Problemy srodowiska ich wplyw na masowy turyzm

Turystyka w skali masowej stanowi zagrożenie dla środowiska przyrodniczego porównywalnie z

oddziaływaniem niektórych gałęzi przemysłu lub intensywnych upraw rolnych

- turystyka 6%

- rolnictwo 16%

- komunikacja 16%

- budownictwo 21%

- przemysł 41%

W skali światowej od turystyki najbardziej ucierpiały ( Olaczek R. 2008 )

✔ tereny nadmorskie ( plaże, wydmy, wody przybrzeżne, rafy koralowe, wyspy )
✔ wysokie góry
✔ wody rzek i jezior oraz ich brzegi
✔łatwiej dostępne lasy
✔ jaskinie i tereny o wyrazistej rzeźbie terenu (kaniony, skały, przełomy)

Najważniejsze szkody w środowisku przyrodniczym powodowane przez turystykę ( Zaręba D.,

2009 )
• zabór ziemi i wody ( przyczyny: infrastruktura turystyczna, pochłaniająca wszelkie powierzchnie
gruntów i zużywająca ogromne ilości wody do celów eksploatacji nieżącej obiektów i urządzeń
towarzyszących )
• zanieczyszczenia wód: eutro zacja jezior i rzek, zanieczyszczenia mórz i plaż ( przyczyny: ścieki
z obiektów hotelarskich, śmieci, wycieki benzyny i olejów z samochodów, wycieki ropy z łodzi
motorowych )
• ubożenie krajobrazu ( przyczyny: zabudowa turystyczna niezgodna z naturalnym krajobrazem
regionu lub kanionami tradycyjnej architektury miejscowej, powstawanie „ quasi miast”,
• zaśmiecanie szlaków i regionów turystycznych
• zanieczyszczenia powietrza ( przyczyny: motoryzacja, konwencjonalne technologie grzewcze )
• degradacja gleb; erozja, usuwanie się zboczy ( przyczyny: narciarstwo, wzmożona turystyka
piesza, budowa infrastruktury turystycznej, wprowadzanie na cenne przyrodniczo tereny
ciężkiego sprzętu budowlanego
• niszczenie roślinności : zmiana składu gatunkowego, wyparcie gatunków rodzimych ( przyczyny:
deptanie, łamanie gałęzi drzew, turystyka piesza )
• szkody w świecie zwierząt : zmiany w liczebności populacji, wyparcie gatunków rodzimych
( przyczyny: płoszenie zwierząt, ginięcie zwierząt pod kołami aut, wzmożone odłowy ryb i
owoców morza dla gastronomii turystycznej i przemysłu pamiątkarskiego, turystyka
samochodowa, wzmożona turystyka kajakowa, wodno – motorowa i nurkowanie )

Idea Turystyki zrównoważonej

Zrównoważony rozwój to „proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego

pokolenia z zachowaniem możliwości zaspokojenia tych samych aspiracji przez przyszłe
pokolenia”
fi
Sustainable development – problemy z przetłumaczeniem:
✔rozwój samopodtrzymujący
✔ trwały rozwój
✔ stabilny rozwój
✔ ekorozwój
✔ trwały i zrównoważony rozwój

Zrównoważony rozwój – taki rozwój społ. - gosp. , w którym następuje proces integrowania działań
politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej i trwałości
podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości zaspokojenia
podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego
pokolenia, jak i przyszłych pokoleń

Turystyka zrównoważona – dotyczy szeroko pojętej koncepcji rozwoju turystycznego przyjaznego

środowisku w regionach wiejskich i miejskich oraz w miastach, małych i wielkich ośrodkach
wypoczynkowych . Odnosi się do wszystkich znanych rodzajów turystyki po dokonaniu ich
„ekologizacji”

Formy ochrony przyr w Pl, i czy mozna w Parku narodowym uprawiac

impreze tur

W Polsce występuje dziesięć form ochrony przyrody:

✔parki narodowe
✔ rezerwaty przyrody
✔ parki krajobrazowe
✔ obszary chronionego krajobrazu
✔ obszary Natura 2000
✔ pomniki przyrody
✔ stanowiska dokumentacyjne
✔ użytki ekologiczne
✔ zespoły przyrodniczo – krajobrazowe
✔ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów

Formy udostępniania PN dla turystyki :

