Hornet Poradnik PDF

Szkoła Latania
F/A-18C
Hornet
Nieoficjalny poradnik do symulatora lotniczego
DCS World F/A-18C Hornet
Autor: Dariusz Matusiak
Copyright © dcsworld.pl Dariusz Matusiak. Wszelkie prawa zastrzeżone.
www.dcsworld.pl
Producent i wydawca gry: Eagle Dynamics

Prawa do użytych w tej publikacji tytułów, nazw własnych, zdjęć, znaków towarowych i handlowych, itp.
należą do ich prawowitych właścicieli.
1
Spis treści
Wprowadzenie ...................................................................................................................... 11
Kokpit i sterowanie ............................................................................................................................. 11
Kokpit ...................................................................................................................................................................... 11
HUD - Head Up Display ........................................................................................................................................... 16
Drążek ..................................................................................................................................................................... 17
Przepustnica ............................................................................................................................................................ 18
Pilot ......................................................................................................................................................................... 19
Lot i nawigacja....................................................................................................................... 20
Cold Start ............................................................................................................................................ 20
Start z lotniska..................................................................................................................................... 49
Przygotowanie samolotu ........................................................................................................................................ 49
Kołowanie ............................................................................................................................................................... 55
Start ......................................................................................................................................................................... 58
Start z lotniskowca Supercarrier .......................................................................................................... 63
Start z lotniskowca CVN-74 Stennis ..................................................................................................... 89
Lądowanie VFR na lotnisku................................................................................................................ 101
Landing pattern - krąg nadlotniskowy .................................................................................................................. 102
Przygotowanie do lądowania ................................................................................................................................ 103
Rozpoczęcie podejścia .......................................................................................................................................... 110
On Speed AOA ....................................................................................................................................................... 113
Etap końcowy - Final Approach............................................................................................................................. 117
Lądowanie CASE I na lotniskowcu...................................................................................................... 120
CASE I - podstawy.................................................................................................................................................. 122
Wywołanie lotniskowca ........................................................................................................................................ 128
Przygotowanie do lądowania ................................................................................................................................ 131
See you at 10 - 10 mil do celu ............................................................................................................................... 133
Signal is Charlie - zgoda na lądowanie .................................................................................................................. 136
Initial - rozpoczęcie podejścia ............................................................................................................................... 137
Final Break - ostatni zwrot .................................................................................................................................... 141
In The Groove - ścieżka zejścia .............................................................................................................................. 143
Przyziemienie ........................................................................................................................................................ 147
Komendy LSO ........................................................................................................................................................ 149
Oceny lądowania i kody błędów ........................................................................................................................... 150
Lądowanie CASE III ............................................................................................................................ 151
2
CASE II ................................................................................................................................................................... 151
CASE III - podstawy................................................................................................................................................ 152
CASE III - przygotowanie do lądowania ................................................................................................................. 154
Marshal Holding Pattern - krąg oczekiwania ........................................................................................................ 157
Opuszczanie pozycji Marshal ................................................................................................................................ 161
Approach - podejście do lądowania ...................................................................................................................... 162
10 mil do lotniskowca ........................................................................................................................................... 164
6 mil od lotniskowca ............................................................................................................................................. 166
3 mile od lotniskowca ........................................................................................................................................... 167
3/4 mili - Hornet Ball - In the Groove .................................................................................................................... 168
Po wylądowaniu .................................................................................................................................................... 172
Komendy LSO ........................................................................................................................................................ 173
Oceny lądowania i kody błędów ........................................................................................................................... 173
ACLS - automatyczne lądowanie na lotniskowcu ............................................................................... 175
Niezbędne przyciski............................................................................................................................................... 175
Konfiguracja lotniskowca do ACLS w edytorze misji ............................................................................................. 176
Przygotowanie samolotu do lądowania ACLS ....................................................................................................... 178
Lądowanie ACLS .................................................................................................................................................... 182
Nawigacja INS ................................................................................................................................... 202
Podstawy nawigacji INS ........................................................................................................................................ 203
Edycja punktów nawigacyjnych ............................................................................................................................ 205
Kasowanie punktu nawigacyjnego ........................................................................................................................ 208
Dodawanie punktu nawigacyjnego według współrzędnych ................................................................................. 208
Dodawanie punktu nawigacyjnego według siatki MGRS ...................................................................................... 212
Modyfikowanie punktów nawigacyjnych ............................................................................................................. 217
System nawigacji ADF ........................................................................................................................................... 218
Pozostałe funkcje HSI ............................................................................................................................................ 220
Autopilot ........................................................................................................................................... 222
Tryb COUPLED ....................................................................................................................................................... 225
ATC - automatyczna przepustnica......................................................................................................................... 233
Nawigacja TACAN .............................................................................................................................. 234
Markpoints - nawigacja SPI ............................................................................................................... 241
Aktywacja punktu Markpoint................................................................................................................................ 242
Tworzenie Markpointów - HUD ............................................................................................................................ 245
Tworzenie Markpointów - TGP ............................................................................................................................. 248
Tworzenie Markpointów - radar A/G .................................................................................................................... 249
3
Tworzenie Markpointów bez użycia sensora ........................................................................................................ 251
Offset Aim Points .............................................................................................................................. 253
Time on Target - przylot na czas ........................................................................................................ 265
Tankowanie w powietrzu – „z kosza” ................................................................................................ 270
Tankowanie w powietrzu - porady ogólne............................................................................................................ 271
Jak znaleźć cysternę? ............................................................................................................................................ 274
Przygotowanie samolotu F/A-18C Hornet do tankowania ................................................................................... 278
Przyłączenie do „kosza" ........................................................................................................................................ 281
Systemy i sensory ................................................................................................................ 286

Radar Air to Air - tryby BVR ............................................................................................................... 286
Podstawy obsługi radaru....................................................................................................................................... 286
Zakres i czas skanowania przestrzeni .................................................................................................................... 292
Tryby pracy RWS i TWS ......................................................................................................................................... 296
Tryb RWS (LTWS)................................................................................................................................................... 297
Tryb TWS ............................................................................................................................................................... 300
RAID i EXPAND ...................................................................................................................................................... 302
HITS ....................................................................................................................................................................... 303
Tryb SPOT .............................................................................................................................................................. 304
Tryb STT - Single Target Track ............................................................................................................................... 306
Bullseye Waypoint ................................................................................................................................................ 307
Inne funkcje radaru AN/PG-73 .............................................................................................................................. 309
Radar Air to Air tryby ACM ................................................................................................................ 313
Podstawowe informacje o trybach ACM .............................................................................................................. 314
AACQ - Automatic Acquisition Mode .................................................................................................................... 314
GACQ - Gun Acquisition ........................................................................................................................................ 315
BST – Boresight ..................................................................................................................................................... 316
VACQ - Vertical Acquisition ................................................................................................................................... 317
WACQ - Wide Acquisition ..................................................................................................................................... 318
HACQ - Helmet Acquisition ................................................................................................................................... 320
LHAQ - Helmet Acquisition.................................................................................................................................... 321
Format AZ/EL radaru Air to Air ......................................................................................................... 322
Wyświetlanie formatu AZ/EL ................................................................................................................................ 323
Opis ekranu AZ/EL ................................................................................................................................................. 324
Funkcje formatu AZ/EL .......................................................................................................................................... 325
Lockowanie celu .................................................................................................................................................... 326
Zmiana pola widzenia radaru ................................................................................................................................ 328
4
Auto IFF - automatyczna identyfikacja "swój-obcy" ............................................................................................. 330
Radar Air to Ground .......................................................................................................................... 333
Włączanie radaru AG ............................................................................................................................................ 336
Opis ekranu radaru AG .......................................................................................................................................... 337
MAP - tryb mapy i obiektów statycznych ............................................................................................................. 339
GMT - tryb wyszukiwania pojazdów w ruchu ....................................................................................................... 346
SEA - tryb wyszukiwania okrętów na morzu ......................................................................................................... 353
Tryb FTT - Fixed Target Track ................................................................................................................................ 357
AN/ASQ-228 ATFLIR zasobnik celowniczy ......................................................................................... 360
ATFLIR czy Litening? .............................................................................................................................................. 360
Włączanie ATFLIR .................................................................................................................................................. 362
Ustawianie kamery ATFLIR w rejonie celu ............................................................................................................ 366
Opis ekranu ATFLIR ............................................................................................................................................... 370
Działanie poszczególnych funkcji .......................................................................................................................... 372
Śledzenie celu........................................................................................................................................................ 377
Oświetlanie celu laserem ...................................................................................................................................... 382
Tryb LST - LASER SEARCH & TRACK ....................................................................................................................... 383
Tryb AIR to AIR ...................................................................................................................................................... 386
AN/AAQ-28 Litening - zasobnik celowniczy ....................................................................................... 392
Niezbędne klawisze: .............................................................................................................................................. 394
Przygotowanie zasobnika TGP Litening ................................................................................................................ 394
Opis ekranu zasobnika TGP ................................................................................................................................... 399
Zoom i pole widzenia TGP ..................................................................................................................................... 400
Tryby kamery: CCD i FLIR ...................................................................................................................................... 401
GRAY - dostrajanie obrazu FLIR ............................................................................................................................. 402
Inne opcje ekranu ................................................................................................................................................. 404
Ustawianie kodu lasera ......................................................................................................................................... 405
Wyszukiwanie celu za pomocą TGP ...................................................................................................................... 407
OFFSET - szybka zmiana celu ................................................................................................................................. 417
Oświetlanie celu laserem ...................................................................................................................................... 418
Wyszukiwanie celu oznaczonego przez JTAC lub inne jednostki .......................................................................... 420
MARK - wskazywanie laserem widocznym w goglach noktowizyjnych ................................................................ 423
Tryb AIR to AIR - cele powietrzne ......................................................................................................................... 425
Namierzanie FLIR -> RADAR .................................................................................................................................. 426
5
Namierzanie RADAR -> FLIR .................................................................................................................................. 429
Środki przeciwdziałania Chaff i Flares ............................................................................................... 431
Podstawowe ustawienia chaff i flar ...................................................................................................................... 432
Dwa programy w trybie manualnym .................................................................................................................... 433
Ekran systemu ALE-47 ........................................................................................................................................... 433
Programowanie chaff i flar.................................................................................................................................... 435
Przykładowe ustawienia programów .................................................................................................................... 437
Program nr 6 - panic button.................................................................................................................................. 438
Tryby automatyczne.............................................................................................................................................. 439
ECM Jammer - zakłócacz sygnału radaru .............................................................................................................. 441
Jettison - odrzucenie ładunku ............................................................................................................................... 443
System ostrzegania RWR ................................................................................................................... 444
Uruchamianie systemu RWR................................................................................................................................. 444
Ekran główny EW .................................................................................................................................................. 446
System ostrzegania RWR ...................................................................................................................................... 449
Panel sterowania RWR .......................................................................................................................................... 452
IFF - "swój-obcy" Ekran SA ............................................................................................................... 453
Ikony kontaktów HAFU ......................................................................................................................................... 454
Włączanie IFF - "swój-obcy" i Link 16.................................................................................................................... 458
IFF identyfikacja "SWÓJ - OBCY" z naszego samolotu .......................................................................................... 460
IFF identyfikacja "swój - obcy" z pomocą Link 16 ................................................................................................. 464
PLID - "ręczne" określanie "swój-obcy" ................................................................................................................ 467
Opcje ekranowe systemu Link 16 ......................................................................................................................... 469
TUC - Target Under Cursor - informacje o kontakcie ............................................................................................ 470
Opcje SENSR - sensor ............................................................................................................................................ 472
Comms Obsługa radia ....................................................................................................................... 478
Lista częstotliwości - Frequency ............................................................................................................................ 479
Radio COMM 1 i COMM 2 ..................................................................................................................................... 480
Ustawianie częstotliwości ..................................................................................................................................... 481
Presety specjalne .................................................................................................................................................. 482
Manualne ustawianie częstotliwości .................................................................................................................... 483
Nadawanie komunikatów ..................................................................................................................................... 484
HMD Alignment – kalibracja wyświetlacza nahełmowego ................................................................. 485
6
Oświetlenie wewnętrzne i zewnętrzne ............................................................................................. 492
Oświetlenie wewnętrzne ...................................................................................................................................... 493
Oświetlenie zewnętrzne........................................................................................................................................ 498
Gogle noktowizyjne NVG ...................................................................................................................................... 501
Uzbrojenie Air to Air............................................................................................................ 505

Pociski AIM-9 Sidewinder ................................................................................................................. 505
Informacje ogólne ................................................................................................................................................. 505
AIM-9 w trybie STEALTH ....................................................................................................................................... 507
AIM-9 z użyciem radaru ........................................................................................................................................ 509
Pociski AIM-7 Sparrow ...................................................................................................................... 513
Programowanie AIM-7 Sparrow ........................................................................................................................... 514
Atak w trybie FLOOD - bez locka ........................................................................................................................... 515
Atak w trybie STT .................................................................................................................................................. 517
Pociski AIM-120 AMRAAM ............................................................................................................... 521
Programowanie AIM-120 AMRAAM ..................................................................................................................... 522
Atak w trybie VISUAL – bez locka .......................................................................................................................... 523
Atak w trybie STT .................................................................................................................................................. 525
Atakowanie wielu celów w trybie TWS ................................................................................................................. 528
Działko M61 Vulcan Air to Air ........................................................................................................... 530
Programowanie działka M61 Vulcan .................................................................................................................... 531
Funnel - celowanie bez namiaru radarowego....................................................................................................... 532
Director - celowanie ze wspomaganiem radarowym ........................................................................................... 534
Uzbrojenie Air to Ground .................................................................................................... 537

Bombardowanie w trybie CCIP ......................................................................................................... 537
Programowanie bomb .......................................................................................................................................... 538
Bombardowanie w trybie CCIP ............................................................................................................................. 543
Bombardowanie w trybie AUTO ....................................................................................................... 546
Wyznaczanie celu za pomocą punktu nawigacyjnego WAYPOINT ....................................................................... 547
7
Wyznaczanie celu za pomocą za pomocą HUDa ................................................................................................... 550
Przykładowe zaprogramowanie bomb w trybie AUTO ......................................................................................... 554
Podejście do ataku i zrzut bomb ........................................................................................................................... 555
Bomby naprowadzane Laserowo GBU – 10 i GBU – 12 Paveway II .................................................... 558
Oświetlanie celu zasobnikiem Litening - tryb AUTO LASE .................................................................................... 562
AUTO LASE - automatyczne oświetlanie celu laserem.......................................................................................... 567
Manualne oświetlanie laserem - AUTO LASE OVERRIDE ...................................................................................... 569
Atakowanie celu oznaczonego przez inną jednostkę, np. JTAC ............................................................................ 571
Wyznaczanie punktu nawigacyjnego według koordynatów JTAC ........................................................................ 576
Bomba GBU-24 Paveway III .............................................................................................................. 581
Programowanie bomby GBU-24 Paveway III ........................................................................................................ 583
Tryb CLAR SL - Single Line ..................................................................................................................................... 587
AUTO LASE - automatyczne oświetlanie laserem ................................................................................................. 590
AUTO LASE Override - manualne oświetlanie celu laserem ................................................................................. 591
Tryb CLAR PP - Preplanned ................................................................................................................................... 592
CLAR OVERRIDE ..................................................................................................................................................... 598
JTAC ....................................................................................................................................................................... 598
Bomby JDAM i JSOW naprowadzane GPS ......................................................................................... 600
Tryb TOO - Target Of Opportunity ........................................................................................................................ 615
Wyznaczanie celu za pomocą punktu nawigacyjnego - waypoint ........................................................................ 617
Wyznaczanie celu za pomocą zasobnika TGP - Litening ....................................................................................... 619
Pozostałe opcje ..................................................................................................................................................... 621
Bomba AGM-62 Walleye .................................................................................................................. 622
Tryb "odpal i zapomnij" - samodzielny ................................................................................................................. 623
Zasobnik DATALINK13 ........................................................................................................................................... 625
Pocisk AGM-84E SLAM...................................................................................................................... 629
Jak używać pocisków SLAM? ................................................................................................................................. 631
SLAM - tryb PP - PrePlanned ................................................................................................................................. 636
SLAM - tryb TOO - Target of Opportunity ............................................................................................................. 642
Odpalenie pocisku SLAM....................................................................................................................................... 645
8
Faza końcowa - sterowanie lotem ........................................................................................................................ 647
Pocisk AGM-84H SLAM-ER ................................................................................................................ 651
Przygotowanie pocisku AGM-84H SLAM-ER ......................................................................................................... 653
Tryb PP - PrePlanned ............................................................................................................................................. 657
Przejęcie kontroli w ostatniej fazie lotu ................................................................................................................ 671
Wyznaczanie trasy lotu pocisku ............................................................................................................................ 677
Opcje TERMINAL - określenie parametrów uderzenia w cel ................................................................................ 682
Pociski AGM-65 Maverick ................................................................................................................. 687
AGM-65F Maverick - z kamerą IR .......................................................................................................................... 689
Wyszukanie celu za pomocą punktu nawigacyjnego ............................................................................................ 693
AGM-65E Maverick - naprowadzany laserem....................................................................................................... 695
Pocisk AGM-88C HARM .................................................................................................................... 699
Tryby odpalenia pocisku HARM ............................................................................................................................ 701
Tryb SP - Self-Protect ............................................................................................................................................ 702
Filtrowanie typów celów w TOO ........................................................................................................................... 709
Tryb PB - Pre-Briefed ............................................................................................................................................. 711
Podtryb A/C - aircraft ............................................................................................................................................ 714
Podtryb HRM - HARM ........................................................................................................................................... 717
Tabela kodów zagrożeń ........................................................................................................................................ 719
Pocisk AGM-84D HARPOON.............................................................................................................. 722
Programowanie AGM-84D Harpoon ..................................................................................................................... 723
Tryb BOL - Bearing Only Launch ............................................................................................................................ 724
Tryb R/BL - Range/Bearing Launch ....................................................................................................................... 727
Podtryb HPTP ........................................................................................................................................................ 732
Podtryb FXP ........................................................................................................................................................... 734
Działko M61A1 i rakiety niekierowane .............................................................................................. 735
Rakiety niekierowane HYDRA i ZUNI ..................................................................................................................... 736
Działko M61A1 Vulcan .......................................................................................................................................... 742
Zakończenie lotu ................................................................................................................ 744

Procedura Shutdown ......................................................................................................................... 744
9
Checklisty ............................................................................................................................ 755
COLD START ...................................................................................................................................... 756
BEFORE TAKE OFF (przed startem)..................................................................................................... 757
FENCE IN (wlot na wrogi teren) ......................................................................................................... 758
FENCE OUT (opuszczenie terenu wroga) ........................................................................................... 758
BEFORE LANDING (przed lądowaniem) ............................................................................................. 759
AFTER LANDING (po lądowaniu) ....................................................................................................... 759
SHUTDOWN (wyłączenie samolotu) ................................................................................................. 760
10
Wprowadzenie
Kokpit i sterowanie
F/A-18 Hornet w wersji C to jednomiejscowy samolot wielozadaniowy. Jego kokpit został
zaprojektowany w taki sposób, by pilot mógł samodzielnie obsługiwać wszelkie systemy uzbrojenia do
walki powietrznej, atakowania celów naziemnych, obsługiwać radar oraz nawigację. Zaawanasowane
funkcje autopilota potrafią prowadzić samolot jak po sznurku przez cały plan lotu, łącznie z
kontrolowaniem prędkości i automatycznym lądowaniem na lotniskowcu w razie takiej potrzeby.
Kokpit
1.
Kokpit w F/A-18C dzieli się na kilka stref:
11
2.
Bezpośrednio przed pilotem znajdują się:
• UFC - Up Front Controller - klawiatura i wyświetlacz UFC służący do wprowadzania danych dla
różnych systemów wraz z klawiszami skrótów do obsługi radia, autopilota, systemów
wspomagajacych nawigację oraz lądowanie
• ekrany DDI - Digital Display Indicator - wyświetlają różne informacje zależnie od funkcji.
DO ich obsługi służą przyciski wokół ekranów i klawiatura UFC. Wyświetlany obraz można
regulować pokrętłami BRT (jasność) i CONT (kontrast)
3.
Dolna część centralnego panelu to:
• MPCD - MultiPurpose Color Display - trzeci monitor wielofunkcyjny, w odróżnieniu od dwóch

poprzednich jest kolorowy
• IFEI - Integrated Fuel / Engine Indicator - zintegrowany wyświetlacz wskazań pracy
silników oraz stanu paliwa
• instrumenty zapasowe: panel podstawowych instrumentów w wersji analogowej
• panel systemów obrony - kontroluje działanie systemów obronnych środków przeciwdziałania
oraz zakłócacza elektronicznego
12
4.
Analogowe instrumenty zapasowe to:
• ADI - sztuczny horyzont

• RWR - wyświetlacz wykrytych zagrożeń radarowych
• prędkościomierz
• wysokościomierz barometryczny
• wskaźnik prędkości pionowej (tempa wznoszenia lub opadania)
5.
Na lewej konsoli pionowej znajdują się przełączniki do obsługi m.in.
 podwozia
 klap
 odrzucania ładunku
13
6.
Na prawej konsoli pionowej znajduje się:
 dźwignia składania skrzydeł

 dźwignia wysuwania haka do lądowania na lotniskowcu
 analogowy wysokościomierz radarowy
 kontrolki ostrzegawcze systemów samolotu
7.
Lewa konsola, oprócz najbardziej widocznej dźwigni przepustnicy, to:
1. obsługa APU i przełączniki do włączania silników

2. obsługa zasilania zewnętrznego Ground Power
3. za panelem Ground Power znajdują się przełączniki oświetlenia zewnętrznego
14
8.
Prawa konsola to przede wszystkim:
 panel obsługi oświetlenia wewnętrznego

 panel obsługi sensorów
15
HUD - Head Up Display
1. Heading Tape - taśma kompasowa

2. prędkość w węzłach
3. AOA - Angle of Attack - wartość kąta natarcia
4. prędkość w machach
5. przeciążenie G
6. aktualny czas
7. AOA Indexer Lights - kontrolki kąta natarcia używane przy lądowaniu
8. Vertical Velocity - prędkość pionowa wznoszenia lub opadania
9. wysokość w stopach
10. linia horyzontu
11. Flight Path Vector - wskaźnik kierunku lotu
12. Pitch Ladder - drabinka HUD-a wskazująca kąt przechylenia dzioba
16
Drążek
 Weapon Release - spust uzbrojenia Air to Ground

 Trigger Switch - spust działka, pocisków Air to Air oraz lasera
 Undesignate / Nose Wheel Steering - sterowanie przednim kołem / kasowanie namierzenia celu
 Paddle Switch - przytrzymanie dźwigni w zależności od sytuacji tymczasowo wyłącza:
autopilota, ogranicznik przeciążeń G, sterowanie przednim kołem
 Trim Switch - trymer sterów
 Sensor Control Switch - obsługa ekranów DDI
 Weapon Select Switch - wybór typu pocisków Air to Air
17
Przepustnica
 Throttle Designator Controller - sterowanie kursorem / kamerą TGP

 Antenna Elevation Control - regulacja pochylenia anteny radaru
 ATC - Automatic Throttle Control - włącza automatyczną przepustnicę - utrzymywanie prędkości
lub kąta AOA
 Raid / FLIR FOV - sterowanie przybliżeniem kamery TGP, AGM-65 / włączanie trybu RAID
radaru
 Exterior Lights - główny włącznik sterowania oświetleniem zewnętrznym
 Cage / Uncage - wielofunkcyjny przycisk zależnie od aktywnego systemu
 Speed Brake - sterowanie wysunięciem hamulca aerodynamicznego
 COMM 1 / COMM 2 - nadawanie wybranym radiem
 Dispense Switch - aktywacja środków przeciwdziałania
18
Pilot
Klawisze RShift + P włączają / wyłączają ciało pilota w kokpicie. W trybie VR dodaje to nieco immersji.
19
Lot i nawigacja
Cold Start
Przygotowanie do startu kompletnie wyłączonego samolotu przypomina rozruch starego samochodu w
środku mroźnej zimy. Trzeba wykonać sporo czynności, by maszyna w końcu zaczęła się toczyć.
Poniższa instrukcja przygotowania do lotu samolotu F/A-18C Hornet, czyli tzw. "cold start" została
oparta na checkliście kolejnych czynności z autentycznej instrukcji NATOPS dla samolotu F/A-18C. Z
oczywistych powodów wpis nie obejmuje elementów nie symulowanych w DCS. Pominięto również
opcjonalny rozruch z użyciem zewnętrznych generatorów prądu oraz sprężonego powietrza, a także
sprawdzenie kokpitu przed lotem, czy wszystkie przełączniki są w odpowiednich pozycjach.
Instrukcja nie uwzględnia komunikacji z wieżą i prośby o pozwolenie na start silników. Cała mechanika
komunikacji ATC będzie kompletnie zmieniona w DCS World.
Uwaga
Nie wszystkie etapy poniżej są niezbędne do prawidłowego rozruchu samolotu w symulatorze DCS.
Niektóre to tylko "kosmetyczne" funkcje, zwiększające immersję i klimat.
Cicho i ciemno - tak przywita nas każdy samolot przy starcie z rampy.
20
1.
Dźwignią po lewej stronie fotela zaciśnij szelki i pasy bezpieczeństwa.
2.
Włącz zasilanie. Po prawej stronie, z przodu, na wysokości dłoni jest przełącznik akumulatora BATT -
wybierz pozycję górną ON prawym przyciskiem myszy. Zwróć uwagę na lampki BATT SW i FCES.
21
3.
Wykonaj test systemów przeciwpożarowych A i B. Na początek przytrzymaj przełącznik w górnej
pozycji TEST A, aż nie wybrzmią komunikaty alarmowe.
4.
Zwróć uwagę na lampki ostrzegawcze systemu przeciwpożarowego.
22
5.
Ustaw przełącznik na pozycję NORM. Przed drugim testem musisz albo odczekać 7 sekund, aż
system się zresetuje, albo wyłączyć na moment akumulator BATT na pozycję OFF i z powrotem
ON, by wymusić reset.
6.
Ustaw przełącznik na TEST B i przytrzymaj, aż skończą się komunikaty ostrzegawcze. Po teście ustaw
przełącznik na NORM.
23
7.
Lewa strona, na środku pod ramieniem. Włącz pomocniczy silnik APU pozwalający na rozruch turbin
silników odrzutowych - pozycja ON. Poczekaj, aż zapali się zielone światło.
8.
Pod przełącznikiem APU jest rozrusznik silników. ENG CRANK. Zacznij od prawego R, klikając
prawym przyciskiem myszy.
24
9.
Popatrz na dolny panel IFEI, tuż pod lewym monitorem. Kiedy silnik rozkręci się do 15 procent RPM,
przesuń prawą przepustnicę w pozycję IDLE (czyli taki bieg jałowy), wciskając Prawy Shift + HOME.
Kiedy obroty dojdą do 65 procent, rozruch silnika się skończył, jest gotowy do pracy.
Kiedy silnik dojdzie do 15 procent mocy, wciśnij PRAWY Shift + HOME
Prawa przepustnica przesunie się w pozycję biegu jałowego IDLE.
25
65 procent mocy prawe silnika oznacza koniec rozruchu i prawidłowe działanie.
10.
Włącz:
 główne ekrany DDI górnymi pokrętłami w pozycję DAY (dzień)

 wysokościomierz radarowy ustawiając przełącznik ALT na dolną pozycję RDR
 dolny ekran MFCD ustawiając pokrętło na pozycję BRT
26
11.
Włącz wyświetlacz przeziernikowy HUD przekręcając rolką myszy jego pokrętło maksymalnie w
prawo.
Opcjonalnie ustaw radio na częstotliwość wieży lotniska. Instrukcja używania radia znajduje się w
innym rozdziale.
27
12.
Włącz wyświetlacz nahełmowy HMD (jeśli jest na wyposażeniu) przekręcając gałkę przy prawym
monitorze na pozycję BRT.
13.
Prawa strona. Przekręć gałkę sprężonego powietrza BLEED AIR, by otworzyć zawory zamknięte
podczas testu systemu przeciwpożarowego. Musisz obrócić gałkę o 360 stopni z pozycji NORM na
NORM, zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Pomocna będzie czarna kreska na szerszej, dolnej części
pokrętła.
28
14.
Wykonaj test lampek ostrzegawczych przełącznikiem LT TEST po prawej stronie. Przytrzymaj go w
górnej pozycji TEST.
Wszystkie lampki w kokpicie powinny się świecić.
29
15.
Zacznij rozruch lewego silnika w dokładnie ten sam sposób, co wcześniej prawy, a więc:
 przełącznik ENG CRANK w lewo (LEWY Przycisk myszy)

 gdy obroty osiągną 15 procent, PRAWY Alt + Home, by lewa przepustnica weszła na bieg jałowy
IDLE
 po osiągnięciu 65 procent silniki są gotowe, APU wyłączy się samoczynnie (zielona lampka
zgaśnie)
ENG CRANK na lewo, czyli lewy przycisk myszy.
Lewa przepustnica na pozycję jałową IDLE, czyli PRAWY Alt + Home.
30
65 RPM wskazuje na silniki gotowe do lotu.
Potwierdź, że lampka APU zgasła.
31
16.
Prawa konsola. Włącz radar przekręcając gałkę w pozycję OPR. Rozpocznij dostrajanie systemu
nawigacji, przekręcając gałkę INS na pozycję:
 GND - jeśli startujesz z lądu (ground)

 CV - jeśli startujesz z lotniskowca (carrier)
Dostrajanie systemu nawigacji trwa normalnie 8 minut. Możesz je skrócić do ok. 90 sekund, jeśli po
przekręceniu gałki na GNDm wybierzesz na ekranie MPCD opcję STORED HEADING.
W obecnej wersji możesz zawsze z tego korzystać. W rzeczywistości Stored Heading można wybrać w
sytuacji, gdy samolot został poprzednio poprawnie wygaszony i nie został przemieszczony od tego
momentu. Stored Heading można wykonać tylko raz pomiędzy pełną, 8-minutową kalibracją systemu.
Na ekranie MPCD wybierz opcję STD HDG.
32
17.
Jeśli startujesz z lądu, potwierdź, że skrzydła są rozłożone. Przy starcie z lotniskowca zrobisz to dopiero
przed wjazdem na tor katapulty.
18.
Wyłącz miganie komunikatów o niegotowości systemów na prawym ekranie przyciskiem oznaczonym
STOP.
33
19.
Na lewym ekranie ustaw stronę systemów kontroli lotu FCS. Środkowym przyciskiem wejdź do menu
głównego SPT. Na tej stronie kliknij przycisk oznaczony jako FCS.
20.
Na stronie FCS widać status wszystkich sterów i systemów odpowiedzialnych za kontrolowanie lotu.
Krzyżyki w kratkach to symbole błędu pojawiające się standardowo tuż po rozruchu.
34
21.
Zresetuj symbole błędów FCS wciskając duży przycisk RESET na lewej konsoli.
22.
Ustaw klapy FLAPS na pozycję HALF - wysunięte do połowy. Przełącznik jest po lewej stronie, tuż pod
dużą, czerwoną dźwignią podwozia.
35
23.
Wykonaj test systemów kontroli lotu FCS. Na prawym monitorze testów przejdź do strony testowania
FCS-MC przyciskiem ekranowym po lewej.
24.
Trzymając wciśnięty klawisz Y, kliknij przycisk rozpoczęcia testu FCS. Napisy na środku ekranu zmienią
się na "IN TEST".
36
25.
Jeśli wyjrzysz na zewnątrz, powierzchnie sterowe i klapy będą się same poruszać w czasie testu.
26.
Wciśnij przycisk trymu T/O TRIM, ustawiając automatycznie trym do startu z lotniska. Przycisk
znajduje się na lewej konsoli.
37
27.
Ustaw klapy FLAPS na pozycję AUTO.
28.
Sprawdź działanie sterów wychylając drążek do jego maksymalnych pozycji w górę, dół i na boki.
Ekran FCS powinien pokazywać równe, te same wartości, a trymer po wcześniejszym ustawieniu
wartość STAB 12 - domyślną dla startów z lotniska.
38
29.
Ustaw klapy FLAPS z powrotem na pozycję HALF.
30.
Wykonaj test reszty elementów ruchomych płatowca:
 hamulca aerodynamicznego (LShift + B)

 sondy do tankowania w powietrzu
 haka (H)
 dźwigni Launch Bar, jeśli startujesz z lotniskowca
Przyciski hamulca aerodynamicznego znajdują się na przepustnicy lub domyślnie LShif+B, LCtrl+B.
Sonda tankowania wysuwa się przyciskiem na lewej konsoli, Dźwignia haka jest po prawej stronie, tuż
nad przełącznikiem akumulatora.
39
40
31.
Ustaw poziom BINGO FUEL, czyli alarmu niskiego stanu paliwa na kilka tysięcy funtów. Do ustalania
poziomu służą strzałki góra/dół na panelu IEFI.
32.
Jeśli trzeba ustaw ciśnienie wysokościomierza barometrycznego wg wskazań z wieży. Służy do tego
pokrętło w narożniku.
41
33.
Ustaw alarm wysokościomierza radarowego pokrętłem w rogu na wybraną wartość w stopach.
34.
Na prawym ekranie wybierz menu główne TAC, a następnie stronę uzbrojenia STORES.
42
35.
Sprawdź, czy wszystko się zgadza z zaplanowanym na misje ładunkiem.
36.
Skalibruj wyświetlacz nahełmowy HMD. Szczegółowa instrukcja znajduje się w osobnym rozdziale.
43
37.
Odblokuj zapasowy sztuczny horyzont ADI, przekręcając gałkę i wyrównując pozycję samolotu
względem horyzontu
38.
Ustaw przełącznik systemu dostarczania tlenu OBOGS na górną pozycję ON.
44
39.
Potwierdź zakończenie procesu dostrajania systemu nawigacji - napis OK.
40.
Przy statusie OK przekręć gałkę systemu nawigacji na pozycję NAV.
45
UWAGA
W sytuacji, gdy można skorzystać z systemu GPS, przekręć gałkę na pozycję IFA. Ta opcja zapewnia
ciągłą aktualizację pozycji samolotu za pomocą satelity GPS, bez stopniowej degradacji dokładności. Z
satelity GPS możesz korzystać wyłącznie, gdy należysz do niebieskiej koalicji, a czas misji jest
ustawiony po 28 marca 1994 roku.
Jeśli satelita GPS jest dostępny, a nie używasz go, na ekranie pojawi się porada ADV-P/INS.
W takiej sytuacji możesz przekręcić gałkę na IFA, zamiast NAV.
46
41.
Opcjonalnie zamknij kabinę klawiszami LCtrl + C. Możesz też kołować na pas z otwartą kabiną.
42.
Ustaw prawy ekran na zakładkę FCS, a lewy na powielanie wyświetlacza HUD. Znajdziesz go w menu
TAC, po lewej stronie.
47
43.
Zwolnij hamulec parkingowy.
44.
F/A-18C Hornet jest gotowy do kołowania przed pas startowy, gdzie dokonywana jest reszta
przygotowań.
48
Start z lotniska
Lotniskowce to symbol militarnych supermocarstw. Nic dziwnego więc, że większość sił powietrznych
mająca na wyposażeniu samoloty F/A-18 Hornet używa ich na zwykłych lotniskach. Procedura
kołowania i startu jest wtedy dużo bardziej prosta, choć ciągle warto pamiętać o paru rzeczach.
Rozpoczynamy od etapu już po procedurze rozruchu silników Cold Start, szczegółowo opisanej w innym
rozdziale.
Przygotowanie samolotu
1.
Jeśli chcesz się upewnić, że niczego nie pominąłeś przed startem, włącz checklistę na jednym z
ekranów DDI. Z menu głównego SUPT wybierz CHKLST.
49
2.
Lista do startu to prawa kolumna T.O. (take off).
Controls - szybki test sterów

Wings - sprawdź, czy skrzydła są rozłożone
Trim - Stab Trim przygotowany do startu. Wystarczy domyślna wartość 12 na większości lotnisk
Flaps - klapy wysunięte do połowy - Half
Hook - hak podniesiony i w trybie lotniska
Harness - ściągnięte pasy przypinające do fotela
Warn Lites - sprawdź, czy nie palą się kontrolki ostrzegawcze
NWS LO - włącz sterowanie przednim kołem Nose Wheel Steering
Seat Arm - uzbrój katapultę fotela (tuż przed wjazdem na pas)
50
3.
Standardowo jednak przed startem ustawia się HUD na lewym monitorze DDI. Z menu głównego TAC
wybierz HUD.
51
4.
Na prawym monitorze DDI ustawia się ekran kontroli systemów lotu, by ewentualnie wyłapać błędy i
usterki. Z menu głównego SUPT wybierz FCS.
52
5.
Po lewej stronie sprawdź następujące ustawienia:
Flaps - klapy ustawione na HALF (do połowy)
Anti Skid - system antypoślizgowy włączony ON
Hook Bypass - tryb haka ustawiony na FIELD (lotnisko)
6.
Dostosuj oświetlenie wewnętrzne i zewnętrzne według potrzeb.
53
7.
Upewnij się, że skrzydła są rozłożone.
54
Kołowanie
1.
Włącz sterowanie przednim kołem NWS Nose Wheel Steering. Na lotniskach jest sporo miejsca, więc
zwykle nie będzie potrzeby przytrzymywania klawisza NWS, by uaktywnić ciasne sterowanie NWS HI.
55
2.
Opcjonalnie poproś przez radio o zgodę na kołowanie i uzyskać numer pasa. Jeśli zaczniesz się
poruszać, zostanie ona wydana automatycznie. Dodaj minimalnie mocy, aż samolot zacznie się
poruszać i skieruj się w stronę pasa startowego po drodze kołowania. Jeśli nie znasz układu lotniska,
włącz widok F2, by rozeznać się w otoczeniu.
56
3.
Tuż przed wjazdem na pas, grubą żółto-czarną linią i biało-czerwonym oznakowaniem zatrzymaj się -
Hold Short.
4.
Uzbrój katapultę fotela. W rzeczywistości na niektórych lotniskach trzeba jeszcze zajechać do
specjalnej zatoczki i poczekać na uzbrojenie wszelkich bomb i pocisków na pokładzie. Robi się to z dala
od budynków ze względów bezpieczeństwa.
57
Start
1.
Opcjonalnie poproś o zgodę na start i powoli wjedź na pas. Ustaw się na środku na jego osi i zatrzymaj
używając hamulców kołowych.
58
2.
Wciśnij hamulce kołowe do maksimum i utrzymuj je tak. Zwiększ moc do 80% i puść hamulce.
Samolot zacznie się toczyć, Zwiększ moc do 100% lub dopalaczy, zwłaszcza jeśli masz ciężki ładunek.
Utrzymuj samolot na środku pasa wraz z nabieraniem prędkości.
3.
Przy prędkości 70 węzłów wyłącz sterowanie przednim kołem, by uniknąć ostrych skrętów i
przypadkowego opuszczenia pasa. Potwierdź zniknięcie napisu NWS z HUD-a.
59
4.
Przy prędkości 130 węzłów (lub nieco większej), jeśli masz ciężki ładunek), zacznij ściągać drążek do
siebie, by rozpocząć wznoszenie.
60
5.
Po uzyskaniu pozytywnego wznoszenia schowaj podwozie (klawisz G) i sprawdź położenie klap FLAPS.
Powinny być w pozycji AUTO.
61
6.
Wyłącz dopalacze ustawiając moc na około 90-95%. Kontynuuj wznoszenie i lot według ustalonej
trasy.
62
Start z lotniskowca Supercarrier
Posiadanie modułu DCS Supercarrier umożliwia operowanie F/A-18C Hornet z pokładu lotniskowca, po
którym uwija się animowana obsługa naziemna. Procedura startu jest w tym przypadku bardziej
klimatyczna oraz realistyczna w porównaniu do darmowego lotniskowca USS Stennis. Większość
etapów wygląda jednak identycznie – brakuje tylko sygnalizacji rękami ułatwiającej właściwe
ustawienie się.
1.
Poproś o usunięcie blokad kół. Wywołaj menu radia (Prawy ALT + /) i obsługę naziemną GROUND
CREW. Wybierz po kolei opcje:
WHEEL CHOCKS
REMOVE
To etap konieczny w przypadku samodzielnego Cold Startu.
63
2.
Włącz i ustaw TACAN lotniskowca. Ułatwi to prawidłowe i bezpieczne opuszczenie strefy grupy okrętów
po starcie. Numer kanału sprawdzisz w odprawie ALT+B.
64
3.
Jeśli zaczynałeś od Cold Startu, ustaw ekrany DDI na HUD w menu TAC i FCS w menu SUPT.
65
4.
Wciśnij ALT + ' (apostrof), by sprawdzić wagę całkowitą samolotu. Jego ciężar warunkuje ustawienie
trymera do startu. Dobrze ustawiony trymer sprawia, że samolot po opuszczeniu pokładu od razu
wzniesie się w górę, umożliwiając bezpieczne przejęcie sterów. Prawidłowe ustawienia to:
 waga poniżej 44 000 – stab trim 16

 waga 45 000 – 48 000 – stab trim 17
 waga 49 000 i więcej – stab trim 18 (plus obowiązkowy dopalacz przy starcie)
5.
Z wagą 48 259 funtów ustawiamy Stab Trim 17. Przyciskiem na drążku NOSE UP ustaw Stab Trim 17.
Wartość tę widać na ekranie FCS, który ustawiliśmy wcześniej na monitorze DDI.
66
6.
Upewnij się, że masz złożone skrzydła. Wciśnij na drążku przycisk UNDESIGNATE / NWS, by włączyć
czułe sterowanie HI przednim kołem, ułatwiające manewrowanie na ciasnym pokładzie lotniskowca.
Oznaczenie NWS HI pojawi się na HUDzie.
7.
Sprawdź, na którą katapultę z czterech dostępnych będziesz kołował. Czasem zobaczysz krótki
komunikat radiowy z przydzielonym numerem CAT, ale zadziała też każda wolna, do której się
skierujesz.
67
8.
Zwolnij hamulce parkingowe. Upewnij się, że ANTI SKID jest wyłączony.
9.
Dodaj delikatnie mocy, aż samolot ruszy z miejsca. Wciśnij ster kierunku, jeśli musisz skręcić w stronę
swojej katapulty. Używaj hamulców kołowych i delikatnego operowania przepustnicą, żeby kontrolować
wolne i precyzyjne poruszanie się po pokładzie. Kieruj się w stronę dużego, jasnego prostokąta JBD
(Jet Blast Deflector) na pokładzie przed wybraną katapultą. W tym przykładzie kierujemy się do
katapulty nr 1 (CAT 1) na skraju po prawej stronie.
68
10.
Gdy dotrzesz w okolicę JBD obsługa CAT zacznie procedurę ustawienia samolotu na torze katapulty. Od
tej chwili najważniejsza staje się postać w żółtej kamizelce odpowiedzialna za ustawienie samolotu -
Plane Director. Wszystko odbywa się na zasadzie komunikatów ręcznymi gestami.
69
11.
Na początek Plane Director rozciągnie ramiona - oznacza to, że musisz rozłożyć skrzydła.
70
12.
Przesuń dźwignię składania skrzydeł w prawo i wciśnij, potwierdzając zablokowanie. Sprawdź
wizualnie, czy skrzydła są rozłożone.
BARDZO WAŻNE - od tej chwili będziesz musiał cały czas trzymać wciśnięty przycisk
UNDESIGNATE / NWS, by ciasno skręcać na pokładzie w trybie NWS HI.
71
13.
Obserwuj wskazówki Plane Directora, by ustawić się równo na linii katapulty.
Może Ci pokazywać poruszanie się w lewo lub w prawo odpowiednio wyciągając jedno ramię...
72
14.
... albo prosto w jego stronę, gdy przednie podwozie jest równo z katapultą. Wtedy Plane Director
wykonuje gest dwoma ramionami ku sobie.
73
74
15.
Zrównaj rzutnik HUD-a w kabinie z osią katapulty, by ustawić się równo na jej linii. Tocząc się prosto
musisz ustawić przednie koło tuż przy katapulcie. W przypadku lotniskowca USS Stennis konieczne
było użycie widoku zewnętrznego, teraz wystarczy obserwować Plane Directora. Zatrzymaj się, że
gdy wykona gest dwóch pięści skierowanych w górę.
16.
Plane Director wykona teraz gest prostowania ręki w łokciu. Oznacza to, że musisz opuścić
dźwignię LAUNCH BAR przy przednim podwoziu, która będzie zamocowana do katapulty. Ustaw
przełącznik LAUNCH BAR na lewej, przedniej konsoli na pozycję EXTEND.
75
76
17.
Poczekaj, aż obsługa zamontuje Holdback do przedniego podwozia. To element, który utrzymuje
samolot nieruchomo w miejscu nawet na pełnym dopalaczu, dopóki Shooter nie uruchomi katapulty do
startu.
77
18.
Czas umieścić Launch Bar w trzonie katapulty. Zauważ, że Plane Director przeniósł się na lewą stronę
samolotu. Zacznie on wykonywać energiczne ruchy obydwoma ramionami, co oznacza, że masz
przybliżyć się, zwiększając moc silników. Pierwszy etap tej czynności jest prosty - zacznij się toczyć
powoli, jak poprzednio, by dojechać Launch Barem do katapulty. W pewnym momencie napotkasz
jednak na opór, ale Plane Director będzie dalej sygnalizował "więcej mocy".
78
19.
Do zakleszczenia Launch Bara w katapulcie będzie bowiem potrzeba dużo więcej mocy niż przy
zwykłym kołowaniu. Weź pod uwagę nawet 80-85 procent mocy silników. Obserwuj Plane Directora.
Poczujesz w kabinie, że dźwignia Launch Bara w końcu przeskoczyła na miejsce, ale kluczowy jest gest
Plane Directora, który gwałtownie wyciągnie ku górze pięści, co oznacza STOP! Wciśnij hamulce
kołowe I zmniejsz moc silników do Idle.
79
80
20.
Obsługa dokończy podłączanie Launch Bara do katapulty.
21.
Plane Director wykona teraz gest zginania ramienia w łokciu. Oznacza to, że masz z powrotem
przełączyć w kokpicie LAUNCH BAR w pozycję RETRACT. W rzeczywistości pozostanie on zakleszczony
w katapulcie.
81
82
22.
Teraz scenę przejmuje osoba Shootera odpowiedzialna za bezpieczne "wystrzelenie" samolotu z
pokładu. Shooter uniesie w górę dwa palce i zacznie wykonywać dłonią energiczny gest, co oznacza
"Spool up!" - zwiększ moc silników do maksymalnej.
83
23.
Wykonaj Full Wipe, czyli testowe, szybkie wychylenie sterów do maksimum. To ostatnia chwila, by
odwołać start, jeśli coś jest nie tak z samolotem. Z radia wybierz ponownie obsługę naziemną GROUND
CREW komendę SALUTE!, czyli oddanie honorów obsłudze i znak, że Shooter ma wystrzelić samolot.
Możesz też przypisać komendę SALUTE! do osobnego przycisku na klawiaturze w menu sterowania.
Zwiększ moc silników do maksimum.
24.
Cała obsługa katapulty zacznie końcową fazę przygotowań do startu. Wyciągnięte kciuki w górę
oznaczają, że wszystko jest OK w ich sekcjach.
84
25.
Shooter i Plane Director w tej pozycji oznaczają, że "wystrzelenie" samolotu nastąpi za moment.
85
26.
Nie dotykaj drążka podczas startu. Samolot naturalnie wzbije się w górę po opuszczeniu pokładu, o ile
ustawienia trymera Stab Trim było prawidłowe.
86
87
27.
Jak tylko opuścisz pokład schowaj podwozie klawiszem G i ustaw klapy w pozycję AUTO przełącznikiem
w kabinie lub klawiszem F.
28.
Odbij trochę w prawo. Utrzymuj wysokość 500 stóp i prędkość 350 węzłów, aż osiągniesz
dystans 7 mil od lotniskowca. Opuścisz wtedy strefę z niebezpieczeństwem kolizji z ruchem
samolotów wokół okrętu. Możesz w końcu przejść na wysokość przelotową, ustaloną trasę i do dalszych
etapów misji.
88
Start z lotniskowca CVN-74 Stennis
Operowanie z lotniskowców to jeden z czynników wyróżniających F/A-18C Hornet w DCS World. Wraz z
pojawieniem się modułu Supercarrier start na lotniskowcach wygląda nieco inaczej, zależnie czy
jesteśmy na domyślnym okręcie CVN-74 John C. Stennis, czy na którymś z modułu SC.
Stennis oferuje szybszy, bardziej uproszczony start, choć nie tak klimatyczny. I tu, i tu jednak będziesz
musiał dokonać paru przygotowań przed startem. Zapamiętaj też rozkład katapult CAT na lotniskowcu,
który wszędzie wygląda tak samo.
1.
Jeśli zacząłeś misje od COLD START - włączania silników, pamiętaj, by poprosić przez radio obsługę o
usunięcie blokad kół: Ground Crew - Wheel Chocks - Remove
89
2.
W rogu zobaczysz numer przypisanej dla Ciebie katapulty, do której musisz się kierować.
W naszym wypadku komunikat wygląda: 010 taxi to cat 1 (samolot o numerze 010 kołuj na
miejsce katapulty Cat1)
3.
Jeśli zaczynałeś od startu na zimno, ustaw ekrany DDI na HUD i FCS.
90
4.
Ustaw trym sterów STAB TRIM zależnie od wagi samolotu. Służy do tego standardowy przycisk trymu
UP na drążku. Użyj następujących wskazań:
 waga poniżej 44 000 - stab trim 16

 waga 45 000 - 48 000 - stab trim 17
 waga 49 000 i więcej - stab trim 18 (plus obowiązkowy dopalacz przy starcie)
Wagę samolotu sprawdzisz w dobrze wykonanej odprawie, kneeboardzie lub ostatecznie w
menu uzbrojenia ALT + ’ (apostrof) na pozycji TOTAL WEIGHT (zwłaszcza jeśli zmieniałeś
uzbrojenie).
91
Aktualny trym do startu widać na ekranie FCS jako STAB.
5.
Włącz i ustaw TACAN właściwy dla lotniskowca w tej misji. Przyda się po starcie, by odlecieć na
bezpieczną odległość do dalszych manewrów.
92
6.
Jeśli zaczynałeś od Cold Start, zwolnij hamulec parkingowy. Upewnij się, że masz złożone skrzydła.
Wciśnij przycisk NWS, by włączyć ciasne skręcanie podczas kołowania NWS HI - widać to na HUDzie.
Przy rozłożonych skrzydłach musisz cały czas trzymać wciśnięty przycisk NWS. Dodaj nieco mocy i
używając steru, rozpocznij kołowanie w kierunku wybranej katapulty.
93
7.
Ustaw się przed osią katapulty i rozłóż skrzydła. Służy do tego dźwignia przed prawą konsolą. Użyj
myszki, by przekręcić ją w prawo i wciśnij, by zablokować. Upewnij się, że skrzydła są w prawidłowym
położeniu.
94
8.
Ustaw się na środku osi katapulty, celując środkową anteną.
95
9.
Na lotniskowcu Stennis nie masz żadnych podpowiedzi, jakie w realu ma prawdziwy pilot od członków
obsługi. Nie ma więc nic złego we włączeniu widoku zewnętrznego F2, by pomóc sobie dokołować do
katapulty. Ustaw widok z boku i obserwując przednie podwozie, delikatnie używaj mocy Throttle i
hamulca Wheel Brake, by ustawić koło i dźwignię Launch Bar przed katapultą.
96
10.
Rozłóż dźwignię LAUNCH BAR przy przednim podwoziu. Służy do tego przełącznik przed lewą konsolą
LAUNCH BAR EXTEND.
97
11.
Wciśnij klawisz U. Podwozie zostanie przyczepione do katapulty, a ścianka Jet blast Deflector Shield
za samolotem podniesie się. Samolot jest gotowy do startu.
98
12.
Włącz mil power, czyli 100% mocy silnika bez dopalacza. Jak prawdziwy pilot możesz zrobić przed
startem FULL WIPE, czyli wychylić na chwilę wszystkie stery w ostatnim teście.
Jeśli masz ciężki samolot, po chwili włącz maksymalną moc dopalacza i czekaj, aż po chwili samolot
zostanie "wystrzelony" z okrętu. Nie musisz dotykać drążka. Hornet samoczynnie wzniesie się w górę
po opuszczeniu pokładu dzięki ustawieniom trymera.
99
13.
 Schowaj podwozie klawiszem G.

 Ustaw klapy FLAPS w pozycję AUTO.
 Wyłącz dopalacz.
 Utrzymuj prędkość około 300 węzłów i wysokość 500 stóp.
 Na ekranie HSI włącz nawigację TACAN, by obserwować odległość od lotniskowca.
14.
Utrzymuj wysokość 500 stóp i prędkość 300, aż osiągniesz odległość 7 mil od lotniskowca. Wtedy
możesz przejść do dalszych etapów misji.
100
Lądowanie VFR na lotnisku
"Musisz nauczyć się chodzić, zanim zaczniesz biegać". Przy F/A-18C Hornet to znaczy, że przed próbą
atakowania trzeciej liny na lotniskowcu warto umieć lądować na zwykłym pasie lotniska. Taki manewr
jest prostszy, zostawia większy margines na błędy i jednocześnie wyrabia dobre nawyki.
Warto też od razu ćwiczyć podejścia do lądowania po standardowym kręgu nadlotniskowym. Nie dość,
że ponownie, chodzi o dobre nawyki, to osobiście uważam, że to nieco łatwiejszy sposób na lądowanie,
dający cały czas pełen obraz sytuacji, gdzie jest nasz samolot, a gdzie pas startowy. Nic nam nagle nie
"wyrośnie" przed oczami i nie zaskoczy.
Lądowanie VFR (Visual Flight Rules) to lądowanie przy dobrej pogodzie i świetnych warunkach
widoczności, kiedy nie musimy polegać na przyrządach. Na morzu odpowiednikiem VFR jest CASE I.
101
Landing pattern - krąg nadlotniskowy
Krąg nadlotniskowy jest wykorzystywany na mniejszych lotniskach prywatnych i bazach wojskowych.
Pozwala sprawnie i bezpiecznie, w przewidywalny sposób kierować samoloty do startów i lądowań.
Zaczynamy od punktu Initial approach i przelatujemy nad swoim pasem upewniając się, że jest wolny
(prędkość 350, wysokość 800-1000 stóp nad poziomem gruntu). Przy końcu pasa odbijamy w lewo
redukując moc (hamulec aerodynamiczny jeśli potrzeba) i robimy zwrot o 180 stopni.
Odbijanie w lewo nie jest sztywną regułą. To standardowy kierunek, bo w samolotach, gdzie załoga
siedzi obok siebie, pilot jest zawsze po lewej. Jeśli na lotnisku są dwa równoległe pasy, z prawego
odbija się w prawo. Tak samo robi się, gdy przy odbiciu w lewo przeszkadza jakaś przeszkoda
terenowa, np. wzgórze.
Pod koniec zwrotu "brudzimy" samolot - wypuszczamy klapy, a zaraz potem podwozie. Lot po tzw.
"downwind leg" to najtrudniejszy fragment, w którym musimy ustawić Horneta "ON SPEED", czyli
wytrymować tak, by leciał przed siebie pod właściwym kątem natarcia AOA (Angle of Attack). Przy
wysokości ok. 600 stóp wektor kierunku lotu musi być w okolicy linii horyzontu i pośrodku tzw. nawiasu
E (E bracket). Do utrzymania "on speed" w końcowej fazie powinniśmy używać głównie przepustnicy.
Dobrze ustawiony samolot leci "on speed" bez użycia drążka. (latanie "on speed" warto sobie ćwiczyć w
wolnych chwilach, niekoniecznie tuż przed lądowaniem).
Gdy końcówka skrzydła utworzy z początkiem pasa kąt 45 stopni, odbijamy znowu o 180 stopni w
końcowym skręcie, by znaleźć się na finałowym podejściu Final Approach. Wyrównujemy lot, kierujemy
wektor kierunku na początek pasa i przepustnicą utrzymujemy samolot "on speed" aż do przyziemienia
- Touchdown.
102
Podwozie Horneta jest przystosowane do „przedzwaniania” w pokład lotniskowca z ogromną siłą,
dlatego nie musimy przy końcu podnosić lekko dzioba. Na pasie dajemy po hamulcach. Gdy prędkość
spadnie do 50 węzłów włączamy sterowanie przednim kołem NWS i kołujemy na parking.
Przy treningu nie trzeba ciągle trzymać się ścisłych reguł. Czasem pomaga zrobienie pierwszego zwrotu
około mili czy dwóch za pasem, by mieć więcej czasu na ustawienie samolotu "on speed". Tak samo
ostatni zwrot można zrobić nieco później. Zawsze też lepiej być nieco za wysoko niż za nisko.
Przygotowanie do lądowania
Przygotowania do lądowania warto zacząć dosyć wcześnie, na kilkadziesiąt mil przed bazą zależnie od
pokonywanej drogi. Na początku wszelkie informacje znajdziemy w dokumentach odprawy misji, czyli
w briefingu (ALT + B) i dobrze zrobionym (przez autora misji) kneeboardzie lub ewentualnie na
domyślnych stronach kneeboarda.
Potrzebne będą:
 częstotliwości, na jakiej nadaje wieża

 kanał TACAN lotniska
Kneeboard otwieramy przyciskiem PRAWY SHIFT + K, a kolejne strony to [ ].
103
1.
W naszym przypadku lądowania na Tonopah Test Range widać, że wieża nadaje na 124.750 i 257.950,
a kanał TACAN to 77.
2.
Ustawiamy radio na wybrany preset/częstotliwość (nie trzeba w przypadku opcji EASY COMMS).
104
3.
Ustaw TACAN na właściwy kanał.
4.
Skontaktuj się z wieżą i poinformuj o swoim przylocie:
ATC > Nazwa lotniska > Inbound
105
5.
Komunikacja z wieżą lotniska w DCS World jest na razie bardzo prymitywna, ale dostaniesz numer
pasa startowego i kurs, jeśli nie chcesz korzystać z TACANA. Numer pasa pomoże ustawić się od razu
na właściwy kurs. W naszym przypadku to pas 32.
6.
Numer pasa 32 mówi nam, że zorientowany jest na kursie 320 - 140 (z przeciwnej strony), ale to
bardzo ogólna wartość - potrzebujemy dokładniejszej. Tutaj znowu możemy sięgnąć do dokumentów w
kneeboardzie, albo dokonać małej matematyki. Kneeboard pokazuje, że po uwzględnieniu dewiacji
magnetycznej kurs pasa to 325 stopni.
Dewiacja magnetyczna w DCS to:

Nevada: -12 stopni
Kaukaz: - 6 stopni
Zatoka Perska: -2 stopnie
Normandia: +1 stopień
106
Potwierdza to mapa F10. Kurs geograficzny pasa mierzony "linijką" to 337. Minus 12 stopni dewiacji
magnetycznej daje 325.
7.
Klikamy CRS z włączonym ekranem HSI i nawigacją TACAN, by wyznaczyć kurs pasa do
przechwycenia. Gdy na konsoli pojawi się CSEL, wpisujemy 325 i potwierdzamy ENT.
107
8.
Obieramy kierunek tak, by ostatecznie "zderzyć się" z kursem, czyli przechwycić go. Im bliżej
jesteśmy, tym bardziej zmniejszamy skalę HSI, by być bardziej precyzyjnym.
9.
W międzyczasie sprawdzamy niezbędne rzeczy:
 Anti Skid - ON - układ antypoślizgowy włączony

