr,du
sv,R dcr’ebv;twr;jwr;kunres yKcr’a/nr’dv,ed]br;simr’lo; mKcr’
ain’r dI’yv’dcr’guny r wr>x mnr’kwr;dJg’r gv,lic,r gesebxEl; sim’r awr
nnry x wr>x gUn’r sJg’r a/nr,[wrmn J ,r do/< m/dr,< dqg’r cQn’r jqmd r /cr’awr
kmrkgz ;r lry f wr>x gUY’r gv; wo/’nnrmx v’ mKw;r mnr’bqnmr v’j/wr’budn xr nrx mnr’
lQg;r lo/;gfv,dcr’bJg’r gzb;r ekv;tmr’budt xr jwr;ywr>x dI;nr’f lgr’swrhn i r
lig;r mnr’ anrncJ ;r anrjwJ ;r lJw’r lcrnnrx hwr’ycr’hnrlgi ;r cwr;gwr,
mnr’es lUdY U ’r lo;edv,tJchr /nrwx nr’mKw;r noy x ,U > dQm;r wxwo v; lzc;r mnr’
azc,r ebxkn u gr v,lic,r g jqmd r cr’bJd,r puY,r aUg’r jrmf nr’edv,gUn’r mKc’r wv;
118
mnr’lo; nQcj r mfr v’wv;no> mnr’sJb,r wv; anrmnr’lo;hqd’r mv’bz’o dJg’r awr
gUnr’do/nox mnr’pidr’jfrnv,wv;no> mnr’bJnrp/wr,edv,gUnr’mKcr’wv;
mnr’ edamr,tzd,r l/br,azg,r gbr’ bun;r dv,edazc,r ebxbn K ;r < gUY’r ed
awrdcr’awihmi s r tmr’ kind r wU tr ci ’r jr<f bzcer pnmrj x l
fr aI n U ;r azn,r es
sU’yznr’ H;dUwrmI’jrfdcr’lUcr lo;gdr’yqnr< lo;lzdr;ep’kqnr bKnr;
dqg’r dqcn r nry x wrn x >o anrnEo dx dJn’r bqnl r cz ;r d/cr’azc,r ebxlcU r mnr’
jwr;kuner dxywr>x amr,jr;f gUY’r gv’ mnr’w/cr’bQd;r sJg’r sKwr bv’jqml r /dr;
endJg’r sUn’r wv; {edamr,H;lo;lug;r l/nrmnr’jwr;kunwr n U xr lzc;r dv,
edazc,r ebx jKcn xr cr,mnr’mv’PPP> edH;kwrwn U mxr n
Q ;r dv,edawrdcr’nmrx
jrlf a I d i ’r lUes azc,r ebxbn K ;r gzn,r } noywr>x anrnxo dJn’r bqnl r cz ;r lI
bun;r dv,lUg;r nox jqmd r /cr,lUg;r ywr>x
anrnxo bqnd r wU yr /cr,anrncJ ;r nr’f bJn’r kUc’r g/crgn U ’r anrmnr’
bqner gv.azc,r ebxl;o hcr’dUwmr nr’ jqmd r cr’mI’hQc’r tic’r ebxl;o gunl r n i r
mnr’ywr>x w/cr’bQd;r anrkv;hQmbr n K ;r < ebxgn i br n K ;r esEl; wo/,nv;jU’
po/,gdr’yqn<r awihmi s r tmr’ anramr,dqg’r cQn’r bKn;r nnry x wr>x
dI;nox edlo;wv; bqnrg/nrsznr dv,lUgr;y/mr’edv;lqwrywrx>
jwr;kunl r cU r gzcl r crbd Q ;r sJg’r sKwr egv,g/nrh/o .esywrx hgrmx d Q ,r bQc’r ekv;
tmr’gdr’yqnr<lzdr;egv,g/nrkqnrnnrxywrx> nrf’bJnr’anramr,dznrx
y/mr;mI’mv’ lzc;r wv;kund r /cr,mKc’r kwr awrsn u ,r m/nr gzb;r kuna r esv’g mI’
sint r mr’nnrex s hqd’r sJg’r dJg’r edv’mnr’mv’< amr,nnr mI’mv’gUn’r
lugp xr n J xr kqc,r kdr’mnr’ nr’f sJc,r dKc’r mnr’> wv;dI;edx gUY’r mI’d/cr’gdr’
yqnr bJnj r d z ,r dUw;r nr’f gunmr cK ’r mnr’< edv;gv; kund r /cr,mKc’r kwr ycr’
yzmr’hbrxlo/’aubrxbKcr,pzcr’cmr’mnr’gznr,ywrx>
anrabu ,r gumgr nr bun;r dv,H;mI’d/cr’hQc’r pqc,r d/nr,gnr mI’hQc’r
m/gr,niw’r kRI’yv’mKngr nres dv,lo;gdr’yqnn r xo mnr’mKg;r mr;f nv,> kKc;r
mI’hQc’r jv.yv.gnrnxo j/cr;hqd’r H;mo;jrgf Y U ’r < mnr’amr,bnrgdr’yqn>r
119
gzb;r mo;jrf gUwEr l; mnr’amr,j/cr;mI’lo; d/cr’gdr’yqnmr nr;kKc,r > gUY’r
edbnrlcz ;r jcr’gnr< kr;f jv.gnr< kqngr nrgY U ’r > bQgs
xr mrmx nr’gdr’yqnr
lo;esdv. po’pid’r gnr ho/.edv,gnrnxo j/cr;dQg,r azg,r mv’lo;gU;k/wr’
yU,> d/cr’gdr’yqnr anrj/cr,jQd;r jJw;r jr;f nox gUY’r j/cr;ep;dKn’r
lo; mKw;r pzc’r mI’mqd;r dv,< hgrOx mrgnr< mKw;r amr,mI’d/cr’mo;gUw<r mKw;r amr,mI’
d/cr’t/cr,tKmgr nr< mKw;r amr,mI’ep’nnrgx Y U ’r >
budtxr sv,snv,nox yKc’r dv,bUg’r dcr; dUc,r wKc’r gUn’r dv,edlo;
bo,z w/cr’bQd;r d/cr’kdr’jrd f v,lo;amr’n/dr; anrj/cr;yv.< dv,edamr,
mI’d/cr’ebxd/cr’sum’r es H;mI’d/cr’gdr’yqner p;jzd,r wo<x dv,edgQd,r
ekeh.g/nrkv;hQmgr n U ’r amr,mI’d/cr’pid’r kwr< dv,bqnmr v’pU;anr azc,r ebx
hcr’jwr;gwr,es wv;anrnmxo nr’kQmd xr wK ’r es anracz ,r ebxb’oz dJg’r a/nr,
hqc<r dv,bo/’m/gr;mI’kJn;r yf,r < dv,edamr,H;mI’kqn<r sUY;r gnr< kf;r jv.gnr<
elv’plmr,m/gr; anrdwK kxr gK ;r [wrjgfr n U ’r < dv,mI’gTunv, d/cr’aid’r lU<
dv,yU,[mr;Omr’gnr dcr’dUwmr ’I jrd f cr’sqc;r jzm’r tmr’< dv,emvko;jref dv,
gnr< hgrxgnr< dv,pwlo;yU,gdr’yqnr< pzmrxpqcr,gnr< dv,H;mI’d/cr’
h/nrxjrf lUYr;kUwr’lqcr’bQcr;ncr,mI’< dv,y/cr;dinrbojU’tmr’mQdr;jnrx
suc<r dv,lo;[.bzc,r bRmdrt x sjrjv,nibbxr /nr,ywr>x
120
lzcr;gmrm-g/mr,
gmrm nox bzc,r wv;d/cr’hqd’r d/cr’s/cr;dUwhr wr’< sUb’r hwr’El;jrhf wr’
nnry x wr;> gUY’r gv; mnr’lUw,r lo;bv’dcr’ej,dnv, d/cr’aqn’r a/nr’
