Naczelne zasady prawa wyznaniowego

1. ZASADA WOLNOŚCI SUMIENIA I RELIGII

- Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r.

• Art. 53 Ust. 1. Każdemu zapewnia się wolność Sumienia i religii

ust. 2.Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru

- Konstytucja R.P. z 1997 r. Art. 53 ust. 2

 Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania
indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w
obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w
zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.

- Ustawa z 17 maja 1989 r. O gwarancjach wolności sumienia i wyznania

 Art. 1. 1. Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia każdemu obywatelowi wolność sumienia i wyznania.

2. Wolność sumienia i wyznania obejmuje swobodę wyboru religii lub przekonań oraz wyrażania ich indywidualnie i
zbiorowo, Prywatnie i publicznie.

 W przepisie tym użyto słów „wyznawanie , przyjmowanie i uzewnętrznianie” , te sformułowania odnoszą się do osób
które już należą do określonego wyznania , ale trzeba pamiętać , że przyjmowanie religii oznacza także wolność jej
zmiany. Uzewnętrznianie religii rozumiane jest przez prawodawcę w sposób szeroki. W sensie pozytywnym (wolność
do działania , aktywności) wyróżnione zostały następujące jego przejawy :

- uprawiane kultu (sprawowanie aktów mających na celu oddawanie czci Bogu czy to w formie publicznej czy
prywatnej)

- modlitwa

- uczestniczenie w obrzędach

- praktykowanie (przyjmowanie sakramentów , zachowywanie postów)

- nauczanie (wszelkie akty podejmowane w celu przekazywania wiary)

- posiadanie świątyń i innych miejsc kultu

- korzystanie z pomocy religijnej w miejscu przebywania

Wolność w aspekcie negatywnym (wolność od przymusu) oznacza , że zabronione jest zmuszanie do udziału jak i zmuszanie
do powstrzymania się od udziału w praktykach religijnych

 Najważniejsza z zasad wyrażona w art. 53 Konstytucji. Nie ma ograniczenia, nie chodzi tylko o obywtalei ale o każdego,
kto znajdzie się na terytorium Państwa Polskiego. Jest to prawo człowieka. Wolność religii obejmuje wolność wydania i
przyjmowania religii według własnego wyboru i uzewnętrzniania jej publicznie lub prywatnie poprzez praktykowanie,
kult. Są świątynie i inne miejsca kultu zależnie od potrzeb. Z niej pochodzą dalsze uprawnienia. Swoje unormowanie
znajduje w ustawie o gwarancjach wolności sumienia I wyznania.

2. ZASADA RÓWNOUPRAWNIENIA KOŚCIOŁÓW I INNYCH ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH

Źródła:
• Konstytucja, art 25 ust. 1: Kościoły i inne związki wyznaniowe są Równouprawnione
• Ustawa z 1989 r. O gwsw, art 9 ust. 2 pkt 3: art. 1 ust 3, art. 19 ust.w związek wyznaniowy-zorganizowana
wspólnota wyznawców istniejąca w celu wykonywania funkcji religijnych.
Równouprawnienie-zakaz uprzywilejowywania związku religijnego Przez państwo: zakaz dyskryminacji: rowny
dostęp do praw
 świadczy o odrzuceniu modelu państwa wyznaniowego bo nie ma czegoś takiego jak religia uprzywilejowana
przez państwo. Zasada równości mówi, że należy tak samo traktować podmioty odznaczające się wspólną
cechą. Nasze państwo jednakowo traktuje swobodę wszystkich związków wyznaniowych i kościołów do ich
 samodzielnego określania swoich doktryn religijnych sposobu pełnienia posługi religijnej itp. Należy tu
podkreślić, że Kościół katolicki jest w nietypowej sytuacji bo jest jako jedyny podmiotem prawa
międzynarodowego co jednak nie oznacza, że jest tu złamana zasada równości. Każde prawo musi być
sprawied.
3. ZASADA BEZSTRONNOŚCI PAŃSTWA W SPRAWACH WYZNANIOWYCH

 Konstytucja, art.25 ust. 2: Władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach
przekonan religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym

 Bezstronność wyznaniowa: brak religii panującej: państwo lub inna władza publiczna (np.. samorządowa) nie narzuca
obywatelom religii czy innego światopoglądu:

 brak ingerencji władz publicznych w sprawy wewnętrzne kościołów.

