L ECTURE N OTES

కోసం నర్సింగ్ విద్యార్థు లు

Human Anatomy and

Physiology

Nega Assefa డిసేబుల్

యూనివర్శిటీ జోసెఫ్ త్సీగే జిమ్మా
విశ్వవిద్యాలయం

లో సహకారం తో ది ఇథియోపియా ప్రజా ఆరోగ్యం శిక్షణ చొరవ, ది కార్టర్ కేంద్రం, ఇథియోపియా ఆరోగ్య మంత్రిత్వ
శాఖ మరియు ఇథియోపియా విద్యా మంత్రిత్వ శాఖ

2003
 నిధులు సమకూర్చారు కింద USAID సహకార ఒప్పందం నం. 663-A-00-00-0358- 00.

ఉత్పత్తి చేయబడింది లో సహకారం తో ది ఇథియోపియా ప్రజా ఆరోగ్యం శిక్షణ చొరవ, ది కార్టర్ సెంటర్,
ఇథియోపియా ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖ మరియు ఇథియోపియా విద్యా మంత్రిత్వ శాఖ.

ముఖ్యమైనది మార్గదర్శకాలు కోసం ప్రింటింగ్ మరియు ఫోటోకాపీ చేస్తోంది

ఆరోగ్య సంరక్షణ కార్యకర్తలు, విద్యార్థు లు లేదా అధ్యాపకులు విద్యాపరమైన, లాభాపేక్ష లేని ఉపయోగం కోసం ఈ
ప్రచురణ యొక్క అన్ని పేజీలను ముద్రించడానికి లేదా ఫోటోకాపీ చేయడానికి పరిమిత అనుమతి ఉచితంగా
మంజూరు చేయబడుతుంది. అన్నీ కాపీలు తప్పక నిలుపుకుంటారు అన్ని రచయిత క్రెడిట్స్ మరియు కాపీరైట్
నోటీసులు చేర్చబడింది లో అసలు పత్రం. కింద సంఖ్య పరిస్థితులలో ఇది అనుమతించబడుతుందా అమ్మండి లేదా
పంపిణీ చేయండి పై వాణిజ్య ప్రాతిపదికన, లేదా ఈ ప్రచురణ నుండి పునరుత్పత్తి చేయబడిన మెటీరియల్ కాపీలను
రచయితగా క్లెయిమ్ చేయడం .

©20 03 ద్వారా నేగా అసెఫా మరియు జోసెఫ్ త్సీగే

అన్నీ హక్కులు రిజర్వ్ చేయబడింది. తప్ప వంటి స్పష్టంగా అందించారు పైన, సంఖ్య భాగం యొక్క ఇది ప్రచురణ
ఎలక్ట్రా నిక్ లేదా మెకానికల్‌తో సహా ఏదైనా రూపంలో లేదా ఏదైనా పద్ధతిలో పునరుత్పత్తి చేయవచ్చు లేదా ప్రసారం
చేయవచ్చు ఫోటోకాపీ చేయడం, రికార్డింగ్ చేయడం లేదా ఏదైనా ద్వారా సమాచార నిల్వ మరియు తిరిగి పొందడం
వ్యవస్థ, రచయిత లేదా రచయితల వ్రాతపూర్వక అనుమతి లేకుండా.

ఈ పదార్థం ఉంది ఉద్దేశించబడింది కోసం విద్యాసంబంధమైన వా డు మాత్రమే ద్వారా సాధన ఆరోగ్యం శ్రమ
కార్మికులు లేదా ఆరోగ్య సంరక్షణ రంగంలో విద్యార్థు లు మరియు అధ్యాపకులు.
 Human Anatomy and

ముందుమాట

ఇథియోపియాలో బోధన / అభ్యాస సామగ్రి కొరత ఉంది ది ప్రాంతం యొక్క శరీర

నిర్మాణ శాస్త్రం మరియు భౌతికశాస్త్రం కోసం నర్సులు. ది కార్టర్ సెంటర్ EPHTI
సమస్యను అభినందిస్తుంది మరియు ఉపాధ్యాయులు మరియు విద్యార్థు లు ఇద్దరికీ
సహాయపడే ఈ లెక్చర్ నోట్ అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించింది.

హ్యూమన్ అనాటమీ మరియు ఫిజియాలజీ కేవలం ఆసక్తికరమైనది కాదు, ఇది

మనోహరమైనది. ఈ విషయం యొక్క అధ్యయనంలో విద్యార్థు లు మరియు
సూచనలను చేర్చడంలో సహాయపడటానికి, లెక్చర్ నోట్ అంతటా అనేక ప్రత్యేక
లక్షణాలు పొందుపరచబడ్డా యి.

లెక్చర్ నోట్ నర్సులకు వర్తించే హ్యూమన్ అనాటమీ మరియు ఫిజియాలజీ యొక్క

సమగ్ర సమీక్షను అందిస్తుంది. ఇది దైహిక విధానాన్ని ఉపయోగించి అన్ని శరీర
భాగాలను కవర్ చేస్తుంది. ప్రతి అధ్యాయం సమర్థవంతమైన విద్యార్థు ల అభ్యాసానికి
సహాయపడటానికి రూపొందించబడింది.

ప్రతి అధ్యాయం కలిగి ఉంటుంది:

- అభ్యాస లక్ష్యాలు: ఒక నిర్దిష్ట అధ్యాయం పూర్తయిన తర్వాత
విద్యార్థు లు ఏమి సాధించాలని భావిస్తు న్నారు.
- ముఖ్య భావనలు: అధ్యాయంలో చేర్చబడిన ఎంచుకున్న కీలక పదాల
సారాంశం.
- దృష్టాంతాలు: సబ్జెక్ట్‌పై మంచి అవగాహన సాధించేందుకు విద్యార్థు లకు
సహాయం చేస్తుంది.

i
 Human Anatomy and

- ప్రశ్నలను సమీక్షించండి: విద్యార్థు లు అధ్యాయంలో పేర్కొన్న భావనలను

గ్రహించారో లేదో తెలుసుకోవడానికి క్రా స్ చెక్.

నర్సుల కోసం హ్యూమన్ అనాటమీ మరియు ఫిజియాలజీ లెక్చర్ నోట్‌ని మీరు

ఆనందిస్తా రని మేము ఆశిస్తు న్నాము. దయచేసి మమ్మల్ని అనుమతించండి మీరు
ఉంటే తెలుసు ఈ లెక్చర్ నోట్‌కి సంబంధించి ఏవైనా వ్యాఖ్యలను కలిగి ఉండండి.

ii
 Human Anatomy and

కృతజ్ఞతలు

ఈ లెక్చర్ నోట్‌ని సిద్ధం చేయడంలో మేము ఉపయోగించిన రిఫరెన్స్ పుస్తకాల

రచయితలను గుర్తించడానికి మేము చాలా రుణపడి ఉంటాము. ఈ మాన్యుస్క్రిప్ట్
ప్రక్రియ ద్వారా ప్రత్యేకంగా డాక్టర్ యామ్రోట్ కిన్ఫు, హెడ్, డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్
అనాటమీ, మెడికల్ ఫ్యాకల్టీ, AAU ద్వారా ఈ మాన్యుస్క్రిప్ట్‌ని సమీక్షించడంలో
పాల్గొన్న విభిన్న నిపుణులకు మేము మా అభినందనలు తెలియజేస్తు న్నాము. ఈ
లెక్చర్ నోట్ తయారీని సులభతరం చేసినందుకు ది కార్టర్ సెంటర్ EPHTI కి
కూడా మేము కృతజ్ఞులం. లెక్చర్ నోట్‌ను అభివృద్ధి చేయడానికి ఉపయోగించిన
అవకాశాలు మరియు వనరులను సులభతరం చేయడం కోసం జిమ్మా మరియు
అలెమాయా విశ్వవిద్యాలయాలు అందించే సహాయానికి కూడా మా కృతజ్ఞతలు
తెలియజేస్తు న్నాము .