 Hook Bypass - Field - ustawienia haka – lotnisko
 Master Arm - Off - uzbrojenie wyłączone
 Countermeasures Off - chaffy i flary wyłączone
108
10.
Przełącz wysokościomierz na radarowy. Jest to bardzo ważne w takich lokacjach, jak Nevada, gdzie
teren leży wysoko nad poziomem morza.
11.
Gdy dostatecznie zbliżysz się do ustawionego kursu, zrób zwrot i zrównaj lot z wyznaczonym torem.
Kneeboard nie jest konieczny, można go już wcześniej wyłączyć.
109
Rozpoczęcie podejścia
1.
Leć równo z kursem w stronę pasa. Warto przelecieć po prawej stronie pasa, sprawdzając czy jest
"czysto". Obserwuj zasięg do nadajnika TACAN na HUDzie i ustaw samolot tak, by w punkcie INITIAL
APPROACH (rozpoczęcia podejścia), czyli odległości 3 mil lecieć:
 wysokość 800-1000 stóp

 prędkość około 350 kts
W tym momencie można też "uwięzić HUD" wciskając przycisk CAGE, by wektor nie chował się po
bokach.
W międzyczasie odezwie się wieża z pozwoleniem na lądowanie.
110
2.
Utrzymuj kurs, wysokość i prędkość. Przeleć po prawej stronie swojego pasa. Upewnij się, że nie ma
tam żadnego marudera - zwłaszcza w trybie multiplayer.
3.
Pod koniec pasa wrzuć przepustnicę na idle (jałowe obroty) i zrób zwrot w lewo. Utrzymuj wektor
kierunku na horyzoncie, by nie tracić wysokości. Jeśli prędkość jest bardzo wysoka, użyj hamulca
aerodynamicznego. Teoretyczna zasada mówi, że skręt powinien wynosić 1% G aktualnej prędkości,
czyli np. 350 węzłów to zakręt 3.5 G. Nie musisz się sztywno tego trzymać, bo G i tak będzie ciągle się
zmieniać. Potraktuj to jako średnie odniesienie. Patrz na kurs na HSI i wyrównaj, by być dokładnie na
odwrotnym kursie, co wcześniej.
111
4.
Pod koniec zwrotu pilnuj prędkości, poniżej 250 wypuść podwozie (G), a następnie klapy.
Wypuszczenie klap spowoduje nagłe wzniesienia nosa do góry - aby ograniczyć ten efekt możesz
otwierać klapy stopniowo - najpierw do połowy (HALF), potem pełne (FULL) i być gotowym na
jednoczesne pchnięcie drążka do przodu, by utrzymać lot w linii prostej.
112
On Speed AOA
Czas na najtrudniejszy moment przy lądowaniu, wymagający nieco praktyki - lot "on speed" i właściwy
"AOA" - Angle of Attack. Na lotnisku można jeszcze popełnić przy tym trochę błędów, ale lotniskowiec
nie wybaczy złego On speed AOA, bo wtedy hak nie złapie liny.
Lot "z właściwą prędkością" ON SPEED to lot pod właściwym kątem natarcia AOA 8.1 stopni względem
linii poruszania się. Hornet pomaga nam wylądować wyświetlając symbol na HUDzie – E-Bracket. Pilot
musi tylko trzymać wektor kierunku lotu Velocity Vector pośrodku E-Bracketa i w okolicy linii horyzontu
na HUDzie. O właściwym AOA informuje też pomarańczowe kółko AOA Indexer obok HUDa.
113
1.
Do utrzymania samolotu ON SPEED trzeba użyć przycisków trymowania samolotu w górę i w dół
oraz ciągłych ruchów przepustnicą. Weź pod uwagę ogromne opóźnienie, jakie ma przepustnica w
reakcji na ruchy. Każdą zmianę trzeba od razu kontrować przeciwnym ruchem, inaczej zaczniesz za
bardzo opadać lub się wznosić. Pilnuj, by wysokość wynosiła około 600 stóp. Lepiej być powyżej
tego pułapu niż poniżej.
Idealnie wytrymowany samolot leci jak po sznurku "on speed" bez dotykania drążka - wystarczą małe
ruchy przepustnicą. Wyczucie tego będzie wymagało nieco praktyki i nie przyjdzie od razu.
Obserwuj E-Bracket i lampki AOA indexera. Na poniższym przykładzie widać górną strzałkę, co oznacza
ZA WOLNO. Dolna (czerwona) to ZA SZYBKO.
114
2.
Zerkaj przez ramię na pas startowy. Kiedy końcówka skrzydła stworzy z początkiem pasa kąt 45 stopni
(przy treningu możesz lecieć nieco dalej), musisz zrobić drugi zwrot w lewo.
To jeszcze trudniejszy manewr, bo nie tylko musisz skręcić wprost na pas, ale i pilnować kąta AOA i
"on speed".
Tu jeszcze trochę za wcześnie...
... a tu już nieco przestrzelone. Najwyższy czas na zwrot.
115
3.
Utrzymuj wektor kierunku tuż pod linią horyzontu i jednocześnie E-Bracket pośrodku dotykający swoją
górną podstawą horyzontu. Przygotuj się na to, że w trakcie skrętu będzie trzeba trochę
zwiększyć moc, by samolot nagle nie spadł za dużo. Skręcając pod kątem około 30 stopni
powinieneś wyjść wprost na pas, ale w praktyce na początku często można polecieć zbyt szeroko lub
wąsko. Zerkaj w bok sprawdzając pozycję pasa (tu bardzo przydaje się jakiś Head Track). Staraj się
nie zejść poniżej 450-400 stóp.
116
Etap końcowy - Final Approach
Po wyrównaniu na kurs pasa będziesz albo ze spokojem obserwował zejście do punktu przyziemienia
robiąc małe poprawki, albo walczył z samolotem, jeśli nie był dobrze wytrymowany. Na szczęście
mocne podwozie i długie pasy startowe pozwalają na spory margines błędu.
1.
W każdym przypadku skieruj wektor kierunku gdzieś na początek pasa i wybrany punkt przyziemienia
Touchdown. Jeszcze raz wciskamy CAGE, by teraz "uwolnić" HUD. Reguluj ciąg utrzymując wektor i E
Bracket w równej linii.
2.
Przed przyziemieniem nie musisz robić "flare", by unieść nos samolotu. Hornet jest zaprojektowany
tak, by wytrzymać centralne przywalenie w pas.
117
118
3.
Po wylądowaniu wciśnij hamulce kołowe WHEEL BRAKES. Obserwuj prędkość. Gdy spadnie poniżej 50
węzłów włącz sterowanie przednim kołem NWS (Nose Wheel Steering) i zacznij kołować do miejsca
parkingowego. Możesz też tuż po przyziemieniu dodać mocy, wznieść się i kontynuować trenowanie
lądowań.
119
Lądowanie CASE I na lotniskowcu
Termin CASE I oznacza lądowanie na lotniskowcu przy bardzo dobrej widoczności i pogodzie.
Procedura jest podobna do lądowania na zwykłym pasie, tyle że margines błędu jest tutaj bardzo mały
- albo zahaczymy o linę na pokładzie, albo nie - i całe podejście będzie trzeba powtórzyć.
Posadzenie samolotu na małym pokładzie lotniskowca to zawsze duży sprawdzian umiejętności dla
pilota i każde takie lądowanie jest filmowane oraz szczegółowo oceniane przez oficera LSO. Następnie
wszelkie błędy są omawiane, czasem piętnowane, a stopnie upubliczniane. Chodzi o to, by w zarodku
eliminować złe praktyki i przyzwyczajenia.
W DCS World na szczęście istnieje trochę luźniejszy podział na tzw. dobre lądowania i prawidłowe
lądowania. Dobre to takie w stylu sceny z przerażonym Cougarem w filmie Top Gun. Brzydkie,
niebezpieczne, ale można wysiąść z maszyny bez draśnięcia. Prawidłowe to trzymanie się procedur i
dobra ocena od oficera LSO. Tę dostaniemy albo z modułem Supercarrier, albo po zainstalowaniu
specjalnego skryptu dla domyślnego okrętu USS Stennis.
Moduł Supercarrier oferuje realistyczną komunikację radiową od momentu zgłoszenia chęci przybycia
na okręt do samego złapania liny (lub skuchy). Warto jednak zaznaczyć, że w działa ona jak należy w
przypadku ścisłego trzymania się procedur, co bywa problematyczne w końcowej fazie. Jeśli popełnimy
więcej niż dwa błędy na dłużej niż 2 sekundy, to LSO od razu skieruje nas do drugiego podejścia
komendą WAVE OFF - nawet jeśli technicznie lądowanie będzie do uratowania.
120
Przy treningu warto więc najpierw skupić się na bezpiecznym posadzeniu Szerszenia za każdym razem,
a dopiero potem na samych "szóstkach" w dzienniczku.
Poradnik opisuje pełną procedurę CASE I od momentu zameldowania się, przez krąg oczekiwania, aż
do lądowania, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by podczas ćwiczeń od razu przejść do fazy łapania liny
czy podejścia od punktu INITIAL. Przy braku modułu Supercarrier nieistotne będą objaśnienia
komunikatów radiowych, choć warto poznać je na przyszłość.
121
CASE I - podstawy
Proces lądowania CASE I odbywa się wyłącznie w dzień, z chmurami powyżej 3000 stóp i widoczności
przekraczającej 5 mil. Samoloty kierowane są do kręgu oczekiwania nad samym lotniskowcem.
Inbound
Chęć przybycia na okręt można zgłosić już z odległości 50 mil do okrętu. Lotniskowiec, czyli "Matka"
MOTHER przekaże nam info o pogodzie i kurs okrętu BRC. Podczas dalszego lotu warto odpowiednio
skonfigurować samolot do lądowania. Włączamy TACAN, ustawiamy kurs CSEL, opcjonalnie ICLS.
Następne zgłoszenie przez radio odbywa się przy dystansie 10 mil do lotniskowca.
See you at 10
Przy 10 milach "Matka" poprosi o stan paliwa i przekaże kontrolę nad nami operatorowi radaru - tzw.
Marshalowi. Jeśli wiemy, że wokół lotniskowca jest pusto, można od razu zacząć ustawiać się do
punktu Initial (wysokość 800, prędkość 350, kurs równy z lotniskowcem), bo i tak dostaniemy zgodę
na lądowanie, gdy zbliżmy się na 3 mile do celu. Przy "See you at 10" warto już wypuścić hak do
lądowania.
Overhead Holding Pattern
Gdy pokład jest zajęty, bo właśnie ląduje inny klucz samolotów, wieża nie da nam pozwolenia na
lądowanie. Wtedy powinniśmy przejść do oczekiwania na kręgu Overhead Holding Pattern. Przy CASE I
to okrąg po lewej stronie lotniskowca o średnicy 5 mil. Samoloty krążą tam orbitując również na lewo
od wysokości 2000 stóp w górę, z odstępami 1000 stóp między kolejnymi kluczami samolotów.
Overhead Holding Pattern posiada cztery główne punkty. Na torze pomiędzy punktem 1 i 3 można
wznosić samolot na odpowiednią wysokość, a pomiędzy 3, a 1 obniżać pułap.
122
W DCS World Marshal nie wydaje poleceń odnośnie Overhead. W rzeczywistości wysokość do
oczekiwania powinniśmy znać z dokumentów odprawy. Jeśli nie dostaliśmy od razu "sygnału charlie" to
znaczy, że inny klucz samolotów AI jest w trakcie finalnego podejścia i zajmuje pokład. Powinniśmy
zostać powyżej 2000 stóp i krążyć w lewo po Overhead. Po wylądowaniu ostatniego samolotu z klucza
dostaniemy zgodę na lądowanie, nawet jeśli kolejny klucz AI czeka już na Stacku, bo zameldował się
tam wcześniej.
STACK - "sterta" samolotów na różnych wysokościach krążąca na Overhead Holding Pattern.
Your signal is charlie
W końcu otrzymamy sygnał "charlie", czyli w alfabecie NATO literę C - Cleared to land - zgodę na
lądowanie. Przy następnym przelocie przez punkt nr 3 na Stacku opuszczamy Overhead lecąc prosto i
odbijając w lewo, tak by ustawić się bezpośrednio za lotniskowcem w punkcie INITIAL, a więc:
 odległość 3 mile od lotniskowca, wysokość 800 stóp

 prędkość 350 węzłów
 kurs równolegle do lotniskowca, nieco po prawej, by mieć widok na pokład podczas
bezpośredniego mijania
 hak spuszczony
123
Break, (Kiss Off)
Od teraz podejście jest bardzo podobne do VFR na zwykłym lotnisku. Utrzymujemy prędkość i
wysokość mijając lotniskowiec po jego prawej stronie i wizualnie sprawdzamy, czy pokład nie jest
zajęty. Mijamy okręt i około 1-1.5 mili za nim redukujemy moc i robimy zwrot w lewo.
Jeśli lecimy ze skrzydłowym, tuż przez zwrotem wysyłamy mu komunikat:

KISS OFF
Czyli "buziaka na do widzenia". Dzięki temu przestanie za nami podążać, tylko poleci dalej i zrobi swój
zwrot po około 20 sekundach, by zachować odpowiedni odstęp około 40-50 sekund pomiędzy każdym
lądowaniem na pokładzie.
W czasie zwrotu zwalniamy do 250 węzłów (hamulec aero jeśli trzeba), wypuszczamy podwozie oraz
klapy na FULL.
124
AOA On Speed
Lecąc wzdłuż okrętu przeciwnym kursem ustawiamy Horneta AOA On Speed, czyli trymujemy tak, by
leciał pod kątem 8.1 stopnia na wysokości 600 stóp bez dotykania drążka. Wszelkie zmiany wysokości
powinniśmy wykonywać za pomocą przepustnicy. Idealne położenie względem okrętu to około 1.5 mili
patrząc w lewo.
Abeam - kurs po trawersie
Lecą równolegle do kursu okrętu (ABEAM) kolejny zwrot rozpoczynamy po minięciu rufy lotniskowca.
Trzeba być przygotowanym na dodanie mocy, by utrzymać AOA On Speed, wysokość powinna spaść do
450-500 stóp. Kontynuujemy zwrot pamiętając, że pokład lądowania jest przesunięty o -10 stopni
względem kursu okrętu.
125
In The Groove
Jeśli wszystko poszło, jak trzeba, zwrot powinien zakończyć się na kursie lądowiska, czyli BRC - 10
stopni. Idealne ustawienie to:
 odległość 3/4 mili (0.6nm)

 wysokość 350 stóp
 AOA On Speed
Czas In The Groove powinien wynieść 15-18 sekund.
Ball, Clara
Tuż po skierowaniu się w stronę pokładu powinniśmy wysłać komunikat:
 BALL - jeśli widzimy światła kierujące IFLOLS (Improved Fresnel Lens Optical Landing System)
 CLARA - jeśli nie widzimy świateł - wtedy dostajemy więcej głosowych komunikatów oficera
LSO
126
3 Wire
W końcowej fazie kierujemy wektor lotu na HUDzie na "krocze" lotniskowca, jednocześnie cały czas
sterując przepustnicą i utrzymując AOA On Speed. Finalne podejście powinno trwać od 15 do 18
sekund. W momencie przyziemienia powinniśmy mieć przepustnicę na 100 %, czyli mil-power w razie
niezłapania liny i konieczności szybkiego podrywu do góry (BOLTER).
Idealne lądowanie to złapanie liny nr 3 (3 Wire). Po zatrzymaniu momentalnie podnosimy hak,

składamy skrzydła i kołujemy poza pas do lądowania, by zwolnić pokład dla kolejnych samolotów.
127
Wywołanie lotniskowca
1.
Przygotuj następujące informacje:
- częstotliwość radiową lotniskowca
- kanał TACAN lotniskowca
- kanał ICLS lotniskowca (opcjonalnie)
Powinieneś znaleźć je w dokumentach odprawy misji (ALT + B) i w swoim kneeboardzie (SHIFT + K).
2.
Wybierz odpowiedni kanał radia lub wprowadź częstotliwość w trybie radia M (nie musisz, jeśli grasz z
ustawieniem Easy Comms).
128
3.
Ustaw kanał TACAN i opcjonalnie ICLS (bardziej przydaje się przy złej widoczności).
4.
Wybierz obraz nawigacji HSI na jednym z monitorów.
129
5.
Wywołaj przez radio:
ATC -> nazwa lotniskowca
i wybierz komendę INBOUND.
Wyślesz automatycznie następujący (przykładowo) komunikat: Marshal, 010, Marking mom's 089
for 35, Angels 6.5, holding hands with 011, low state 6.4
 Marshal - operator radaru ustalający kolejność lądowania

 010 - nasz numer na kadłubie samolotu
 Marking mom's 089 for 35 - nasze położenie względem lotniskowca (matki) - kurs 089,
odległość 35 mil
 Angels 6.5 - nasza wysokość 6.5 tysiąca stóp
 holding hands with 011 - ("trzymam za rączkę") - lecę ze skrzydłowym nr samolotu 011
 low state 6.4 - poziom paliwa 6.4 tysiąca funtów
6.
Dostaniesz następujący (przykładowo) komunikat zwrotny:
010, mother's weather is visibility ten plus miles, clear, altimeter is 29.93, CASE I recovery,
expected BRC 269, report see me at 10.
 010 - numer naszego samolotumother's weather is - pogoda nad lotniskowcem ("matką")

 visibility ten plus miles - widoczność większa niż 10 mil
 clear – bezchmurnie
 altimeter is 29.93 - ciśnienie wysokościomierza
 CASE I recovery - tryb lądowań na lotniskowcu
 expected BRC 269 - przewidywany kurs lotniskowca (Base Recovery Course) 269
 report see me at 10 - zgłoś się, gdy będziesz 10 mil od lotniskowca
Ciśnienie wysokościomierza skorygujesz tym pokrętłem.
130
7.
Ustaw kurs przechwycenia CSEL zgodny z podanym 269 i kieruj się w stronę lotniskowca.
Przygotowanie do lądowania
1.
Przełącz uzbrojenie w tryb bezpieczny MASTER ARM SAFE.
131
2.
Wyłącz system środków przeciwdziałania ALE-47.
3.
HOOK BYPASS - ustaw hak w pozycję CARRIER i wyłącz system antypoślizgowy ANTI SKID - OFF.
132
See you at 10 - 10 mil do celu
1.
Pilnuj odległości od lotniskowca. Ustaw się na właściwy kurs jeśli chcesz od razu lądować.
2.
Przy około 10 milach opuść hak (domyślnie klawisz H)
133
3.
Po przekroczeniu odległości 10 mil do okrętu wyślij komunikat F2:
SEE YOU AT 10.
4.
Otrzymasz komunikat zwrotny: Update state, switch tower
 update state - podaj aktualną ilość paliwa

 switch tower - przełączenie na komunikację z wieżą (automatyczne)
Automatycznie wyślesz odpowiedź: 010, low state (state) 4.9
 010 - numer samolotu

 low state (lub state) 4.9 - niski poziom paliwa 4.9 tysiąca funtów
134
5.
Następny komunikat wyślesz automatycznie, gdy zbliżysz się na 3 mile do lotniskowca. Jeśli wiesz, że
nad okrętem jest pusto i chcesz od razu lądować, leć tak, by przy dystansie 3 mil być na wysokości
800 stóp z prędkością 350. Będziesz mógł rozpocząć podejście, bo od razu otrzymasz zgodę. Jeśli nad
lotniskowcem jest tłok lub chcesz zrobić kółko po Overhead Holding Pattern, leć na wysokości 2000
stóp lub wyżej.
Twój automatyczny komunikat to: Tower, 010, overhead, angels 3.5, holding hands with 011,
low state 4.9
 tower – wieża
 overhead - jestem w poczekalni
 angels 3.5 - wysokość 3.5 tysiąca stóp
 holding hands with 011 - ("trzymam za rączkę") lecę ze skrzydłowym nr samolotu 011 (jeśli
lecisz sam tej linijki nie będzie)
 low state 4.9 - niski poziom paliwa 4.9 tysięcy funtów
Jeśli pokład jest zajęty, będziesz musiał chwilę odczekać i krążyć po Overhead na swojej wysokości
(wyższej niż 2000 stóp), aż do otrzymania zgody (charlie). Gdy pokład będzie pusty, otrzymasz zgodę
na lądowanie: 010, tower, Roger, BRC is 269, signal is Charlie

 tower - tu wieża
 Roger – zrozumiałem
 BRC is 269 - aktualny kurs lotniskowca to 269
 signal is charlie - masz zgodę na lądowanie
Krążenie ze skrzydłowym po Overhead, czyli na lewym kręgu lotniskowca. Profilaktycznie

haki czekają już w pozycji "dół".
135
Signal is Charlie - zgoda na lądowanie
Jeśli kurs lotniskowca się zmienił, wprowadź poprawki na ekranie HSI przełącznikiem CSEL.
Jeśli nad pokładem było pusto i od razu ustawiłeś się do lądowania na wysokości 800, to jesteś już w
punkcie Initail.
Jeśli wcześniej krążyłeś po Overhead, to po minięciu pozycji nr 3 zniż pułap i robiąc odpowiedni zwrot
w lewo ustaw się w punkcie startowym do lądowania INITIAL, czyli:
 3 mile od lotniskowca
 800 stóp wysokość
 prędkość 350
 hak opuszczony
136
Initial - rozpoczęcie podejścia
Od punktu Initial zaczyna się standardowe podejście po kręgu, podobne do VFR na lotnisku.
Lotniskowiec nie stoi jednak w miejscu, jego pozycja ciągle się zmienia, więc w porównaniu do lotniska
jest tu kilka różnic.
1.
Leć prosto, równolegle do kursu lotniskowca, tak by minąć jego pokład nieco po prawej. Sprawdź
wizualnie, czy jest pas lądowania jest pusty. Jeśli lecisz ze skrzydłowym wywołaj menu komend
radiowych.
137
2.
Przeleć obok lotniskowca i leć dalej, aż odległość na HUDzie pokaże 1-1.5 mili.
Gdy masz obok siebie skrzydłowego, wydaj mu teraz komendę:
KISS OFF ("buziak na do widzenia")
dzięki temu przestanie za Tobą podążać i wykona swój zwrot we właściwym momencie.
3.
Zaraz po KISS OFF (albo po minięciu 1.5 od lotniskowca) wykonaj BREAK zwrot w lewo.
Cofnij przepustnicę, jeśli trzeba podnieś hamulec aerodynamiczny, utrzymuj wektor kierunku na linii
horyzontu, by nie tracić wysokości. Zwrot powinien mieć wartość 1 % G od prędkości, czyli np. 3.5 G
przy prędkości 350, choć w praktyce wartość G mocno skacze.
138
4.
Gdy prędkość spadnie do około 250 wypuść podwozie (domyślnie G), a następnie klapy na FULL
(domyślnie CTRL + F).
Uważaj, bo wypuszczenie klap generuje dodatkową ogromną siłę nośną. Nos samolotu
wystrzeli do góry, prędkość spadnie, a wraz z nią wysokość. Przygotuj się na to zawczasu, by
zredukować te efekty. Przytrzymaj drążek od siebie w czasie wypuszczania klap i kontroluj moc
przepustnicy. Wyrównaj lot na kursie odwrotnym do kursu lotniskowca. Idealna odległość od
lotniskowca patrząc na lewo to 1.5 mili.
AOA On Speed
Czas na trudną fazę ustawienia samolotu AOA On Speed, czyli lecącego przed siebie z zadartym do
góry nosem. Pochylenie powinno wynosić 8.1 stopnia, co umożliwi złapanie liny przez hak.
139
Przy ustawieniu pomaga pionowa kreska na HUDdzie, tzw. E-Bracket oraz AOA Indexer, czyli trzy
lampki po lewej stronie HUD-a. Użyj trymu tak, by samolot leciał prosto z wektorem kierunku lotu
pośrodku E Bracketa i żółtą, okrągłą lampką AOA Indexera. Jeśli widzisz czerwony grot na dole - lecisz
za szybko. Jeśli zielony u góry - za wolno.
Używając trymu i przepustnicy ustaw samolot On Speed. Przy właściwym ustawieniu nie będziesz
musiał dotykać drążka, by samolot leciał stabilnie. To dość kłopotliwy manewr i szybkie ustawienie
samolotu AOA On Speed wymaga sporo ćwiczeń.
Użyj przepustnicy, by regulować wysokość, wznieś się na 600 stóp. Nie musisz pilnować prędkości w
węzłach - będzie odpowiednia, gdy AOA Indexer świeci się na pomarańczowo, a E-Bracket jest na
poziomie wektora kierunku.
140
Final Break - ostatni zwrot
1.
Lecąc równolegle do kursu okrętu (ABEAM) zerkaj w lewo na pozycję lotniskowca. Gdy miniesz jego
rufę, zacznij ostatni zwrot w lewo pod kątem około 30 stopni.
2.
To kolejny bardzo trudny manewr. Bądź gotowy na małe dodanie mocy, utrzymuj E-Bracket i wektor
kierunku nieco poniżej linii horyzontu, by stopniowo się zniżać. W połowie zwrotu nie powinieneś być
niżej niż 450 stóp.
141
3.
Zerkaj na pozycję lotniskowca. Pamiętaj, że tym razem nie możesz wyjść ze zwrotu wprost na kurs
BRC okrętu, tylko ustawić się na wprost pokładu do lądowania, który jest odchylony o 10 stopni w lewo
od kursu lotniskowca.
142
In The Groove - ścieżka zejścia
1.
Perfekcyjny zwrot powinien zakończyć się na wprost lądowiska około 0.6-0.7 mili od lotniskowca na
wysokości około 350 stóp.
Według oryginalnej instrukcji NATOPS samolot powinien być ustawiony około 1 mili od lotniskowca, a
przy 0.6 wysłany komunikat HORNET BALL lub CLARA.
Tak rozpoczyna się końcowa faza In The Groove i początek właściwego etapu lądowania, który
podlega ocenie przez dyżurnego LSO.
Na poniższym obrazku widać właściwą odległość, prędkość On Speed, ale niestety cienka pozioma linia
na HUDzie systemu ICLS nie jest na środku wektora kierunku - wysokość nie jest prawidłowa. Nie
będzie z tego dobrej oceny, ale lądowanie wciąż może zakończyć się szczęśliwie.
143
2.
Tuż po wejściu na In The Groove powinniśmy wysłać jeden z dwóch komunikatów:
- Ball - jeśli widzimy światła systemu FLOLS
- Clara - jeśli ich nie widzimy
Z modułem Supercarrier i tak zawsze wyświetli się pomocniczy system FLOLS, który w założeniu ma
pomagać w trybie VR, gdzie małe światełka są nieczytelne.
Warto przypisać sobie komunikat Hornet Ball do osobnego klawisza, bo nie będzie ani czasu, ani wolnej
ręki, by szukać tego gdzieś po menu radia. W odpowiedzi otrzymamy komunikat: Roger Ball
3.
Podczas podejścia powinniśmy celować wektorem kierunku lotu w "krocze" lotniskowca (crotch), czyli
punkt, w którym pas lądowiska łączy się z pokładem katapult 1 i 2.
144
4.
Utrzymuj E-Bracket razem z wektorem kierunku, pilnuj światełek AOA Indexera. Z Supercarrierem
będziesz dostawał jeszcze komunikaty przez radio, jeśli nie będziesz na prawidłowym kursie. Czasem
wystarczy jedna chwila, jedno złe przesunięcie przepustnicy czy ruch drążkiem, by wszystko poszło nie
tak.
W niektórych przypadkach lądowanie da się uratować, w innych będzie trzeba je przerwać i podejść
jeszcze raz. Oficer LSO odwoła nasze podejście okrzykiem WAVE OFF, jeśli popełnimy więcej niż dwa
błędy na raz i będziemy je utrzymywać dłużej nż 2-4 sekundy.
145
5.
Idealny czas spędzony w In The Groove to 15-18 sekund.
146
Przyziemienie
1.
Nigdy nie celuj w sam początek pokładu. Idealne lądowanie to złapanie przedostatniej liny nr 3 (3
Wire). Nie "flaruj", czyli nie podnoś nosa przed przyziemieniem. Powineneś po prostu "walnąć" w
pokład pod właściwym kątek AOA. Przy przyziemieniu powinieneś mieć przepustnicę ustawioną na 100
% mocy (mil-power), by w razie niezłapania liny poderwać się do góry. Inaczej nie ma co liczyć na
dobrą ocenę.
Jak widać na poniższej ocenie, to było fatalne lądowanie, ocenione na najgorszą ocenę C, ze złapaną
liną nr 1 ale i tak samolot zatrzymał się nieuszkodzony na pokładzie. Perfekcyjne podejścia i ocena OK
przyjdą z czasem.
Inny możliwy rezultat spotkania z pokładem to:
 BOLTER - hak nie złapał liny - błyskawicznie dodajemy mocy, nabieramy nieco wysokości i
przechodzimy do drugiego podejścia
 WAVE OFF - podejście odwołane przez zbyt dużą ilość błędów lub zajęty pokład
147
2.
Po wylądowaniu od razu podnieś hak i złóż skrzydła.
148
3.
Ze złożonymi skrzydłami możesz włączyć na stałe ciasne skręcanie NWS HI przy kołowaniu przyciskiem
NWS. Szybko opuść pas lądowania i kołuj na miejsce parkingowe.
Komendy LSO
Podchodząc do lądowania w ostatniej fazie In The Groove możemy usłyszeć takie komunikaty
pomagające w wejściu na właściwą ścieżkę GLIDEPATH:
You're high - jesteś za wysoko

You're low - jesteś za nisko
You're fast - za szybko, AOA za niskie
You're slow - za wolno - AOA za wysokie
You're lined up left - znosi Cię na lewo
You're lined up right - znosi Cię na prawo
Power - więcej mocy!
Right for lineup - skręć nieco w prawo
Come left - skręć nieco w lewo
Easy with the nose - zbyt gwałtowne zmiany położenia nosa samolotu
Easy with the wings - zbyt gwałtowne kołysanie skrzydłami
Easy with it - zbyt duże wachlowanie mocą
Wave Off - dodaj mocy, ponowne podejście
Bolter - lina nie złapana
149
Oceny lądowania i kody błędów
Każda ocena zaczyna się od:
LSO: GRADE:
Po niej następuje ocena, a za nią może być cała lista kodów różnych błędów.
Oceny:
_OK_ - perfekcyjnie
OK - nieźle, błędy akceptowalne, dobre poprawki
(OK) - ujdzie, akcepowalne błędy
- - - - bez oceny, poniżej przeciętnej, ale bezpiecznie
C - Cut - słabo, ogromne błędy, niebezpiecznie
B - Bolter - niezłapana lina
WO - Wave Off - lina złapana pomimo komunikatu Wave Off lub podejście przerwane?
OWO - Own Wave Off - podejście przerwane po decyzji pilota
Główne błędy:
DL - drifted left - znoszenie na lewo
DR - drifted right - znoszenie na prawo
F - fast - za szybko
H - high - wysoko
LO - low - nisko
LL - landed left - wylądowanie za bardzo na lewej stronie
LR - landed right - wylądowanie za bardzo po prawej stronie
AFU - all fouled up - wszystko źle
Fouled Deck - zajęty pokład
NSU - not set up - samolot nie przygotowany
P - power - za mało mocy
SLO - slow - za wolno
3PTS - landed 3 point - uderzenie wszystkimi kołami na raz
LNF - Landed nose - lądowanie "na nos"
Wings - skrzydła (za dużo kołysania?)
NERD - not enough rate of descent - za niskie tempo schodzenia
TMRD - too much rate of descent - za wysokie tempo schodzenia
LUL - lined up left - znoszenie na lewo
LUR - lined up right - znoszenie na prawo
LLWD - landed left wing down - lądowanie "na lewe skrzydło"
LRWD - landed right wing down - lądowanie "na prawe skrzydło"
Miejsce popełnienia błędu

AW - after wires - za linami
IW - in the wires - w linach
TL - to land - pomiędzy rufą i pierwszą liną
BC - ball call - komunikat Hornet Ball
X - at the start - na początku ścieżki, przy komunikacie Ball Call
AR - at the ramp - przy rufie okrętu
IM - in the middle - środek ścieżki
IC - in close - tuż pod koniec ścieżki
Uwagi
kod w nawiasie ( ) oznacza - "trochę, nieznacznie"
podkreślenie _ znaczy - "bardzo"
kod w nawiasie kwadratowym [ ] znaczy, że nie było odpowiedzi na sygnał, np. [BC] - brak
komunikatu Ball Call
150
Lądowanie CASE III
Lądowanie CASE III na lotniskowcu odbywa się w nocy lub w warunkach pogodowych utrudniających
widoczność (pokrywa chmur poniżej 1000 stóp lub widoczność mniejsza niż na 5 mil). Samoloty
oczekują na swoją kolej i wykonują podejście pojedynczo. Formacje mogą być dopuszczone tylko w
szczególnych sytuacjach awaryjnych.
W odróżnieniu od standardowego lądowania CASE I, samoloty oczekują na swoją kolej w znacznej

odległości od lotniskowca, a nie krążą bezpośrednio w jego rejonie. Samo podejście wykonuje się po
"prostej", bez kręgu nadlotniskowego. Bardzo istotne jest rozpoczęcie manewru o wyznaczonej
godzinie (push time), bo kolejne lądowania wykonywane są w około 1-minutowych odstępach.
Przygotuj kartkę i coś do pisania! Serio, żaden pilot nie rozstaje się ze swoim kneeboardem!
CASE II
Lądowanie CASE II wykonuje się przy ograniczonej widoczności, z pokrywą chmur co najmniej na
wysokości 1000 stóp i widoczności na minimum 5 mil. Jest to połączenie procedur CASE III i CASE
I. Oczekiwanie w miejscu Marshal Holding Stack wykonuje się według CASE III, tyle że samoloty mogą
być w parach. Po opuszczeniu stacku i podejściu do lotniskowca na 10 mil wykonuje się standardowe
lądowanie CASE I po kręgu, dlatego nie będziemy osobno opisywać CASE II.
151
CASE III - podstawy
Lądowanie CASE III rozpoczyna się od wyrażenia chęci do lądowania przez radio. Marshal przydziela
wtedy wysokość do oczekiwania na swoją kolej w punkcie Marshal Holding Stack, na podstawie której
obliczamy odległość od lotniskowca, a także dokładną godzinę, o której musimy rozpocząć podejście.
Czekając w wyznaczonym punkcie wysyłamy komunikat „Established” i latamy po kręgu „race track” aż
przyjdzie nasza kolej.
152
Etapy lądowania CASE III
Lądowanie CASE III można rozbić na poszczególne etapy:
1. Rozpoczęcie podejścia o wyznaczonej godzinie z przydzielonej wysokości i odległości.

Komenda przez radio: "Commencing".
2. Zejście do wysokości 5000 stóp z prędkością opadania 4000 stóp na minutę i prędkością lotu
250 KIAS. W między czasie komenda przez radio: "Check in".
3. Przy 5000 stóp komunikat radiowy: "Platform" i zmniejszenie opadania do 2000 stóp na
minutę. Zejście do 1200 stóp.
4. 10 mil od lotniskowca: prędkość 250 KIAS, wysokość 1200 stóp i "brudzimy" samolot:
podwozie, klapy, hak. Ustawiamy samolot „On Speed” AOA.
5. 6 mili od lotniskowca. Prędkość około 150 KIAS, na HUDzie pojawią się "igły" systemu ICLS
do lotu według ich wskazań.
6. 3 mile od lotniskowca. Lecimy "On Speed" AOA, wysokość 1200 stóp (według instrukcji
NATOPS) lub 600 stóp (według instrukcji ED). Generalnie 600 używa się przy wyjątkowych
lądowaniach na przyrządy radarowe A-ASR.
7. 3/4 mili od lotniskowca. Komunikat radiowy: "Hornet Ball", ostatnia faza lotu "On
Speed" AOA według wskazań świateł IFLOLS.
Poradnik dotyczy lądowania na lotniskowcu z modułu DCS Supercarrier. W przypadku zwykłego

lotniskowca USS Stennis procedury są identyczne, zabraknie tylko komunikacji radiowej na
poszczególnych etapach.
Lądowanie CASE III warto ćwiczyć dopiero po opanowaniu lądowań w dobrych warunkach widoczności -
CASE I.
153
CASE III - przygotowanie do lądowania
W odległości około 50-40 mil od lotniskowca zacznij przygotowania do lądowania.
1.
Dostosuj oświetlenie kabiny do sytuacji na zewnątrz i swoich preferencji za pomocą pokręteł FLOOD,
INST PNL i CONSOLE.
2.
Ustaw:
 ANTI-SKID na OFF
 HOOK Bypass na CARRIER
 MASTER ARM na SAFE
154
3.
Włącz i ustaw nawigację TACAN na kanał lotniskowca. Znajdziesz go w odprawie misji.
4.
Włącz i ustaw system lądowania na lotniskowcu według instrumentów ICLS na kanał lotniskowca.
Znajdziesz go w odprawie misji.
155
5.
Ustaw ekran nawigacji HSI na prawym lub dolnym monitorze DDI zależnie od preferencji (na dolnym
wyłącz wyświetlanie kolorowej mapy, by nie raziła po oczach). Aktywuj nawigację TACAN (TCN) na
HSI. ILS jest jeszcze opcjonalne, przyda się dopiero 6 mil od lotniskowca. TACAN wyświetli dokładny
kurs i odległość do okrętu.
6.
Na drugim monitorze dobrym zwyczajem jest wyświetlić HUD, by nie musieć zerkać do góry przy
operowaniu na DDI. Tak skonfigurowany samolot jest gotowy do powrotu do domu.
156
Marshal Holding Pattern - krąg oczekiwania
Pierwszym etapem CASE III jest zgłoszenie przez radio chęci lądowania komunikatem "Inbound". W
ten sposób zostanie nam przydzielona wysokość oczekiwania, a zarazem i odległość od lotniskowca
oraz konkretna godzina, o której musimy rozpocząć podejście. Czas do rozpoczęcia lądowania wypełnia
lot po "torze wyścigowym" (race track), czyli robienie 6-minutowych kręgów w wyznaczonym obszarze.
1.
Ustaw radio na częstotliwość lotniskowca (znajdziesz ją w odprawie misji) i nadaj komunikat
"INBOUND".
Pilot wypowie (przykładowo):
Marshal, 305, Marking's mom 109 for 45, angels 10, state 10.4
 Marshal - kontroler radaru na lotniskowcu

 305 - nasz numer na burcie samolotu
 Marking's mom 109 for 45 - nasz kurs do lotniskowca 109 i odległość 45 mil
 angels 10 - nasza wysokość 10 000 stóp
 state 10.4 - nasz stan paliwa 10 400 lbs
2.
Okręt odpowie komunikatem zwrotnym (przykładowo):
305, Courage marshal, CASE III recovery, CV-1 approach, expected final bearing 299,
altimeter is 29.93, 305, Marshal mother's 119 radial, 23 DME, angels 8, Expected approach
time is 22.
 305 - nasz numer samolotu na burcie

 Courage marshal - ksywka radiowa okrętu + operator radaru
 CASE III recovery, CV-1 approach - rodzaj lądowania na lotniskowcu
 Expected final bearing 299 - spodziewany kurs okrętu przy lądowaniu (z uwzględnieniem
przesuniętego pokładu i różnicy magnetycznej)
 Altimeter is 29.93 - ciśnienie wysokościomierza
 Marshal mother's 119 radial - kurs na miejsce oczekiwania od okrętu
 23 DME - odległość w milach miejsca oczekiwania od okrętu
 Angels 8 - wyznaczona wysokość do oczekiwania na lądowanie
 Expected approach time is 22 - wyznaczona godzina do rozpoczęcia podejścia, w tym
przypadku to HH:22 (np. jeśli jest 22:12, to podejście musi się rozpocząć o 22:22, z tolerancją
do 10 sekund)
3.
Zapisz na boku następujące informacje:
Final bearing: 299
Angels: 8
Time: 22
Usłyszysz automatyczną odpowiedź pilota z potwierdzeniem tych danych.
Odległość punktu oczekiwania od lotniskowca DME łatwo obliczyć prostym wzorem:

wyznaczona wysokość + 15 = odległość od lotniskowca
czyli:
8 tysięcy stóp + 15 = dystans 23 mil
Analogicznie "angels 6" da 21 mil, "angels 12" - 27 mil, itd.
157
4.
Ustaw kurs okrętu na ekranie HSI, by lecąc na punkt oczekiwania Marshal Holding od razu go
"przechwycić" i ustawić się we właściwą stronę. Przytrzymaj przełącznik CRS aż podanej wartości (299)
lub wpisz ją potwierdź na klawiaturze panelu centralnego. Na ekranie HSI pojawi się długa, stała linia.
5.
Leć na przechwycenie kursu okrętu, by zrównać swój kurs z linią na HSI. Osiągnij wyznaczoną
wysokość (8000 stóp) i dotrzyj do ustalonego miejsca 23 mil od lotniskowca. Dystans do okrętu widać
na HSI oraz nieco wyraźniej w narożniku HUD-a (51.9 THR).
158
6.
W utrzymaniu stałej wysokości możesz się wspomóc trybem autopilota BALT. Po dotarciu na wskazany
dystans sprawdź, ile czasu zostało do wyznaczonej godziny (lewa strona HUD-a). Pozostałe minuty
wypełniasz lotem po 6-minutowych kręgach Marshal Holding Pattern. Po zajęciu miejsca na zadanym
pułapie oraz w pobliżu wyznaczonej pozycji od lotniskowca DME wysyłamy komunikat radiowy:
"ESTABLISHED" wraz z aktualnym poziomem paliwa (state).
159
6-minutowe kręgi
Na screenie wyżej widać, że jest 16 minut po danej godzinie, co oznacza brakujące 6 minut do
wyznaczonego czasu 00:22, czyli zrobienie jednego pełnego kręgu.
6-minutowy krąg to w teorii:
 zwrot o 180 stopni trwający 2 minuty

 lot po prostej przez 1 minutę
 kolejny 2-minutowy zwrot o 180 stopni na poprzedni kurs
 lot przez 1 minutę do miejsca rozpoczęcia kręgu
W praktyce wszystko wychodzi jednak różnie. Czasem do wypełnienia są tylko 4 minuty, czasem 15.
Piloci krążą po kręgu "na wyczucie", a 6-minutowy manewr nie jest "sztywnym" przepisem. O ile pilot
leci bezpiecznie, zachowując swoją wysokość, może krążyć tak, by po prostu być o właściwej godzinie
we właściwym miejscu. Przygotuj się na opcje wykonywania mocno skróconego kręgu, zwiększanie
mocy i prędkości lub odwrotnie - wyhamowywania, by zdążyć na czas.
Generalnie warto ustawić autopilota na BALT oraz automatyczną przepustnicę ATC (klawisz T) przy
prędkości około 250-300 KIAS, by lecieć stałym tempem i wymierzyć sobie czas trwania zwrotów przy
danej prędkości i kącie skrętu. W miarę nabierania praktyki przestaniemy zwracać uwagę na stoper i
będziemy krążyć instynktownie, kończąc manewr o określonej godzinie.
160
Opuszczanie pozycji Marshal
Przy dobrych obliczeniach i manewrach powinieneś zakończyć ostatni krąg i dolecieć do miejsca
rozpoczęcia schodzenia do lądowania o wskazanej wcześniej godzinie, na wyznaczonej wysokości i w
odległości od lotniskowca (angels + 15).
Na tym przykładzie to godzina 00:22, wysokość 8000 stóp i odległość 23 mile - w każdym razie
powinniśmy celować jak najbliżej tych wartości. W rzeczywistości bardzo istotny jest czas, bo minutę
przed nami i minutę po nas lądują ciągle inne samoloty. Dopuszcza się granicę błędu +/- 10 sekund.
Większe muszą być zgłaszane marshalowi, aby mógł dokonać poprawek w swoim planie. Powinniśmy
również być ustawieni na kursie okrętu, wzdłuż linii wyznaczonej na HSI i lecieć z prędkością około 250
KIAS. W tym momencie wysyłamy komunikat radiowy: "COMMENCING" wraz z aktualnym stanem
paliwa (state). Marshal odpowie z odległością do nas na radarze (DME) i spodziewanym kursem okrętu
(final bearing):
 305, commencing, 29.93, state 10.1

 305, radar contact 23, expected final bearing 299
161
Approach - podejście do lądowania
Chwilę po opuszczeniu punktu oczekiwania Marshal stack, operator radaru przekaże kontrolę nad
Twoim lotem wieży ATC. Usłyszysz komunikat: 305, switch approach.
W tym momencie musisz się zameldować wieży i nadać komunikat:

"CHECK IN":
305, checking in, 23 miles, state 10.0
 305 - numer naszego samolotu na burcie

 Checking in - melduję się
 23 miles - odległość od lotniskowca
 State 10.0 - zapas paliwa 10000 lbs
Wieża odpowie:
 305, final bearing 299
potwierdzając ostateczny kurs okrętu na jaki musimy się kierować.
1.
Równocześnie z komunikatem "Commencing" i w trakcie meldowania wieży, tuż po opuszczeniu
Marshal Stack włącz automatyczną przepustnicę ATC (klawisz T) przy prędkości 250 KIAS i rozpocznij
zniżanie z prędkością 4000 stóp na minutę. Wartość tę widać jako ujemną nad wysokością na HUDzie.
Kontynuuj schodzenie aż do osiągnięcia pułapu 5000 stóp.
162
2.
Na 5000 stóp nadaj przez radio komunikat:
"PLATFORM"
305, platform
 305 - twój numer samolotu na burcie

 Platform - mijanie wysokości 5 tysięcy stóp
3.
Po minięciu pułapu 5000 stóp zredukuj tempo zniżania do 2000 stóp na minutę unosząc lekko dziób i
obserwując ujemną wartość nad wysokością. Jednocześnie staraj się wejść idealnie na kurs okrętu
zrównując linię kursu na HUDzie z wektorem kierunku lotu oraz patrząc, czyli pionowa linia kursu na
HSI jest idealnie na środku. Leć w ten sposób do osiągnięcia pułapu 1200 stóp.
4.
Na 1200 stóp wyrównaj lot i kontynuuj aż do odległości 10 mil do lotniskowca, które sprawdzisz
zerkając na HUD.
163
10 mil do lotniskowca
CASE II - Przy lądowaniu CASE II w tym momencie wysyłamy komunikat "See you at 10" i
rozpoczynamy standardowe lądowanie CASE I po kręgu.
1.
Gdy zbliżysz się na 10 mil do lotniskowca "ubrudź" samolot:
 wypuść hak (H)

 wysuń podwozie (G)
 aktywuj ICLS na ekranie HSI (jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś)
 wyłącz automatyczną przepustnicę ATC
W DCS World warto przed wysunięciem podwozia wysunąć klapy do połowy. Późniejsze wysunięcie ich
do maksimum powoduje o wiele łagodniejsze poderwanie dzioba do góry.
164
2.
Wysuń klapy (Flaps) do pełna Z prędkością około 150 KIAS ustaw samolot "On Speed" AOA, zupełnie
tak samo, jak przy lądowaniu CASE I, czyli używając trymera i przepustnicy steruj tak, by wektor
kierunku lotu znalazł się na środku symbolu E Bracket na HUDzie. W tym wypadku jednak utrzymuj
wysokość około 1200 stóp. Cały czas pilnuj też kursu na środek pokładu, utrzymując pionową "igłę" na
środku wektora kierunku lotu.
165
6 mil od lotniskowca
1.
Przy 6 milach do lotniskowca aktywuje się system lądowania według instrumentów na lotniskowcu
ICLS. Na HUDzie pojawi się dodatkowa "igła", tym razem pozioma wyznaczająca ścieżkę podejścia.
Przez kilka mil będzie jednak spoczywać u góry - jeszcze masz czas do rozpoczęcia podejścia.
Pilnuj przepustnicy i wysokości, by utrzymać samolot "On Speed" AOA. Pewnym trickiem jest ponowne
użycie automatycznej przepustnicy ATC, która potrafi utrzymać Horneta "on speed", ale to również
wymaga praktyki, bo ATC w pewnym momencie i tak będzie trzeba wyłączyć.
Wieża wyśle komunikat potwierdzający przejście na lot według "igieł" (needles):
305, ACLS lock on, 6 miles, say needles
Wyślesz automatyczną odpowiedź ze swoją pozycją względem "igieł", np.

305, down and right
305, up and left
305, on and on
Najlepsza pozycja to ostatni przykład: "on and on".
166
2.
Ustawienie się idealnie na kurs pokładu ułatwia światło LRLLS (Long Range Laser Lineup System).
Wypatruj silnego światła o kolorze bursztynowym - wtedy podchodzisz idealnie. Gdy jest czerwone,
jesteś za bardzo na lewo, a gdy zielone - zbyt na prawo. Im szybciej miga, tym błąd jest większy.
3 mile od lotniskowca
Kolejny kluczowy etap to 3 mile od lotniskowca. Mniej więcej od tego miejsca rozpoczyna się już
zejście po ścieżce GLIDEPATH. Wieża wyśle komunikat:305, approaching glidepath
a pozioma "igła" zacznie się zniżać.
Od tego momentu musisz tak sterować, by dwie "igły" - pionowa i pozioma krzyżowały się idealnie
pośrodku kółka wektora kierunku lotu, który oczywiście cały czas powinien być "On Speed" AOA, czyli
w granicach E-Bracketa. Z modułem Supercarrier pojawi się również intefejs świateł FLOLS.
167
3/4 mili - Hornet Ball - In the Groove
1.
W okolicach 1 mili do lotniskowca kontroler wyśle polecenie, by lecieć na system świateł do lądowania
lotniskowca "Call the ball": 305, below glidepath, on course, 3/4 mile, call the ball

 Below glidepath - pozycja na ścieżce
 On course - pozycja względem kursu
 3/4 mile, call the ball - przy 3/4 mili do celu nadaj komunikat "call the ball".
Wyślij ostatni komunikat radiowy:

"Hornet ball".
Dzięki niemu oficer LSO będzie wspomagał Cię poleceniami, by lecieć idealnie według ścieżki podejścia.
Przy dobrej pogodzie powinieneś widzieć już oświetlenie pokładu.
168
2.
Kontroler potwierdzi przejście na "Hornet ball" podobnym komunikatem:
Roger ball, 23 knots, down the angle, fly the ball:
 23 knots - prędkość wiatru nad pokładem

 Down the angle - dodatkowe informacje o kierunku wiatru
 Fly the ball - leć na "pomarańczową kulę"
Cały czas utrzymuj samolot "On Speed" AOA z wektorem kierunku lotu pośrodku E-Bracketa i z
pomarańczowym światłem na środku w interfejsie FLSOS i pomarańczowym "pączkiem" na wskaźniku
po lewej stronie HUD-a.
Utrzymuj również "igły" skrzyżowane na środku wektora kierunku lotu. Lampa dalekiego zasięgu LRLLS
wciąż jest pomocna, ale kieruj się już także oświetleniem pokładu.
169
3.
Staraj się nie wykonywać gwałtownych ruchów drążkiem, a tylko minimalne korekty. Steruj wysokością
za pomocą przepustnicy. Nie flaruj nad pokładem, utrzymuj wskaźniki na środku i po prostu pozwól
samolotowi "przydzwonić" w pokład. Podczas przyziemienia powinieneś mieć przepustnicę otwartą na
pełną moc w razie niezłapania liny. Uważaj jednak, by nie zrobić tego za wcześnie!
170
4.
Jeśli kąt AOA był właściwy, zatrzymasz się na pokładzie dzięki linie złapanej przez hak. Błyskawicznie
cofnij przepustnicę do poziomu "Idle". Lądowanie zaliczone, choć to jeszcze nie koniec obowiązków - za
minutę na pasie pojawi się kolejny samolot!
171
Po wylądowaniu
1.
Tuż po wylądowaniu podnieś hak (klawisz H) i złóż skrzydła odciągając i przekręcając dźwignię. Ze
złożonymi skrzydłami nie musisz trzymać przycisku NWS do ciasnego skręcania.
2.
Natychmiast zjedź z pasa i zajmij miejsce parkingowe, by umożliwić lądowanie innym samolotom.
172
Komendy LSO
Podchodząc do lądowania w ostatniej fazie In The Groove możemy usłyszeć takie komunikaty
pomagające w wejściu na właściwą ścieżkę GLIDEPATH:
You’re high – jesteś za wysoko

You’re low – jesteś za nisko
You’re fast – za szybko, AOA za niskie
You’re slow – za wolno – AOA za wysokie
You’re lined up left – znosi Cię na lewo
You’re lined up right – znosi Cię na prawo
Power – więcej mocy!
Right for lineup – skręć nieco w prawo
Come left – skręć nieco w lewo
Easy with the nose – zbyt gwałtowne zmiany położenia nosa samolotu
Easy with the wings – zbyt gwałtowne kołysanie skrzydłami
Easy with it – zbyt duże wachlowanie mocą
Wave Off – dodaj mocy, ponowne podejście
Bolter – lina nie złapana
Oceny lądowania i kody błędów

Każda ocena zaczyna się od:
LSO: GRADE:
Po niej następuje ocena, a za nią może być cała lista kodów różnych błędów.
Oceny:
_OK_ – perfekcyjnie
OK – nieźle, błędy akceptowalne, dobre poprawki
(OK) – ujdzie, akcepowalne błędy
– – – – bez oceny, poniżej przeciętnej, ale bezpiecznie
C – Cut – słabo, ogromne błędy, niebezpiecznie
B – Bolter – niezłapana lina
WO – Wave Off – lina złapana pomimo komunikatu Wave Off lub podejście przerwane?
OWO – Own Wave Off – podejście przerwane po decyzji pilota
Główne błędy:
DL – drifted left – znoszenie na lewo
DR – drifted right – znoszenie na prawo
F – fast – za szybko
H – high – wysoko
LO – low – nisko
LL – landed left – wylądowanie za bardzo na lewej stronie
LR – landed right – wylądowanie za bardzo po prawej stronie
AFU – all fouled up – wszystko źle
Fouled Deck – zajęty pokład
NSU – not set up – samolot nie przygotowany
P – power – za mało mocy
173
SLO – slow – za wolno
3PTS – landed 3 point – uderzenie wszystkimi kołami na raz
LNF – Landed nose – lądowanie „na nos”
Wings – skrzydła (za dużo kołysania?)
NERD – not enough rate of descent – za niskie tempo schodzenia
TMRD – too much rate of descent – za wysokie tempo schodzenia
LUL – lined up left – znoszenie na lewo
LUR – lined up right – znoszenie na prawo
LLWD – landed left wing down – lądowanie „na lewe skrzydło”
LRWD – landed right wing down – lądowanie „na prawe skrzydło”
Miejsce popełnienia błędu

AW – after wires – za linami
IW – in the wires – w linach
TL – to land – pomiędzy rufą i pierwszą liną
BC – ball call – komunikat Hornet Ball
X – at the start – na początku ścieżki, przy komunikacie Ball Call
AR – at the ramp – przy rufie okrętu
IM – in the middle – środek ścieżki
IC – in close – tuż pod koniec ścieżki
Uwagi
kod w nawiasie ( ) oznacza – „trochę, nieznacznie”
podkreślenie _ znaczy – „bardzo”
kod w nawiasie kwadratowym [ ] znaczy, że nie było odpowiedzi na sygnał, np. [BC] – brak
komunikatu Ball Call
174
ACLS - automatyczne lądowanie na
lotniskowcu
UWAGA Wpis przedstawia tylko działanie samego systemu ACLS. Wiele etapów oraz
znaczenie komuniktów radiowych są identyczne, jak podczas procedury lądowania CASE 3.
Zostały one dokładnie wyjaśnione w instrukcji lądowania CASE 3. Warto też znać obsługę
radia oraz systemu TACAN w Hornecie. Instrukcja pomija etap oczekiwania na Marshall
Stack, który zwykle nie ma znaczenia w misjach DCS World. Lądowanie na darmowym
lotniskowcu STENNIS wygląda tak samo, tylko bez wysyłania i odbierania komunikatów
radiowych, z wyjątkiem pierwszego Inbound.
ACLS - Automatic Carrier Landing System lub All-Wather Carrier Landing System to system podobny
do ILS w samolotach pasażerskich. Umożliwia automatyczne podejście do lądowania aż do
przyziemienia, przejmując z rąk pilota sterowanie samolotem oraz przepustnicą silników. ACLS zaczęto
opracowywać już w latach 50-tych XX wieku, by zminimalizować ilość wypadków podczas lądowania.
Dziś, choć doskonalszy niż kiedyś, ACLS jest wciąż opcją do wykorzystania w szczególnych
przypadkach, a nie normą. Piloci muszą lądować manualnie, by nie wyjść z wprawy oraz by doskonalić
swoje umiejętności. Poza tym ilość zmiennych, jaka zachodzi podczas lądowania czasem przekracza
możliwości automatu. Nagłe zakołysania pokładu, podmuchy wiatru mogą zmylić system - pilot musi
więc cały czas czuwać i w razie czego przejąć stery przechodząc w ACL tryb 1A (deaktywując
autopilota) lub przez cały czas sterować samolotem wykorzystując tylko symbole ACLS na HUDzie -
tryb ACL 2. Tylko 60-80% lądowań ACLS udaje się przeprowadzić przy pełnej automatyce.
Niezbędne przyciski
 Paddle Switch - deaktywacja trybów autopilota podczas prztrzymywania przycisku
 ATC Engage/Disengage Switch - automatyczna przepustnica (domyślnie klawisz "T")
 Arresting Hook Handle - Cycle - hak w dół/górę
 FLAPS switch HALF - klapy do połowy w dół (domyślnie LShift + F)
 FLAPS switch FULL - klapy w pełnym zakresie (domyślnie LCtrl + F)
 Landing Gear Control Handle UP/DOWN - podwozie w dół (domyślnie G)
175
Konfiguracja lotniskowca do ACLS w edytorze misji
Przygotowując własne misje lub trening lądowania ACLS należy dokonać odpowiednich ustawień
lotniskowca w edytorze misji, by mógł on obsługiwać system ACLS.
1.
Po ustawieniu lotniskowca na mapie nadaj unikalną, łatwą do zapamiętania nazwę grupie NAME
samemu okrętowi UNIT NAME
2.
Aktywuj TACAN:
 wybierz ADVANCED WAYPOINT ACTIONS

 wybierz ADD
 w oknie po lewej wybierz TYPE - PERFORM COMMAND
 następnie z listy ACTION wybierz ACTIVATE TACAN
 wpisz numer kanału CHANNEL (zwykle odpowiadający oznaczeniu CV lotniskowca, np. 71, 74
itd)
 CALLSIGN - dowolny trzyliterowy skrót pozwalający zidentyfikować Tacan
 UNIT - z listy wybierz nazwę, jaką nadałeś okrętowi, by powiązać z nim Tacan
176
3.
Aktywuj system LINK 4 niezbędny do działania ACLS:

 wybierz ADD
 następnie z listy ACTION wybierz ACTIVATE LINK 4
 wpisz nazwę NAME swojego okrętu
 FREQUENCY - zostaw domyślną częstotliwość 336 lub wpisz własną 3-cyfrową
 UNIT - z listy wybierz nazwę, jaką nadałeś okrętowi, by powiązać z nim LINK 4
4.
Aktywuj system ACLS:

 wybierz ADD
 następnie z listy ACTION wybierz ACTIVATE ACLS
 wpisz nazwę NAME swojego okrętu
 UNIT - z listy wybierz nazwę, jaką nadałeś okrętowi, by powiązać z nim LINK 4
177
Przygotowanie samolotu do lądowania ACLS
1.
Ustaw częstotliwość radia na komunikację z lotniskowcem. Powinnna być podana w tekście odprawy
LAlt + B lub domyślnie 127.500. Wybierz jeden z gotowych presetów lub ustaw pokrętło na wpisywanie
częstotliwości M i wpisz 127500. Potwierdź ENT.
2.
Włącz TACAN. Wybierz TCN, następnie wpisz numer kanału, potwierdź ENT i wciśnij ON/OFF, aż na
wyświetlaczu pokaże się: ON 7x.
178
3.
Włącz system Data Link 4. Wciśnij D/L, następnie przycisk OPER i ON/OFF.
4.
Sprawdź częstotliwość Link 4 wywołując Kneeboard (RShift + K). Jeśli jest inny od 336, użyj klawiatury
i ENT, by wprowadzić właściwą liczbę.
179
5.
Ustaw ekran HSI na prawym lub dolnym monitorze. Wybierz środkowym przyciskiem menu SUPT, a
następnie ekran HSI.
6.
Na ekranie HSI włącz systemy nawigacji Tacan - TCN oraz ACLS - ACL.
180
7.
Na lewym monitorze DDI pojawi się ekran systemu ACLS. Na początku włączy się test.
8.
Jeśli test przebiegnie pomyślnie, pojawi się nazwa trybu ACL 1. Przy błędach należy jeszcze raz
upewnić się, czy została wpisana prawidłowa częstotliwość ACLS z Kneeboarda.
181
9.
Po włączeniu Tacana odległość do lotniskowca będzie podawana na HUDzie.
Lądowanie ACLS
1.
Rozpoczęcie procedury lądowania CASE 3 warto rozpocząć na ok. 40-50 mil od lotniskowca, by mieć
wystarczającą ilość czasu na wszelkie przygotowania. Wywołaj menu radia (RAlt + /), ATC i swój
lotniskowiec. Oznajmij chęć lądowania komunikatem INBOUND.
182
2.
Przy komunikacie zwrotnym Marshala z lotniskowca najważniejsze informacje to:
 expected final bearing - kurs lotniskowca z uwzględnieniem odchylenia pokładu do lądowania

 angels 6 - wysokość oczekiwania na lądowanie (6 - 6000 stóp)
 approach time 31 - godzina rozpoczęcia podejścia do lądowania (31 to minuty najbliższej
godziny, np. 15:31)
Odległość od lotniskowca, od której rozpocznie się podejście to Angels + stała liczba 15, czyli Angels
6 + 15 = 21 mil. W przypadku samotnych treningów nie trzeba się dokładnie trzymać oficjalnych
odległośc i godzin - przy braku ruchu na lotniskowcu nie mają żadnego znaczenia dla rozgrywki.
3.
Przytrzymaj przełącznik CRS nad dolnym monitorem, aż na konsoli UFC pojawi się napis CSEL (Course
Select). Wpisz wartość final bearing - kurs na pokład - podaną przez lotniskowiec, czyli w tym
wypadku 78 i potwierdź ENT.
183
4.
Na HSI pojawi się linia pokazująca ustawienie pokładu lotniskowca. Skręć samolotem w jej stronę, by
"przechwycić kurs", aż ikona samolotu zrówna się z linią.
5.
Gdy ikona samolotu wejdzie na linię kursu, skręć w przeciwną stronę, by linia przebiegała pionowo
dokładnie przez środek i ikonę samolotu. Hornet jest wtedy na kursie na lotniskowiec. Warto
zmniejszyć skalę HSI do wartości 10 lub nawet 5, by mieć dokładniejszy obraz. Później konieczne będą
mniejsze lub większe poprawki.
184
6.
Oprócz lotu na kurs ustaw samolot na wskazanej wysokości 6 tysiący stóp. Gdy pojawi sie taka
wartość, włącz autopilota A/P w trybie utrzymywania wysokości BALT. jednocześnie pracuj
przepustnicą i zwracaj uwagę na prędkość - gdy osiągnie 300 węzłów, włącz automatyczną
przepustnicę ATC klawiszem "T".
7.
Kiedy samolot leci już właściwym kursem, wyślij komunikat ESTABLISHED. System ACLS zacznie
wtedy wysyłać odpowiednie komunikaty w trybie T/C (Traffic Control). Póki co widać, że mamy być
wysokości CMD ALT (Command Altitude) 6000 i lecieć z prędkością CMD A/S (Command Airspeed)
300.
185
8.
Lecąc do miejsca rozpoczęcia podejścia, przygotuj samolot do lądowania:
 wypuść hak
 ustaw alarm wysokościmierza radarowego na 250 stóp
9.
Przełącznik uzbrojenia MASTER ARM na SAFE.
186
10.
Ustaw:
 Anti Skid - na OFF

 Hook Bypass na CARRIER
11.
Wyłącz systemy przeciwdziałania chaff i flar oraz zakłócacz ECM.
187
12.
Włącz wysokościmierz radarowy RDR ALT.
13.
O wyznaczonej godzinie i odległości rozpoczęcia podejścia (lub wcześniej, jeśli chodzi głównie o
trening), wyślij komunikat COMMENCING.
188
14.
Migający komunikat DATA na HUDzie oznacza, że na ekranie ACLS pojawiły się nowe informacje.
Widać, że kolejny etap to zejście na wysokość CMD ALT 5000 stóp i zwolnienie do prędkości CMD
A/S 250 węzłów. Prędkość zniżania CMD ROD (Command Rate of Descent) powinna wynosić 4000
stóp/minutę.
15.
Wyłącz ATC oraz przytrzymaj przycisk Paddle Switch, by wyłączyć autopilota. Zejdź na wysokość 5000
stóp, zwolnij do 250 węzłów i włącz z powrotem ATC oraz autopilota BALT.
189
16.
Po minięciu odległości 21 mil do lotniskowca pojawi się komunikat SWITCH APPROACH, by
zameldować się wieży Tower. Wywołaj radio i wyślij komunikat CHECK IN. Otrzymasz potwierdzenie
kursu lotniskowca Final Bearing. Jeśli będzie inne niż poprzednie dokonaj poprawekna ekranie HSI.
17.
Po ustawieniu samolotu na 5000 stóp i prędkości 250 węzłów wyślij komunikat PLATFORM. Można to
zrobić przed lub po Check in.
190
18.
Nowa porcja informacji Data to: - wysokość ALT 1200 stóp - prędkość A/S 250 węzłów - prędkość
schodzenia ROD 2000 stóp/minutę
19.
Prędkość ma być taka sama, więc nie musisz wyłączać ATC. Przytrzymaj za to Paddle Switch, by
dezaktywować autopilota BALT i sprowadź samolot na wysokość 1200 stóp. Możesz znowu włączyć
utrzymywanie wysokości BALT.
191
20.
Od odległości ok. 25 mil będzie już widać światło LRLLS (Long Range Laser Lineup System). Ułatwia
ono ustawienie się idealnie na oś pokładu do lądowania. Prawidłowa pozycja to światło w kolorze
bursztynowym. Jeśli jest:
 zielone stałe - jesteś trochę na prawo, skręć więc w lewo, po czym wyrównaj kurs
 zielone migające - jesteś sporo na prawo, skręć więc w lewo, po czym wyrównaj kurs
 czerwone stałe - jesteś trochę na lewo, skręć więc w prawo, po czym wyrównaj kurs
 czerwone migające - jesteś trochę na lewo, skręć więc w prawo, po czym wyrównaj kurs
21.
Błąd w ustawieniu widać też na HSI, przy skali 5 mil. Ikona samolotu powinna być równo na linii kursu.
192
21.
Przygotuj się na kilkukrotne poprawki pozycji podczas podejścia. Bursztynowy kolor to idealne
ustawienie, ale system ACLS potrafi też dokonać małych poprawek, gdy jest uruchomiony przy
kolorach stałym zielonym lub stałym czerwonym.
22.
Przy 10 milach do lotniskowca "ubrudź" samolot. Wyłącz ATC i zredukuj przepustnicę do IDLE, wypuść
podwozie klawiszem "G".
193
23.
Wyłącz autopilota przyciskiem BALT. Przy prędkości ok. 180 węzłów wypuść klapy do połowy
klawiszami LShift + F. Przy prędkości 160 wypuść pełne klapy LCtrl + F. Cały czas pracuj przepustnicą i
trymerem, by utrzymać wysokość 1200 stóp. Przy prędkości ok. 140 węzłów możesz włączyć ATC, by
trochę sobie pomóc. Musisz ustawić samolot pod właściwym kątem natarcia AOA "on speed", czyli z
wektorem kierunku lotu na środku symbolu E- Bracket na HUDzie, utrzymując zadaną wysokość (1200)
i prędkość (ok 140). Pamiętaj też o sprawdzaniu światła LRLLS i korektach kursu, by zobaczyć
bursztynowy kolor, ewentualnie stały zielony/czerwony z ikoną samolotu HSI na środku kursu.
24.
Przy 8 milach do lotniskowca pojawi się komunikat z wieży, a na ekranie ACLS końcowa informacja
LND CHK - Landing Check - przypominająca, by potwierdzić gotowość samolotu do lądowania:
podwozie, hak, klapy, anti-skid.
194
25.
Utrzymuj samolot "on speed" na właściwej wysokości, z kątem natarcia "on speed" i kursem na pokład.
Jak widać możliwe są pewne odchylenia od wskazań.
26.
Po minięciu granicy 6 mil do lotniskowca pojawi się komunikat o gotowości systemu ACLS - ACL RDY -
do przejęcia sterów w trybie MODE 1. Komunikat z wieży zasugeruje pewnie, by lądować z trybie Mode
2, samodzielnie sterując, ale nie trzeba się tym sugerować.
195
27.
Od teraz masz tylko chwilę, by dokonać niezbędnych korekt i ustawić samolot w odpowiedniej pozycji:
na kursie, "on speed", odpowiedniej wysokości ok. 1200 stóp. Możliwe są pewne odchylenia, ale im
dokładniej będzie ustawiony samolot, tym większe szanse, że system ACLS zadziała bez problemów.
ACLS wydaje się działać najsprawniej, gdy włączy się go po minięciu granicy 5 mil do lotniskowca.
Wywołaj autopilota A/P i włącz tryb CPL (Coupled). Cały czas powinna być też włączona automatyczna
przepustnica ATC.
28.
Na HUDzie pojawi się napis CPLD P/R (Coupled Mode Pitch / Roll) informujący, że ACLS przejęło stery
nad samolotem. Mogą się teraz zacząć różne poprawki, jeśli maszyna nie była na idealnym kursie. W
skrajnych przypadkach napis CPLD P/R zacznie migać - oznacza to, że autopilot ACLS się wyłączył, bo
korekty były zbyt duże. Często można jeszcze uratować lądowanie, kierując samolot "on speed" na
kurs lądowania i ponownie wciskając autopilota CPL do skutku, aż system zacznie działać prawidłowo.
196
29.
Na HUDzie pojawi się nowy symbol: TADPOLE ("kijanka"), pokazująca idealną ścieżkę zejścia do
lądowania. Wraz z malejącym dystansem będzie ona schodzić do wektora kierunku lotu. Później
utrzymując wektor na kijance można kierować się prosto na pokład. "Kijanka" pomaga przy lądowaniu,
kiedy sami chcemy przejąć stery podczas lądowania ACLS wciskając i trzymając Paddle Switch.
30.
Po minięciu granicy 3 mil rozpocznie się schodzenie po ścieżce GLIDESLOPE. "Kijanka" zacznie schodzić
w dół, a wektor kierunku lotu dostosowywać się do jej pozycji. Pojawią się również światła FLOLS. Jeśli
żółty kwadrat jest równo z zieloną linią, samolot schodzi prawidłowo.
197
31.
Tuż przed osiągnięciem 3/4 mili do pokładu i ostatniego etapu "In the Groove", wysyłamy ostatni
komunikat HORNET BALL. Oficer LSO będzie wtedy wspierał nas komunikatami o pozycji samolotu i
ew, niezbędnych poprawkach. Przy ACLS mogą się przydać, gdy system z jakichś powodów zawiedzie
lub będziemy chcieli sami przejąć stery.
32.
Pozostało tylko czekać na przyziemienie. Automatyczne podejście to również dobra wskazówka, jak
powinny być ustawione symbole na HUDzie przy idealnym podejściu.
198
33.
Uderzając w pokład powinieneś mieć przepustnicę ustawioną na pełną moc silników w gotowości na
ewentualny "bolter" (niezłapanie liny), ale zaraz, gdy tylko samolot zredukuje prędkość do zera,
błyskawicznie redukujemy ją do Idle.
199
34.
Po wylądowaniu podnieś hak i złóż skrzydła.
35.
Włącz "ciasne" skręcanie NWS HI i zacznij kołować na miejsce parkingowe. Komunikat TILT na HUDZie
oznacza zerwanie łączności z Data LINK 4.
200
36.
Na pozycji zaciągnij hamulec parkingowy i poproś obsługę naziemną Ground Crew o podłożenie blokad
Wheel Chocks.
201
Nawigacja INS
W samolocie bojowym równie ważne co niszczenie celów jest umiejętność znalezienia właściwej drogi,
zwłaszcza latając nad bezkresną przestrzenią oceanu, bez żadnych punktów orientacyjnych. Wszystko
jest proste, gdy lecimy po wyznaczonej wcześniej trasie, jednak często może dojść do sytuacji, w
której pojawi się konieczność dotarcia do awaryjnej bazy, wyznaczonego nagle celu lub wzywających
pomocy żołnierzy.
F/A-18C Hornet w DCS World może korzystać z czterech systemów nawigacji:
 INS
 ADF
 TACAN
 ICLS
Te dwa ostatnie wykorzystuje się głównie przy lądowaniu, dlatego tutaj zajmiemy się tylko INS i ADF.
W każdym przypadku przyda się też bardzo łatwa obsługa autopilota opisana w oddzielnym wpisie.
202
Podstawy nawigacji INS
Inertial Naviagtion System (INS) to podstawowy system nawigacji w F/A-18C Hornet oparty na
punktach nawigacyjnych Waypoints. Cała obsługa odbywa się konsoli UFC oraz na ekranie HSI
(Horizontal Situation Indicator, który generalnie jest mocno rozbudowanym kompasem z odbiornikiem
GPS.
1.
Przejdź do menu SUPT i wybierz funkcję HSI.
2.
Domyślnie ekran HSI nie pokazuje wiele. Zobaczysz tylko swoją prędkość True Speed (380T) oraz
Ground Speed (380G) oraz aktualny kurs i pozycję Waypointu 0, czyli miejsca startu.
203
3.
Aby rozpocząć podstawowe funkcje nawigacji, wybierz WYPT i strzałkami numer waypointu, do którego
chcesz lecieć - zwykle na początku będzie to 1. Zaznacz opcję AUTO, jeśli chcesz, by numery
waypointów zmieniały się na kolejne po minięciu aktualnego.
4.
Na HUDzie pojawi się wskaźnik w postaci zielonego prostokąta, pokazujący drogę do punktu
nawigacyjnego. Na dole wyświetli się dystans w milach i numer aktywnego waypointu. Zmieniając kurs
na kolejne waypointy w ten sposób możesz przebyć całą zaprogramowaną trasę lotu.
204
5.
W czasie lotu z aktywnymi waypointami ekran HSI pokazuje domyślnie więcej informacji:
 241/37.8 - 00:05:57 - kurs 241 stopni, dystans 37.8 mil i czas do przybycia 5 minut 57 sekund
 SEQ1 - rysuje przerywaną linię pomiędzy waypointami. Aktywny waypoint, czyli steerpoint,
zaznaczony jest małym kółkiem.
 mały trójkąt na kompasie pokazuje kurs do aktywnego waypointu
Edycja punktów nawigacyjnych

Zaprogramowane wcześniej punkty nawigacyjne można dowolnie modyfikować, kasować lub dodawać
nowe. Na początku warto jednak ustalić format wyświetlania współrzędnych geograficznych. Jeśli
chcesz, by konsekwentnie był to taki sam format, jak przy wpisywaniu koordynatów celu dla bomb
JDAM, musisz to zmienić w opcjach HSI.
Zmiana formatu współrzędnych
1.
Wybierz opcję DATA.
205
2.
Wybierz opcję A/C (aircraft), która wyświetla naszą aktualną pozycję.
Na środku ekranu możesz zobaczyć:
 N,W - swoją aktualną pozycję geograficznąWSPD - prędkość wiatru

 WDIR - kierunek wiatru
 MVAR - odchylenie magnetyczne pomiędzy magnetyczną i geograficzną północą
 GPS HERR, VERR - margines błędu GPS w stopach
 GPS TIME - czas ZULU
Jak widać, domyślnie koordynaty są w formie XX XX XXXX ' - decimal minutes.
3.
Kliknij LAT LN DCML, by zmienić format współrzędnych na LAT LN SEC.
Format zmieni się na ten wykorzystywany przy koordynatach celów JDAM. Edytor misji w DCS podaje
też współrzędne w drugim formacie i równie dobrze możesz wpisywać odpowiednie dane bez tej
zmiany, ale w ten sposób po prostu jest bardziej przejrzyście i prosto.
206
Edycja punktów nawigacyjnych
1.
Pozostając w menu DATA, wybierz punkty nawigacyjne WYPT oraz zaznacz opcję precyzyjnych
waypointów PRECISE.
2.
Wybierz funkcję SEQUFC, co wyświetli dodatkowe opcje na środkowej konsoli UFC.
 INS (insert) - dodaje punkt nawigacyjny

 DEL (delete) - kasuje punkt nawigacyjny
207
Kasowanie punktu nawigacyjnego
 wybierz DEL
 wpisz numer punktu do skasowania
 potwierdź ENT
Dodawanie punktu nawigacyjnego według współrzędnych

Na tym przykładzie dodajemy punkt nawigacyjny nr 6 po punkcie 5.
1.
 wybierz INS
 wybierz numer punktu PO KTÓRYM CHCESZ WPROWADZIĆ NOWY! (tutaj 5)
 potwierdź ENT
 wybierz numer NOWEGO PUNKTU NAWIGACYJNEGO! (tutaj 6)
 potwierdź ENT
208
2.
Wybierz UFC - na konsoli pojawią się opcje do wpisania współrzędnych.
3.
Wybierz POSN (position). Nowe współrzędne powinieneś już mieć gdzieś zapisane na kartce. zgodnie z
wcześniejszymi ustawieniami będziemy wpisywać je w formacie decimal seconds - dziesiętnych
sekundy: XX-XX-XX.XX
 wybierz 2 dla N – północy

 wprowadź pierwsze sześć cyfr i potwierdź ENT
 wprowadź pozostałe dwie i potwierdź ENT
 wybierz 4 dla W – zachód
 wprowadź pierwsze siedem cyfr i potwierdź ENT
 wprowadź pozostałe dwie i potwierdź ENT
209
Dla długości geograficznej pierwsza wartość to czasem 3 cyfry (w naszym przypadku 116). Jeśli są
tylko dwie, poprzedzamy je zerem na początku.
4.
Wybierz ELEV - wysokość punktu nad poziomem morza.
210
5.
 wybierz stopy FEET i wprowadź odpowiednią wartość

 potwierdź ENT
6.
Punkt nawigacyjny Waypoint 6 pojawi się jako część wyznaczonej trasy.
211
Dodawanie punktu nawigacyjnego według siatki MGRS
Inną opcją wprowadzania lub modyfikowania punktów nawigacyjnych jest punkt według danych siatki
militarnej MGRS (Military Grid Reference System). To standardowy system NATO do lokalizacji
punktów na Ziemi wykorzystujący tzw. Geokody.
W DCS World siatka MGRS jest istotna w przypadku współpracy z kontrolerem JTAC, bo podaje on
współrzędne celu właśnie w formacie MGRS. Wprowadzają punkt nawigacyjny według danych siatki
możemy szybko znaleźć pozycję JTAC i obserwowanego przez niego celu.
1.
Zdobądź numer siatki MGRS z mapy F10 lub komunikatu JTAC. Oprócz ciągu liter i liczb potrzebna
będzie także wysokość punktu nad poziomem morza (Elevation). JTAC poda namiar w swoim
standardowym komunikacie o celu 9-Line. Zapisz na boku informacje z pozycji Coordinates i Elevation.
W tym przypadku to:
 35 stóp
 GG 322 364
212
2.
Jeśli punkt ma być na stałe częścią trasy, dodaj go do sekwencji. Tak samo, jak przy wprowadzaniu
punktu za pomocą współrzędnych geograficznych, wybierz:
 ekran HIS
 menu DATA
 menu WYPT
 menu SEQUFC
 opcja INS
Wprowadź numer kolejnego wolnego punktu nawigacyjnego i potwierdź ENT.

Następnie wybierz opcję UFC w górnym narożniku.
2a.
Jeśli punkt ma być tylko tymczasowym miejscem do kierowania się nad przypadkowy cel, możesz
dodać go jako punkt niebędący częścią trasy w wybranej sekwencji. W tym przypadku upewnij się, że
wybrana sekwencja SEQ1,2,3 w prawym dolnym rogu jest odznaczona - SEQ nie jest w ramce.
Strzałkami wybierz numer kolejnego pustego waypointa i przejdź do opcji UFC.
213
3.
Wybierz opcję siatki GRID.
4.
Zostaniesz automatycznie przeniesiony na lewy ekran z podziałką literową siatki. Znajdź interesujące
Cię litery. W razie czego możesz kliknąć przyciski ekranowe z oznaczeniem stron świata (N, NW, W,
SW, S, SE, E, NE) lub używając gałki i kursora TDC Slew najechać na litery po bokach i wcisnąć TDC
Depress.
214
5.
Najedź na kursorem TDC Slew i wciśnij TDC Depress, aż ekran zmieni się na poprzedni z danymi
waypointu.
6.
Wprowadź na klawiaturze wskazane dla siatki cyfry (w tym przypadku 322364) i potwierdź ENT.
Opcjonalne, jeśli posiadasz namiar 10-cyfrowy, zaznacz opcję precyzyjnych koordynatów PRECISE.
215
7.
Koordynaty GG 322364 pojawią się przy nowym waypoincie. Musisz jeszcze wprowadzić wysokość
punktu nad poziomem morza. Wybierz przycisk ELEV (elevation).
8.
Wybierz stopy FEET. Wprowadź wartość (tutaj 35) i potwierdź ENT. Dane punktu są gotowe i
wyświetlane na ekranie.
216
Modyfikowanie punktów nawigacyjnych
 wybierz strzałkami numer istniejącego punktu nawigacyjnego

 wybierz opcję UFC
 postępuj jak przy dodawaniu punktu, wprowadzając współrzędne dla POSN lub GRID i wysokość
dla ELEV
217
System nawigacji ADF
W szczególnych przypadkach nie będziesz miał do dyspozycji precyzyjnych współrzędnych, a jedynie
stary dobry sygnał radiowy. F/A-18C Hornet może nakierować się na źródło sygnału, choć bez
informacji o dystansie do celu. System ADF (Automatic Direction Finder) można wykorzystać do
znalezienia awaryjnego lotniska lub częściej np. do zlokalizowania żołnierzy odciętych za linią wroga,
którym zostało tylko radio ze słabą baterią nadające ciągły sygnał.
Do użycia ADF musisz mieć podaną częstotliwość nadawania radia.
1.
 pokrętłem radia COMM 1 lub COMM 2 wybierz M - manualne wprowadzenie częstotliwości

 wprowadź częstotliwość w formacie sześciocyfrowym: 113000 dla 113 MHz
 potwierdź ENT
Jeśli wzywający pomocy żołnierze nadają jakiś komunikat, zaczniesz go teraz słyszeć.
Jeśli namierzasz sygnał lotniska, usłyszysz kod alfabetu Morse'a.
218
2.
 w zależności od wybranego radia przełącz ADF na pozycję 1 lub 2

 na kompasie pokaże się kółko wskazujące kurs na źródło radia
 naprowadź samolot tak, by kółko było na godzinie 12 kompasu
3.
 utrzymuj kurs na kółko

 gdy dolecisz do celu, kółko "ucieknie" na godzinę 6 kompasu
219
4.
Mamy naszych ocalałych żołnierzy gdzieś pośrodku niczego!
Pozostałe funkcje HSI
Alarm o zbyt niskim pułapie
HSI - DATA - A/C
 TAWS - Terrain Avoidance Warning System - ostrzega dźwiękowo o niskim pułapie

 WARN ALT BARO, RADR - ustawianie wysokości, na której odzywa się alarm. Po kliknięciu
BARO lub RADR liczbę stóp w setkach lub tysiącach ustawia się na konsoli UFC
HDG MAG - przełącza północ między geograficzną i magnetyczną, zwykle zostawiamy, jak jest
220
Tryby wyświetlania ekranu HSI
HSI – MODE
 T UP - nasz aktualny kurs zawsze u góry na godzinie 12

 N UP - północ zawsze u góry
 MAP - włącza mapę pod kompasem - działa tylko na dolnym ekranie MPCD
 DCTR - zmiana centrowania, nasz samolot przesuwa się na dół ekranu pokazując tylko to, co
jest przed nami
 WPDSG - zmiana aktualnego punktu nawigacyjnego na cel dla systemów uzbrojenia
 SCL/40 - zasięg wyświetlania trasy i waypointów w milach
221
Autopilot
Autopilot w F/A-18C Hornet to użyteczny system, który potrafi prowadzić samolot jak po sznurku po
kolejnych punktach nawigacyjnych niemal bez dotykania drążka. Dodatkowo utrzymuje ustawione
wcześniej parametry lotu: wysokość, kurs, przechył, a z pomocą dodatkowej opcji i prędkość. Jego
tryby można łączyć lub włączać niezależnie. Obsługa autopilota odbywa się na konsoli centralnej UFC.
1.
Wybierz funkcję autopilota przyciskiem A/P.
222
2.
Kliknięcie na jedną z czterech opcji od razu uaktywni autopilota w danym trybie. Możesz wybrać kilka
opcji na raz.
Dostępne opcje to:
 ATTH - Attitude Hold - utrzymywanie przechyłu. najczęściej wykorzystamy, by utrzymać

samolot w lekkim wznoszeniu lub opadaniu bądź w przechyle (w połączeniu z BALT), orbitując
wokół celu lub czekając na swoją kolej do lądowania
 HSEL - Heading Select - przejście i utrzymywanie kursu ustalonego na ekranie HSI
 BALT - Barometric Altitude Hold - utrzymywanie wysokości barometrycznej
 RALT - Radar Altitude Hold - utrzymywanie wysokości radarowej
223
3.
HSEL automatycznie przejdzie na kurs ustalony za pomocą przełącznika HDG
 przytrzymaj przełącznik HDG, podwójny kwadrat na kompasie HSI zacznie się przemieszczać
pokazując zadany kurs
 możesz też kliknąć HSEL na panelu UFC i szybko wpisać kurs, np. 232 i potwierdzić ENT
 wybór HSEL w autopilocie spowoduje, że samolot automatycznie skręci na zadany kurs
 weź pod uwagę, że dwie opcje HSEL na UFC różnią się przy autopilocie i ustalaniu kursu
przełącznikiem HDG
4.
BALT utrzymuje stałą wysokość względem poziomu morza do 70 000 stóp. BALT umożliwia też
wykonanie lekkiego przechyłu, by utrzymać samolot w krążeniu po orbicie.
5.
RALT utrzymuje stałą wysokość względem terenu pod nami do 5000 stóp. Weź pod uwagę, że system
ten nie potrafi wyminąć stromych szczytów, jakie nagle mogą wyrosnąć przed samolotem. RALT
zadziała i nie rozbije samolotu tylko przy niewielkich i łagodnych zmianach w wysokości terenu.
224
Tryb COUPLED
Tryb autopilota CPL - COUPLED pozwala zautomatyzować sterowanie według używanego akurat trybu
nawigacji bądź nawet sposobu podejścia do ataku. Wymaga wskazania najpierw odpowiedniej opcji
kierowania samolotu na dany punkt - dopiero wtedy tryb pojawia się jako opcja do załączenia.
Tryb CPL można wykorzystać do automatycznego podążania trasą z planu lotu według kolejnych
punktów nawigacyjnych, do automatycznego ustawienia samolotu na linię ASL ataku bombami w trybie
AUTO, do naprowadzenia samolotu na stację TACAN bądź wskazanego kursu.
WYPT - śledzenie planu lotu
1.
Włącz tryb utrzymywania wysokości BALT Autopilota.
2.
Na ekranie HSI lub SA wybierz punkty nawigacyjne dla nawigacji. Strzałkami wybierz numer
najbliższego z nich. Po tym pojawi się do wyboru nowy tryb Autopilota CPL.
225
3.
Na ekranie nawigacji wybierz jeszcze opcję AUTO. Ekran wyświetli całą trasę, czyli punkty połączone
linią, a Autopilot będzie dzięki temu przechodził automatycznie do kolejnych punktów na trasie.
4.
Aktywuj tryb CPL klikając na okrągłym przycisku. Dwukropek przed CPL potwierdzi działanie systemu.
226
5.
Na HUDzie również wyświetli się nazwa aktywnego trybu: CPL WYPT oznaczająca, że autopilot kieruje
się na kolejne punkty nawigacyjne waypoints.
ASL - kierowanie się na kurs ataku
Podtryb CPL ASL można aktywować w przypadku ataku bombami w trybie AUTO, czyli kierując się
wyznaczoną w punkcie celu linię ASL (Azimuth Steering Line). Zamiast waypointów konieczne jest
oznaczenie celu oraz wybór trybu ataku celów naziemnych A/G i tryb bombardowania AUTO.
1.
Jeśli cel jest dokładnie w miejscu jednego z punktów nawigacyjnych, wybierz strzałkami jego numer, a
następnie przycisk poniżej WPDSG. To jeden ze sposobów wyznaczenia punktu na ziemi jako celu. Inne
metody znajdziesz we wpisach o zasobnikach celowniczych oraz bombardowaniu w trybie AUTO.
227
2.
Symbole na ekranie HSI lub SA zmienią się w oznaczenie celu TGT.
3.
Skonfiguruj bomby do ataku w trybie AUTO. Wybierz tryb A/G, rodzaj bomb, a następnie tryb AUTO w
opcji wyboru trybów MODE. Pamiętaj o innych ustawieniach istotnych dla konkretnych rodzajów
uzbrojenia. Szczegółowe instrukcje znajdują się w poświęconych im wpisach. Po skonfigurowaniu bomb
w opcjach Autopilota na UFC pojawi się tryb CPL do wybrania.
228
4.
Kliknij na przycisku CPL na panelu UFC, by aktywować Autopilota. Pamiętaj o utrzymywaniu wysokości
BALT lub RALT.
5.
Na HUDzie pojawi się potwierdzenie działającego trybu CPL ASL, a samolot zacznie skręcać w kierunku
celu i linii azymutu ASL. Zwroty nie są zbyt ciasne, więc pamiętaj, by być w odpowiednio dużej
odległości od celu.
229
6.
Na wyznaczonym kursie samolot wyrówna lot. Pozostaje jedynie czuwać przy przycisku spustu i
przytrzymać go, gdy timer odliczania REL dojdzie do 10 sekund. Weź jednak pod uwagę, że automat
nie zawsze jest równie precyzyjny, co ręczne sterowanie.
TCN - kierowanie się na stacje TACAN
W podobny sposób Autopilot w trybie CPL może skierować się na wybraną stację TACAN.
1.
Aktywuj wybraną stację TACAN. Szczegółowe informacje znajdziesz we wpisie o nawigacji TACAN.
230
2.
Na ekranie nawigacji HSI wybierz TCN jako źródło nawigacji.
3.
Włącz tryb CPL Autopilota.
231
4.
Na HUDzie pojawi się potwierdzenie działania trybu CPL TCN, a samolot zacznie skręcać w kierunku
danej stacji.
HDG i CRS
Tryb CPL działa również z funkcjami HDG (Heading), czyli bezpośrednim ustawieniem kierunku lotu w
stopniach oraz CRS, czyli podejściem do punktu nawigacyjnego lub stacji TACAN od wyznaczonego
kierunku. O ile jednak ta pierwsza funkcja działa dobrze, tak przy kursie samolot i tak kieruje się
głównie w punkt docelowy i zwykle nie udaje mu się wejść na wprost na ustawiony kurs przed
osiągnięciem celu.
232
ATC - automatyczna przepustnica
Ostatnia pomoc to Auto Throttle - automatyczna przepustnica, która będzie utrzymywać aktualną
prędkość. System ten przydaje się podczas długich przelotów nad oceanem, odciążając pilota od
pilnowania tej wartości. Domyślnie Autothrottle uruchamia się klawiszem T lub dedykowanym na
przepustnicy. Działanie potwierdza symbol ATC na HUDzie.
233
Nawigacja TACAN
TACAN, czyli Tactical Air Navigation System to jeden ze sposobów nawigacji w F/A-18C Hornet. Podaje
kurs oraz dystans do wybranej stacji nadającej sygnał. W DCS World używamy go zwykle do
odnalezienia lotniska, lotniskowca lub samolotu-cysterny, choć na mapach rozsiane są też punkty
TACAN w różnych innych miejscach. Są one przydatne, kiedy nasz samolot nie wykrywa jeszcze
docelowej stacji TACAN. Wymagana jest bowiem "czysta" linia widzenia, bez żadnych przeszkód
terenowych.
Międzynarodowy symbol TACAN oraz jego postać na mapie F10 w DCS World. Każda stacja
ma podany swój kanał - tutaj 77.
Do wykorzystania stacji TACAN musisz znać jej kanał, np. 71X, 68Y. Znajdziesz go w odprawie misji,
swoim kneeboardzie lub na mapie pod klawiszem F10.
234
1.
Wybierz menu SUPT i ekran nawigacji HSI
2.
Włącz TACAN na konsoli UFC.
 wybierz TCN
 kliknij ON/OFF aż na wyświetlaczu pojawi się ON (czasem wymaga to dwukrotnego wciśnięcia)
235
3.
Wprowadź dane wybranej stacji:
 wybierz T/R lub A/A

 wybierz X lub Y
 wprowadź numer kanału i potwierdź ENT
 T/R - transmit/recieve - standardowy wybór dla lotnisk, podaje namiar i dystans

 RCV - receive - podaje tylko namiar
 A/A - TACAN na samolocie - używamy do wyszukiwania cysterny
 X - wymagana opcja dla każdego kanału
 Y - opcjonalnie zamiast X
W tym przypadku wprowadziliśmy dane 10X dla tankowca A/A.
4.
Na ekranie HSI wybierz nawigację TCN zamiast waypoint - pojawi się odpowiedni symbol, na który
musisz się kierować.
236
5.
Odpowiednie symbole są również na HUDzie. Karetka kursu, tak jak przy waypointach pokazuje, gdzie
się kierować, a na dole widać odległość oraz nazwę stacji TACAN.
6.
Przy nawigacji TACAN można wykorzystać jeszcze opcję "przechwytywania kursu", by w warunkach
słabej widoczności naprowadzić samolot od razu na pas startowy.
 przytrzymaj dolny przełącznik CRS, aż na HSI pojawi się długa strzałka kursu, a na konsoli UFC
pojawi się opcja CSEL (course select)
 wpisz na klawiaturze wybrany kurs i potwierdź ENT
237
7.
Zacznij przechwytywać kurs - skieruj samolot w stronę linii z grotem strzałki.
8.
Zwróć uwagę, że z HUDa zniknęła karetka kursu, a pojawiła się strzałka pokazująca kierunek
przechwycenia.
238
9.
Tuż przed zrównaniem się symbolu samolotu ze strzałką kursu zrób zwrot, by lecieć równolegle do
wyznaczonego kursu.
10.
Wyrównaj lot, by ustawić się idealnie na kurs.
239
11.
Na HUDzie strzałka kursu powinna pokryć się z symbolem Flight Path Marker.
Więcej informacji o wyborze kursu przy systemie TACAN znajduje się we wpisie dotyczącym lądowania
w warunkach ograniczonej widoczności CASE III.
240
Markpoints - nawigacja SPI
Markpointy w samolocie bojowym to rodzaj punktów nawigacyjnych. Od podstawowych Waypointów
różnią się przede wszystkim tym, że bazują na miejscu, na którym skupia się aktualnie wybrany
sensor samolotu, np. HUD, zasobnik celowniczy TGP lub radar A/G. Taki punkt w terenie
nazywa się SPI, czyli Sensor Point of Interest ("punkt zainteresowania sensora"). Markpointy da się
również wyznaczyć bez uprzedniego oznaczania punktu sensorem - wtedy staje się nim
miejsce, nad którym akurat przelatuje samolot.
Markpoint mogą być wyznaczane przez pilota Ad Hoc, zależnie od sytuacji i w błyskawiczny sposób,
za pomocą jednego przycisku. Można nimi oznaczać przyszłe cele do zniszczenia lub punkty
orientacyjne w terenie, bez ingerowania w główną trasę lotu i Waypointy. Markpointy mogą posłużyć
np. do oznaczenia kilku sąsiadujących ze sobą celów, by niemal w jednoczesnej salwie
zniszczyć je bombami JDAM lub Maverickami.
Możemy stworzyć maksymalnie dziewięć aktywnych punktów Markpoints, od M1 do M9. Dziesiąty

punkt spowoduje nadpisanie punktu M1 i tak kolejno - jedenasty zastąpi M2 itd. Tworzenie punktów
jest proste - wystarczy wcisnąć przycisk na ekranie nawigacji HSI lub sytuacyjnym SA.
241
Aktywacja punktu Markpoint
Punkty Markpoints działają dokładnie tak samo, jak główne punkty nawigacyjne Waypoints. Utworzony
Markpoint aktywujemy na ekranie HSI lub SA klikając strzałkę ekranową w górę lub w dół. Markpointy
ustawione są kolejno za Waypointami - zarówno tymi utworzonymi dla misji, jak i wolnymi numerami
do wykorzystania.
Takich Waypointów jest w sumie aż 60, więc żeby nie musieć się aż tak długo przeklikiwać, najszybszą
drogą do Markpointów jest odliczanie wstecz za pomocą strzałki w dół. Klikamy aż od ostatniego wtedy
Waypointa 0 i za nim przejdziemy do Markpointa 9. Stamtąd już tylko parę kliknięć do M1 i innych,
jeśli zostały utworzone.
1.
Na stronie HSI lub SA z domyślnymi Waypointami kliknij na strzałkę w dół, aż od punktu
nawigacyjnego 0 przejdziesz do Markpointów M9-M1.
242
2.
Wybrany punkt Markpoint będzie widoczny na HSI jako symbol M z numerem w kółku.
3.
Po wybraniu jednego z utworzonych wcześniej Markpointów, kliknij na WPDSG, by oznaczyć go jako
cel, funkcjonujący również jako punkt nawigacyjny/orientacyjny.
243
4.
Symbol Markpointa zmieni się w romb umożliwiając nawigację według wskazań na HUDzie lub atak
wybranym typem uzbrojenia.
5.
W ten sposób, wybierając numer Markpointa oraz wciskając WPDSG, możemy szybko przełączać się
pomiędzy namierzonymi wcześniej celami.
244
Tworzenie Markpointów - HUD
1.
Wybierz tryb atakowania celów naziemnych A/G, bomby jako aktywne uzbrojenie i przejdź do wyboru
trybu ataku przyciskiem MODE.
245
2.
Wybierz tryb AUTO.
3.
Na HUDzie pojawi się symbolika bombardowania w trybie AUTO, czyli "kula na łańcuchu" (Ball &
Chain). Wciśnij Sensor Control Switch UP, by uaktywnić HUD jako aktywny sensor - w środku Flight
Path Marker pojawi się kropka.
246
4.
Wciśnij TDC Depress, by uaktywynić symbol diamentu pozwalający się przesuwać za pomocą
przycisków/gałki TDC Slew. Pojawi się pionowa linia ASL i diament z linii przerywanej.
5.
Naprowadź symbol diamentu na wybrane miejsce. Na monitorze z HSI lub SA wciśnij przycisk
Markpointów MK, by utworzyć punkt.
247
Tworzenie Markpointów - TGP
1.
Uaktywnij TGP na którymś z monitorów DDI. Kontrolując jego kamerę i zasięg przybliżania znajdź
interesujący Cię punkt i wciśnij TDC Depress, by krzyż celowniczy na TGP zmienił się diament.
2.
Na monitorze z HSI lub SA wciśnij przycisk Markpointów MK, by utworzyć punkt.
248
Tworzenie Markpointów - radar A/G
1.
Wybierz tryb bombardowania celów na ziemi A/G lub przełącz radar w tryb SURFACE. Na prawym
monitorze pojawi się radar. Upewnij się, że jest aktywny (mały diament w górnym, prawym rogu). Jeśli
nie, wciśnij Sensor Control Switch Right (lub Left zależnie od monitora). Możesz od razu wyznaczyć
punkt za pomocą przytrzymania TDC Depress i przesuwania precyzyjnego kursora radaru gałką lub
przyciskami TDC Slew.
2.
Bardziej precyzyjny namiar uzyskasz powiększając najpierw obraz funkcją EXP1-EXP3. Dokładniejszą
instrukcję znajdziesz w poradniku o radarze A/G.
249
3.
Miejsce wyznaczone przez precyzyjny kursor radaru A/G jest traktowane jako wyznaczony cel i SPI,
czyli Sensor Point of Interest. Na radarze ma teraz symbol X.
4.
250
Tworzenie Markpointów bez użycia sensora
1.
Kiedy w systemach samolotu nie jest wybrany żaden cel przez żaden sensor, np. podczas lotu w trybie
nawigacji NAV, punkt Markpoint zostanie wyznaczony w miejscu bezpośrednio pod przelatującym
samolotem, a więc na środku ekranu HSI.
2.
251
252
Offset Aim Points
Offset Aim Points to po części zagadnienie z nawigacji Horneta, a po części atakowania celów
naziemnych. Dosłowne tłumaczenie to "przesunięte punkty celowania". Ich praktyczne zastosowanie
można najłatwiej wytłumaczyć w następującym, przykładowym scenariuszu:
Mamy zaatakować zaparkowany od wielu dni w jednym miejscu pocisk SCUD. W planie lotu jego
pozycję wyznacza waypoint 4, który będzie bazą do wprowadzenia punktu celowania dla bomby JDAM
bądź pocisku SLAM-ER. Niestety, już podczas lotu Horneta oddział Marines wdał się w tamtym rejonie
w walkę i spanikowany wróg przeparkował SCUDA w inne miejsce. Waypoint 4 wyznacza teraz miejsce
z obiektami bez znaczenia strategicznego, a z góry nowa lokalizacja SCUDa jest jak szukanie igły w
stogu siana.
W punkcie Waypoint 4 tylko jakieś baraki i zbiorniki. Groźny SCUD zniknął...
Marines mają jednak obraz całej sytuacji z lądu, ale uwikłani w wymianę ognia nie mają czasu ani
narzędzi wyliczać dokładnych, nowych współrzędnych. Wykrzyczeli tylko przez radio, że SCUD został
przestawiony 3 mile na zachód, czyli według kursu 270. Dzięki tym danym można szybko wprowadzić
nowy punkt do komputera lotu, który może posłużyć do szybkiego skierowania tam kamery TGP.
Wiemy więc, że od waypointa 4 będą to 3 mile w kierunku 270 stopni - nowy OAP (Offset Aim Point).
Weź pod uwagę, że przy takich danych nowy punkt raczej na pewno nie zapewni precyzyjnych
namiarów dla bomby naprowadzanej GPS, a będzie jedynie dobrym punktem wyjścia do rozpoczęcia
przeszukiwania terenu kamerą TGP bądź też miejscem dla bardziej obszarowego ataku, np. salwą
bomb niekierowanych lub kasetowych.
253
1.
Z głównego menu SUPT wyświetl ekran nawigacji HSI.
2.
Wyznacz strzałkami właściwy numer waypointu. Oznacz go jako cel klikając WPDSG (Weapon
Designate). Na innym ekranie możesz też wyświetlić obraz z TGP.
254
3.
Na ekranie HSI wybierz funkcję DATA, by przejść do strony z danymi.
4.
Domyślnie powinna pokazać się strona z danymi punktu nawigacyjnego waypoint. Zawsze można ją też
przywołać przyciskiem WYPT. U góry widać dane punktu numer 4, a na dole puste jeszcze miejsce na
Offset (O/S).
255
5.
Wciśnij przycisk UFC, by uaktywnić przednią konsolę i klawiaturę do wprowadzania danych.
6.
Kliknij na przycisku O/S - Offset.
256
7.
Jeśli nie masz dokładnych danych siatki militarnej GRID, pozostaje wpisać dane przybliżone. Pierwsza
pozycja to RNG (Range), czyli odległość przesunięcia od punktu nr 4. Kilknij na okrągły przycisk.
8.
W zależności od przekazanych informacji, możemy ją wprowadzić według różnych systemów miar: Feet
(stopy), Mtrs (metry), NM (mile) i Yard (jardy). W naszym przypadku to 3 mile. Najpierw zaznacz
właściwą jednostkę miar, następnie wpisz wartość i potwierdź ENT.
257
9.
Kolejna informacja to BRG (Bearing), czyli kierunek od punktu nawigacyjnego do punktu przesunięcia
offset. Kliknij przycisk przy BRG.
10.
W tym punkcie ważne jest zaznaczenie kursu według geograficznej północy (TRUE), a nie
magnetycznej (MAG). Kliknij guzik przy TRUE, a następnie wprowadź wartość i potwierdź ENT. W tym
przykładzie było to 270 stopni, czyli kierunek na zachód.
258
11.
Kolejny punkt to ELEV (elevation) - wysokość terenu nad poziomem morza w punkcie przesunięcia.
Kliknij guzik.
12.
Wysokość to kolejna wartość, która powinna być nam przekazana z danymi przesunięcia - jeśli nie
dokładnie, to choćby w przybliżeniu, czy nowy punkt jest na tym samym poziomie, gdzieś na
wzniesieniu bądź niżej. Wysokość można wprowadzić w stopach FEET lub metrach MTRS.
259
13.
Jeśli nie masz pewności co wpisać, można po prostu wprowadzić tę samą wysokość z punktu
nawigacyjnego, od którego przesunięty jest offset. Widać go na ekranie HSI w linii ELEV.
14.
Zaznacz jednostkę miary (Feet lub Mtrs), wprowadź wartość i potwierdź ENT.
260
15.
Pod blokiem danych waypointa 4 pojawiły się teraz informacje o przesuniętym punkcie celowania Offset
Aim Point:
16.
Wróć do głównej strony ekranu HSI klikając przycisk HSI.
261
17.
Jeśli cały czas zaznaczony jest cel w waypoincie 4, odznacz go klikając TGT.
18.
Zwróć uwagę, że waypoint 4 ma teraz oznaczenie OAP (Offset Aim Point), czyli posiada przydzielony
offset. Kliknij na WPDSG, by oznaczyć jako cel poprzedni punkt waypoint 4.
262
19.
Z TGP skierowanym ciągle w punkt 4 bez celu do zniszczenia, na HSI pojawiła się opcja O/S, czyli
wyznaczenia celu w punkcie OFFSET. Kliknij przycisk przy O/S.
20.
Kamera ATFLIR przesunęła się automatycznie na nowy punkt Offset, przesunięty o 3 mile na kurs 270.
To nie są zbyt dokładne dane, więc punkt znajduje się w szczerym polu. Przełączenie kamery na
podczerwień ujawniło jednak świecący obiekt wśród drzew.
263
21.
Po zmniejszeniu dystansu i z przybliżeniem obrazu okazało się, że to właśnie nasz SCUD. Dzięki
namiarom na punkt offset poszukiwania trwały znacznie krócej.
22.
Target destroyed!
264
Time on Target - przylot na czas
Czasami istotnym elementem misji jest przylot we właściwe miejsce o właściwej porze, nawet co do
sekundy, głównie w sytuacjach przeprowadzania skoordynowanego ataku. F/A-18C Hornet w DCS
World ułatwia coś takiego za pomocą funkcji TOT - Time On Target. Ustawienia TOT dokonujemy na
ekranie nawigacji HSI - warto więc wcześniej zapoznać się z rozdziałem Nawigacja i autopilot. Na
poniższym przykładzie ustawimy punkt nawigacyjny nr 4 (Waypoint 4) z czasem przybycia 16:15:00
(aktualny to 16:07:00).
1.
Przejdź do menu SUPT i strony HSI.
2.
Wybierz funkcję DATA.
265
3.
Wybierz dane punktów nawigacyjnych WYPT, a następnie wpisywanie danych SEQUFC. Na centralnej
konsoli UFC pojawią się dodatkowe opcje.
4.
Zacznij wprowadzać konieczne informacje:
TGT - target - numer punktu nawigacyjnego, do którego chcesz ustawić czas.
Wybierz:
 TGT
 numer punktu
 potwierdź ENT
W sekwencji punktów na HSI wybrany numer zostanie wzięty w ramkę.
266
5.
Wprowadź czas przybycia do celu - Time On Target
 wybierz TOT
 wprowadź czas w formacie sześciocyfrowym XXXXXX - GGMMSS (godziny, minuty, sekundy)
 potwierdź ENT
 czas TOT pojawi się na HSI
Do ustalania TOT służy jeszcze górna opcja GSPD (Ground Speed), w której ustawia się prędkość, ale
generalnie TOT działa idealnie bez tej dodatkowej komplikacji.
Pamiętaj, że TOT musi być realny do osiągnięcia. Ustawienie 2 minut, by przelecieć 40 mil nie pomoże
dostać się na miejsce, bo to niemożliwe przy osiągach Horneta. Z kolei 30 minut do przelecenia 5 mil
to o wiele za długo, nawet przy minimalnej prędkości - wtedy przeczekaj orbitując w bezpiecznym
miejscu, aż nadejdzie odpowiednia pora, by ruszyć dalej.
267
6.
Na HUDzie pojawi się dodatkowa symbolika:
Zwróć uwagę na daszek i pionową kreskę pod okienkiem prędkości. Dostosuj prędkość tak, by daszek
pokrył się na środku z kreską. Jeśli daszek jest po prawej - lecisz zbyt szybko.
7.
Jeśli daszek zboczył na lewo - lecisz za wolno.
268
8.
Teraz jest idealnie. Pamiętaj, że szybkość będzie się zmieniać dynamicznie zależnie od Twojej pozycji i
automatyczne utrzymywanie prędkości ATC nie zawsze pomoże. Zwracaj uwagę tylko na symbol
daszka, jeśli chcesz dolecieć na czas.
269
Tankowanie w powietrzu – „z kosza”
Tankowanie w powietrzu samolotów startujących z lotniskowca ma kluczowe znaczenie w czasie wojny.
Minimalny rozbieg z krótkiego pokładu sprawia, że bardzo ważna jest masa samolotu, a tę można
zredukować ilością paliwa na rzecz podwieszonego uzbrojenia. Po szybkim starcie resztę paliwa
uzupełnia się z powietrznej cysterny i dopiero rusza na misję. Tankowanie w powietrzu ułatwia także
powroty oraz umożliwia uderzanie w bardzo odległe cele, dzięki kilku uzupełnianiom paliwa podczas
jednego zadania.
W przeciwieństwie do samolotów USAF w DCS World, które tankują ze sztywnego booma, samoloty
marynarki uzupełniają paliwo za pomocą systemu "probe-and-drouge", czyli elastycznego węża i
zamocowanego u jego końca specjalnego koszyka. Pilot musi umieścić tam wysuwaną końcówkę -
sondę, która zatrzaskuje się w koszu dzięki mechanizmowi elektro-magnetycznemu. W specyficznych
przypadkach przewód z koszem może być zainstalowany na sztywnym boomie tankowca drugiego
typu.
Przy tankowaniu "probe-and-drouge" pilot nie ma żadnej pomocy ze strony cysterny odnośnie do tego,
jak i gdzie się ustawić. Wszystko ustala sam na podstawie punktów odniesienia elementów HUD-a lub
kabiny i samolotu cysterny. Kluczowe jest tu ignorowanie koszyka - skupiamy się na stałych
elementach płatowca cysterny.
270
Tankowanie w powietrzu - porady ogólne
Tankowanie w powietrzu w DCS World to najtrudniejsza czynność do opanowania. Znacznie trudniejsza
niż lądowanie na lotniskowcu w nocy. Musimy utrzymać w jednym miejscu ciągle "bujający się" nieco w
powietrzu samolot. Specyfika sterowania w DCS i fizyki sprawia, że jest to trudniejsze niż w
rzeczywistości. Przygotuj się na to, że pierwsze udane tankowanie może być poprzedzone naprawdę
wieloma dniami treningu.
Parę porad na początek:
1.
Nie musisz trafić do koszyka co do milimetra. Zamek elektromagnetyczny w koszu, a w tym wypadku
małe udogodnienie w mechanice gry sprawia, że wystarczy utrzymać samolot i sondę stabilnie tuż przy
koszu, by całość "kliknęła". Kosz w jednej chwili połączy się z sondą i paliwo zacznie płynąć.
2.
Leć w formacji tuż obok cysterny, by nauczyć się stabilnego lotu ze stałą prędkością. Naucz się takiego
latania zanim przejdziesz do prób tankowania.
271
3.
Nieco łatwiej tankuje się obciążonym samolotem z bombami lub zbiornikami paliwa. Lepiej też zacząć
od cysterny C-130 lub KC-135 niż S-3.
4.
Jeśli będziesz miał problemy z utrzymaniem prędkości możesz otworzyć hamulec aerodynamiczny.
Przepustnica ma wtedy większy zakres ruchów przy mniejszych różnicach prędkości. Przy powolnym
zbliżaniu się do cysterny możesz też pomóc sobie funkcją automatycznej przepustnicy ATC i
utrzymywania prędkości, ale podczas samego tankowania lepiej wyłączyć ATC.
5.
Weź pod uwagę, że utrzymywanie stałej prędkości wymaga ciągłej pracy przepustnicą i dokonywania
minimalnych poprawek. Przepustnica z kolei ma ogromne opóźnienie pomiędzy ruchem, a fizycznymi
obrotami silnika - każdą poprawkę należy więc od razu kontrować.
272
6.
Cysterna w pewnym momencie rozpocznie zwrot w prawo, jeśli dojdzie do końca swojego toru.
Tankowanie cały czas jest możliwe, ale musisz to robić w ciągłym skręcie i przechyleniu. Niestety, póki
co rozpoczęcie zwrotu nie jest oznajmiane przez radio.
7.
Jeśli przepustnica i drążek są zbyt czułe, wejdź w ich opcje sterowania i funkcję AXIS TUNE, by
wyregulować pozycję CURVATURE i zwiększyć płynność ruchów.
8.
W opcjach ogólnych gry wyłącz „Wake Turbulence”, czyli turbulencje za samolotem generowane przez
jego silniki i końcówki skrzydeł. Znacznie utrudniają one najprostsze podejście bezpośrednio za
cysterną.
9.
Po serii niepowodzeń zrób przerwę, zajmij się czymś innym. Nie próbuj uczyć się tankowania
zniecierpliwionym, na szybko. To coś, co przyjdzie z czasem i na spokojnie. Relaks, rozluźnienie, bycie
wypoczętym do podstawa.
Pilot-Induced Oscillation
Pilot-induced oscillation to zjawisko znane wielu pilotom, nad którym po prostu trzeba nauczyć się
zapanować. Można je określić jako stopniową, mimowolną przesadę we wprowadzaniu poprawek w
sterowaniu, które z małej, drobnej zmiany kierunku lotu o paręnaście centymetrów zmieniają się nagle
w rzucanie samolotem o kilka metrów w każdą stronę.
Dzieje się tak gdy pilot wprowadzi albo zbyt dużą korektę, albo zbyt późno skontruje wprowadzane
zmiany. Każda kolejna korekta robi się większa od poprzedniej i w rezultacie samolot zaczyna
„tańczyć” w niekontrolowany sposób. PIO często występuje w czasie tankowania w powietrzu, ale może
się też przydarzyć w czasie latania w formacji czy podczas lądowania.
273
Receptą na PIO jest przede wszystkim wyczucie sterów i wprowadzanie poprawek o połowę mniejszych
niż nam się wydaje, że są konieczne. W drugiej kolejności jest błyskawiczna kontra do wprowadzonej
poprawki, która jest istotna zwłaszcza przy operowaniu przepustnicą. Jeśli zwiększyliśmy trochę moc,
to nie czekając na skutki, od razu powinniśmy ją w podobny sposób zredukować. Przepustnice w
samolotach odrzutowych reagują zwykle z dużym opóźnieniem. To samo przy sterach – małe odbicie w
lewo i bez czekania, aż samolot tam się znajdzie wracamy już drążkiem w prawo.
Wszystko oczywiście musi być wprowadzane w bardzo małych, precyzyjnych zakresach. Przygotujmy
się na to, że samolot nie będzie magicznie stał w miejscu przy określonych pozycjach sterów i
przepustnicy. Konieczne będą ciągłe poprawki. praktycznie bez przerwy.
Jak znaleźć cysternę?

Przygotuj następujące informacje:
 numer kanału TACAN cysterny
 częstotliwość radiową cysterny (jeśli masz wyłączoną opcję Easy Comms)
Obydwie rzeczy znajdziesz w odprawie dobrze przygotowanej misji [LAlt+B].
274
1.
Włącz TACAN. Wybierz tryby T/R (Transmit/Recieve) i A/A (air-to-air) oraz numer kanału, jeśli jest
inny niż 1X i potwierdź ENTR.
2.
Na ekranie HSI aktywuj nawigację TCN (TACAN). Pojawi się symbol stacji nadającej sygnał oraz
odwrócony trójkąt na zewnątrz kompasu pokazujący kierunek do cysterny.
275
3.
W górnym rogu widać kurs oraz odległość w milach do cysterny. Steruj tak, by odwrócony trójkąt na
zewnątrz kompasu był na godzinie 12.
4.
Kurs i odległość widać też na HUDzie.
276
5.
Wybierz częstotliwość radiową cysterny w trybie radia M lub na odpowiadający jej kanał.
6.
Skontaktuj się z cysterną i wyślij komunikat o chęci tankowania:
Intent to refuel
W odpowiedzi otrzymasz wysokość i prędkość cysterny:
proceed to pre-contact at 15000 at velocity 250
Lecąc w jej stronę wejdź na wyznaczoną wysokość (15000 stóp)
277
Przygotowanie samolotu F/A-18C Hornet do tankowania
1.
Ustaw przełącznik uzbrojenia MASTER ARM na OFF.
2.
Ustaw radar na STBY lub SILENT, by nie napromieniować załogi cysterny.
278
3.
Przed rozpoczęciem tankowania wysuń sondę do pobierania paliwa PROBE EXTEND.
4.
Potwierdź wizualnie wysunięcie sondy.
279
5.
Opcjonalnie wyświetl szczegółowy stan paliwa na ekranie DDI. W menu SUPT wybierz opcję FUEL.
6.
W ten sposób widać rozłożenie paliwa w poszczególnych zbiornikach i całość zapasów TOTAL.
280
Przyłączenie do „kosza"
1.
Kontroluj prędkość i tempo zbliżania się do cysterny. Na około 0.5 mili leć już najwyżej 20 węzłów
szybciej.
2.
Leć w formacji z cysterną. W odległości około 0.1 mili wyślij komunikat:
READY PRE-CONTACT
Jeśli będziesz w odpowiedniej odległości, załoga odpowie:
CLEARED CONTACT i wypuści wąż z koszem.
W innym przypadku usłyszysz:
RETURN PRE-CONTACT
Wtedy zmień pozycję, ustaw się blisko za cysterną i powtarzaj komunikat do skutku.
281
3.
Prawidłowe podejście to od lewej strony. Tam też czekasz na swoją kolej do tankowania przy kolejce
samolotów. Jeśli jesteś sam i dopiero trenujesz, możesz podchodzić bezpośrednio za cysterną.
4.
Powoli skieruj się za skrzydło z przydzielonym Ci koszem (są dwa - po lewej i prawej). W tym
momencie najważniejsze jest znaleźć sobie punkty odniesienia na HUDzie i cysternie. Nie ma tutaj
jednej sztywnej zasady i każdy z czasem wypracowuje własne rozwiązanie zależnie od stopnia
przybliżenia widoku.
Jednym z bardziej uniwersalnych sposobów jest pylon, z którego wychodzi wąż z koszem i drabinka
HUD-a z wartością +10 stopni. Sterujemy tak, by pylon znalazł się pomiędzy liniami drabinki 10.
Utrzymując taką pozycję leć najwyżej 2 węzły szybciej od cysterny. Pilnuj wektora kierunku lotu na
środku HUD-a, by nie zmieniać wysokości. Samolot powinien być idealnie wytrymowany, żeby
ewentualne korekty drążkiem były minimalne.
282
5.
Utrzymywanie stabilnej pozycji tuż przy koszu spowoduje, że kosz w pewnym momencie zatrzaśnie się
na sondzie do uzupełniania paliwa. Leć z równą prędkością lub maksymalnie 1 węzeł większą tuż przy
koszu. Usłyszysz komunikaty:
CONTACT
YOU ARE TAKING FUEL
6.
Wąż daje Ci pewną swobodę w zajętej pozycji, ale kluczowe jest utrzymywanie właściwej prędkości.
Przygotuj się na ciągłe, minimalne korekty i kontry przepustnicą.
Pilnuj wektora kierunku lotu na środku, punktów odniesienia i prędkości. Jeśli nie lecisz z równą
prędkością, jak cysterna, dopuszczaj różnicę maksymalnie 1 węzła szybciej lub wolniej od prędkości
cysterny.
283
7.
Utrzymuj pozycję aż do komunikatów
TRANSFER COMPLETE
DISCONNECT
8.
Jeśli dojdzie do przerwania połączenia, wycofaj się odrobinę i powtarzaj próbę aż do skutku.
284
9.
Po zakończeniu tankowania schowaj sondę. Ustaw się po prawej stronie cysterny lub kontynuuj misję.
285
Systemy i sensory
Radar Air to Air - tryby BVR
Radar AN/PG-73 to główny i najbardziej skomplikowany system F/A-18C Hornet. Aby więc zachować
właściwą rolę poradnika, na początku zawarte są informacje o absolutnie podstawowej
obsłudze radaru w zakresie BVR (Beyond Visual Range), czyli poza zasięgiem wzroku i w
sytuacji, gdy mamy przed sobą wrogi samolot do zestrzelenia.
Generalnie nasze czynności sprowadzają się do:

1. Ustawiam zasięg radaru
2. Zaznaczam i lokuję cel
3. Czekam aż będzie w zasięgu pocisku - strzelam
Na początek nic więcej nie będzie nam potrzebne. W miarę oswajania się z walką powietrzną mogą już
przydać się inne funkcjonalności radaru, więc kolejne podrozdziały tekstu obejmują dodatkowe
kwestie. Będą one bardzo istotne w sytuacjach, gdy na radarze pojawia się wiele
niezidentyfikowanych kontaktów jednocześnie.
Podstawy obsługi radaru

Radar AN/PG-73 zwykle będzie już włączony. Automatycznie dzieje się tak po rozpoczęciu misji w
powietrzu, a jeśli zaczynasz na ziemi, to odpowiedni przełącznik uruchamiający radar jest częścią
checklisty podczas startu samolotu "na zimno".
1.
Jeśli jednak znajdziesz się w sytuacji, by przywołać z powrotem ekran radaru na lewym bądź prawym
MFD, wciśnij środkowy przycisk menu aż pojawi się zakładka TAC (tactical) i wybierz przycisk
oznaczony RDR ATTK.
286
2.
Ekran radaru przedstawia widok z góry na przestrzeń przed samolotem. Twoja pozycja jest na środku,
na samym dole, góra to granica wybranego zasięgu. Cele w podstawowej formie pokazywane są jako
zielone prostokąty "bricks", zwane na ekranie HITS. Do wyświetlania informacji i namierzania
poszczególnych celów służy kursor TDC.
Zasięg radaru
Pierwszą czynnością jest ustalenie zasięgu radaru, czyli odległości na jakiej będzie w stanie wykrywać
cele. Jeśli wróg jest bliżej niż 10 mil od nas, działają wtedy tryby automatycznego namierzania ACM
(omawiane w innym artykule), dlatego przy BVR wybieramy zasięg między 20, a 160 mil morskich.
Użyj do tego przycisków oznaczonych strzałkami po prawej stronie. Weź pod uwagę, że niezależnie
od ustawień zasięgu, cele nie pojawią się od razu magicznie na ekranie. Ich wykrycie jest
zależne od wielu innych zmiennych.
287
Twoja pozycja jest na samym spodzie, dlatego każda maksymalna wartość zasięgu jest podzielona na
ekranie umowną podziałką z lewej strony. Dzięki temu możesz pobieżnie określić odległość od celu
jeszcze bez konkretnych danych. Na poniższym obrazku ustawiony jest zasięg maksymalny 80 mil,
dlatego zielony punkt celu znajduje się niecałe 50 mil od nas.
Namierzenie celu
Najpierw ustaw ekran z radarem jako aktywny, czyli użyj przełącznika SENSOR CONTROL SWITCH
prawy lub lewy zależnie, gdzie wyświetlasz radar. Aktywny ekran zostanie oznaczony diamentem w
prawym, górnym rogu.
Teraz już możesz poruszać kursorem radaru - dwiema pionowymi kreskami za pomocą osi TDC SLEW
lub zastępujących ją przycisków (Throttle Designator Control left, right, up, down). Skieruj kursor na
wybrany na ekranie cel. Po najechaniu kursorem na cel domyślnie zobaczysz różne dodatkowe
informacje: jego prędkość, wysokość i przynależność zależnie od identyfikacji "swój-obcy". W tym
przypadku cel jest nieznany (żółty kolor), leci z prędkością 0.5 macha i na wysokości 26.6 tysięcy stóp.
Skieruj kursor na brick - "cegiełkę" celu.
288
0.5 to prędkość w machach, 26.6 to wysokość w tysiącach stóp.
Lockowanie celu
Następne kroki zależne są od trybu, w jakim pracuje radar. Domyślnie, jeśli nic nie zmieniałeś, wciśnij
DWUKROTNIE przycisk TDC DEPRESS, by zrobić tzw. "hard lock" - "twarde" zalokowanie i przejść do
trybu śledzenia tylko jednego celu STT (Single Target Track). Na ekranie, nad symbolem trybu RWS
pojawi się opcja RTS (Return To Search - wróć do przeszukiwania), a w drugim rogu opcja przełączenia
do trybu TWS (różnice między nimi wyjaśnione są w dalszej części tekstu). Pionowa kreska skanowania
radaru Bar Scan przestanie przeczesywać ekran i zatrzyma się w jednym punkcie.
289
Na HUDzie pojawi się oznaczenie, gdzie znajduje się cel przed nami.
Są to najbardziej podstawowe informacje o zalockowaniu celu. Zwykle jednak będziesz miał już
wybrany tryb walki powietrznej AA i jakiś rodzaj pocisku. Wtedy do symboliki dojdzie jeszcze kreska
wskazująca zasięg broni, kółko ASE (Allowable Steering Error) - dozwolonego błędu w nakierowaniu
samolotu oraz kropka Steering Cue sugerująca punkt, w jaki powinniśmy posłać pocisk.
290
Na HUDzie pojawią o wiele bardziej szczegółowe dane na temat zasięgu i warunków do odpalenia
pocisków, co dokładnie opisują artykuły poświęcone danej broni. Generalnie wystarczy znaleźć się w
zasięgu i odpalić pocisk.
Kolejne informacje dotyczą już coraz bardziej szczegółowej obsługi radaru, by przede wszystkim
skutecznie poradzić sobie w sytuacji, gdy na niebie znajduje się kilka wrogich maszyn lub zgrupowanie
nieznanych kontaktów.
291
Zakres i czas skanowania przestrzeni
Jedną z najważniejszych opcji ustawienia radaru jest zakres skanowanej przestrzeni, a co za tym idzie
- czas potrzebny do jej przeczesania. Radar doplerowski skanuje przestrzeń wiązką fal równocześnie w
pionie i w poziomie, tworząc coś w rodzaju ostrosłupa. Jeśli fala przesuwająca się w środku tego
ostrosłupa natrafi na obiekt - sygnał wraca do nadajnika i na ekranie w samolocie pojawia się symbol
kontaktu.
1.
Zakres skanowania w pionie oznaczony jest belkami BAR od 1 do 6 (niebieska linia na obrazku), a
zakres skanowania w poziomie to stopnie: od 20 do 140 stopni (czerwona). Przy maksymalnych
ustawieniach w teorii wszystkie cele mogą być wykrywalne i wygląda to mniej więcej tak:
292
2.
Problem w tym, że czas potrzebny do wykonania pełnego skanu przy 6 BAR-ach i 140
stopniach jest bardzo długi, przez co wykrycie celu oraz informacje o zmianie jego położenia mogą
docierać do nas ze sporym opóźnieniem. Jeśli to możliwe więc, kiedy znamy mniej więcej kierunek i
wysokość skąd mogą nadlatywać samoloty wroga, warto zawęzić obszar skanowania, by dane
docierały do nas szybciej. Służą do tego odpowiednie przyciski wokół ekranu z radarem:
3.
Ograniczenie ilości BARów sprawi, że skanowanie w pionie przebiegnie bardzo szybko i samolot, który
się znajduje na właściwym poziomie zostanie szybciej wykryty. Trzeba jednak mieć na względzie, że
obiekty poza skanem nie pojawią się na radarze.
293
4.
W ten sam sposób możemy ograniczyć stopnie w zakresie skanowania przestrzeni w poziomie:
5.
Albo ograniczyć oba zakresy i stworzyć błyskawiczne odświeżanie jedynie małego obszaru przed
samolotem:
294
6.
Skanując przy małej liczbie BAR-ów mamy jeszcze opcję sprawdzenia obszaru wyżej lub poniżej
aktualnego - bez zwiększania liczby BAR-ów i czasu skanowania. Wystarczy przesunąć antenę radaru w
górę lub w dół. Służą do tego przyciski o nazwach:
RADAR ELEVATION UP
RADAR ELEVATION DOWN
7.
Strzałka na ekranie radaru pokazuje aktualną pozycję anteny względem osi samolotu. Dodatkowo, przy
kursorze radaru widać maksymalną (u góry) i minimalną (na dole) wysokość w tysiącach stóp, jaką
aktualnie pokrywa radar. Cyfry te będą się zmieniać wraz z liczbą BAR-ów oraz pozycją anteny.
295
8.
Istotną wartością jest jeszcze czas w sekundach, po jakim znikają cele z ekranu, jeśli nie doszło
jeszcze do odświeżenia ich pozycji kolejnym skanem. To opcja ukryta w zakładce DATA, o której
więcej informacji znajduje się niżej.
Odpowiednie ustawianie liczby BAR-ów, stopni, kąta anteny i liczby odświeżania może być kluczowe do
jak najwcześniejszego wykrycia celów. Nie ma na to złotego środka, bo wszystko zależy od
aktualnej sytuacji w powietrzu.
W złożonych misjach zwykle możemy jednak liczyć na sporo dodatkowych informacji z innych
samolotów czy maszyny AWACS, które również pokazują się na ekranie naszego radaru dzięki
wymianie danych, co znacznie odciąża nas od ciągłego przestawiania ustawień radaru.
Tryby pracy RWS i TWS

Jeśli już wiemy, jak działają i jak ustawiać zakresy skanowania, kolejną ważną rzeczą są tryby pracy
radaru. Do wyboru mamy:
 RWS (Range While Scan) - zasięg podczas skanowania;

 TWS (Track While Scan) - śledzenie wyznaczonego celu podczas skanowania;
przy czym RWS działa domyślnie w podtrybie:
 LTWS (Latent Track While Scan) - utajone śledzenie celu podczas skanowania, co stanowi
hybrydę funkcji TWS i RWS.
Co to wszystko oznacza i jakie są różnice, wady, zalety?
RWS - RANGE WHILE SCAN
 najbardziej podstawowy tryb;

 nie jest domyślny - trzeba w opcjach radaru specjalnie wyłączyć podtryb LTWS, by działał sam
tryb RWS
 pokazuje do 64 celów, ale bez dodatkowych danych;
 NIE pokazuje celów przekazywanych przez inne samoloty (np. AWACS);
 NIE identyfikuje celów "swój-obcy";
 nie ma ograniczeń zakresów, skanuje największą możliwą przestrzeń przed samolotem;
 pozwala zalockować cel w tryb STT jednym wciśnięciem TDC DEPRESS.
RWS (LTWS) - RANGE WHILE SCAN + LATENT TRACK WHILE SCAN
 pozwala zrobić soft-lock (miękki lock) jednego celu (L&S) z wytycznymi dla nakierowania
pocisku i wstępnie zalokować drugi cel jako DT2 (Designated Target 2);
 wyświetla informacje "swój-obcy";
 pokazuje wektor poruszania się celu, jego prędkość i wysokość;
 pokazuje uproszczony zasięg rakiet do celu;
 ustala kolejność celów według priorytetu zagrożenia dla naszej maszyny;
 pokazuje cele przekazywane przez inne samoloty (np. AWACS);
 nie ma ograniczeń zakresów, skanuje największą możliwą przestrzeń przed samolotem;
 teoretycznie nie pozwala odpalać pocisków w soft-locku;
 wymaga dwukrotnego wciśnięcia TDC Depress, by przejść do hard locka i trybu STT
296
TWS - TRACK WHILE SCAN
 ustala kolejność 10 celów Track Files według priorytetu zagrożenia dla naszej maszyny;
 pozwala zrobić lock jednego celu (L&S) z wytycznymi dla nakierowania pocisku i wstępnie
zalockować drugi cel jako DT2 (Designated Target 2);
 wyświetla informacje "swój-obcy";
 pokazuje wektor poruszania się celu, jego prędkość i wysokość;
 pokazuje zasięg rakiet do zalockowanych celów;
 pokazuje cele przekazywane przez inne samoloty (np. AWACS);
 pozwala odpalić pocisk;
 pozwala na szybkie przełączanie locka pomiędzy 10 celami od najwyższego priorytetu do
najniższego i szybko odpalić w ich kierunku pociski;
 umożliwia powiększenie wycinka skanowanej przestrzeni, by zalokować jeden z ciasno lecących
samolotów w formacji;
 działa z dużymi ograniczeniami w zakresie skanowanej przestrzeni.
Tryb RWS (LTWS)

"Goły" tryb RWS wyświetla tylko podstawowe kontakty bez danych i pozwala przejść do trybu STT po
jednym wciśnięciu TDC Depress - nie będziemy się więc nim zajmować specjalnie. Jeśli chcesz go
włączyć, musisz odznaczyć podtryb LTWS w zakładce DATA na ekranie radaru.
Domyślnym trybem radaru dla F/A-18C Hornet jest RWS (LTWS). Zapewnia on sporą
automatyzację czynności i wyświetla o wiele więcej informacji o wykrytych kontaktach.
Po samym tylko najechaniu kursorem TDC na symbol celu, radar spróbuje ustalić jego przynależność
"swój-obcy", pokaże jego prędkość, wysokość i wektor kierunku lotu oraz zasięg pocisku pionową
kreską na dole. Na środku pojawi się też numer zależny od priorytetu. Na poniższym przykładzie mamy
cel:
 0.5 macha prędkość