jrgf n z ,r jcr,edlo;wv;g/mr,ywr;> Cpv’bqnj r wr;wv; {ejdnvhmr pigkr ew
gmrmmrwdvmi} noywr;> hqd’r scregv;ywrx jra f n q ’r kr;f hqd’r nox mnr’dJn’r
ebv,aznd r /cr’wox jqmmr wK ;r hwr’bo,hqd’r nnry x wr;> gzb;r mI’jrkf ;fr hqd’r kr;f bqnr
nnrEx l; awrdwU hr d q ’r < sUb’r l/dr;< jrwf n U gxr vf ,ywr;> nr’f tmr,mbdmI’wox
wv; {jrn f xo bqna
r nrnmr’nv;bKn;r < bqncr wr;gwrbx n K ;r dcr’sqc;r nr’f g/nrlI
El;g/nrh/o .nnry x wr;> scrjwK wxr v; jwr;gwr,hqd’r gfv, lUY;r dcr’jrl f I jrf
ho/.ebv’no d/cr’mUn;r sKw’r El;d/cr’k/nrjfr dgr’edjzm’r jwr;gwr, mKnr
jKcn xr cr, m/gr,elv.jzm’r Oo’dinwr wU ’r dUwa r nrl/gr;elv.nnrx amr,nnr
edmKnn r cr, gzccxr wr’jbr’jzm’r jwr;gwr,dv,es,nnry x wr;>
dI;no; edlo;dzc’r [.wv; gmrm gU;anrnxo mI’hQc’r j/cr;hqd’r H;
pzn’r gKd,r bqnmr v’ywr;> ebv’awrg/f mr’ dv,lug;r azn,r bzc,r jr,f co/; wv;jJcr
{hqd’r anrleI gv; anrleI dmv’jU’jwr;gwr,< ebv’hqd’r ho/.egv; anrh/o .
edmv’jU’jwr;gwr,} ywr;> ebv’hwr’jr.f mnr’lzc;r po/,pug,r szm;r jJcr hwr’
edlo;bzcr,jrfg/mr,wv; {ebv’pugr,jKwrxpnr’anrY/mrxmnr’egv; jwr;gwr,
edlo;b/dr,awr[cr’m/gr, anrY/mr,mnr’ywr;>
gv;dUwmr ’I jrf gv;dgr’edlo;hbrj x /mr,bUY;r pzn’r g/mr,ywr;> anr
dzn’r esbKn;r jmrx bqnbr t u ju /nr,ywr;> gzb;r wv; kwrhvOmrhcQ ’r gmrmmv’ lo/
b/nrsmr,sRv,nnry x wr;> g/mr,b/nran z d r cr’bjrj x bu /nr,g/mr,jUw;r b/nr
nox dcr’szckr wrm’I hQc’r bnrpn z ’r lo; nr’f jUw;r b/nrnExo l;aig,r j/dr;b/nr
edmv’dcr’nmrnnxy r wr;> jUw;r gv; hwr’ycr’dJgmxr ’I giel,sv,yU,nox hwr’
121
dgr’edlo;b/dr,awrpznr’g/mr,kzcrhwr’ywr;>
jwr;aRhnr,kwrnxo bQgwxr v;ycr’bo,lzd;r lo;pzn’r j/gr, lIagi ,r
j kzcrg/mr,b/nraznresdv. jrfkwrjwr;Edx amr,lo;k/nrjrf< gUYr’gv;
po/,dUwEr dx ycr’lo;tUb’r anrlEI l;anrh/o .yU,> dUwy r cr,mnr’ jwr;
mhv,mzggrx l/nr,nox lo;k/mr,bKn;r kv;hQmmr nr’jwr;mv’ gzb;r g/mr,b/nran z r
mnr’jwr;jv.nnrxywr;> gUYr’gv; awrpo/,jrfwv;Edx mnr’jwr;amr,mI’
d/cr’k/nrjs fr cr jKcn xr cr,butj u /nr,hwr’< gzb;r wv;jwr;aRhnrdv, ebv’
tUY;r tznbr d Q ;r giel, sv,dcr’sqc;r anrbn q cr wr;h/gr;dv,k/nrjbfr n q r
ebv,nnrxywr;>
d/cr’hqd’r jwr;aRhnrdv,kwrnxo edwv;]iw>r jzc,r d/cr’hqd’r kwr
jwr; bqnl r ;o g/mr,yU,hv.> Cpv’bqnj r wr;wv; ej,dnv,nox bqngr /mr,no>
g/mr,nr’f j/wr’budn xr xo kwr;bv’wox jra f guswU ,r 12 bKc<r jrgf s u wU ,r lI 8 bKc<r jrf
guswU ,r TUb 5 bKcr El;jrgf s u wU ,r aTUbvb 4 bKcr dcr’sqc;r 29 bKcr jKw’r noy x wr;>
jrgf su wU ,r elv’gudd xr Rv, amr,nnr jrmf grgx 4 bKcn r xo amr,kwr;bv’ nr’f jrf
ej,dnv, gzb;r wv; kwrm’I hQc’r nmrj x fr dv,edkv;hQmgr s u wU ,r dcr’aguswU ,r
dcr’szcr anrbn q cr wr;h/gr;gmrmnnry x wr;> gzb;r nnr d/cr’hqd’r anr
lref gv;lI anrjwr;aRhnrdv,kwrkcJ br cz n r nrx amr,Ocrwx v; g/mr,< gUY’r Ocrx
wv; bqn’r d/cr’hqd’r lo/lo/ amr,nnr giRy i v,lo/lo/ywr;>
gmrm nox amr,jr;f bqnbr gu gxr wU ,r (pU;egv.lr)f < gUY’r bqnF r ci ;r bqndr n J ’r
spv,w anrmnr’kbr’kJcbr n q r jzm’r jKcn xr cr,d/cr’hqd’r hwr’mI’nnry x wr;>
mnr’gUY’r bqnbr gr’bKcr (aubed,) hcr’gUY’r mnr’es amr,mI’egv.mv’bnr bgr’
bKcmr /o mI;mnr’> mnr’amr,mI’jwr;hQc’r po/,nzg;r (pIkwr) mv’kwr;jimj r mz ,r kbrx
w/cr’bnres mnr’dJn’r bzcbr n q yr ,U jzm’r ncr,hQc’r mnr’mI’nnry x wr;> jzm’r
ncr, mnr’amr,mI’jwr;yU,po/,nzg;r anramr, j/cr;hnrl;o nnrx mv’kbrx
w/cr’bnr< jiscr,bnrd/mr,< bnrs’U nnrEx l; j/wr’budhxr wr’ amr,aicbr cJ ;r
gKw’r pv.pIkwr dv,edmv’bKc,r cmr’nKwp r nz ’r g/mr,hwr’> ebv’awrCpv’wv;Edx
122
gmrmnox 1 mnr’edlo;bqnj r mz ’r jKcn xr cr, anrkbr’kJchr /cr;hQn’r woex gv;amr,
2
jr;f < mnr’bqnwr v,d g/mr,bKcd r /o (amr,bqna r mr,jU’ jzm’r ncr,dQb’r ddr’
tv;woa x nz dr /cr’) anrpv.pIkwr kbrwx /cr’bnrhwr’ anrhwr’amr,j/cr;hqd’r
]iwer s edlo;nzb,r w/cr’bnrdwU hr wr’ H;bqnj r mz ’r jKcn
xr cr,pIkwrkbr’kJcr
nnrxegv;amr,jrf;wv;no>
j/wr’budrxyumr,wv; gUnr’hwr’edlo;b/dr,awr anrhwr’lo;pugr,
w/nr,mv’> gUn’r hwr’nox bqnp r n z ’r j/gr, kzca r nrhwr’lobn q r bUnmxr v’nnrx
es gUn’r hwr’edlo;bqnp r n z ’r sJb,r mKw’r nv;tQc;r gzb;r anrhwr’bqnwr y xo ,U
edv;lqwn r y xo wr;> tQc;r lzc;r nJc;r jmrx gUn’r hwr’nox amr,jr;f wv; bqner gv.