iii
 Human Anatomy and

పట్టిక విషయ సూచిక

ముందుమాట రసీదు
విషయ సూచిక పట్టికల
జాబితా సంక్షిప్తా లు
పరిచయం
అధ్యాయం ఒకటి – పరిచయం TO మానవుడు అనాటమీ
మరియు ఫిజియాలజీ
అధ్యాయం రెండు – సెల్
అధ్యాయం మూడు - కణజాలాలు మరియు పొర అధ్యాయం
నాలుగు – ది ఇంటెగ్యుమెంటరీ సిస్టమ్ చాప్టర్ ఐదవ - అస్థిపంజర
వ్యవస్థ చాప్టర్ సిక్స్ - కండరాల వ్యవస్థ చాప్టర్ సెవెన్ - నాడీ వ్యవస్థ
చాప్టర్ ఎనిమిది - ఎండోక్రైన్ సిస్టమ్ చాప్టర్ తొమ్మిది -
కార్డియోవాస్కులర్ సిస్టమ్ చాప్టర్ టెన్ - రెస్పిరేటరీ సిస్టమ్ చాప్టర్
ఎలెవెన్ - డైజెస్టివ్ సిస్టమ్ చాప్టర్ పన్నెండు - మూత్ర వ్యవస్థ
అధ్యాయం పదమూడు _ ద్రవం మరియు ఎలక్ట్రోలైట్ బ్యాలెన్స్
పద్నాల్గవ అధ్యాయం - పునరుత్పత్తి వ్యవస్థ
పదకోశం
సమాధానాలు కు ది చదువు ప్రశ్నలు సూచనలు

iv
 Human Anatomy and

జాబితా యొక్క పట్టికలు

పట్టిక 1.1 దిశాత్మక నిబంధనలు

టేబుల్ 5. 1 ఎముక మరియు మృదులాస్థి మధ్య పోలిక పట్టిక 5.2
వయోజన అస్థిపంజరం యొక్క విభాగాలు (206 ఎముకలు) టేబుల్ 5.3
కపాల ఎముకల వివరణలు మరియు విధులు టేబుల్ 5.4 ముఖ ఎముకల
వివరణలు మరియు విధులు టేబుల్ 5.5 వెన్నుపూస కాలమ్ యొక్క
ఎముకలు (26 ఎముకలు) టేబుల్ 5.6 ఎగువ అంత్య ఎముకలు మరియు
వాటి పనితీరు పట్టిక 5.7 ఎముకలు యొక్క ది తక్కువ అంత్యము
మరియు వారి ఫంక్షన్ టేబుల్ 5.8 కీళ్ల వర్గీకరణలు
పట్టిక 5.9 వివిధ రకాలు యొక్క ఉద్యమాలు ద్వారా సైనోవియల్ ఉమ్మడి
పట్టిక 6-1 సంకోచంలో సంఘటనల సారాంశం a
కండరము ఫైబర్
పట్టిక 6-2 తల మరియు మెడ కండరాలు
టేబుల్ 6-3 ట్రంక్ కండరాలు
పట్టిక 6-4 ఎగువ అవయవం కండరాల పట్టిక
6-5 దిగువ లింబ్ కండరాలు
పట్టిక 7-1 విధులు యొక్క ప్రధాన విభాగాలు యొక్క ది బ్రెయిన్ టేబుల్
7-2 సానుభూతి మరియు
పారాసింపథెటిక్ వ్యవస్థలు పై ఎంపిక చేయబడింది ఆర్గాన్స్
టేబుల్ 7-3 ప్రత్యేక ఇంద్రియ అవయవాలు
పట్టిక 9-1 ది ABO రక్తం సమూహం సిస్టమ్ టేబుల్
10-1 శ్వాస వాల్యూమ్‌లు
పట్టిక 11-1 రసాయన జీర్ణక్రియ
పట్టిక 12.1 ది ప్రధాన నిర్మాణ భాగాలు యొక్క a నెఫ్రాన్ మరియు వాటి
పనితీరు.
పట్టిక 14.1 ది ఋతు చక్రం
పట్టిక 14.2 సారాంశం యొక్క ప్రధాన పునరుత్పత్తి హార్మోన్లు

v
 Human Anatomy and

సంక్షిప్తా లు

అచ్: ఎసిటైల్కోలిన్
ACTH: అడ్రినో కార్టికో ట్రోఫిక్ హార్మోన్ ADH:
యాంటీ డి యురేటిక్ హార్మోన్
ADP: అడెనోసిన్ డై ఫాస్ఫేట్ ANS:
అటానమిక్ నాడీ సిస్టమ్ ATP:
అడెనోసిన్ ట్రై ఫాస్ఫేట్
సి: గర్భాశయ, గర్భాశయము వెన్నుపూస, (C4 గర్భాశయము
వెన్నుపూస 4) సెం.మీ: సెంటీ మీటర్
CNS: సెంట్రల్ నాడీ వ్యవస్థ
CRH: కార్టికోట్రోపిన్ విడుదల చేస్తోంది హార్మోన్
CSF: సెరెబ్రో స్పైనల్ ఫ్లూ యిడ్
DIT: డి అయోడో టైరోసిన్
DNA: డియోక్సిరిబో న్యూక్లియిక్ ఆమ్లము
/ d: రోజుకు
ECF: అదనపు సెల్యులార్ ద్రవం
ER: ఎండోప్లా స్మిక్ రెటిక్యులం
FSH: ఫోలిక్యులర్ ఉత్తేజపరిచే హార్మోన్ g:
గ్రాము
GHIH: గ్రోత్ హార్మోన్ GHRH నిరోధించే హార్మోన్:
పెరుగుదల హార్మోన్ విడుదల చేస్తోంది హార్మోన్ GI:
గ్యాస్ట్రో ఇంటెస్టినల్
GnRH: గోండోట్రోఫిన్ విడుదల చేస్తోంది హార్మోన్
HCG: మానవుడు కోరియోనిక్ గోనాడోట్రోఫిన్ హార్మోన్ Hcl:
హై డ్రోక్లోరిక్ ఆమ్లం

vi
 Human Anatomy and

hGH: మానవుడు గ్రోత్ హార్మోన్

ICSH: ఇంటర్‌స్టీషియల్ సెల్ స్టిమ్యులేటింగ్ హార్మోన్
IGF: ఇన్సులిన్ వంటి వృద్ధి కారకాలు
IUD: ఇంట్రా గర్భాశయం పరికరం
ఎల్: కటి, నడుము వెన్నుపూస, (L3, నడుము వెన్నుపూస 3) l:
లీటరు
LES: దిగువ అన్నవాహిక స్పింక్టర్ LH:
ల్యుటినైజింగ్ హార్మోన్
LPH: లిటో ట్రోపిన్ హార్మోన్ m:
మీటర్
MIT: మోనో అయోడో టై రోసిన్
ml.: మిలీ లీటర్
mm: మిల్లీ మీటర్
పి: ఫాస్ఫేట్
PBI: ప్రొటీన్ బౌండ్ అయోడిన్
P : H
హై డ్రోజన్ శక్తి
PIH: ప్రోలాక్టిన్ ఇన్‌హిబిటింగ్ హార్మోన్
PNS: పెరిఫెరల్ సర్వౌస్ సిస్ టెమ్ POMC:
ప్రో-ఓపియో మెలనో కోర్టిన్ PRH: ప్రోలాక్టిన్
విడుదల చేస్తోంది హార్మోన్ PTH: పారా
థైరాయిడ్ హార్మోన్
RNA: రిబో న్యూక్లిక్ ఆమ్లము
rRNA: రైబోసోమల్ రిబో న్యూక్లిక్ ఆమ్లము
T: థొరాసిక్, థొరాసిక్ వెన్నుపూస, (T1 థొరాసిక్ వెన్నుపూస 1) T 3: ట్రై
అయోడో టై రోనిన్
T 4: థైరాక్సిన్

2
Human Anatomy and

TGB: టై రో గ్లోబులిన్
TRH: టై రో ట్రోపిన్ విడుదల చేస్తోంది హార్మోన్
TSH: థైరాయిడ్ స్టిమ్యులేటింగ్ హార్మోన్ UV:
అల్ట్రా వైలెట్

3
 Human Anatomy and

పరిచయం

నర్సుల కోసం హ్యూమన్ అనాటమీ మరియు ఫిజియాలజీ కోర్సు విద్యార్థి నర్సులు

ఎలా నేర్చుకోవాలో మరియు అర్థం చేసుకోవడంలో సహాయపడేలా
రూపొందించబడింది మానవ శరీరం వ్యవస్థీకృతమై పని చేస్తుంది. విద్యార్థి నర్స్‌కు
శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం మరియు శరీరధర్మ శాస్త్రం యొక్క జ్ఞానంతో సన్నద్ధం చేయడం
వలన శరీరం గాయపడినప్పుడు, అనారోగ్యంతో లేదా ఒత్తిడికి గురైనప్పుడు ఏమి
జరుగుతుందో మరియు ఏమి చేయాలో అర్థం చేసుకోవడంలో విద్యార్థికి మరింత
సహాయం చేస్తుంది. ఈ బోధన మరియు అభ్యాస సామగ్రి (ఉపన్యాసం గమనిక)
కోసం నర్సింగ్ విద్యార్థు లు వద్ద a డిప్లొమా స్థా యి ఉంది సిద్ధం లో ఈ భావనతో
లైన్.

కాబట్టి, విద్యార్థు లు కోర్సు పూర్తయిన తర్వాత కింది సాధారణ విద్యా లక్ష్యాలను

సాధించాలని భావిస్తు న్నారు:
- అర్థం చేసుకోండి మరియు వా డు శరీర నిర్మాణ శాస్త్ర నిబంధనలు.
- అర్థం చేసుకోండి ది ఫంక్షన్ యొక్క ది వివిధ అవయవాలు మరియు
ఒకదానితో ఒకటి వారి సంబంధాలు.
- తెలుసు ది స్థా నం యొక్క ప్రతి అవయవం మరియు ది
ముఖ్యమైన శరీర నిర్మాణ సంబంధమైన భూమి గుర్తు లు.
- తెలుసు ది సాధారణ నిర్మాణం యొక్క ది మానవుడు శరీరం సాధారణంగా .
- ప్రాక్టీస్‌లో అనాటమీ మరియు ఫిజియాలజీ పరిజ్ఞానాన్ని
ఉపయోగించండి .