 26.6 tyś stóp wysokości
 priorytet 1
 niezidentyfikowany (żółty półkwadrat)
 oddalający się od nas (kreska nad "1" skierowana w górę)
 daleko poza zasięgiem pocisków
297
1.
Wciśnięcie RAZ przycisku TDC DEPRESS spowoduje "miękki lock" celu, czyli pojawienie się
wytycznych L&S (Launch and Steering) do nakierowania pocisku (koło ASE) oraz oznaczenie celu jako
podstawowy o najwyższym priorytecie (L&S) - na radarze oznaczony będzie gwiazdką.
2.
Na ekranie będą pojawiać się inne cele w miarę wykrywania. Najechanie na każdy z nich kursorem
wyświetli omówione wyżej informacje. Wciśnięcie TDC DEPRESS na drugim celu spowoduje wstępne
zalokowanie, tzw. DT2 - Designated Target 2. Na ekranie symbol jego priorytetu zmieni się w diament,
a na HUDzie jego pozycję będzie oznaczał zielony"X". Od tej chwili przycisk UNDESIGNATE będzie
przełączał soft locka pomiędzy celem L&S, a DT2.
Przy PRIMARY i DT2 możesz najechać kursorem na trzeci cel, by wyświetlić o nim informacje.
298
3.
Przycisk UNDESIGNATE nie zwalnia locka z celu. By z powrotem przejść do widoku wszystkich
namierzanych kontaktów, trzeba użyć przycisku ekranowego RSET (reset). Przy braku soft-locka,
przycisk UNDESIGNATE soft-lockuje kolejne cele według ustalonego priorytetu.
UWAGA
Podtryb LTWS i soft lock teoretycznie nie daje warunków, by wystrzelić pocisk w kierunku celu i
instrukcja mówi, żeby tego nie robić. W praktyce jednak jest to możliwe.
Jeśli tylko jesteśmy w zasięgu, wystrzelenie pocisku SPARROW spowoduje automatyczne przełączenie
soft locka w hard lock, czyli tryb STT, natomiast pocisk AMARAAM przejdzie w tryb autonamierzania i
przy sprzyjających warunkach może trafić w cel.
Przy celu z soft lockiem, w każdym momencie możesz wcisnąć powtórnie TDC DEPRESS, by przejść
do hard locka STT i śledzić tylko ten jeden z cel z pełnym namierzaniem dla rakiety.
4.
Podtryb LTWS możesz manualnie wyłączyć w menu ekranowym radaru wciskając najpierw DATA i
odznaczając odpowiednią opcję.
299
Tryb TWS
Tryb TWS działa praktycznie identycznie, jak LTWS, tyle że naprawdę śledzi zalokowany cel i pozwala
odpalić w jego kierunku rakietę. Jego główną zaletą jest możliwość szybkiego przełączania się
pomiędzy 10 śledzonymi według priorytetu celami i odpalenie pocisków w każdy z nich. W przypadku
10 rakiet i 10 celów, można je wszystkie zaatakować w kilka sekund.
Ceną za to jest dużo bardziej ograniczony zakres skanowania przestrzeni. Przy 6 barach w pionie
mocno zmniejszy się azymut skanu w stopniach i na odwrót. Przy 140 stopniach skanowania w
poziomie będziemy ograniczeni do zaledwie 1 BAR-a.
Tryb TWS pozwala też włączyć podtryb RAID i EXP, które działają jak lupa i powiększają fragment
przestrzeni, pozwalając namierzyć pojedyncze samoloty z szyku, które normalnie wyglądają jak jeden
duży kontakt na radarze.
Tryb TWS włączamy odpowiednim przyciskiem po lewej stronie ekranu. Po aktywacji radar
zwykle sam namierzy najbardziej groźny cel, jeśli tylko jakieś będą wykryte. Podstawowe
funkcje działają jak w LTWS:
 najechanie kursorem wyświetla wektor lotu, prędkość, wysokość, "swój-obcy";

 system oznacza priorytet każdego celu od 1 do 10;
 wciśnięcie TDC DEPRESS na pierwszym celu spowoduje oznaczenie go gwiazdką jako L&S i
wyświetlenie symbolów do odpalenia rakiety
 Przycisk UNDESIGNATE przełącza kolejno 10 celów według ustalonego priortetu, w każdy z nich
można wtedy odpalić pocisk;
 przy oznaczeniu drugiego celu jako DT2, przycisk UNDESIGNATE przełacza tylko pomiędzy tymi
dwoma celami;
 odznaczamy wszelkie zalokowania przyciskiem RSET.
300
Nowością w trybie TWS jest opcjonalne, precyzyjne wskazanie obszaru skupienia skanowania radaru.
Możemy wybrać:
 AUTO
 MAN – manualny
 BIAS - manualny zafixowany
Domyślna jest opcja AUTO - wtedy radar skanuje obszar, gdzie jest najwięcej celów.
Po przełączeniu przyciskiem ekranowym na MAN, radar będzie skanował ten obszar, który będzie
wzdłuż kursora TDC. Przesuwając kursor, przesuwamy jednocześnie obszar skanowania.
Kierując kursor na dowolne puste pole na ekranie radaru i wciskając TDC DEPRESS, włączamy BIAS -
skanowanie na stałe tylko dla tego miejsca.
301
RAID i EXPAND
W celu powiększenia grupy celów, najeżdżamy kursorem lub zaznaczamy lockiem jeden losowy z grupy
za pomocą TDC DEPRESS, a następnie wciskamy funkcję RAID lub EXP (expand). Ekran radaru
powiększy nam obraz wokół wybranego celu z ograniczeniem do 10 mil wokół niego, pozwalając
precyzyjnie wybrać konkretny cel z formacji.
Nałożone, lecące blisko siebie kontakty mogą wyglądać tak:
1.
EXPAND jest generalnie powiększeniem obszaru i radar nadal skanuje przestrzeń w trybie TWS. Po
wciśnięciu EXP widać, że mamy 4 cele do wyboru:
302
2.
RAID ogólnie wyłącza tryb TWS i przechodzi tylko w swój podtryb RAID-owy, w którym antena skupia
się wyłącznie na wskazanej grupie celów. Obraz wygląda podobnie, jak EXP.
HITS
Funkcja HITS pozwala na włączenie i wyłącznie celów o priorytecie niższym niż 10 śledzony w
przypadku obecności dużej liczby kontaktów. Przy zaznaczonym HITS zobaczymy standardowe, zielone
kontakty.
303
Tryb SPOT
Tryb SPOT jest przydatny, gdy radar ma trudności z wykryciem lub utrzymaniem wyświetlania
kontaktu, a my wiemy w miarę dokładnie, gdzie kontakt znajduje się względem osi samolotu. SPOT
ogranicza skan do 22 stopni we wskazanym kierunku i odległości, czyli zgodnie ze swoją nazwą oferuje
punktowe skanowanie, kierując całą moc radaru praktycznie w jedno miejsce.
1.
Upewnij się, że ekran radaru jest aktywny SOI - w rogu jest symbol diamentu.
2.
Za pomocą gałki lub przycisków TDC SLEW skieruj żółty kursor w miejsce, gdzie spodziewasz się, że
znajduje się cel.
304
3.
Wciśnij TDC DEPRESS i przytrzymaj dłużej niż 1 sekundę. Po zwolnieniu w środku kursora pojawi się
znak krzyża, a na dole napis SPOT informujący o aktywnym trybie. Radar skanuje teraz niewielki
obszar wokół kursora. Wciśnij jeszcze raz TDC Depress, by wyjść z trybu SPOT.
4.
Jeśli radar wykryje kontakt, ten pojawi się przy kursorze. Użyj ponownie TDC Slew, by naprowadzić
kursor na cel i zalockuj go wciskając ponownie TDC Depress.
305
Tryb STT - Single Target Track
Tryb STT to radar śledzący wyłącznie jeden cel. Zapewnia najlepsze warunki, by odpalić rakietę, przez
co wszelkie informacje i symbole śledzimy głównie na wyświetlaczu HUD. Dokładnie omówiony jest w
rozdziałach poświęconych konkretnej broni powietrze-powietrze.
Tutaj wystarczy wspomnieć, że do trybu STT możemy przejść klikając TDC DEPRESS:
 jeden raz z samodzielnego trybu RWS

 dwa razy z trybu RWS (LTWS)
 dwa razy z trybu TWS
 automatycznie w trybach ACM
Z trybu STT można wrócić do przeszukiwania przyciskiem UNDESIGNATE.
W trybie TWS nie ma w zasadzie potrzeby przełączać się na STT, bo lock w TWS daje te same
możliwości odpalenia pocisku. Tryb STT włączy się z automatu, jeśli odpalonym pociskiem będzie AIM-
7 Sparrow.
306
Bullseye Waypoint
1.
Przesuwając kursor TDC po ekranie radaru zobaczysz jego namiar względem swojego samolotu BRA -
kurs i odległość. Gdy jednak lecisz na misje z innymi sojuszniczymi samolotami, choćby skrzydłowym,
lepiej mieć jeden ogólny punkt odniesienia, który widzieć będą wszyscy jednakowo. W tym celu jako
punkt odniesienia BULLSEYE ustala się jeden z punktów nawigacyjnych.
BRA wyświetla kurs i odległość kursora względem naszego samolotu.
2.
Przełącz ekran MFD na obraz sytuacyjny HSI z menu głównego SUPT.
307
3.
Wybierz punkt nawigacyjny przyciskami z boku, a następnie kliknij DATA.
4.
Wybierz opcję A/A WP (Air to Air Waypoint).
308
5.
Od teraz na ekranie radaru widać BULLSEYE z punktu nawigacyjnego w formie rombu. Strzałka
wskazuje północ. U góry widać kurs i odległość celu/kursora TDC od tego punktu. Na dole ciągle
pokazywany jest kurs i odległość względem naszego samolotu. W wirze walki można w ten sposób
zgłaszać sojusznikom cele, które np. zaraz atakujemy.
Inne funkcje radaru AN/PG-73
SILENT
Jeśli z jakichś powodów będziesz chciał wyciszyć na chwilę radar, służy do tego przycisk SIL (Silent).
W trybie "cichym" możesz wcisnąć ACTIVE, by aktywować jeden pojedynczy skan anteny. Działa to
trochę jak ping w okrętach podwodnych.
309
PRF - Pulse Repetition Frequency
Funkcja PRF służy do ustawienia częstotliwości pulsu (?). Dostępne opcje to:
 HI - high – wysoka
 MED - medium – średnia
 INT – interleaved
Domyślnie ustawiona jest INT. MEDIUM ma mniej "martwych punktów", lepszą jakość wykrywania, ale
mniejszy zasięg. HIGH wykrywa z dalszej odległości, ale jest bardziej zawodne. Generalnie MED
pomaga wykrywać cele wolno i nisko lecące, np. helikoptery.
ERASE
ERASE czyści ekran z wszelkich kontaktów do następnego odświeżenia i skanu anteny.
310
DATA
Zakłada DATA otwiera dostęp do różnych funkcji radaru:
 4 - przełącza liczbę sekund po jakich cele znikają z ekranu przed kolejnym odświeżeniem;
 COLOR - włącza/wyłącza kolor kontaktów zidentyfikowanych jako "swój-obcy-nieznany";
 MSI - Multi-Sensor Integration - wyświetla cele z innych maszyn-dawców, np. AWACS-a;
 LTWS - włącza podtryb omówiony wcześniej;
 DATA - otwiera ekran z tymi funkcjami;
 DCLTR - declutter - "odśmiecenie" ekranu - ustala, ile informacji pokazuje ekran radaru;
 BRA - wyświetla kurs i odległość od kursora TDC do naszego samolotu.
Reszta opcji nie funkcjonuje w obecnej wersji.
SET
SET zapamiętuje aktualne ustawienia radaru, np. zasięg, liczbę BAR-ów i stopni dla aktualnie wybranej
broni. Od teraz powrót do danego typu pocisku od razu włączy wybrane wcześniej funkcje.
311
Pozostałe opcje i informacje
318 - pokazuje aktualny kurs samolotu;

AC2 - rodzaj aktywnej broni i liczba pozostałych rakiet
26110 - nasza aktualna wysokość
321/0.81 - nasza prędkość w węzłach i machach
AOJ DUGOUT
Belka nad ekranem radaru to ANGLE ON JAM "dugout" - miejsce, w którym znajdują się kontakty,
przy których z różnych powodów nie można ustalić zasięgu.
312
Radar Air to Air
tryby ACM
W sytuacjach, gdy wrogi samolot jest w zasięgu wzroku (bliżej niż 10 mil), nie ma czasu na obsługę
radaru na malutkim ekranie MFD - wtedy liczy się każda sekunda i namierzanie przeciwnika jest w
pełni zautomatyzowane. Wszystko obsługujemy kciukiem na drążku, a odpowiednia symbolika
wyświetla się przed oczami, na HUDzie.
Do tego służą właśnie tryby radaru ACM - Air Combat Maneuvering (manewry w czasie walki
powietrznej).
Wyjątkiem jest podtryb AACQ, który pozwala na automatyczne namierzanie w trybie BVR ze
znacznie dalszej odległości.
W zależności od sytuacji i przede wszystkim tego, gdzie znajduje się względem nas wrogi samolot, pilot
ma do wyboru kilka trybów ACM koncentrujących się na różnych fragmentach przestrzeni przed
samolotem. Każde automatyczne namierzenie wroga skutkuje przejściem radaru do trybu śledzenia
pojedynczego celu STT (Single Target Track), by od razu odpalić pocisk.
313
Podstawowe informacje o trybach ACM
Do wyboru trybów ACM służą głównie różne kierunki przycisku SENSOR CONTROL SWITCH.
Do odznaczania celu w każdym trybie służy przycisk UNDESIGNATE.
Za każdym razem upewnij się, że odbezpieczyłeś uzbrojenie MASTER ARM ON i jesteś w trybie
atakowania celów powietrznych A/A.
AACQ - Automatic Acquisition Mode

Zasięg - ustalony dla trybu BVR
Włączanie: SENSOR CONTROL SWITCH RIGHT
Tryb AACQ jako jedyny wybierany jest w czasie skanowania radarem celów poza zasięgiem wzroku
(BVR), np. przy trybie RWS. Jego uruchomienie spowoduje automatyczne namierzenie pierwszego
celu w zasięgu i przejście w tryb śledzenia pojedynczego celu STT.
Działanie AACQ potwierdza mały napis na ekranie radaru.
314
GACQ - Gun Acquisition
Zasięg - 5 mil
Włączanie - LEWY SHIFT +X
Tryb GACQ (Gun Acquisition), czyli namierzanie dla działka, uruchamia się automatycznie razem z
wyborem działka, jak broni powietrze-powietrze.
Na HUDzie pojawi się tzw. "lejek" - celownik działka oraz okrąg 20 stopniowy z przerywanej linii
oznaczający zasięg skanowania radaru. Jeśli cel znajdzie się w jego obwodzie i będzie bliżej niż 5 mil -
zostanie automatycznie zalockowany. Symbolika HUD:
315
BST – Boresight
Zasięg - 10 mil
Włączanie: SENSOR CONTROL SWITCH FORWARD.
Tryb BST (Boresight), czyli namierzanie "na muszkę i szczerbinkę" działa dokładnie jak w karabinie. Na
HUDzie pojawia się niewielkie kółko - celownik 3.3 stopnia, w którym radar aktywnie skanuje
przestrzeń. Nakierowanie samolotu tak, by celownik boresight znalazł się na celu spowoduje jego
automatyczne zalockowanie.
Symbolika HUD:
316
VACQ - Vertical Acquisition
Zasięg - 5 mil
Włączanie: SENSOR CONTROL SWITCH FORWARD -> SENSOR CONTROL SWITCH DOWN
Tryb VACQ (Vertical Acquisition), czyli namierzanie w pionie, pozwala lockować cele znajdujące się
wzdłuż pionowej osi naszego samolotu na 46 stopni w górę i 13 w dół - poza polem widzenia w górę i
trochę w dół. Dzięki tej wyższej wartości w górę jest bardzo przydatny w ciasnej walce kołowej.
Symbolika HUD:
317
WACQ - Wide Acquisition
Zasięg - 5 mil
Włączanie: SENSOR CONTROL SWITCH FORWARD -> SENSOR CONTROL SWITCH LEFT
Tryb WACQ (Wide Acquisition), czyli namierzanie w polu szerokim (wide), jest odwrotnością pionowego
VACQ i pozwala lockować cele znajdujące się wzdłuż poziomego pasa osi samolotu, wyłapując cele
lecące obok nas. Tryb WACQ może działać w dwóch podtrybach: CAGED i UNCAGED. W tej pierwszej
szerokie pole obrazujące zakres skanowania radaru jest "przyklejone" do stałego punktu Boresight,
bezpośrednio przed samolotem. W przypadku UNCAGED pilot może skierować zakres skanowania w
wybrane miejsce w granicach działania radaru, czyli np. nieco wyżej lub bardziej na lewo od kierunku
lotu.
Podtryb CAGED
Włączany domyślnie. Symbolika HUD:
318
Podtryb UNCAGED
1.
Będąc w trybie WACQ wciśnij TDC Depress. Na HUDzie pojawi się szeroki prostokąt skanowania WACQ
w odniesieniu do środka HUD-a.
2.
Za pomocą gałki lub przycisków TDC SLEW przesuń prostokąt w wybrane miejsce, gdzie radar może
prędzej wychwycić kontakt. Możesz go ustawić w dowolnym miejscu w granicach osi. Ich środek to
punkt Boresight trybu Caged.
319
HACQ - Helmet Acquisition
Zasięg - 10 mil
Włączanie: HMD + SENSOR CONTROL SWITCH FORWARD SHORT (krótkie wciśnięcie)
Tryb HACQ (Helmet Acquisition), czyli namierzanie hełmem pozwala lockować cele, na które pilot po
prostu spojrzy, dzięki celownikowi zespolonemu z wyświetlaczem nahełmowym HMD (Helmet Mounted
Display). Po włączeniu HMD podstawowe informacje z HUDa nie są już pokazywane na frontowym
wyświetlaczu, a podążają za wzrokiem pilota gdziekolwiek spojrzy, z odpowiednimi ograniczeniami na
boki. Uruchomienie HACQ działa tak samo, jak tryb Boresight, czyli wyświetla niewielki okrąg (muszka-
szczerbinka) podążający za wzrokiem pilota. Cokolwiek znajdzie się w obrębie celownika i w zasięgu 10
mil, zostanie automatycznie namierzone.
Aby uruchomić HACQ trzeba najpierw włączyć wyświetlacz nahełmowy HMD. Przekręć gałkę w prawo.
Symbolika HMD:
320
LHAQ - Helmet Acquisition
Zasięg - 40 mil
Włączanie: HMD + SENSOR CONTROL SWITCH FORWARD LONG (długie wciśnięcie)
Tryb LHAQ (Long-Range Helmet Acquisition), czyli namierzanie hełmem na daleki zasięg, działa
dokładnie tak samo jak HACQ, tyle że namierza cele z dalszej odległości - do 40 mil. Aby włączyć ten
tryb, trzeba dłużej przytrzymać właściwy przycisk. Na wyświetlaczu pojawi się nazwa trybu LHAQ.
321
Format AZ/EL
radaru Air to Air
Azimuth over Elevation (AZ/EL) to osobny format wyświetlania obrazu z radaru powietrze-powietrze w
F/A-18C Hornet. W przeciwieństwie do tradycyjnego widoku B-Scope, gdzie cele obserwujemy z widoku
z góry i relatywnie do ich odległości od naszego samolotu, AZ/EL oferuje widok "z nosa" - od przodu.
Na pierwszym planie widać więc różnice w pułapie, na którym znajdują się poszczególne cele, a
odległość jest pokazywana tylko w przypadku zalockowanego celu.
AZ/EL wyświetla kontakty od razu jako symbole HAFU, zależnie od stopnia ich identyfikacji - nie
pokazuje kontaktów w formie zielonych prostokątów "bricks". AZ/EL oferuje także opcję automatycznej
identyfikacji celów "swój-obcy". Dodatkowo AZ/EL może działać w trybie zasobnika TGP, jako głównego
sensora wykrywającego cele. W formacie AZ/EL działają wszelkie ustawienia skanowania ustalone na
ekranie B-Scope, a więc liczba barów i zakres azymutu.
Przed przyswajaniem funkcjonalności formatu AZ/EL warto wcześniej poznać możliwości radaru w
standardowym formacie oraz działanie systemu identyfikacji "swój-obcy" IFF.
322
Wyświetlanie formatu AZ/EL
1.
Upewnij się, że samolot jest w trybie ataku celów powietrznych A/A i wyświetla radar na monitorze
DDI. Dopiero wtedy pojawi się opcja włączenia formatu AZ/EL. Na drugim ekranie DDI za pomocą
środkowego przycisku ekranowego wejdź do głównego menu TAC. Następnie wybierz funkcję AZ/EL.
2.
Format AZ/EL wyświetla te same kontakty, tyle że "od frontu". Na prawym ekranie mamy standardowy
widok "z góry" tych samych trzech kontaktów i ustawienie zależnie od ich odległości od naszego
samolotu. AZ/EL pokazuje, że cel 1 leci najwyżej, cel 2 najniżej, a cel 3 jest na pułapie pomiędzy 2 i 1.
323
Opis ekranu AZ/EL
 pole widzenia radaru - regulowany szerokością skanowanego azymutu oraz liczbą barów
 kontakty - wykryte obiekty w formacie HAFU widoczne są w polu widzenia i poza nim, dopóki
nie "stracą ważności"
 kamera TGP - sześciokąt pokazuje miejsce wycelowania obiektywu zasobnika TGP
 kursor radaru - tak jak w standardowym formacie, można nim zaznaczać i lockować cele
 dane kontaktu pod kursorem - najechanie kursorem na cel wyświetla jego:
VC - prędkość zbliżania (velocity closure)
RNG - odległość od nas (range)
HD - kurs (heading)
324
Funkcje formatu AZ/EL
1. IFF/RDR/RWS/FLIR - przełącza aktywny sensor wykrywania celów: radar lub TGP (FLIR)
2. STORES/FLIR - zmiana ekranu: uzbrojenie lub TGP
3. L+S INT (Launch&Steer Interrogation) - identyfikacja "swój-obcy" dla kontaktów oznaczonych
jako L&S (z gwiazdką)
4. AUTO INT (Auto Interrogation) - automatyczna identyfikacja "swój-obcy" w ustalonych
parametrach
5. EXP (Expand) - powiększenie obrazu wokół oznaczonego celu L&S
6. IFF - ustawienie azymutu (szerokości) automatycznej identyfikacji między 20, a 140 stopni
7. IFF - ustawienie zasięgu (odległości) automatycznej identyfikacji od 5 do 100 mil
8. EL SCALE (Elevation Scale) - ustala obszar skanowania anteny w stopniach: 70x15, 70x30,
70x70
9. FOV (Field Of View) - włącza żółty prostokąt pola widzenia radaru
10. IFF - typ automatycznej identyfikacji (
325
Lockowanie celu
Na ekranie AZ/EL można lockować cele w ten sam sposób, co na ekranie B-Scope.
1.
W tym celu należy uaktywnić ekran radaru przyciskiem Sensor Control Switch Right (lub Left w
przypadku zamiany obrazu na monitorach) - w rogu pojawi się zielony diament, a na ekranie żółty
kursor radaru. Wciśnij TDC Depress, by wykonać "miękki" lock i wyświetlić dane L&S
(Launch&Steering).
W rogu pojawią się informacje:
 VC - prędkość zbliżania
 RNG – odległość
 HDG - kurs celu
Przyciskiem na drążku NWS możesz przełączać się między kolejnymi wykrytymi kontaktami.
Możesz też wcisnąć dwukrotnie TDC Depress, by wykonać "twardy" lock do trybu STT.
326
2.
Na głównym ekranie radaru pojawią wszelkie informacje L&S pomimo zalockowania na ekranie AZ/EL.
3.
Zalockowany kontakt będzie widoczny także na ekranie TGP. W tym celu wyświetl obraz z zasobnika
celowniczego TGP (FLIR). W razie potrzeby użyj funkcji przybliżania ekranu. Przyciskiem na drążku
NWS możesz przełączać cele - jeśli będą w zakresie widoku kamery, będą się także przełączać na TGP.
327
Zmiana pola widzenia radaru
1.
Możesz regulować pole widzenia radaru (FOV) przyciskami ograniczającymi azymut i liczbę barów na
ekranie.
2.
Do zawężania pola widzenia służy też przycisk EL SCALE.
328
3.
Możesz też precyzyjnie ustalić pole widzenia radaru wciskając TDC Depress i przesuwając kursor w
wybrane miejsce za pomocą przycisków/gałki TDC Slew. Puść TDC Depress w wybranym miejscu, a
format AZ/EL będzie odświeżał tylko zaznaczony na żółto rejon przed sobą. Obok widać o ile stopni w
prawo R i w górę U przesunięte jest pole widzenia.
4.
Kontakty zgrupowane w formacji można wyświetlić w czytelniejszy sposób za pomocą funkcji EXP
(Expand).
329
Auto IFF - automatyczna identyfikacja "swój-obcy"
W formacie AZ/EL kontakty wyświetlane są wyłącznie w formacie HAFU, czyli wstępnie zakwalifikowane
jako "swój", "wróg" lub "nieznany".
Format AZ/EL pozwala na szybką i automatyczną identyfikację kontaktów, bez konieczności wciskania
Sensor Control Switch Down.
L+S INT
1.
Zaznacz opcję L+S INT, by system każdorazowo identyfikował cele oznaczone "miękkim" lockiem
Launch&Steer (kontakty z gwiazdką). To domyślna funkcja, włączona od początku. Zidentyfikowane
zostaną również najbliższe cele wokół kontaktu L&S. Reszta pozostanie "nieznana".
330
2.
W niektórych przypadkach system wyświetli typ zidentyfikowanego samolotu oraz sposób identyfikacji,
np. Datalink 16 i C-130.
AUTO INT
1.
Zaznacz opcję AUTO INT, by wszystkie cele w określonych parametrach były automatycznie
identyfikowane.
331
2.
Parametry automatycznej identyfikacji wybieramy przyciskami IFF. Dolny odpowiada za szerokość
azymutu w stopniach, a prawy za zasięg w milach.
Poniżej widać, że identyfikujemy cele:
 w odległości do 40 mil
 w zakresie 140 stopni (70 w lewo i w prawo od środka anteny)
332
Radar Air to Ground
Radar AN/PG-73 potrafi również działać w trybie Air-to-Ground, wykrywając obiekty na ziemi. Nie jest
przy tym tak dokładny i precyzyjny, jak zasobnik celowniczy TGP, ale umożliwia namierzenie celu w
innych warunkach, np. gdy samolot operuje nad gęstą warstwą chmur i kamera TV nie może
nic zobaczyć.
Radar AG pozwala śledzić teren w trudnych warunkach pogodowych.
Radar A/G może pracować w kilku trybach, zależnie od obiektu, który chcemy wyszukać.
Podstawowy tryb mapy pozwala rozeznać się w terenie, skupiskach budynków i namierzyć punkty z
większymi, statycznymi obiektami. Inne służą do namierzania poruszających się pojazdów oraz
okrętów na morzu.
333
Jasne kropki na pasie startowym dają mgliste rozeznanie, gdzie może być cel.
Warto mieć na uwadze, że radar AG w trybie mapy daje bardzo zróżnicowaną jakość obrazu,
zależnie od naszej pozycji. Zdecydowanie wyraźniejszy teren uzyskamy, gdy będziemy lecieć wyżej,
powyżej 5000 stóp i powiększymy teren z bliskiej odległości. Obszar renderowany z dystansu poniżej
10 mil będzie wyraźniejszy niż z ponad 20-30 mil.
Jeśli będziemy za nisko lub za daleko, jakość obrazu będzie fatalna.
334
Najwyraźniejszy obraz uzyskamy powiększając obszar znajdujący się na skrajnych wartościach
przeszukiwanego azymutu, około 55 stopni na lewo lub prawo od kursu lotu. Wtedy możliwe jest
odróżnianie pojedynczych pojazdów lub wyrzutni rakiet na tle podłoża.
Trzeba też pamiętać, że z powodu swojej technologii działania, radar AG renderując mapę jest ślepy
bezpośrednio przed samolotem. Powiększanie tego fragmentu skutkuje czarnym pasem. Przeszukiwany
obszar musi znajdować się gdzieś w okolicach godziny 2 lub 10 względem kierunku, w którym porusza
się samolot.
Pamiętaj, by przeszukiwać teren po bokach samolotu, a nie przed nim.
335
 SENSOR CONTROL SWITCH Right/Left - aktywacja prawego lub lewego ekranu do

manipulowania kursorem
 THROTTLE DESIGNATOR CONTROL Slew (oś) Left, Right, Up, Down (przyciski) -
przesuwanie kursora radaru/powiększalnego obszaru
 TDC DEPRESS - przesuwanie obszaru do powiększenia/oznaczenie celu
 UNDESIGNATE - kasowanie oznaczenia celu
Włączanie radaru AG
Radar Air-to-Ground włączy się automatycznie po wciśnięciu przycisku trybu atakowania celów
naziemnych A/G. Alternatywnie możesz wybrać przycisk ekranowy do wyświetlenia radaru RDR ATTK z
podmenu TAC.
336
Opis ekranu radaru AG
1.
Po włączeniu radar działa domyślnie w trybie rysowania mapy terenu MAP. Do wyboru są następujące
funkcje:
1. MAP - wybór trybów pracy (SEA, GMT, MAP)
2. EXP1-3 - wybór stopnia powiększenia obrazu
3. zasięg wyświetlania terenu w milach
4. FRZ - Freeze - "zamrożenie" obrazu radaru
5. RSET - reset widoku kontaktów na radarze
6. SIL - silent - "wyciszenie" pracy radaru
7. DATA - wyłącza część danych na ekranie i uaktywnia funkcję DECLUTTER do wyświetlenia na

ekranie radaru linii horyzontu dla lepszej orientacji
8. azymut - wybór szerokości skanowania radaru w stopniach. Zmniejszenie tej wartości znacznie
przyspiesza odświeżanie obrazu.
9. AIR - przejście do radaru w trybie śledzenia celów powietrznych Air To Air.
337
2.
Na ekranie zawsze widać też naszą prędkość (284 węzły, 0.59 macha) i wysokość (16200 stóp)
3.
Tak wygląda wyświetlenie podstaw HUD-a na ekranie radaru z wyłączoną funkcją DCLTR (Declutter) w
sekcji DATA oraz z najwęższym i zarazem najszybszym azymutem renderowania terenu o zakresie 20
stopni.
338
MAP - tryb mapy i obiektów statycznych
Radar AG domyślnie włącza się w trybie MAP - renderowania mapy terenu przed samolotem. Znając
topografię rejonu z celem misji lub aktualnym zadaniem można zawęzić obszar wyszukiwania
celów w odniesieniu do skupisk zabudowań czy rozmieszczenia zbiorników wodnych bądź
gór.
Tryb MAP pozwala także oznaczać cele statyczne, jeśli są odpowiednio duże oraz w ograniczonym
zakresie nawet pojazdy, ale trzeba wziąć pod uwagę, że stopień powiększenia nie pozwala na wiele w
tym przypadku.
W trybie MAP można używać podtrybów EXP powiększających obraz terenu i ujawniających więcej
detali. Działa on tak samo w pozostałych trybach: GMT i SEA.
Szacowanie lokacji celu w trybie MAP
Wyszukiwanie celu statycznego w trybie MAP najlepiej połączyć z dokładnym przestudiowaniem

tradycyjnej mapy. Warto zapamiętać położenie miast, kształt zbiorników wodnych czy obecność
wzgórz, które mogą pomóc w lokalizacji szukanego rejonu. Obszary zabudowane pojawiają się jako
nieco jaśniejsze plamy, zbiorniki wodne jako ciemniejsze.
1.
Na przykładzie poniżej musimy zbadać bazę lotniczą Minakh. Znajduje się ona tuż przy niewielkim
miasteczku, za którym znajdują się dwa większe oraz jezioro. Wykorzystamy to do rozeznania w mapie
rysowanej na radarze AG.
339
2.
W razie potrzeby użyj strzałek regulujących skalę zasięgu mapy na radarze AG. Poniżej mamy ten sam
rejon widziany przez radar. Widać charakterystyczny kształt jeziora, dwa większe miasta nad nim i
trzecie mniejsze, gdzie jest nasza baza.
3.
Dla lepszej jakości obrazu warto podlecieć bliżej, cały czas pamiętając, by rejon nie był centralnie
przed samolotem. Najbardziej precyzyjny obraz da powiększanie obszaru na azymucie około 55
stopni w lewo lub prawo od kursu lotu. Nieco nienaturalnie prosta linia za plamą miasteczka zdradza,
że to najpewniej nasza baza lotnicza.
340
Powiększanie obrazu na radarze - funkcja EXP
1.
Upewnij się, że ekran z radarem jest aktywny. W rogu powinien być symbol diamentu. Jeśli go nie ma,
użyj przycisku Sensor Control Switch Right (lub Left, jeśli używasz lewego monitora).
2.
Jeśli jesteś dość blisko i widzisz mniej więcej rejon, który chcesz powiększyć, nie musisz zaczynać od
trybu EXP1, dającego najmniejszy zoom.
 Wciśnij przycisk EXP2 (Expand x2) - żółty kursor radaru zniknie.

 Wciśnij TDC Depress i nie zwalniaj - zamiast kursora pojawi się zielona ramka obszaru do
powiększenia. Użyj osi lub kursorów TDC Slew z wciśniętym TDC Depress, by przesuwać
ramkę. Zwróć uwagę, że im bliżej jest ramka, tym mniejszy obszar może powiększyć.
 Przesuń ją nad wybrany obszar i puść TDC Depress.
341
3.
Obraz powiększony x2 daje już lepsze pojęcie o topografii rejonu.
4.
Powiększamy dalej. Wciśnij przycisk EXP3 i powtórz wszystkie poprzednie czynności. Z wciśniętym TDC
Depress przesuń ramkę za pomocą TDC Slew i puść TDC Depress w wybranym miejscu.
342
5.
Obraz w podtrybie EXP3 pozwala już odróżnić konkretne miejsca. Jeśli w odprawie miałeś wyznaczone
konkretne miejsce parkingowe na lotnisku, możesz je teraz zidentyfikować.
Oznaczanie celu w trybie MAP
1.
Kolejne wciśnięcie TDC Depress wyświetli precyzyjny kursor. Za pomocą TDC Slew możesz go
przesunąć w wybrane miejsce.
Po puszczeniu TDC Depress punkt zostanie oznaczony jako cel dla aktualnie wybranej broni.
Jego dane pojawią się w TGP, na HUDzie lub w programie bomby JDAM.
343
2.
Pozycję celu oznacza mały, zielony znak X. Wciśnij przycisk UNDESIGNATE, by usunąć oznaczenie celu.
3.
Aby wykryć pojazdy lub wyrzutnie rakiet w terenie należy powiększać obraz znajdujący się na około 55
stopniach w prawo lub lewo od kursu lotu. Pokrętłami CONT i BRT można podregulować obraz tak, by
białe punkty oznaczające budynki lub pojazdy były jak najwyraźniejsze.
344
4.
Tryb MAP sprawnie wykrywa okręty na tle renderowanej na ciemny kolor wody, ale do lepszym
rozwiązaniem do tego jest dedykowany tryb SEA.
345
GMT - tryb wyszukiwania pojazdów w ruchu
Tryb GMT - Ground Moving Targets - pozwala szybko wyszukać i oznaczyć pojazdy naziemne będące w
ruchu. Można tu całkowicie zrezygnować z wyświetlania mapy, dzięki czemu skanowanie podczas
powiększania obrazu jest dużo szybsze. Cele znalezione w taki sposób można oznaczyć i automatycznie
skierować w ich kierunku kamerę zasobnika TGP lub Mavericka. Wymagają one jednak właściwego
zalockowania dla danego rodzaju broni inteligentnej - radar tylko kieruje sensor w ich kierunku. TGP
przykładowo bez trybu Point Track przestanie śledzić cel, gdy samolot znajdzie się bezpośrednio nad
nim.
Uwaga - tryb GMT nie wykrywa statycznych pojazdów.
Włączanie trybu GMT
1.
Na ekranie radaru AG wciśnij przycisk ekranowy wyboru trybów, aż pokażą się litery GMT.
346
2.
Dostosuj zasięg skanowania ustawiając odległość w milach oraz szerokość pasma skanowania w
stopniach, by przyspieszyć częstotliwość odświeżania skanu.
3.
Opcja INTL - Interleaved - pozwala wyświetlić zarys mapy, co czasem ułatwia zorientowanie, gdzie
dokładnie względem danego punktu w terenie znajdują się pojazdy w ruchu.
347
Oznaczania celu w trybie GMT
Jeśli w ustawionym zasięgu radaru poruszają się jakieś pojazdy, zostaną od razu wykryte jako zielone
prostokąty. Bez powiększenia nie rozpoznasz jednak, czy to pojedynczy cel, czy cała kolumna
pojazdów.
1.
Możesz użyć podtrybów powiększania obrazu EXP, by wyraźniej odróżnić poszczególne cele.
Upewnij się, że ekran radaru jest aktywny i ma symbol diamentu w rogu. Jeśli nie, wciśnij Sensor
Control Switch Right lub Left zależnie od strony wyświetlania radaru. Tak samo, jak w trybie MAP,
wybierz podtryb EXP2, aż pojawi się prostokąt wyznaczania obszaru.
348
2.
Wciśnij i przytrzymaj TDC DEPRESS jednocześnie manipulując kursorem radaru za pomocą gałki lub
przycisków TDC SLEW. Najedź prostokątem na symbole kontaktów i puść TDC DEPRESS. Powtórz
czynności dla podtrybu EXP3, by uzyskać jeszcze bardziej precyzyjny obraz.
3.
Wciśnij ponownie TDC DEPRESS i za pomocą TDC SLEW najedź na wybrany kontakt, a raczej w jego
pobliże. Dużej precyzji nie da się zachować, bo ekran się odświeża, a kontakty poruszają.
Z kursorem mniej więcej na kontakcie wciśnij na drążku przycisk SENSOR CONTROL SWITCH RIGHT
(lub Left, jeśli ekran radaru masz na lewym monitorze). Radar przejdzie w tryb śledzenia celu TRACK.
349
4.
Tryb TRACK pokazuje prędkość poruszania pojazdu, jego kurs w stopniach oraz wektor kierunku, w
którym zmierza. W tym przypadku to 10 węzłów i kierunek 91 stopni.
Jak wykorzystać oznaczenie celu przez radar AG w trybie GMT?
1.
Cel oznaczony w trybie GMT pojawi się na HUDzie. Diament pokazuje jego pozycję i będzie śledził go
przez cały czas, aż do momentu, gdy pozycja samolotu zrówna się z celem (odległość zrówna się do 0
mil). W rogu widać także odległość od celu TGT, co jest pomocne np. przy wykorzystaniu pocisków
Maverick. Litery RDR potwierdzają, że głównym sensorem śledzącym cel jest radar AG.
Tak oznaczony cel można teoretycznie wykorzystać do ataku bombami niekierowanymi w trybie CCIP
lub AUTO, ale pamiętajmy, że nim bomba doleci do nich, pojazdy będą już w zupełnie innym miejscu.
Jedyna sytuacja możliwa do wykorzystania w ten sposób, to namierzenie pierwszego pojazdu z długiej,
wolno poruszającej się kolumny.
350
2.
Po włączeniu ekranu zasobnika TGP przyciskiem FLIR w menu na monitorze, kamera będzie od razu
zalockowana na wybranym pojeździe. Przybliż obraz, by zobaczyć obiekt wyraźniej. Cel będzie śledzony
na bieżąco, ale atak bombą GBU nie będzie jeszcze możliwy. W tym wypadku trzeba przejść przez całą
procedurę oznaczania celu w podtrybie POINT TRACK i oświetlania go laserem. Dokładne instrukcje
znajdują się we wpisach o zasobniku TGP i bombach GBU.
3.
W przypadku pocisków Maverick, wybierz na ekranie uzbrojenia pociski i przejdź do ekranu kamery
Mavericka. Wciśnij przycisk na drążku SENSOR CONTROL SWITCH LEFT (lub Right jeśli używasz
prawego monitora, by uaktywnić ekran (pojawi się symbol diamentu). Następnie wciśnij przycisk
CAGE/UNCAGE, by uwolnić kamerę Mavericka. Obiektyw skieruje się na poruszające się cele, ale żaden
obiekt nie będzie zalockowany, co potwierdza przekreślony skrót nazwy pocisku.
351
4.
Uwaga - by przejść do manipulowania kamerą Mavericka będzie zwykle trzeba usunąć śledzenie
radarem AG. Przełącz aktywny ekran z powrotem na radar AG przyciskiem Sensor Control Switch
(Right) i wciśnij przycisk UNDESIGNATE. Wróć do ekranu Mavericka (Sensor Control Switch Left), by
przybliżyć obraz FOV i zalockować cel. Trzymając wciśnięty TDC DEPRESS naprowadź krzyż celownika
na cel za pomocą TDC SLEW i puść.
Zalockowany Maverick zmieni status na RDY, a napis MAVF będzie bez przekreślenia. Potwierdź
wizualnie, że krzyż "zakleszczył" się na pojeździe i śledzi poruszający się cel. Z jakichś powodów
Mavericki potrafią zalockować się na terenie lub samochodach ruchu ulicznego, jeśli cele jadą po
publicznej drodze. Więcej informacji znajdziesz we wpisie o pociskach AGM-65 Maverick.
352
SEA - tryb wyszukiwania okrętów na morzu
Tryb SEA radaru AG działa podobnie, jak GMT, ale zoptymalizowany jest do wykrywania jednostek
pływających.
Włączanie trybu SEA
1.
Na ekranie radaru AG wciśnij przycisk ekranowy wyboru trybów, aż pokażą się litery SEA.
2.
Dostosuj zasięg skanowania ustawiając odległość w milach oraz szerokość pasma skanowania w
stopniach, by przyspieszyć częstotliwość odświeżania skanu.
353
3.
Opcja INTL - Interleaved - pozwala wyświetlić zarys mapy, co czasem ułatwia zorientowanie, gdzie
dokładnie względem linii brzegowej znajdują się okręty.
Oznaczenie celu w trybie SEA
1.
Jeśli w ustawionym zasięgu radaru znajdują się jakieś jednostki nawodne, zostaną od razu wykryte
jako zielone prostokąty. W tym trybie używanie powiększenia obrazu w podtrybie EXP nie jest zwykle
konieczne, bo okręty są ogromne w porównaniu do pojazdów i nie poruszają się w aż tak licznych i
zwartych kolumnach. W większości przypadków można je wyodrębnić już w podstawowym obrazie,
choć w razie potrzeby można użyć EXP. Procedura jest wtedy identyczna, jak dla trybów MAP i GMT.
354
2.
Upewnij się, że ekran radaru jest aktywny i ma symbol diamentu w rogu. Jeśli nie, wciśnij Sensor
Control Switch Right lub Left zależnie od strony wyświetlania radaru. Za pomocą gałki lub przycisków
TDC SLEW przesuń żółty kursor (lub precyzyjny, jeśli obraz jest w podtrybie EXP3) na symbol kontaktu
i wciśnij SENSOR CONTROL SWITCH RIGHT (lub Left w przypadku używania lewego monitora). Radar
przejdzie w tryb śledzenia celu Track.
3.
Tryb TRACK pokazuje prędkość poruszania okrętu, jego kurs w stopniach oraz wektor kierunku, w
którym zmierza. W tym przypadku to 26 węzłów i kierunek 52 stopnie.
355
Jak wykorzystać oznaczenie celu przez radar AG w trybie SEA?
1.
Cel oznaczony w trybie SEA pojawi się na HUDzie. Diament pokazuje jego pozycję i będzie śledził go
przez cały czas, aż do momentu, gdy pozycja samolotu zrówna się z celem (odległość zrówna się do 0
mil). Jeśli cel jest poza granicami wyświetlacza HUD, pojawi się strzałka z kierunkiem do celu. W rogu
widać także odległość od celu TGT, co jest pomocne np. przy wykorzystaniu pocisków Harpoon. Litery
RDR potwierdzają, że głównym sensorem śledzącym cel jest radar AG. Tak oznaczony cel można
teoretycznie wykorzystać do ataku bombami niekierowanymi w trybie CCIP lub AUTO, ale sprawdzi się
to tylko, gdy obiekt na morzu będzie nieruchomy lub poruszał się niezwykle powoli.
2.
Znając pozycję i odległość do celu można wykorzystać te informacje odpalając pocisk AGM-84D
Harpoon w trybie R/BL, gdzie wiedza o odległości jest dość istotna. Szczegółowe informacje znajdziesz
we wpisie poświęconym pociskowi Harpoon. Możesz także użyć do ataku pocisków Maverick czy bomby
GBU - wtedy procedura jest identyczna, jak w trybie GMT.
356
Tryb FTT - Fixed Target Track
Tryb FTT (Fixed Target Track) radaru AG to generalnie tryb GMT, tylko wbudowany w tryb MAP, przez
co wykrycie poruszającego się obiektu jest bardzo trudne. Polega on na ciągłym śledzeniu nie punktu w
terenie, a echa zwróconego przez fale radaru, dzięki czemu na radarze AG można oznaczyć cel
ruchomy.
Tak zaznaczony cel będzie ciągle śledzony, niezależnie od jego prędkości i zmian położenia, ale tylko
gdy będzie przed samolotem - w zasięgu fal radaru emitowanych z dzioba.
Niestety, jakość obrazu radaru AG w Hornecie mocno utrudnia rozpoznanie małych, poruszających się
pojazdów. Najlepiej w ten sposób widać okręty lub długie kolumny pojazdów, które na radarze
pojawiają się jako nienaturalnie równa linia. Po pojawieniu się pełnoprawnego trybu GMT, rola FTT
znacznie spadła.
1.
Uruchom radar AG. Spróbuj wypatrzeć cel według wskazówek podanych wyżej lub danych z odprawy,
np. wiedzy o kolumnie pojazdów poruszających się pomiędzy punktami nawigacyjnymi.
357
2.
Przybliż obraz podtrybami EXP1-EXP3, starając się utrzymać podgląd na cele.
3.
Wciśnij i PRZYTRZYMAJ przycisk SENSOR CONTROL SWITCH RIGHT na drążku - pojawi się krzyż
precyzyjnego kursora. Używając gałki lub przycisków TDC SLEW naprowadź krzyż kursora na jaśniejszy
punkt celu i dopiero wtedy puść Sensor Control Switch Right.
358
4.
Radar AG przejdzie w tryb FTT - Fixed Target Track. Na ekranie będzie tylko śledzony cel wraz z jego
kursem, prędkością w węzłach i wektorem pokazującym kierunek poruszania się. W rogu widać
maksymalny zasięg radaru, według którego można określi odległość celu na podziałce. W tym
przypadku cel:
 266 - porusza się w kierunku magnetycznym 266 stopni,

 19 - z prędkością 19 węzłów.
5.
Cel jest oznaczony na HUDzie i można wykorzystać jego symbol do przejęcia namiaru na TGP i/lub
zaatakowania wybranym rodzajem broni.
359
AN/ASQ-228 ATFLIR
zasobnik celowniczy
Zasobnik celowniczy AN/ASQ-228 ATFLIR to system nawigacyjno-celowniczy firmy Raytheon
dedykowany specjalnie dla samolotów F/A-18C Hornet. Jest to tzw. multi-sensor elektrooptyczny
pozwalający na identyfikację i atakowanie celów precyzyjną bronią "inteligentną" oraz wspomaganie
nawigacji. Posiada termowizor (kamerę IR), kamerę TV do użycia przy słabym świetle, dalmierz
laserowy, wskaźnik laserowy i tracker laserowy. Działa do wysokości 50 000 stóp (15 kilometrów) i
pozwala śledzić oraz oznaczać cele na odległość 40 mil (64 kilometry). Używany jest w dywizjonach
amerykańskiej marynarki wojennej US Navy oraz przez piechotę morską Marine Corps, jeśli ich
samoloty operują z lotniskowców.
ATFLIR czy Litening?

Dostępny wcześniej w DCS World zasobnik TGP Litening II był swego rodzaju kompromisem. Na prośbę
graczy twórcy udostępnili dla F/A-18C Hornet Liteninga, bo mogli stworzyć go wcześniej od ATFLIR-a,
na bazie modelu, który działał już w DCS World przy innych samolotach. Docelowym sensorem miał
być właśnie ATFLIR używany przez US Navy. Różnice pomiędzy nimi nie są zbyt duże i znając obsługę
Liteninga nie będziemy mieć problemów, by zacząć używać ATFLIR-a. Te najbardziej istotne to jedynie
dwukrotny zoom obrazu, ale trzykrotne pole widzenia FOV oraz nazewnictwo trybu oznaczania celu -
Track Area nazywa się SCENE, a Point - AUTO.
360
ATFLIR/LITENING jest blokowany przez warstwę chmur. Przy używaniu TGP musisz więc teraz brać pod
uwagę prognozę pogody nad celem! Jak na razie ATFLIR nie posiada funkcji MARK, czyli oświetlania
widocznego w goglach NVG dla sojuszniczych jednostek.
361
 TDC DEPRESS - przytrzymanie, by manipulować kamerą; oznaczanie celu
 TDC SLEW - manipulowanie kamerą

SENSOR CONTROL SWITCH LEFT (RIGHT) - aktywacja monitora z TGP, przełączanie trybu
SCENE/AUTO
 Undesignate/NWS – kasowanie oznaczenia celu (pojedyncze wciśnięcie), tryb SP/VVSLV

(dwukrotne wciśnięcie)
 Gun Trigger – aktywacja wiązki laserowej
 RAID/FLIR FOV – wąski/średni/szeroki kadr FOV (krótkie wciśnięcie); tryb kamery CCD lub IR
(długie wciśnięcie)
 Radar Elevation Control Up/Down – przybliżenie Zoom
Włączanie ATFLIR
1.
Jeśli zaczniesz misję w powietrzu, ATFLIR będzie już gotowy do działania. W przeciwnym razie musisz
go włączyć przełącznikiem FLIR na konsoli po prawej. Ustaw go na pozycję ON.
362
2.
Na jednym z monitorów DDI wybierz menu główne TAC i wybierz funkcję FLIR.
3.
Zasobnik ATFLIR potrzebuje niecałych 2 minut, by być gotowym do działania. Przez ten czas będzie
widać napis NOT TIMED OUT.
363
4.
Gotowy do pracy ATFLIR pokaże czarny ekran. Obiektyw jest jeszcze schowany w tubusie, by uchronić
go przez zabrudzeniami lub uszkodzeniem w czasie startu. Aby wyświetlić obraz z kamery skieruj
obiektyw przed samolot. Najszybszą metodą w takim momencie jest przycisk VVSLV, który sprzęży
widok kamery z wektorem kierunku lotu na HUDzie.
5.
Domyślny obraz ATFLIR może wyglądać po włączeniu tak:
364
6.
Wciśnij Sensor Control Switch z kierunkiem monitora z TGP, w tym wypadku SCS RIGHT dla prawego,
by uaktwynić monitor do manipulowania funkcjami ATFLIR. W narożniku pojawi się symbol diamentu.
ATFLIR jest gotowy do użycia.
7.
Wybierz jeden z trybów ataków A/A lub A/G. Na początku zajmiemy się funkcjami przy atakowaniu
celów naziemnych, więc wszystkie kolejne etapy będą dotyczyć trybu Air-to-Ground - A/G.
365
Ustawianie kamery ATFLIR w rejonie celu
Mając włączony ATFLIR i obraz z kamery sprzężony z wektorem kierunku lotu można już skierować
obiektyw na interesujący nas obszar. Można to zrobić na trzy główne sposoby:
VVSLV - Velocity Vector Slave
To domyślny tryb po włączeniu ATFLIR w sposób opisany powyżej. Nakieruj wektor kierunku lotu na
HUDzie na interesujący Cię rejon i wciśnij TDC Depress. Na ekranie ATFLIR pojawi się symbol celu TDC,
a kamera zatrzyma się w danym punkcie pozwalając na dokładniejsze przeszukanie obszaru opisane w
dziale Śledzenie celu. Możesz skasować wybór rejonu przyciskiem UNDESIGNATE lub klawiszem S.
366
Na ekranie ATFLIR oraz HUDzie pojawi się symbol celu TDC w postaci diamentu. Kamera zatrzyma się
w danym punkcie pozwalając na dokładniejsze przeszukanie obszaru opisane w dziale: Wyszukiwanie
celu. Możesz skasować wybór rejonu przyciskiem UNDESIGNATE lub klawiszem S.
367
SP - Snow Plow
Wciskając jeszcze raz przycisk VVSLV przechodzimy do trybu "pługa śnieżnego" Snow Plow. Działa on
podobnie jak VVSLV tyle, że po skasowaniu wyboru celu obiektyw nie wraca do domyślnego punktu,
tylko po prostu "odczepia się" od punktu w terenie. W ten sposób można więc szybko zmienić rejon
wyszukiwania bez kierowania dzioba samolotu w dół i utraty wysokości, jak to jest w trybie VVSLSV
Tryb Snow Plow można odróżnić po dość wyraźnym krzyżu celowniczym na ekranie TGP. Funkcja
VVSLV po prawej będzie odznaczona.
368
Waypoint Designate
Trzecia opcja skierowania kamery to sprzężenie obiektywu z punktem nawigacyjnym. Korzystamy z

niej wtedy, gdy rejon celu pokrywa się z którymś z punktów nawigacyjnych. Na ekranie nawigacji HSI
lub sytuacyjnym SA wybierz numer punktu, a następnie WPDSG, czyli oznaczenie go jako celu dla
broni.
Kamera skieruje się na punkt nawigacyjny oznaczony na ekranie odwróconym trójkątem z numerem, a
cel zostanie wstępnie wyznaczony na ten punkt.
369
Opis ekranu ATFLIR
Opis ekranu skupia się tylko na działających obecnie funkcjach. Jeśli jakaś opcja nie jest wspomniana,
to znaczy, że na razie jest funkcjonalność nie jest zaimplementowana.
1. Szerokość pola widzenia kamery oraz stopień przybliżenia Zoom:

WFOV - Wide - szeroki
MFOV - Medium - średni
NAR - Narrow – wąski
2. Typ kamery:
TV - telewizyjna
IR - termowizor, na podczerwień
3. Widok krzyża celowniczego na środku RCTL (Reticle)
4. Opcja zmiany kodów lasera na panelu UFC - wskaźnika LTD/R i trackera LST
5. Setup - wejście do menu ustawień niektórych funkcji
6. DCLTR - declutter - "odśmiecenie" ekranu z niektórych informacji
7. Przejście w tryb LST - wyszukiwania wiązki laserowej innej jednostki
8. Wejście do menu głównego monitora DDI
9. Przyciski ZOOM przybliżania obrazu - działają tylko dla MFOV i NFOV
370
1. Wskazanie północy magnetycznej względem punktu wyznaczonego przez TGP
2. Kropka i kąt pokazujący, gdzie patrzy kamera TGP względem samolotu
3. Koordynaty celu wyznaczonego przez TGP z dł/szer. geogr., wzniesieniem npm. (elev) i według
siatki militarnej MGRS
4. Odległość od celu wyznaczonego przez TGP, czyli symbolu dużego diamentu na środk
5. Symbol wyznaczonego celu (diament) oraz (opcjonalnie) symbol punktu nawigacyjnego (trójkąt
z numerem)
6. Linijka - odcinek pokazujący, ile metrów w terenie wynosi dla danej skali
7. Aktualna wysokość samolotu w stopach
8. Aktualna prędkość w węzłach i machach
Przy zmianie kamery na podczerwień IR dochodzą jeszcze dwie główne opcje:
1. ALG - Align - możliwość dostosowania kontrastu i intensywności obrazu IR

2. WHT - przełączanie pomiędzy WHT i BHT, czyli White Hot ("gorące" cele na biało) i Black Hot
("gorące cele na czarno)
371
Działanie poszczególnych funkcji
WFOV / MFOV / NAR
Szeroki, średni, wąski kąt widzenia kamery FOV. Oprócz przycisków ekranowych służy do tego przycisk
HOTAS RAID/FLIR FOV (krótkie wciśnięcie).
TV / IR
Przełącza pomiędzy kamerą telewizyjną TV, a termowizorem na podczerwień IR. Oprócz przycisków
ekranowych służy do tego przycisk HOTAS RAID/FLIR FOV (dłuższe wciśnięcie).
372
IR BHOT - WHOT
W widoku kamery termowizyjnej na podczerwień IR dostępne są dwa tryby WHOT (White Hot) i BHOT
(Black Hot) z „gorącymi” celami zaznaczonymi na biało lub czarno.
RTCL
Wyłącza krzyż celownika i zakresy kolejnego ustawienia węższego pola widzenia.
373
UFC
Zmienia kody LST i LTD/R dla lasera. Zmian dokonujemy na panelu UFC zaznaczając tam właściwą
opcję, wprowadzając kod i potwierdzając ENT.
LTDC - dla lasera broni na pokładzie
LSTC - dla lasera innych jednostek
SETUP
Oprócz wyświetlenia paska z odcieniami kolorów ekranu, opcja SETUP pozwala na razie tylko
dostosować ilość współrzędnych COORD wyświetlanych w rogu (wysokość npm. ELEV znika tylko przy
całkowitym wyłączeniu):
ALL - wszystkie
LAT/LON - tylko dług/szer. geogr.
GRID - militarna siatka MGRS
OFF - wyłączone
374
DCLTR
Declutter - "odśmiecenie" ekranu z dolnych informacji o wysokości, prędkości, z linii horyzontu oraz
wektora kierunku lotu.
LST
Włącza tryb Laser Search & Track wyszukiwania wiązki lasera jednostki sojuszniczej.
ZOOM
Zoom przybliża dwukrotnie obraz dla pola widzenia kamery MFOV i NAR. W obu przypadkach obraz
można przybliżyć skokowo tylko raz, do poziomu Zoom x2.0. Oprócz przycisków ekranowych służy do
tego przycisk HOTAS Radar Elevation Control Up/Down.
375
ALG
Wyłącznie w trybie kamery termowizyjnej IR pojawia się funkcja ALG - Align. Pozwala ona dostosować
jasność i kontrast obrazu, by wyraźniej było widać wykryte cele w różnych warunkach oświetleniowych.
Domyślnie włączona jest funkcja automatycznego dostosowywania, która nie zawsze działa idealnie.
1.
Wybierz ALG, a następnie funkcję LG w narożniku.
2.
Strzałkami LVL (level) i GN (gain) dostosuj obraz, by jak najwyraźniej pokazywał teren i obiekty na
nim.
376
Śledzenie celu
Cel na ekranie ATFLIR może być śledzony w trzech trybach:
 INR - inercyjnym - śledzi cel tylko do momentu, gdy ten znajduje się przed samolotem, nie
nadaje się dla broni kierowanej
 SCENE - tryb śledzenia punktu w terenie, odpowiednik AREA TRACK z Liteninga
 AUTO - tryb śledzenia obiektu, wymagany dla celów ruchomych, odpowiednik POINT TRACK z
Liteninga
1.
Upewnij się, że kod bomb lub Mavericka LTD/R odpowiada kodowi na zasobniku ATFLIR.
2.
Najwygodniej jest wyszukiwać cel z wysokości około 20 tysięcy stóp, bezpośrednio przed samolotem
lub orbitując nad rejonem za pomocą autopilota. Zakładamy, że skierowałeś obiektyw kamery mniej
więcej w rejon celu za pomocą trybów VVSLV, SP lub waypointa, co było opisane wcześniej. Aby
dokładniej przeszukać obszar i zidentyfikować oraz oznaczyć cel, wciśnij i trzymaj przycisk TDC
DEPRESS jednocześnie manipulując kamerą gałką (lub klawiszami na klawiaturze) TDC SLEW.
377
3.
Dla lepszej orientacji zmień pole widzenia na wąskie NAR i zwiększ przybliżenie Zoom x2.0.
INR - INERTIAL
Wciśnięcie TDC Depress z kursorem na wybranym celu powoduje rozpoczęcie śledzenia go w trybie
inercyjnym INR. Widać to po ikonie dużego diamentu na celu i literach INR na dole. Takie oznaczenie
można swobodnie przesuwać. Nie nadaje się ono jednak do ataku bronią kierowaną, bo śledzenie
zostanie zerwane, jeśli samolot z ATFLIRem wyleci poza pole widzenia celu. Jest za to przydatne jako
oznaczenie wstępne, do sprawdzenia odległości i współrzędnych celu lub do wspomagania ataku w
trybie CCIP zwykłymi bombami lub rakietami niekierowanymi.
378
SCENE - tryb śledzenia obszaru
Z oznaczenia wstępnego INR można przejść do pozostałych oznaczeń koniecznych dla broni
kierowanej. Pierwsze z nich to SCENE, czyli śledzenie punktu w terenie. Przydaje się głównie do
atakowania budynków lub obiektów, pojazdów nieruchomych. Wyznaczając cel w tym trybie należy
pamiętać, by wybrać podstawę dużego obiektu, tuż przy gruncie, a nie np. gdziekolwiek na piętrze czy
dachu, bo w ten sposób wyznaczymy punkt w terenie dziesiątki metrów za obiektem. Podczas śledzenia
SCENE można swobodnie przesuwać oznaczenie. Możesz zrezygnować z wyboru celu wciskając
UNDESIGNATE.
Do oznaczenia celu w trybie SCENE wciśnij SENSOR CONTROL SWITCH + RIGHT (left lub down,
jeśli wyświetlasz ATFLIR na innym monitorze). Symbol diamentu zmieni się w dwie poziomie linie z
kropką pośrodku oraz pojawi się stosowny napis na dole.
AUTO - tryb śledzenia obiektu
W trybie AUTO śledzimy konkretny obiekt, który wyróżnia się jakoś w terenie. Przy słabych warunkach
oświetleniowych może być konieczne oznaczanie w kamerze IR. Tryb AUTO pozwala oznaczyć i śledzić
cele poruszające się, np. jadący drogą czołg. ATFLIR automatycznie będzie podążał za celem. Do
oznaczenia AUTO można przejść wyłącznie ze wcześniejszego SCENE. Po oznaczeniu AUTO nie można
już wprowadzić korekt, z wyjątkiem podtrybu Offset opisanego niżej. Możesz zrezygnować z wyboru
celu wciskając UNDESIGNATE. Weź pod uwagę, że oznaczenie AUTO może nie zadziałać przy dalszych
odległościach od celu - wtedy zbliż się trochę.
379
Aby oznaczyć i śledzić cel w trybie AUTO wciśnij ponownie SENSOR CONTROL SWITCH + RIGHT
(left lub down, jeśli wyświetlasz ATFLIR na innym monitorze) z trybu AUTO lub dwukrotnie, gdy jesteś
w trybie INR. Symbol na ekranie zmieni się w dwie krótkie, pionowe kreski, a na dole pojawi się
stosowny napis.
W przypadku celu poruszającego się, najlepiej umieścić celownik przed nim, na jego torze jazdy i
włączyć AUTO. Po przejeździe pojazdu przez ramki celownika, ATFLIR "zakleszczy się" i zacznie śledzić
cel.
380
AUTO - OFFSET
W trybie AUTO można szybko zmienić oznaczenie przechodząc do podtrybu offset. Wciśnij TDC
DEPRESS. Na celu pojawi się symbol krzyża. Trzymając wciśnięty TDC DEPRESS przesuń krzyż za
pomocą TDC SLEW na inny cel i puść. Śledzenie zmieni się na nowy obiekt, ale weź pod uwagę, że tryb
AUTO wyłączy się i nowy cel będzie oznaczony w podstawowym trybie INR.
381
Oświetlanie celu laserem
1.
Upewnij się, że na konsoli laser jest uzbrojony - przełącznik LTD/R jest w pozycji ARM. Jest to możliwe
wyłącznie, gdy wybrany jest główny tryb ataku: A/G.
2.
Broń kierowana laserowo korzysta z funkcji AUTO LASE - laser uruchomi się automatycznie w
odpowiednim momencie. Możesz jednak obejść ten tryb i włączyć manualne uruchamianie wiązki
laserowej na oznaczony przez TGP punkt. W tym celu zaznacz funkcję TRIG na ekranie ATFLIR.
382
3.
Wciśnij pierwszy stopień spustu działka Gun Trigger 1st Detent. Napis L ARM zmieni się w migający
LTD/R. Cel pozostanie oświetlany tak długo, jak będzie przytrzymywany spust.
Tryb LST - LASER SEARCH & TRACK

Tryb LST zasobnika ATFLIR służy do wyszukiwania wiązek laserowych jednostek sojuszniczych, np.
JTAC lub z innych samolotów. W ten sposób można np. zrzucić bombę i od razu opuścić rejon
zagrożenia, bez ryzyka wystawiania się na wrogi ostrzał podczas długiej chwili oświetlania celu przez
czas lotu bomby.
1.
Upewnij się, że funkcja LST jest uzbrojona - przełącznik LST/NFLR na prawej konsoli powinien być w
położeniu ON.
383
2.
Skontaktuj się z JTAC i wykonaj wszystkie kolejne kroki aż do LASER ON.
3.
W czasie wymiany informacji z JTAC upewnij się, że ich kod lasera odpowiada kodowi LST w zasobniku
ATFLIR i bombach. W razie czego zmień go funkcją UFC.
384
4.
Gdy JTAC potwierdzi oświetlanie, powinieneś mieć już przygotowane uzbrojenie i obiektyw kamery
skierowany gdzieś w okolicę spodziewanego celu. Wciśnij przycisk oznaczony LST.
5.
Obraz na chwilę zniknie. Następnie pojawi się w trybie śledzenia celu, z dodatkową informacją REL,
czyli czasem do zrzucenia bomby. Szczegółowe informacje na temat atakowania konkretnym typem
broni znajdziesz we wpisach im poświęconych.
385
Tryb AIR to AIR
Zasobnik ATFLIR może być użyteczny również w czasie atakowania celów powietrznych. Ułatwia
identyfikację namierzonego celu i może wspomagać namierzanie rakietami.
1.
Wybierając tryb główny A/A obraz zasobnika ATFLIR pokaże się domyślnie na lewym ekranie DDI - nie
będzie jednak aktywny jako SOI.
386
2.
Przyciskiem RTCL możesz wyświetlić pomocniczy krzyż celowniczy. Wiele funkcji działa identycznie, jak
w trybie A/G, m.in. TV/IR. MFOV/NAR, Zoom, ALG.
Tryb BST – BORESIGHT
1.
Dla lepszej orientacji, jeśli cel widać na HUDzie i nie wiadomo, gdzie w niebo patrzy ATFLIR, możesz
włączyć tryb BST - Boresight, czyli wycelowanie kamery gdzieś w okolice wektora kierunku lotu. Nie
jest to jednak konieczne do namierzenia celu ATFLIR-em.
387
2.
Gdy cel będzie w granicach obiektywu kamery, wciśnij SENSOR CONTROL SWITCH LEFT (lub inny
kierunek zależnie od używanego monitora) - wciśnij raz, jeśli monitor jest już aktywny jako SOI lub
dwukrotnie, by najpierw go aktywować, a następnie włączyć śledzenie celu. Kamera wycentruje się na
namierzonym samolocie, a na środku pojawi się mały symbol kółka.
3.
Możesz użyć funkcji przybliżania i zmiany pola widzenia, by lepiej zidentyfikować cel.
388
4.
Litera F pod karetką celu i napis FLIR na HUDzie informują, że cel śledzony jest przez sensor ATFLIR.
Możesz wcisnąć UNDESIGNATE, by skasować śledzenie.
Tryb L + S - LAUNCH & STEER
Drugi tryb namierzania celu to L + S - Launch & Steer. Pozwala on skierować ATFLIR automatycznie na
kontakt śledzony radarem.
1.
Zalockuj cel za pomocą radaru jedną z dostępnych metod.
389
2.
Jeśli cel będzie w polu widzenia kamery, będzie go otaczać kwadratowa ramka oznaczenia samolotu
śledzonego przez radar. Wciśnij przycisk L + S, by skierować kamerę na cel.
3.
Kamera zostanie wycentrowana na celu umożliwiając przybliżenie obrazu. Cel jednak jest nadal
śledzony tylko przez radar.
390
4.
Wciśnij SENSOR CONTROL SWITCH LEFT (lub inny kierunek zależnie od monitora DDI), by włączyć
dodatkowe śledzenie przez ATFLIR. Symbol krzyża na ekranie zmieni się w ten podobny do trybu AUTO
- dwie pionowe kreski otaczające cel.
5.
Na HUDzie pod karetką celu pojawi się litera C - CORRELATE, oznaczająca powiązanie (współzależność)
obu metod śledzenia: radarem i TGP.
391
AN/AAQ-28 Litening - zasobnik
celowniczy
Zasobnik celowniczy AN/AAQ-28 Litening (zwany także TGP lub Targeting Pod) to oczy naszego
samolotu. W niewielkiej tubie zamknięta jest kamera telewizyjna, dzięki której z wysokości
kilku kilometrów możemy wypatrzeć na ziemi pojedyncze czołgi, radary, a nawet ludzi czy
elementy budynku.
Po zidentyfikowaniu celu wystarczy go już tylko oznaczyć dla konkretnej broni i rozpocząć precyzyjny
atak. TGP oprócz identyfikacji celów pozwala oświetlać je laserem dla siebie lub innego samolotu, a
także wskazywać konkretne miejsce za pomocą wiązki laserowej widzianej w goglach NVG. W trybie Air
to Air pokazuje w kamerze namierzone samoloty, co pozwala lepiej rozpoznać odległy kontakt.
Ciekawostka
Litening II nie był oficjalnym zasobnikiem celowniczym dla F/A-18C marynarki US Navy. Nie miał
certyfikacji na używanie go na lotniskowcach. Liteninga II używają dywizjony piechoty morskiej
Marines z baz lądowych, podwieszając go wtedy na środkowym pylonie. W DCS World to rozwiązanie
opcjonalne, obok używanego przez US Navy zasobnika ATFLIR.
392
TGP pozwala dostrzec pojedynczego żołnierza z wysokości paru kilometrów.
TGP w trybie A/A.
393
Niezbędne klawisze:
 Throttle Designator Control SLEW - kierowanie obiektywem kamery

 Throttle Designator DEPRESS - oznaczanie celu dla wybranego uzbrojenia
 Sensor Control Switch Right/Left/Aft - aktywacja monitora z TGP, przełączanie trybu
ATRK/PTRK
 Undesignate/NWS - kasowanie oznaczenia celu
 Gun Trigger - aktywacja wiązki laserowej
 RAID/FLIR FOV - krótkie wciśnięcie: wąski kadr/szeroki kadr; długie wciśnięcie: tryb CCD lub
FLIR
 Radar Elevation Control Up/Down - przybliżenie Zoom
 NVG Goggles - gogle noktowizyjne
Przygotowanie zasobnika TGP Litening

Jeśli sam uzbrajasz samolot, upewnij się, że wybrałeś zasobnik w menu LOADOUT EDITOR. TGP można
podwiesić pod centralny pylon nr 5 lub tzw. cheek - miejsce nr 4 normalnie zajmowane przez
pocisk powietrze-powietrze. Klikając prawym przyciskiem wybierz PODS i AN/AAQ-28 Litening.
394
1.
Przejdź w tryb ataku celów naziemnych A/G. Prawy ekran DDI wyświetli radar A/G, ale zaraz to
zmienimy.
Gdy zaczynasz misję w powietrzu, TGP będzie już schłodzone i gotowe do działania. W przypadku
samodzielnego startu “na zimno” zasobnik trzeba będzie przygotować do pracy odpowiednio wcześniej
przed rozpoczęciem wyszukiwania celów. Zarezerwuj na to przynajmniej kilka minut.
2.
Na prawej konsoli przełącz FLIR w pozycję STBY. będziesz potrzebował. Najważniejszy z nich to:
 FLIR - pozycja STBY - tryb przygotowania, ON - uruchamia TGP

 LTD/R - pozycja ARM - uzbraja laser do oznaczania celów
 LST - pozycja ARM - tryb wyszukiwania wiązki laserowej, np. od JTAC
395
3.
Obraz z kamery możesz wyświetlić na wszystkich monitorach. Dwa górne są ekranami zielonymi, dolny
wyświetla obraz z odcieniach szarości. W większości przypadków daje on lepszą jakość detali. Aby
wyświetlić to, co widzi kamera, wybierz dolny przycisk menu TAC, a następnie przycisk przy napisie
FLIR.
4.
TGP niegotowy do pracy pokaże na razie sam napis NOT TIMED OUT i przekreślone RDY (ready).
396
5.
Gotowy do pracy zasobnik to napis STBY w lewym, górnym rogu. Brak obrazu wynika z tego, że
obiektyw jest schowany w ruchomej, kulistej części, by nie łapać zabrudzeń.
6.
Przełącz na konsoli FLIR na pozycję ON. Obiektyw zostanie uwolniony i będziesz mógł nim swobodnie
manipulować.
397
7.
Włącz uzbrojenie lasera na konsoli tuż obok włącznika TGP, by móc oświetlać cele laserem.
398
Opis ekranu zasobnika TGP
Domyślny widok obrazu z zasobnika TGP przedstawia się następująco. Poszczególne opcje można
kontrolować przyciskami wokół monitora lub (niektóre) bezpośrednio na przepustnicy. Na początek
skupmy się na symbolach związanych właśnie z przyciskami.
OPR (operational) - TGP jest włączony i gotowy do pracy. Pod tym mogą się jeszcze pojawić ATRK lub
PTRK - tryb oznaczania celu:
 ATRK - Area Track, czyli obszaru na ziemi
 PTRK - Point Track - konkretnego obiektu, np. pojazdu. PTRK śledzi cele ruchome. Przełączamy
przyciskiem SENSOR CONTROL SWITCH + kierunek właściwy dla monitora (prawy - right, lewy
- left, dolny – AFT
1. WIDE, NAR - pole widzenia obiektywu: szerokie WIDE i wąskie NAR (Narrow). Przy wąskim
obraz pokazuje tylko to, co znajduje się w centrum monitora, aż do czterech narożników wokół
krzyża. Można kontrolować przyciskiem RAID/FLIR FOV.
2. FRZ - (freeze) "zamraża" obraz TGP w czymś w rodzaju stop-klatki.
3. MARK - przejście TGP w tryb wskazywania miejsca promieniem widocznym w goglach NVG
4. TRIG - (trigger) umożliwia włączenie lasera, by oznaczyć cel dla bomby lub promienia NVG
5. RTCL - (reticle) włącza/wyłącza krzyż celownika kamery na ekranie
6. VVSLV - (velocity vector slave), kamera obiektywu patrzy tam, gdzie wektor kierunku lotu na
HUDzie
7. UFC - pozwala ustalić na centralnej klawiaturze kody lasera. Kody musi być takie same, jak
bomby lub lasera innej jednostki. Domyślnie to 1688.- nasza wysokść w stopach
8. GRAY - dostosowanie jasności i kontrastu obrazu FLIR
9. DCLTR - (declutter) usuwa część informacji z ekranu
10. LST - (Laser Search Track) tryb wyszukiwania lasera innej jednostki, np. JTAC
2914 - wyjście do menu
11. CCD/FLIR - tryb widzenia kamery: obraz telewizyjny CCD lub w podczerwieni FLIR. Można
kontrolować przyciskiem RAID/FLIR FOV.
12. Zoom - stopień przybliżenia obrazu od 0 do 9. Można kontrolować przyciskiem RADAR
ELEVATION UP/DOWN.
399
1. L ARM - laser jest ubzrojony I gotowy do działania. Widać też na ile stopni skierowany jest
obiektyw w lewo L lub prawo R
2. Reticle - krzyż celownika obiektywu kamery
3. 16320 - wysokość w stopach
4. wskaźnik pozycji samolotu względem horyzontu
5. M 0.56, 270 - prędkość w Machach i węzłach
6. 14.4 TGT - odległość od wyznaczonego celu w milach
Zoom i pole widzenia TGP

Do lepszej identyfikacji celu służą przede wszystkim przyciski do przybliżania obrazu WIDE - NAR oraz
stopnie przybliżania ZOOM. Skrajna różnica pomiędzy szerokim kątem i przybliżeniem 0 oraz wąskim
kątem i przybliżeniem 9 może wyglądać tak:
400
Tryby kamery: CCD i FLIR
1.
Widoczność celów w terenie można poprawić przełączając kamerę z trybu telewizyjnego CCD na
podczerwień FLIR. Domyślny jest tryb CCD - kamera TV.
2.
Po przełączeniu na kamerę termowizyjną FLIR pojawią się opcję WHT i BLK:
 WHT - white hot - "gorące" cele wyświetlane są w jasnym kolorze

 BLK - black hot - "gorące" cele wyświetlane są w czerni
401
GRAY - dostrajanie obrazu FLIR
Obraz w podczerwieni FLIR w różnych warunkach oświetlenia potrafi być kompletnie nieczytelny.
Domyślnie działa tryb ALG - Automatic Level Gain, który ustawia jasność i kontrast automatycznie.
Pilot może jednak dostosować obraz dokładniej dzięki opcji GRAY. GRAY staje się aktywne dopiero po
przejściu w tryb kamery FLIR. Nie działa z CCD.
1.
Przejdź w tryb kamery FLIR i zaznacz opcję GRAY. Następnie wyłącz (odznacz) automatyczne
strojenie ALG.
402
2.
Gąszcz cyferek i skala kolorów to głównie dekoracja. Do regulacji służą strzałki funkcji ZOOM, ale
najpierw trzeba wybrać właściwą opcję LEVEL lub GAIN. Służy do tego przycisk pomiędzy strzałkami.
Aktualne wartości Level i Gain widoczne są obok, jako L6 i G3.
3.
Dostrajanie nie zawsze jest konieczne. Korzystaj z tego tylko kiedy obraz jest za jasny lub zbyt
ciemny, np. w nocy. Skrajne wartości potrafią dać kompletnie nieczytelny ekran. Używając strzałek i
obu opcji Gain/Level znajdź najlepsze ustawienie.
403
Inne opcje ekranu
1.
DCLTR - declutter usuwa prędkość i wysokość oraz wskaźnik pozycji względem horyzontu.
2.
RTCL - reticle usuwa krzyż celownika kamery
404
3.
Wyświetlenie obrazu TGP na dolnym monitorze MPCD pokaże obraz w odcieniach szarości, a nie zieleni.
Ustawianie kodu lasera

Do prawidłowej współpracy zasobnika TGP z przenoszonymi bombami oraz jednostkami naziemnymi
potrzebne są te same kody lasera. TGP umożliwia ich zmianę, jeśli odprawa misji lub komunikaty
radiowe przekazują różne kody. Domyślny kod to 1688. Dostępne opcje to:
 LTDC - (Laser Target Designator Code) - laser TGP sterujący przenoszonymi bombami
 LSTC - (Laser Search Track Code) - wyszukiwanie wiązek lasera innych jednostek
1.
Wybierz opcję UFC na ekranie TGP. Kody zmienia się na konsoli centralnej używając klawiatury
numerycznej.
405
2.
Wybierz okrągłym przyciskiem LTDC lub LSTC i za pomocą klawiatury wprowadź kod. Potwierdź ENT.
406
Wyszukiwanie celu za pomocą TGP
Wyszukiwanie celu najlepiej przeprowadzać z wysokości około 20 tysięcy stóp. Jeśli dolatujesz do
celu na wprost, powinieneś zwykle mieć całkiem dobry widok. Jeśli już jesteś nad terenem lub
wprowadzasz poprawki, wprowadź samolot w lewoskrętny lot okrężny po orbicie za pomocą
autopilota, by mieć konkretny obszar zawsze w polu widzenia i nie martwić się o to, gdzie leci
maszyna. Krążenie w lewo jest uwarunkowane umocowaniem TGP po lewej stronie. Dzięki temu
elementy płatowca nie będą przesłaniać obrazu.
Połóż samolot na bok pod pewnym kątem (im większy, tym mniejsze kółka będziesz wykonywać) i
włącz autopilota w trybie utrzymywania wysokości BALT. Łatwiej zlokalizować cel z pewnej odległości
niż bezpośrednio nad nim.
1.
Aby manipulować kamerą TGP musisz uaktywnić monitor, który wybrałeś do pokazywania
obrazu z niego. Wciśnij SENSOR CONTROL SWITCH z odpowiednim kierunkiem, czyli:
 Prawy monitor - Sensor Control Right

 Lewy monitor - Sensor Control Left
 Dolny monitor - Sensor Control Aft
W prawym górnym rogu pokaże się symbol diamentu.
2.
Wyszukiwanie celu na ziemi z domyślnej pozycji obiektywu kamery przypomina trochę szukanie igły w
stogu siania, dlatego warto ułatwić sobie to zadanie kierując kamerę bezpośrednio w obszar, gdzie
może znajdować się cel. Możemy to zrobić na trzy sposoby:
1 - Snowplow - domyślny tryb podstawowy

2 - VVSL (Velocity Vector Slave) - połączenie kamery z wektorem kierunku lotu na HUDzie
3 - WPDSG - połączenie kamery z wybranym punktem nawigacyjnym.
407
Snowplow - tryb domyślny
1.
Najbardziej podstawowy tryb. Obiektyw kamery patrzy przed siebie i nieco poniżej naszego samolotu.
Po aktywacji ekranu DDI możemy sterować obiektywem za pomocą osi lub przycisków TDC Slew.
2.
Wciśnięcie TDC Depress spowoduje zablokowanie obiektywu na danym punkcie. Możesz nadal
przesuwać kamerę, zbliżać obraz i doprecyzować namiar.
408
VVSL - połączenie kamery z wektorem kierunku
Wektor kierunku lotu to symbol małego samolotu na środku wyświetlacza HUD. Za pomocą funkcji
VVSL możemy go połączyć z obiektywem TGP.
To jest Velocity Vector - wektor kierunku lotu
1.
Wciśnij przycisk VVSL - Velocity Vector Slave.
409
2.
Od tego momentu tam, gdzie skierujemy wektor, tam będzie patrzyć TGP.
3.
Wciśnij TDC DEPRESS (domyślnie enter), by zatrzymać kamerę w danym punkcie i przejść do
oznaczania celu. Monitor z TGP musi być aktywny, a samolot w trybie ataków celów naziemych A/G.
Wystarczy kilka małych poprawek, o których mówi rozdział "Oznaczanie celu", by znaleźć szukany
obiekt. Przycisk Undesignate/NWS kasuje wybór i uwalnia kamerę.
410
Połączenie kamery z punktem nawigacyjnym
1.
Jeśli z odprawy wiemy, że cele będą w pobliżu punktu nawigacyjnego, możemy szybko skierować tam
kamerę zasobnika TGP. Warto na jednym ekranie włączyć widok TGP (FLIR), a na drugim obraz
sytuacyjny HSI. Obiektyw patrzy jeszcze w pustkę.
2.
Na ekranie HSI wybieramy strzałkami żądany punkt nawigacyjny, a następnie przyciskiem WPDSG
zmieniamy go w cel. Tryb nawigacji zmieni się w TGT (target) - na cel - a na HSI pojawi się symbol
diamentu tam, gdzie jest cel.
411
3.
Obiektyw automatycznie skieruje się na dany punkt. Używając funkcji przybliżania obrazu możesz
zidentyfikować cel i doprecyzować namiar.
412
Precyzyjne oznaczanie celu
Do precyzyjnego oświetlania celu laserem służą dwa tryby:
 ATRK - AREA TRACK - oznaczanie obszaru, punktu w terenie

 PTRK - POINT TRACK - oznaczanie obiektu, zwłaszcza celu ruchomego
W obu trybach dodatkowo działa podtryb OFFSET, umożliwiający szybką zmianę celu
W obu przypadkach upewnij się, że ekran z obrazem TGP jest aktywny. Za pomocą gałki lub
przycisków Throttle Designator Controller SLEW przesuwaj kursor, aż znajdziesz obszar wokół celu.
Używaj opcji WIDE/NARROW/ZOOM/GRAY opisanych wcześniej, by uzyskać jak najlepszy widok na
cel i dokonać właściwej identyfikacji. Eksperymentuj, aż uzyskasz obraz najlepszej jakości.
413
ATRK - Area Track - oznaczanie punktu w terenie
Jeśli jesteś zadowolony z identyfikacji, wciśnij jeden raz: Sensor Control Switch RIGHT (w
przypadku prawego monitora DDI, left - jeśli masz obraz na lewym lub AFT na dolnym MCPD).
W rogu pojawi się napis ATRK. Nie będziesz mógł już przesuwać kamery. Do zmiany oznaczenia
możesz użyć trybu OFFSET lub powrócić do trybu Snowplow.
PTRK - Point Track - precyzyjne oznaczanie obiektu lub celu ruchomego
W przeciwieństwie do ATRK, który oznacza nam każdy obszar widoczny w TGP, Point Track
przeznaczony jest głównie dla celów ruchomych - wtedy kamera automatycznie śledzi taki obiekt i
naprowadza bombę bez konieczności wprowadzania ciągłych poprawek.
Warunkiem jest bardzo silny kontrast pomiędzy obiektem, a otoczeniem - inaczej kamera nie wykryje
poruszającego się obiektu. Drugim wymogiem jest odpowiednia odległość. W obecnej wersji gry
(czerwiec 2020) zalecany dystans, przy którym działa PTRK to:
 kamera CCD - 6 mil
 kamera FLIR - 11.5 mil
Punktowe oznaczanie stosuje się też przy konieczności precyzyjnego oświetlenia obiektu nad punktem
w terenie, np. mostu.
414
Jest to bardzo istotne, bo często oznaczając nieruchomy obiekt w trybie obszarowym AREA
TRACK, tak naprawdę oznaczasz teren daleko za obiektem - celem.
Ta sama wiązka lasera widzi inny punkt w trybie AREA i inny w POINT Track.
1.
Skieruj obiektyw kamery na drodze poruszającego się celu, tak by niedługo "wjechał" w środek
obiektywu.
415
2.
Wciśnij DWUKROTNIE Sensor Control Switch RIGHT (lub left dla lewego DDI), by przejść do trybu
PTRK - Point Track. Krzyż celownika zmieni się w podwójną pionową linię. Od teraz nie będziesz mógł
sterować kamerą. Do zmiany oznaczenia możesz użyć trybu OFFSET lub powrócić do trybu Snowplow.
3.
Jeśli kontrast i odległość były odpowiednie, celownik trybu PTRK "złapie" cel i zacznie go śledzić. W
przeciwnym wypadku musisz poprawić kontrast za pomocą GRAY, WHOT, BHOT lub próbować
ponownie.
UWAGA
Skuteczny zasięg to:
- 6 mil dla kamery CCD
- 11.5 mili dla kamery FLIR
Można trochę wydłużyć ten dystans, najlepiej wtedy działa tryb FLIR BHOT.
416
OFFSET - szybka zmiana celu
Zarówno tryb Point Track, jak i Area Track blokują obiektyw kamery i nie pozwalają na żadne
poprawki. Jednym sposobem zmiany oznaczenia jest wciskanie Sensor Control Switch Right (Left), aż
do powrotu do trybu Snowplow (celownik diamentu na ekranie TGP), ale szybciej można wprowadzić
poprawki w podtrybie OFFSET.
1.
Obserwując ekran TGP w trybie PTRK lub ATRK wciśnij TDC DEPRESS - pojawi się dodatkowy, mniejszy
krzyż celownika, który możesz kontrolować osią/przyciskami TDC SLEW.
2.
Dokonaj niezbędnych poprawek lub przesuń krzyż na zupełnie nowy cel w granicach wyświetlania TGP i
wciśnij ponownie TDC DEPRESS.
417
3.
TGP nie da ci żadnych informacji zwrotnych, ale symbol celu na HUDzie przesunął się w nową pozycję.
Jeśli na TGP powrócisz do trybu Snowplow (Sensor Control Switch Right), to oznaczy będzie ostatni
cel/poprawka.
Oświetlanie celu laserem

1.
Upewnij się, że na konsoli po prawej przełącznik LTD/R uzbrojenia lasera jest w górnej pozycji ARM.
418
2.
Napis w górnej środkowej części ekranu pokazuje L ARM, a więc tylko uzbrojony laser. Wciśnij
przycisk TRIG - Trigger - co umożliwi jego aktywację. TRIG zostanie wzięte w ramkę.
3.
Wciśnij i przytrzymaj spust działka GUN TRIGGER przez cały czas oświetlania laserem. Napis na
ekranie zmieni się w LTD/R i będzie migać, kiedy laser jest aktywny.
Używanie poszczególnych rodzajów uzbrojenia z TGP zostanie omówione we wpisach poświęconych

konkretnym broniom.
419
Wyszukiwanie celu oznaczonego przez JTAC lub inne jednostki
Oznaczenie celu laserem może też wykonać inny samolot lub jednostka na ziemi, np. kontroler lotniczy
JTAC (Joint Terminal Attack Controller). W tym celu musimy wywołać go przez radio.
1.
Po zakomunikowaniu. ile czasu możemy spędzić nad celem, potwierdzamy każdy komunikat JTAC
pierwszą opcją pod klawiszem F1.
Zwróć szczególną uwagę na kod lasera w linijce 7 – MARKED BY LASER. Jeśli kod LST na ekranie
TGP jest inny, zmień go teraz.
2.
Potwierdzaj komunikaty aż do komendy LASER ON, po której JTAC potwierdzi oświetlanie celu
laserem. Uzbrój tryb wyszukiwania wiązki laserowej LST na konsoli po prawej stronie. Przełącz LST na
ON.
420
3.
Aktywuj ekran z zasobnikiem Litening przyciskiem Sensor Control Switch Right, Left lub Down
zależnie od wybranego monitora. Skieruj obiektyw gdzieś w pobliże celu za pomocą przycisków lub
gałki TDC Slew. Teraz możesz przestawić zasobnik na tryb wyszukiwania LST (Laser Spot Track).
4.
Ekran przez chwilę zmieni się w "ślepy". Przycisk NSRC to narrow search (wąskie wyszukiwanie).
Kliknięcie go zmienia na WSRC - wide search, czyli szersze pole wyszukiwania.
421
5.
Gdy wiązka lasera zostanie wykryta, obraz z kamery nakieruje się na cel, a wygląd ekranu zmieni się
jak na obrazku.
6.
Możesz użyć funkcji zbliżania obrazu, by lepiej zidentyfikować cel.
422
MARK - wskazywanie laserem widocznym w goglach
noktowizyjnych
Funkcji MARK używa się, by w nocy wskazywać innym jednostkom konkretny punkt w terenie. Może to
być cel lub obszar lądowania dla śmigłowca. MARK nie naprowadza bomb na cel! Służy tylko do celów
informacyjnych.
1.
Użyj Throttle Designator Controller SLEW oraz funkcji ZOOM, WIDE, NARROW, FLIR, by znaleźć i
zidentyfikować konkretne miejsce. Następnie wciśnij przyciski funkcji MARK i TRIG.
2,
Wciśnij PRAWY SHIFT + H, by włączyć gogle NVG, następnie spust działka GUN TRIGGER, by
odpalić laser. Od tej chwili każdy zobaczy promień z twojego samolotu do wyznaczonego miejsca. W
ten sposób możesz naprowadzić swoją drużynę na cel, miejsce dogodne do lądowania dla śmigłowców
lub inną ważną pozycję.
423
3.
Jeśli obraz w goglach NVG jest zbyt jasny lub ciemny, użyj regulacji intensywności prawymi
modyfikatorami:
Ctrl + Shift + H
Alt + Shift + H
W obecnej wersji gry wygląda to tak:
424
Tryb AIR to AIR - cele powietrzne
Zasobnik TGP działa również w trybie zwalczania celów powietrznych Air to Air. Służy wtedy wyłącznie
do wizualnej identyfikacji celu. Obserwowany obiekt można automatycznie zalockować radarem lub na
odwrót - namierzony radarem cel wyświetlić na ekranie TGP. Tryb Air To Air przydaje się głównie w
misjach przechwytywania, gdy istotne jest określenie pochodzenia i zamiarów nieznanego samolotu.
1.
Wciśnięcie przycisku walki powietrznej spowoduje automatyczne włączenie kamery TGP na lewym
ekranie DDI i radaru na prawym.
2.
Ekran ma domyślnie wyłączony krzyż RTCL i działa w trybie VVSLV (Velocity Vector Slave), czyli
obiektyw kamery patrzy tam, gdzie wektor kierunku lotu na HUDzie. Odznaczenie funkcji VVSLV
spowoduje przejście do trybu Snowplow, czyli swobodnego przesuwania obiektywu przyciskami TDC
SLEW. Przy poruszających się celach zwykle wygodniejszy będzie VVSL Przyciski do przybliżania
ekranu:WIDE – NAR, ZOOM działają, jak przy celach naziemnych.
425
3.
Aby móc operować kamerą trzeba uaktywnić ekran. Można zrobić to standardowo przyciskiem na
drążku: Sensor Control Switch LEFT lub dedykowaną funkcją TDC na ekranie. Zaznaczenie RTCL
spowoduje wyświetlenie celownika kamery.
Namierzanie FLIR -> RADAR

Jeśli cel jest blisko lub nie chcemy alarmować go użyciem radaru, możemy najpierw namierzyć cel za
pomocą TGP. Musi być on jednak w zasięgu wzroku.
1.
Działając w trybie VVSL naprowadź wektor kierunku lotu na HUDzie mniej więcej na widoczny w
powietrzu cel.
426
2.
Upewnij się, że obraz zapewnia odpowiednio wyraźny kontrast, jak przy trybie Point Track. W razie
potrzeby przejdź z CCD na FLIR, WHOT, BHOT. Wciśnij na drążku: Sensor Control Switch LEFT
zupełnie jak przy aktywacji trybów ATRK/PTRK. Cel zostanie zalockowany na ekranie TGP w trybie
Point Track i kamera zacznie za nim podążać. Na wyświetlaczu pojawią się opcje:
 RADAR SLAVE - spowoduje zalockowanie celu na radarze

 RADAR SIL - silent, spowoduje "wyciszenie" pracy radaru
3.
Na HUDzie śledzony cel będzie zaznaczony. Napis FLIR oraz litera F oznaczają, że śledzi go wyłącznie
kamera. Taki namiar NIE POZWALA na użycie BRONI.
427
4.
Wciśnij przycisk SLAVE na ekranie DDI, by zalockować cel na radarze.
5.
Po zalockowaniu przez radar będzie można użyć pocisków. Kamera FLIR nadal będzie śledzić obiekt.
428
Namierzanie RADAR -> FLIR
Cała operacja działa również w drugą stronę. Najpierw możemy zalockować cel na radarze, a następnie
wyświetlić śledzony obiekt na ekranie TGP.
1.
Zalockuj cel na radarze. Na ekranie TGP pojawi się kwadrat znany z HUDa, pokazujący lokację
namierzonego celu.
2.
Wciśnij przycisk: RRSLV - Radar Slave
Obraz z kamery zostanie automatycznie sprzężony z namiarem radaru, a cel wypełni ekran TGP.
429
3.
Możesz użyć przycisków do przybliżania obrazu, by lepiej zidentyfikować cel. Ekran TGP wyświetla
aktualny tryb pracy radaru - ACM.
4.
Symbol RDR na HUDzie pokazuje, że śledzimy cel za pomocą radaru, wspomagając się jedynie TGP.
430
Środki przeciwdziałania
Chaff i Flares
Countermeasures, czyli środki przeciwdziałania w postaci "chaff" - folii aluminiowej przypominającej
chmurę konfetti oraz "flares" - jasno świecących flar, to w samolocie bojowym system obrony ostatniej
szansy. Używane są, by zmylić zbliżającą się rakietę.
Zasada używania jest prosta:
 Chaff - "paski folii" - do zmylania rakiet naprowadzanych radarem
 Flare - flara - do zmylania rakiet naprowadzanych termicznie
O ile w pierwszym przypadku zawsze mamy sygnał o takim zagrożeniu, tak przy rakietach
naprowadzanych termicznie zwykle musimy polegać na własnym wzroku lub wypuszczać flary
prewencyjnie, spodziewając się pocisku przy walce manewrowej lub atakując z niskiego pułapu cel
naziemny. Wtedy groźne są tzw. manpady - rakiety wystrzeliwane przez żołnierzy z ręcznych wyrzutni.
W F/A-18C Hornet środkami przeciwdziałania zarządza system ALE-47. Może on działać w pełni
automatycznie lub z naszym pośrednictwem. Chaffy i flary da się też wypuszczać omijając system ALE-
47.
Domyślne ustawienia nie są zbyt oszczędne i zwykle opróżnią nam zapas folii i flar przy jednej
krótkiej akcji, dlatego przed ważną misją warto zawsze samemu odpowiednio zaprogramować
ilość wypuszczanych wabików.
431
 DISPENSE SWITCH AFT - (FLARE)

 DISPENSE SWITCH FWD - (CHAFF)
 DISPENSE BUTTON
Chaffy i flary wystrzeliwane są tylko z włączonym przełącznikiem MASTER ARM ON.
Podstawowe ustawienia chaff i flar

1.
Chaffy i flary mogą być używane z pomocą automatycznego systemu ALE-47 lub z jego pominięciem.
Służy do tego przełącznik DISPENSER na dole, pod dolnym monitorem MCPD. Trzy pozycje oznaczają:
 OFF - dolna - wyłącza kompletnie chaffy i flary

 ON - środkowa - włącza system ALE-47
 BYPASS - górna - omija system ALE-47
Funkcja BYPASS to podstawowa funkcjonalność. Odpowiedni przycisk wystrzeli zawsze jedną flarę lub
jedną paczkę folii.
Dispense Switch AFT - dwie flary
Dispense Switch FWD - dwie chaffy
To najoszczędniejsza metoda, ale czasem tylko jeden wabik nie będzie wystarczający, by zmylić
rakietę. Dla lepszej skuteczności można programować odpowiednie sekwencje wypuszczania wielu
chaff i flar na raz w różnych kombinacjach. Dokonujemy tego na ekranie EW (Electronic Warfare).
432
Dwa programy w trybie manualnym
W trybie manualnym systemu ALE-47 przełączniki DISPENSE SWITCH zawsze działają tylko w ten
sposób:
DISPENSE SWITCH AFT - odpala wybrany program 1-4
DISPENSE SWITCH FWD - zawsze odpala program nr 5
Do dyspozycji masz więc zawsze dwie kombinacje ładunków, a jedną z nich możesz bardzo szybko
zmieniać przy czterech możliwościach. To, jak zaprogramujesz opcje 1-5 zależy od misji i własnych
preferencji. Stały program 5 może np. wystrzeliwać flary, wtedy te od 1 do 4 mogą być priorytetowe
dla chaff.
Ekran systemu ALE-47

1.
Aby działy programy chaff i flar, przełącznik DISPENSER na dole musi być w pozycji środkowej ON.
Przejdź na lewy ekran DDI i włącz ekran EW.
433
2.
Wciśnij przycisk systemu ALE-47, by uaktywnić jego opcje. Napis STBY pokazuje, że system jest
gotowy do działania, ale najpierw trzeba wybrać odpowiedni tryb.
3.
Na ekranie systemu ALE-47 dostępne są główne funkcje:
C 60, F 30 - pokazuje liczbę pozostały chaff C i flar F

MODE - przełącza tryby działania systemu
STEP - przy aktywnym trybie MAN przełącza wybrany program 1-5 dostępny pod klawiszem DS AFT
434
Opcja MODE to:
MAN - manulana - sami decydujemy o tym jaki program i kiedy zostanie odpalony
S/A - semi automatic - komputer sam dobiera program zależnie od zagrożenia i sugeruje, kiedy pilot
powinien go odpalić
AUTO - automatic - komputer sam dobiera program i wypuszcza chaffy i flary, kiedy uzna to za
konieczne
Ostatni tryb jest mało ekonomiczny - zwykle wystrzeli całe zapasy przy jednej akcji. Najlepszym
wyjściem jest więc tryb manualny MAN lub ostatecznie S/A - półautomatyczny. Każdy program warto
dostosować, by wypuszczał odpowiednią ilość flar i chaff.
Programowanie chaff i flar

Ze względów bezpieczeństwa, programowanie chaff i flar dokonuje się w locie. Na ziemi działa blokada
"weight on wheels".
1.
Uaktwynij ALE-47 i przejdź do edycji programów przyciskiem ARM.
2.
Przyciskiem STEP wybierz numer programu do edycji. Widać go na środku jako CMDS PROG.
435
3.
Wybierając kolejne opcje zaznaczone na czerwono, użyj strzałek góra-dół, by zmieniać ich wartość:
 CHAF - ilość wystrzeliwanych na raz chaff

 FLAR - ilość wystrzeliwanych na raz flar
 RPT - ilość powtórzeń danego cyklu flar i chaff
 INT - czas w sekundach pomiędzy każdym zestawem (zmiana co 0.25s)
Na powyższym przykładzie widać:

6 chaff, 3 flary powtórzone 4 razy co 0,5 sekundy.
Oznacza to, że jedno wciśnięcie DS AFT uruchamiające program 1 wystrzeli 24 flary (6f x 4 rpt) i 12
chaff (3c x 4 rpt), a każdy zestaw 6 flar i 3 folii pojawi się co pół sekundy (INT 0.50). Trochę zbyt
rozrzutnie, biorąc pod uwagę tylko 30 flar na pokładzie. Warto dokonać odpowiednich poprawek!
4.
Po wprowadzeniu zmian koniecznie potwierdź je przyciskiem SAVE! Klikając STEP wprowadź poprawki
do reszty programów.
436
5.
Wróć do ekranu głównego przyciskiem RTN (return).
Przykładowe ustawienia programów

Generalnie unika się łącznia flar i chaff w jednym programie. Piloci zwykle muszą poradzić sobie z
rakietą jednego typu na raz, a mając do dyspozycji dwa programy i tak mają szybki dostęp do obu
środków zakłócania.
Warto ustawić sobie program nr 5 tylko na flary, a program nr 1 tylko na chaffy, z dość oszczędnymi
ilościami. Programy 2 i 3 można dostosować pod trudniejsze sytuacje, z nieco większą ilością chaff i
flar na raz.
Program 1
Chaff -1
Flar - 0
RPT - 3
INT - 0.50
(3 flary wystrzeliwane co pół sekundy)
Program 5
Chaff - 0
Flar - 2
RPT - 2
INT - 0.75
(4 flary wystrzeliwane w parach co 0.75 sekundy)
437
Program nr 6 - panic button
W F/A-18C Hornet istnieje jeszcze ukryty program nr 6. Jest on uruchamiany wielkim czerwonym
przyciskiem po lewej stronie kokpitu, tzw. panic buton. Domyślnie nie jest on przypisany do żadnego
klawisza - musisz sam to zrobić wyszukując w ustawieniach klawiatury opcję DISPENSE BUTTON.
Programu nr 6 nie można zmienić na ekranie systemu ALE-47. Jest on ustawiony odgórnie i powoduje
ogromną chmurę 30 flar i 40 chaff.
438
Tryby automatyczne
System ALE-47 może działać automatycznie, z ograniczonym naszym udziałem lub zupełnie bez nas.
Do wyboru mamy dwie opcje:
S/A - semi automatic - system półautomatyczny. Dobiera program zależnie od wykrytego zagrożenia i
sugeruje pilotowi, kiedy należy go odpalić.
AUTO - automatic - system dobiera program i sam go aktywuje, wypuszczając chaffy i flary. Uwaga -
ten sposób jest niezwykle nieoszczędny i od razu pozbywa się niemal całego zapasu środków
przeciwdziałania.
1.
Przyciskiem MODE wybierz tryb S/A - półautomatyczny. Numer przy S/A to numer jednego z
programów, który wybrałeś, ale system i tak dobierze swój zależnie od zagrożenia.
439
2.
W przypadku zagrożenia w sekcji kontrolek po prawej stronie zaświeci się lampka DISP (Dispense)
ponaglająca do aktywacji programu Chaff i flar przyciskiem Dispense Switch FWD.
3.
W szczególnych przypadkach możesz ustawić tryb automatyczny AUTO. Wtedy system sam dobierze
właściwy program i sam będzie odpalał go bez konieczności wciskania przycisków Dispense Switch.
Uwaga - w ten sposób można bardzo szybko pozbyć się całego zapasu flar i chaff, bo program Auto ma
tendencje do częstego aktywowania.
440
ECM Jammer - zakłócacz sygnału radaru
Do systemów przeciwdziałania należy zakłócacz elektroniczny Jammer. W szczególnych sytuacjach
powoduje zerwanie locka wrogiej baterii rakiet SAM, a w przypadku namierzania nas przez wrogi
samolot ukrywa odległość jaka dzieli dwa samoloty.
Weź jednak pod uwagę, że działanie Jammera wyłącza działanie własnego radaru, a jego efektywność
maleje im bliżej zagrożenia jesteśmy.
1.
W dolnym panelu znajduje się przełącznik pracy zakłócacza elektronicznego ECM Jammer.
OFF - wyłączony
STBY - w gotowości
BIT - Built In Test - funkcja testowania
REC - receive - tryb samego odbierania sygnałów o zagrożeniu
XMIT - tryb emitowania zakłócania w razie wykrycia namierzania przez wroga
441
2.
Upewnij się, że dolny przełącznik ustawiony jest na XMIT. Nie oznacza to jeszcze, że Jammer ciągle
wtedy emituje swoje zakłócanie. Włączy się aktywnie dopiero, gdy wykryje, że nasz samolot jest
namierzany przez wroga.
3.
Tryb XMIT widać w statusie zakłócacza ASPJ na ekranie EW. W przypadku namierzania nas przez wrogi
radar Jammer zacznie emitować zakłócenia, co sygnalizuje lampka kontrolna XMIT nad ekranem.
442
4.
Pamiętaj, że w trakcie pracy zakłócacza nie działa Twój radar, co potwierdza ogromny napis JAMMER
ON na jego ekranie.
Jettison - odrzucenie ładunku

W sytuacji awaryjnej pilot może w jednej chwili odrzucić cały zapas flar i chaff, by nie spowodowały np.
przypadkowej eksplozji podczas awaryjnego lądowania "na brzuchu". Służy do tego przycisk ECM JETT
pod dolnym monitorem DDI.
443
System ostrzegania RWR
Latanie Hornetem to nie tylko niszczenie wrogich celów, ale także unikanie zagrożenia i rozsądne
korzystanie z systemów obronnych. W F/A-18C mamy do dyspozycji środki pasywne: system
wczesnego ostrzegania RWR (Radar Warning Reciever) wyświetlany na ekranie EW (Electronic
Warfare); aktywne: zakłócacz jammer (w obecnej wersji jeszcze nie działa) oraz zapas folii CHAFF i flar
FLARES do zmylania wrogich rakiet.
System RWR przekazuje informacje o obecności obiektów, które emitują swoją wiązkę radarową, np.
skanują przestrzeń. Dostaniesz ostrzeżenie o tym, że zostałeś wykryty przez inny radar, o byciu
zalokowanym jako śledzony cel i o wystrzeleniu rakiety naprowadzanej radarowo. Symbolom na
ekranie towarzyszą sygnały dźwiękowe oraz zestaw kontrolek ostrzegających w kokpicie.
Choć system RWR pokazuje typ wykrytej jednostki, nie odróżnia „swoich” od wroga. Jeśli zostaniesz
zalokowany jako cel przez swojego skrzydłowego, również dostaniesz ostrzeżenie. RWR nie podaje
zasięgu do wykrytych jednostek, tylko sam azymut, np. na godzinie 1. Ich odległość od środka ekranu
jest zależna przede wszystkim od stopnia zagrożenia, jakie stanowią dla naszego samolotu.
Uruchamianie systemu RWR

System RWR piloci zwykle wyświetlają na lewym ekranie DDI, choć konsola z przyciskami włączania i
filtrowania znajduje się pod dolnym monitorem. Dla wygody wszystkie informacje można też powtórzyć
na wyświetlaczu HUD. Włączanie systemu obronnego nie jest obowiązkowym punktem przy rozruchu
samolotu. Powinieneś włączyć go najpóźniej tuż przed fazą FENCE IN misji, czyli opuszczeniem
bezpiecznej przestrzeni i wleceniem w strefę działań zbrojnych.
1.
Dla lepszej widoczności możesz wyłączyć wyświetlanie drążka klawiszem BACKSPACE. Ekran
sterowania systemem jest ukryty pod dolnym monitorem DDI. Upewnij się, że system jest włączony.
Jeśli nie, wciśnij przycisk ALR-67 POWER - zaświeci się dioda ON.
444
2.
Na lewym ekranie DDI włącz wyświetlacz systemu RWR. Kliknij środkowy przycisk aż pokaże się menu
TAC i wybierz stronę EW (Electronic Warfare).
3.
Gotowy do pracy system powinien wyglądać tak:
Zwróć uwagę na napis RCV pod ALR-67. Jeśli pokazuje OFF, system jest wyłączony z panelu na dole.
445
Ekran główny EW
Główną częścią ekranu RWR jest okrąg z naszym samolotem pośrodku. Wykryte jednostki
umiejscawiane są względem azymutu od naszej pozycji na zasadzie kompasu lub godzin zegara oraz
według stopnia zagrożenia dla nas.
UWAGA - ekran EW nie wyświetla obiektów względem ich zasięgu! Ikona tuż przy naszym
samolocie może oznaczać obiekt najbardziej od nas oddalony w milach.
RWR w grze to wciąż delikatny temat, bo opiera się na informacjach, które częściowo są
ściśle tajne i w DCS World jego funkcjonowanie ciągle jest dopracowywane. Według
instrukcji obszar krytycznego zagrożenia to teraz zewnętrzny okrąg (wcześniej podawano, że
wewnętrzny), jednak w praktyce obiekty krytyczne wciąż są wewnątrz środkowego okręgu.
446
1.
Ekran RWR wyświetla ikony wykrytych źródeł promieniowania od razu określając ich typ i rodzaj. Na
obrazku poniżej widać wykryte:
 F-14 Tomcat
 Wyrzutnia SA-15
 MiG-29
 Okręt klasy Grisha
2.
Nie ma sensu uczyć się wszystkich na pamięć, To przyjdzie wraz z poznawaniem sprzętu militarnego,
bo swoje cyfrowe i literowe kody mają wszelkie rodzaje rakiet ziemia-powietrze, okręty, samoloty itd.
Najlepiej zapamiętać cztery główne symbole:
447
3.
Na ekranie DDI możemy jedynie włączyć wyświetlanie azymutu do wykrytych zagrożeń na HUDzie.
Reszta funkcji dotyczy wyrzutni chaff i flar.
4.
Na HUDzie wygląda to tak:
448
5.
W sytuacji, gdy nie można wyświetlić ekranu EW na żadnym monitorze DDI, do dyspozycji jest
zapasowy wyświetlacz RWR pod prawym monitorem DDI.
System ostrzegania RWR

1.
Ekran RWR pokazuje, kiedy wrogi radar zaczyna lockować Twój samolot. Pod symbolem wykrytego
źródła pojawia się półkole. Po odpaleniu pocisku ikony źródła namierzania przesuwają się do
krytycznego kręgu, pojawia się linia azymutu do pocisku, a symbole zaczynają migać. W kokpicie
słychać też odpowiednie sygnały dźwiękowe:
 Beep - wykrycie źródła radaru

 Podwójny beep - wykrycie radaru wrogiego samolotu
 Ciągły sygnał alarmu - wrogi radar lockuje nasz samolot
 Przyspieszony sygnał alarmu - wystrzelono pocisk naprowadzany radarem
Poniżej widać, że jesteśmy śledzeni przez wyrzutnię SAM SA-10 oraz MiGa-29, a także wystrzelone
przez nich dwa pociski nadlatujące na godzinie 5 i 7.
449
2.
Odpowiednie symbole zmieniają się również na wyświetlaczu HUD. Linia do radaru, który nas zaczyna
lockować robi się dwa razy dłuższa i przerywana, a pod symbolem pojawia się półkole. Po wystrzeleniu
pocisku linia zmienia się w ciągłą wskazując azymut do nadlatującego pocisku.
3.
Te same informacje dublowane są na zapasowym wyświetlaczu RWR. Po wystrzeleniu rakiet ikony
przechodzą do wewnętrznego okręgu i zaczynają migać.
450
4.
Dodatkowe informacje o zagrożeniu pojawiają się nad prawym monitorem DDI. Widać na nich jaki
rodzaj radaru akurat nas lockuje. Możliwe symbole to:
 SAM - wyrzutnia pocisków ziemia-powietrze

 AI - air intercept - wrogi samolot
 AAA - artyleria przeciwlotnicza
 CW - continuous wave - radar naziemny
451
Panel sterowania RWR
Informacje wyświetlane na ekranie EW można dostosować na panelu sterującym pod dolnym
monitorem DDI.
POWER ON - włączanie/wyłączanie
DISPLAY - ogranicza wyświetlanie kontaktów do 6 najgroźniejszych
SPECIAL - nie działa
OFFSET - grupuje ikony równo obok siebie, gdy zbyt dużo nakłada się wzajemnie
BIT - włącza test systemu
AUDIO - regulacja głośności alarmu
DMR - dimmer - reguluje jasność diod panelu sterującego
Pokrętło IAUF - filtruje wyświetlanie kontaktów na ekranie EW:
 I - intercept - wrogie samoloty

 A - AAA - artyleria przeciwlotnicza
 U - unidentified – niezidentyfikowane
 F - friendly - "swoje" kontakty
452
IFF - "swój-obcy"
Ekran SA
"Bogey" - 10 miles! - czyli po naszemu: "Babol?, straszydło? - 10 mil"! Bogey to w slangu
amerykańskich pilotów niezidentyfikowany kontakt. Zanim więc pilot przystąpi do ataku, musi zrobić
wszystko, by dowiedzieć się kogo ma przed sobą: wroga czy przyjaciela. W sytuacjach poza zasięgiem
wzroku (BVR) może polegać wyłącznie na elektronicznych systemach. Na szczęście samolot na misji
zwykle nie jest sam, co skutkuje dużą pomocą i automatyzacją w identyfikacji celów.
Rozeznanie w sytuacji ułatwia ekran świadomości sytuacyjnej SA - Situational Awareness. Wyświetla

on kontakty wykryte radarem, systemem RWR oraz przez inne samoloty. Podaje mnóstwo
dodatkowych informacji, a także pozwala ręcznie ustawić przynależność kontaktu jako "swój" lub
"obcy". IFF i SA są więc ze sobą wzajemnie powiązane.
W czasie wojny w Wietnamie zdarzyło się ponad 8000 przypadków "friendly fire" (wśród piechoty i
lotnictwa), co mogło spowodować aż 39% wszystkich ofiar. Podczas II wojny światowej ta liczba była
jeszcze większa.
W DCS World samolot F/A-18C Hornet ma swoje dwa niezależne systemy IFF (identyify-friend-or-foe)
do identyfikacji "swój-obcy". Domyślnie działa też system wymiany informacji Link-16, dzięki któremu
na ekranach MFD widać cele, które wykryły lub/i potwierdziły przynależność inne samoloty w okolicy.
453
Aby kontakt został oznaczony jako wrogi, musi być zidentyfikowany za pomocą co najmniej dwóch
metod! Będąc samemu w powietrzu będziesz musiał poczekać na działanie obu swoich systemów.
Jeden wystarczy, gdy "wrogość"potwierdzi także inna maszyna.
Wiele informacji w tym rozdziale powiązanych jest z obsługą radaru w trybie poza zasięgiem
wzroku BVR znajdziesz w rozdziale o radarze w trybie BVR.
Ikony kontaktów HAFU

Najpierw trzeba jednak zapamiętać standardową symbolikę HAFU, dzięki której można łatwo rozpoznać
różne informacje.
H - Hostile - wróg
A - Ambiguous - dwuznaczny, niejsany
F - Friendly - swój
U - Unknown - nieznany
1.
Na radarze i ekranie SA (Situational Awareness) można zobaczyć coś takiego:
Kwadrat - kolor żółty - cel nieznany

Kółko - kolor zielony - cel swój
Romb - kolor czerwony - wróg
Liczba w środku oznacza stopień priorytetu zagrożenia dla naszego samolotu. Kreska to wektor
kierunku, w jakim porusza się cel.
Symbole te występują w sporej liczbie kombinacji i kluczowe jest rozeznanie w nich.
454
2.
Cele wykryte za pomocą tylko swojego radaru pokażą jedynie GÓRNĄ część symbolu HAFU. Lecąc
samemu zobaczymy więc coś takiego:
3.
F/A-18C Hornet może też pokazywać cele wykryte przez samolot wczesnego ostrzegania AWACS lub
inne przyjacielskie myśliwce będące w okolicy, tzw. F/F (Friendly Fighter). AWACS i myśliwce działają
wtedy w systemach jako DONOR - dawca. Służy do tego system Link-16.
Kontakty wykryte wyłącznie przez F/F przyjazny myśliwiec "dawcę" mają tylko DOLNĄ część symbolu
HAFU. Dodatkowo nie będą pokazywać cyfry w środku, bo nie są w stanie określić priorytetu
zagrożenia tylko dla nas. "Dawcy" na ekranach oznaczeni są kółkiem z kropką po boku. AWACS-y mają
jeszcze grubą kropkę pośrodku.
455
4.
AWACS zwykle jest pewny, co wykrywa, więc cele wykryte przez AWACSa zwykle mają pełny symbol
HAFU. Również nie posiadają cyfry w środku, bo nie można określić priorytetu zagrożenia tylko dla nas.
Tak widzimy cele, które wykrył AWACS, ale nie my.
5.
Ważne jest tu rozróżnianie wyświetlania wrogiego celu. Większy romb, z cyfrą w środku to cel, który
widzi również nasz radar. Romb o 25% mniejszy, bez cyfry w środku to cel, którego nasz radar NIE
WIDZI, ale wróg na pewno znajduje się w tej pozycji, bo wykrywają go inne samoloty.
456
6.
Ostatnią kategorią są cele AMBIGUOUS - niejasne, dwuznaczne. To kontakty, które nasz radar ciągle
pokazuje jako nieznane lub inaczej zinterpretowane niż dawca. Górna część symbolu HAFU jest wtedy
inna niż dolna.
Symbole celów HAFU są wyświetlane na ekranie radaru, sytuacyjnym SA page, wczesnego ostrzegania
EW oraz w ograniczonym zakresie na HUDzie. W celu identyfikacji celów i wymiany danych DATALINK
16 musimy najpierw włączyć odpowiednie systemy. W przypadku rozpoczynania misji w samolocie
gotowym do startu będą one już włączone domyślnie.
457
Włączanie IFF - "swój-obcy" i Link 16
1.
Jeśli zacząłeś od tzw. cold-startu, musisz w czasie misji włączyć system identyfikacji IFF Mode 4. Przy
okazji od razu włącz system wymiany danych D/L. Odbywa się to na konsoli centralnej, wybierając
odpowiednie przyciski i wciskając ogólny ON/OFF. Upewnij się, że wyświetlacz pokaże słowo ON.
458
2.
Z menu głównego TAC ustaw prawy ekran jako radar, a dolny jako SA (Situational Awareness). Lewy
zwykle ustawia się jako EW (Early Warning), ale w tym artykule nie będziemy się nim zajmować.
3.
Następnym krokiem jest upewnienie się, że drugi system identyfikacji NCTR (Non-Cooperative Target
Recoginition), który współpracuje z radarem jest domyślnie zaznaczony, jako włączony.
Do sprawdzania celów na radarze i ekranie SA używamy kursora TDC w ten sam sposób, w jaki lockuje
się cele na radarze. Upewnij się więc, że dany ekran jest aktywny i ma diament w prawym, górnym
rogu. Aktywujemy je przyciskiem:
 SENSOR CONTROL SWITCH RIGHT

 SENSOR CONTROL SWITCH AFT
459
IFF identyfikacja "SWÓJ - OBCY" z naszego samolotu
UWAGA
Oba systemy IFF: Mode 4 oraz NCTR wspomagają się wzajemnie, ale nie równoważą.
Mode 4 - to główny system. Opiera się na analizie sygnału z transpondera innego samolotu. Jeśli
zostanie rozpoznany, to cel jest oznaczany jako "swój", jeśli nie - zakłada, że może być to "wróg".
NCTR - czyli rozpoznawanie celów "nieodzywających się" polega na radarowej analizie ich silników
odrzutowych. Według moich testów NCTR samodzielnie nie oznacza celów jako "przyjacielskich", choć
wystarcza do tego tylko jeden system. Działa on bardziej jako wspomaganie Mode 4 do samodzielnej
identyfikacji wroga.
Początkowo cele będą widoczne jako zwykłe kontakty "cegiełki" HITS. Takie cele nie zawsze pokazują
się na ekranie SA.
460
IFF - Mode 4 - transponder
1.
W miarę zbliżania się kontaktów i najeżdżania na nich kursorem TDC, będą zmieniać się w cele HAFU z
odpowiednim symbolem. Jeśli radar działa w trybie RWS-LTWS, zapytanie IFF odbywa się
automatycznie po najechaniu kursorem na cel. Jeśli radar działa tylko w trybie RWS lub TWS,
zapytanie IFF wykonuje się za pomocą przycisków SENSOR CONTROL SWITCH DOWN. W
zależności od kierunku lotu i odległości, kontaktom będą nadawane priorytety zagrożenia - na
wypadek, gdyby okazały się wrogie.
2.
Takie cele pokazują się na ekranie SA.
461
3.
Kontakty "przyjacielskie" od razu pokażą się na zielono, gdyż do oznaczenia "friendly" wystarczy tylko
jeden system. Kontakty "nieznane" zmienią się we wroga dopiero wtedy, gdy nastąpi podwójna
identyfikacja: albo z własnego samolotu systemami NCTR i MODE 4, albo z pomocą samolotu dawcy.
IFF - potwierdzanie drugim trybem NCTR
1.
Jeśli jesteś w powietrzu sam i chcesz się upewnić, czy kontakt jest wrogi na 100%, musisz użyć drugiej
metody - NCTR. Jest ona domyślnie włączona razem z radarem, co widać w prawym dolnym rogu.
462
2.
Do próby identyfikacji NCTR konieczne jest spełnienie określonych warunków. Kontakt musi być bliżej
niż 25 mil oraz w aspekcie nie większym niż 30 stopni w lewo lub prawo przed nami, a ponadto
zalockowany w trybie śledzenia jednego celu STT.
3.
Po pomyślnej identyfikacji kontakt powinien zyskać symbol połowy rombu oraz kolor czerwony. Tak
samo zmieni się ikona na stronie SA.
463
4.
Kontakty przy samodzielnej identyfikacji będą miały tylko górne symbole HAFU. Poniżej widać pełen
komplet: nieznany, przyjacielski i wrogi. Każdy samolot oddala się od nas, co pokazuje wektor
kierunku skierowany w górę. Środkowy "swój" jest właśnie "przepytywany" za pomocą kursora TDC i
pokazuje po bokach, że leci z prędkością 0.7 macha na wysokości 26 tyś stóp. Dodatkowo w prawym
dolnym rogu widać jego namiar od nas 207 oraz odległość 31 mil. Więc o ekranie SA znajduje się w
dalszej części tekstu.
IFF identyfikacja "swój - obcy" z pomocą Link 16

Inne myśliwce i samolot wczesnego ostrzegania AWACS mogą znacznie pomóc w rysowaniu aktualnej
sytuacji w powietrzu. System Link 16 będzie pokazywał wykryte przez nich cele oraz to, czy są "swoje"
czy "wrogie", jeśli tylko inne maszyny dokonały już takiej identyfikacji. Weź pod uwagę, że nie
wszystkie samoloty mogą zapewnić takie dane. A-10A nie będzie mógł pomóc w żadnej sposób, a F-
14B Tomcat posiada starszy system Link 14, którego Hornet w DCS jeszcze nie obsługuje.
1.
Gdy w powietrzu są przyjazne myśliwce, np. F-15C lub inne F-18C, na ekranie SA mogą pojawić się ich
kontakty, nawet gdy nasz radar jest kompletnie wyłączony. Wtedy będzie widać tylko dolne połówki
HAFU i bez numeru priorytetu zagrożenia.
464
2.
Mając pomoc AWACS-a i innych samolotów zobaczymy pełne symbole HAFU. Kropka z lewej strony
"swojego" kontaktu oznacza "dawcę", która dostarcza nam swoje informacje. Duża kropka w środku to
AWACS.
3.
Możesz wyświetlać kontakty innych samolotów również bezpośrednio na ekranie radaru. Służy do tego
opcja MSI w trybie RWS i TWS, która domyślnie jest zawsze włączona.
465
4.
Gdy mamy włączony radar i sami wykrywamy cele, nierozpoznane przez nas kontakty pojawią się jako
AMBIGUOUS, czyli "niejednoznaczne". Górna część HAFU to nasza interpretacja, a dolna zgodna z
interpretacją innych maszyn. Widać to na przykładzie poniżej.
Jeśli mamy pewność co nieznanych kontaktów, ufamy identyfikacji naszych dawców lub nie jesteśmy w
stanie sami jej ustalić, możemy manualnie ustawić przynależność każdego z tych kontaktów za pomocą
opcji PLID przyciskiem ekranowym po lewej (więcej o tej opcji w dalszej części artykułu).
Cel "6" to wróg widziany i zinterpretowany tylko przez nas.