anredlo;sJbr,bqnryU, nrf’jUwr;b/nrnox mKnrjKcrxncr, anrhwr’bqnr
bUnmxr v’ jqmmr wK ;r mJns xr n J ’r wv’< El;gUn’r hwr’ edsJb,r bqngr vf ,tQc;r mKnr
jKcn xr cr, anrbn q wr y xo ,U edv;lqwn r exo gv;amr,jr;f > anrk;fr wv;noEx dx gmrm
nox mnr’amr,jr;f g/mr,bKcd r /o (anrdgr’edlo;bqnr jKcn xr cr, gU;g/mr,hwr’
mI’) nnr>x Cpv’bqnr jwr;jienwv; scrjwK wxr v;gU;sQns r mr, edlo;bqnr
jzm’r g/mr,bKcd r /o no hwr’edamr,mI’lo;d/cr’t/cr,h/cr;bUcj r hfr d q ’r < amr,nnr
amr,j/cr; dv,edlo;bqnrpwgJgr’tmr’sinr El;pwelv’gudrxdRv,
nnrx> po/,nJcr; scrjKwrxwv; amr,mI’hQcr’g/mr, (g/mr,anrj/cr;gKdr,bnr
pzn’r ) ebv’no dv,sint r mr’ El;nmr,jrt f mr’elv’gudd r Rv, kJn;r yr,f
nnrx hwr’amr,j/cr;bUg’r bzcl r ;o ywr;> gzb;r nnrEl; Cpv’bqnj r wr; amr,
yzm’r hbrx 3 wv,dg/mr,bKcd r /o El; 4 wv,dg/mr,h/mr’bwr,nnrd x cr’szcy r wr;>
bunr;dv,ed[.lo;lzcr;gmrm jzmr’ncr,Ficr;bqnrmnr’mI’ H;ebv’
dqmt r nU ;r nnrx mnr’amr,co/;esdv.egv; hwr’tug,r lIl;o [. lzc;r mnr’pzc;r
yU,< gzb;r wv; hwr’gU;egv.egv. mI’g/mr,wogx ;U prmf nr’El; lIkwr;jrn f wK mr nr’yU,
1presestination
2determinism
3determinism
4undetermism
123
edx> hwr’bqner gv.anregv,bqngr /mr,es hwr’smrbx n q lr ;o jwr;egv.anr
j/cr;lQg;r lo/;lo;g/mr,hwr’nnry x wr;> bQgs xr mrwx v; hwr’amr,[.wv; mKw;r lrf
g/mr,edbqnrpznr’hwr’< amr,nnr g/mr,hwr’anrlrf edbnrpznr’hwr’
esdv. anrhwr’edlo;k/mr,j/mr,pzn’r g/mr,kzchr wr’nnrx mnr’edamr,
g/dr; jUw;r gv;hwr’dJgy xr ,U nr’f smr,sRv,yU,no>x gzb;r wv; gmrm nox bqnhr cQ ’r
anramr,j/cr;hnrl;o nnrEx l; hwr’amr,j/cr;awrgdim/gr,dvhwr’dUY’r
hnrl;o anrg/mr,hqd’r g/nry,U nnr>x bun;r dv,ed[.lo; mnr’hqd’r g/nr
nnrx hwr’awrbcK d r gQ ;r jKwp xr nr’es l/mr’[.lo;yU,> pzn’r g/mr,nox azc’r
tcrwy xo ,U nr’f Ocr;jrhf wr’ mKnj r cK n
xr cr, pKwmr nr’< mzg,r m/gr,mnr’< dUn;r lmr’
mnr’ azc’r woy x ,U nr’f jKwp xr nr’m/gr,momx /gr,dzg,r nnry x wr;> mKw;r k/wr’mnr’
s/cr;d/cr’edv,mv’nnrx pzn’r g/mr,hwr’ dgr’pud’r azg,r mv’ jKcn xr cr,jKwxr
pnr’dUg’r Yv’dI;lins r wr;yJg;r El;so/lQc’r nnrex s lmr’dUn;r moEx l;
pKwmr mfr nr’ dgr’lugd xr ;I jKwp xr nr’lqgn xr .zo azn,r es pud’r azg,r mv’nnrx
ywr;>
124
jzcr,sv,snv,budrx
bqnrwv,dhnrpo/,jv.?
mKw;r anrwv; gUn’r hwr’gUY’r bqnd r wU dr gu kxr lUcn r n o nrx gUn’r j/wr’
wnr’dUg’r kwrgmr;nmrnmr hnrtcJ wr v; sv,snv,budn xr xo bqnwr v,dhnrjv.