1
 Human Anatomy and

అధ్యాయం ఒకటి

హ్యూమన్ అనాటమీకి పరిచయం

మరియు ఫిజియాలజీ

నేర్చుకోవడం లక్ష్యం

వద్ద ది ముగింపు యొక్క ఇది అధ్యాయం, ది విద్యార్థు లు ఉండాలి ఉంటుంది చేయగలరు కు:
- నిర్వచించండి అనాటమీ మరియు ఫిజియాలజీ
- వివరించండి హోమియోస్టా సిస్
- వివరించండి స్థా యిలు యొక్క నిర్మాణ సంస్థ యొక్క ది మానవ
శరీరం
- అనాటమీలో ఉపయోగించే దిశాత్మక నిబంధనలు, శరీర నిర్మాణ స్థా నం,
విమానాలు మరియు విభాగాలను చర్చించండి.
- భేదం చూపండి శరీరం కావిటీస్

ఎంచుకున్న కీ నిబంధనలు

ది అనుసరించడం నిబంధనలు ఉన్నాయి నిర్వచించబడింది లో ది పదకోశం:

శరీర నిర్మాణ సంబంధమైన స్థా నం శరీరం ప్రాంతాలు
అనాటమీ దిశాత్మక నిబంధనలు
అనుబంధ అస్థిపంజరం హోమియోస్టా సిస్
అక్షసంబంధ అస్థిపంజరం శరీరధర్మశాస్త్రం
శరీర కావిటీస్ క్వాడ్రంట్స్
బాడీ ప్లేన్

2
 Human Anatomy and

1.1 ఏమిటి ఉన్నాయి అనాటమీ మరియు ఫిజియాలజీ?

శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం : అనాటమీ అనే పదం " అనాటోమ్ " అనే గ్రీకు పదం నుండి
ఉద్భవించింది, దీని అర్థం కత్తిరించడం. ఇది శరీరాన్ని రూపొందించే నిర్మాణాల
అధ్యయనం మరియు ఆ నిర్మాణాలు ఒకదానితో ఒకటి ఎలా సంబంధం కలిగి
ఉంటాయి .

అనాటమీ అధ్యయనం అనేక ఉప ప్రత్యేకతలను కలిగి ఉంటుంది. అవి స్థూల

అనాటమీ, మైక్రోస్కోపిక్ అనాటమీ, డెవలప్‌మెంటల్ అనాటమీ మరియు
ఎంబ్రియాలజీ.

స్థూల శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం సూక్ష్మదర్శినితో శరీర నిర్మాణాన్ని అధ్యయనం చేస్తుంది.

దైహిక అనాటమీ ఒక వ్యవస్థలోని అవయవాల యొక్క క్రియాత్మక సంబంధాలను
అధ్యయనం చేస్తుంది, అయితే ప్రాంతీయ శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం శరీర భాగాన్ని
ప్రాంతీయంగా అధ్యయనం చేస్తుంది. స్థూల శరీర నిర్మాణ శాస్త్రా న్ని అధ్యయనం
చేయడానికి దైహిక మరియు ప్రాంతీయ విధానాలు రెండూ ఉపయోగించవచ్చు

మైక్రోస్కోపిక్ అనాటమీ (హిస్టా లజీ) వివిధ అవయవాలను రూపొందించే

కణజాలాలను అధ్యయనం చేయడానికి సూక్ష్మదర్శినిని ఉపయోగించడం
అవసరం. శరీరము.

ఫిజియాలజీ : ఫిజియాలజీ అనే పదం ప్రకృతి అధ్యయనం కోసం గ్రీకు పదం నుండి
ఉద్భవించింది. ఇది శరీరం మరియు దాని భాగం ఎలా పనిచేస్తుందో లేదా ఎలా
పనిచేస్తుందో అధ్యయనం చేస్తుంది.

3
 Human Anatomy and

అందువల్ల, విద్యార్థు లకు మానవుని గురించి పూర్తి ప్రశంసలు మరియు అవగాహన

కల్పించడానికి అనాటమీ మరియు ఫిజియాలజీ కలిసి అధ్యయనం
చేయబడతాయి. శరీరం.

హోమియోస్టా సిస్

నిర్మాణం మరియు పనితీరు సమన్వయం చేయబడినప్పుడు శరీరం దాని అంతర్గత

వాతావరణం యొక్క సాపేక్ష స్థిరత్వాన్ని హోమియోస్టా సిస్ అని పిలుస్తా రు / అలాగే
ఉంటుంది. బాహ్య పర్యావరణం అయినప్పటికీ మార్పులు నిరంతరం, ది అంతర్గత
పర్యావరణం ఆరోగ్యకరమైన శరీరం సాధారణ పరిమితుల్లో అలాగే ఉంటుంది.

సాధారణ పరిస్థితులలో, హోమియోస్టా సిస్ మెదడులోని నియంత్రణ కేంద్రం నుండి

వివిధ అవయవాల ద్వారా నేరుగా రక్త ప్రవాహాలలోకి స్రవించే హార్మోన్లు అని పిలువబడే
రసాయన పదార్ధా ల వరకు అనుకూల విధానాల ద్వారా నిర్వహించబడుతుంది.
హోమియోస్టా సిస్ మెకానిజమ్స్ ద్వారా నియంత్రించబడే కొన్ని విధులు రక్తపోటు,
శరీర ఉష్ణోగ్రత, శ్వాస మరియు హృదయ స్పందన రేటు.

1.2 స్థా యి యొక్క నిర్మాణ సంస్థ యొక్క శరీరం _

మానవ శరీరం వివిధ నిర్మాణ స్థా యిలను కలిగి ఉంటుంది సంస్థ, పరమాణువుల
అణువులు మరియు సమ్మేళనాలతో మొదలై కణాలు, కణజాలాలు, అవయవాలు
మరియు పూర్తి జీవిని రూపొందించే వ్యవస్థలకు పరిమాణం మరియు సంక్లిష్టత
పెరుగుతుంది.

4
 Human Anatomy and

చిత్రం: 1.1 స్థా యిలు యొక్క నిర్మాణ సంస్థ యొక్క ది శరీరం (మూలం: ఎలైన్
n. MARIEB, (2000), ఎసెన్షియల్స్ ఆఫ్ హ్యూమన్ అనాటమీ అండ్
ఫిజియాలజీ, అడిసన్ వెల్సీ లాంగ్‌మాన్ ఇంక్., శాన్ ఫ్రాన్సిస్కో, 6 వ ఎడిషన్)

పరమాణువుల అణువులు మరియు సమ్మేళనాలు : - దాని సరళమైన స్థా యిలో,

శరీరం అణువులతో కూడి ఉంటుంది. జీవిలో అత్యంత సాధారణ మూలకాలు
కార్బన్, హై డ్రోజన్, ఆక్సిజన్, నైట్రోజన్ ఫాస్పరస్ మరియు సల్ఫర్.

పరమాణువులు  అణువు  సమ్మేళనాలు.

5
 Human Anatomy and

సెల్: జీవితం యొక్క చిన్న స్వతంత్ర యూనిట్లు . అన్ని జీవులు కణాల యొక్క
అనేక రసాయన కార్యకలాపాలపై ఆధారపడి ఉంటాయి. కణం యొక్క కొన్ని
ప్రాథమిక విధులు: పెరుగుదల, జీవక్రియ, చిరాకు మరియు పునరుత్పత్తి.

కణజాలం: కణజాలం ఒక నిర్దిష్ట పనితీరును చేసే అనేక సారూప్య కణాలతో

రూపొందించబడింది. శరీరంలోని వివిధ కణజాలాలు విభజించబడ్డా యి నాలుగు
గ్రూపులుగా. ఇవి ఎపిథీలియల్, కనెక్టివ్, నాడీ మరియు కండరాల కణజాలం.

ఎపిథీలియల్ కణజాలం: - చర్మం యొక్క బయటి పొరలో, లైనింగ్‌లో

కనిపిస్తుంది అవయవాలు, రక్తం మరియు శోషరస నాళాలు మరియు శరీర
కావిటీస్.
బంధన కణజాలం: - శరీరంలోని చాలా భాగాన్ని కలుపుతుంది మరియు
మద్దతు ఇస్తుంది. అవి చర్మం, ఎముకలు మరియు స్నాయువులలో చాలా
భాగాన్ని కలిగి ఉంటాయి .
కండరాల కణజాలం: - సంకోచించే సామర్థ్యం ద్వారా కదలికను ఉత్పత్తి
చేస్తుంది. ఇది అస్థిపంజర, మృదువైన మరియు గుండె కండరాలను కలిగి
ఉంటుంది.
నాడి కణజాలం: - కనుగొన్నారు లో ది మె ద డు, వెన్నెముక త్రాడు మరియు
నరములు. ఇది వివిధ రకాల ఉద్దీపనలకు ప్రతిస్పందిస్తుంది మరియు నరాల
ప్రేరణలను ప్రసారం చేస్తుంది.

అవయవం: - నిర్దిష్ట పనితీరును నిర్వహించడానికి కలిసి పనిచేసే రెండు లేదా

అంతకంటే ఎక్కువ రకాల కణజాలాల సమగ్ర సేకరణ. ఉదాహరణకు: కడుపు అన్ని
రకాల కణజాలాలతో తయారు చేయబడింది

6
 Human Anatomy and

వ్యవస్థ: ప్రధాన విధిని నిర్వహించడానికి కలిసి పనిచేసే అవయవాల సమూహం.