✔ udostępnianie turystom w celach edukacyjnych, kulturowych i rekreacyjnych,ale tylko w
sposób, który pozwala na spełnienie priorytetowych celów funkcjonowania parku, jakim jest
ochrona przyrody
✔dozwolone są: wędrówki piesze, rowerowe, konne, narciarskie, wodne, w ramach wyznaczonych
szlaków i stref
✔ ograniczona do minimum infrastruktura turystyczna, obiekty i urządzenia o charakterze
edukacyjno – informacyjnym, trasy turystyczne, ścieżki przyrodnicze

W Parku Narodowym i rezerwacie przyrody zabrania się:

✔organizacji imprez rekreacyjno – sportowych - w PN bez zgody dyrektora PN, a w rezerwacie
przyrody bez zgody regionalnego dyrektora ochrony środowiska

Ustawa o ochronie przyrody cos tam

Na liście Konwencji Ramsarskiej jest 19 polskich obszarów wodno-błotnych o łącznej powierzchni

145.075 ha. Są to: (egzamin!)
- Parki Narodowe: Biebrzański, Wigierski, Poleski, Narwiański i Słowiński oraz

- rezerwaty przyrody: Jezioro Łuknajno, Jezioro Świdwie, Jezioro Karaś, Jezioro Siedmiu Wysp,
Jezioro Drużno, Stawy Milickie i Słońsk (w Parku Narodowym „Ujście Warty”)

- Oraz subalpejskie torfowiska w Karkonoskim PN.

1) Jezioro Łuknajno – teren uznany za rezerwat przyrody (ornitologiczny) w 1947r. Rezerwat

położony jest na terenie Mazurskiego Parku Krajobrazowego, ok. 5 km od Mikołajek. Od 1976
objęty ochroną międzynarodową jako rezerwat biosfery oraz wpisany na listę dziedzictwa
przyrodniczego świata. Od 1983r. objęty międzynarodową konwencją Ramsar, chroniącą obszary
błotne i podmokłe.

2) Jezioro Świdwie – unikatowy w skali europejskiej rezerwat ptactwa wodnego i błotnego. Leży na
północnym zachodzie województwa zachodniopomorskiego w powiecie polickim, na południowym
krańcu Puszczy Wkrzańskiej; obejmuje obszar ponad 890 ha jeziora Świdwie i podmokłe tereny
wokół niego.

3) Jezioro Karaś – położony w województwie warmińsko-mazurskim, 6 km od Iławy na Pojezierzu

Iławskim. Utworzony w celach naukowych i dydaktycznych dla zachowania zarastającego jeziora
wraz z bagnami. Jest miejscem lęgowym licznego ptactwa wodnego i błotnego.

4) Jezioro Druzno- rezerwat przyrody utworzony na Żuławach Elbląskich w 1966r. Obejmuje

akwen jeziora Druzno wraz z okolicznymi terenami roślinności szurwanowej.

5) Jezioro Siedmiu Wysp- to jezioro Oświń (zwane także Jeziorem Siedmiu Wysp) wraz z
otaczającymi je terenem, w gminie Węgorzewo, w województwie warmińsko-mazurskim przy
granicy polsko-rosyjskiej.

6) Stawy Milickie – wielki zespół stawów rybnych położony w dolinie Baryczy, w okolicach
Milicza i Żmigrodu. Liczba stawów wynosi ponad 285, a ich łączna powierzchnia liczy ok. 77 km2.
Największy kompleks stawów rybnych w Europie, 800 lat tradycji hodowli ryb. Założone przez
cystersów w XIII wieku. Największy w kraju rezerwat chroniący ptaki (5324,31 ha). Park
Krajobrazowy Dolina Baryczy – największy w Polsce (87040 ha). Stawy Milickie należą do
światowej sieci Living Lakies (żyjące jeziora). Na liście obok stawów znajdują się między innymi
Bajkał, Morze Martwe, Balaton, Titicaca, Jezioro Wiktorii.

Celem ochrony przyrody jest:

1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów;
2) zachowanie różnorodności biologicznej;
3) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego;
4) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami,
przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony;
5) ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień;
6) utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także
pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody;
7) kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i
promocję w dziedzinie ochrony przyrody
Park Narodowy (do egzaminu czym jest, gdzie są i nazwy, co chronią) – obejmuje obszar
chroniony, wyróżniający się szczególnymi wartościami naukowymi, przyrodniczymi, społecznymi,
kulturowymi i wychowawczymi o pow. nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega
całość przyrody oraz swoiste cechy krajobrazu.

wszelkie działania na terenie parku narodowego podporządkowane są ochronie przyrody i mają

pierwszeństwo przed wszystkimi innymi działaniami

nadrzędnym celem PN jest poznanie, zachowanie całości systemów przyrodniczych danego terenu
wraz z warunkami...

