Kağıttan Önce Kullanılan Yazı Malzemeleri

Günümüzde üzerine yazı yazmak için kullandığımız en yaygın malzeme kağıttır. Kağıdın icadı
öncesinde, tarih boyunca insanlar çok farklı malzemeleri yazı yazmak için kullandılar.

Yazının icat edildiği Mezopotamya’da en yaygın yazı malzemesi kilden yapılan tabletlerdi. Eski
Mısır’da papirüs bitkisinden yapılan kâğıda benzer bir malzeme üzerine yazılar yazılırdı. Kumaş
özellikle Uzak Doğu ülkelerinde yazı için yaygın olarak kullanılan bir malzemeydi. Kağıdın icadı
öncesinde Çin’de ipek kumaşlar yazı için kullanılırdı.

Kil tablet

Yazının icat edildiği Eski Mezopotamya uygarlıklarında en çok kullanılan yazı malzemesi kil tablettir.

Hayvan derilerinden elde edilen parşömen, eski çağlarda yaygın olarak kullanılan bir başka yazı
malzemesidir. Kâğıt kullanımının yaygınlaştığı döneme kadar parşömen Avrupa ve Orta Doğu’da
kullanılan en yaygın yazı malzemesi olmuştur. Balmumu tabletleri yüzlerce yıl boyunca kullanılan
başka bir yazı malzemesidir. Genelde tahtadan yapılan çerçevenin iç yüzeyine balmumu dökülerek
imal edilen bu tabletler, tekrar kullanılabildiği için oldukça kullanışlıydı.

Bunların dışında da birçok malzeme yazı yazmak amacıyla kullanılmıştır. Bunların arasında ahşap
tabletler, bambu çubukları, palmiye yaprakları, kaplumbağa kabukları, hayvan kemikleri ve taş
parçalarını sayabiliriz.

Kağıdın İcadı

Kâğıt tarihte ilk olarak Çin’de icat edilmiştir. “Kağıdı kim buldu?” sorusunun cevabı Çin’in eski tarih
kaynaklarına göre M.S. 2. yüzyılda yaşayan Cai Lun’dur. Çin kaynaklarında eskiden beri aktarılan
bilgiye göre Cai Lun Milattan sonra 105 yılında kağıdı icat etmiştir. Ancak yapılan arkeolojik
araştırmalara göre aslında kağıdın icadı daha önceki dönemlerde meydana gelmiştir. Arkeolojik
araştırmalarda bulunan en eski kağıt belge Milattan önce 2. yüzyıla tarihlenmiştir. Tarihçilere göre
kağıdın icadı Milattan önce 2. veya 3. yüzyılda gerçekleşmiş olabilir.

Cai Lun muhtemelen kağıt üretim tekniğini iyileştiren bazı önemli yenilikler getirmişti. Daha kaliteli ve
az maliyetli bir kağıt çeşidi icat etmişti. Bu durum onun kağıdın mucidi olarak hatırlanmasına sebep
olmuş olabilir. Ancak arkeolojik bulgulara göre kağıdın ilk mucidi değildir. Kağıdı ilk icat eden kişinin
ismi bilinmemektedir.

Kağıdın icadı
Tarihten günümüze gelen en eski kağıt belge M.Ö. 2. yüzyıla ait eski bir haritadan kalan parçadır.

Çin’de kağıttan önce yazı yazmak için farklı malzemeler kullanılmıştır. Kaplumbağa kabuğu, bambu
çubukları ve ipek kumaş bunların en önemlileridir. Kaplumbağa kabuğu ve bambu çubuklarının ağır ve
biraz kullanışsız olması, ipek kumaşının pahalı olması yeni bir malzeme bulmak için arayışlara itmiştir.
Odun parçaları, ağaç kabukları, kumaş artıkları, eski balık ağları gibi birçok malzemenin ezilerek
hamur haline getirilmesiyle üretilen kağıt hem az maliyetli, hem de yazı yazmak için çok uygun bir
araçtı.

Kağıdın Yayılması

Çin’de kağıdın icadı sonrasında kağıt üretim teknikleri yavaş yavaş diğer ülkelere yayıldı. Öncelikle
Vietnam, Kore, Japonya gibi Çin’in çevresindeki ülkelere yayıldı.

İslam dünyasında kağıt üretimi

İslam dünyasında kağıt üretiminde kullanılan teknik ve makineleri gösteren bir minyatür.

Müslümanlar 8. yüzyılda kâğıt üretimini Çinlilerden öğrenerek geliştirdiler. İslam dünyasında kağıt
üretiminde yeni teknikler kullanıldı. Suyla çalışan kağıt hamuru değirmenleri, hayvan gücüyle çalışan
ve kağıt hamurunu ezmek için kullanılan araçlar geliştirildi. Kağıt tüm İslam dünyasında yaygınlaştı. Bu
durum kitabın yaygınlaşması ve bilimsel gelişmenin artmasını sağladı.

Avrupa’da kağıttan önce yazı yazmak için yaygın olarak kullanılan malzeme hayvan derisinden yapılan
parşömendi. Avrupa’da kağıdın kullanılmaya başlaması kağıdın icadı üzerinden uzunca bir dönem
geçtikten sonra olmuştur. Avrupa’da kağıt üretimi ilk olarak 11. yüzyılda İspanya’da başladı. Bu
dönemde İber yarımadasının bir bölümü Müslümanların elindeydi. Endülüs adı verilen bu bölge
bilimsel ve teknik gelişmelerin İslam dünyasından Avrupa’ya geçişinde önemli bir rol oynamıştır. Kağıt
üretim teknikleri de Endülüs üzerinden İslam dünyasından Avrupa’ya geçmiş ve Avrupa ülkelerinde
kağıt kullanımı başlamıştır.