Cel "3" to wróg według naszego radaru i radaru "dawcy".
Cele "1,2,4,5" są przez nas jeszcze nie rozpoznane, ale według "dawcy" to wrogowie.
Cel "7" widzimy tylko my i jeszcze nie jest rozpoznany.
466
PLID - "ręczne" określanie "swój-obcy"
W sytuacji, gdy mamy pewność, czy nieznany kontakt to "swój" lub "obcy", np. gdy kilka celów
wystartowało nagle z terenu wrogiej bazy lub ufamy interpretacji "dawców", można od razu samemu,
manualnie ustawić odpowiednie symbole HAFU dla każdego kontaktu, ignorując elektroniczne systemy.
1.
Po najechaniu kursorem TDC pojawi się wtedy opcja PLID (Pilot Identification).
2.
Klikając PLID dostajemy do wyboru trzy opcje:
 FRND - firendly - "swój"

 HOS - hostile – wróg
 UNK - unknown - nieznany
467
3.
Kliknięcie przycisku ekranowego obok wybranej opcji od razu oznaczy kontakt odpowiednią ikonką
HAFU.
468
Opcje ekranowe systemu Link 16
Ekran SA z włączonym systemem Link 16 potrafi być czasem nieco zaśmiecony, dlatego przyciski wokół
ekranu pomagają precyzyjniej ustalić jego zawartość. Ekran główny wygląda tak:
MAP - wyświetla mapę terenu pod symbolami, tak jak ekran nawigacji HSI
DCLTR - declutter - oferuje trzy tryby "odśmiecania" ekranu
SCL - scale - skala zasięgu w milach
DCNTR - decentre - przełącza widok z centralnego na front, czyli tylko to, co widać przed nami, a nie
dookoła
WYPT - cała prawa strona to przełączanie punktów nawigacyjnych i możliwość ustawienia jednego z
nich jako cel - kopia opcji z ekranu HSI
TXDSG - pokazuje, jakie cele śledzą sojusznicze samoloty
STEP - przełącza kolejne kontakty otaczając je żółtą ramką
EXP - expand - powiększa fragment terenu wokół kursora TDC
PLID - Pilot Identification - manualne ustawianie ikon "swój-obcy"
SENSR - sensor - wchodzi do szczegółowych opcji SA
469
TUC - Target Under Cursor - informacje o kontakcie
Po najechaniu kursorem na cel, ekran SA dostarcza o nim mnóstwo dodatkowych informacji TUC
(Target Under Cursor), które widać w prawym dolnym rogu. Różnią się one zależnie od tego, czy cel
jest wrogi, czy swój".
Kontakt "swój" - Friendly

Przy ikonie kontaktu widać:
0.7 - prędkość w machach
26.6 - wysokość w tysiącach stóp
Na dole, w narożniku:
F15 - typ samolotu
SD11 - ksywka (pierwsza i ostatnia litera "SprinfielD), numer na burcie
13.2 - ilość paliwa
BRA 027 - nasz kurs do kontaktu
5 - odległość w milach
470
Kontakt wrogi - hostile
Kursor przy ikonie pokazuje:
0.6 - prędkość w machach
26 - wysokość w tysiącach stóp
Informacje TUC na dole to:

SU34 - typ samolotu
329 - prędkość
214 - kurs wroga
BRA 211 - nasz kurs do wroga
23 - odległość do celu w milach
Podobne informacje będą przy celu nieznanym
471
Opcje SENSR - sensor
RWR - wyświetlanie kontaktów wykrytych przez sensor RWR:

- ALL - wszystkie
- CRIT LETH - tylko "zabójcze" i "krytyczne"
- CRIT - tylko "krytyczne"
FRIEND - wyświetlanie "swoich" kontaktów z RWR:

- OFF - wyłączone
- NO ID
- RWR ID
UNK - unknown - wyświetlanie celów nieznanych na SA

SA - powrót do ekranu głównego
F/F - wyświetlanie kontaktów od Friendly Fighters - myśliwców-dawców
PPLI - wyświetla pozycję "dawców"
SURV - wyświetla cele od AWACS-a
Opcje po lewej stronie nie zostały jeszcze zaimplementowane w DCS. W przyszłości powinny włączać
system Link 14, pozycję celu oznaczonego TGP oraz celu rakiety HARM w trybie pre-briefed.
472
Kontakty RWR bez możliwości określenia zasięgu do nich pokazywane są w dużych, żółtych trójkątach
na skraju zasięgu. SA pokazuje też wykryte przez RWR radary naziemne.
Map
MAP - wyświetla mapę pod ikonami, co może ułatwić rozeznanie, gdzie kto jest.
473
EXP
EXP - expand powiększa fragment terenu wokół kursora.
STEP
STEP przeskakuje na kolejne kontakty bez konieczności używania kursora. Aktywny kontakt
oznaczony jest żółtą ramką.
474
DCNTR
DCNTR decentruje widok. Przesuwa nasz samolot na dół ekranu, pokazując tylko przestrzeń przed
nami.
TXDSG
Funkcja TXDSG umożliwia zobaczenie, jakie cele powietrzne są akurat śledzone (w trybie
Launch&Steer) przez sojusznicze samoloty lub jakie cele naziemne są przez nie namierzane. W dużym
tłoku pozwala to uniknąć sytuacji, gdy dwa samoloty atakują ten sam cel.
1.
Upewnij się, że funkcja TXDSG jest zaznaczona. Skrzydłowi z Twojego klucza mają linię ciągłą biegnącą
do namierzanego przez nich celu. Samoloty z innych kluczy sojuszniczych to linia przerywana biegnąca
do celu.
475
2.
Tak samo jest w przypadku celów powietrznych. Linia ciągła to wskazówki od własnego klucza, linia
przerywana biegnie do celów innych samolotów sojuszniczych.
Waypoint jako Bullseye
Tak jak w przypadku używania radaru, rozeznanie na ekranie SA znacznie ułatwia ustawienie jednego z
punktów nawigacyjnych jako Bullseye - czyli punkt odniesienia dla wszystkich samolotów biorących
udział w misji (w DCS głównie dla trybu multiplayer).
1.
Przejdź do menu głównego SUPT, wybierz ekran nawigacji HSI i opcję DATA
476
2.
Wybierz A/A WP
3.
Punkt nawigacyjny jako Bullseye będzie miał strzałkę pokazującą północ.
477
Comms
Obsługa radia
Informacja na polu bitwy jest równie ważna, co bomby i pociski. Dzięki podwójnemu radiu ARC-210,
pilot może jednocześnie rozmawiać z dwiema innymi jednostkami i nasłuchiwać trzeci, specjalny kanał.
Przy najprostszych misjach radio w DCS World przydaje się głównie do wydawania poleceń
skrzydłowemu, komunikacji z drużyną JTAC, cysterną i lotniskiem. Przy dobrze skonstruowanych
zadaniach, radio bywa kluczowym elementem, bez którego nawet nie rozpoczniemy wykonywania
rozkazów i nie znajdziemy drogi do celu. Podobnie bywa na niektórych serwerach multiplayer.
UWAGA
Wszystkie poniższe instrukcje nie mają znaczenia, jeśli korzystasz z opcji EASY COMMS. Jest ona
domyślnie włączona w opcjach gry w menu głównym. Easy Comms ignoruje istnienie częstotliwości
radiowych. Masz jedno, uniwersalne radio pod klawiszem \ które jest "magicznie" ustawione na
wszystkie częstotliwości, zawsze słyszy wszystko i pozwala mówić do wszystkich.
Wyłączenie tej opcji spowoduje, że będziesz musiał zawsze upewnić się, że odbierasz i nadajesz na
wskazanej częstotliwości - inaczej nie będziesz słyszany i sam nie usłyszysz żadnych komunikatów.
478
 Prawy ALT + \ - COMM1 (radio nr 1)
 Prawy CTRL + \ - COMM2 (radio nr 2)
 lub przyciski przypisane do zestawu HOTAS
Lista częstotliwości - Frequency

Do używania radia i komunikacji z innymi samolotami, lotniskiem, cysterną, piechotą, itd. będziesz
potrzebował listę ich częstotliwości. Powinieneś znaleźć coś takiego w odprawie misji (lewy ALT + B)
lub swoim kneeboardzie. Zależą one głównie od twórcy danej misji. Lotniska w grze mają swoje
przypisane częstotliwości, które można sprawdzić na mapie F10 lub swoim kneeboardzie pod klawiszem
Prawy SHIFT + K i kolejnych stronach - klawisze [ ].
Lista częstotliwości powinna być w odprawie (briefing).
479
Radio COMM 1 i COMM 2
Radia umieszczone są na konsoli centralnej UFC i zawierają identyczny zestaw do kontroli. Ich obsługa
również niczym się nie różni. Podwójna ilość pozwala po prostu na szybki kontakt bez konieczności
przestawiania częstotliwości. Jedno można sobie ustawić np. na kontakt ze swoimi skrzydłowym i
całym lotem, a drugie z JTAC, AWACS-em czy innym kluczowym elementem dla misji.
 VOL - reguluje głośność radia
 wyświetlacz COMM1 i COMM2 pokazuje numer ustawionego wcześniej presetu
 gałka na dole służy do wyszukiwania odpowiedniego presetu, odciągnięcie wyświetla aktualne

informacje o ustawionej stacji
480
Ustawianie częstotliwości
1.
Autor misji może ustawić odgórnie w edytorze 20 różnych częstotliwości przypisanych do 20 presetów.
Działa to podobnie, jak zapamiętane stacje w radiu samochodowym: 1 to 98.5, MHz, 2 to 110.5 MHz
itd. Do zmiany presetów 1-20 służy dolne pokrętło.
Wybranie presetu spowoduje wyświetlenie jego numeru i przypisanej częstotliwości, np 9:

9 - 255.000
Na konsoli UFC uaktywni się też menu radia:
 GRCV - Guard Receive - zaznaczenie tej opcji włącza nasłuch kanału ratunkowego
 SQCH - squelch - redukcja szumów
 CPHR - cypher - szyfrowanie (nie ma funkcji w DCS)
 AM, FM - aktualna modulacja
 Menu - nie ma funkcji
481
Presety specjalne
Oprócz presetów 1-20 radio ARC-210 posiada też presety specjalne: G, S, C, M.
 G - GUARD - wojskowa częstotliwość awaryjna 243.000 służy do wzywania pomocy, w

rzeczywistości jest non stop przez kogoś nasłuchiwana (w DCS World zależy od fantazji autora
misji)
 C - cue channel - służy do kontaktów z jednokanałowymi radiami single channel (bez

większego znaczenia w DCS)
 S - marine, ship - służy do kontaktu z jednostkami nawodnymi (w DCS bez znaczenia)
 M - manual - pozwala wprowadzić każdą częstotliwość z klawiatury (bardzo przydatna w DCS)
482
Manualne ustawianie częstotliwości
Jeśli wiesz na jakiej częstotliwości nadaje jakaś jednostka lub lotnisko, ale nie pamiętasz
przyporządkowanemu jej presetu lub żaden z nich nie ma jej ustawionej, możesz szybko wprowadzić
częstotliwość w trybie manualnym M.
1.
Ustaw pokrętło w pozycję M. Radio nie ma znaczenia. Może być lewe COMM1 lub prawe COMM2.
2.
Wprowadź częstotliwość w formacie sześciocyfrowym i potwierdź ENT.
483
Nadawanie komunikatów
Jeśli do ustawienia częstotliwości wybrałeś pokrętło COMM1 - lewe - wciśnij:
Prawy ALT + \
Jeśli do ustawienia częstotliwości wybrałeś pokrętło COMM2 - prawe - wciśnij:

Prawy CTRL + \
Klawiszami F1-F10 wybierz odbiorcę i treść komunikatów.
484
HMD Alignment – kalibracja
wyświetlacza nahełmowego
Używanie wyświetlacza nahełmowego JHMCS - Joint Helmet Mounted Cueing System - albo w skrócie
HMD (Helmet Mounted Display wymaga przed misją odpowiednio dostrojenia z HUD-em. Czynność ta
jest wymagana tylko w przypadku rozruchu samolotu w procedurze Cold Start. Gdy misja rozpoczyna
się w powietrzu lub na pasie startowy, HMD będzie już automatycznie dostrojony.
 TDC Slew - regulacja osi wyświetlacza
 Cage/Uncage - potwierdzanie pozycji
1.
Podczas Cold Startu włącz wyświetlacz nahełmowy przekręcają gałkę HMD maksymalnie w prawo na
pozycję BRT. Następnie na stronie testów wciśnij przycisk DISPLAYS.
485
2.
Na stronie wyświetlaczy DISPLAYS wybierz HMD.
3.
Wyświetlacz nahełmowy rozpocznie serię testów pokazując różne obrazy kontrolne.
486
4.
Gdy symbole zaczną się powtarzać, wciśnij przycisk STOP, by zatrzymać test.
5.
Kliknij środkowy przycisk menu, aż wejdziesz na stronę SUPT. Następnie wybierz opcje celownika
nahełmowgo HMD.
487
6.
Wybierz funkcję dostrajania ALIGN.
7.
Na HUDzie i wyświetlaczu HMD pojawi się duży krzyż.
488
8.
Należy tak operować kamerą widoku, by krzyż na HMD pokrył się z tym na HUDzie. Wtedy wciskamy
przycisk CAGE/UNCAGE przez kilka sekund aż na dole pojawi się ALIGN OK.
9.
Pokrycie krzyży nie musi być idealne, ale jeśli różnice będą zbyt duże pojawi się ALIGN FAIL. Wtedy
należy jeszcze raz uurchomić proces dostrajania przyciskiem ALIGN na ekranie MFD.
489
10.
Przy udanym dostrojeniu dużego krzyża pojawi się dostrajanie dokładne w postaci dwóch mniejszych
krzyży. Pierwszy w kolejości jest górny oznaczający oś DX/DY i ruchy celownikiem góra/dół.
Tym razem należy użyć gałki/przycisków TDC SLEW, by zrównać środki górnego krzyża z głównym.
Potwierdzamy pozycję krzyża wciskając CAGE/UNCAGE oraz by przejść do ustawienia dolnego krzyża.
11.
Dolny krzyżyk odpowiada za oś ROLL - ruchy na boki. Jeśli odstaje na bok jak na obrazku, ustawiamy
go za pomocą TDC SLEW idealnie na środku dłuższej linii krzyża.
490
12.
Pozostało już tylko zapisać ustawienia wciskając znowu ALIGN na ekranie MFD.
491
Oświetlenie wewnętrzne
i zewnętrzne
Na oświetlenie samolotu F/A-18C Hornet składa się zestaw świateł zewnętrznych i wewnętrznych. Te
pierwsze wpływają na bezpieczeństwo podczas latania w formacji oraz podczas startów i lądowań, a
drugie ułatwiają orientację w kokpicie. Do ich obsługi służą dwa panele w kokpicie, choć jest kilka
wyjątków.
492
Oświetlenie wewnętrzne
Do obsługi oświetlenia w kokpicie służy panel INTR LT (Internal Lights) na prawej konsoli.
Opis gałek:
CONSOLES – jasność podświetlenia podpisów przełączników na bocznych konsolach

INST PNL (Instrument Panel) – jasność podświetlenia zegarów i napisów na przednim panelu
instrumentów
FLOOD - jasność ogólnego podświetlenia kokpitu
WARN/CAUT – jasność kontrolek ostrzegawczych i lampek
CHART – jasność podświetlenia okolicy kolan do używania kneeboarda
Opis przełączników:
TEST - test lampek ostrzegawczych
MODE - ogólny tryb oświetlenia zależnie od pory dnia:
Day - dzień
Nite - noc
NVG - gogle noktowizyjne
493
Jasność HUD-a
Do regulowania jasności HUD-a służy pokrętło pod przednią konsolą UFC.
W zależności od ustawienia trybu oświetlenia DAY/NITE zakres regulowanej jasności będzie inny.
494
Działanie oświetlenia wewnętrznego
CONSOLES
INST PNL
495
FLOOD
CHART
496
Latarka
Elementem oświetlenia wewnętrznego jest jeszcze przydatna latarka. Włącza się ją klawiszami LEWY
ALT + L.
497
Oświetlenie zewnętrzne
Do operowania światłami zewnętrznymi służy zupełnie inny panel - LT -po przeciwnej stronie, czyli na
lewej konsoli. Dodatkowo ukryty jest za przepustnicą i by zobaczyć wszystkie przełączniki, trzeba
mocno przesunąć kamerę lub popchnąć przepustnicę do przodu. warto więc uważać podczas ustawiania
świateł przed startem.
Opis gałek i przełączników:

FORMATION - jasnozielone paski, światła do latania w formacji
POSITION - światła pozycyjne na krawędziach płatowca - powinny być zawsze włączone z wyjątkiem
operacji bojowych
STROBE - światła migające na ogonie, spełniają rolę anty-kolizyjną
BRT - jasne (bright)
OFF - wyłączone
DIM - przygaszone (dimmed)
498
Działanie oświetlenia zewnętrznego
Position
Formation
499
Strobe
Światło do lądowania / kołowania
Światłem zewnętrznym jest również reflektor do kołowania i lądowania. Włącza się go na przednim
panelu po lewej stronie przełącznikiem LDG/TAXI LIGHT.
500
Gogle noktowizyjne NVG
Urządzeniem związanym ze światłem są gogle noktowizyjne. W F/A-18C Hornet można je umieścić
jedynie jako zamiennik celownika nahełmowego JHMCS - robi się to w edytorze misji, więc autor
scenariusza z góry decyduje, z czego będzie mógł skorzystać pilot.
501
1.
W kokpicie gogle NVG włącza się klawiszami PRAWY SHIFT + H. Do regulacji intensywności obrazu
NVG służą klawisze PRAWY ALT + PRAWY SHIFT + H oraz PRAWY CTRL + PRAWY SHIFT + H.
2.
Kolorowy monitor z mapą będzie trzeba dostosować do gogli NVG przełącznikami w narożnikach
monitora.
502
3.
Warto też pamiętać o przełączniku trybu oświetlenia na prawej konsoli i przestawić go na NVG.
Domyślnie będzie raził w oczy.
503
4.
Po przełączeniu jest znacznie lepiej.
504
Uzbrojenie Air to Air
Pociski
AIM-9 Sidewinder
Informacje ogólne
Kiedy wrogi samolot jest tak blisko, że bez trudu rozpoznajemy jego kształt, do ataku użyjemy
pocisków AIM-9 Sidewinder. Ich bardzo krótki zasięg wynagradza technologia “odpal i zapomnij” (fire
and forget), gdyż są naprowadzane termicznie na ciepło emitowane z silników maszyny przeciwnika. W
optymalnych warunkach trafienie można uzyskać nawet z 10 kilometrów, ale zwykle będzie to
odległość bliższa 4-5 km, czyli poniżej 3 mil.
505
W DCS F/A-18C dostępne są trzy wersje pocisków AIM-9 Sidewinder:
 AIM-9L - produkowana od 1977 roku. Pierwszy model, który umożliwiał odpalenie pod każdym
kątem względem wroga - nie tylko przy ataku od tyłu. To właśnie nimi para F-14 Tomcat
zestrzeliła Su-22 w 1981 roku.
 AIM-9M - produkowana od lat 80. Ulepszona pod każdym względem. Ograniczono dymienie po
wystrzale, ulepszono odporność na flary. Używana m.in. podczas wojny w Zatoce Perskiej w
1991 roku.
 AIM-9X - produkowana od 2003 roku. Posiada ulepszoną głowicę wykrywająca wroga pod
kątem 180 stopni, zmodyfikowane płetwy sterujące oraz zmienny wektor ciągu w silniku. Ta
wersja współpracuje także ze zintegrowanym celownikiem nahełmowym JHMCS.
Najrozsądniejszy wybór to oczywiście AIM-9X, choć wcześniejsze wersje przydadzą się przy
rozgrywaniu historycznych scenariuszy. Pociski AIM-9 mogą być mylone przez wystrzeliwanie flar,
dlatego nie zawsze trafią w cel. Warto być przygotowanym na powtórkę strzału. Pamiętaj też, że jedno
trafienie może nie wystarczyć, by strącić większy samolot, np. Tu-22.
 Gun Trigger – odpalenie pocisku (domyślnie spacja)

 Select Sidewinder – wybór Sidewinderów (domyślnie LShift + S)
 Sensor Control Switch Forward – tryb ACM Boresight
 Sensor Control Switch Aft – tryb ACM Vertical Acquisition
 Sensor Control Switch Left - tryb ACM Wide Acquisition
 UNCAGE – uwolnienie sensora pocisku (domyślnie C)
506
AIM-9 w trybie STEALTH
Zalety: brak konieczności użycia radaru, przeciwnik nie będzie wiedział, że wystrzeliliśmy pocisk w
jego kierunku, przez co może nie użyć flar.
Wady: HUD nie dostarczy nam żadnych informacji. Sami musimy ocenić odległość od celu i dobrać
odpowiednie ustawienie do strzału.
1.
Upewnij się, że tryb uzbrojenia jest włączony MASTER ARM ON, a samolot jest w trybie walki
powietrznej A/A. Oba przełączniki znajdziesz po lewej stronie kokpitu.
2.
Wybierz pociski Sidewinder przyciskiem Select Sidewinder na joysticku lub klawiszami
Lewy Shift + S
507
3.
Na HUDzie pojawi się kółko symbolizujące pole widzenia głowicy pocisku Boresight Reticle. Nakieruj je
na widoczny cel, a charakterystyczny dźwięk powarkiwania zmieni się w wysoki ton. Wtedy wciśnij
przycisk UNCAGE na przepustnicy lub domyślny klawisz C. Odblokuje to głowicę, by mogła
samodzielnie śledzić cel.
Małe kółko Boresight to pole widzenia głowicy pocisku. Naprowadź je na widoczny cel.
4.
Ustaw się w miarę optymalnie, by wystrzelony pocisk nie musiał gonić celu, a przeciął jego tor lotu.
Wizualnie oceń odległość od przeciwnika - zwykle wystarczy, że będziesz wyraźnie widział kształt
samolotu, by rozpoznać jego typ. Wciśnij spust, by odpalić pocisk.
Po odblokowaniu głowicy UNCAGE będzie ona śledzić cel w swoich limitach. Zmieni się też sygnał
dźwiękowy. Przy optymalnym kącie i odległości odpal pocisk.
508
5.
Fire!
AIM-9 z użyciem radaru

Zalety: HUD wyświetli mnóstwo pomocniczych informacji z odległością od celu, punktem nakierowania
samolotu, by oddać optymalny strzał oraz komunikatem, kiedy najlepiej odpalić pocisk.
Wady: wróg będzie wiedział, że go śledzimy i zaraz wystrzelimy Sidewindera, więc będzie bronił się
defensywnymi manewrami oraz wystrzeliwaniem flar.
1.
Upewnij się, że tryb uzbrojenia jest włączony MASTER ARM ON, a samolot jest w trybie walki
powietrznej A/A. Oba przełączniki znajdziesz po lewej stronie kokpitu
509
2.
Wybierz pociski Sidewinder przyciskiem Select Sidewinder na joysticku lub klawiszami Lewy Shift + S
3.
Wybierz tryb radaru do walki na bliską odległość ACM:
 Boresight - wciśnij Sensor Select Forward (namierzanie celu w kole 3.3 stopnia, w centrum
HUDa). Zasięg 10 mil.
Możesz przy nim zostać lub wybrać kolejny, inny tryb:
 Vertical Acquisition - wciśnij Sensor Select Aft (namierzanie celu w rozszerzonym polu w
pionie przed samolotem (—13 stopni w dół, +46 stopni w górę), przydatne w walce kołowej).
Zasięg 5 mil.
 Wide Acquisition - wciśnij Sensor Select Left (“szerokie” namierzanie, skanuje pewien obszar
wzdłuż horyzontu)
Tryb Boresight
Tryb Vertical Acquisition Mode.
510
4.
Zależnie od wybranego trybu, cel, który znajdzie się w zasięgu zostanie automatycznie namierzony, a
głowica Sidewindera zostanie odblokowana, by go swobodnie śledzić - NIE MUSISZ wciskać
UNCAGE.
5.
Na HUDzie pojawiło się teraz mnóstwo informacji:
NIRD - Normalized In Range Display - koło zasięgu, a w nim
1 - nasza odległość od celu
2 - zasięg maksymalny, od którego można odpalić pocisk
3 - zasięg skuteczny - No Escape Range - optymalny do trafienia wroga
6.
Steruj samolotem tak, by mała, wypełniona kropka punktu sterowania (Steering Dot) znalazła się w
środku koła zasięgu NIRD. Poczekaj na pojawienie się napisu SHOOT i wciśnij spust, by odpalić pocisk.
511
7.
Obserwuj, czy wróg nie zmyli pocisku flarami.
8.
Jeśli nie zmylił, to zobaczysz kulę ognia.
Przy używaniu Sidewinderów bardzo ważny jest dźwięk. Oto jak zmienia się ton po namierzeniu celu i
odblokowaniu głowicy przyciskiem UNCAGE.
512
Pociski AIM-7 Sparrow
Informacje ogólne
Pociski AIM-7 Sparrow to półaktywne rakiety powietrze-powietrze, czyli służą do niszczenia wrogich
samolotów i wymagają ciągłego namierzania radarem jednego celu od momentu
wystrzelenia, aż do uderzenia pocisku. To nieco przestarzała konstrukcja w porównaniu do również
dostępnych dla Horneta AIM-120 AMRAAM - używano ich głównie w latach 50-90 - jednak w przypadku
różnych milsimów, misji historycznych czy serewrów nastawionych na konkretną epokę, mogą być
jednym dostępnym rozwiązaniem.
W DCS World dostępne są cztery wersje pocisków Sparrow: F, M, MH i P.

AIM-7F wszedł do służby w 1976 roku. Wersja M z ulepszonym sensorem pojawiła się w 1982 i była
szeroko używana podczas Pustynnej Burzy. Wersja MH ponoć ma ulepszone oprogramowanie,
pozwalające m.in. naprowadzać się rakiecie na źródło aktywnego zagłuszania radaru. Również wersja P
różni się głównie ulepszonym oprogramowaniem.
Zasięg AIM-7 Sparrow jak każdego pocisku powietrze-powietrze zależy w dużej mierze od tego, jak
wysoko lecimy, jak szybko i czy cel leci prosto na nas z dużą prędkością, czy ucieka nam. Możliwość
odpalenia zobaczymy w zakresie 30 (zwykle poniżej) - 10 mil. Kod radiowy pilotów przy odpalaniu
pocisku AIM-7 Sparrow to FOX 1.
Pociski AIM-7 można w niewielkim stopniu zaprogramować przed walką. Mogą być wystrzelone w trybie
walki powietrznej bez aktywnego śledzenia celu (wtedy mają dość ograniczoną skuteczność) albo
standardowo, w trybie zalockowanego celu STT (Single Target Track). W trybie radaru TWS
wystrzelenie pocisku Sparrow przełącza radar w tryb STT. Instrukcje wyszukiwania i lockowania celów
radarem znajdują się w poniższych wpisach: Radar w trybach BVR (cele poza zasięgiem wzroku) i
Radar w trybach ACM (cele w zasięgu wzroku).
513
Programowanie AIM-7 Sparrow
1.
Po wybraniu pocisków Sparrow przyciskiem Select Sparrow (domyślnie LShift + W) jako aktywnej
broni, na ekranie STORES zobaczysz ekran programowania AIM-7. Można na nim ustawić dwie opcje:
 rozmiar celu SIZE

 tryb ataku MODE
2.
Rozmiar SIZE to trzy opcje:
 SML - small – mały

 MED - medium – średni
 LRG - large – duży
Przy walkach z myśliwcami zwykle wystarczy MED.
514
3.
Tryb MODE pozwala ustawić następujące opcje:
 NORM - normalny - pocisk leci prosto do celu

 LOFT - zwiększenie zasięgu - pocisk najpierw leci wysoko do góry, następnie opada w kierunku
celu
 HELO - helicopter - do zestrzeliwania śmigłowców
Loft warto użyć do odległego celu. NORM sprawdzi się w większości sytuacji.
Atak w trybie FLOOD - bez locka
1.
Po wybraniu pocisków Sparrow, na HUDzie pokaże się symbol broni, ilość pozostałych rakiet (7F 1)
oraz okrąg z polem widzenia sensora rakiety sprzężonej z radarem.
515
2.
Jeśli z jakichś powodów nie możemy namierzyć celu, rakieta Sparrow oferuje opcję wystrzelenia jej na
ślepo przed siebie. Wtedy przechodzi w tryb FLOOD, a radar skanuje niewielką przestrzeń w zakresie
okręgu na HUDzie i zasięgu 10 mil. Jeśli na drodze pocisku znajdzie się cel, Sparrow sam namierzy się
na niego o spróbuje zniszczyć. Na HUDzie pojawi się timer SL odliczający czas do do momentu, gdy
rakieta nie będzie miała możliwości manewrowania, by nakierować się na cel.
Weź pod uwagę, że w tym trybie nie masz żadnego wpływu na to, jaki cel zaatakuje rakieta -
może być i sojuszniczy. Sparrow zwykle nie trafi też w cele przecinające nasz tor lotu. Lepiej spisuje
dla obiektów lecących wprost na nas lub uciekającym nam.
Symbolika HUD jest dość prosta - widzimy nazwę trybu oraz czas do końca trybu SL w sekundach.
Nawet w przypadku znalezienia i śledzenia celu, nie zobaczysz jego symbolu (target designator) na
HUDzie.
516
Atak w trybie STT
1.
Jeśli udało Ci się namierzyć cel radarem (czy to w trybie BVR czy automatycznym ACM) i przejść do
śledzenia pojedynczego obiektu STT (Single Target Track), na HUDzie pojawiło się teraz bardzo dużo
informacji. Dla wygody rozbijmy je na dwa obrazki. Zobaczysz coś takiego:
1. TD - Target Designator - ramka obejmująca namierzony cel

2. Steering DOT - kropka, na którą musimy nakierować środek HUD-a, by przy wystrzale
zapewnić rakiecie optymalne warunki podążania w kierunku celu
3. wektor kierunku podpowiadający, gdzie znajduje się cel, jeśli jest poza HUD-em
4. VC to prędkość zbliżania lub oddalania się celu od nas,
RNG to odległość od celu w milach
517
2.
Koleje informacje znajdziemy w kole NIRD/ASE (Normalized In-Range Display / Allowable Steering
Error), czyli znormalizowany wyświetlacz zasięgu oraz dozwolony błąd nakierowania)
1. Dystans do celu - mała kreska skierowana do środka. Przesuwa się zgodnie z ruchem
wskazówek zegara, jeśli się oddalamy od celu i przeciwnie, jeśli przybliżamy
2. Zasięg maksymalny pocisku - trójkąt pod kołem na godz. 6. Jeśli kreska dystansu zrówna się z
trójkątem - pocisk jest w zasięgu celu
3. Zasięg NO ESCAPE - zasięg skuteczny pocisku. Odpalenie rakiety za tym wskaźnikiem sprawi,
że cel nie będzie w stanie uciec rakiecie, nawet jeśli od razu zawróci (oczywiście nadal może ją
wymanewrować lub oszukać wabikami
4. strzałka pokazująca kierunek poruszania się celu
518
3.
Gdy będziemy bliżej celu, na kole ASE pojawi się jeszcze trzeci trójkąt po zewnętrznej stronie - zasięg
minimalny rakiety. Pocisk należy wystrzelić, zanim kreska dystansu minie ten punkt.
W tej chwili naszym zadaniem jest skierowanie dużego okręgu ASE na HUDzie na małą, zieloną kropkę
Steering Dot i czekanie, aż cel znajdzie się w zasięgu pocisku. Jeśli zostaną spełnione te warunki, na
ekranie pojawi się zachęta do strzału SHOOT. Oczywiście możesz zaczekać na jeszcze bardziej
optymalne warunki, np. dystansu NO ESCAPE RANGE.
4.
Po wystrzale rakiety na HUDzie pojawi się timer odliczający sekundy do uderzenia w cel TTG (Time To
Go). Aby rakieta Sparrow trafiła w cel, musisz utrzymywać namierzenie celu do samego końca.
519
5.
W walce kołowej nie zawsze patrzy się na HUD, dlatego informacje o locku i zachęta do strzału pojawia
się także na ramie owiewki.
6.
Sporo informacji o namierzonym celu powtarza się na ekranie radaru oraz ekranie uzbrojenia.
520
Pociski
AIM-120 AMRAAM
Informacje ogólne
Pociski AIM-120 AMRAAM to aktywne rakiety powietrze-powietrze, czyli służą do niszczenia wrogich
samolotów i NIE wymagają ciągłego namierzania radarem. Po krótkim czasie przełączają się na
własny sensor radiolokacyjny, pozwalając pilotowi zająć się innymi celami. Są więc bronią typu "odpal
i zapomnij".
Ten najpopularniejszy na świecie pocisk powietrze-powietrze ma już jednak 30 lat z okładem i powoli
jest wypierany przez nowocześniejszą konstrukcję AIM-260 JATM.
W DCS World i module F/A-18C Hornet mamy do dyspozycji dwie wersje AMRAAM-ów:
 AIM-120B - większe płetwy sterujące

 AIM-120C - mniejsze płetwy, by pocisk zmieścił się w luku F-22 Raptor. Ma również
nowocześniejszą głowicę i zapalnik.
Zasięg AIM-120 AMRAAM jak każdego pocisku powietrze-powietrze zależy w dużej mierze od tego, jak
wysoko lecimy, jak szybko i czy cel leci prosto na nas z dużą prędkością, czy ucieka nam. Możliwość
odpalenia zobaczymy w zakresie 30 (zwykle poniżej) – 10 mil.
Kod radiowy pilotów przy odpalaniu pocisku AIM-120 AMRAAM to FOX 3.
521
 Select AMRAAM (domyślnie LSHIFT + D)

 GUN TRIGGER
Instrukcje wyszukiwania i lockowania celów radarem znajdują się w poniższych wpisach:

Radar w trybach BVR (cele poza zasięgiem wzroku) i Radar w trybach ACM (cele w zasięgu wzroku)
Programowanie AIM-120 AMRAAM
Pociski AIM-120 można w niewielkim stopniu zaprogramować przed walką. Mogą być wystrzelone w:
 trybie walki powietrznej bez aktywnego śledzenia celu - wtedy automatycznie przechodzą w
tryb samodzielny PITBULL;
 trybie zalockowanego celu STT (Single Target Track);
 wielokrotnie do różnych celów w trybie radaru TWS.
1.
Po wybraniu pocisków AMRAAM jako aktywnej broni, na ekranie STORES zobaczysz ekran
programowania AIM-120. Można na nim ustawić dwie opcje:
 rozmiar celu SIZE

 rozmiar przekroju poprzecznego radaru RCS (Radar Cross Section)
522
Rozmiar SIZE to trzy opcje:
 SML – small – mały

 MED – medium – średni
 LRG – large – duży
Rozmiar RCS to trzy opcje:
 SML – small – mały

 MED – medium – średni
 LRG – large – duży
Atak w trybie VISUAL – bez locka
1.
Po wybraniu pocisków AMRAAM, na HUDzie pokaże się symbol broni, ilość pozostałych rakiet (AC 6)
oraz okrąg z polem widzenia sensora rakiety. Bez namierzonego celu lub przy wyłączonym radarze
HUD wyświetli tryb VISUAL - samodzielnego wyszukiwania celów.
523
2.
Jeśli z jakichś powodów nie chcemy włączać radaru (np. by być trudniejszym do wykrycia), rakieta
AMRAAM oferuje opcję wystrzelenia jej na ślepo przed siebie. Wtedy przechodzi w tryb PITBULL i
samodzielnie, bez udziału radaru skanuje niewielką przestrzeń w zakresie okręgu na HUDzie i zasięgu
10 mil.
Gdy na drodze pocisku znajdzie się cel, AMRAAM sam namierzy się na niego i spróbuje zniszczyć. Na
HUDzie pojawi się timer SL odliczający czas do momentu, gdy rakieta nie będzie miała możliwości
manewrowania, by nakierować się na cel. To bardzo podobny tryb do FLOOD rakiety Sparrow, ale w
tym przypadku radar samolotu może być całkowicie wyłączony.
Weź pod uwagę, że w tym trybie nie masz żadnego wpływu na to, jaki cel zaatakuje rakieta – może
być i sojuszniczy.
524
Atak w trybie STT
1.
Jeśli udało Ci się namierzyć cel radarem (czy to w trybie BVR czy automatycznym ACM) i przejść do
śledzenia pojedynczego obiektu STT (Single Target Track), na HUDzie pojawiło się teraz bardzo dużo
informacji. Dla wygody rozbijmy je na dwa obrazki. Zobaczysz coś takiego:
1. strzałka pokazująca kierunek poruszania się celu

2. TD – Target Designator – ramka obejmująca namierzony cel
3. Steering DOT – kropka, na którą musimy nakierować środek HUD-a, by przy wystrzale
zapewnić rakiecie optymalne warunki podążania w kierunku celu
4. VC to prędkość zbliżania lub oddalania się celu od nas, RNG to odległość od celu w milach
525
2.
Koleje informacje znajdziemy w kole NIRD/ASE (Normalized In-Range Display / Allowable Steering
Error), czyli znormalizowany wyświetlacz zasięgu oraz dozwolony błąd nakierowania).
1. Dystans do celu – mała kreska skierowana do środka. Przesuwa się zgodnie z ruchem
wskazówek zegara jeśli się oddalamy od celu i przeciwnie, jeśli przybliżamy
2. Zasięg maksymalny pocisku – trójkąt pod kołem na godz. 6. Jeśli kreska dystansu zrówna
się z trójkątem – pocisk jest w zasięgu celu
3. Zasięg NO ESCAPE – zasięg skuteczny pocisku. Odpalenie rakiety za tym wskaźnikiem sprawi,
że cel nie będzie w stanie uciec rakiecie, nawet jeśli od razu zawróci (oczywiście nadal może ją
wymanewrować lub oszukać wabikami)
526
3.
Gdy będziemy bliżej celu, na kole ASE pojawi się jeszcze trzeci trójkąt po zewnętrznej stronie – zasięg
minimalny rakiety. Pocisk należy wystrzelić, zanim kreska dystansu minie ten punkt. W tej chwili
naszym zadaniem jest skierowanie dużego okręgu ASE na HUDzie na małą, zieloną kropkę Steering
Dot i czekanie, aż cel znajdzie się w zasięgu pocisku. Jeśli zostaną spełnione te warunki, na ekranie
pojawi się zachęta do strzału SHOOT. Oczywiście możesz zaczekać na jeszcze bardziej optymalne
warunki, np. dystansu NO ESCAPE RANGE.
Po wystrzale rakiety na HUDzie pojawi się timer ACT odliczający sekundy do przejścia rakiety w
samodzielny tryb PITBULL. Aby rakieta AMRAAM trafiła w cel, nie musisz utrzymywać namierzenia
celu do samego końca.
4.
Po przejściu w tryb PITBULL, licznik na HUDzie zamieni się w TTG - Time To Go, czyli czas do uderzenia
w cel.
527
Atakowanie wielu celów w trybie TWS
1.
Jeśli masz przed sobą wiele wrogich celów, możesz wykorzystać możliwości "odpal i zapomnij" rakiet
AMRAAM oraz tryb radaru TWS, by wystrzelić wszystkie pociski niemal jednocześnie do różnych celów.
Upewnij się, że AMRAAM jest aktywną bronią, a radar pracuje w trybie TWS i ma wstępnie zalokowany
pierwszy cel L&S (na radarze będzie to gwiazdka, a na HUDzie symbolika zalokowanego celu STT).
2.
Jeśli cele będą w zasięgu, wystarczy odpalić pierwszy pocisk, następnie szybko wcisnąć przycisk
UNDESIGNATE - odpalić drugi pocisk i tak aż do końca celów lub pocisków.
UWAGA: jeśli będziesz miał dodatkowo oznaczony drugi cel DT2 - przycisk UNDESIGNATE
będzie przełączał tylko pomiędzy dwoma celami: L&S i DT2.
528
3.
W walce kołowej nie zawsze patrzy się na HUD, dlatego informacje o locku i zachęta do strzału pojawia
się także na ramie owiewki.
4.
Sporo informacji o namierzonym celu powtarza się na ekranie radaru oraz ekranie uzbrojenia.
529
Działko M61 Vulcan
Air to Air
Działko M61 Vulcan w walce powietrznej to zwykle broń ostatecznego wyboru - pilot sięga po nie, gdy
skończyły się już pociski powietrze-powietrze. W pewnych sytuacjach "gun" może jednak być
świadomym wyborem, np. gdy cel jest na tyle łatwy do zestrzelenia, że szkoda marnować na niego
cenną rakietę.
Vulcan to już wiekowa konstrukcja, pamiętająca jeszcze czasy wojny w Wietnamie. Składa się z 6-
lufowego, chłodzonego powietrzem działka Gatlinga strzelającego amunicją kalibru 20mm.
Standardowa szybkostrzelność to 6000 pocisków na minutę. Według dostępnych źródeł, w F/A-18C
Hornet zamontowana jest wersja M61A1, nieco cięższa i wolniej się rozkręcająca do maksymalnej
szybkostrzelności. M61A2 ze lżejszymi lufami znalazło się na pokładzie SuperHorneta oraz m.in. F-22
Raptor. Zapas amunicji do działka wynosi 578 pocisków.
Działko Vulcan można użyć w dwóch trybach:
 Funnel Mode - używając tylko wzroku i celownika "lejka"

 Director Mode - z namierzeniem radarowym celu
 Select Gun – wybór działka (domyślnie LSHIFT + X)
 GUN TRIGGER – strzał z działka (domyślnie Spacja)
530
Programowanie działka M61 Vulcan
1.
Działko Vulcan można w ograniczonym zakresie zaprogramować. Przyda się to głównie przy trybie bez
namierzania radarowego. Po wyborze aktywnej broni standardowo zmian dokonujemy na ekranie
STORES.
 578 - ilość pozostałej amunicji

 M50 - PGU - rodzaj zabranej amunicji, ustawiana w edytorze misji
 HI - LO - szybkostrzelność:
HI - wysoka - 6000 pocisków / minutę
LO - niska - 4000 pocisków / minutę
Przy walce powietrznej zwykle wybieramy HI.
2.
Jeśli zamierzamy walczyć bez namiaru radarowego, istotnym ustawieniem może być WSPN i powiązana
z nim opcja UFC, czyli programowanie na centralnej konsoli z klawiaturą.
531
3.
WSPN to skrót od WINGSPAN, czyli "rozpiętość skrzydeł" atakowanego celu. Wpisując tam
odpowiednią wartość, dostosowujemy szerokość celownika na HUDzie typu "funnel" (lejek), by lepiej
obrazował skuteczny zasięg do celu. Po kliknięciu UFC, klikamy na środkowej konsoli WSPN, wpisujemy
wartość w stopach i potwierdzamy ENT enterem. Jeśli nic tam nie wpiszesz, celownik jest domyślnie
ustawiony na cel o rozpiętości 25 stóp.
Przykładowa rozpiętość skrzydeł MiGa-29 to 37 stóp
Funnel - celowanie bez namiaru radarowego
1.
Po wyborze działka i dokonaniu ustawień, bez namierzonego radarem celu, na HUDzie pojawi się
standardowy celownik "funnel" - lejek. Na dole widać też ilość pozostałej amunicji. Domyślnie
ustawiony będzie tryb automatycznego namierzania radarem dla działka, więc jeśli nie chcesz
korzystać z tego trybu, będziesz musiał wyciszyć lub wyłączyć radar.
532
1. zapasowy celownik działka
2. kropka zasięgu 2000 stóp
3. kropka zasięgu 1000 stóp
2.
Walka za pomocą działka wymaga trochę wprawy. Teoretycznie trzeba umieścić samolot cel w środku
naszego "lejka", by końcówki skrzydeł stykały się z krawędziami lejka - wtedy wciskamy spust.
533
Director - celowanie ze wspomaganiem radarowym
1.
Uzyskanie namiaru radarowego celu znacznie ułatwia celowanie działkiem i dostarcza na HUDzie dużo
więcej informacji. Włącza się wtedy tryb Director z o wiele bardziej funkcjonalnym celownikiem. Jeśli
nie masz aktywnego trybu GACQ, namiar radarowy z działkiem uzyskasz też wybierając działko jako
broń Air to Air i mając już wcześniej zalockowany cel.
Na HUDzie pojawi się sporo nowych informacji:
Najbardziej interesują nas:
 Target Designator - kwadrat bądź romb pokazujący pozycję celu

 Gun Reticle - celownik trybu Director oraz strzałka pokazująca kierunek do celu
 prędkość zbliżania oraz odległość do celu w milach/stopach
534
2.
Podobnie, jak przy pociskach, Gun Reticle na bieżąco podaje odległość od celu, względem zasięgu
maksymalnego działka. Wewnętrzny wskaźnik będzie przesuwał się przeciwnie do ruchu zegara przy
zbliżaniu się do celu.
3.
Na HUDzie znajduje się również tzw. FORESIGHT CUE (Fluid Omni Range/Rate Sight)
535
4.
W oficjalnej instrukcji jego znaczenie jest wyjaśnione w tak zagmatwany sposób, że nawet poradnik
video Matta Wagnera wspomina o tym jedynie mimochodem. Generalnie dwie linie równoległe do
horyzontu mogą zmieniać swoją długość i pokazują możliwości manewrowania celu przy przeciążeniach
1G i 9G.
Nam powinno wystarczyć głównie to: widzisz SHOOT, naprowadź kółko celownika na cel i
naciśnij spust!
536
Uzbrojenie
Air to Ground
Bombardowanie
w trybie CCIP
F/A-18C Hornet w DCS posiada bardzo bogaty zestaw uzbrojenia do niszczenia celów naziemnych.
Najłatwiejsze w użyciu są bomby niekierowane (unguided lub free fall - swobodnego opadania) we
wspomaganym komputerowo trybie CCIP. Zwykle skorzystamy z niego z takimi modelami bomb,
jak: Mk.82, Mk.83 i Mk.84. CCIP jest łatwe, gdyż do wyznaczenia celu możemy użyć po prostu
swoich oczu. Wszystkie inne tryby wymagają już znajomości różnych systemów pokładowych.
 WEAPON RELEASE. Domyślnie prawy Alt + spacja,
537
Programowanie bomb
Przed rozpoczęciem ataku każda bomba musi być odpowiednio zaprogramowana, a dokładniej
jej zapalnik - inaczej spadnie na ziemię jak zwykła puszka żelastwa. Programowania dokonujemy na
ekranie uzbrojenia STORES i można to zrobić podczas lotu do celu misji.
Czasem jednak potrzeba zaatakowania jakiegoś obiektu pojawi się nagle. Wtedy trzeba albo szybko
przygotować inny program, albo zawczasu zaprogramować kilka alternatywnych wersji, bo system
mieści pięć różnych kombinacji. Jest to przydatne, gdyż inne ustawienia będą konieczne do
zniszczenia małego bunkra, a inne dla długiego mostu czy kolumny czołgów.
1.
Klikając po lewej stronie przycisk trybu ataku celów naziemnych A/G (Air to Ground) przejdziesz od
razu do ekranu uzbrojenia STORES. Alternatywnie możesz kliknąć dolny przycisk, by wejść do
menu TAC i wybrać w narożniku opcję STORES.
538
2.
U góry wybieramy model bomby, który chcemy zaprogramować, np. 83B oznacza Mk.83. U dołu
pojawią się wtedy ustawienia programu nr 1 z domyślnym trybem CCIP. Nie musimy więc
zaglądać do pierwszego menu programu MODE, gdzie wybieramy tryb bombardowania (obecnie
funkcjonalne są jeszcze tryby AUTO i MANUAL).
Po wyborze bomby niekierowanej program ma już domyślnie ustawiony tryb CCIP. Możemy
go zmienić w menu MODE.
3.
Następnym krokiem jest wybór metody uzbrojenia zapalnika mechanicznego MFUSE (Mechanical
Fuse). Z bombami niekierowanymi w F/A-18C działa jedynie opcja NOSE (dziób bomby). Wybór
niedziałającej opcji TAIL (ogon) lub N/T (Nose/Tail) spowoduje przekreślenie nazwy bomby na ekranie,
więc nie dokonamy złego wyboru przypadkiem.
MFUSE ustawiamy na NOSE.

539
4.
Czas na uzbrojenie zapalnika elektronicznego EFUSE (Electronic FUSE). Tutaj możemy wybrać
INST (Instantaneous), czyli natychmiastowy wybuch lub DLY1 i DLY2 (Delay) - wybuch opóźniony.
Standardowym wyborem jest INST, choć zadziała też DLY1.
EFUSE zwykle ustawiamy na INST. Możliwa jest też opcja DLY1.
5.
Kolejne działające w tej wersji opcje programowania to:
 PROG przełącza system pomiędzy pięcioma różnymi programami, które możemy ustawić.
 TONE i DATA nie ma na razie żadnej funkcji w obecnej wersji gry. Środkowe cyferki przeniosą
nas do menu głównego.
 GUN umożliwia użycie działka podczas bombardowania (włącza na HUDzie uproszczony
celownik)
 STEP przełącza bomby na poszczególnych pylonach - wybieramy tutaj, która bomba spadnie
najpierw.
 UFC umożliwia ustawienie większej ilości zrzucanych bomb (jeśli nic nie będziemy zmieniać,
spadnie tylko jedna bomba z wybranego pylonu). Opcja ta daje jednak sporo możliwości i nie
raz będziemy z niej korzystać, ale na początku wydaje się nieco skomplikowana.
540
6.
Do ustawienia ilości zrzucanych bomb wykorzystamy panel UFC z klawiaturą (Up-Front
Controller) na środku kokpitu. Przydadzą się również podstawy dzielenia z matematyki. Dostępne
opcje to:
 QTY (Quantity) - całkowita ilość zwalnianych bomb podczas jednego ataku.

 MULT (Multiply) - ilość bomb zwalnianych podczas jednej salwy.
 INT (Interval) - przerwa pomiędzy każdą salwą wyrażona w stopach (FT), czyli odległość, po
której spadną kolejne bomby z kolejnej salwy.
Każdą wartość ustawiamy klikając na okrągły guzik obok opcji (pojawi się przy niej
dwukropek), następnie wybieramy cyfry na klawiaturze i koniecznie potwierdzamy guzikiem ENT
(Enter). Jak to wygląda na przykładzie?
Załóżmy, że nasz samolot ma podwieszone 6 bomb, a my wybieramy:

QTY - 4
MULT - 2
INT - 100
Podczas ataku i jednego wciśnięcia guzika WEAPON RELEASE spadną 4 bomby - najpierw 2, a po chwili
(w odległości 100 stóp przy uderzeniu) kolejne 2. Dwie zostaną w zapasie.
QTY - 6
MULT - 1
Spadnie od razu 6 bomb. Salwa będzie jedna (Mult 1), więc opcja INT nie jest w ogóle dostępna, gdyż
wszystkie bomby zwalniane są jednocześnie, bez żadnej odległości pomiędzy nimi.
QTY - 2
MULT - 2
INT – 500
541
7.
Spadną 2 bomby. Mamy dwie salwy, więc najpierw pójdzie jedna bomba, a po chwili (500 stóp przy
uderzeniu w ziemię) druga. Na samolocie nadal pozostaną cztery bomby, które można zrzucić podczas
drugiego ataku w ten sam sposób lub zmienić program na inny.
Gotowy program może wyglądać następująco
Kombinacji jest sporo i dużo zależy od tego, co atakujemy. Mały bunkier zniszczymy jedną bombą bez
konieczności ustawiania salwy. Kolumnę czołgów najlepiej zaatakować wzdłuż jej linii, zrzucając kilka
bomb w odstępach po sobie - wtedy pole rażenia będzie o wiele większe, niż zrzucenie bomb w jednym
punkcie.
542
Bombardowanie w trybie CCIP
Atak bombowy w trybie CCIP to standardowy zrzut z lotu nurkowego. Pozwala on na sporą
precyzję, gdyż cały czas obserwujemy cel, a komputer pokładowy oblicza za nas dokładne
miejsce, gdzie spadną bomby. My musimy pamiętać tylko o tym, by nie zrzucić bomb zbyt nisko
(HUD wyświetli ostrzeżenie) i od razu po zwolnieniu ładunku poderwać samolot do góry. Najlepiej
wypuszczając przy tym parę flar i pasków folii, by obronić się przed ewentualnym zagrożeniem.
1.
Przed rozpoczęciem ataku sprawdzamy, czy broń jest uzbrojona - przełącznik MASTER ARM - ON (1),
a samolot jest w trybie ataku na cele naziemne A/G (2). Wybieramy żądany model bomby (3) i na
HUDzie pojawią się odpowiednie symbole do ataku w trybie CCIP (Continuously Computed Impact Point
- obliczany na bieżąco punkt uderzenia).
543
2.
Atak warto zacząć z pułapu minimum 12-10 tysięcy stóp, prędkość powyżej 400 knts. W
odległości około 4 mili od celu (albo gdy zniknie nam z pola widzenia) wprowadzamy samolot w lot
nurkowy na 20 - 30 stopni. Od punktu Velocity Vector na HUDzie przebiega pionowa linia DIL
(Displayed Impact Lne) aż do punktu uderzenia. Na jej końcu początkowo będzie krótka pozioma
kreska oznaczająca, że punkt uderzenia jest poza HUDem.
3.
Kontynuujemy nurkowanie ustawiając samolot tak, by pionowa linia była na naszym celu, aż pozioma
kreska zmieni się w krzyżyk (różnica pomiędzy nimi nie jest zbyt wyraźna - krzyż celownika ma
krótszą kreskę pionową). Czekamy, by krzyż sam “dociągnął się” bezpośrednio nad cel i wtedy
wciskamy guzik zwalniania bomb WEAPON RELEASE.
Jeśli będziemy czekać zbyt długo, wysokość zrobi się za niska do bezpiecznego ataku. Na HUDzie
pojawi się ogromny znak X - informujący, by przerwać atak.
544
4.
Po zrzuceniu bomb od razu podrywamy samolot do góry. Kładąc go nieco na bok i rozpoczynając skręt
możemy odwrócić głowę i z kabiny obserwować skutki nalotu.
5.
Alternatywnie możemy wcisnąć F6 i obserwować lot bomb. Eksplozje i utrzymująca się chmura dymu
oznacza bezpośrednie trafienie.
Bombardowanie CCIP wymaga odrobiny wprawy i treningu. Nie zawsze trafisz w cel i nie ma w tym nic
dziwnego. W rzeczywistości piloci również nie zrzucają ich z chirurgiczną precyzją.
545
Bombardowanie
w trybie AUTO
 Weapon Release - zrzut ładunku, wyznaczanie celu
 TDC Slew - poruszanie kursorem
 Sensor Control Depress (opcjonalnie) - wyznaczanie celu
 Sensor Select Forward - wyznaczenie HUDa jako aktywnego narzędzia
 Undesignate/NWS - rezygnacja z wyznaczonego celu
Bombardowanie w trybie AUTO (w innych samolotach amerykańskich zwane CCRP) to dokładne

przeciwieństwo trybu CCIP. Tam komputer wyliczał punkt uderzenia, a my decydowaliśmy o momencie
zrzutu bomb. W AUTO to my samodzielnie wyznaczamy punkt uderzenia na ziemi, a komputer zajmuje
się zrzuceniem ładunku.
Czym to się różni w praktyce? Tryb AUTO pozwala na zrzut bomb w locie poziomym, wysoko nad
celem, czyli poza zasięgiem ręcznych wyrzutni rakiet i ognia artylerii przeciwlotniczej. Aby zachować
celność przy takiej wysokości, niezbędne jest jednak użycie bomb kierowanych laserem.
Tryb AUTO przyda się przy bombardowaniu z bardzo niskiej wysokości.
546
Inną możliwością jest zrzut bomb bardzo nisko nad celem, o wiele niżej niż pozwala tryb CCIP. Wtedy
jednak użyjemy bomb kasetowych lub z systemem spowalniającym, by uniknąć rażenia odłamkami. To
również lepsza metoda na cele obszarowe, a nie punktowe, np. pasy startowe, nieruchome
kolumny pojazdów.
Oprócz zaprogramowania bomb, niezbędną czynnością w tym trybie jest wyznaczenie celu na ziemi.
Można to zrobić na trzy sposoby:
 Za pomocą ustalonego wcześniej punktu nawigacyjnego

 Kursorem na HUDzie
 Zasobnikiem celowniczym TGP Litening
Temu ostatniemu poświęcony będzie osobny artykuł. Tutaj zajmiemy się punktem nawigacyjnym i
HUDem.
Wyznaczanie celu za pomocą punktu nawigacyjnego WAYPOINT

To najprostsza metoda, wykorzystująca zaplanowany wcześniej lub dodany w czasie lotu punkt
nawigacyjny WAYPOINT. Wyboru dokonujemy na ekranie wskaźnika sytuacji horyzontalnej HSI -
domyślnie jest to środkowy ekran na dole. Dla większej czytelności można wcisnąć dwa razy opcję
MODE -> MAP, by usunąć grafikę mapy z ekranu.
547
1.
Aktywuj przyciskiem obok ekranu punkty nawigacyjne WYPT (Waypoint).
2.
Wybierz strzałkami żądany numer punktu nawigacyjnego.
548
3.
Zaznacz opcję wyznaczania punktu nawigacyjnego jako celu WPDSG (Waypoint Designate).
4.
Napis u góry zmieni się w TGT (Target - cel), a na HUDzie pojawi się diament.
Tryb nawigacji WYPT zmieni się w tryb celu TGT.
549
Na HUDzie pojawi się diament oznaczający punkt trafienia bomb.
Wyznaczanie celu za pomocą za pomocą HUDa

Jeśli punkty nawigacyjne nie pokrywają się z celem, można go wyznaczyć manualnie.
1.
Przejdź w tryb ataku celów na ziemi A/G (Air to Ground).
550
2.
Na ekranie uzbrojenia STORES wybierz typ bomby, następnie ustaw tryb bombardowania MODE na
AUTO.
551
3.
Wciśnij SENSOR SELECT FORWARD.
Kropka w wektorze kierunku oznacza, że HUD stał się aktywnym "ekranem".
4.
HUD stanie się aktywny. Pojawi się na nim tzw. “kula na łańcuchu” (ball and chain).
Tryb AUTO i "kula na łańcuchu".
552
5.
Steruj samolotem tak, by środek kuli pokrył się z celem. Wciśnij WEAPON RELEASE lub SENSOR
SELECT DEPRESS - wtedy obiekt na ziemi zostanie zaznaczony małym symbolem w kształcie
diamentu. Przerwy w jego linii oznaczają, że możesz modyfikować jego pozycję za pomocą TDC SLEW.
Jeśli nie jesteś zadowolony z wyboru, skasuj go przyciskiem Undesignate/NWS. Kiedy będziesz
pewny dobrego oznaczenia, oddal się od celu, nawróć i rozpocznij podejście do ataku.
Jeśli środek kuli okrywa się z celem, wciśnij WEAPON RELEASE lub SENSOR SELECT
DEPRESS.
Diament z przerywanej linii oznacza cel. Możesz dopracować oznaczenie przesuwając go za

pomocą TDC Slew.
553
Przykładowe zaprogramowanie bomb w trybie AUTO
Zrzut bomb musi poprzedzić ich zaprogramowanie, a te zależy od ich typu. Inne będzie dla bomb
kierowanych, inne dla kasetowych czy spowalnianych. Zajmiemy się nimi szczegółowo w innym wpisie.
Oto przykładowy program dla trybu AUTO i bomb spowalnianych:
 MFUSE – nose
 EFUSE – inst
 DRAG – ret
 QTY – 4
 MULT – 1
 INT – 100
Czyli: 4 bomby (QTY) zrzucane pojedynczo (MULT) w odstępach 100 stóp (INT), spowolnione (DRAG) z
zapalnikiem natychmiastowym (EFUSE), aktywowanym na nosie bomby (MFUSE).
554
Podejście do ataku i zrzut bomb
Bomby są gotowe, cel wyznaczony, a na HUDzie pojawiło się sporo stosownych informacji. Różnią się
one, zależnie czy dopiero kierujemy się w stronę celu, czy jesteśmy już ustawieni odpowiednio do
ataku.
1.
W czasie nawracania zobaczymy:
 wektor wskazujący kierunek do celu

 diament celu pokazujący jego wstępne położenie
 odległość do celu w milach
2.
Kiedy ustawimy się do ataku, zobaczymy:
 linię azymutu ASL (Azimuth Steering Line) - zawsze prostopadła do horyzontu, ułatwia
ustawienie samolotu bezpośrednio nad celem
 REL (Release)- czas w sekundach do automatycznego zrzutu bomb
 TGT (Target) - odległość od celu w milach
 diament celu
555
3.
Steruj samolotem tak, by linia ASL przechodziła dokładnie przez środek wektora kierunku.
Utrzymuj stałą prędkość między 450-550 węzłów. Im stabilniej będziesz leciał, tym celniejsze będą
bomby. Jeśli parametry lotu lub bomb są złe, zobaczysz napis DUD. Oznacza on, że bomby nie zostaną
zrzucone lub nie eksplodują. Zmień wysokość, sprawdź program bomb.
Pionowa linia ASL powinna pokrywać się dokładnie z kropką w wektorze kierunku.
4.
Obserwuj liczbę sekund pozostałych do zrzutu REL - Release. Kiedy osiągnie 7-6 sekund, wciśnij
przycisk WEAPON RELEASE i nie puszczaj go. Przy 5 sekundach na górze pojawi się pozioma
kreska wskaźnika zrzutu RELEASE CUE, która będzie stopniowo opadać. Gdy REL osiągnie 0, kreska
przejdzie przez wektor kierunku i bomby zostaną automatycznie zrzucone.
556
5.
Dopiero teraz możesz puścić WEAPON RELEASE. TGT zmieni się w czas do uderzenia TTI - Time
To Impact. Gdy dojdzie do 0, bomby uderzą w wyznaczony punkt - o ile Twój lot był odpowiednio
równy lub jeśli bomba nakierowywała się laserem.
557
Bomby naprowadzane Laserowo
GBU – 10 i GBU – 12 Paveway II
 Sensor Control Switch Right (Left) - oznaczanie celu na ekranie TGP
 Weapon Release - zwolnienie bomb
 Gun Trigger - aktywacja wiązki lasera w trybie manualnym
Informacje ogólne
Bomby naprowadzane laserowo to jeden z typów broni inteligentnej. Po zwolnieniu ładunku powinny
idealnie trafić w wyznaczony punkt. Skuteczność ataku nie zależy więc od kunsztu pilotażu, a od
sprawnej obsługi urządzeń pokładowych i sprzyjających warunków. Bomby naprowadzane
laserem dla F/A-18C to GBU-12, GBU-16, GBU-10 Paveway II i GBU-24 Paveway III. Druga generacja
Paveway różni się od siebie rozmiarem, a więc ilością zawartego ładunku i co za tym idzie - mocą
niszczącą. Dostępne opcje to:
 GBU-12 Paveway II - mały ładunek 500 funtów

 GBU-16 Paveway II - średni ładunek 1000 funtów
 GBU-10 Paveway II - duży ładunek 2000 funtów
 GBU-24 - bomba 2000 funtowa z ulepszoną głowicą naprowadzania Paveway III - opisana
dokładniej w osobnym wpisie.
558
Seria GBU to zwykłe bomby serii Mk 8X, tylko z odpowiednią modyfikacją, dlatego na ekranie
uzbrojenia widnieją jako 82, 83 i 84 z dopiskiem LG (Laser Guided).
Zrzut musi być poprzedzony zaprogramowaniem każdej bomby oraz oznaczeniem celu. Tę
drugą czynność można wykonać zwykle na dwa sposoby - albo samemu za pomocą zasobnika Litening,
albo przez wykorzystanie wiązki laserowej innej jednostki, np. samolotu lub oddziału sił specjalnych na
ziemi.
Bomba naprowadzana laserem wymaga odpowiedniej ilości czasu, by wejść na właściwy kurs, a do
oznaczenia celu wiązką lasera dodatkowo potrzeba odpowiedniej ilości przestrzeni, by oświetlać go bez
żadnych przeszkód i nie stracić z pola widzenia. Z tych powodów atak bombą GBU najlepiej
przeprowadzać z dużej wysokości, np. +20 000 stóp.
559
Programowanie bomb
1.
Aktywuj uzbrojenie przełącznikiem Master Arm ON i wybierz tryb ataku celów na ziemi A/G. Wybierz
typ bomby. Nasz testowy samolot ma wszystkie rodzaje bomb laserowych: 82LG, 83LG i 84LG.
Programowanie wygląda identycznie dla wszystkich typów.
2.
Tryb zrzutu MODE pozostawiamy na AUTO. Tak samo MFUSE pozostawiamy na OFF. Wybieramy
EFUSE i wybieramy INST, czyli elektroniczny zapalnik natychmiastowy.
560
3.
Wybierz CODE, by ustawić kod lasera bomby. Musi być taki sam, jak w zasobniku Litening lub podany
przez inną jednostkę oświetlającą cel. Domyślnie w DCS World to 1688, ale w niektórych autorskich
misjach będzie inny.
4.
Kod zmienia się na centralnej konsoli z klawiaturą. Najpierw wciśnij okrągły przycisk, by przy napisie
CODE pojawił się dwukropek (1). Wybierz cztery cyfry kodu (2) i potwierdź przyciskiem ENTER
(3). Pod typem bomby na ekranie uzbrojenia powinien pojawić się skrót RDY (ready - gotowe).
UWAGA - jeśli masz kilka bomb jednego typu, musisz ustawić kod dla każdej z nich osobno. Przełącz
się pomiędzy bombami przyciskiem STEP na ekranie uzbrojenia.
561
5.
Bomby są gotowe do użycia. Uzbrój laser zasobnika celowniczego Litening. Na prawej konsoli
znajdziesz przełącznik LTD/R - przestaw go na ARM. Następnie wyszukaj cel za pomocą zasobnika
Litening. Dokładną instrukcję znajdziesz w osobnym wpisie.
Oświetlanie celu zasobnikiem Litening - tryb AUTO LASE

1.
Naprowadź zasobnik gdzieś w pobliże celu i przejdź w tryb bombardowania AUTO, zatwierdzając
wstępnie oznaczenie celu przyciskiem TDC - DEPRESS. (domyślnie Enter na klawiaturze). na HUDzie
pojawi się pionowa linia ASL, a symbol na TGP zmieni się w diament.
562
Alternatywnie możesz wybrać punkt nawigacyjny waypoint jako cel, wybierając jego numer i wciskając
funkcję WPDSG na ekranie HSI lub SA.
2.
Sprawdź, czy kod zasobnika jest taki sam, jak bomby.
563
3.
Możesz wyświetlić obraz z zasobnika na dolnym ekranie, wtedy będzie go widać w szarym kolorze.
4.
Zmień oznaczenie celu na AREA TRACK lub POINT TRACK wciskając Sensor Control Switch +
kierunek dla danego monitora DDI (Sensor Control Switch LEFT dla lewego, Sensor Control
Switch AFT dla dolnego itp.). AREA TRACK używa się dla punktów w terenie lub dużych budynków,
np. hangarów. Symbol dla AREA TRACK to duży krzyż.
564
5.
POINT TRACK to śledzenie obiektów ruchomych, np. poruszających się pojazdów lub obiektów, które
unoszą się nieco nad terenem i oznaczenie AREA mogłoby je przestrzelić, zaznaczając punkt za nimi.
Jest to szczególnie ważne w przypadku mostów lub większych pojazdów.
Symbol trybu POINT TRACK to dwie pionowe kreski w stylu cudzysłowu.
565
6.
Na HUDzie powinna być już pionowa linia ASL, którą powinieneś mieć na środku, by kierować się nad
cel, tryb bombardowania AUTO, sposób oznaczenia celu FLIR, odległość od celu TGT i czas do zrzutu
bomby REL. Nie musisz ustawić się jakoś szczególnie precyzyjnie, bo bomba i tak sama naprowadzi się
na cel.
7.
Przy 10 sekundach do zrzutu (REL) wciśnij i trzymaj przycisk WEAPON RELEASE. Z góry zacznie
spadać pionowa kreska RELEASE CUE. Gdy zrówna się z wektorem kierunku lotu i licznik REL dojdzie
do 0, nastąpi zwolnienie bomby, co zapewne odczujesz zmianą w rozkładzie masy na skrzydłach. Użyj
trymu, by samolot nie ściągał na prawo lub lewo.
566
AUTO LASE - automatyczne oświetlanie celu laserem
Aby bomba GBU trafiła w cel po zwolnieniu, musimy oświetlać cel wiązką laserową, po której kieruje
się bomba. Domyślnym trybem jest automatyczne oświetlanie laserem AUTO LASE.
1.
Potwierdź jeszcze raz na prawej konsoli, że laser jest uzbrojony.
2.
Po zwolnieniu bomby na HUDzie pojawi się timer odliczający czas do rozpoczęcia automatycznego
oświetlania laserem - 20 LASE. Utrzymuj stabilny kurs, by zasobnik TGP cały czas widział cel. Zwróć
uwagę, że oznaczenie lasera cały czas pokazuje tylko, że jest uzbrojony L ARM.
567
3.
Gdy timer LASE dojdzie do zera, rozpocznie się automatyczne oświetlanie laserem. Timer zmieni się na
TTI, czyli Time To Impact - czas do uderzenia w cel, a u góry L ARM zmieni się w migający napis
LTD/R. Utrzymuj stabilny kurs, by zasobnik TGP cały czas widział cel. Pamiętaj, że TTI podaje
szacunkowy czas i bomba niekoniecznie uderzy w momencie, gdy TTI pokaże zero.
4.
Obserwuj cel na TGP i potwierdź trafienie.
568
5.
W chwilę po uderzeniu bomby przełącznik uzbrajania lasera na prawej konsoli powróci samoczynnie do
pozycji SAFE. Pamiętaj koniecznie, że jeśli będziesz chciał użyć pozostałych bomb, musisz ponownie
przełączyć go w pozycję ARM!
Manualne oświetlanie laserem - AUTO LASE OVERRIDE

Czasami możesz chcieć samodzielnie zadecydować o tym, kiedy rozpocznie się oświetlanie celu
laserem. Tryb automatyczny można wtedy wyłączyć i aktywować laser trzymając wciśnięty przycisk.
1.
Upewnij się, że laser jest uzbrojony przełącznikiem na prawej konsoli - pozycja ARM.
569
2.
Na ekranie TGP zaznacz opcję TRIG (Trigger - spust).
3.
Aby aktywować wiązkę lasera, np. w chwilę po zwolnieniu bomby GBU, wciśnij i przytrzymaj spust
działka GUN TRIGGER. Laser będzie oświetlał punkt tak długo, jak będziesz trzymać wciśnięty spust.
Oznaką oświetlania laserem jest migający napis LTD/R na HUDzie.
570
Atakowanie celu oznaczonego przez inną jednostkę, np. JTAC
1.
Oznaczenie celu laserem może też wykonać inny samolot lub jednostka na ziemi, np. kontroler lotniczy
JTAC (Joint Terminal Attack Controller). W tym celu musimy wywołać go przez radio:
2.
Po zakomunikowaniu, ile czasu możemy spędzić nad celem, potwierdzamy każdy komunikat JTAC
pierwszą opcją pod klawiszem F1. Zwróć szczególną uwagę na kod lasera w linijce 7 - MARKED BY
LASER. Jeśli kod LST na ekranie TGP jest inny, zmień go teraz.
571
3.
Aktywuj ekran z zasobnikiem Litening przyciskiem Sensor Control Switch Right, Left lub Down
zależnie od wybranego monitora. Skieruj obiektyw gdzieś w pobliże celu za pomocą przycisków lub
gałki TDC Slew.
4.
Potwierdzaj komunikaty aż do komendy LASER ON, po której JTAC potwierdzi oświetlanie celu laserem
- LASING.
572
5.
Uzbrój tryb wyszukiwania wiązki laserowej LST na konsoli po prawej stronie. Przełącz LST na ON.
6.
Teraz możesz przestawić zasobnik na tryb wyszukiwania LST (Laser Spot Track). Ekran przez chwilę
zmieni się w"ślepy".
573
7.
Gdy wiązka lasera zostanie wykryta, obraz z kamery nakieruje się na cel, a wygląd ekranu zmieni się
jak na obrazku.
8.
Możesz użyć funkcji zbliżania obrazu, by lepiej zidentyfikować cel.
574
9.
Wciśnij TDC Depress (domyślnie enter na klawiaturze), by zaznaczyć cel na HUDzie i przejść w tryb
bombardowania AUTO. Pojawi się znajomy ekran z linią ASL i czasem do zrzutu REL. Przy 10
sekundach wciśnij i trzymaj WEAPON RELEASE aż do zwolnienia bomby.
10.
Czas REL zmieni się w TTI - Time To Impact - czas do uderzenia. Nie musisz się niczym więcej
przejmować. Oznaczeniem laserem zajmie się do końca JTAC. Możesz obserwować kondycję celu na
TGP.
575
11.
Cel trafiony!
Wyznaczanie punktu nawigacyjnego według koordynatów JTAC

Jeśli nie masz pojęcia, gdzie znajduje się JTAC, możesz wyznaczyć punkt nawigacyjny według jego
wskazań siatki MGRS.
1.
JTAC poda namiar w swoim standardowym komunikacie o celu 9-Line. Zapisz na boku informacje z
pozycji Coordinates i Elevation. W tym przypadku to:
 35 stóp
 GG 322 364
576
2.
Wybierz kolejno: ekran HSI -> menu DATA -> menu WYPT -> numer kolejnego wolnego
waypointa -> menu UFC
3.
Wybierz opcję siatki GRID.
577
4.
Zostaniesz automatycznie przeniesiony na lewy ekran z podziałką literową siatki. Znajdź interesujące
Cię litery. W razie czego możesz kliknąć przyciski ekranowe z oznaczeniem stron świata (N, NW, W,
SW, S, SE, E, NE) lub używając gałki i kursora TDC Slew najechać na litery po bokach i wcisnąć TDC
Depress.
5.
Najedź na kursorem TDC Slew i wciśnij TDC Depress, aż ekran zmieni się na poprzedni z danymi
waypointu.
578
6.
Wprowadź na klawiaturze wskazane dla siatki cyfry (w tym przypadku 322364) i potwierdź ENT.
Opcjonalne, jeśli posiadasz namiar 10-cyfrowy, zaznacz opcję precyzyjnych koordynatów PRECISE.
7.
Koordynaty GG 322364 pojawią się przy nowym waypoincie. Musisz jeszcze wprowadzić wysokość
punktu nad poziomem morza. Wybierz przycisk ELEV (elevation).
579
8.
Wybierz stopy FEET. Wprowadź wartość (tutaj 35) i potwierdź ENT. Dane punktu są gotowe i
wyświetlane na ekranie.
580
Bomba
GBU-24 Paveway III
Naprowadzana laserem bomba GBU-24 Paveway III różni się nieco od swojego starszego odpowiednika
GBU-10 Paveway II. W obu przypadkach mamy do czynienia ze standardową bombą Mk-84 o masie
2000 funtów (910 kg), jednak ulepszenia zestawu Paveway III pozwalają na większe możliwości przy
naprowadzaniu na cel.
GBU-24 posiada płynnie wychylane płetwy sterujące, a nie zero-jedynkowo, co umożliwia znacznie
precyzyjniejszy lot i większą manewrowość. Bomba jest odporna na tzw. przesterowanie, gdy
oświetlanie laserem rozpocznie się zbyt wcześnie, ma możliwość uchwycenia powtórnie zgubionej
wiązki lasera oraz może być zrzucana ze znacznie niższych pułapów niż bomby Paveway II.
581
Posiada kilka trybów zrzucania, w tym z własnym autopilotem (w obecnej wersji DCS World jeszcze
niedostępny). W odróżnieniu od bomb Paveway II, które zrzucamy w określonym punkcie nad celem w
trybie AUTO, bomba Paveway III może działać w trybie CLAR - Computed Launch Acceptable Region,
który daje nieco większy obszar nad celem, w którym można zrzucić bombę, by ta zdołała się na niego
precyzyjnie naprowadzić.
GBU-24 jest produkowana od 1983 roku. W czasie operacji Pustynna Burza była przenoszona przez
samoloty F-111. W czasie inwazji na Irak w 2003 roku 23 bomby tego typu zostały zrzucone przez F/A-
18C Hornet marynarki US Navy. Pewna ilość bomb GBU-24 znajduje się na wyposażeniu F-16 Polskich
Sił Powietrznych.
 Sensor Control Switch Left/Right - aktywacja monitora z TGP, oznaczanie celu Area/Track
 Gun Trigger - aktywacja lasera
 Weapon Release - zwalnianie bomby
582
Programowanie bomby GBU-24 Paveway III
1.
Upewnij się, że uzbrojenie jest aktywne MASTER ARM ON. Włącz tryb atakowania celów naziemnych
A/G. Wybierz bomby GBU-24 klikając na przycisku ekranowym GB24.
2.
Wciśnij MODE, by wybrać tryb zrzucania bomb.
583
3.
Wybierz tryb ataku z wyznaczonym rejonem dozwolonego zrzutu CLAR (Computed Launch Acceptable
Region). Domyślnie wybrany jest PP (Preplanned), jednak najczęściej będziemy korzystać z bardziej
wszechstronnego SL (Single Line). Dostępny jest także tryb manualny MAN, ale nie zapewnia on
ulepszeń, jakie daje system Paveway III, a więc wyznaczonego rejonu, w którym możemy skutecznie
zrzucić bombę.
4.
Przejdź do opcji zapalnika mechanicznego MFUZE.
584
5.
Jedyna działająca opcja w obecnej wersji to TAIL - zapalnik na ogonie, dzięki któremu bomba działa
jako penetrująca i może niszczyć bunkry jako bomba "Bunker-Buster".
6.
Wybierz CODE, by wprowadzić kod lasera oświetlającego cel dla bomby. Może to być kod zgodny z
Twoim zasobnikiem TGP lub kod lasera formacji JTAC na ziemi lub lasera samolotu innego pilota przy
oświetlaniu "buddy-lase" w trybie wieloosobowym.
585
7.
Wciśnij przycisk CODE, aż pojawi się symbol dwukropka. Wprowadź na klawiaturze kod i potwierdź
ENT. Domyślny kod to 1688.
8.
Po wprowadzeniu kodu bomba zostanie odblokowana i pojawi się symbol gotowości RDY (ready).
Upewnij się, że wybrano właściwy tryb i zapalnik.
586
Tryb CLAR SL - Single Line
Tryb CLAR SL to najbardziej uniwersalny sposób zrzucania bomby GBU-24. Umożliwia atak z
dowolnego kierunku wyświetlając dozwolony obszar zrzutu CLAR (Computed Launch Acceptable
Region).
1.
Wybierz tryb zrzutu CLAR SL - Single Line
2.
Upewnij się, że laser LTD/R jest uzbrojony, w pozycji ARM.
587
3.
Wyznacz cel na ekranie zasobnika TGP za pomocą Sensor Control Switch. Pamiętaj, że oznaczenie
AREA warto stosować u podstaw obiektu, gdzieś przy gruncie. W innym przypadku wybierz tryb POINT,
by uniknąć "przestrzelenia" laserem przez obiekt. Błąd ten może zaistnieć, gdy cel jest daleko przed
tobą.
Opcjonalnie zaznacz funkcję TRIG, jeśli chcesz manualnie oświetlać cel laserem. W przypadku
pozostawienia tej opcji nieaktywnej, laser załączy się automatycznie po zwolnieniu bomby.
4.
Opis symboliki HUD-a:
 długa przerywana linia pokazuje kurs na cel. Przerywana oznacza, że jesteśmy poza
zasięgiem do zrzucenia bomby.
 0:11 TMR - timer odliczający czas do zrzutu
 FLIR - sposób oznaczenia celu
 CLAR SL - tryb zrzucenia GBU-24
 kropka u góry oznacza pozycję samolotu względem rejonu zrzutu
 dłuższa i krótsza pionowa kreska oznaczają zasięg maksymalny i minimalny, czyli granice
rejonu, w którym można zrzucić bombę, by naprowadziła się na cel
588
5.
Dozwolony rejon zrzutu bomby przed diamentem oznaczającym pozycję celu widać również na ekranie
nawigacji HSI.
6.
Kiedy timer odliczania dojdzie do 0 zmieni się w napis IN ZONE, pionowa linia zmieni się w stałą,
kropka znajdzie się pomiędzy kreskami maksymalnego i minimalnego zasięgu. Oznacza to, że jesteś w
dozwolonym rejonie i możesz zrzucić bombę przyciskiem Weapon Release w dowolnym momencie,
kiedy kropka jest pomiędzy dwoma poziomymi kreskami zasięgu.
589
AUTO LASE - automatyczne oświetlanie laserem
1.
Wciśnij przycisk Weapon Release, by zwolnić bombę. Timer zmieni się w LASE, odliczając czas do
uderzenia bomby i czas automatycznego oświetlania laserem. Aktywny laser oznajmia też migający
napis LTD/R na HUDzie.
2.
Chwilę po uderzeniu bomby przełącznik aktywacji lasera na prawej konsoli wyłączy się na pozycję
SAFE. Jeśli chcesz ponownie użyć bomb, musisz go aktywować ponownie na pozycję ARM.
590
AUTO LASE Override - manualne oświetlanie celu laserem
1.
Upewnij się, że na ekranie TGP zaznaczona jest opcja TRIG (Trigger - spust).
2.
Wciśnij przycisk Weapon Release, by zwolnić bombę. Timer zmieni się w TTI, czyli Time To Impact -
czas do uderzenia w cel. Gdy pokaże -30 sekund, wciśnij Gun Trigger, by zacząć oświetlanie celu
laserem. U góry na HUDzie zacznie migać napis LTD/R. Pionowa linia znowu zmieni się w przerywaną,
gdy opuścisz rejon dozwolonego zrzutu. Oświetlaj cel aż do uderzenia bomby.
591
Tryb CLAR PP - Preplanned
Tryb CLAR PP służy do sprecyzowania kierunku ataku. Oprócz wyznaczenia celu musimy także
wyznaczyć kurs, na który przeprowadzimy atak. Podając np. 180 stopni będziemy zmuszeni do
nadlecenia z północy, inaczej HUD nie pokaże linii i innych symboli powiązanych ze zrzutem bomby.
Może być to przydatne, gdy wiadomo o jakichś ograniczeniach w postaci terenu, baterii AAA/SAM lub
taki warunek przedstawia JTAC.
1.
Wybierz tryb zrzutu CLAR PP. Następnie wybierz funkcję wpisywania danych na przedniej konsoli UFC.
2.
Wybierz opcję CLAR.
592
3.
Wybierz HDG (Heading) i wpisz na klawiaturze wybrany kurs do przeprowadzenia ataku. Potwierdź
ENT.
4.
Upewnij się, że laser LTD/R jest uzbrojony, w pozycji ARM.
593
5.
Wyznacz cel na ekranie zasobnika TGP za pomocą Sensor Control Switch (right). Pamiętaj, że
oznaczenie AREA warto stosować u podstaw obiektu, gdzieś przy gruncie. W innym przypadku wybierz
tryb POINT, by uniknąć "przestrzelenia" laserem przez obiekt. Błąd ten może zaistnieć, gdy cel jest
daleko przed tobą. Opcjonalnie zaznacz funkcję TRIG, jeśli chcesz manualnie oświetlać cel laserem. W
przypadku pozostawienia tej opcji, laser załączy się automatycznie po zwolnieniu bomby.
594
6.
Nadlatuj na cel od wyznaczonego kursu. Inaczej nie będziesz w stanie zrzucić bomby, nie zobaczysz
żadnej symboliki na HUDzie. Kiedy znajdziesz się na właściwym kursie, na HUDzie pojawi się:
Opis symboliki HUD-a:
 długa przerywana linia pokazuje kurs na cel. Przerywany tryb oznacza, że jesteśmy poza
zasięgiem do zrzucenia bomby.
 0:15 TMR - timer odliczający czas do zrzutu
 FLIR - sposób oznaczenia celu
 CLAR PP - tryb zrzucenia GBU-24
 kropka u góry oznacza pozycję samolotu względem rejonu zrzutu
 dłuższa i krótsza pionowa kreska oznaczają zasięg maksymalny i minimalny, czyli granice
rejonu, w którym można zrzucić bombę, by naprowadziła się na cel
595
7.
Dozwolony rejon zrzutu bomby przed diamentem oznaczającym pozycję celu widać również na ekranie
nawigacji HSI. W odróżnieniu od trybu SL ma kolor pomarańczowy.
8.
Kiedy timer odliczania dojdzie do 0 zmieni się w napis IN ZONE, pionowa linia zmieni się w stałą,
kropka znajdzie się pomiędzy kreskami maksymalnego i minimalnego zasięgu. Oznacza to, że jesteś w
dozwolonym rejonie i możesz zrzucić bombę przyciskiem Weapon Release w dowolnym momencie,
kiedy kropka jest pomiędzy dwoma poziomymi kreskami zasięgu.
596
9.
Wciśnij przycisk Weapon Release, by zwolnić bombę. Timer zmieni się w TTI, czyli Time To Impact -
czas do uderzenia w cel. Jeśli używasz automatycznego trybu oświetlania laserem, utrzymuj tylko kurs,
by zasobnik celowniczy TGP widział cel.
Jeśli używasz trybu manualnego oświetlania laserem, wciśnij Gun Trigger, gdy timer TTI pokaże -30
sekund, by zacząć oświetlanie celu laserem. U góry na HUDzie zacznie migać napis LTD/R. Pionowa
linia znowu zmieni się w przerywaną, gdy opuścisz rejon dozwolonego zrzutu. Oświetlaj cel aż do
uderzenia bomby.
597
CLAR OVERRIDE
Funkcja CLAR Override służy do wyłączenia rejonu CLAR (Computed Launch Acceptable Region) i
zrzucenia bomby bez względu na to, gdzie będzie samolot względem celu. W ten sposób można zrzucić
bombę awaryjnie w konkretnym momencie, poza rejonem CLAR.
JTAC
Bomby GBU-24 można także zrzucać po oznaczeniu przez JTAC. Gdy JTAC oświetli cel, wciśnij TDC
Depress, by oznaczyć cel jeśli masz TGP. Działają wtedy wszystkie kolejne kroki, jak przy CLAR SP i
PP.
598
599
Bomby JDAM i JSOW
naprowadzane GPS
Bomby JDAM i JSOW to prawdziwa broń "inteligentna" w F/A-18C Hornet. Działa w trybie "odpal i
zapomnij", czyli tak, jak pocisk Maverick - po zwolnieniu leci do celu bez żadnej pomocy ze strony
pilota. Można zawrócić samolot i odlecieć w dowolnym kierunku, co znacznie ogranicza kontakt z
obroną przeciwlotniczą. W porównaniu do bomb kierowanych laserem ma też o wiele większy zasięg
i działa bez względu na warunki atmosferyczne.
Można dokonać ataku nawet przez grubą warstwę chmur, w ogóle nie widząc celu. Ich wadą jest
niemożność atakowania celów ruchomych oraz całkiem duże prawdopodobieństwo popełnienia
błędu przy wpisywaniu współrzędnych punktu ataku (przypomina to pracę w arkuszu Excela!), co może
skutkować albo zwykłym pudłem, albo katastrofalną pomyłką w zniszczeniach niezamierzonych
(collateral damage). Zasięg bomb kierowanych GPS-em zależy od naszej prędkości i wysokości. Im
szybciej i wyżej leci samolot, tym większy zasięg ma JDAM i JSOW.
W DCS World F/A-18C Hornet mamy dwa rodzaje bomb naprowadzanych GPS-em. Pierwsze te zwykłe
bomby Mk.82 i Mk.84 oraz BLU-109 z nakładką JDAM (Joint Direct Attack Munition), czyli inercyjnym
systemem naprowadzania z odbiornikiem GPS. Ze względu na swoją pochodzenie, na ekranie
uzbrojenia STORES widnieją pod skrótem J, a w edytorze GBU:
 J-82 - GBU-38
 J-84 - GBU-31(V)2/B
 J-109 - GBU-31 (V)4/B
600
BLU-109 to wielka bomba przeciw szczególnie wzmocnionym celom, tzw. "Bunker Buster" (pogromca
bunkrów).
GBU-31 i małe GBU-38. Zwykłe bomby z nakładką GPS mają szare dodatki w swojej
konstrukcji.
Nowocześniejszą konstrukcją jest bomba szybująca AGM-154 JSOW (Joint Standoff Weapon). Posiada
ona specjalne płetwy pełniące rolę mini-skrzydeł, co jeszcze bardziej wydłuża jej zasięg, czyniąc z niej
niemal pocisk. Stąd oznaczana jest właśnie skrótem AGM (Air to Ground Missile), a w menu uzbrojenia
w DCS znajdziemy ją w grupie pocisków powietrze-ziemia, a nie bomb.
Bomba szybująca AGM-154 ma taki zasięg, że w zasadzie jest pociskiem.
601
W DCS World F/A-18C Hornet znajdziemy dwie wersje AGM-154:
 154A (JSA) - posiada głowicę kasetową rozpryskującą 145 mini-ładunków na większym

obszarze zależnie od ustawionej wysokości. Nadaje się wyłącznie do niszczenia celów
"miękkich", jak ciężarówki, elementy obrony przeciwlotniczej, piechota. Ładunki są za słabe
do niszczenia czołgów.
 154C (JSC) - posiada dwustopniową głowicę penetrującą do niszczenia celów umocnionych, np.
opancerzone schrony, hangary. Głowica najpierw przebija się przez wzmocnioną powierzchnię i
dopiero po tym eksploduje.
Na ekranie uzbrojenia w samolocie JSOW oznaczone są jako JSA i JSC.
Mini skrzydła pozwalają dokonać ataku z odległości kilkudziesięciu mil, bez wystawiania się
obronie przeciwlotniczej.
602
Programowanie bomb
Bomby JDAM i JSOW programuje się w ten sam sposób, z małym wyjątkiem przy AGM-154A, w którym
możemy ustawić wysokość na jakiej rozpryśnie się kaseta z ładunkami.
Oba typy bomb możemy dostarczyć w dwóch trybach:
1. PP - Preplanned, czyli zaplanowany wcześniej. Polega on na wpisaniu w system samolotu

współrzędnych celu dla każdej z bomb. Zwykle robi się to jeszcze przed startem albo podczas
lotu, gdy można w pełni zdać się na autopilota.
2. TOO - Target Of Opportunity, czyli cel przypadkowy. W tym trybie możemy szybko wczytać
koordynaty celu albo z jednego z punktów nawigacyjnych na trasie, albo po wyszukaniu go za
pomocą zasobnika celowniczego Litening.
Tryb PP - Preplanned
W trybie PP konieczne jest posiadanie współrzednych geograficznych celu: jego szerokości i

wysokości geograficznej oraz wysokości nad poziomem morza. Generalnie dane te
powinniśmy dostać w odprawie (briefingu misji). Każda dobrze, mądrze i realistycznie
skonstruowana misja czy kampania powinna nam dostarczyć je właśnie w ten sposób.
Inną realistyczną formą może być jeszcze podyktowanie danych w komunikacie radiowym, choć tutaj
bardzo łatwo o ludzki błąd. Warto mieć przy sobie długopis i kartkę, niczym kneeboard prawdziwego
pilota, by szybko zanotować potrzebne dane.
Dane GPS celów powinniśmy dostać w odprawie.
Ostatecznie dane celu możemy wyciągnąć z mapy pod klawiszem F10 (tworząc samemu misje w
edytorze to jedyna możliwość). Najpierw musimy jednak przestawić sposób wyświetlania
współrzędnych LAT LONG na mapie na najbardziej precyzyjne - do dziesiątych sekundy, czyli:
XX-XX-XX.XX. Domyślne klawisze to LEWY ALT + Y.
Musimy użyć tej kombinacji kilka razy, aż współrzędne u dołu mapy przybiorą właśnie wyżej pokazaną
postać, np. N41-34-23.08. Wtedy wystarczy najechać kursorem na wybrany obiekt na mapie i zapisać
sobie na boku jego współrzędne, jakie pojawią się na dole.
603
Wciśnij lewy ALT+Y, by uzyskać współrzędne do dziesiątych sekundy. Gdy wyznaczasz cel
pod punktem nawigacyjnym, koniecznie zmień jego wysokość ALTITUDE w danych punktu.
UWAGA
Jeśli z celem pokrywa się również punkt nawigacyjny trasy przelotu, musisz zmienić
sugerowaną wysokość punktu nawigacyjnego ALTITUDE na wysokość celu nad poziomem
morza. To wartość ALT tuż obok współrzędnych geograficznych. Jeśli w koordynatach jest
pojedyncza cyfra, np. 41 - 59 - 4 -34, czwórkę wpisujemy w samolocie jako "04".
1.
Kiedy mamy już wszystkie dane, możemy wprowadzić je do komputera w samolocie. Wybierając tryb
ataku A/G od razu przejdziesz do ekranu uzbrojenia STORES. W zależności od przenoszonych bomb, u
góry możesz zobaczyć następujące symbole: J-82, J-84, J-109, JSA, JSC. Dla wszystkich
programowanie w trybie PP wygląda identycznie. Kliknij typ bomby, który chcesz zaprogramować. W
tym wypadku będzie to J-82.
604
2.
Kliknięcie rodzaju bomby rozpocznie proces dostrajania jej inercyjnego systemu nawigacji, zupełnie jak
podczas startu samolotu (TIMING). Choć licznik zacznie odliczać od 10 minut, bomba będzie gotowa po
około 2:30 minuty, gdy zegar wskaże 7:30 minut. Podpis gotowości ALN QUAL (Align Quality) będzie
się zmieniał z UNST (unstable), do MARG (marginal) i GOOD, ale nie trzeba tego pilnować. Podczas
procesu dostrajania można przejść do innych trybów, np. walki powietrznej czy innych ekranów, można
też zająć się dalszą częścią programowania celów. Gdy jednak odznaczymy typ bomby, proces
zatrzyma się i będzie musiał być powtórzony od nowa.
3.
Tylko na tym głównym ekranie mamy możliwość ustawienia elektronicznego zapalnika EFUZ na INST
- natychmiastowy (1). Warto zrobić to od razu, by później nie zapomnieć po nawałnicy cyferek.
Następnie przechodzimy do szczegółowego menu bomby DSPLY JDAM (2).
605
4.
Po przejściu do menu DSPLY JDAM zobaczysz następujący ekran:
Wiele z opcji nie działa jeszcze poprawnie we wczesnym dostępie. Możesz tutaj m.in.
1. MODE PP - zmienić tryb zrzutu, ale pozostawiamy PP - preplanned,

2. MSN - tryb wpisywania współrzędnych, do którego za chwilę wejdziemy,
3. REL TYPE - sposób zrzutu, póki co działa tylko MAN (manual),
4. ERASE JDAM - powinno usunąć wszelkie dokonane ustawienia bomby,
5. STEP - przełącza się pomiędzy tym samym rodzajem bomb na różnych pylonach. Aktywny
pylon (stację) widać w górnym rogu.
6. QTY - ilość zwalnianych bomb. Można zaznaczyć więcej stacji, gdy chcemy zrzucić na ten sam
cel kilka bomb
606
5.
Przejdź na Ekran MSN (Mission) odsłoni kolejny zestaw opcji:
1. PP1 do PP6 oznacza osobne programy dla osobnych celów. Domyślnie zaczynamy od
pierwszego PP1 (jest obrysowany zieloną ramką) i tam programujemy cel nr 1. Kolejne, dalsze
cele można przyporządkować do PP2, PP3 itd. i później szybko się między nimi przełączać,
2. STEP - jak poprzednio, pozwala zmienić bombę na konkretnym pylonie,
3. TGT UFC (target UFC) - aktywuje klawiaturę przedniej konsoli UFC, by wpisać tam współrzędne
celu
6.
Klikamy ostatnią opcję, czyli TGT UFC (3). Po wybraniu TGT UFC na konsoli pojawią się nowe opcje.
Na początek klikamy okrągły przycisk POSN (POSITION).
607
7.
Pozycja umożliwia wpisanie szerokości LAT i długości LONG geograficznej. Wybieramy pierwszą LAT
klikając okrągły przycisk. Teraz przyda się kartka ze spisanymi wcześniej współrzędnymi, czy to z
mapy, czy z odprawy misji.
8.
Chcemy wpisać następującą linijkę: N 42 - 35 - 12.09
Odbywa się to w kilku etapach. Najpierw wciskamy "2" by wywołać N (północ). Następnie kolejno
cyfry współrzędnych 423512 i zatwierdzamy ENT (enter). Zaraz po tym dodajemy dziesiąte
sekundy 09 i ponownie zatwierdzamy enterem.
608
9.
Nie próbuj wpisać całego numeru za jednym podejściem! Musi być przerwa pomiędzy
pierwszymi sześcioma cyframi i dziesiętnymi sekundy. Dopiero po dużej „kropce” możesz
wprowadzić dziesiętne sekundy i znowu potwierdzić enterem.
10.
Teraz czas na długość geograficzną: E 41-50-54.54
Kliknij okrągły przycisk przy LONG (1) i zacznij wprowadzać kolejne dane (2), tym razem zaczynając
od "6", by wybrać E (wschód). Zauważ na ekranie po lewej (3), że pojawiła się wpisana poprzednio
szerokość. Ponownie dziesiąte sekundy wprowadź po pierwszym zatwierdzeniu enterem.
609
11.
Czas na wpisanie wysokości celu nad poziomem morza. To bardzo istotny punkt i nie zapomnij o nim.
Wracamy do ekranu uzbrojenia i klikamy DWA RAZY na przycisku TGT UFC (1). Raz nie da żadnego
efektu. Dopiero drugie kliknięcie wczyta ekran opcji na UFC, z którego wybieramy ELEV - elevation
(2). Zauważ, że dane celu są coraz bardziej szczegółowe (3).
12.
W ustawieniach DCS używamy zwykle systemu imperialnego i mamy dane w stopach i milach, a nie
metrach, dlatego wybieramy FEET. Wpisujemy naszą wartość z kartki (tutaj 407) i zatwierdzamy
enterem. Jeśli jednak korzystasz z systemu metrycznego i masz dane w metrach - wybierasz MTRS.
610
13.
Teraz dane są kompletne, co widać na ekranie po prawej - PP1 przestało być przekreślone i bomba jest
gotowa do działania. Jeśli misja wymaga zniszczenia kilku celów i briefing dostarcza inne współrzędne,
możesz teraz kliknąć kolejne programy (PP2, PP3, PP4, PP5, PP6) i wpisać kolejne dane w ten sam
sposób. Po zakończeniu wybierz opcję RETURN na dole, by wrócić do menu głównego ekranu
uzbrojenia.
14.
Na ekranie głównym symbol gotowości potwierdza skrót RDY - Ready przy wybranej bombie.
611
15.
Przejdź na sąsiedni ekran i wyświetl na nim obraz HSI. Kliknij dolnym środkowym przyciskiem menu,
aż pojawi się opcja HSI w menu SUPT.
16.
Na tym ekranie łatwo sprawdzisz, kiedy broń znajdzie się w zasięgu celu. Mały samolot na środku to
Twoja pozycja. Duży okrąg oznacza początek zasięgu maksymalnego. Małe kółko w środku okręgu to
zasięg minimalny. Musisz zwolnić bomby będąc gdziekolwiek pomiędzy okręgiem zasięgu
maksymalnego i minimalnego. Takie same informacje dostaniesz na wyświetlaczu HUD.
612
17.
Na początek sprawdź wektor kierunku do celu. Strzałka naprowadzi cię na właściwy kurs.
18.
Najważniejsza informacja na HUDzie to TMR - licznik odliczający czas, po którym broń znajdzie się w
zasięgu. Oprócz tego widać na nim tryb zrzutu MAN (manualny), rodzaj broni J-82 i tryb ataku (PP)
oraz odległość w milach do celu (TGT). Leć prosto, aż licznik dojdzie do zera.
613
19.
Gdy będziesz w zasięgu, na HUDzie licznik TMR zmieni się w IN RNG (in range - w zasięgu), a na HSI
samolot będzie pomiędzy dwoma okręgami.
614
20.
Pozostaje tylko kliknąć WEAPON RELEASE i zwolnić bombę. Możesz już zawrócić lub wybrać kolejny
pylon i kolejny przygotowany program.
Tryb TOO - Target Of Opportunity

Tryb TOO (Target Of Opportunity), czyli wyznaczanie niezaplanowanego wcześniej celu w trakcie misji
jest już dużo prostsze i szybsze. Można to zrobić na dwa sposoby:
1. za pomocą jednego z punktów nawigacyjnych, tak jak w bombardowaniu w trybie AUTO,

2. za pomocą zasobnika celowniczego Litening, tak jak przy bombach naprowadzanych laserem.
1.
Początkowe czynności są takie same, jak w poprzednim trybie. Wybierz tryb ataku celów naziemnych
A/G, wybierz rodzaj bomby, by rozpocząć dostrajanie systemu nawigacyjnego. Ustaw zapalnik
EFUZ na INST.
615
2.
Kliknij raz przycisk MODE, by zmienić tryb wyznaczania celu na TOO - Target Of Opportunity.
3.
Znowu tak samo, jak poprzednio, klikamy DSPLY JDAM, by przejść do wyznaczania celu.
616
4.
A następnie MSN.
Wyznaczanie celu za pomocą punktu nawigacyjnego - waypoint

1.
Na sąsiednim ekranie przejdź do widoku HSI
617
2.
Za pomocą strzałek wybierz właściwy numer punktu nawigacyjnego, który pokrywa się z celem (1), a
następnie kliknij przyporządkowanie go do uzbrojenia - WPDSG (2)
3.
Punkt nawigacyjny zmieni się w cel TGT (target), a na ekranie pojawi się diament z pozycją celu.
618
4.
Wszystkie współrzędne celu automatycznie skopiowały się do programu bomby. Gdy cel znajdzie się w
zasięgu, zrzucamy bombę.
Wyznaczanie celu za pomocą zasobnika TGP - Litening

Wyszukujemy cel kamerą zasobnika celowniczego Litening. Jeśli jeszcze nie wiesz jak, dokładną
instrukcję znajdziesz w osobnym artykule. Skoro zrzucamy bombę na cel według współrzędnych GPS,
generalnie wystarczy oznaczyć cel w trybie obszaru AREA TRACK, jednak w wielu przypadkach
dokładniejsze namiary da przejście w tryb punktowy POINT TRACK - zupełnie jak przy celach
ruchomych.
1.
Jest to szczególnie ważne np. przy namierzaniu mostów. Tylko tryb punktowy da nam
namiar na jego powierzchnię, inaczej oznaczymy wodę lub grunt pod mostem i szybująca
dość płytko bomba nie zniszczy celu.
619
2.
Wciskamy TDC DEPRESS, by wyznaczyć cel dla systemów uzbrojenia. Wszelkie współrzędne zostały
automatycznie skopiowane do programu bomby JDAM lub JSOW.
3.
Gdy cel znajdzie się w zasięgu, zwolnij bombę.
620
Pozostałe opcje
1.
W ustawieniach programu bomby znajdziemy jeszcze zestaw opcji TERMINAL. Znajduje się on w sekcji
TGT UFC, tam, gdzie wpisujemy długość i szerokość geograficzną. W trybie PP jest w osobnej sekcji
TERM, a w trybie TOO wchodzimy tam od razu po wybraniu TGT UFC.
2.
Możemy tam ustawić kierunek, z którego spadnie bomba na cel (HDG - heading), kąt, pod którym
bomba uderzy w cel (ANG - angle) lub w przypadku bomby kasetowej - wysokość na jakiej dojdzie do
rozproszenia ładunku (HT - height), i prędkość uderzenia w stopach na sekundę (VEL - velocity).
621
Bomba
AGM-62 Walleye
Bomba szybująca AGM-62 Walleye to przodek broni "inteligentnej". Naprowadzana kamerą telewizyjną
mogła być użyta w trybie "odpal i zapomnij". Do służby weszła w latach 60. XX wieku. Kilka zrzucono w
czasie wojny w Wietnamie. Głównym samolotem przenoszącym Walleye był A-7 Corsair II. Ich
ostatnimi użytkownikami była US Navy. Walleye były jeszcze wykorzystywane w czasie Pustynnej
Burzy. Wycofano je z użycia krótko potem na rzecz nowocześniejszych bomb Paveway naprowadzanych
laserem.
Użycie bomby Walleye nie jest zbyt skomplikowane, ale ze względu na swój wiek ma sporo ograniczeń.
Skuteczny zasięg zalokowania celu to około 15-10 mil zależnie od stopnia kontrastu pomiędzy
obiektem, a otoczeniem. Jest duża i ciężka, więc bądź przygotowany na sporo trymowania po
zwolnieniu ładunku. Hornet może przenosić dwie bomby na raz na stacjach 2 i 8. Walleye można użyć
w dwóch trybach:
1. lokując cel - "odpal i zapomnij"

2. w połączeniu z zasobnikiem DATALINK - wtedy można sterować bombą podczas jej lotu, ale
wymaga to sporo wprawy, by nie trafić gdzieś "w piach"
622
Tryb "odpal i zapomnij" - samodzielny
1.
Standardowo wybierz tryb ataku celów naziemnych A/G i aktywuj uzbrojenie MASTER ARM ON.
Wybierz bombę Walleye z menu uzbrojenia i kliknij dwa razy na skrócie WEDL.
2.
Przejdziesz do widoku z kamery TV. Obiektyw jest domyślnie zablokowany CAGED i patrzy "przed
siebie". Po lewej stronie możesz ustawić zapalnik na natychmiastowy INST lub opóźniony DLY. Symbol
broni jest przekreślony - nie jest zalokowana i nie można jej jeszcze użyć.
623
3.
Na HUDzie zobaczymy symbol wybranej broni oraz wskaźnik celu - taki sam jak dla działka i rakiet
niekierowanych.
4.
Obsługa kamery Walleye wygląda podobnie, jak pocisków Maverick. Aby przejąć kontrolę nad kamerą
musimy:
1. uaktywnić dany monitor przyciskiem Sensor Control Switch lewy lub prawy - w rogu pojawi się
symbol diamentu;
2. uwolnić obiektyw przyciskiem UNCAGE - w rogu napis zmieni się na UNCAGED;
3. wcisnąć i trzymać TDC DEPRESS;
4. użyć klawiszy lub osi TDC SLEW do przesuwania obrazu
Należy najechać kwadratem w środku podwójnych linii na kontrastowy obiekt - cel. Opcja CRAB
pozwala zresetować obiektyw do pierwotnej pozycji. Po zwolnieniu TDC Depress Walleye spróbuje się
zalokować. Wtedy przekreślenie zniknie, a pod nazwą broni pojawi się napis RDY (gotowy). Możemy
wcisnąć WEAPON RELEASE i zwolnić bombę. Z ekranu MFD zniknie obraz z kamery.
624
5.
Można zawrócić i nie martwić się o trafienie.
Zasobnik DATALINK13
Zasobnik Datalink13 pozwala kontrolować zdalnie lot bomby Walleye aż do eksplozji. Musi być
podwieszony do samolotu na środkowym pylonie. To zdecydowanie trudniejszy sposób ataku i wymaga
wprawy, bo Walleye porusza się nieproporcjonalnie szybciej w dół niż pozwala sobą precyzyjnie
sterować.
Najlepiej stosować ten tryb będąc nieco bardziej bezpośrednio nad celem i z dużej wysokości, minimum
20 tysięcy stóp. Zaletą tego trybu jest to, że można zrzucić bombę bez poprawnego zalokowania i
zniszczyć w ten sposób cel, który nie pozwalałby na to, albo trafić bombą w konkretny punkt dużego
obiektu.
625
1.
Początek jest taki sam, jak w poprzednim trybie. Klikamy dwa razy symbol bomby WEDL, ale obok
zaznaczamy jeszcze DL13! Ustawiamy zapalnik INST, aktywujemy monitor SENSOR CONTROL SWITCH
i wciskamy UNCAGE, by uwolnić obiektyw. Możesz najpierw zalokować broń na celu, by było łatwiej.
Zwróć uwagę na symbol CH (channel) czyli kanał w rogu, ale najpierw wybierz broń do
komunikowania się z Datalinkiem. Kliknij WPN (weapon) w narożniku.
2.
Do wyboru jest tylko WEDL - klikamy.
Jeśli na samolocie są dwie bomby, może wystąpić konflikt aktywnego pylonu i kanału Datalinka. Jeśli
mamy wybraną broń na stacji 8, kanał datalinka musi też być 8. Jeśli stacja 2, to kanał 2. W przypadku
konfliktu 2-8 zobaczymy zaszumiony ekran.
626
3.
Aby Walleye i datalink zaczęły się komunikować, musimy ustawić właściwy kanał, taki jak wybrany
pylon. Klikamy UFC i przechodzimy na środkową konsolę. Tam klikamy CHNL (channel), numer 2 lub 8
i potwierdzamy ENT.
4.
Od tej chwili obraz z kamery na monitorze przesuwa się wraz z lecącym samolotem - jeśli nie jest
zalokowany na celu. Broń jest zawsze gotowa RDY, bo lock nie jest wymagany do zwolnienia bomby.
Warto jednak go mieć w pobliżu celu, bo Walleye nie jest łatwy w pilotażu. Podczas lotu bomby możesz
obserwować, jak zbliża się do celu.
627
5.
Trzymając wciśnięty TDC DEPRESS i używając TDC SLEW możesz korygować lot bomby. Pilotaż
Walleye'a nie jest jednak łatwy. Można zepsuć locka i trafić obok celu.
628
Pocisk
AGM-84E SLAM
AGM-84E SLAM (Standoff Land Attack Missile) to pocisk typu powietrze-ziemia przeznaczony do
niszczenia stacjonarnych celów o dużym znaczeniu strategicznym (HVT - High Value Target). Był
produkowany w latach 1991-1995 i masowo wykorzystywany podczas operacji Pustynna Burza oraz
nalotów na Bośnię przez samoloty F/A-18 oraz A-6 Intruder.
SLAM powstał z przeróbki pocisku antyokrętowego Harpoon. Dodano do niego inercjalny system
nawigacji wspomagany GPS-em, sensor optyczny bomby Walleye oraz przesyłanie danych datalink
prosto z Mavericków. Skuteczne pole rażenia zapewniała głowica z pocisku Tomahawk.
Wszystko to tworzy nieco złożoną w obsłudze broń, która przypomina zarówno nowoczesne bomby
JDAM, jak i stare i niedoskonałe Walleye. SLAM niby naprowadza się na cel, ale sam w sobie jest
bardzo nieprecyzyjny. W połączeniu z praktycznie nieistniejącym efektem "splash damage"
(niszczącą falą uderzeniowa) w DCS World, warto go używać wyłącznie razem z zasobnikiem
Datalink, o którym trzeba pamiętać przy uzbrajaniu samolotu. Datalink pozwala w końcowej fazie lotu
na przejęcie kontroli nad pociskiem i precyzyjne nakierowanie na cel. Maksymalny zasięg pocisku w
DCS World to około 50 mil.
629
Datalink możemy wybrać z kategorii PODS jako AWW-13 Datalink Pod.
Zasobnik Datalink
 Sensor Control Switch Left/Right - aktywacja ekranu DDI
 TDC Slew - kontrola kamery IR i samego pocisku
 TDC Depress - oznaczanie celu na TGP/aktywacja kursora TDC Slew
 Weapon Release - odpalenie pocisku
 Undesignate - rezygnacja z oznaczonego celu na TGP
630
Jak używać pocisków SLAM?
1.
Standardowo upewnij się, że broń jest uzbrojona MASTER ARM ON, a samolot jest w trybie ataku na
cele naziemne A/G.
2.
Zaznacz pociski SLAM oraz zasobnik datalink DL13. Rozpocznie się proces dostrajania pocisków
odliczający od 10 minut w dół. Tak jak przy bombach JDAM, będą gotowe do działania po dwóch i pół
minutach, czyli kiedy licznik osiągnie 7:30. W między czasie można przystąpić do programowania
pocisku oraz wyboru celu.
631
3.
Przyciskiem FLT wybierz wysokość, na jakiej SLAM będzie lecieć do celu. Możliwe opcje to:
 HIGH – wysoko
 Med - średnia wysokość
 Lo – niska
Wybór widoczny jest w dolnej części ekranu.
4.
Wybierz zapalnik EFUZ na natychmiastowy INST. To jedyna opcja. Nie zapomnij o niej, bo pocisk nie
eksploduje.
632
5.
Przyciskiem WEP musisz powiązać dany pocisk z zasobnikiem datalink.
6.
Zasada jest taka, że przyciski SLAM od góry odpowiadają stacjom (pylonom) od lewej. Wybierz więc
ten przycisk, który odpowiada aktualnie programowanemu pociskowi, co widać po tym, że jest wzięty
w ramkę. W naszym przypadku to pylon nr 8 więc klikamy SLAM na samym dole. Nie ma tu niestety
żadnych wskaźników po kliknięciu, więc ten schemat trzeba zapamiętać.
633
7.
Przejdź do dalszych ustawień i wyznaczania celu. Kliknij SLAM DSPLY.
8.
Opcjonalnie ustaw odległość, przy której uruchomi się kamera IR pocisku SLAM, czyli na ile wcześniej
będziesz mógł sterować precyzyjnie pociskiem. Jeśli nic nie zmienisz, będzie to domyślne 10 mil. Jeśli
chcesz zmienić, kliknij UFC.
634
9.
Na konsoli UFC uaktywnij pole DIST (Distance) i wpisz wybraną odległość. Potwierdź ENT.
10.
Czas wyznaczyć cel. Można to zrobić w trybach:
 PP - PrePlanned - wcześniej zaplanowany, wymaga posiadania współrzędnych

 TOO - Target of Opportunity - cel przypadkowo napotkany, wyznaczony radarem, TGP lub
jako waypoint.
Tryb wybierzesz przyciskiem MODE.
635
SLAM - tryb PP - PrePlanned
Do trybu zaplanowanego PP musimy posiadać współrzędne geograficzne celu. Te, jak zwykle, powinny
znaleźć się w starannie przygotowanej odprawie, w naszym kneeboardzie lub być podyktowane przez
radio. Opcjonalnie, jeśli sami tworzymy misję, bierzemy je z mapy F10 maksymalnie zbliżając kursor
na cel i odczytując je wyskakującego okienka z kompletem koordynatów. Włącza je Lewy ALT + Y, a
nas interesują współrzędne precyzyjne PRECISE LAT/LONG oraz wysokość terenu nad poziomem morza
w punkcie celu - ALTITUDE.
1.
Wybierz przycisk MSN - mission.
636
2.
Wybierz przycisk TGT UFC, by przejść do wpisywania współrzędnych na konsoli UFC. Dalej POSN -
position, czyli długość i szerokość geograficzną. Wszystkich ustawień dokonujemy dla programu 1 -
PP1 (żółte oznaczenie). Maksymalnie możemy ustawić sześć programów, aż do PP6. Do czasu wpisania
wszystkich danych symbol programu będzie przekreślony.
3.
Zaznacz szerokość geograficzną LAT (latitude) i wpisz dane. Najpierw 2 dla północy N, potem pierwsze
sześć cyfr i potwierdzamy ENT. W naszym przypadku to N (2) 37 13 05 (ent).
637
4.
Wpisz ostatnie dwie cyfry i ponownie ENT. 91 (ENT).
5.
Teraz długość geograficzna. Wybierz LON (longitude) i powtórz dokładnie to samo, tyle że teraz będzie
to dziewięć cyfr. Zacznij od 6 dla W (zachód) i wpisujemy pierwsze siedem cyfr, potwierdzamy ENT. W
naszym przypadku to W (6) 115 47 06 (ent).
638
6.
Ostatnie dwie cyfry i ponownie ENT. 29 (ENT).
7.
Kliknij dwukrotnie TGT UFC aż znowu pojawi się menu na UFC. Tam wybierz ELEV, by wpisać
wysokość celu nad poziomem morza.
639
8.
W zależności od ustawień głównych DCS wybierz, czy masz podane dane wysokości w metrach (MTRS)
czy w stopach (FEET).
9.
Gotowe koordynaty pojawią się na ekranie w sekcji TGT (target) i odblokują program (PP1).
640
10.
Opcjonalnie możesz jeszcze raz wybrać TGT UFC i opcję TERM (Terminal), gdzie można ustawić:
 HDG - kurs lotu pocisku na cel,

 ANG - kąt uderzenia
 VEL - prędkość
641
SLAM - tryb TOO - Target of Opportunity
Cel dla pocisku SLAM można również wyznaczyć bezpośrednio podczas misji. Służą do tego trzy
metody:
 przez radar A/G

 przez punkt nawigacyjny jako cel
 przez zasobnik celowniczy TGP
Kliknij MODE, by wybrać tryb TOO.
Radar A/G
Radar A/G może posłużyć do wyznaczenia większych obiektów strategicznych, które lepiej widać na
ekranie radaru. Do ich identyfikacji niezbędne będzie użycie funkcji EXP (expand). Szczegółowe
instrukcje znajdziesz we wpisie poświęconym radarowi A/G.
642
TGT Waypoint - punkt nawigacyjny
1.
Jeśli podczas misji jeden z punktów nawigacyjnych jest ustawiony bezpośrednio na celu, z właściwą
wysokością ELEV lub dodałeś taki waypoint, można go szybko ustawić jako cel na ekranie HSI. Wybierz
strzałkami numer waypointu i kliknij WPDSG (Weapon Designate).
2.
Cel pojawi się na HSI jak mały kwadrat.
643
TGP - Litening II lub ATFLIR
1.
Naprowadź krzyż celownika TGP na cel i wciśnij TDC Depress. Dane celu zostaną wprowadzone do
pamięci pocisku.
2.
Zwróć uwagę, że wysokość celu nad poziomem morza ELEV przy automatycznie wprowadzanych
danych jest podawana w metrach. Po wczytaniu danych SLAM jest gotowy do akcji.
644
Odpalenie pocisku SLAM
Niezależnie od różnych sposobów wyboru celu, w końcu dochodzi się do fazy odpalenia pocisku.
Najpierw musimy upewnić się przy kilku rzeczach.
1.
Pocisk musi być w zasięgu celu. Widać to na HUDzie jeśli jest tam napis IN RNG (in range). Drugi
obraz to ekran HSI, gdzie zasięg maksymalny pokazuje duży okrąg, a minimalny najmniejsze kółko
wokół celu.
645
2.
Ostatni rzut oka na ekran pocisku. Sprawdź, czy:
 pod DL13 widnieje napis SLAM - datalink ma powiązanie z pociskiem

 pod pylonem pocisk ma status RDY (ready - gotowy)
 pocisk jest w zasięgu IN RNG
 widać czas TTS (Time To Sensor), czyli liczbę sekund do aktywacji kamery pocisku. TTS nie
będzie widoczny, jeśli samolot będzie bliżej celu niż ustawiona odległość aktywacji kamery.
3.
Naciśnij WEAPON RELEASE, by odpalić pocisk SLAM.
646
Faza końcowa - sterowanie lotem
1.
Gdy czas TTS zbliża się do zera, kliknij górny przycisk SLAM. Zostaniesz przeniesiony do widoku z
kamery. Przed TTS 0 będzie widać zakłócenia.
2.
Upewnij się, że datalink nadaje na właściwym kanale CH 00X. Dla skrajnego prawego pylonu nr 8 to
CHANNEL (kanał) numer 8. Jeśli będziesz odpalał pociski pojedynczo, to zwykle będzie już domyślnie
ustawiony. Jeśli musisz go zmienić, zaznacz UFC i ustaw kanał na konsoli centralnej.
A ANT - uaktywnia tylną antenę datalinka. Zaznacz tę opcję, jeśli musisz zawrócić samolot i oddalać
się od celu, by mieć kontakt z pociskiem i sterować SLAM-em.
WPN - pozwala przełączać się między pociskami, jeśli wystrzeliłeś kilka po sobie.
647
3.
Gdy pocisk osiągnie TTS 0 - odległość aktywacji kamery - zobaczysz obraz z nosa pocisku. Bardzo
niewyraźny i pełen zakłóceń! Do sterowania SLAM-em musisz się znowu przygotować:
 SENSOR CONTROL SWITCH RIGHT lub LEFT (zależnie od ekranu), aby uaktywnić DDI
(symbol diamentu w rogu)
 Jeśli używasz realistycznego sterowania kursorem, będziesz musiał trzymać wciśnięty TDC
Depress przez cały czas manipulowania lotem pocisku!
 FOV - przybliża obraz
Symbol UNCAGED pojawi się automatycznie pokazując, że pociskiem można sterować.
4.
Kiedy pocisk SLAM skieruje się w dół i zobaczysz zarysy celu, wciśnij TDC DEPRESS (przy
realistycznym sterowaniu) i zacznij delikatnie, z wyczuciem kontrolować lot pocisku za pomocą osi lub
klawiszy TDC SLEW. Na środku ekranu pojawi się wtedy krzyż. Zwykle konieczne będą tylko niewielkie
poprawki.
648
Poprzedni ekran pokazuje dokładnie ten moment:
5.
Bądź czujny i precyzyjny, bo w ułamku sekundy cel wypełni cały obraz - DIRECT HIT!
649
6.
Efekty trafienia lepiej oglądać na TGP.
650
Pocisk
AGM-84H SLAM-ER
AGM-84H SLAM-ER (Standoff Land Attack Missile-Expanded Response) to amerykański pocisk
powietrze-ziemia typu "cruise". Powstał jako rozwinięcie poprzedniej wersji AGM-84E SLAM, która była
przerobioną wersją przeciwokrętowej rakiety Harpoon. W porównaniu z poprzednikiem ma niemal
dwukrotnie większy zasięg maksymalny - nawet do 155 mil (około 270 km) oraz trafia w cel z większą
precyzją. Waga głowicy to około 800 funtów, czyli 360 kilogramów.
Hornet może zabrać cztery pociski SLAM-ER. Manualna kontrola w końcowej fazie lotu
wymaga zasobnika Datalink-13.
Do naprowadzania używa inercjalnego systemu nawigacji wspomaganego GPS-em i może

funkcjonować jako broń typu "odpal i zapomnij". Specjalny sensor z kamerą na podczerwień na dziobie
pozwala jeszcze na opcję "man-in-the-loop", czyli przejęcie kontroli nad pociskiem w ostatniej fazie
lotu i manualny wybór celu przez pilota. Do tego potrzebny jest na pokładzie dodatkowy zasobnik
Datalink-13. SLAM-ER może podążać do celu wyznaczoną trasą, korzystając z zaprogramowanych
waypointów, również tych z planu lotu samolotu.
651
AGM-84H SLAM-ER to pocisk typu "cruise", czyli przez większą część drogi podąża do celu ze stałą
prędkością oraz posiada zdolność śledzenia terenu przed sobą, by nie rozbić się o wzgórza podczas
niskich przelotów.
AGM-84H SLAM-ER wszedł do użycia w 2000 roku. Marynarka US Navy wystrzeliła kilka sztuk podczas
operacji Enduring Freedom i w czasie inwazji na Irak w 2003 roku. SLAM-ERy są przenoszone przez
samoloty F/A-18C Hornet, F/A-18 Super Hornet, P-3 Orion i F-15E Strike Eagle. Południowa Korea
posiada nawet specjalną wersję F-15 oznaczoną F-15K Slam Eagle przystosowaną pod pociski tego
typu.
 Sensor Control Switch Left/Right - aktywacja ekranu DDI do manipulowania kursorem

 TDC Depress - włączanie kontroli nad sensorem pocisku SLAM-ER
 TDC Slew - kontrola pocisku w końcowej fazie lotu przed uderzeniem w cel
 Weapons Release - odpalenie pocisku
652
Przygotowanie pocisku AGM-84H SLAM-ER
1.
Jeśli podczas misji mogą być konieczne poprawki w precyzyjnym wyborze punktu trafienia w cel,
pamiętaj by zabrać zasobnik Datalink-13. W menu uzbrojenia w edytorze znajduje się w kategorii
PODS, jako AWW-13 DATALINK POD.
2.
Włącz tryb ataków na cele naziemne A-G. Pamiętaj o włączeniu uzbrojenia Master Arm na ARM.
653
3.
Wybierz pociski SLAM-ER zaznaczając broń SLMR. Przy okazji uaktywnij też zasobnik Datalink klikając
DL13. Rozpocznie się proces strojenia pocisków z timerem odliczającym od 10 minut w dół. Prawidłowe
dostrojenie będzie już po 2 minutach i 30 sekundach, czyli gdy timer dojdzie do 7:30. W międzyczasie
można dokonać niezbędnych ustawień związanych w wyznaczeniem celu.
4.
Najważniejsze ustawienie dla każdego pocisku to EFUZ, czyli zapalnik elektroniczny. Domyślnie jest
OFF, czyli pocisk nie eksploduje po uderzeniu w cel. Wciśnij EFUZ, by ustawić go na "natychmiastowy"
INST - innej opcji nie ma. Ustawienie działa dla wszystkich pocisków na pokładzie i jest widoczne w
bloku danych na dole ekranu.
654
5.
Opcjonalnie ustaw pułap lotu pocisku funkcją FLT (flight). Do wyboru jest HIGH (wysoki), MED
(średni), LO (niski). Domyślne jest ustawienie pośrednie. FLT jest indywidualne dla każdego pocisku,
zmiana działa tylko przy aktualnie wybranym pylonie. Wybór jest widoczny w bloku danych na dole.
6.
Do przełączania kolejny pylonów i pocisków służy opcja STEP. Aktywna rakieta jest obrysowana ramką.
655
7.
Przyciskiem WEP należy powiązać dany pocisk z zasobnikiem Datalink.
8.
Zasada jest taka, że przyciski SLAM od góry odpowiadają stacjom (pylonom) od lewej. Wybieramy więc
ten przycisk, który odpowiada aktualnie programowanemu pociskowi, co widać po tym, że jest wzięty
w ramkę. W naszym przypadku to pylon nr 8 więc klikamy SLAM na samym dole. Nie ma tu niestety
żadnych wskaźników po kliknięciu, więc ten schemat trzeba zapamiętać.
656
Tryb PP - PrePlanned
Tryb PP - PrePlanned - umożliwia wczesne zaprogramowanie pocisku i wystrzelenie go z największego
możliwego dystansu. Wymaga znajomości współrzędnych celu, które należy wprowadzić podczas
przygotowań do odpalenia. Pocisk może działać w trybie "odpal i zapomnij" lub z możliwością
kontrolowania momentu uderzenia w cel i dokonania ewentualnych poprawek, jeśli na pokładzie jest
zasobnik Datalink. Współrzędne celu powinny znaleźć się w odprawie misji lub zostać przekazane w
komunikacie radiowym w czasie jej trwania. Samemu można je wyświetlić w edytorze misji na mapie
przyciskami LCTRL + Y. Wymagane są współrzędne "precyzyjne" (Precise Lat/Long) oraz wysokość celu
nad poziomem morza (Altitude).
1.
Tryb PP jest domyślnie aktywny po wybraniu pocisku SLAM-ER, nie trzeba więc klikać na przycisk
trybów MODE. Wciśnij DSPLY SLMR, by przejść do dalszych ustawień pocisku.
657
2.
Opcjonalna funkcja UFC służy do ustawienia odległości, przy której sensor pocisku zacznie
transmitować obraz w podczerwieni. Domyślnie jest to 10 mil, ale można to zmienić. Kliknij na UFC.
3.
Kliknij na okrągły przycisk obok DIST i wpisz wybraną wartość w milach, następnie potwierdź ENT.
Ustawienie nie jest widoczne na tym ekranie, tylko na poprzednim, tuż pod FLT i EFUZE.
658
4.
Do najważniejszych ustawień danych celu trzeba przejść na kolejny ekran, wybierając opcję MSN
(Mission).
5.
Ekran MSN służy do wprowadzenia danych celu. Można zaprogramować łącznie sześć celów w
kolejnych planach PP1-PP6. Domyślnie pierwszy wybrany jest zawsze PP1. Blok danych na środku jest
pusty lub pokazuje zera. Aby zacząć wpisywać współrzędne wybierz funkcję TGT UFC.
659
6.
Wybierz opcję POSN (Position).
7.
Na panelu UFC pojawią się opcje do wpisania szerokości LAT (Latitude) i długości geograficznej LON
(Longitude). Kolejność nie ma znaczenia, ale warto zacząć od początku LAT.
660
8.
Zgodnie z wytycznymi z odprawy do wpisania są współrzędne: N 34 31 '47.05. Wpisywanie rozbite jest
na trzy etapy. Na początku wybieramy "2" dla N - północy.
9.
Następnie wpisujemy w jednym bloku sześć głównych cyfr, czyli w tym przypadku 343147.
Wyświetlacz sam rozdzieli odpowiednimi znakami. Wybór sześciu cyfr potwierdź ENT.
661
10.
Po wciśnięciu ENT należy jeszcze dopisać ostatnie dwie cyfry po przecinku dopełniające precyzyjne
współrzędne (w tym przykładzie 05) i ponownie potwierdzić ENT.
11.
Zapisana szerokość geograficzna celu pojawi się w bloku współrzędnych celu PP1 na ekranie ustawień
pocisku.
662
12.
Kolejny etap to powtórzenie poprzednich kroków dla opcji LON, czyli długości geograficznej. Wciśnij
okrągły przycisk przy LON. Do wpisania są współrzędne E 37 37' 37.68, a więc najpierw wybierz cyfrę
"6" dla E - wschodu.
13.
Wpisz główne współrzędne jednym ciągiem 373737 i potwierdź ENT.
663
14.
Wprowadź dodatkowe dwie cyfry precyzyjnych współrzędnych i potwierdź ENT.
15.
Współrzędne celu pojawiły się w bloku danych, ale do celnego trafienia potrzebna jest jeszcze
wysokość terenu nad poziomem morza. Kliknij ponownie przycisk ekranowy TGT UFC, aż na konsoli
UFC pojawią się znowu opcje TERM, POSN i ELEV. Wybierz ELEV (Elevation).
664
16.
Wysokość terenu w punkcie celu można podać w metrach (MTRS) lub stopach (FEET), ważne jest tylko,
żeby nie pomylić tych dwóch wartości. W tym przypadku to 548 metrów lub 1798 stóp. Wybierz jedną
z miar, wprowadź wartość i potwierdź ENT.
17.
Blok danych celu jest już kompletny, a profil z zaprogramowanym celem nr 1, czyli PP1 stał się
aktywny - zniknął symbol przekreślenia. Możesz wcisnąć RETURN, by powrócić do poprzedniego
ekranu.
665
18.
Na HUDzie pojawi się odległość do celu TGT w milach. Diament pokazuje lokalizację celu w przestrzeni.
Jeśli pocisk będzie w zasięgu, tuż nad symbolem aktywnej broni SLMR pojawi się napis IN RNG (In
Range). Obok widać też aktywny tryb PP. Przy IN RNG można odpalić pocisk za pomocą spustu
WEAPONS RELEASE.
19.
SLAM-ER jest w tym momencie bronią "odpal i zapomnij" - pomknie do wyznaczonego punktu.
Przejęcie kontroli w ostatniej fazie lotu jest opcjonalne dla każdego ataku. Opis tej funkcji znajdziesz w
kolejnych podrozdziałach tego wpisu.
666
Tryb TOO - Target Of Opportunity - pozwala znacznie szybciej wyznaczyć cel bez konieczności
posiadania jego dokładnych współrzędnych. Można to zrobić dowolnym sensorem na pokładzie
samolotu, czyli radarem A-G, zasobnikiem TGP lub w miejscu istniejącego punktu nawigacyjnego w
planie lotu. Ze względu na zaletę ogromnego zasięgu pocisku, to właśnie ta ostatnia możliwość wydaje
się najbardziej zasadna przy tym trybie. TGP oraz radar znacznie ograniczają zasięg skutecznego
rozpoznania celu, dlatego ich użycie ma sens tylko w szczególnych przypadkach. Oznaczenie celu w ten
sposób zwykle nie będzie tak dokładne, jak precyzyjne koordynaty dla trybu PP, dlatego przy TOO
warto przejąć kontrolę nad pociskiem w ostatniej fazie lotu, by mieć pewność właściwego trafienia.
1.
Tryb TOO wymaga wszystkich początkowych kroków opisanych w rozdziale Przygotowanie pocisku
SLAM-ER. Wciśnij przycisk wyboru trybów MODE raz, by przełączyć tryb na TOO.
2.
Przy MODE pojawią się litery TOO. Wciśnij DSPLYSLMR, by przejść do ekranu ustawień pocisku.
667
3.
Wciśnij przycisk MSN (Mission), by przejść do ekranu z danymi celu.
4.
Pole danych celu jest puste. Wybierz dowolny sensor, by oznaczyć cel. Może to być TGP, radar A-G lub
punkt nawigacyjny. Szczegółowe instrukcje znajdują się we wpisach poświęconych tym sensorom.
668
5.
W tym przykładzie będzie to punkt nawigacyjny Waypoint 5, przy którym powinien znajdować się
śmigłowiec Mi-24 Hind. Wystarczy wybrać na ekranie HSI numer punktu i opcję WPDSG.
6.
Dane celu zostały automatycznie wypełnione, łącznie z wysokością npm.
669
7.
Cel i pierścień zasięgu pocisku SLAM-ER widać na ekranie HSI.
8.
Na HUDzie widać diament z pozycją celu, odległość do niego TGT i wybrany tryb - w tym przypadku
TOO. Kiedy cel znajdzie się w zasięgu pocisku, w rogu pojawi się napis IN RNG. SLAM-ER jest gotowy
do odpalenia.
670
Przejęcie kontroli w ostatniej fazie lotu
Zdarzają się sytuacje, w których pierwotne oznaczenie celu może nie być zbyt dokładne lub takie, gdy
pilot chce trafić w specyficzny fragment dużego celu. Może to być konkretny pojazd z grupy wielu
innych albo wybrana część ogromnego budynku. Wtedy przydaje się opcja przejęcia kontroli nad
pociskiem w ostatniej fazie lotu, by manualnie wycelować zamontowanym na dziobie sensorem w
konkretny punkt. AGM-84H SLAM-ER oferuje taką opcję zarówno w trybie PP, jak i TOO. Wymogiem
jest zamontowanie na pokładzie zasobnika Datalink-13 oraz "czysta" linia widzenia pomiędzy
pociskiem, a zasobnikiem. Samolot powinien więc znajdować się na odpowiedniej wysokości, by żadne
przeszkody terenowe nie blokowały sygnału.
Kontrolę można przejąć na ustalonej odległości rakiety od celu. Domyślnie jest to 10 mil i zwykle taki
dystans jest wystarczający, zwłaszcza przy niewielkich korektach. Należy mieć na względzie, że
sterowanie nie odbywa się w czasie rzeczywistym. Po przejęciu kontroli obraz na ekranie "zamraża"
ostatnią klatkę pozwalając wybrać inny punkt. Po zwolnieniu rakieta jest już nieco bliżej celu, więc
warto opanować w miarę szybkie i sprawne przekierowywanie.
1.
Aby wyświetlić sygnał z rakiety wybierz DL13 DSPY z menu TAC lub typ broni z ekranu uzbrojenia
STORES.
671
2.
Ekran będzie wyświetlał zakłócenia, dopóki pocisk nie osiągnie ustawionej odległości od celu, czyli
domyślnie 10 mil (lub innej, jeśli była ustawiona w opcji DIST). Pasek zasięgu odlicza dystans w milach
i gdy osiągnie ustaloną wartość (np. 10.0, a nie zero!) na ekranie pokaże się przekaz z kamery. To
samo robi symbol TTS (Time To Sensor) po prawej, tyle że odlicza w sekundach.
3.
Jeśli na ekranie nie ma paska z odliczaniem dystansu, oznacza to, że sygnał płynie z niewystrzelonej
rakiety, na złym kanale CH widocznym w prawym rogu. Numer kanału zawsze odpowiada numerowi
pylonu, z którego wystrzelono pocisk i można go łatwo zmienić. Kliknij przycisk przy CH 008.
672
4.
Kliknij okrągły przycisk na UFC przy CHNL i wpisz jednocyfrowy numer plonu, z którego wystrzelono
pocisk. Potwierdź ENT.
5.
OPCJONALNIE wybierz opcję A ANT (AFT Antenna). Robi się to w sytuacjach, gdy musisz zawrócić i
lecieć mając cel w swojej tylnej półsferze, między godzinami 3 i 9. A ANT aktywuje tylnią antenę w
zasobniku Datalink, która umożliwi odbiór przekazu w przypadku oddalania się od celu i pocisku.
673
6.
Upewnij się, że ekran Datalinka jest aktywny jako SOI i widać w rogu symbol diamentu. Możesz to
zrobić przyciskiem SENSOR CONTROL SWITCH Left (lub Right zależnie od monitora).
7.
Gdy timer TSS dojdzie do zera, a licznik mil CENT osiągnie zaprogramowaną wartość DIST, na ekranie
pokaże się przekaz z rakiety. Zwykle przy 10 milach będziesz musiał jeszcze trochę poczekać, aż cel
stanie wyraźny.
674
8.
Podobnie jak przy ekranie TGP i Mavericka, przycisk FOV przybliża obraz zwężając pole widzenia, a
TRACK przełącza kolorystykę krzyża z "białej" WHT na czarną "BLK".
9.
Poniżej 5 mil powinieneś już móc rozróżnić cel. Przy realistycznych ustawieniach należy wcisnąć i
przytrzymać TDC DEPRESS przez cały czas manipulowania kamerą. Na ekranie ostatnia klatka obrazu
"zamarznie" i pojawi się napis DESIGNATE. Z wciśniętym TDC Depress możesz przesuwać celownik za
pomocą TDC Slew i wyznaczyć nowy cel. Pamiętaj jednak, że taki punkt nie może być gdzieś
absurdalnie daleko, bo pocisk ma tylko parę sekund na zmianę kierunku zanim uderzy w cel.
675
10.
Gdy puścisz TDC DEPRESS, obraz zacznie znowu pokazywać aktualny przekaz z krzyżem celownika na
nowym punkcie.
11.
To będzie bezpośrednie trafienie.
676
Wyznaczanie trasy lotu pocisku
Pokonując ogromny dystans z relatywnie niedużą prędkością, pocisk Cruise narażony jest choćby na
zestrzelenie. Z tego i innych powodów można znacznie precyzyjniej wyznaczyć jego drogę do celu,
która nie musi być prostą linią między samolotem, a punktem do zniszczenia. Funkcja STP w
ustawieniach pocisku umożliwia wyznaczenie mu trasy z kolejnymi punktami nawigacyjnymi, tak by
mógł ominąć niebezpieczny rejon lub nadlecieć w rejon celu od lepszej strategicznie strony. Trasę
można wyznaczyć zarówno w trybie PP, jak i TOO.
UWAGA
Wyznaczenie punktów nawigacyjnych dla pocisku ma sens tylko wtedy, gdy będzie między nimi
odpowiedni dystans, np. 20-30 mil. SLAM-ER ma o wiele mniejsze zdolności manewrowe od samolotu i
nie potrafi wykonać ciasnych skrętów. Jeśli wyznaczymy mu punkty zbyt blisko siebie, np 10-15 mil i o
zbyt ostrym zwrocie, pocisk nie będzie w stanie wrócić na właściwy tor i w konsekwencji "zgubi się"
gdzieś w terenie spadając daleko poza rejonem celu.
W tym przykładzie wyznaczymy waypointy 3 i 4 jako punkty trasy pocisku SLAM-ER na drodze do celu
w punkcie waypoint 5.
677
1.
Na głównym ekranie uzbrojenia, po wybraniu SLMR wybierz opcję STP (Steerpoint). Następnie kliknij
okrągły przycisk przy STP1, by wyznaczyć pierwszy punkt trasy.
2.
Na UFC pojawi się bogate w opcje menu ustawień punktów trasy pocisku.
Dostępne opcje to:
 VEL - velocity – prędkość

 WYPT - waypoint -punkty trasy planu lotu
 POSN - position - punkty według dokładnych współrzędnych
 ALT - altitude – wysokość
 DEL - delete - kasowanie ustawień
678
3.
Najszybsze i najmniej skomplikowane ustawienie to WYPT, czyli gotowe już punkty trasy samolotu.
Oczywiście o ile są w odpowiedniej odległości od siebie. Kliknij przycisk przy WYPT, a następnie numer
waypointu i potwierdź ENT. W tym przykładzie na pierwszy punkt dla pocisku został wybrany waypoint
3 choć równie dobrze mógłby to być waypoint 1 czy waypoint 2.
4.
Na UFC pojawi się opcja dla drugiego punktu trasy pocisku - STP 2. Kliknij guzik przy niej.
679
5.
Analogicznie, znowu należy wybrać WYPT i tym razem numer 4, a następnie potwierdzić ENT.
6.
Na liście pojawi się opcja na kolejny steerpoint pocisku STP3, ale w tym przypadku kolejny punkt to
waypoint 5 z celem, który jest już automatycznie wpisany w pamięć pocisku jako punkt docelowy. Na
tym więc kończy się ustalanie trasy. W przypadku dłuższych tras oczywiście można wyznaczać punkty
dalej, pamiętając, by nie robić tego dla ostatniego z celem.
680
7.
Ekran HSI wyświetla tylko plan lotu samolotu, nie pocisku, ale końcowe trzy punkty to także trasa
SLAM-ERa, który będzie robił zwroty zgodnie z wytyczoną linią.
8.
W widoku pod klawiszem F6 można obserwować, jak pocisk robi kolejne zwroty.
681
9.
Dzięki takiemu okrążaniu można choćby trafić cel od innej strony, gdzie prawdopodobieństwo
bezpośredniego uderzenia jest większe.
Opcje TERMINAL - określenie parametrów uderzenia w cel

Pocisk SLAM-ER posiada również funkcje szczegółowego ustawienia parametrów uderzenia w cel.
Można określić kąt uderzenia, prędkość pocisku oraz kierunek. Ma to sens wyłącznie przy użyciu go w
trybie "odpal i zapomnij", bo przejmując kontrolę w końcowej fazie i tak zmienimy te parametry
sterując pociskiem bezpośrednio. Nie trzeba ustawiać wszystkich trzech parametrów razem - można
wybrać tylko te odpowiednie dla danego celu.
1.
Ustawienia Terminal znajdują się w tym samym miejscu, co dane celu. Na głównym ekranie uzbrojenia
STORES wybierz pociski SLMR, a następnie DSPLY SLMR.
682
2.
Wybierz MSN, by przejść do danych celu.
3.
Wybierz TGT UFC lub TOO UFC.
683
4.
Kliknij na przycisk TERM - Terminal.
5.
Pierwsza opcja to HDG - Heading. Ustawia kierunek, z którego uderzy pocisk w stopniach. Kliknij na
okrągły przycisk, wpisz odpowiednią wartość w stopniach i potwierdź ENT.
684
6.
Druga opcja to ANG - Angle. Ustawia kąt, pod którym uderzy pocisk w stopniach, np. 90 to uderzenie
niemal prosto z góry. Kliknij na okrągły przycisk, wpisz odpowiednią wartość w stopniach i potwierdź
ENT.
7.
Trzeci opcja to VEL - Velocity. Ustawia prędkość, z którą uderzy pocisk w stopach na sekundę. Kliknij
na okrągły przycisk, wpisz odpowiednią wartość w stopniach i potwierdź ENT.
685
8.
Po wszystkim ustawienia widoczne są w bloku danych o celu.
686
Pociski
AGM-65 Maverick
Pociski AGM-65 Maverick to najliczniej produkowana na zachodzie broń kierowana powietrze-ziemia,
używana w misjach bliskiego wsparcia. Do służby weszły w roku 1972. Służą głównie do niszczenia
obrony przeciwlotniczej, pojazdów, czołgów, statków czy zbiorników paliwa. Z powodzeniem nadają się
też do ataku celów ruchomych. Piloci oznajmiają odpalenie Mavericków hasłem "Rifle".
Warto pamiętać, że Mavericki nie mają dużego zasięgu - około 5-7 mil, choć będąc odpowiednio
wysoko i lecąc szybko można z sukcesem trafić cel teoretycznie nieco poza zasięgiem. W module F/A-
18C Hornet w DCS World mamy do dyspozycji dwie wersje pocisków oznaczone literami E i F.
Pierwszy z nich wykorzystuje laser do naprowadzania, drugi posiada kamerę IR śledzącą cel w
podczerwieni. Model F to zmodyfikowana wersja D przygotowana wyłącznie dla samolotów marynarki
wojennej, zoptymalizowana do trafiania okrętów tuż nad poziomem linii wodnej. Obie wersje posiadają
większą, 140 kilogramową głowicę.
W grze mają dokładnie ten sam rozmiar i kolor, ale można je odróżnić po wyglądzie frontu obudowy.
Wersja F z IR posiada złotą kopułę, a E szklaną, przezroczystą osłonę sensora. Dodatkowo na boku
znajdziemy niepozostawiający wątpliwości napis LASER.
Po prawej AGM-65E, po lewej AGM-65F.
687
Naprowadzany na podczerwień AGM-65F jest bronią typu "odpal i zapomnij". Po wystrzeleniu nie
wymaga już żadnej pracy ze strony pilota, podczas gdy wersja E wymaga ciągłego oświetlania
celu laserem aż do trafienia. Pilot może jednak skorzystać z lasera obsługiwanego przez żołnierzy
ukrytych na ziemi lub z zamontowanego na innym samolocie. Może też użyć swojego zasobnika
Litening. Obsługa Mavericków w F/A-18C trochę się więc różni zależnie od zabranej na misję wersji. Na
ekranie STORES występują pod nazwami:
 MAV - wersja E naprowadzana laserem

 MAVF - wersja F naprowadzana IR
Samolot może zabrać do czterech pocisków. Na poniższym obrazku mamy dwa AGM-65E i dwa AGM-
65F.
 Sensor Control Switch lewy lub prawy – aktywacja ekranu DDI

 Cage/Uncage – “uwolnienie” sensora pocisku
 TDC Depress – lockowanie celu
 TDC Slew – wyszukiwanie celu
 Weapon Release – odpalenie pocisku
 Undesignate – kasowanie locka
688
AGM-65F Maverick - z kamerą IR
UWAGA
Jeśli zaczynasz misje w powietrzu, Mavericki będą już gotowe do działania. W przypadku
startu "na zimno" trzeba je schłodzić przed użyciem. Wersja F potrzebuje na to około 3
minut.
1.
Standardowo pamiętaj od wybrania trybu ataku celów naziemnych A/G oraz aktywacji wszelkiego
uzbrojenia MASTER ARM ON. Na ekranie uzbrojenia STORES kliknij DWA RAZY na MAVF. Ukaże się
następujący ekran:
To bezpośredni obraz z kamery pocisku, która domyślnie jest:
 CAGED, czyli "uwięziona" - patrzy tam, gdzie wektor kierunku lotu na HUDzie.
 MAVF przekreśone oznacza, że Maverick nie jest zalokowany na żadnym celu.
 STEP przełącza pociski na poszczególnych pylonach, a numer stacji widać w rogu jako STA 7
 FOV to zakres pola widzenia. Kliknięcie go przybliży obraz i ograniczy do czterech narożników
na ekranie.
 TRACK WHT może być przełączony na BLK, czyli tryb wykrywania celów według kontrastu.
Częściej będziemy używać WHT - White (białe) na cele emitujące wysoką temperaturę.
 SHIP włącza optymalizację trafiania w statki - Maverick leci wtedy tak, by trafić cel nad linią
wody.
 INST, DLY1 I DLY2 to czas aktywacji zapalnika. Najczęściej wybieramy INST -
natychmiastowy. DLY1 to DELAY - opóźnienie o kilka dziesiątych sekundy, by pocisk wbił się w
cel przed eksplozją. DLY2 opóźnia wybuch o kolejną chwilę.
689
2.
Punkt, który widzi kamera pocisku jest oznaczony na HUDzie odwróconym trójkątem. Jeśli znamy
pozycję celu, można nakierować na niego nos samolotu i kliknąć przycisk UNCAGE (domyślnie C lub
ten, który ustawiliśmy w menu sterowania).
Po uwolnieniu kamery przez (widać to po napisie UNCAGED w rogu) uaktywniamy ekran z

Maverickiem za pomocą SENSOR SWITCH SELECT prawo lub lewo (zależnie na którym ekranie
operujemy) i możemy zacząć szukać zalokowania pocisku na konkretny cel. Kontrolujemy ją za
pomocą przycisków lub osi TDC SLEW. DCS World daje nam tutaj dwie opcje:
 realistyczną: by przesuwać kamerę musimy jednocześnie trzymać wciśnięty przycisk TDC

DEPRESS (domyślnie ENTER);
 uproszczoną - przesuwamy kamerę bez trzymania entera.
Wyboru można dokonać w opcjach głównych DCS, w zakładce SPECIAL dla F/A-18C pod nazwą TDC
SLEW.
690
3.
Aby ułatwić sobie znalezienie celu warto użyć opcji FOV, która przybliży obraz.
FOV daleki...
...i FOV przybliżony.
691
4.
Po najechaniu środkiem kamery na cel puszczamy TDC Depress i pocisk będzie próbował się
zalokować. Zwykle trzeba próbować kilka razy do skutku, zanim to nastąpi. Poprawny lock jest
potwierdzony dopiskiem RDY (ready-gotowy) pod nazwą pocisku. Znika też przekreślenie. Weź pod
uwagę, że nigdzie nie zobaczysz wyliczonego dystansu do celu.
5.
Na HUDzie również zniknie przekreślenie MAVF.
692
6.
Pocisk jest gotowy do odpalenia. Wciskamy WEAPON RELEASE.
Wyszukanie celu za pomocą punktu nawigacyjnego

Jeśli nie wiemy dokładnie, gdzie są cele, by skierować tam wektor kierunku lotu, możemy do ich
identyfikacji użyć punktu nawigacyjnego (jeśli mają być blisko jakiegoś) lub zasobnika Litening (ta
metoda opisana jest niżej przy wersji AGM-65E).
1.
Wyznaczanie celu za pomocą punktu nawigacyjnego odbywa się tak samo, jak w przypadku
bombardowania w trybie AUTO. Na ekranie sytuacyjnym HSI wyznaczamy strzałkami numer punktu
WAYPOINT i klikamy WPDSG.
693
2.
Punkt nawigacyjny WYPT zmieni się w cel TGT.
Obraz kamery zablokuje się na wyznaczonym punkcie, ale UWAGA - nie zawsze pocisk będzie od razu
bezpośrednio zalokowany na celu. Czasem pojazd może być nieco z boku lub się przesunąć. Zauważysz
jednak, że przesuwanie kamery za pomocą TDC SLEW nie działa - kamera jest przyklejona do
punktu nawigacyjnego.
Aby móc dokonać poprawek musisz najpierw kliknąć przycisk UNDESIGNATE. Kamera pozostanie
w swoim miejscu i będzie można ją znowu przesuwać. Nie używaj przycisku CAGE/UNCAGE, bo
obiektyw zresetuje się na wektorze kierunku lotu.
694
AGM-65E Maverick - naprowadzany laserem
Wersja E wykorzystuje do naprowadzania laser. Nie ma własnej kamery, więc ekran pocisku wygląda
nieco inaczej. Do wyznaczenia celu musimy użyć innych narzędzi: zasobnika TGP Litening lub drużyny
komandosów na ziemi JTAC czy też innego samolotu.
Ta druga opcja jest identyczna, jak dla bomb GBU naprowadzanych laserowo. Komunikujemy się przez
radio z JTAC i potwierdzamy ich komunikaty pierwszą odpowiedzią pod klawiszem F1, aż dotrzemy do
LASER ON - polecenia oświetlania celu.
1.
Wcześniej jednak musimy dokonać pewnych ustawień. Ekran Mavericka E wygląda następująco:
Identyczne są opcje zapalnika - tutaj znowu zwykle wybieramy INST - oraz STEP - przełączanie
pomiędzy pylonami STA. Ważny jest też taki sam symbol uwięzienia sensora CAGED. Na środku
widzimy dość uproszczone "pole widzenia" pocisku, a obok najważniejszą opcję: UFC, czyli wpisanie
odpowiedniego kodu dla lasera.
Kod wpisany w pamięć pocisku musi być identyczny, jak kod lasera, który oświetli jego cel. Dostaniemy
go albo drużyny JTAC, pilota innego samolotu albo ustawimy zgodny z naszym zasobnikiem TGP. W
DCS domyślnie jest to zwykle 1688.
695
2.
Klikamy UFC na ekranie pocisku (1), a następnie przenosimy się na środkową konsolę. Klikamy okrągły
przycisk przy CODE (2), wpisujemy cztery wybrane cyfry (3) i potwierdzamy enterem ENT (4).
3.
Czas na wyznaczenie celu. Jeśli nie mamy do dyspozycji JTAC, używamy zasobnika TGP. W skrócie:
sprawdzamy, czy zgadza się kod, naprowadzamy kamerę na cel, przechodzimy w tryb śledzenia punktu
PTRK (point track), zaznaczamy opcję TRIG, by aktywować spust działka jako laser, upewniamy się
na prawej bocznej konsoli, że laser jest uzbrojony i naciskamy spust działka - wtedy litery L ARM na
ekranie TGP zmienią się na LTD/R.
696
4.
Niezależnie czy cel oświetlony jest przez TGP czy przez JTAC po komendzie Laser On, następne kroki są
identyczne. Najpierw musimy aktywować ekran z Maverickiem wciskając Sensor Control Select
z kierunkiem odpowiadającym ekranowi (prawo, lewo) – w rogu pojawi się diament. Potem wciskamy
UNCAGE (domyślnie C), co uwolni sensor pocisku. Po chwili Maverick powinien zalokować się na celu,
co widać po braku przekreślenia, dopiskach RDY (gotowy) i IN RNG (w zasięgu) oraz przede wszystkim
jasnym kwadracie na okręgu pola widzenia pocisku.
5.
Sygnał do strzału pojawił się też na HUDzie w postaci napisu MAV LKD (Maverick Locked).
697
6.
Pozostaje wcisnąć WEAPON RELEASE. W przypadku pomocy JTAC możemy zawrócić i nie martwić się o
trafienie. Jeśli używamy zasobnika TGP, musimy oświetlać cel do samego końca.
698
Pocisk
AGM-88C HARM
Pocisk AGM-88C HARM (High Speed Anti-Radiation Missile) to broń przeciwradarowa do niszczenia
urządzeń radiolokacyjnych przeciwnika, głównie powiązanych z wyrzutniami rakiet przeciwlotniczych
typu SAM. Działa w trybie "odpal i zapomnij" dzięki antenom w głowicy pocisku, które same
wykrywają i nakierowują się na źródło radaru. HARM-y znajdują się w użyciu od 1983 roku, a swoje
szczególne znaczenie pokazały w czasie operacji Pustynna Burza. Kod radiowy pilotów przy
wystrzeleniu HARM-a to "Magnum".
Ciekawostka - HARM-y były takim postrachem w czasie Pustynnej Burzy, że po pewnym czasie
wystarczyło tylko, by piloci rzucili przez radio hasło "Magnum", a podsłuchujący ich Irakijczycy
momentalnie wyłączali radary, licząc, że teoretyczny pocisk zgubi namiar.
699
AGM-88C HARM to ogromny pocisk o długości 4 metrów, ale posiada stosunkowo niewielką głowicę o
masie 66 kilogramów. W DCS World nie jest w stu procentach skuteczny. Czasami trafia gdzieś
obok celu i konieczna jest druga salwa, bo efekt eksplozji nawet w pobliżu załogi obsługi radaru nie
robi takiego wrażenia, jak w rzeczywistości. Jego rozmiar sprawia też, że obrona przeciwlotnicza może
go zestrzelić, nim dotrze do celu.
HARM tylko w jednym trybie PB pokazuje informację o tym, że jesteśmy w zasięgu celu. bazuje wtedy
na danych punktu nawigacyjnego. W pozostałych przypadkach do oceny odległości do celu musimy
wziąć pod uwagę takie rzeczy, jak aktywność wrogiego radaru, to czy nas wykrywa i jakiego jest typu.
Zasięg HARM-ów zależy w dużej mierze od naszej prędkości i wysokości - im wyżej i szybciej
lecimy, tym HARM ma większy zasięg. Oznacza to jednak, że wróg także widzi nas o wiele wyraźniej i
może zaatakować z większej odległości. Maksymalny zasięg około 80 mil rzadko sprawdza się więc
w praktyce i zwykle warto wykonać atak z odległości 30, a nawet 20 mil. Im wyżej będziesz leciał, tym
bardziej wystawisz się na cel.
 Sensor Control Switch Right lub Left - aktywacja ekranu DDI
 Uncage/Cage - aktywacja pocisku po zalockowaniu w trybie TOO
 Weapon Release - odpalenie pocisku
 RAID/FLIR/FOV - przełączanie pomiędzy zalockowanymi celami
700
Tryby odpalenia pocisku HARM
Pocisk AGM-88 HARM może być wystrzelony w trzech trybach:
1. SP - Self-Protect;
2. TOO - Target of Opportunity;
3. PB - Pre-Briefed
Pierwsze dwa tryby wymagają zalockowania pocisku na konkretnym celu przed wystrzeleniem. Odbywa
się to na ekranie wojny elektronicznej EW. Self-Protect (SP) to w zasadzie tryb ostatniej szansy, jak
jego nazwa wskazuje ("samoobrona"). W tym przypadku pocisk sam lockuje się na celu stanowiącym
największe zagrożenie.
Target of Opportunity (TOO) z kolei pozwala pilotowi samemu przełączać lock pomiędzy wykrytymi
przez EW kontaktami i wybrać cel według własnego uznania.
Trybów SP I TOO użyjemy zwykle w sytuacjach, gdy obecność wrogiej baterii SAM zaskoczy nas gdzieś
nad terytorium wroga.
Pre-Briefed (PB) oznacza generalnie "cel z odprawy", czyli taki, którego obecność była z góry wiadoma.
To jedyny tryb, który nie wymaga wcześniejszego zalockowania celu, ale pilot musi za to wyznaczyć
punkt nawigacyjny z jego pozycją (lub mieć już taki gotowy w planie lotu) oraz wiedzieć dokładnie, jaki
typ zagrożenia atakuje. Dzięki temu pocisk HARM można odpalić nie wystawiając się na bezpośrednie
zagrożenie, a sama rakieta leci trajektorią po paraboli "loft", by zwiększyć zasięg. Wymogiem trafienia
jest jednak aktywacja wrogiego radaru tuż przed osiągnięciem celu przez pocisk, dlatego warto
pomyśleć o jakieś taktyce prowokacji do aktywowania radaru lub strzelać do celu, który na pewno
będzie aktywnie skanował przestrzeń. W trybie PB konieczna jest znajomość specjalnych kodów dla
każdego typu zagrożenia z ziemi. Warto ją mieć gdzieś na boku czy w kneeboardzie. Znajdziesz ją na
końcu tego wpisu.
701
Tryb SP - Self-Protect
1.
Wybierz tryb atakowania celów naziemnych A/G.
2.
Z ekranu uzbrojenia STORES wybierz pociski HARM.
702
3.
Ukaże się nam ekran zarządzania pociskiem HARM:
 SP - tryb Self-Protect, domyślnie ustawiony - pozostaw ten wybór;

 STA - podaje numer pylonu z aktywnym pociskiem;
 STEP - pozwala zmienić aktywny pylon, jeśli mamy więcej niż jeden HARM;
 RSET - reset z powrotem zalokuje pocisk na najbardziej priorytetowym celu
4.
Cele najlepiej przeglądać na ekranie EW. Jego symbole to temat na osobny artykuł. Tutaj wystarczy
wiedzieć, że litery i cyfry oznaczają konkretny sprzęt radiolokacyjny. Symbol domku nad cyfrą oznacza
radar naziemny, łagodnie wygięte podkreślenie u dołu to radar na okręcie, U to radar nieznany, a
półkole na dole to sygnał, że radar śledzi również nas. W menu głównym TAC drugiego monitora
wybierz EW.
703
5.
Kwadrat wokół symbolu radaru oznacza zalokowanie przez pocisk HARM. Możemy przełączać lock
pomiędzy celami przyciskiem RAID/FLIR/FOV (domyślnie "i")
6.
Na HUDzie symbolika nie jest zbyt skomplikowana. Widać rodzaj broni i symbole zagrożenia z
kwadratem wokół zalokowanego celu.
704
7.
Odpal pocisk za pomocą WEAPON RELEASE - "MAGNUM"! Pamiętaj, że nigdzie nie ma podanego
zasięgu do celu. HARM nie lecący "loftem" bywa skuteczny na ok. 20 mil.
Niestety, celność jest różna.
705
W trybie TOO możemy znacznie dokładniej przefiltrować dostępne cele, zwłaszcza w sytuacjach,
gdy w okolicy jest ich szczególnie dużo.
1.
2.
706
3.
Przełącz tryb pracy HARM-ów na TOO. Ich ekran jest teraz o wiele bardziej zapełniony. Żółtymi
ramkami zaznaczone jest pole widzenia głowicy pocisku, w podobnym stylu, jaki jest w
naprowadzanych laserowo Maverickach. Aby zacząć wybierać cele jak poprzednio przyciskiem
RAID/FLIR/FOV musimy przede wszystkim uaktywnić ten ekran klawiszem SENSOR CONTROL SWITCH
lewo lub prawo - zwykle będzie to lewy ekran. Potwierdzi to mały symbol diamentu w górnym prawym
rogu.
 TOO - wybrany tryb odpalenia HARM-ów;

 STA - numer pylonu z aktywnym pociskiem;
 diament w narożniku - oznacza aktywny ekran do operowania wybierany przyciskiem
SENSOR CONTROL SWITCH;
 CLASS - włącza ekran filtrowania widocznych celów;
 STEP - pozwala przełączać aktywne pylony;
 RSET - reset lokuje pocisk na najbardziej priorytetowym celu;
 SCAN - wyświetla klasy celów, jakie wykrywa obecnie pocisk;
 LIMIT - ogranicza wyświetlanie celów do 5 najgroźniejszych.
707
4.
Choć cel jest obrysowany symbolem kwadratu i zalockowany - nie można jeszcze wystrzelić pocisku.
Musisz "uwolnić" jego sensor, by stał się aktywny - dopiero wtedy przekreślenie zniknie i pojawi się
skrót RDY (gotowy).
Pocisk aktywujemy wciskając CAGE/UNCAGE (domyślnie klawisz "c")

Nad wybranym celem pojawi się H-OFF (hand-off) - informacja, że śledzeniem tego celu zajmuje się
teraz pocisk HARM.
5.
Na HUDzie zobaczymy podobną, nieco uboższą symbolikę. Jest nazwa pocisku i kwadrat pokazujący
kierunek do wybranego celu.
708
6.
Wciskamy WEAPON RELEASE - "Magnum"! Pamiętaj, że nigdzie nie ma podanego zasięgu do celu.
HARM nie lecący "loftem" bywa skuteczny na ok. 20 mil.
Filtrowanie typów celów w TOO

1.
Zaletą trybu TOO jest filtrowania celów. W tym celu musimy wybrać na ekranie HARM-a opcję CLASS.
Zobaczymy wtedy dość skomplikowany zestaw skrótów. Generalnie oznaczają one różne rodzaje celów
przyjaznych i wrogich. Wciskając dany przycisk ograniczamy wyświetlanie celów do danej klasy.
Dokładną listę dla chętnych zamieszczam na końcu tego wpisu. Głównie przyda się podstawa, że H
oznacza wroga (hostile), a F swoich (friendly).
709
2.
Opcja SCAN dotyczy tej samej kwestii - wyświetla wszystkie klasy, jakie aktualnie wykrywa nasz radar
wczesnego ostrzegania. Zaznaczone są one pełnym kółkiem. Jeśli są poza polem widzenia pocisku,
przy kółku jest jeszcze grot strzałki.
Lista klas i znaczenie skrótów:
 ALL - all classes - wszystkie klasy radaru

 FRD - friendly - radary "swoich"
 HOS - hostile - radary wrogie
 FN - friendly naval - "swoje" radary na okrętach
 HN - hostile naval - wrogie radary na okrętach
 F1 - "stare" przyjazne radary
 F2 - "nowe" przyjazne radary
 H1 - "stare" wrogie radary
 H2 - "nowe" wrogie radary
 FAA - friendly AAA - "swoje" baterie przeciwlotnicze
 HAA - hostile AAA - wrogie baterie przeciwlotnicze
 FS - friendly search - "swoje" radary przeszukujące
 HS - hostile search - wrogie radary przeszukujące
 UKN - unknown - radary niezidentyfikowane
 PRI - primary - radary, które zalokowały nasz samolot
710
Tryb PB - Pre-Briefed
W trybie PB nie trzeba lockować celu, ale wymagany jest punkt nawigacyjny blisko miejsca, gdzie
nadaje wrogi radar. Jeśli nie jest on z góry wyznaczony na planie lotu, musisz go stworzyć sam, np. na
podstawie współrzędnych z zasobnika TGP lub nadanych przez radio. Dokładną instrukcję znajdziesz w
rozdziale o nawigacji. Dodatkowo musisz jeszcze dokładnie określić typ celu do ataku, np. SA-6. Robi
się to za pomocą specjalnych kodów. Tabelę z nimi znajdziesz na końcu wpisu.
1.
2.
711
3.
Wybierz tryb ataku PB.
4.
Określ typ celu, jaki chcesz zniszczyć. Wybierz UFC. Następnie na środkowej konsoli UFC wciśnij
przycisk TGT aż pojawi się dwukropek, a na klawiaturze podaj kod i potwierdź ENT. W tym przypadku
to 108 dla baterii SA-6.
712
5.
Podaj, przy którym punkcie nawigacyjnym waypoint jest cel. Na drugim monitorze DDI z ekranem
nawigacji HSI wybierz strzałkami numer punktu i funkcję WPDSG.
6.
Waypoint z celem zostanie oznaczony żółtym prostokątem.
713
7.
Następny wybór to jeden z podtrybów PULLUP, czyli sposóbu, w jakim zapewnimy pociskowi HARM
trajektorię paraboli "loft". Do wyboru jest A/C (aircraft) i HRM (HARM). W tym pierwszym podrywamy
cały samolot do góry i niejako wyrzucamy pocisk niemal pionowo w górę. W drugim HARM
samoczynnie wzlatuje do góry. Ten pierwszy sposób zapewnia większy zasięg, ale wymaga wzlecenia
na wysoki pułap, a więc wystawienia się na ewentualne wykrycie. Druga metoda jest bardziej
dyskretna, ale pocisk HARM ma wtedy mniejszy zasięg.
Podtryb A/C - aircraft

1.
Pozostaw opcję A/C (samolot). Zwróć uwagę na numer kodu celu przy UFC, który wpisaliśmy
wcześniej.
714
2.
Na HUDzie pojawiły się informacje o podtrybie odpalenia "loft" - A/C oraz RNG (range) oznaczające, że
pocisk jest w zasięgu celu. Na dole widać, że to 38.9 mil. Pozostaje skierować samolot na wprost
długiej pionowej linii ASL. Diament oznacza waypoint z celem, a najważniejsza jest teraz dłuższa
kreska na górze linii ASL.
3.
Pociągnij drążek do siebie i zacznij kierować się ostro w górę - pamiętaj o odpowiednio dużej mocy
silników. Wciśnij przycisk odpalania pocisków Weapon Release i przytrzymuj go podczas zwiększania
kąta wznoszenia.
715
4.
Gdy wektor kierunku lotu zrówna się z dłuższą kreską, nastąpi samoczynne odpalenie pocisku HARM (o
ile trzymałeś wciśnięty Weapon Release).
716
5.
Na ekranie HARM-ów można śledzić timer lotu pocisku. Górny czas to czas dotarcia samolotu do
ustawionego jako cel waypointu. Dolny czas to czas dotarcia pocisku do celu. Pod kreską znajduje się
różnica pomiędzy tymi dwoma czasami.
Podtryb HRM - HARM

1.
Wybierz podtryb PULLUP - HRM dla samodzielnego wznoszenia pocisku HARM. Tym razem atakujemy
baterię SA-3 o kodzie 123. Timery pokazują identyczny czas, bo pocisk jeszcze nie został odpalony.
Ekran broni również informuje, czy pocisk jest w zasięgu celu RNG.
717
2.
Na HUDzie symbole są identyczne jak poprzednio z wyjątkiem podtrybu HRM. Tym razem jednak nie
interesuje nas górna kreska, a symbol podwójnych grotów na środku ASL.
3.
Skieruj się na kurs celu, czyli długą linię ASL, tak by była na środku wektora kierunku lotu. Jeśli pocisk
jest w zasięgu RNG, umieść wektor kierunku lotu dokładnie pomiędzy dwoma grotami i wciśnij Weapon
Release, by odpalić pocisk. HARM poleci prosto przed siebie i po chwili zacznie wznosić się w górę.
718
Tabela kodów zagrożeń
Skróty:
SR - Search Radar (radar wyszukujący)

TR - Track radar (radar śledzący)
EW - Early Warning (radar wczesnego ostrzegania)
STR - Search-Track Radar (radar wyszukująco-śledzący)
Typ zagrożenia Kod UFC Symbol RWR
SA-10 SR Clam Shell 103 CS
SA-10 SR Big Bird 104 BB
SA-11 Buk SR 107 SD
SA-6 Kub STR 108 6
CP Sborka Dog Ear 109 DE
SA-10 TR 110 10
SA-19 Tunguska 120 19
SA-8 Osa 117 8
719
ZSU-23-4 Shilka 121 A
P-19 SR 122 S
SA-3 TR 123 3
SA-2 TR Fan Song 126 2
Rapier RP 124
Roland 201 RO
Patriot STR 202 P
HAWK TR 204 HK
HAWK SR 203 HK
Roland SR 205 RO
HQ7 SR 128 HQ
Hawk AN/MPQ-55 206 HK
AAA Gepard 207 A
Vulcan M163 208 A
OKRĘTY
Kuznetsov 301, 320 SW
Moskva 303 T2
Grisha 306 HP
Rezky 309 TP
Molniya 312 PS
Piotr Wielki 313 HN
Neustrashimy 319 TP
Ticonderoga 315 AE
720
Perry 401 49
Carl Vinson 402 SS
Theodore Roosvelt 403 SS
Abraham Lincoln 404 SS
George Washington 405 SS
John C. Stennis 406 SS
Tarawa 407 40
721
Pocisk
AGM-84D HARPOON
Pocisk AGM-84D Harpoon to broń przeznaczona wyłącznie przeciw celom nawodnym - statkom i
okrętom, używana od 1977 roku. To cała platforma pocisków, których odpowiednie wersje mogą być
także wystrzeliwane z okrętów lub lądu. Skrót AGM-84 oznacza wersję przenoszą przez samoloty.
Dostępna w DCS World wersja 84D oparta jest na platformie Block 1C, w której powiększono zasięg do
220 kilometrów, dodano możliwość ataku typu "pop" oraz programowanie trasy pocisku.
AGM-84D Harpoon jest bronią typu "odpal i zapomnij", jednak nie pozwala do końca samodzielnie
wybrać celu. Pocisk leci w kierunku wrogich obiektów i w odpowiednim momencie sam wyszukuje
sobie cel. W skupisku okrętów nie mamy wpływu na to, w który trafi. Jego skuteczność w DCS jest
mało wydajna - bezpośrednie trafienie zatapia statek cywilny, ale okręty wojenne trzeba trafić
kilkukrotnie.
722
Programowanie AGM-84D Harpoon
1.
Po włączeniu trybu ataku celów naziemnych A/G i aktywacji uzbrojenia MASTER ARM ON, na ekranie
uzbrojenia STORES wybierz pociski Harpoon. Są oznaczone skrótem HPD. Rozpocznie się 25
sekundowy proces dostrajania (Timing). W międzyczasie możesz zająć się programowaniem
parametrów lotu. Po 25 sekundach pojawi się podpis RDY (gotowy). Standardowo przycisk STEP
przełącza aktywne pylony z pociskami. Harpoona trzeba przed użyciem odpowiednio zaprogramować.
723
Tryb BOL - Bearing Only Launch
1.
Wszystkie ustawienia będą zapisywane na środku ekranu pod sekcją PROG1. Możemy w sumie ustawić
pięć różnych programów i przełączać się między nimi przyciskiem PROG. Od lewej górnej strony
mamy:
 MODE - tryb - domyślnie jest BOL (Bearing Only Launch). Drugi R/BL (Range Bearing Launch)
przeznaczony jest dla radaru powietrze-ziemia, ale można już go uruchomić wyznaczając cel za
pomocą zasobnika TGP;
 FLT - Fly-Out - wysokość lotu pocisku. Dostępne opcje to:
- HIGH - wysoko - 35 000 stóp;
- MED - średnio - 15 000 stóp;
- LOW - nisko - 5 000 stóp;
 TERM - terminal - profil uderzenia pocisku w cel. Dostępne opcje to:
- SKIM - tuż nad linią wodną, pocisk zniża się na 25 stóp;
- POP - z góry, pocisk wzbija się w górę i opada pionowo w pokład.
 UFC - aktywuje centralną konsolę z klawiaturą, gdzie wpisujemy trzy wartości:
- SRCH - search - po ilu milach od wystrzelenia pocisk zacznie szukać swojego celu;
- DSTR - destruction - po ilu milach od wystrzelenia pocisk ulegnie samozniszczeniu;
- BRG - bearing - jaki kurs na rejon z celami ma obrać pocisk po wystrzeleniu.
Ustawienia zależą generalnie od konkretnej misji. Można jednak wypunktować pewne

ogólne wskazówki i prawidłowości, np: Pocisk lecący wysoko ma większe szanse na zlokalizowanie
celu, ale jest bardziej podatny na wykrycie i zestrzelenie. Zwykle dla FLT wybieramy LOW.
Uderzenie nad linią wody SKIM chroni pocisk przed zestrzeleniem, ale uderzenie w burtę zadaje bardzo
małe uszkodzenia. Pocisk spadający w trybie POP łatwo strącić, choć uderzenie w pokład może być
bardziej efektywne.
724
2.
Moment wyszukiwania celu SRCH zależy od tego, gdzie spodziewamy się wroga. Jeśli mamy dokładne
dane, wystarczy około 10 mil. Jeśli nie mamy pewności, można ustawić o wiele większy dystans,
łącznie z 0 - by namierzanie zaczęło się tuż po odpaleniu. Jeśli lecimy w stronę celu, kurs BRG
ustalamy według własnego kursu widocznego na HUDzie. Gdy zaprogramowany kurs będzie zbyt
odbiegał od kierunku lotu, na HUDzie i ekranie zobaczysz komunikat OFF AXIS. W innym przypadku
będzie to IN ZONE.
Przykładowe ustawienia mogą wyglądać następująco:
 MODE - BOL;
 FLT - LOW - niski lot;
 TERM - SKIM - uderzenie w burtę;
 SRCH - pocisk zacznie szukać po przeleceniu 39 mil, cele są od nas oddalone o 49 mil;
 DSTR - pocisk zniszczy się sam po 60 milach lotu, jeśli nie znajdzie celu;
 BRG - jesteśmy przed potwierdzeniem kursu 150 - wystarczy kliknąć ENT, by zatwierdzić
program.
725
3.
HUD nie rozpieszcza nas informacjami. Poza trybem BOL, pokazuje jeszcze, że pocisk jest IN ZONE,
czyli kurs lotu nie odbiega znacząco od tego zaprogramowanego dla pocisku.
4.
Wystarczy wcisnąć WEAPON RELEASE. Harpoon resztę pracy zrobi już sam. Jeśli spudłuje, warto być
przygotowanym na drugą salwę.
726
Tryb R/BL - Range/Bearing Launch
Tryb R/BL (Range/Bearing Launch), czyli odpalenie na kurs i zasięg (range) do celu jest generalnie
zarezerwowany dla radaru powietrze-ziemia w trybie morskim SEA, ale można go również użyć
oznaczając cel zasobnikiem celowniczym ATFLIR lub Litening. Chodzi o to, że dopiero po
wyznaczeniu celu za pomocą przycisku TDC Depress pojawia się możliwość włączenia trybu
R/BL na ekranie Harpoona.
Znikną wtedy wszystkie ustawienia UFC. Zostanie jedynie opcja SEEK, czyli odległość w jakiej Harpoon
ma zacząć szukać celu w odniesieniu do punktu wyznaczonego kjako cel. Dzięki temu możemy
skierować pocisk bardziej precyzyjnie w rejon okretu do zatopienia, ponadto dostajemy informacje
tym, czy pocisk ma cel w zasięgu.
Radar AG w trybie SEA
1.
Włącz tryb SEA do wykrywania celów morskich na radarze AG. Cele - okręty pojawią się na nim jako
małe, poziome kreski - kontakty. Uaktwynij ekran radaru przyciskiem Sensor Control Switch z Right
(lub kierunku gdzie jest ekran z radarem) - w górnym rogu pojawi się diament.
727
2.
Za pomocą gałki/przycisków TDC SLEW naprowadź kursor radaru na cel.
3.
Wciśnij TDC DEPRESS, by zalockować cel.
728
4.
Dopiero teraz pojawi się możliwość przełączenia trybu pocisku Harpoon na R/BL po naciśnięciu
przycisku MODE.
5.
W porównaniu do trybu BOL zniknęły opcje UFC, a do podstawowych dołączyła opcja SEEK.
729
6.
SEEK działa podobnie, jak SRCH poprzednio. Ustawiamy tu obszar, na jakim Harpoon będzie
wyszukiwał celu, ale w odniesieniu od punktu zatwierdzonego przez zasobnik celowniczy. Dostępne
opcje to:
 LRG - large - duży obszar - 16.2 mil

 MED - medium - średni - 10.8 mil
 SML - small - mały 5.4 mili
Dodatkowe informacje pojawiły się na HUDzie. Oprócz diamentu z dokładnym położeniem celu mamy
tryb R/BL, odległość w milach do celu i informacje, czy Harpoon jest w zasięgu. W tym przypadku jest -
IN RNG (in range). Można odpalić pocisk.
730
Zasobnik celowniczy TGP
1.
Użyj zasobnika TGP, by znaleźć i oznaczyć cel morski. Dokładną instrukcję znajdziesz w osobnym
wpisie. Po odszukaniu wciśnij TDC Depress, by oznaczyć cel dla systemów samolotu. Wyszukaj i oznacz
cel tak samo, jak przy bombach kierowanych lub pociskach Maverick.
2.
Na ekranie Harpoonów kliknij MODE i wybierz tryb R/BL. Dalsze postępowanie jest identyczne, jak przy
oznaczeniu celu radarem.
731
Podtryb HPTP
1.
W trybie BOL i R/BL możemy włączyć podtryb HPTP (Harpoon Turn-Point), czyli moment zwrotu
Harpoona. Jest on bardzo przydatny, gdy chcemy przykładowo ukryć swoją pozycję, z której odpalamy
pocisk lub ominąć zgrupowanie swoich okrętów. W tym trybie Harpoon najpierw leci w kierunku
wyznaczonego punktu nawigacyjnego Waypoint i dopiero stamtąd skręca w stronę skupiska celów.
HPTP włącza się przyciskiem przy wyświetlaczu.
2.
Teraz na drugim monitorze włączamy ekran sytuacyjny HSI. Wybieramy strzałkami odpowiedni
numer punktu nawigacyjnego i możemy zobaczyć trasę, jaką pokona Harpoon. Najpierw do punktu
nawigacyjnego (symbol kółka), a później ostry skręt nad cel. Mała kreska przecinająca linię lotu
oznacza miejsce, w którym pocisk zacznie szukać celu. Duży "X" oznacza punkt samozniszczenia.
732
3.
UWAGA
W podtrybie HPTP wszystkie ustawienia UFC dotyczą punktu nawigacyjnego! Moment
rozpoczęcia szukania SRCH, samodestrukcji DSTR i kursu BRG trzeba ustawić w odniesieniu do punktu
Waypoint, a nie pozycji naszego samolotu. Potrzebne dane odczytasz z ekranu HSI, biorąc pod uwagę
jego skalę w milach i kompas. Ostatecznie możesz je ściągnąć z mapy F10.
Biorąc pod uwagę waypoint, ustawienia przy tej samej pozycji samolotu co poprzednio zmieniły się
następująco:
 SRCH - wyszukiwanie po 5 milach lotu;

 DSTR - zostaje taki sam, nie ma dużego znaczenia, jeśli nie troszczymy się o ofiary postronne;
 BRG - kurs 203 stopnie, to kierunek z waypointu do rejonu z celami.
4.
Ustawienia wysokości lotu FLT i uderzenia TERM nie mają dodatkowych ograniczeń dla HPTP.
Wystarczy już tylko odpalić pocisk.
Ustawienie POP sprawia, że Harpoon w ostatniej fazie wzbija się w górę.

733
Podtryb FXP
Ostatni sposób na zmianę działania Harpoona to podtryb FXP - Fixed Point. Działa on w trybie BOL,
zastępuje HPTP i może być jedynie użyte zamiennie. W tym trybie wyznaczany jest stały punkt na
środku pomiędzy momentem rozpoczęcia wyszukiwania celu, a samodestrukcją. Umożliwia szybkie
wystrzelenie kilku Harpoonów w ten sam rejon.
734
Działko M61A1
i rakiety niekierowane
Wśród bogatego zbioru broni "inteligentnej" jaką przenosi F/A-18C Hornet, zwykłe działko i rakiety
niekierowane wydają się nieco archaicznym rozwiązaniem, jednak ich użycie może być w pewnych
sytuacjach o wiele bardziej zasadne. Obie formy ataku mają choćby nieporównywalnie mniejszy
promień rażenia w porównaniu do bomb i pocisków, przez co można je wykorzystać w sytuacji
bezpośredniej bliskości swoich jednostek lub by zminimalizować efekty uboczne użycia broni.
W tym wypadku jednak jeszcze bardziej liczy się kunszt pilota, bo tylko od niego zależy celność rakiet i
działka. Ataki tego typu muszą być przeprowadzane w stosunkowo bezpiecznej okolicy dla samolotów,
bez stanowisk artylerii AAA i baterii SAM, bo pilot musi zejść wyjątkowo nisko nad ziemię przez
niewielki zasięg rakiet i działka.
Atakując działkiem trzeba zejść bardzo nisko.
735
Oprócz standardowego działka M61A1 Vulcan, w DCS World F/A-18C Hornet mamy do dyspozycji
rakiety ZUNI, stworzone jeszcze w latach 50. XX wieku oraz HYDRA - nieco nowsze. Jeden zasobnik z
rakietami Zuni przenosi 4 rakiety, natomiast Hydra, w zależności od wyboru - od 7 do 19 w jednym
zasobniku. Dodatkowo na jednym pylonie można podczepić dwa zasobniki. Działko posiada zapas 578
pocisków.
Po lewej Zuni, po prawej Hydra.
Rakiety niekierowane HYDRA i ZUNI

Oba typy rakiet używa się w identyczny sposób. Polega on na trybie CCIP (Continuously Computed
Impact Point), czyli stale przeliczanym punkcie uderzenia broni w wybrane miejsce w terenie.
Wystarczy nakierować celownik, poczekać aż broń będzie w zasięgu i nacisnąć spust. Istnieje jeszcze
tryb manualny, ale używa się go w ekstremalnych przypadkach, gdy z jakichś powodów CCIP
przestanie działać.
Rakiet niekierowanych nie trzeba specjalnie programować, wystarczy dokonać tylko paru prostych
wyborów. Standardowo zaczynamy od przejścia w tryb ataku celów naziemnych A/G i MASTER ARM
ON. na ekranie uzbrojenia wybieramy jeden z dostępnych typów rakiet:
 10S lub 10R - rakiety ZUNI

 68S lub 68R i 61S lub 61R - rakiety HYDRA
Litery S lub R oznaczają, czy zasobnik z rakietami ustawiony jest na wystrzeliwanie jednej rakiety po
naciśnięciu spustu lub wszystkich jednocześnie w jednej, dużej salwie.
 S - single – pojedynczo
 R - ripple - wszystkie na raz
736
1.
Wyboru między S i R można dokonać wyłącznie w edytorze misji, dla samolotu aktywnego dla
gracza, nie AI.
2.
Na poniższym przykładzie mamy do dyspozycji dwa rodzaje rakiet: Zuni (10) i Hydra (68) w trybie
pojedynczym S (single) i po dwa zasobniki na każdym pylonie, co daje łącznie 16 rakiet Zuni i 28 rakiet
Hydra.
737
3.
Po wybraniu danego typu rakiet możemy dokonać kilku ustawień:
 CCIP lub MAN - wybór trybu celowania - zostawiamy domyślny CCIP;

 SGL (single) lub SAL (salvo) - wybór pomiędzy wystrzałem z jednego zasobnika (SGL) lub pary
zasobników (SAL) na obu skrzydłach;
 GUN - aktywuje działko, by podczas ataku móc skorzystać z obu rodzajów broni
 STEP - w przypadku strzału z jednego zasobnika (SGL) przełącza aktywny pylon
4.
W przypadku rakiet HYDRA do wyboru jest jeszcze typ motoru napędzającego rakiety, ale w DCS World
symulowany jest tylko jeden typ - M66. Pozostawiamy to więc bez zmian.
738
5.
Na HUDzie widzimy tylko tryb celowania CCIP, ilość dostępnych rakiet wybranego typu oraz celownik z
kołem zasięgu.
6.
Wprowadź samolot w płytki lot nurkowy około 15 stopni, utrzymuj środek celownika na celu i czekaj aż
nad okręgiem przeliczającym dystans do punktu na ziemi (obrazowanym przesuwającym się
znacznikiem przeciwnie do ruchu wskazówek zegara) pojawi się napis IN RNG - w zasięgu.
739
7.
Wciśnij WEAPON RELEASE, by wystrzelić rakiety. Jeśli NIE masz ustawienia odgórnego R (salwa
wszystkimi rakietami na raz) możesz nacisnąć przycisk wielokrotnie, by wypuścić kilka rakiet.
8.
Jeśli wcześniej zaznaczyłeś aktywację działka, punkt, w który będą trafiać pociski znajduje się powyżej
celownika rakiet.
740
9.
Jeśli wektor kierunku lotu znajdzie się poniżej wskaźnika PULL-UP CUE (czerwona ramka), czyli lecisz w
kierunku ziemi i za chwilę się rozbijesz, pojawi się wielki krzyż BREAK (żółta ramka), sygnalizujący
konieczność przerwania ataku. Generalnie pojawia się on ze sporym zapasem i zwykle możesz
jeszcze oddać kilka salw, zanim będzie trzeba naprawdę uciekać do góry. Jeśli będziesz
ekstremalnie nisko, pojawi się jeszcze strzałka i komunikat PULL UP. Wtedy już trzeba przejść do
poderwania maszyny w górę.
10.
Celność rakiet niekierowanych zależy tylko od pilota i wymaga nieco praktyki.
741
Działko M61A1 Vulcan
1.
Po odznaczeniu wszelkiej broni głównej na górnej belce i zostawieniu tylko działka GUN po prawej
stronie, ekran zmienia się w ustawienia dla działka M61A1 Vulcan.
 CCIP lub MAN - zostawiamy CCIP

 M50 lub PGU - rodzaj amunicji – bez znaczenia w DCS World
 HI lub LO - szybkostrzelność działka:
- HI - high - wysoka - 6 tyś. pocisków na minutę
- LO - low - niska - 4 tyś. pocisków na minutę
Zwykle do ataku na cele naziemne używa się opcji LO, a przeciw samolotom HI
Na środku widać też ilość dostępnych pocisków - 578
Celownik na HUDzie wygląda tak samo, jak w przypadku rakiet. Zmienił się tylko typ wybranej broni na
GUN i ilość pocisków. Identycznie wygląda też sposób przeprowadzania ataku. Trzymamy środek kółka
na celu i czekamy na komunikat IN RNG.
UWAGA - spust działka uruchamia się przyciskiem GUN TRIGGER!
742
2.
P wycelowaniu naciśnij spust. Znak Break X można zignorować tylko do pewnego momentu!
3.
Celność jak poprzednio wymaga nieco praktyki.
743
Zakończenie
lotu
Procedura Shutdown
Procedura „Shutdown” to ogólnie „wygaszenie” samolotu - wyłączenie jego wszystkich systemów i
silników według checklisty z prawidłową kolejności niezbędnych czynności, aż do stanu „cold and dark”.
Dzieli się na dwie główne fazy: wyłączenia awioniki i silników oraz zabezpieczenia samolotu w miejscu
postoju. W DCS World „shutdown” nie jest wymagany do zakończenia misji i z oczywistych powodów
wiele jego etapów nie jest w ogóle symulowanych. Podstawowe czynności da się jednak wykonać, a
dbanie o właściwe nawyki z pewnością zwiększa immersję oraz klimat. Poniższa lista została
przygotowana w oparciu o instrukcję NATOPS. Czynności rozpoczynają się po dotarciu na miejsce
parkingowe.
1.
Zabezpiecz katapultę fotela przed przypadkową aktywacją podnosząc dźwignię. Tę czynność generalnie
wykonuje się już podczas kołowania.
744
2.
Na miejscu postoju zaciągnij dźwignię hamulca parkingowego.
3.
Na ekranie DDI ustaw stronę FCS – dostęp do niej jest z menu głównego SUPT.
745
4.
W realu piloci zapisują po wylądowaniu kody BLIN, które są przeznaczone dla obsługi technicznej i
wskazują, czy z jakimś systemem są problemy. W DCS nie ma to znaczenia.
5.
Zabezpiecz zapasowy wskaźnik ADI.
746
6.
Wyłącz radar, laser, jammer, środki przeciwdziałania i inne systemy awioniki, jeśli są jeszcze włączone.
747
7.
Wyłącz oświetlenie zewnętrzne i wewnętrzne.
8.
Wyłącz system dostarczania tlenu OBOGS, a pokrętło przepływu OXY Flow ustaw na OFF.
748
9.
Otwórz kabinę - domyślnie LCtrl + C.
10.
NA 10 sekund przed wyłączeniem silnika wyłącz system nawigacji – INS na pozycję OFF.
749
11.
Wyłącz system skręcania przednim kołem Nose Wheel Steering – NWS zniknie z HUD-a.
12.
Ustaw klapy na FULL.
750
13.
Wyłącz lewy silnik przesuwają przepustnicę w tył (RAlt + End).
14.
Monitoruj wskazania RPM silnika. Gdy dojdzie do 7% zacznij „pompować” drążek, wykonując ruchy do
przodu i do tyłu o 1 cal (ok. takie 2 cykle na sekundę). Ma to na celu zmniejszenie ciśnienia
hydraulicznego poniżej 800 psi przy włączanym silniku (w DCS nie jest to symulowane / istotne). W
trakcie „pompowania” drążka sprawdza się stronę FCS, czy nie wyskoczą jakieś błędy.
751
15.
Wyłącz HUD.
16.
Wyłącz monitory DDI i MPCD.
752
17.
Wyłącz drugi silnik odciągając dźwignię przepustnicy (RShift + End).
18.
Wywołaj służbę naziemną GROUND CREW i wybierz podłożenie bloków pod koła WHEEL CHOCKS.
753
19.
Gdy RPM dojdzie do 0 wyłącz zasilanie ustawiając przełącznik BATT na OFF.
20.
Kompletnie zabezpieczony samolot z pinami "Remove before flight" jest dostępny jedynie jako obiekt
statyczny na lotnisku.
754
Checklisty
755
COLD START
CZYNNOŚĆ OPIS CHECKED
STRAPS - adjust Dopasuj pasy bezpieczeństwa
BATT - ON Zasilanie elektryczne
FIRE TEST A i B Test system przeciwpożarowego
APU - ON Włącz silnik pomocniczy APU
ENG CRANK - R Włącz prawy silnik
DDI – DAY/NIGHT Włącz ekran DDI
MPCD - ON Włącz ekran MPCD
HUD - adjust Dostosuj jasność HUD-a
COMM 1 I COMM 2 Ustaw / spradź częstotliwości radia
HMD - BRT Włącz wyświetlacz nahełmowy
BLEED AIR - 360 Obróć pokrętło Bleed Air o 360 stopni
LT TEST Test kontrolek
ENG CRANK - L Włącz lewy silnik
RADAR - OPR Włącz radar
INS – GND/CV (STD HDG) Włącz dostajanie nawigacji
WINGS Potwierdź rozłożenie skrzydeł (na lotnisku)
FCS - STOP Potwierdzenie komunikatów błędów FCS
FCS - RESET Reset błędów FCS
FLAPS - HALF Klapy na HAL
FCS-MC TEST Test systemów sterowania
T/O TRIM Trymowanie steru wysokości do startu
FLAPS - AUTO Klapy na pozycję AUTO
FULL WIPE Test wychylenia drążka / pedałów
TRIM Dostosuj trymer do ciężaru samolotu / startu
FLAPS HALF Klapy na HALF
AIR BRAKE - TEST Test hamulca aerodynamicznego
FUEL PROBE - TEST Test sondy do tankowania
HOOK - TEST Test haka (na lotniskowcu)
LAUNCH BAR - TEST Test dźwigni Launch Bar (na lotniskowcu)
BINGO - SET Ustaw poziom Bingo Fuel
ALTIMETER - SET Dostosuj ciśnienie wysokościomierza
RADAR ALT - SET Ustaw alarm na wysokościomierzu radarowym
STORES - CHECK Sprawdź menu uzbrojenia
HMD - ALIGN Kalibracja HMD
ADI - UNLOCK Odbezpieczenie sztucznego horyzontu ADI
OBOGS - ON Włącz system dostarczania tlenu
NAV ALIGN - OK Potwierdź zakończenie dostrajania nawigacji
INS – NAV / IFA Ustaw pokrętło nawigacji IFA / NAV
CANOPY - CLOSE Zamknij kabinę
DDI - SET Ustaw ekrany do startu (HUD/FCS)
PARK BRAKE - RELEASE Zwolnij hamulec parkingowy
756
BEFORE TAKE OFF (przed startem)
LOTNISKO
ANTI SKID - ON System antypoślizgowy - włączony
HOOK BYPASS - FIELD Tryb haka
SET TRIM - 12 Trymer ustawiony na 12
WINGS – SPREAD, LOCKED Skrzydła rozłożone, zablokowane
NWS - ON Sterowanie przednim kołem - aktywne
TACAN - SET TACAN włączony, ustawiony
FLAPS - HALF Klapy na HALF
EJECTION SEAT - ARMED Katapulta fotela - uzbrojona
LOTNISKOWIEC
ANTI SKID - OFF System antypoślizgowy - wyłączony
HOOK BYPASS - CARRIER Tryb haka
SET TRIM Trymer ustawiony według wagi samolotu:
 <44K – Stab Trim 16
 45K – 48K – Stab Trim 17
 >49K – Stab Trim 18
WINGS – SPREAD, LOCKED Skrzydła rozłożone, zablokowane
NWS - ON Sterowanie przednim kołem - aktywne
FLAPS - HALF Klapy na HALF
EJECTION SEAT - ARMED Katapulta fotela - uzbrojona
757
FENCE IN (wlot na wrogi teren)
FUEL Sprawdź poziom paliwa
BINGO Sprawdź ustawienie Bingo Fuel
COUNTERMEASURES - SET Środki przeciwdziałania włączone i ustawione
RWR/EW - SET Systemy ostrzegania - aktywne
COMMS - SET Częstotliwości radia - ustawione
RADAR - SET Radar – ustawiony, włączony wedle uznania
WEAPONS - SET Uzbrojenie – ustawione / zaprogramowane
EXTERNAL LIGHTS - OFF Światła zewnętrzne - wyłączone
MASTER ARM – as desired Uzbrojenie aktywne – wedle uznania
LASER – as desired Laser aktywny – wedle uznania
FENCE OUT
(opuszczenie terenu wroga)
FUEL Sprawdź poziom paliwa
BINGO Sprawdź ustawienie Bingo Fuel
HUD MODE - NAV Tryb HUD-a - nawigacja
EXTERNAL LIGHTS - ON Światła zewnętrzne - włączone
MASTER ARM – SAFE Uzbrojenie zabezpieczone
758
BEFORE LANDING
(przed lądowaniem)
LOTNISKO
ANTI SKID - ON System antypoślizgowy - włączony
HOOK BYPASS - FIELD Tryb haka
FLAPS – HALF/FULL Klapy – HALF/FULL zależnie od etapu podejścia
GEAR - DOWN Podwozie - wypuszczone
LANDING LIGHT - ON Światło lądowania - włączone
LOTNISKOWIEC
ANTI SKID - OFF System antypoślizgowy - wyłączony
HOOK BYPASS - CARRIER Tryb haka
HOOK - DOWN Hak - opuszczony
FLAPS – HALF/FULL Klapy – HALF/FULL zależnie od etapu podejścia
GEAR - DOWN Podwozie - wypuszczone
LANDING LIGHT - ON Światło lądowania - włączone
AFTER LANDING
(po lądowaniu)
HOOK - UP Hak – podniesiony (lotniskowiec)
WINGS – FOLD, SECURED Skrzydła – złożone, zablokowane (lotniskowiec)
NWS - ON Sterowanie przednim kołem - włączone
FLAPS - AUTO Klapy - AUTO
EJECTION SEAT - SAFE Katapulta fotela - zabezpieczona
759
SHUTDOWN
(wyłączenie samolotu)
PARKING BRAKE - SET Hamulec parkingowy - włączony
DDI - FCS Strona FCS na DDI
ADI - STOWED Sztuczny horyzont - wyłączony
RADAR, LASER, FLIR - OFF Radar, awionika - wyłączona
RWR, COUNTERMEASURES - OFF Systemy przeciwdziałania – wyłączone
INT, EXT LIGHTS - OFF Światła zewnętrzne, wewnętrzne - wyłączone
OBOGS - OFF System dostarczania tlenu - wyłączony
CANOPY - OPEN Kabina - otwarta
INS - OFF System nawigacji - wyłączony
NWS - OFF Sterowanie przednim kołem - wyłączone
FLAPS - FULL Klapy - FULL
LEFT ENGINE - OFF Wyłącz lewy silnik
STICK - PUMP „Pompowanie drążka”
HUD - OFF HUD - wyłączony
DDI, MPCD - OFF Ekrany - wyłączone
RIGHT ENGINE - OFF Prawy silnik - wyłączony
WHEEL CHOCKS - SET Blokady kół - ustawione
BATT - OFF Zasilanie elektryczne - wyłączone
760

Hornet Poradnik PDF

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hornet Poradnik PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Szkoła Latania

DCS World F/A-18C Hornet

Autor: Dariusz Matusiak

Copyright © dcsworld.pl Dariusz Matusiak. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Producent i wydawca gry: Eagle Dynamics

Systemy i sensory ................................................................................................................ 286

Uzbrojenie Air to Air............................................................................................................ 505

Uzbrojenie Air to Ground .................................................................................................... 537

Zakończenie lotu ................................................................................................................ 744

• MPCD - MultiPurpose Color Display - trzeci monitor wielofunkcyjny, w odróżnieniu od dwóch

• ADI - sztuczny horyzont

Na lewej konsoli pionowej znajdują się przełączniki do obsługi m.in.

Na prawej konsoli pionowej znajduje się:

 dźwignia składania skrzydeł

Lewa konsola, oprócz najbardziej widocznej dźwigni przepustnicy, to:

1. obsługa APU i przełączniki do włączania silników

Prawa konsola to przede wszystkim:

 panel obsługi oświetlenia wewnętrznego

1. Heading Tape - taśma kompasowa

 Weapon Release - spust uzbrojenia Air to Ground

 Throttle Designator Controller - sterowanie kursorem / kamerą TGP

Kiedy silnik dojdzie do 15 procent mocy, wciśnij PRAWY Shift + HOME

Prawa przepustnica przesunie się w pozycję biegu jałowego IDLE.

 główne ekrany DDI górnymi pokrętłami w pozycję DAY (dzień)

Wszystkie lampki w kokpicie powinny się świecić.

 przełącznik ENG CRANK w lewo (LEWY Przycisk myszy)

ENG CRANK na lewo, czyli lewy przycisk myszy.

Lewa przepustnica na pozycję jałową IDLE, czyli PRAWY Alt + Home.

Potwierdź, że lampka APU zgasła.

 GND - jeśli startujesz z lądu (ground)

Na ekranie MPCD wybierz opcję STD HDG.

 hamulca aerodynamicznego (LShift + B)

W takiej sytuacji możesz przekręcić gałkę na IFA, zamiast NAV.

Controls - szybki test sterów

 waga poniżej 44 000 – stab trim 16

 waga poniżej 44 000 - stab trim 16

 Schowaj podwozie klawiszem G.

 częstotliwości, na jakiej nadaje wieża

Kneeboard otwieramy przyciskiem PRAWY SHIFT + K, a kolejne strony to [ ].

Dewiacja magnetyczna w DCS to:

 Anti Skid - ON - układ antypoślizgowy włączony

 wysokość 800-1000 stóp

Tu jeszcze trochę za wcześnie...

... a tu już nieco przestrzelone. Najwyższy czas na zwrot.

Overhead Holding Pattern

STACK - "sterta" samolotów na różnych wysokościach krążąca na Overhead Holding Pattern.

Your signal is charlie

 odległość 3 mile od lotniskowca, wysokość 800 stóp

Jeśli lecimy ze skrzydłowym, tuż przez zwrotem wysyłamy mu komunikat:

Abeam - kurs po trawersie

 odległość 3/4 mili (0.6nm)

Czas In The Groove powinien wynieść 15-18 sekund.

Tuż po skierowaniu się w stronę pokładu powinniśmy wysłać komunikat:

Idealne lądowanie to złapanie liny nr 3 (3 Wire). Po zatrzymaniu momentalnie podnosimy hak,

 Marshal - operator radaru ustalający kolejność lądowania

 010 - numer naszego samolotumother's weather is - pogoda nad lotniskowcem ("matką")

Ciśnienie wysokościomierza skorygujesz tym pokrętłem.

 update state - podaj aktualną ilość paliwa

Automatycznie wyślesz odpowiedź: 010, low state (state) 4.9

 010 - numer samolotu

 010 - numer samolotu

Krążenie ze skrzydłowym po Overhead, czyli na lewym kręgu lotniskowca. Profilaktycznie

Inny możliwy rezultat spotkania z pokładem to:

You're high - jesteś za wysoko