na obszarach graniczących zawsze wyznacza się obszar otuliny

- udostępnianie dla turystyki: dla celów edukacyjnych, kulturowych i rekreacyjnych

- dozwolone są wędrówki piesze, rowerowe, konne, narciarskie, wodne w ramach wyznaczonych

szlaków i stref

- ograniczona do minimum infrastruktura turystyczna: obiekty i urządzenia o charakterze

edukacyjno-informacyjnym, trasy turystyczne, ścieżki przyrodnicze

Biebrzański Park Narodowy

Największy spośród 23 parków narodowych w Polsce oraz jeden z większych w Europie.
Pieniński Park Narodowy – najstarszy park narodowy
Ojcowski Park Narodowy -Najmniejszy park narodowy w Polsce z największą liczbą
żyjących na jego obszarze gatunków nietoperzy (17 gatunków spośród 25 żyjących w
Polsce). Utworzony w 1956 r.
Park Narodowy „Ujście Warty”
Utworzony w 2001 r. Jest najmłodszym parkiem narodowym w kraju.

Strefy ochrony w PN

w ramach parku narodowego wyróżnia się zwykle 3 strefy

- strefę ochrony ścisłej

- strefę ochrony częściowej

- otulinę parku narodowego

Motywy ochrony środowiska

- religijne i kulturowe

- patriotyczne, historyczno-pamiątkowe

- gospodarcze

- naukowe

- społeczne i zdrowotne

- estetyczne

- etyczne

- legalistyczne – prawo motywuje do konkretnych działań

- konformistyczne – naśladowanie postaw innych ludz

Historia ochrony środowiska w Polsce

W Polsce spotykamy się z przejawami ochrony przyrody już od czasów B. Chrobrego (1020 r.)
który kazał chronić żeremia bobrowe na terenie jego państwa. (pierwszy przykład ochrony zwierząt
w PL)

Za czasów Władysława Jagiełły wprowadzono ograniczenie w zakresie wycinania i wywożenia z

Polski drewna cisowego. Jest to pierwszy gatunek roślinny – cis pospolity – objęty prawną ochroną.

Od czasów Jagiełły do Zygmunta III objęto prawną ochroną tura, lecz ostatni padł już 1627 r.

XIX w. Lwów – ochrona kozicy i świstaka.

Konwencja o ochronie ptaków pożytecznych dla rolnictwa – kilka państw europejskich podpisało w
1902 r.

w 1919 ostatni rodzimy żubr został zabity przez kłusownika w Puszczy Białowieskiej

1921 – pierwszy park narodowy na terenie Polski – Białowieski PN

Pierwsza całościowa regulacja ochrony przyrody w Polsce – ustawa o ochronie przyrody 1934 r.

ochroniła m.in. ukształtowanie powierzchni ziemi, jaskinie, wody stojące i płynące, wodospady,
zwierzęta i rośliny.

Konwencja o różnorodności biologicznej

Wykaz form ochrony przyrody w Poznaniu zestawia:

• rezerwaty przyrody,- meteoryt morysk,zurawiniec

• obszar chronionego krajobrazu,-dolina cybiny

 • obszary Natura 2000,-biedrusko, fortyfikacje w poznaniu,

dolina samicy
• użytki ekologiczne, w tym ustanowione w 2013 r. i 2014 r.
(Dębina I, Dębina II, Darzybór»), traszki ratajskie,streszyn
• pomniki przyrody.

Koncepcje ochrony środowiska:

✔ sakralna (najstarsza)
✔koncepcja wykorzystująca system regaliów ( łowiecki, górnicze, bartnie, rybackie )
✔ konserwatorska ( pierwsza idea świadomej formy ochrony środowiska )
✔ ekonomiczno – techniczna ( zakłada ochronę środowiska ze względu na jego gospodarczą
użyteczność w danym momencie
✔ społeczno – ekonomiczna

System – zbiór elementów znajdujących się w określonych relacjach, zarówno między sobą, jak i
otoczeniem / układ elementów, mający określoną strukturę
Cechy systemu:
✔składa się z podsystemów
✔ jest uporządkowany i hierarchiczny
✔ ma granice
✔ zawiera zasoby materialne , energetyczne, informacyjne ( np. biomasa w ekosystemie )
✔ występują reakcje zewnętrzne i wewnętrzne
✔ mają mechanizmy kontroli i regulacji
✔ mają właściwości emergentne