కోసం ఉదాహరణ: శ్వాసకోశ వ్యవస్థ కలిగి ఉంటుంది అనేక అవయవాలు.

జీవి స్థా యి: - శరీరంలోని వివిధ అవయవాలు మొత్తం జీవిని ఏర్పరుస్తా యి.

1.3 శరీర నిర్మాణ సంబంధమైన పరిభాషలు

శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం యొక్క భాష మీకు మొదట తెలియకపోవచ్చు. కానీ మీరు
ప్రాథమిక పదాల మూలాలను అర్థం చేసుకున్న తర్వాత, పద రూపాలు, ఉపసర్గలు
మరియు ప్రత్యయం కలపడం ద్వారా శరీర నిర్మాణ సంబంధమైన పదాలు మీరు
మొదట ఊహించినంత కష్టం కాదని మీరు కనుగొంటారు .

1.3.1. శరీర నిర్మాణ సంబంధమైన స్థా నం.

శరీర నిర్మాణ సంబంధమైన స్థా నాలు శరీరానికి స్థా న సూచనల కోసం ప్రారంభ
బిందువులుగా విశ్వవ్యాప్తంగా అంగీకరించబడ్డా యి. శరీర నిర్మాణ సంబంధమైన
స్థితిలో, విషయం నిటారుగా నిలబడి పరిశీలకుడికి ఎదురుగా ఉంటుంది, పాదాలు
కలిసి ఉంటాయి మరియు చేతులు అరచేతులు ముందుకు ఉండేలా వైపులా
వేలాడుతున్నాయి.

7
 Human Anatomy and

మూర్తి 1.2 శరీరం యొక్క సాపేక్ష దిశాత్మక నిబంధనలు . (మూలం: కరోలా,

R., హార్లే, JP, నోబ్యాక్ RC, (1992), హ్యూమన్ శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం మరియు
శరీర శాస్త్రం, Mc గ్రా హిల్ ఇంక్, న్యూయార్క్, 2 వ ఎడిషన్, పేజీలు 15)

1.3.2 బంధువు దిశాత్మక నిబంధనలు

శరీర భాగం యొక్క స్థా నాన్ని శరీర నిర్మాణ శాస్త్రజ్ఞులు వివరించినప్పుడు ప్రామాణిక
సూచన నిబంధనలు ఉపయోగించబడతాయి. సాపేక్ష అంటే శరీరంలోని ఒక భాగం
యొక్క స్థా నం ఎల్లప్పుడూ శరీరంలోని మరొక భాగానికి సంబంధించి
వివరించబడుతుంది.

8
 Human Anatomy and

పట్టిక: 1.1 దిశాత్మక నిబంధనలు (మూలం: కరోలా, ఆర్., హార్లే,JP, నోబ్యాక్

RC, (1992), హ్యూమన్ అనాటమీ అండ్ ఫిజియాలజీ, Mc గ్రా హిల్ ఇంక్,
న్యూయార్క్, 2 nd ed, pp 15)

టర్మ్ డెఫినిషన్ మరియు ఇ

ఉదాహరణ సుపీరియర్ (కపాలపు) వైపు ది తల. ది కాలు ఉంది
భోజనం కు ది అడుగు. నాసిరకం (కాడల్) పాదాల వైపు.
పాదం కాలు కంటే తక్కువగా ఉంటుంది.
పూర్వం (వెంట్రల్) వైపు ది ముందు భాగం యొక్క ది శరీరం. ది ముక్కు ఉంది
ముందు కు ది చెవులు.
పృష్ఠ (డోర్సల్) వైపు ది తిరిగి యొక్క ది శరీరం. ది చెవులు
ఉన్నాయి ముక్కు వెనుక.
మధ్యస్థం వైపు ది మధ్యరేఖ యొక్క ది శరీరం. ది ముక్కు
ఉంది కళ్లకు మధ్యస్థం.
లేటరల్ అవే నుండి ది మధ్యరేఖ యొక్క ది శరీరం. ది
నేత్రాలు ముక్కుకు పార్శ్వంగా ఉంటాయి.
ప్రాక్సిమల్ వైపు (సమీపంలో) ది ట్రంక్ యొక్క ది శరీరం లేదా
ది ఒక లింబ్ యొక్క జత ముగింపు. భుజం
మణికట్టు కు దగ్గరగా ఉంటుంది.
దూరంగా దూరంగా (దూరం) నుండి ది ట్రంక్ యొక్క
ది శరీరం లేదా జతచేయబడ్డ ముగింపు
యొక్క a అవయవం. ది మణికట్టు ఉంది
దూరము కు ముంజేయి .
మిడిమిడి సమీపం ది ఉపరితల యొక్క ది శరీరం. ది
పక్కటెముకలు హృదయానికి
ఉపరితలంగా ఉంటాయి.
డీప్ ఫార్దర్ నుండి ది ఉపరితల యొక్క ది శరీరం. ది
గుండె పక్కటెముకల వరకు లోతుగా
ఉంటుంది.
పెరిఫెరల్ అవే నుండి ది కేంద్ర అక్షం యొక్క ది శరీరం. పరిధీయ
నరములు ప్రసరించు దూరంగా నుండి ది మె ద డు మరియు వెన్నెముక త్రాడు.

1.3.3 శరీరం భాగాలు ప్రాంతాలు

ది శరీరం చెయ్యవచ్చు సాధారణంగా ఉంటుంది వివరించబడింది కు కలిగి ఉంటాయి ప్రాంతాలు యొక్క:

అక్షసంబంధ శరీర భాగం: - ఇది అక్షానికి సమీపంలో ఉన్న శరీర భాగం శరీరము.
ఇందులో తల, మెడ, థొరాక్స్ (ఛాతీ), ఉదరం మరియు పొత్తికడుపు ఉన్నాయి.

9
 Human Anatomy and

అనుబంధ శరీరం భాగం: - ఇది భాగం అక్ష రేఖ వెలుపల శరీరం. ఇది ఎగువ
మరియు దిగువ అంత్య భాగాలను కలిగి ఉంటుంది.

పొత్తికడుపు ప్రాంతాన్ని తొమ్మిది ప్రాంతాలుగా లేదా మరింత సులభంగా నాలుగు

క్వాడ్రాంట్‌లుగా విభజించడం ఆచారం.

మూర్తి 1.3 ఉదర ఉప విభాగాలు (మూలం: కరోలా, ఆర్., హార్లే, జెపి, నోబ్యాక్
RC, (1992), మానవుడు శరీర నిర్మాణ శాస్త్రం మరియు శరీర శాస్త్రం, Mc గ్రో
వ
కొండ ఇంక్, న్యూయార్క్, 2 ed, pp 17)

1.4 శరీరం విమానాలు మరియు విభాగాలు

శరీరం విమానాలు ఉన్నాయి ఊహాత్మకమైన ఉపరితలాలు లేదా విమానాలు

పంక్తు లు అని శరీరాన్ని విభాగాలుగా విభజించండి. ఇది నిర్దిష్ట ప్రాంతాలను మరింత
గుర్తించడానికి సహాయపడుతుంది.

10
 Human Anatomy and

సాగిట్టల్ విమానం:
- విభజిస్తుంది ది శరీరం లోకి కుడి మరియు వదిలేశారు సగం.
- మధ్య సాగిట్టల్ విమానం: - విభజిస్తుంది శరీరం లోకి సమానం వదిలేశారు మరియు కుడి
సగభాగాలు.
- పారా సాగిట్టల్ విమానం: - విభజిస్తుంది శరీరం లోకి అసమానమైన వదిలేశారు మరియు కుడి

ఫ్రంటల్ ప్లేన్: - శరీరాన్ని అసమాన పూర్వ మరియు పృష్ఠ విభాగాలుగా విభజిస్తుంది.

అడ్డంగా విమానం: - విభజిస్తుంది ది శరీరం లోకి ఎగువ మరియు దిగువ

శరీర విభాగం.

వాలుగా విమానం: - విభజిస్తుంది ది శరీరం వాలుగా లోకి ఎగువ మరియు

దిగువ విభాగం.

11
 Human Anatomy and

మూర్తి 1.4 శరీర విమానాలు (మూలం: కరోలా, R., హార్లే, JP, నోబ్యాక్ RC,

(1992), హ్యూమన్ అనాటమీ మరియు ఫిజియాలజీ, Mc గ్రా హిల్ ఇంక్,

న్యూయార్క్, 2 nd ed, pp18)

12
 Human Anatomy and

1.5 శరీర కావిటీస్

శరీరం యొక్క కావిటీస్ అంతర్గత అవయవాలను కలిగి ఉంటాయి, వీటిని

సాధారణంగా విసెరా అని పిలుస్తా రు. రెండు ప్రధాన శరీర కావిటీస్ ఉన్నాయి ది
పెద్దది వెంట్రల్ (ముందు) మరియు ది చిన్నది, డోర్సల్ (పృష్ఠ) శరీర కుహరం.

వెంట్రల్ బాడీ కేవిటీ థొరాసిక్ కేవిటీ మరియు అబ్డోమినో-పెల్విక్ బాడీ కేవిటీని

ఏర్పరుస్తుంది.

థొరాసిక్ కుహరంలో ఊపిరితిత్తు లు మరియు గుండె ఉన్నాయి. ఇది పక్కటెముక

& అనుబంధ కండరము మరియు స్టెర్నమ్ ముందు భాగంలో రక్షించబడుతుంది.
ఇది కుడి మరియు ఎడమ ప్లూ రల్ కావిటీస్ మరియు మెడియాస్టినమ్‌లను కలిగి
ఉంటుంది (భాగం కణజాలం మరియు ఎడమ మరియు కుడి ఊపిరితిత్తు లను
వేరుచేసే అవయవాలు).

-కటి కుహరం దిగువ డయాఫ్రాగమ్ నుండి విస్తరించింది పెల్విస్ యొక్క అంతస్తు

వరకు. ఎగువ పొత్తికడుపు వద్ద ఊహాత్మక రేఖ ద్వారా ఇది ఎగువ ఉదర మరియు
దిగువ కటి కుహరంగా విభజించబడింది .

పొత్తికడుపు కుహరం కలిగి ఉంటుంది ది కడుపు, ప్రేగు, కాలేయం, ప్లీహము

మరియు పిత్తా శయం.

కటి కుహరం మూత్రాశయం, పురీషనాళం మరియు పునరుత్పత్తి

అవయవాల భాగాలను కలిగి ఉంటుంది.

13
 Human Anatomy and

డోర్సల్ బాడీ కేవిటీ : ఇది మెదడును కలిగి ఉన్న సెఫాలిక్ కుహరం మరియు
వెన్నుపామును కలిగి ఉన్న వెన్నుపూస కాలువను ఏర్పరుస్తుంది .

మూర్తి: 1.5 బాడీ కావిటీస్ (మూలం: మెమ్లర్, రూత్ లుండీన్, బార్బరా

జాన్సెన్ కోహెన్ మరియు డెనా లిన్ వుడ్ (1996), ది హ్యూమన్ బాడీ ఇన్
హెల్త్ అండ్ డిసీజ్, 8 వ ఎడ్, pp 9).

14
 Human Anatomy and

సమీక్ష ప్రశ్నలు

1. ది శరీర నిర్మాణ సంబంధమైన పదం ఎదురుగా కు పార్శ్వ ఉంది: -

a) ప్రాక్సిమల్ బి) దూరం
సి) మధ్యస్థం డి) ఉపరితలం
ఇ) కౌడల్.
2. నిర్మాణం మరియు పనితీరు సమన్వయంతో ఉన్నప్పుడు శరీరం సాపేక్ష
స్థిరత్వాన్ని పొందుతుంది. ఈ దృగ్విషయం అంటారు:
a) శరీర నిర్మాణ సంబంధమైన సమగ్రత బి) ఫిజియోలాజికల్ స్థిరత్వం
సి) హోమియోస్టా సిస్ డి) హెమోస్టా సిస్
ఇ) శరీరం స్తబ్దత
3. ఏది యొక్క ది అనుసరించడం ఉంది కాదు ది సరైన వివరణ
శరీర నిర్మాణ సంబంధమైన స్థా నం?
a) శరీరం ఎదుర్కొంటోంది ముందుకు బి) తల తిరిగింది కు వైపు
సి) అరచేతులు ముందుకు ఎదురుగా డి) శరీరం నిలబడి
ఇ) అడుగులు కలిసి.
4. శరీరాన్ని ముందు మరియు వెనుక భాగాలుగా విభజించిన విమానం: -
a) మధ్యస్థ విమానం బి) కరోనల్ లేదా ఫ్రంటల్ విమానం
సి) సాగిటల్ విమానం డి) అడ్డంగా విమానం
ఇ) వాలుగా ఉండే విమానం
5. ది పొత్తికడుపు కుహరం కలిగి ఉంటుంది ది
a) గుండె మరియు ఊపిరితిత్తు ల
b) పునరుత్పత్తి అవయవాలు మరియు మూత్రవిసర్జన మూత్రాశయం
c) కాలేయం, ప్లీహము మరియు కడుపు
d) మూత్రవిసర్జన మూత్రాశయం మరియు ఊపిరితిత్తు లు
e) వృషణాలు మరియు అండాశయాలు

15
 Human Anatomy and

అధ్యాయం రెండు

సెల్

నేర్చుకోవడం లక్ష్యం

వద్ద ది ముగింపు యొక్క ఇది అధ్యాయం, ది విద్యార్థు లు ఉండాలి ఉంటుంది చేయగలరు కు:
- వివరించండి నిర్మాణం మరియు లక్షణాలు యొక్క మానవుడు సెల్
- వివరించండి ఉద్యమాలు యొక్క కణాలు అంతటా కణ త్వచం
- చర్చించండి అవయవాలు యొక్క మానవుడు సెల్ & వారి ఫంక్షన్
- వివరించండి అసాధారణమైన సెల్యులార్ ఫంక్షన్ (క్యాన్సర్)

ఎంచుకున్న కీ నిబంధనలు:

ది అనుసరించడం నిబంధనలు ఉన్నాయి నిర్వచించబడింది లో ది పదకోశం

చురుకుగా ఉద్యమం
క్యాన్సర్
సెల్
సెల్ చేర్చడం
సైటోప్లా జం
డిఫ్యూజన్
ఆర్గానెల్లె ఆస్మోసిస్
నిష్క్రియాత్మ కదలిక
ప్లా స్మా పొర

16
 Human Anatomy and

2.1 సెల్

శరీరం యొక్క ప్రాథమిక జీవన నిర్మాణ మరియు క్రియాత్మక యూనిట్ .

కణాల అధ్యయనానికి సంబంధించిన సైన్స్ శాఖ

సెల్ సిద్ధాంతం వివరిస్తుంది గురించి

a) అన్నీ జీవించి ఉన్న జీవులు ఉన్నాయి కూర్చారు యొక్క సెల్
మరియు సెల్ ఉత్పత్తు లు.
b) సెల్ ఉంది ది ప్రాథమిక యూనిట్ యొక్క నిర్మాణం & ఫంక్షన్
యొక్క అన్ని జీవులు .
c) అన్నీ కణాలు రండి నుండి ది విభజన యొక్క ముందుగా ఉనికిలో ఉంది సెల్.
d) ద్వారా ఒక జీవి మొత్తం అర్థం చేసుకోవచ్చు సామూహిక
కార్యకలాపాలు & దాని కణాల పరస్పర చర్యలు.

సెల్ గురించి మరింత తెలుసుకోవడానికి, మనం సెల్‌ను నాలుగు ప్రధాన భాగాలుగా

విభజించవచ్చు: -

ప్లా స్మా (కణం) పొర : ఇది బాహ్య పొర, పరిమితం చేసే పొర వేరు చేయడం ది సెల్
అంతర్గత భాగాలు నుండి అదనపు సెల్యులార్ పదార్థా లు & బాహ్య వాతావరణం.

సైటోప్లా జం: సైటోప్లా జమ్ అనేది అవయవాలను చుట్టు ముట్టే పదార్థం మరియు
కేంద్రకం మరియు ప్లా స్మా పొర మధ్య ఉంటుంది.

17
 Human Anatomy and

అవయవాలు: ఇవి ఉన్నాయి శాశ్వత నిర్మాణాలు తో నిర్దిష్ట సెల్యులార్ యాక్టివిటీలో

అత్యంత ప్రత్యేకత కలిగిన లక్షణ స్వరూపం .

చేరికలు : అవి కణాల స్రావాలు మరియు నిల్వ ఉత్పత్తు లు.

అదనపు సెల్యులార్ పదార్థా లను మాతృకగా కూడా సూచిస్తా రు, ఇవి సెల్
ఉపరితలానికి బాహ్యంగా ఉండే పదార్థా లు.

చిత్రం: 2.1 నిర్మాణం యొక్క a సెల్ (మూలం: కరోలా, ఆర్., హార్లే, JP, నోబ్యాక్
RC, (1992), హ్యూమన్ అనాటమీ మరియు ఫిజియాలజీ, Mc గ్రా హిల్ ఇంక్,
న్యూయార్క్, 2 nd Ed, pp 57)

18
 Human Anatomy and

2.1.1 ప్లా స్మా పొర

ప్లా స్మా పొర ఒక సన్నని బయటి పొర, ఇది సెల్ యొక్క సమగ్రతను నిర్వహిస్తుంది.
ఇది సెల్ మరియు దాని కంటెంట్‌లను పరిసర ప్రాంతాల నుండి వేరుగా మరియు
విభిన్నంగా ఉంచుతుంది. ఇది 4.5 nm కొలత గల డబుల్ లేయర్డ్ మరియు
ఫాస్ఫోలిపిడ్‌లు, కొలెస్ట్రా ల్, గ్లైకో-లిపిడ్ & కార్బోహై డ్రేట్ (ఒలిగోసకరైడ్‌లు)తో
తయారు చేయబడింది. ద్వి-పొర స్వీయ-సీలింగ్. సూదిని ఇంజెక్ట్ చేసి బయటకు
తీస్తే, అది స్వయంచాలకంగా ముద్రిస్తుంది.

విధులు: -
1. వేరు ది సైటోప్లా జం లోపల a సెల్ నుండి అదనపు సెల్యులార్ ద్రవం.
2. వేరు సెల్ నుండి ఒకటి మరొకటి
3. రసాయన ప్రతిచర్య సంభవించే సమృద్ధిగా ఉపరితలాన్ని అందించండి.
4. కణాలలోకి మరియు బయటికి పదార్థా ల ప్రకరణాన్ని నియంత్రించండి.
ఇది కొన్ని విషయాలను లోపలికి అనుమతిస్తుంది మరియు
మరికొన్నింటిని బయట ఉంచుతుంది. నాణ్యత ఎంపిక పారగమ్యత

ఉద్యమం సెల్ అంతటా పొర

కదలికలు ఒక క్రా స్ మెమ్బ్రేన్ రెండు విధాలుగా జరుగుతుంది. ఇవి ఉన్నాయి
నిష్క్రియాత్మ మరియు చురుకుగా ఉద్యమాలు. నిష్క్రియాత్మ కదలిక శక్తిని
ఉపయోగిస్తుంది, అయితే క్రియాశీల కదలిక ATP రూపంలో శక్తిని
వినియోగిస్తుంది.

19
 Human Anatomy and

నిష్క్రియాత్మ ఉద్యమం: కలిగి ఉంటుంది

a. సాధారణ వ్యాప్తి , అధిక సాంద్రత ఉన్న ప్రాంతం నుండి తక్కువ
సాంద్రత ఉన్న ప్రాంతానికి అణువుల యాదృచ్ఛిక కదలికలు.
ఊపిరితిత్తు ల అల్వియోలీలో గాలికి ఉదాహరణ
b. సులభతరం చేయబడిన వ్యాప్తి, లిపిడ్‌లో కరగని పెద్ద అణువులకు
ప్లా స్మా పొర గుండా వెళ్ళడానికి ప్రోటీన్ ఛానెల్ అవసరం. ప్రత్యక్ష శక్తి
అవసరం లేదు. ఉదాహరణ: -అమైనో ఆమ్లం కణ త్వచం గుండా
వెళుతుంది.
c. ఓస్మోసిస్, అధిక నీటి సాంద్రత ఉన్న ప్రాంతం నుండి తక్కువ నీటి
సాంద్రత వరకు ఎంపిక చేయబడిన పారగమ్య పొర ద్వారా నీటిని
ప్రవహించడాన్ని సూచించే ఒక ప్రత్యేక రకం వ్యాప్తి.
d. వడపోత, చిన్న అణువులు ఒత్తిడి శక్తికి ప్రతిస్పందనగా ఎంపిక
చేయబడిన పారగమ్య పొర గుండా వెళతాయి. ఉదాహరణ: - మూత్రం
ఏర్పడే ప్రక్రియలో కిడ్నీలో వడపోత .

చురుకుగా ఉద్యమాలు అంతటా పొరలు

పదార్థా లు కదలిక ద్వారా a ఎంపికగా పారగమ్య పొర ఒక వైపు తక్కువ సాంద్రత
ఉన్న ప్రాంతాల నుండి మరొక వైపు ఎక్కువ గాఢత ఉన్న ప్రాంతానికి. ఇది ఏకాగ్రత
ప్రవణతకు వ్యతిరేకంగా ఉంటుంది. అందువల్ల, దీనికి శక్తి అవసరం.

a) క్రియాశీల రవాణా : సమతౌల్య పదార్థా లు ఎక్కువగా ఉండే వరకు

నిష్క్రియ కదలిక ద్వారా. కానీ సమతౌల్యం చేరినట్లయితే మరియు
ఇంకా ఎక్కువ అణువులు ఉన్నాయి అవసరం, వాళ్ళు తప్పక
ఉంటుంది పంప్ చేయబడింది

20
 Human Anatomy and

ఏకాగ్రత ప్రవణతకు వ్యతిరేకంగా పొర ద్వారా. ఈ ప్రక్రియకు ATP ని

ఉపయోగించడం అవసరం. అలాంటి ఒక ఉదాహరణ ప్రక్రియలు ఉంది
సోడియం – పొటాషియం పంపు మరియు కాల్షియం పంపు. ఈ ప్రక్రియలో
అన్నీ ఒకే విధమైన ప్రక్రియను అనుసరిస్తా యి. ఇవి అణువులు క్యారియర్
ప్రోటీన్‌తో బంధిస్తా యి, అణువు-కారియర్ కాంప్లెక్స్ పొర గుండా వెళుతుంది,
ఎంజైమ్ & ATP సహాయంతో మరియు క్యారియర్ ప్రోటీన్ దాని అసలు
ఆకృతికి తిరిగి వచ్చి ప్రక్రియను పునరావృతం చేస్తుంది.
b) ఎండోసైటోసిస్, ప్లా స్మా పొర ద్వారా పాకెట్ ఇన్. ఇది కలిగి ఉంటుంది:
పినోసైటోస్ – సెల్ తాగడం
రిసెప్టర్ – మధ్యవర్తిత్వం వహించాడు ఎండోసైటోసిస్ - ఎండోసైటోసిస్ తో గ్రాహక
సహాయం.
ఫాగోసైటోసిస్ - సెల్ ఆహారపు.
c) ఎక్సోసైటోసిస్, o ఎదురుగా కు ఎండోసైటోసిస్, కు తొలగించు
జీర్ణం కాని కణాలు బయటకు.

2.1.2 సైటోప్లా జం

సైటోప్లా జమ్ అనేది మాతృక లేదా గ్రౌండ్ పదార్థం, దీనిలో వివిధ సెల్యులార్ భాగాలు
కనిపిస్తా యి. ఇది మందపాటి సెమీ పారదర్శక, సాగే ద్రవం సస్పెండ్ చేయబడిన
కణాలు మరియు సైటోస్కెలిటన్‌ను ఏర్పరిచే నిమిషాల గొట్టా లు మరియు
తంతువుల శ్రేణిని కలిగి ఉంటుంది. సైటోప్లా జంలో నీరు 75-90% ఉంటుంది. ఇది
ఘన భాగాలు, ప్రోటీన్లు , కార్బోహై డ్రేట్లు , లిపిడ్లు మరియు అకర్బన పదార్థా లను
కూడా కలిగి ఉంటుంది. ది అకర్బన భాగాలు ఉనికిలో ఉన్నాయి వంటి
పరిష్కారాలు

21
 Human Anatomy and

ఎందుకంటే అవి నీటిలో కరుగుతాయి. అయితే మెజారిటీ సేంద్రీయ పదార్థా లు

కొల్లా యిడ్‌లుగా కనిపిస్తా యి. కొల్లా యిడ్లు అనేది చుట్టు పక్కల మాధ్యమంలో
సస్పెండ్ చేయబడిన కణాలు.

2.1.3 అవయవాలు

ఆర్గానెల్లెస్ అనేది సెల్ యొక్క ప్రత్యేకమైన భాగం, ఇవి పెరుగుదల, నిర్వహణ,

మరమ్మత్తు మరియు నియంత్రణలో నిర్దిష్ట పాత్రను కలిగి ఉంటాయి.

a) న్యూక్లియస్, ఓవల్ ఆకారంలో మరియు కణంలో అతిపెద్ద నిర్మాణం.

కణంలో వంశపారంపర్య కారకాన్ని కలిగి ఉంటుంది. కనుక ఇది సెల్
యాక్టివిటీ & స్ట్రక్చర్ నియంత్రిస్తుంది. చాలా కణాలలో ఒకే కేంద్రకం
ఉంటుంది కానీ కొన్ని పరిపక్వమైన ఎర్ర రక్త కణం వంటివి కలిగి
ఉండవు. అయితే కండరాల కణం అనేక కేంద్రకాలను కలిగి ఉంటుంది.
న్యూక్లియస్ న్యూక్లియర్ మెమ్బ్రేన్ అని పిలువబడే డబుల్ మెమ్బ్రేన్
ద్వారా ఇతర కణ నిర్మాణం నుండి వేరు చేయబడింది . న్యూక్లియర్
మీద రంధ్రాలు పొర అనుమతిస్తా యి ది కేంద్రకం కు సంభాషించండి
సైటోప్లా జంతో. న్యూక్లియస్‌లో న్యూక్లియస్‌ను నింపే జెల్లీ లాంటి ద్రవం
కరిలింఫ్ (న్యూక్లియోప్లా జమ్) , ఇందులో క్రోమోజోమ్ అని పిలువబడే
జన్యు పదార్ధం ఉంటుంది . న్యూక్లియస్ కూడా న్యూక్లియోలస్ అని
పిలువబడే చీకటి, కొంత గోళాకార, నాన్-మెమ్బ్రేన్ బౌండ్ ద్రవ్యరాశిని
కలిగి ఉంటుంది . ఇది DNA, RNA మరియు ప్రోటీన్‌లను కలిగి
ఉంటుంది, ఇవి రైబోజోమ్‌ల నిర్మాణంలో సహాయపడతాయి.
b) రైబోజోమ్, చిన్న రేణువులు, రైబోసోమల్ RNA (rRNA)తో కూడి
ఉంటాయి. అవి ప్రోటీన్ సంశ్లేషణ యొక్క ప్రదేశం

22
 Human Anatomy and

c) ఎండోప్లా స్మిక్ రెటిక్యులం అనేది డబుల్ మెమ్బ్రేన్ ఛానల్. ఇది అణు

పొరతో నిరంతరంగా ఉంటుంది. ఇది సైటోప్లా జంతో పదార్థం యొక్క
కణాంతర మార్పిడిలో పాల్గొంటుంది. ఎండోప్లా స్మిక్ రెటిక్యులం ద్వారా
వివిధ ఉత్పత్తు లు సెల్ యొక్క ఒక భాగం నుండి మరొకదానికి రవాణా
చేయబడతాయి. కనుక ఇది కణాంతర రవాణాగా
పరిగణించబడుతుంది. అది కుడా సంశ్లేషణ చేయబడిన అణువుల
నిల్వ. గొల్గి కాంప్లెక్స్‌తో కలిసి ఇది సింథసిస్ & ప్యాకేజింగ్ సెంటర్‌గా
పనిచేస్తుంది.

ఎండోప్లా స్మిక్ రెటిక్యులం (ER) రెండుగా విభజించబడింది. ఇవి, గ్రాన్యులర్

ER కణికను కలిగి ఉంటుంది మరియు లిపిడ్‌ను సంశ్లేషణ చేసే మరియు
నిర్విషీకరణలో పాల్గొనే ప్రోటీన్ మరియు అగ్రన్యులర్ ER సంశ్లేషణలో
పాల్గొంటుంది.
d) గొల్గి కాంప్లెక్స్ , న్యూక్లియస్‌కు సమీపంలో ఉంది. ఇది 4-8 పొర
సంచులను కలిగి ఉంటుంది. ఇది సెల్‌లోని వివిధ భాగాలకు ప్రొటీన్‌ను
ప్రాసెస్ చేస్తుంది, క్రమబద్ధీకరిస్తుంది, ప్యాక్ చేస్తుంది మరియు పంపిణీ
చేస్తుంది.
e) మైటోకాండ్రియా, మాల్, గోళాకారం, రాడ్ ఆకారంలో లేదా
ఫిలమెంటస్ నిర్మాణంగా. ఇది శక్తిని ఉత్పత్తి చేస్తుంది. ప్రతి
మైటోకాండ్రియా రెండు పొరలను కలిగి ఉంటుంది, ఒకటి మృదువైన
(ఎగువ) పొర మరియు మరొకటి సిరీస్‌తో అమర్చబడి ఉంటుంది క్రిస్టే
అని పిలువబడే మడతలు. లోపలి పొరతో కప్పబడిన మైటోకాండ్రియన్
యొక్క కేంద్ర కుహరం మాతృక.
f) లైసోజోములు కనిపిస్తా యి వంటి పొర పరివేష్టిత గోళాలు. అవి గొల్గి
కాంప్లెక్స్‌ల నుండి ఏర్పడతాయి మరియు ఒకే పొరను కలిగి ఉంటాయి.
వాళ్ళు కలిగి శక్తివంతమైన జీర్ణక్రియ (హై డ్రోలైటిక్

23
 Human Anatomy and

అనేక రకాల అణువులను విచ్ఛిన్నం చేయగల ఎంజైమ్. లైసోసోమల్ ఎంజైమ్

గ్రాన్యులర్ ఎండోప్లా స్మిక్ రెటిక్యులం మరియు గొల్గి కాంప్లెక్స్‌లో సంశ్లేషణ
చేయబడిందని నమ్ముతారు.
g) సైటో-అస్థిపంజరం , సైటోప్లా జమ్ చాలా చిన్న మైక్రోఫిలమెంట్స్,
మైక్రోటూబ్యూల్ & ఇంటర్మీడియట్ ఫిలమెంట్‌ల శ్రేణిని కలిగి ఉన్న
సంక్లిష్టమైన అంతర్గత నిర్మాణాన్ని కలిగి ఉంటుంది, వీటిని సైటో-
స్కెలిటన్‌గా సూచిస్తా రు.
h) సెంట్రోస్మే, సాధారణంగా సైటోప్లా జం యొక్క దట్టమైన ప్రాంతం
గోళాకారంగా మరియు కేంద్రకం సమీపంలో ఉన్న ఇది సెంట్రియోల్స్‌ను
కలిగి ఉంటుంది. ఇది వాటి ప్రతిరూపణను నియంత్రించే DNA కూడా
కలిగి ఉంటుంది. సెంట్రోస్‌మ్‌లు మైక్రోటూబ్యూల్స్‌తో తయారు
చేయబడ్డా యి, ఇవి సీమ్ డ్రింకింగ్ స్ట్రా స్. వారు కణ విభజన
సమయంలో క్రోమోజోమ్ యొక్క కదలికలో పాల్గొంటారు.
i) సిలియా/ఫ్లా గెల్లా , అనుబంధాల వంటి దారం, ఇవి మైక్రోటూబ్యూల్స్‌తో
తయారు చేయబడ్డా యి. వారు కొట్టినప్పుడు లయబద్ధమైన కదలికలు
ఏర్పడతాయి. అవి స్త్రీ పునరుత్పత్తి అవయవం మరియు ఎగువ
శ్వాసకోశ గొట్టంలో కనిపిస్తా యి.

2.1.4 సెల్ చేర్చడం

కణాల ద్వారా ఉత్పత్తి చేయబడిన రసాయనాల యొక్క పెద్ద మరియు విభిన్న

సమూహం కణ చేరికలు. ఇది ప్రధానంగా సేంద్రీయమైనది మరియు మెలనిన్,
గ్లైకోజెన్ & లిపిడ్‌లను కలిగి ఉంటుంది.

24
 Human Anatomy and

2.2 కణాలు బయటకు యొక్క నియంత్రణ/క్యాన్సర్

సాధారణ మానవ శరీర కణాలు సాధారణంగా మరణిస్తు న్న వాటిని భర్తీ చేయడానికి
మరియు పెరుగుదలకు అవసరమైన నియంత్రిత రేటుతో విభజించబడతాయి.
క్యాన్సర్ కణాలు భిన్నంగా ఉంటాయి. వాటిని నియంత్రించే యంత్రాంగం లేదు.
కణాల పెరుగుదల మరియు అసాధారణ రేటుతో విభజించబడినప్పుడు క్యాన్సర్
సంభవిస్తుంది & ఆపై అసలు సైట్‌కు మించి వ్యాపిస్తుంది. రేడియేషన్,
రసాయనాలు, విపరీతమైన ఒత్తిడి మరియు హార్మోన్ల చికిత్స వంటివి క్యాన్సర్
సంభవించే ప్రమాద కారకాలు.

25
 Human Anatomy and

సమీక్ష ప్రశ్నలు

1) అధిక సాంద్రత ఉన్న ప్రాంతం నుండి అణువుల యాదృచ్ఛిక కదలిక కు

ఒక ప్రాంతం యొక్క తక్కువ ఏకాగ్రత ఉంది అంటారు: -
a. వ్యాప్తి b.ఎక్సోసైటోసిస్
సి. సౌకర్యం కల్పించారు వ్యాప్తి డి. చురుకుగా రవాణా
ఇ. ఎండోసైటోసిస్
2) ది అత్యంత ముఖ్యమైన నిర్మాణ అంశాలు యొక్క ది సైటో -
అస్థిపంజరం: -
a. మైక్రోఫిలమెంట్స్ బి. వాక్యూల్స్
సి. రైబోజోమ్ డి. ఆస్టర్స్
ఇ. సూక్ష్మనాళికలు
3) మైటోకాండ్రియా విధులు లో ది సంశ్లేషణ యొక్క
a. DNA బి. MRNA సి. ATP
డి. rRNA ఇ. tRNA
4) ది న్యూక్లియోలస్
a. ఉంది ది సైట్ యొక్క రైబోసోమల్ RNA సంశ్లేషణ
b. కలిగి ఉంది a పరిసర నిర్మాణం
c. కలిగి ఉంది ATP ఉపయోగించబడిన లో క్రోమోజోమ్ ప్రతిరూపం
d. ఇది ఉంది చిన్నది లో కార్యదర్శి సెల్ కంటే లో కాని కార్యదర్శి.
e. నిర్దేశిస్తుంది ది రసాయన నిర్మాణం ఎంజైములు .
5) ది సెంట్రోస్మే కలిగి ఉంటుంది
a. ఎండోప్లా స్మిక్ రెటిక్యులం బి. సిలియా
సి. సెంట్రియోల్స్ డి. ఫ్లా గెల్లా
ఇ. వాక్యూల్స్

26
 Human Anatomy and

అధ్యాయం మూడు

కణజాలాలు & పొరలు

నేర్చుకోవడం లక్ష్యం

వద్ద ది ముగింపు యొక్క ఇది అధ్యాయం, ది విద్యార్థు లు ఉండాలి ఉంటుంది చేయగలరు కు:

- వివరించండి రకాలు కణజాలం _

a) ఎపిథీలియల్ కణజాలం
b) కనెక్టివ్ కణజాలం
c) నాడి కణజాలం
d) కండరము కణజాలం
- వివరించండి స్థా నం మరియు ఫంక్షన్ యొక్క కణజాలం లో ది శరీరం
- చర్చించండి పొరలు యొక్క ది శరీరం

ఎంపిక చేయబడింది కీ నిబంధనలు:

ది అనుసరించడం నిబంధనలు ఉన్నాయి నిర్వచించబడింది లో ది పదకోశం

మృదులాస్థి నరాల కణజాలం

కనెక్టివ్ కణజాల ఎముక కణజాలం
ఎపిథీలియల్ కణజాలం సీరస్ పొర
గ్రంధి కణజాలం సైనోవియల్ పొర
శ్లేష్మం పొర కణజాలం
కండరము కణజాలం వాస్కులర్ కణజాలం

27
 Human Anatomy and

3.1 కణజాలం

కణాలు అత్యంత వ్యవస్థీకృత యూనిట్లు . కానీ బహుళ సంస్కృతిలో జీవులు, అవి

ఒంటరిగా పనిచేయవు. అవి కణజాలం అని పిలువబడే సారూప్య కణాల
సమూహంలో కలిసి పనిచేస్తా యి . కణజాలం ఒక సమూహం యొక్క ఇలాంటి సెల్
మరియు వారి ఇంటర్ సెల్యులార్ పదార్ధం అని కలిగి ఇలాంటి పిండసంబంధమైన
మూలం మరియు ఫంక్షన్ కలిసి కు ప్రత్యేక కార్యాచరణను నిర్వహించండి. కణజాల
అధ్యయనానికి సంబంధించిన ఒక శాస్త్రం హిస్టా లజీ.

శరీరంలోని వివిధ కణజాలాలు వాటి పనితీరు & నిర్మాణం ప్రకారం నాలుగు ప్రధాన
భాగాలుగా వర్గీకరించబడ్డా యి. ఇవి ఎపిథీలియల్, కనెక్టివ్, కండరాల మరియు నాడీ
కణజాలం.

3.1.1 ఎపిథీలియల్ కణజాలం

ఎపిథీలియల్ కణజాలం శరీర ఉపరితలాన్ని కప్పి, శరీర కుహరం & నాళాలు

మరియు గ్రంధులను ఏర్పరుస్తుంది. అవి వీటికి ఉపవిభజన చేయబడ్డా యి:
- కవరింగ్ & లైనింగ్ ఎపిథీలియం
- గ్రంధి ఎపిథీలియం

కవరింగ్ మరియు లైనింగ్ ఎపిథీలియం : ఇది బాహ్య శరీర ఉపరితలం మరియు

కొన్ని అంతర్గత అవయవాల బాహ్య కవచాన్ని ఏర్పరుస్తుంది. ఇది శరీర కుహరం,
శ్వాసకోశ మరియు జీర్ణశయాంతర ప్రేగుల లోపలి భాగం, రక్త నాళాలు & నాళాలు
మరియు వెంట తయారు చేస్తుంది తో ది నాడీ కణజాలం (ది భాగాలు యొక్క
భావం అవయవాలు కోసం వాసన,

28
 Human Anatomy and

వినికిడి, దృష్టి మరియు స్పర్శ). ఇది గామేట్స్ (గుడ్డు & స్పెర్మ్) అభివృద్ధి చెందే
కణజాలం.

కవరింగ్ మరియు లైనింగ్ ఎపిథీలియం ఉన్నాయి వర్గీకరించబడింది ఆధారిత

పై పొరలు మరియు సెల్ ఆకారం యొక్క అమరిక.

ప్రకారం కు ది అమరిక యొక్క పొరలు కవరింగ్ మరియు లైనింగ్ ఎపిథీలియం

ఇలా వర్గీకరించబడింది:
a) సరళమైనది ఎపిథీలియం : అది ఉంది ప్రత్యేకత కోసం శోషణ,
మరియు కనిష్ట దుస్తు లు & కన్నీటితో వడపోత. ఇది సింగిల్ లేయర్డ్
b) స్ట్రా టిఫైడ్ ఎపిథీలియం , అది ఉంది అనేక పొరలుగా మరియు
కనుగొన్నారు లో అధిక స్థా యి దుస్తు లు & కన్నీటితో ఉన్న ప్రాంతం.
c) సూడో-స్ట్రా టిఫైడ్ , ఉంది a సింగిల్ పొరలుగా కాని సీమ్ కు అనేక
పొరలను కలిగి ఉంటాయి.

ఆధారిత పై ది సెల్ ఆకారం కవరింగ్ మరియు లైనింగ్ ఎపిథీలియం

సమూహం చేయబడింది:
a) S క్వామస్ : - చదును చేసింది & స్థా యి ఇష్టం
b) క్యూబాయిడల్ : - క్యూబ్ ఆకారంలో
c) కాలమ్ : - పొడవు & స్థూపాకార
d) పరివర్తన : - కణ ఆకృతి కలయిక ఎక్కడ కనుగొనబడింది ఒక గొప్ప
ఉంది విస్తరణ లేదా విస్తరణ స్థా యి, ఇవి క్యూబాయిడల్ నుండి
స్తంభాకారం, క్యూబాయిడల్ నుండి పాలిహై డ్రల్ మరియు
క్యూబాయిడల్ నుండి స్క్వామస్ కావచ్చు

29
 Human Anatomy and

అందువలన పరిశీలిస్తు న్నారు ది సంఖ్య యొక్క పొరలు మరియు సెల్ ఆకారం

మేము కవరింగ్ మరియు లైనింగ్ ఎపిథీలియంను క్రింది సమూహాలలో
వర్గీకరించవచ్చు :

సరళమైనది ఎపిథీలియం
a) సింపుల్ - స్క్వామస్ ఎపిథీలియం, ఒకే పొరను కలిగి ఉంటుంది ఫ్లా ట్,
టై ల్ ఫ్లోర్‌ను పోలి ఉంటుంది. ఇది వ్యాప్తి, ఆస్మాసిస్ & ఫిల్ట్రేషన్‌కు బాగా
అనువుగా ఉంటుంది. అందువలన, ఇది ఊపిరితిత్తు ల గాలి
సంచులను, మూత్రపిండాలు, రక్త నాళాలు మరియు శోషరస
నాళాలలో లైన్ చేస్తుంది.
b) సాధారణ - క్యూబాయిడ్ ఎపిథీలియం, ఫ్లా ట్ అండాశయం యొక్క
ఉపరితలాన్ని కప్పి ఉంచే బహుభుజి, కంటి లెన్స్, రెటీనా &
మూత్రపిండాల గొట్టా ల పూర్వ ఉపరితలం
c) సరళమైనది - స్తంభాకార ఎపిథీలియం, సాధారణ క్యూబాయిడల్‌ను
పోలి ఉంటుంది. ఇది లొకేషన్ & ఫంక్షన్ ఆధారంగా అనేక మార్గాల్లో
సవరించబడింది. ఇది జీర్ణ-ప్రేగు మార్గము పిత్తా శయం, అనేక గ్రంధుల
విసర్జన నాళాలు. ఇది స్రావాలు, శోషణ, రక్షణ & లూబ్రికేషన్‌లో
పనిచేస్తుంది.

స్ట్రా టిఫైడ్ ఎపిథీలియం

ఇది మరింత మన్నికైనది, అంతర్లీన కణజాలాలను బాహ్య వాతావరణాన్ని
ఏర్పరుస్తుంది మరియు దుస్తు లు & కన్నీటి నుండి రక్షిస్తుంది.

a) స్ట్రా టిఫైడ్ స్క్వామస్ ఎపిథీలియం: ఈ రకమైన ఎపిథీలియంలో, బయటి

కణాలు చదునుగా ఉంటాయి. కెరాటిన్ ఉనికి ఆధారంగా స్ట్రా టిఫైడ్
స్క్వామస్ ఎపిథీలియం రెండుగా విభజించబడింది. ఇవి నాన్-కెరట్నైజ్డ్
మరియు కెరాటినైజ్డ్ స్తరీకరించబడింది పొలుసుల

30
 Human Anatomy and

ఎపిథీలియం. నాన్-కెరట్నైజ్డ్ స్ట్రా టిఫైడ్ స్క్వామస్ ఎపిథీలియం తడి ఉపరితలంలో

కనిపిస్తుంది, ఇవి గణనీయమైన అరిగిపోవడానికి గురవుతాయి. ఉదాహరణ: -
నోరు, నాలుక మరియు యోని. లో కెరాటినైజ్డ్, స్ట్రా టిఫైడ్ స్క్వామస్ ఎపిథీలియం
ఈ రకమైన ఉపరితల కణం కెరాటిన్ కలిగి ఉన్న పదార్థం యొక్క కఠినమైన పొరను
ఏర్పరుస్తుంది. ఉదాహరణ: చర్మం. కెరాటిన్ , ఒక జలనిరోధిత ప్రోటీన్, ఘర్షణ
మరియు బ్యాక్టీరియా దాడిని నిరోధిస్తుంది.

b) స్ట్రా టిఫైడ్ క్యూబాయిడల్ ఎపిథీలియం, అరుదైన రకం ఎపిథీలియం. ఇది

సీటు గ్రంధుల వాహిక, కంటి కండ్లకలక మరియు కావెర్నస్ మూత్రనాళంలో
కనిపిస్తుంది. యొక్క పురుషుడు యురోజనిటల్ సిస్టమ్, ఫారింక్స్ &
ఎపిగ్లోటిస్. దీని ప్రధాన విధి స్రావం.

c) స్ట్రా టిఫైడ్ స్తంభాకార ఎపిథీలియం, శరీరానికి అసాధారణం. క్షీర గ్రంధి &

పాయువు పొరల పాల నాళంలో స్ట్రా టిఫైడ్ స్తంభాల ఎపిథీలియం కనిపిస్తుంది.
ఇది రక్షణ మరియు స్రావంలో పనిచేస్తుంది.

పరివర్తన ఎపిథీలియం
వ్యత్యాసం ