Professional Documents
Culture Documents
k|Zgx?
!= b]xfosfdWo] s'g cjwf/0ff ;a}eGbf gjLg xf] <
s_ dfkg
v_ k/LIf0f
!!=! d"Nof+sgsf] cjwf/0ff, p2]Zo / dxTj u_ cfFsng
3_ d"Nof+sg
@= dfqfTds cleJolQm b]xfosfdWo] s'g xf] <
s_ dfkg
v_ k/LIf0f
u_ cfFsng
3_ d"Nof+sg
पदमराज आचार्य उपसचचव पदमराज आचार्य उपसचचव
k|Zgx? k|Zgx?
#= lgodfg';f/ c+sg ug]{ sfo{nfO{ s] elgG5 < %= d"Nof+sgsf] kl/efiff;Fu ;a}eGbf a9L d]n vfg] zAb s'g xf] <
s_ dfkg v_ k/LIf0f s_ sdhf]/L kQfnufpg' v_ k/LIff lng'
u_ cfFsng 3_ d"Nof+sg u_ d"No lgwf{/0f 3_ c+sg ug'{
$= g]kfnL ljifodf s'g} ljBfyL{n] !)) k"0ff{+sdf ^% c+s k|fKt ^= ljBfyL{sf] k|ultsf] n]vfhf]vf ug{' s'g d"Nof+sgsf] k|sf/ xf] <
u/\of] eg] of] b]xfosfdWo] s] xf] < s_ lgdf{0ffTds
s_ dfkg v_ :yfg lgwf{/0f
v_ k/LIf0f u_ lg0f{ofTds
u_ cfFsng 3_ lgbfgfTds
3_ d"Nof+sg
1
5/20/2022
2
5/20/2022
d"Nof+sg d"Nof+sg
dfkg / d"No lgwf{/0fsf] ;lDdlnt :j?k k|Zg M d"Nof+sg s] xf] <
s'g} klg j:t'sf] d"No lgwf{/0f ug]{ k|lqmof s_ dfkg ug'{
ck]lIft l;sfO pknlAw xfl;n eP gePsf] eGg] s'/fsf] lgwf{/ 0f v_ :t/ lgwf{/0f ug'{
ug]{ sfo{, u_ of]Uotf lgwf{/0f ug'{
lg0f{o ug{ ;"rgf k|bfg ug]{ lj1fg 3_ k/LIf0f ug'{
o;n] j:t' jf k|lqmofsf] kl/df0ffTds tyf u'0ffTds n]vfhf]vf
u5{ . -cfFsngn] k"j{lgwf{l/t dfkb08;Fu klg t'ngf u5{ ._
o;n] slt 5 / s:tf] 5 < b'j} k|Zgsf] hjfkm lbG5 .
d"Nof+sgdf k/LIf0f / u}/ k/LIf0fsf ;fwgx? k|of]u ul/G5g\ .
3
5/20/2022
c+sdfq k|bfg ub{5 . k|fKt c+ssf] JofVof ub{5 . Backward looking ससकाइको मूलर्ाांकन
d"Nof+sgsf k|sf/
!_ d"Nof+sgnfO{ lgdf{0ffTds / lg0f{ofTds u/L b'O{ k|sf/df juL{s/0f
s;n] u/]sf x'g\ <
!!=@lzIf0fdf lgdf{0ffTds / lg0f{ofTds d"Nof+sgsf] s_ u'|8n08 v_ :6km\n]ljd u_ 6fon/ 3_ :qmfOa]g
@_ d"Nof+sgnfO{ :yfg lgwf{/0f, lgdf{0ffTds, lg0f{ofTds /
pkof]u
lgbfgfTds u/L $ k|sf/df s;n] juL{s/0f u/]sf x'g\ <
s_ u|'8n08 v_ :6km\n]ljd u_ 6fon/ 3_ :qmfOa]g
#_ /rgfTds d"Nof+sg eGgfn] s'gnfO{ hgfp5 <
s_ :yfg lgwf{/0f, v_ lgdf{0ffTds,
u_ lg0f{ofTds 3_ lgbfgfTds
पदमराज आचार्य उपसचचव पदमराज आचार्य उपसचचव
4
5/20/2022
lgdf{0ffTds d"Nofª\sg
/rgfTds, ;'wf/fTds, ;lqmo, cGtl/d d"Nof+sg lgdf{0ffTds d"Nofª\sgsf p2]Zox?