 Państwo jest bezstronne wyznaniowo. Władza nie narzuca obywatelom religii jaka mają wyznawać oraz światopoglądu.
Władza nie ingeruje również w sprawy wewnętrzne kościoła. Dotyczy to zarówno władzy państwowej, jak i
samorządowej.

 mówiąc najprościej władze nie powinny brać strony żadnego światopoglądu czy przekonania religijnego. Wobec
wszelkich światopoglądów itp. mają zachować obiektywizm. Poza tym władze w tym kontekście mają zapewnić
swobodę wyrażania światopoglądów i przekonań w życiu publicznym

4. ZASADA WSPÓŁDZIAŁANIA PAŃSTWA I ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH

 Konstytucja, art. 25 ust. 3: Stosunki miedzy państwem a kościołami i zwiazkami wyznaniowymi sa kształtowane na
zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również
współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego

 chodzi tu o współdziałanie dwóch niezależnych instytucji dla osiągnięcia wspólnych celów. Tym wspólnym celem jest
przede wszystkim dobro człowieka. Dla jego realizacji państwo i kościoły współpracują w ramach oświaty, pomocy
ubogim, w ramach zdrowia. Taka współpraca jest obowiązkiem Konstytucyjnym!!!

5. ZASADA AUTONOMII I NIEZALEŻNOŚCI ZWIĄZKÓW WYZNANIOWYCH

 Konstytucja, art. 25 ust. 3: Stosunki miedzy państwem a kościołami i Związkami wyznaniowymi są kształtowane na
zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności kazdego w swoim zakresie.

Autonomia – prawo do samodzielnej regulacji oraz zarządu własnymi sprawami

Niezależność – działalność i organizacja bez wpływu i udziału drugiej Strony

Zakres własny związków wyznaniowych-funkcje religijne (art. 19 ustawy o Gwsw)

- Państwo nie jest zwierzchnikiem związków wyznaniowych. R.P

 to jest zasada mówiąca o rozdziale kościoła od państwa bez użycia słowa „rozdział” które źle się kojarzyło. Autonomia
oznacza, że zarówno państwo jak i kościoły i wszelkiej maści związki wyznaniowe samodzielnie kształtują swoją
organizację wewnętrzną – określają swoją strukturę finanse itp. Niezależność zaś oznacza, że nie ma zewnętrznego
powiązania między tymi podmiotami. Państwo nie ingeruje w struktury kościołów, kościoły nie ingerują w struktury
państwa. Tutaj są pewne wyjątki ale kościół sam się na nie zgodził – mianowicie chodzi o to, że biskupem diecezji w
Polsce może być tylko Polak i że granice diecezji nie będą wykraczały poza granice państwa.

6.ZASADA BILATERALNOŚCI

 Konstytucja z 1997 r. Art. 25 ust. 4: Stosunki między Polską a Kościołem Katolickim określa umowa międzynarodowa
zawarta ze Stolica Apostolską i ustawy

 Ust. 5: Stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi określają ustawy
uchwalone na podstawie umów zawartych przez Rade Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami
  chodzi o to, że stosunki RP a kościoły i inne związki powinny być unormowane ustawami uchwalonymi na podstawie
umów zawartych między Radą Ministrów a przedstawicielami poszczególnych kościołów i związków wyznaniowych.
Jednak większość takich ustaw powstała jeszcze przed wejściem w życie Konstytucji obecnej. Po wejściu jej w życie nie
zdarzyło się już aby jakiś kościół zawarł taką umowę.

 Trzeba tu zaznaczyć, że w szczególny sposób uregulowana jest pozycja kościoła katolickiego bo on jest podmiotem
prawa międzynarodowego - jest ona określona na podstawie umowy międzynarodowej zwanej konkordatem gdyż
kościół katolicki dzięki posiadanej przez siebie podmiotowości prawa międzynarodowego może zawierać takie umowy.

 Nakazuje państwu na dialog z związkami wyznaniowymi w rozwiązaniu spraw i przygotowanie aktów prawnych
regulujące związki wyznaniowe. Każdy akt musi być poprzedzony dialogiem z związkiem wyznaniowym, musi dojść do
porozumienia.

PROBLEMATYKA KONKORDATU

1. Konkordat między Stolicą Apostolską i RP podpisany w dniu 28 lipca 1993 r.

- ratyfikowany 23 lutego 1998 r.

2. Problematyka konkordatu z 1983 r.

Artykuł 1 [wzajemne poszanowanie niezależności i Autonomii]

Artykuł 2 [przedstawicielstwa dyplomatyczne]

Artykul 3 [swoboda komunikowania się Kościoła w Polsce w kraju i za granicą] Artykul 4 [osobowość prawna
Kościoła]

Artykul 5 (gwarancja swobodnego wykonywania misji Kościoła na podstawie prawa kanonicznego

Artykuł 6 [jednostki organizacyjne Kościoła]

Artykuł 7 [Obsada urzędów kościelnych]

Artykul 8 [swoboda sprawowania kultu] Artykul 9 [dni świąteczne]

Ocena Konkordatu po 25 latach jego stosowania w praktyce

- Konkordat wyznaczył podstawowe standardy stosunków państwa do związków wyznaniowych, opierając je na modelu separacji
skoordynowanej, to znaczy wzajemnego poszanowania autonomii i niezależności, ale dopuszczającej współpracę w celu
urzeczywistniania dobra wspólnego.