gUY’r lUcn r y o ,U > ekv;anrwv; dugkxr nonnrx mnr’lugmxr v’dI; sjrj x v,
tUn;r nJc;r anrjcQ ;r wv; dugkxr jJw;r jr;f nr’f sjrj x v,sI,yKc;r ywr;> gzb;r no
El; gUn’r mKc’r wnr’dUg’r kwr jien’wv; sv,snv,budn xr xo bqnwr v,d hnr
anramr,lInoyU,ywr;>
pU;jien’kwr gmr;pzc;r tqcwr v; {sv,snv,budn xr xo yU,po/,mzcs r wr;<
anrgY U ’r dUY’r hnrd/cr’pid’r < jug’r po/,pwlbr’sJc,r cmr’cmr’< bqnkr n q r
kdr’po/,anrlIegLv,mUnr;sKwr’< mI’sepv’anresxen’pwlIegLv,
mUn;r anramr,mI’d/cr’pid’r scrnnry x ,U wv;no> kwrhnrtcJ s r v,snv,
budtxr jKcn xr cr,mI’wv,d anrhnrp/o ,jv.< anrgY U ’r bnrhcQ ’r po/,anr
kwr;jrwf v; pwnoa x mr,mI’d/cr’muc;r mzc’r scr< bnrhcQ ’r po/,bQd;r bwr,h/mr’lo/<
El;dUY’r hnrwv; gUY’r bqnd r /cr’k/nrj<rf anramr,lI aguswU ,r mv’[mr;
cmr’wox nKwp r wgUn’r hwr’} wv;no>
anrkwresxen’nox edbqnranrkwr aicrnKwrsjrxjv,tUnr;
nJc;r gzb;r bin,r wowx v; dugkxr k/nrjj fr wJ ;r jr;f nonnry x wr;> d/cr’egLv,mUn;r
sKwr’lrf anramr,egLv,mUnr;sKwr’lrf amr,nnr d/cr’yinr’jUmr’ El;
d/cr’yin’r kIjj fr wK ’r nox lQg;r lo/;lUcy r ,U gwrbd u ;r mr’f mr’f bud;r gwrywr;> pw
gUn’r hwr’nox amr,mnr;es,> gv;dgr’lo;gKd,r < lo;twr;< lo;bqn<r lo;do/<
lUY;r d/cr’k/nrlcU r jzm’r dcr’nmrywr;> bun;r dv,edbUnl xr dz ;r dugkxr
nnrx Cpv’bqnj r wr;sbr’lQc’r enwv; hwr’lUw,r lo;[.bzc,r jrf lzc;r dugkxr lIlI
125
esyzm’r hbrwx v; mnr’mI’edxnn o nry x wr;> dugkxr anrCpv’bqnj r wr; tug;r
azg,r mzg,r endI;nr’f tmrmjgrgbwdrdnsudd r nnrx bqnd r /cr’gKd,r <
d/cr’twr;< d/cr’bqn<r d/cr’do/< anrl;o yU,jzm’r gnr dcr’egv.jcr’gnr<
lo;yU,p/dr,y/nrgnr dcr’egv.hgrgx nr< egv.jmrjgfr nr< amr,kr;f lo; smrx
lo; jgfv,jKw’r noy x wr;> anrCpv’bqnj r wr; wodx gu kxr bqnl r cK ;r yr,f nox gzb;r wv;
mnr’bqnbr nrhv anrgn U ’r hwr’gU;egv.egv. mI’dUwt r bU ’r gU;prmf nr’es [.bzc,r
jrcf /o ;egv;bKcn
r cJ ;r < mnr’bqna r nrm’I edx jJw;r jr;f edx anrpefr bv’amr,
j/cr;dzbr,tqcrlo;noxegv;bKcrnJcr;nnrxywr;>
Cpv’bqnj r wr;bJd,r en 1 dugkxr ywrex s smrs x bJ ,r jQc;r en lzc;r
cwr;h/gr;dugkxr < gzb;r scrEl; dugkxr bqnmr v’nonnry x wr;> Cpv’bqnj r wr;wv;
{elv’p-jrkf ;fr lo;< jrj f br’jrbf n Q ’r noy
x wrx bqncr wr;h/gr; anrhd q ’r H;dugxr
bqner bv,} wv;no>
anrCpv’bqnj r wr;ko;enlzc;r dugkxr nox amr,jr;f wv;ehv’en lzc;r
bnrhvdugkxr noex sywrgx vf ,> mnr’jwr;ehv’bv’jqmr lo/’eg;lid;r < sqn’r
d/cr’eg;ko dv,dugkxr mzd,r sud’r yqngr n z ,r ywr;> sqn;r d/cr’nox Ocrwx v; 2
sqnr;d/cr’b/nrg/crnoywr;> sqnr’d/cr’b/nrg/crnox aznrOdr;tJcrdI;
dugkxr dcr’sqc;r mzd,r sud’r yqnr anrwv;nibbxr /nr,nnry x wr;> gzb;r noEl;
sv,snv,budn xr xo amr,jr;f wv,danrdY U ’r hnrp/o ,jv.>
sv,snv,budt xr nox bqnwr v,d anrdY U ’r hnrp/o ,jv. egv;amr,
jr;f < bqnwr v,danrdY U ’r hnrp/o ,lIegv;amr,jr;f > gzb;r wv; sv,snv,jwr;
nox bqnwr v,ddUY’r hnr anrmn Q ;r jJw;r jr;f jzm’r ncr,bKcbr n q gr n U ’r hwr’mI’
dcr’lUg;r elv’gmI’nnry x wr;> mnr’dJn’r dUY’r gU;smr,sQnbr cK r jKcn xr cr,
spv,wkwrm’I edxbn q er dx (ytvpUtmr) nnry x wr;> mnr’amr,b/nr’bo/’
1dugrxk bqnrdUwrjrf-Tubrn/mr,
2mnr’ew;lzdr; gvmsuknrligvnueyvg dcr’adrdgilmtvnueyvg-sqnr;d/cr’egLv,jzmr’
d/cr’krf;lo;< d/cr’dJwr’gmr anrhqdr’H;dUwrjrfdugrxk>
126
H;jwr;gwr,gUY’r lo;egLv,sKw’r nJc;r mJwn xr cJ ;r gmr’< mnr’amr,awrlcz ;r d/cr’
lIgwU Er l;kKc;r m/br,lo/bKcr anrgY U ’r wUna xr wrnnrex s lzg,r cJd;r < hqd’r H;
jwr;gwr,lo;mo;k/nrj>fr mnr’l/dr;enjwr;gwr, anredxmnr’ anrjwJ ;r
jr;f mnr’ lzc;r wv;jwr;gwr, El;lUg;r him’r Omr’jwr;gwr, bqns r crnn o exo s
enbnrsn q ;r d/cr’bUnl xr dz ;r gum,r tUn;r < d/cr’gdr’yqn<r d/cr’egLv,jr<f
d/cr’nimy r n q r bun;r dv,jwr;gwr,yU,>
anrenlzc;r wv;sv,snv,budn xr xo amr,jr;f wv,ddUY’r hnrp/o ,
ho/.nonnrx mI’tQc;r lzc;r nJc;r > anrnxo bqn]r nr,h/cr;budt xr jwr; anrm’I
nv;yumgxr ;I anrhnrl;o nr’f mKc’r j/wr’budgxr ;U mKc’r jKcn xr cr, mKc’r m/nr;< mKc’r
to’< mKc’r sI,Rilcr’gv< mKc’r gUw’r el’yv’jgfv, dcr’nmrnnry x ,U > nv;yumgxr ;I
nox mnr’bqnl r grkx nv, enlzc;r anrjgfr dr’yqnn r nryx wr;> scramr,
nnr nv;dvmnr’jwr;edmI’co/’kImcz wr y xo ,U > nogx Y U ’r amr,gv’ gUn’r kKw’r j/wr’
budkxr wregv; mI’nv;yumgxr ;I yU,> anrnxo mnr’bin;r pUngr nrdcr’anrgn U ’r
mKcr’wnr’dUgr’kwr drf’hnrlzcr;wv;kKwr’j/wr’budrxkwr edmI’nv;kI nv;cwr
nnrxywr;>
mKw;r y/mr’nJc;r kuner hvkmr’egv’sl wo;lwr;tJcCr pv’bqnj r wr;wv;
{lug;r nzcd xr eb’jwr;hwr’kwrnxo amr,mKnj r cK n
xr cr, lug;r nzcd xr eb’d/cr,
sv,snv,kwr anrm’I h/cr;nv;lug’r dvmQn’r < sv,nKwhxr dr’jv’< nv;hQc;r <
cwrmcJ er s mI’h/cr;[iwa xr nU ;r nnr>x lug;r nzcd xr eb’jwr;hwr’kwrnExo dx ebxmv’
sKw’r es mI’h/cr;lIll U dI Y U ’r < ebxmv’jJn;r sref s h/cr;kQml xr bQ ;r wx<o mUn;r jrf
pwjzmr’tmr’< nimrlI< gdr’yqnrlIes yU,swr’lUYr;jrfsKwr’< jrfbzcr,
jrflQcr’lInnrxyU,>
kuns r bJ ,r l/dr;tQc;r wv; anrjwr;kwr mI’h/cr;p/crjn J ;r b/cr,yU,
jKcn xr nrnxo mnr’kuny r mu ,r wv; anrnd xo gr’edbqngr bz ;r kwrjwr;[.bzc,r
jrn f wK tr mr’Cpv’bqnj r wr;edxnnry x wrn x >o mKw;r anrt/mrwv;gzb;r scrEl;
kwr;jwr;anry,U jzm’r pwyUw’r yUw’r es smrn x cJ ;r wnr’gUY’r ginkr wr;nJc;r
127
dv,gUY’r nox ebxmv’jJn;r b/cr,srl f n
I n o nrx Cpv’bqnj r wr;dzb,r wv; {kwrjwr;
amr,mo;jrj f mz ’r lzc;r anrbn U n xr nr<x dv,mKw’r nv;egv; kwr;jwr;amr,m/crmx ;o
jrjf mz ’r scr> gzb;r m/crmx ;o jrjf mz ’r dv,mKw’r nv; dcr’mo;nQc;r jrj f mz ’r lzc;r mKw;r
bUnmxr v’nnrEx l; pU;nUg,r dnrkwrnxo lo;mo;k/nrjfr jKcn xr cr, b/dr,yKw;r
so’kqwer s d/gr,won x ’fr so/lQd,r nnry x wr>x
ycr’mI’bbrt x mr’szcbr brx anrjwJ ;r wv; etRgvtv dcr’etRI gvtv
anrn’fr mnr’dqmd r mz wr xo ekv;gf/mr’cin’r jrs
f wK ’r El;ekv;gdr’yqnj r fr anr
jwr;aRhnrdv,n/cr’yicr’ jwr;aRhnrdv,jo/’kwr bunr’azgr,b/gr,mv’
nnry x ,U > anrnxo mnr’bqnp r wgdr’yqnr anrl;o mv’ lug;r dI;ekv;tmr’
munrkmr’Cpv’bqnrjwr;ywr;>
gzb;r noEl; sv,snv,budt xr anrebv’dqmd r mz wr txo mr’gdr’yqnr
jrn
f xo amr,j/cr;wv;lo;wv; mnr’bqnwr v,ddUY’r hnrjv.El;wv,d dUY’r
hnrld I cr’szc>r mnr’bqnwr v,d anrjwJ ;r jr;f m/nr,mQn;r edxnn o nry x ,U
ywr;>
128
acr A acrgd u d r R nigvy
a Abhisamuc apitmrmsmjrjy ascrk
dI D dIknigvy ed. nvnvwvsetR
dIa DA dIknigvyadrtgtv sumcrglwilvsinI
tm Dhp tmrmbd ed.k tmrmRdn gUw,r lmr,bUw,r 1926
tma Dhp A tmrmbdadrdgtv, (PTS)
tMs Dhs tmrmscrgnI (PTS)
lcr,gv,lcr,gv,wdv,Rsudd r Lanka. ed. Nanjio (Kyoto, 1923).
m M mjrjmi nigvy (PTS)
ma MA mjrjmi nigvyadrtgtv (PTS)
mty Madhyakari mtymigvf Rigv kzcn r v,gjun ed.L. de La
Vallee Poussin (Biv. Budd. IV).
mhsu Mh. Sutalankara mhv,yv,n sUdvlcrgvR .ascr,k
mhw Mhvg mhvwgrg (winy) ed. sdrtvdisrs
(Alutgama.1922)
mU,lt PTS mU,egvbv,lil/nr,d/nr,
bRmj Prmj bRmdrtajvdigv (PTS)
scr S scryd u d r nigvy (PTS)
svRt Sarattha svRdrtbgvsnI (PTS)
suni Sn sudnibvd (PTS)
aud Ud audvn (gUw,r lmr,bUw,r -1929)
wip Vibh wipcrg (PTS)
wistu i Vism wisdu t r mi grg (PTS)
129
ewv’h/nr
glyvnsmrbdv mI’do’egv.lIgumr,tUnr;>
gmrm g/nr< d/cr’hqd’r anrbv’ej,dnv,>
gielsv d/cr’wUY,r hcr;< lmr,m/gr;< d/cr’hgrgx v,m azg,r jfd r nr
hv>
gUnv;[inr’dvey’ lqcrxlugr;em’ebv;Em;>
gU;smr,sQnrbKcr gv;bqnrkKcr;dcr’sqcr;< sdr’dwv,dcr’sqcr;>
eg;so/,bQdr; sug;r sIbd Q ;r < bz,o bQd;r >
gqw,r as/gr;< av,yu ekas/gr;egv.jmrdo/ H;lIkJnr’>
egv.nJcr; pref samr,wv; mnr’bqna r niyd anrj.fr yU, nr’f bv,
li yM eyv yv anrb,o mgr’mnr; (dv,hqd’r egv.wUn)xr
El;bqnl r ;o gU;egv.ywrx egv.nJc;r ginkr wr;yU,<
(aniyd)> mr’f Ocrex gv.nnrmx v’El; (niyd)> gf/mr’
do’mqwr’noxegv;mI’lo;yU,>
kgr’gox kdr’jr<f mI’wiRy i >
knr,dI, yKngxr nr;< jry f nJ ’r jry
f /wr’>
kUwr’sznr’ kKc;r kUw’r < mzg,r yv;< h/cr;gUn’r anremvszn’r emvkQg’r kwr
awrm<xo hin<r linj r gfv, kzg’r hqd’r h/cr;wo>x
ekv;t/mrl/mr’lKcr’ anrgUYr’wUnrxest/mrgnr (anramr,mI’cwr;mI’h/gr;
anramr,hnrlo;sepv’bo/’so/;)>
c/nr hdr’h/nr< amr,gUwrginrbKnr;>
j/cr;ek’ j/cr;ek’ek’ mI’cwr’lo/’dv,edbqn<r hqd’r jgfv,>
jQmr,jQmr, sgr’sgr’< lQc’r lQc’r >
smvti jrfnimr< mI’woxnKwrav,yucrlqwr>
slvydn avydn (pgr’dU) [gr’yKc;r >
smv,b/dr; jvnsmrbdrd lo;s/nr,< Odr;tJcs r /nr,>
scr,kjwr; pU;mI’d/cr’gmrsinrwiniymKnrgnr< jwr;Rh/nr’dcr’
lo/>
130
scrkvRgrknrt egvbzcrbqnr< knr,tv,bzcrbqnr>
sgrgvydidrti yumr,wv;mI’wiY/nr,kfnrcwr’< mI’gwr>
scrkvRdugrk dugrxkanrgKdr,bqnryU, jzmr’Ficr;dJnr’bqnr>
sYrYgrknrt egvjrd f cz ’r < knr,tv,jrd f cz ’r >
sdrtv h/nrj x <fr yum,r ymr>
ssrsdwvd lzc;r d/cr’yum,r wiY/nr,kfncr wr’mI’es,es,b/nrb/nr>
snrd g/crjkfr ;fr < mI’jrkf ;fr < azg,r jrkf ;fr >
sukvni d/cr’gdr’yqnrdcr’lo/>
sjrjigvdbrb tugr,lo;[.bzcr,hnr< [.bzcr,jrf>
svsnv ekv;szns r v,snv,budt xr jwr; amr,nnr ekv;sznr
sv,snv,d/cr,jKw’r anrgwq ,r lUY;r pv.p/nr,pIbcU >r
sI;egx t/cr,lqgrxmwrm/crgnr>
sugr’jJnr; sug’r sr<f jJn;r b/cr,>
so/dJnr’sJbr,bqnr d/cr’bqnranrsJbr,gnrbqnryU, luyU,>
d/cr’wUnrxbUdr’bzo, t/cr,h/cr;wUnrx< wUnrxlzdr;lzdr;lQwr’lQwr’>
d/cr’yumr,lmrdnr yum,r lib’r yum,r do/< yum,r lib’r yum,r lQc<r yum,r ymramr,bv’
bYr,Yv,>
didrttmrmsukwihvR lo;d/cr’gdr’yqnr mKwr;pzcr’awrs/nr, kwr;s/nr,>
dugrkdugrk dugrxkyUwr’yUw’r < bgdidugrxk>
dugrknieRvtgvminIbdibdrdvaRisjrjv
sqnr;d/cr’anraznrOdr;nibrxb/nr, dI;anrdugrxk
mzdr,sudr’yqnredxedx>
dqmrdzmr mI’jzd;r gU;dI;< dqmn r v,< nmrnv,>
edv’s azgr,jrflmr>
tUcr,tqwr; gfv,gfv,mv’mv’< kJnr;kJnr;lUcr’lUcr’ nrf’pucr,kUcr’gUnr’
mKcr’pIEl;abvysI,yKcr;>
nisrsRn d/cr’bUnl xr d
z ;r < nmrj x t fr mr’< t/dr;jrt
f mr’< jra
f nr
mI’d/cr’sI,l smv,ti bYr,Yv,>
nigrkm jv,gep’jzn’r < bo/;azg,r < p/dr,azg,r [in’r ey’ lug;r
em’>
131
bdik edv’s< jcr’gnr< woj x kfr n
q gr nr>
bdiewtY/nr wUnrxpzgr;hnrtJcr
bRinibrbuedv’ sqcr;sudr’gfv,gumr,tUnr;>
bRiYreYy [.hnr< ddr’[.hnr>
bhvdbrb tugr,lIb/gr;bQdr;>
b/gr;bo/, eb,bQd;r < aKwbr /gr;< amr,yzm’r hbr>x
bUgr’bzcr gum,r em’< ldr’em’< hqd’r H;kJn;r yr,f >
bQcr; bQcr;bmv,n mI’kzbr,mI’lQnr< mI’dI;mgr’dI;mo/mnr’>
bzcrep pv,wnv, kdr’jrhf d q ’r >
bYrYv d/cr’[.hnr< bzc,r jr<f lQc’r jr>f
b/nr’bo/’ lwr,wzn’r < gwr’lQn<r gwr’gin>r
bJnrxbQdr; bz,o bQd;r < sr,f jrd f mr’bQd;r >
bo/’mznr’ po/,szn’r (po/,kQg’r po/,elv,) bYr,Yv,emvmJw’r hqd’r
kKcr;h/cr;lI>
bo/’wUnrxkbrx d/cr’wUnrxsznr,< bYr,Yv,po/,szgr;hvsepv’tmr’>
pvwnv bUg’r bzc<r pJg’r pzn<xr ldr’em’jr>f
pvewdbrb tugr,lIkdr’jrfawr< pv,wnv,awr>
pU;gqwr,ek egv.anrawrgUnr’dcr’lo/azgr,bUnrxlzdr;dugrxk>
pU;ddr’sinr pU;dQbr’ddr’Cdv’>
pznr’j/gr, nmry x n z <xr d/cr’dKwt xr cJ r gzb,r hqd,r (eh,du) lzc;r d/cr’>
epvgsmrbdv lzcr;d/cr’dqmrtUnr;< emvjrf.jo/,cJnr’kUwr’lqcr’>
Fv.p/nrpIbUcr pI (God) hqd’r bqnmr v’>
mnsigvR awrjs fr ,fr < woj
x jfr br’>
mdrdw jra f nU ;r azn,r jrhf grex a’lUbn K ;r >
mvn pQnrsucr< amr,yzmr’bKnr;>
m/br, aguswU ,r < ep’anrdRo/’>
m/gr,niwr’keR’yv’ m/gr,anumLVwr,< m/gr,mQcr’< anrmI’hQcr’yrf,>
awrgUnr’do/lo;hQcr’yrf,lUcresbKnr;>
mqdrdv amr,bv’dnrhveshgrxbQcr’gnr>
mzgr,go/’lwr’ mzgr,n/cr’sI< (jrf.dJwr’nrf’tucrxm/wr’ mKcr’kznr)>
132
ytvpUd jJwr;jrf;bqnrwoxmI’wox jzmr’ncr,spv,wmnr’bqnr>
yinr’g/cr aubqgrxkv,ew,dnv, d/cr’j/mr,bUYr;pqcr,gnr>
yin’r jv. (ho/.) dugrxkew,dnv, d/cr’j/mr,bUYr;anrjv.>
yinr’jrf ew,dnv, d/cr’j/mr,bUY;r po/,jrf po/,dUw>r
yinr’lI sugrxkew,dnv, d/cr’j/mr,bUYr;anrlI>
yJnr hbry
x nJ r d/cr’pid’r d/cr’tug,r l/dr;enwv;lo;hqd’r
lo;l/dr;lo;wUnrxjgfv,>
yUwrek’ j/cr;ek’< ekv;j/cr;gbr’enlzcr;mnr’bqnrlo;>
eyv’g lo/’smtpo/,hinrdU,>
lmr,m/gr; elv’pyr,f < kr;f lo;hQc’r nv,>
lmr’bQdr; lUY’r bQd;r < lJb;r bQd;r < gqnbr d
Q ;r >
Rvg sI< yzm<xr hgrRx v,g< dnrhv-jbr’bQn’r >
TUbbdidrtvn anrgmrxjzo;TUbr;h/cr;>
TUbvRmrmn h/cr;p/cr av,Rmr’TUbr;>
TUbubvyM cwr;h/gr;lzcr;d/cr’dv,bqnrTUbr;h/cr;>
wcr,wKwr; awramr,[.lIgvf ,< gfcgr vf ,< [.hnramr,jJn;r >
wdrxtu lin<r b/cr,< nv’< po/,< kKc;r < dUw<r gzn;r < bJn’r < abum,r >
wiRiy d/cr’gox< d/cr’kdr’jrf>
wibRinvmdugrk dugrxkanrlQgr;lo/;yU,>
wibRinvmtmrmv tmr’ (gU;smr,sQnbr cK )r anrj/cr;bKc;r < lu lQg;r lo/;>
wiYrYvn jrf[.>
wiYrYvngrknrt egvjrf[.>
ewdngrknrt egvyinr’jrfew,dnv,>
wUnrxpzgr;hnr awrY/nr,hnrtJcr;lo; nrf’dUwrjrf>
hgrxsv ticr’< simr’bQmr’woxlIlI>
hnrjQmr,jQcr; hnrjJnr;jJnr;lQcr’lQcr’>
]gr’ho/. h/cr;jv.< y/br,pJd,r < k/nrj>fr
annsuk lo;egLv,gzbr;amr,mI’nI;mI’kzdr,>
anwjrjsuk lo;egLv,gzbr;amr,mI’d/cr’pidr’agusUwr,>
anubsrsnv F/crxes[.jzmr’ dUYr’jzmr’>
133
anuebvtY/nr [.jzmr’lzcr;jzmr’d/cr’ bQcr;ncrdvhnr po/,nzgr;mI’>
atimzgrk ynr,jr<f woa x didt xr /nr,< mnr;gJm’r < a/nr’edhqd’r
tJcrdI;>
apitmr ‘ apitmr,mv,< bo/’wUnrxkbrx>
awieRvt amr,s/nrkdr’g/crjrfgUnr’mKcr’>
awihimrs amr,kv;cQnr’bKnr;< woxmqdr.dv,nKwrbKnr;>
awijrjv lmrdnr< amr,[.hnrtmr’jJw;r jr;f < lUcl r mJ ’r < amr,[.
dUwrdcr’jrfbqnrscrwox>
agregvt amrazgr,jrflmr>
ajrjy jry f dq ,r jrs f wJ ;r < jrsf wJ ;r jref dv,>
adrsvd d/cr’egLv,jrf>
adrtismrbdv gumr,tUnr;gzbr;mI’kUwr’lqcr’< mI’kUwr’lqcr’gumr,tUnr;>
avdInw ep’< anrdRo/’< d/cr’pid’r < abQd;r >
avRgrksmrbdv lzcr;brf.bv’< ticr’lUgumr,tUnr;>
aiRiyvbt bKcrd/cr’yU,d/cr’swr’dUwrkicr’< bKcryU,swr’>
ainrdeR kint r ci ’r < gmrtci ’r (dv [ kU;lcr linxr dUwr jr)f >
aI’sobQdr; tzc’r bQd;r < lJb;r bQd;r < b/gr;bQd;r >
aujresdwvd anrymu ,r wv; ebv’do/egv; pwk/dr,sud’r < amr,mI’pw
mrf,tQcr;>
audrtvnsmrbdv mI’d/cr’kdr’jrfgumr,tUnr;>
azcr’ tcry,U < swr’yU,< mUg’r yU,>
134
ekv;jinrf’
gblIgvbhvR 40 ekv;tmr’andrd x 70
glyvnsmrbdv 111 ekv;t/mr anrbn K ;r [.jgr’nmr sib’r
gmrmt/nr’ 90, 99 yKc;r 16,17
gvmdnrhv 38 ekv;s/nrkdr’ 49,50
gvmsuklrlgi vnueyv’g 59 ekv;tug,r lzc;r 49
gvyvnubsrsnv 64,92 ekv;kUcrwUnrx
gv,lv,m 11,13 ekv;bzcr,bv,lidugrxk 23
gvlicgr 118 ekv;bzc,r gmr,mt/nr’ 89
g/nrjfr 30
g/nrelv’gI, 103 cRo/’dv,es, 68
g/mr, (gmrm) 29,34,39,40,41,42 cwr;h/gr;gmr’[wrd/cr’bKnr; 72
gielsv 57,68,86,87,91,103
gUddnrdsudd r 110 jdudrts/nr 65
gQd,r gcr;eh.dUwr 69 jgrgwdrds i d u d
r 110
gJwr’sunr,dUwrbqnryrf, 39,57,65,68 jgrkwu Y
i vn 30
jwr;sv,di 31
knr,tv,hv;yKc;r 27,32,33,34,41,43, jvg 114
55,70,76,77,86,87 j/gr;kzm,r piw,r dKw,r 84
kunl r cU ar esv’g 5,118 j/mr;kwr;nibrxb/nr, 54
kunl r cU er gv’sl 7,37,82 jidd r vnubsrsnv 64,92,97
kuna r jvds/dr; 113 judmi Rn 45
kuna r n i ’r 108
ekmg 86,87 smtpvwnv 90
kfnrcwr’ 34,43,49,52,55,68,69,73,77, smjIwgi dv 111
78,79 slvydn 27
kJn’r gKd,r 39 smvti 63,64,91
kKw’r gv,lv,m 2 sdi 98,99
135
sdibdrtvnsI,yKc;r 91 sJg’r sKwj
r mz ’r Cdv’ 113,114
sdibdrtvnsudd r 91 esv’dwiYY r vn 31,32
set’anv,tbin,r 112 so/bJnr’budrxtsv,snv,
smudd r ysjrjv 73 so/dJn’r sJb,r bqnr 33,34
sgrgvydidt r i 30,34,39,42,49 sMeyvjnr, 35
scrkd 51,90
scr,kjwr; 2 ddiys/nr, 65
scrkvR 34,40,76,77 dnrhv 35,38,39,45,46,70,90
scrkvRdugrk 26 dnrhgrky 46,47,48,53
scrkvRgrknrt 30,41 dv,Csv,cmr 80
sjrjv 59 d/cr’[.bYr,Yv,szcryKcr; 66
sYrYv 29,30,34 d/cr’[.jJwr;jrf; 65
sYrYgrknrt 29 d/cr’ko;jrfszcryKcr; 69
sdrsdwvd 83 d/cr’hgrmx d
q .r dv,Em; 7
sdr.tv, 10 d/cr’gmrbUnrxbQnrszcryKcr; 59
s/nrsmvbdr 24 d/cr’egLv,sI,yKc;r 112
smrmvsdi 63 d/cr’yum,r lib’r yum,r lQcr 10
smrmvwvjv 61 dibbr jgrku 89
smrmvavjIw 62 dibbr esvd 90
smrmvwvyvm 60,63 dIkjvnu 111
smrsvRv 35,45 dIknigvy 91,110
smrmvgmrmnrd 62 dudy i s/nr, 64
svsnv 6,56,66,68,102 dugrknieRvtaRiysjrj 46
svRibd u dr Rv 48,57,103 dugrknieRvtgvminIbdibdvaRiy
sigvl 63,105,112 sjrjv, 59
sigr;kv,s/mryKcr; 60 edvsky 46
sIlsigkr v 60,61 dfvR 29,46
sugkr vni 23 Cdv’ 42,73,113
sqn;r d/cr’g/cr mjrjbi dibdv 59
136
tmrm 77 btms/nr, 64
tmrmbd 78,79 bRmdrtsjrjv 46,50,52,53,57,
tmrmbdadrtgtv 114 73,91
tmrmvnubsrsnv 64,92,99,100 bRmdrtbYrYv 52
tmr’sjrjv 65,70,87,90,91,100, 102 bRmwihvR sI,yKc;r 101
tmr’mQdr;m/gr;g/cr,bQdr,yKcr; 59,60 bRinbi br eu dv 53
tvduwpi crgsudd r 50 bRibvjg 48
t/cr,h/cr;lzdr;lQwr’ 72 bgrgs u vdi 9,50
t/dr;sI,yKc;r 49 bjrjdrdMewdidebvwiYrYUhi 58
t/dr;[gr’yKcr; bYrjgrknrt 27
etRgvtv 37 bYrjwgrgI 21
etRwvd 77 bnrhv d/cr’pidr’gnrdcr’sqcr;
etRIgvtv 37 nr’f lUg;r 39
bnrhv sib’r yKc;r anrbd u t
xr jwr;
nmrd
x gU ’r d/dr, 33 amr,dzb,r 83
nvetv’ 79 bv,liwv; 81
nieRv’t 47 bIdi 37,65,100
nIwRn hv;yKc;r 99 budtr ekvs 32
nignrtnvdbudd r 5 bunn r v’gvbdi 12
nigrkm 65 bzjj r crg jqd’r yKc’r 99
nisrsRn 24,25 bJnr’kUcr’g/crmKcr’gUnr’ 119
nibbr nr 74,49,53 ebv;Em;nox mKngr nrdcr’kuns r /cr 105
enwsYvnvsYv 51,90
pw 43,51,66,71
bgdidugrk 26 pwgmr’ed,j 35
bdik 36 pwdv,es, 74
bdiesvdgvmI 69 pwdnrhv 38
bdiewtY/nr 66 psrsvhvR 40
bdidjr smubbr vd 14,70,72,87 pgr’dU[gr’yKc;r 29
137
pvwnv 90,94,96 Rdrtbvl 39
Fv.p/nr,pIbUcr 35,42,68 Rvg 51
pU;gqw,r ek 2 Rvj 114
pzn’r gmr,m 87 Rvt 53
epvgsmrbdv 112 Rvggrky 48
po’pKc’r 32 TUbbdidt r vnM 32
TUbgrknrt 27
mn 28,29 TUbvRmrmvnM 32
menvsYrejdnvhvR 40 TUbbu vyM 32
mhvbRinibrbvnsudrd 2,29 lcrgvwdvRsudrd 47
mhvyvn 74,77 lmr,m/gr; 38
mjrjimbdibdv 53,58,59 lUlmz d r Y
U ’r tJcr 69
mjrjmi nigvy 8,77,91 lUcrbv,simrsbv 15
mv,lUc,r gLbudd r 16,17,18,19,20,84 lzc;r d/cr’sIycK ;r 111
mijs r vdidt
r i4 elvgtmr bQd,r yKc;r 101
mudd r i 50 lo/’hvlqcd xr cz gxr ;U lo/’lo/’ 111
mqdd r v 65.100 lo/’eg;dzb,r bnrhvsI,yKc;r 84
mKc’r pIdv,es, 68 lo/’gmr,mt/nr’ 89
mKngr nrdcr’eb’ 14 lo/’tdr’s/crknr,tv,hv;yKcr; 27
emvhgrky 48
emvbo/’so/: 98 wdrsgzdd r bRibvjg 54,82,83, 84,
85,103
ydianijj r M dM dugkr M 32,33
wdr;tmr’kunrmKcr’sibr’yKcr; 114
ytvpUdM 52
wdr;tmr’deb’El;kU’ 106
yin’r jref w,dnv, 38,51
wdr;tmr’do’egv.gnr 107
yum,r lib’r yum,r lQcr 10
wdr;tmr’ebv;lqcExr l;lug;r lqcxr 107
eyv’g 89,90
wdr;tmr’munj r wr;El;dgrv, 107
eyv’gv,szcy r cK ;r 89
wdr;tmr’em’El;pUwr 106
yMgY i j
r s i mudytMmM sbrbM dM nieRv
wdr;tmr’lug;r l/cr’El;ebv;Em; 106
ttMmM 41
138
w/cr’bQdr;g/nrelv’gI, ascrk 10,88
w/nr;eb,luw 08 ascrkd 47,48
wibRinvmdugrk 26 annsuksmrbdv 112
wibRinvmtmrmv 24 anwjrjsugrksmrbdv 112
wipwdnrhv 38 andrd 87,88
wiYvn wiY/nr, 31,32,50,68,73,74, anijj r 32,33,76,82,84,85,86
75,76,81 anubsrsnv 92
wijvR 64 anuebvtY/nr 60
wiYvn lo;jJw;r 31 apitmr’d/cr,svsnv,
wiRvg 47,48 apitmr’budrxtjwr; 26,42,72
wiYvnvhvR 40 aRiydugkr sjrjv 35
wiYvngrknrt 30 aRiytmr’sjrjv sI,yKc;r 21
wiYvnYrjvydn 5 aRiywiny 105,106
widgrg 64 algdrdbu msudd r 77
wibsrsnvpvwnv 90,91 awihmi sr 65,113,116,118,119
wiY/nr,kfncr wr’ 28,31,34,44,73,76, awijj r v 3,35
78,87 asrsvd 24
wijgi s i s
r v3 adrd 74,75,76,78,79,80,81,82
wimd u d
r i 50 adrdsRnv 79
ewdnv 54 adrddIbv 79
ewdnvnubsrsnv 64,92,97 adrdgilmtvnueyvg 59
wqc’r eg,sbudd xr 2 adrdvnM 81
wqcr’bv,Rv,nsI, 21,82 adrts i mrbdv 112
anrbinr;pUnrbdijrjsmubrbvd 72
hnrho/. 22 amr,jr;f ej,dnv, 30
hnrlI 22 amr,eb,bQd;r d/cr’egLv,sKw’r 23
hinyvn 74 avgvsvnYrjvydn 51
[gr’nv;mKc’r 105 avgiYj r Yvydn 51
avdInw 24
139
avnvbvnsdi 64,92
avnnrdv 80,83
avRgrksmrbdv 111
aveRvgL 50
avhvR sI,yKc;r 40
aisbi dnmigdv 21
aiRy i vbt 97
aind r eR 28
audvyI 57
aubvdvngrknrtv 48
aubvli 5
auTuewl
aujer sdwvd 83
audt r vnsmrbdv 111
aubgq kr v 50,51,65,100
aUmn u r 89
eaggrgdv 64
eahibsrsei gv 11
azc,r dgrgx azc,r ebx 116,117
ao/mzg,r yv; 86
140
sRd/mr ’ agr x k Rd/mr ’ gbr’dUwrpQdr’bQdr,dUwrd/mr’
141