cgf}krfl/s d"Nof+sg, lg/Gt/ k|s[ltsf] l;sfOsf] k|ultsf] lg/Gt/ n]vfhf]vf ug'{
l;sfO / lzIf0fdf ;'wf/ d'Vo p2]Zo lzIf0f of]hgfnfO{ ;xL ?kdf sfof{Gjog u/fpg' .
l;sfOsf nflu d"Nof+sg ljBfyL{sf sdL sdhf]/L kQf nufpg' .
lzIfs ljBfyL{ b'j}nfO{ k[i7kf]if0f lbg] lzIf0f l;sfO lqmofsnfkdf ;'wf/ Nofpg' .
l;sfOsf] k|ultsf] n]vfhf]vf ub{5 . lzIf0f l;sfOdf b]vf k/]sf q'l6x? x6fpg tTsfn} k[i7kf]if0f
sIff sfo{, u[x sfo{, PsfO k/LIff, q}dfl;s k/LIff, cjnf]sg nfu" ug'{ .
df}lvs k|Zg, xflh/L hjfkm cflb lgdf{0ffTds d"Nof+sgsf ;fwg . lzIf0f ljlwnfO{ k|efjsf/L agfpg' .
lzIfs ljBfyL{ aLr ;'dw'/ ;DaGw sfod u/fpg' .
ljBfyL{sf ;Dk"0f{ cg'ej / Jojxf/x?sf] b}lgs n]vfhf]vf ug'{ .
5
5/20/2022
ljlzli6s/0f tflnsf
cjwf/0ff
k|Zgkq lgdf{0fsf] of]hgf
kf7\oqmdsf ;a} kf7 / p2]Zo ;d]6\g] u/L k|Zg lgdf{0f ug{ agfOg]
of]hgf÷tflnsf
!!=$ ljlzli6s/0f tflnsf lgdf{0f / pkof]u o;df k|Zg slt ;f]Wg], lsg ;f]Wg], sxfFaf6 ;f]Wg], s'g txsf k|Zg ;f]Wg]
eGg]h:tf s'/f ;dfj]z ul/Psf x'G5g\ .
pQm tflnsfdf kf7\oqmdsf p2]Zo, ljifoj:t', cª\sef/, ;do cflbnfO{
Vofn u/L s'g PsfOaf6 s:tf / sltcf]6f k|Zgx¿ ;f]Wg], s'g k|Zg slt
cª\ssf] /fVg], s'g k|ZgnfO{ slt ;do lbg], k|Zgdf 1fg, ;Lk / pRr
IfdtfnfO{ s'gs'g k|Zgaf6 d"Nofª\sg ug]{h:tf s'/fx¿ ;dfj]z ul/Psf]
x'G5 .
ljlzi6Ls/0f tflnsfn] ljifoj:t'ut j}wtf lgwf{/0f ug{ lgb]{lzt ub{5 .
k/LIffsf] :t/Ls/0f, Ps¿ktf / j}wtfsf nflu ljlzi6Ls/0f tflnsfn]
dxTjk"0f{ e"ldsf v]ns] f] x'G5 .
पदमराज आचार्य उपसचचव पदमराज आचार्य उपसचचव
6
5/20/2022
ljlzli6s/0f tflnsf
ljlzi6Ls/0f tflnsfsf] k|of]uaf6 x'g] ;xof]u
pko'Qm k|Zgkqsf] lgdf{0f ug{
ljifout j}wtf ;'lglZrt ug{
!!=& glthf ljZn]if0f / o;sf] pkof]u
;do, k"0ff{ª\s tyf k|Zg;ª\Vof olsg ug{,
s'g ljwf jf If]qaf6 s:tf / slt k|Zg lgdf{0f ug]{ eGg] af/]df
lgb]{z ug{,
;a} ;Lk / bIftf ;d]6\g] u/L k|Zgkq lgdf{0f ug{,
k|Zgkq lgdf{0fstf{ / lzIfsnfO{ kyk|bz{g ug{,
k|ZgkqnfO{ j}1flgs / Jojl:yt agfO{ Ps¿ktf Nofpg,
z}Ifl0fs of]hgf lgdf{0fdf d"Nof+sgsf k|Zg to ug{ M
ljBfyL{x¿sf] l;sfOdf clej[l4 ug{ पदमराज आचार्य उपसचचव पदमराज आचार्य उपसचचव
7
5/20/2022
8
5/20/2022
cjnf]sg
d"Nof+sgsf u}/k/LIf0f ;fwgx? ljBfyL{n] l;s]sf s'g} klg s'/fx?nfO{ lqmofTds kIfaf6 jf
ljBfyL{sf] sfo{s'zntfsf] k|ToIf ;+nUgtfaf6 ul/g] d"Nof+sgnfO{
cjnf]sg -?h' ;"rL / >]0fLdfkg_ cjnf]sg elgG5 .
36gfj[Q clen]v ljBfyL{n] l;k l;sfOsf nflu k|ToIf ?kdf x]/]/ ul/g] d"Nof+sg
ljBfyL{sf] afgL, Jojxf/, cfr/0f, :jf:Yo, ;fdflhs ;DaGw /
;l~rt clen]v Jojxf/sf kIfx?sf] d"Nof+sg lnlvt k/LIffaf6 ug{ sl7g x'g]
cfTdd"Nof+sg x'Fbf o:tf kIfx?sf] d"Nof+sgsf nflu k|of]u ul/G5 .
cj:yf cWoog cflb
dfkgsf ;fwg
cjnf]sgdf k|of]u x'g] kmf/fdx¿
@=¿h' ;"rL !!=( lzIfs lgld{t k/LIffsf] j}wtf /
ljBfyL{sf] Jojxf/, u'0f, ljz]iftf;DaGwL s'/fx¿ :ki6 ¿kdf kQf ljZj;lgotf
nufpg pgLx¿sf] of]Uotf, cfr/0f, afgL;DaGwL jf:tljs ;"rL
tof/ u/L k|To]s ljifodf b]lvPsf jf:tljs pknlAwnfO{ cjnf]sg
u/L ;xL :yfgdf lrGx nufpg] ljlw . -d"Nof+sgsf ;fwgdf x'g'kg]{ ljz]iftfx?_
vf; :jefj, cfr/0f / Jojxf/ hfFRg k|of]u x'g]
klxn] g} tof/ ul/Psf ;"rLx¿dWo] s'g} vf; Pp6fdf lrGx nufOG5
.
¿h' ;"rLaf6 k|fKt pknlAwsf] kl/0ffd >]0fLdfkgaf6 k|fKteGbf a9L
ljZj;lgo x'g] .
tof/ ug{ sl7g, k|of]u ug{ ;lhnf] x'g] . पदमराज आचार्य उपसचचव पदमराज आचार्य उपसचचव
9
5/20/2022
;dfgfGt/ k|f?k ljlw ;dokl5 pQm k/LIf0f ;fwg ;f]xL ljBfyL{ ;d"xdf ;~rfng ul/g]
tl/sfnfO{ k/LIf0f k'gM k/LIf0f ljlw elgG5 .
c4{ljefhg ljlw
o; ljlwdf ;dfg k|Zg, ;dfg ljBfyL{x?sf] ;d"xdfly ;dfg
s'8/ l/rf8{;gsf] ;"q cj:yfdf b'O{ k6s k|of]u ul/G5 .
b'j} k6ssf] k/LIf0fsf] k|fKtf+ssf] ;x;DaGwåf/f ljZj;gLotfsf] dfqf
lgwf{/0f ul/G5 .
;x;DaGwsf]] u'0ffª\ssf] dfg )=* sf] jl/kl/ ePdf /fd|f] dflgG5 .
ljZj;gLotf u'0ffª\s qmdn] )=) b]lv !=) sf] aLrdf x'G5 .
पदमराज आचार्य उपसचचव पदमराज आचार्य उपसचचव
10
5/20/2022
& b]lv !% lbgsf] x'g'kb{5 . o; ljlwaf6 lgsflng] ljZj;lgotfnfO{ k|Zgsf] sl7gfO :t/ cflb ;dfg x'g' cfjZos x'G5 .
o; ljlwdf b'O{ ;d?k k|Zgkqx? tof/ ul/;s]kl5 5f]6f] ;dofGt/df b'j}
l:y/tfsf] u'0ff+s jf ;"rs elgG5 .
k|ZgkqnfO{ ;dfg ljBfyL{sf] ;d"xdf k|of]u ul/G5 . km/s km/s k|Zgx? ePsf]
of] ;a}eGbf ;/n ljlwsf ;fy} ;a}eGbf a9L q'l6k"0f{ ljlw xf] . t/ o; / 5f]6f] ;dofGt/ ePsfn] klxnf]sf] cg'ej bf];|f]df x:tfGt/0f x'Fb}g .
ljlwdf cj:yf ;dfg /fVg sl7g x'g] ePsfn] a9L q'l6k"0f{ x'G5 . oL b'j} k/LIf0faf6 k|fKt k|fKtf+ssf] ;x;DaGwsf cfwf/df ljZj;lgotfsf] dfqf
lgwf{/0f ul/G5 .
o:tf] ljZj;lgotfnfO{ Ps?ktf jf ;d?ktfsf] ;"rs klg elgG5 .
ljZj;lgotf lgsfNg] ;a}eGbf a9L vlr{nf] ljlw ;dfgfGt/ k|f?k ljlw xf] .
k|Zgsf] ;dfg ;+Vof of] Ps ;/n tyf sd q'l6k"0f{ ljlw ePsf] x'gfn] o;nfO{ cTolws dfqfdf
11
5/20/2022
12
5/20/2022
13
5/20/2022
cIf/fª\sg k|0ffnL
Letter Grading System-LGS
cIf/fª\sg k|0ffnL
cjwf/0ff cjwf/0ff
lglZrt dfgssf cfwf/df cIf/ (Letter) df c+sg ug]{ jf n]6/ u|]l8ª k|0ffnLsf] ;j{k|yd k|of]u ug]{ sfd dgf]lj1fgsf k|f]km];/
14
5/20/2022
15
5/20/2022
• lg0f{ofTds d"Nofª\sgsf nflu lnOg] k/LIffdf ;xefuL x'g ljBfno $ ^) / ;f]eGbf dfly &) eGbf sd @=* B pQd (Good)
v'n]sf] jf k7gkf7g ePsf] s'n lbgsf] krxQ/ k|ltzt xflh/L ePsf]
% %) / ;f]eGbf dfly ^) eGbf sd @=$ C+ ;Gtf]ifhgs
x'g' kg]5
{ . (Satisfactory)
^ $) / ;f]eGbf dfly %) eGbf sd @=) C u|fx\o (Acceptable)
16
5/20/2022
17
5/20/2022
kf7\oj|mdcg';f/ l;sfOsf nflu lg/Gt/ kf7\oj|mdcg';f/ l;sfOsf nflu lg/Gt/ d"Nofª\sg >]0fL
d"Nofª\sgsf ;fdfGo dfkb08 lgwf{/0f k|lqmof
sIff !–% sIff ^–& sIff !–% sIff ^–&
-% j6f dfkb08 _ -^+!Ö& j6f dfkb08_
!= sIff sfo{ -sIff != sIff sfo{ • &) b]lv !)) k|ltzt;Dd •*) k|ltzt / ;f]eGbf dfly – s >]0fL
;xeflutf_ @= sIff ;xeflutf – s >]0fL •^) k|ltzt / ;f]eGbf dfly &( k|ltzt;Dd – v
@= kl/of]hgf sfo{ #= k|of]ufTds / kl/of]hgf sfo{ •$) k|ltztb]lv ^( k|ltzt;Dd >]0fL
– v >]0fL •$) k|ltzt / ;f]eGbf dfly %( k|ltzt;Dd – u
#= Jojxf/df kl/jt{g $= Jojxf/ kl/jt{g •$) k|ltzteGbf tn – u >]0fL >]0fL
$= l;h{gfTds sfo{ %= l;h{gfTds sfo{x¿
%= xflh/L ^= pknlAw k/LIff
&= lzIfsn] rfx]sf cGo kIf yKg ;lsg]
;"q cª\snfO{ l;sfO;s]sf kf7 ;ª\Vofn] efu u/L cf};t >]0fL lgwf{/0f
ljBfyL{n] kfPsf hDdf /]hf ;+Vof ug]{
/]hf k|ltzt Ö » !)) •pbfx/0ffy{ M ul0ft ljifodf klxnf] q}dfl;sdf rf/cf]6f kf7
k9fO ePsf kf7 ;+Vof» #
l;sfO;Sbf ljBfyL{n] j|mdzM u,v,v,s kfPdf p;sf] cf};t >]0fL -
$)± ^) ±^)± *) Ö @$)÷$ Ö ^)_ v x'G5 .
18
5/20/2022
/fli6«o kf7\oqmd k|f?k @)&^ df ljBfyL{ d"Nof+sg /fli6«o kf7\oqmd k|f?k @)&^ df d"Nof+sg k|0ffnL
ljBfyL{ d"Nofª\sg tyf k|df0fLs/0f ;fwf/0f wf/tkm{ ;fj{hlgs k/LIffsf k|To]s ljifodf @% k|ltzt ef/sf]
d"Nofª\sg / k|df0fLs/0fsf nflu ljBfno :t/Lo k/LIff / afx\o ;fj{hlgs cfGtl/s / &% k|ltzt ef/sf] afx\o d"Nofª\sg
k/LIff ;~rfng ul/g] . ;a} sIffdf cIf/fª\sg k4ltsf] sfof{Gjog ul/g]5 .
sIff ! b]lv & tyf sIff ( sf] k/LIffsf] ;Dk"0f{ lhDdf :jod\ ljBfnosf] ljBfyL{ d"Nof+sg;DaGwL 9fFrf M kl/ifbn] :jLs[t ug]{
x'g]5 . ljifout ljlzi6Ls/0f tflnsf M kf7\oqmd ljsf; s]Gb|n]
sIff & ;Dd lg/Gt/ ljBfyL{ dN"ofªs\g k|0ffnL cjnDag
afX\o ;fj{hlgs k/LIff # txdf
s_ sIff * df :yfgLo txn],
v_ sIff !) df k|b]zn] /
u_ sIff !! tyf !@ df ;ª\3n]
ljBfno lzIffsf] jt{dfg d"Nofª\sg k4lt ljBfno lzIffsf] jt{dfg d"Nofª\sg k4lt
ljBfno lzIffsf] ljBdfg ljBfyL{ d"Nof+sg k4lt ljBfno lzIffsf] ljBdfg ljBfyL{ d"Nof+sg k4lt
▪b'O{ k|sf/sf] d"Nof+sg k4lt M ljBfno:t/Lo d"Nof+sg / ;fj{hlgs afXo ▪sIff ! b]lv # ;Dd l;sfO pknlAwdf cfwfl/t l;sfOsf nflu d"Nof+sg
k/LIff ztk|ltzt
▪sIff ! b]lv & / sIff ( sf] ljBfyL{ d"Nof+sg;DaGwL ;Dk"0f{ lhDd]jf/L ▪sIff $ b]lv * ;Dd lgdf{0ffTds d"Nof+sgaf6 k|fKt glthfdf cfwfl/t cfGtl/s
ljBfnosf] x'g] d"Nof+sg %) k|ltzt ef/ tyf clGtd k/LIffsf] glthfsf cfwf/df %) k|ltzt ef/
lgwf{/0f u/L lg0f{ofTds d"Nof+sg,
▪;fj{hlgs afXo k/LIff M sIff *, !), !! / !@ df x'g] Joj:yf 5 .
▪dfWolds txdf ;fwf/0ftkm{ k|To]s ljifodf @% k|ltzt cfGtl/s / &% k|ltzt
▪sIff * df :yfgLo tx :t/Lo k/LIff k4lt -z}=;= @)&$ b]lv_
jfXo d"Nof+sg -kl/dflh{t kf7\oqmd sfof{Gjog ePkZrft_,
▪sIff !) P; O O k/LIff /fli6o k/LIff af]8{n] k|dfl0fs/0f ug]{ k4lt -gLlt ▪sIff # df k7g ;Ifdtfsf] k/LIf0f M z}lIfs u'0f:t/ k/LIf0f s]Gb|n]
k|b]z:t/af6 ;~rfng ug]{ ePtfklg xfn;Dd s]Gb|af6} Joj:yfkg_ ▪sIff %, * / !) sf] /fli6«o :t/df ljBfyL{ pknlAw k/LIf0f (NASA) z}lIfs
▪sIff !! / !@ df /fli6o k/LIff k4lt u'0f:t/ k/LIf0f s]Gb|dfkm{t ul/g] Joj:yf
19
5/20/2022
20
5/20/2022
21
5/20/2022
gd"gf k|Zgx?
pQ/
(=ljBfno If]q ;'wf/ of]hgfn] lg/Gt/ d"Nof+sg k|0ffnLnfO{ slt !=u
sIff;Dd nfu" ug]{ gLltut Joj:yf u/]sf] lyof] < @=v
-s_ sIff ^ ;Dd -v_ sIff & ;Dd #=s
$=3
-u_ sIff * ;Dd -3_ sIff % ;Dd
%= s
!)=sIff !–# sf] PsLs[t kf7\oqmd @)&^ n] pknlAw k/LIf0fnfO{ ^= 3
cIf/f+sg;Fu t'ngf ubf{ ^) b]lv &% k|fKtf+snfO{ s;/L JofVof &= u
ul/Psf] 5 < *= v
-s_ dWod -v_ ;fdfGo (= v
-u_ pRr -3_ /fd|f] !)=3
Thank
You
पदमराज आचार्य उपसचचव
22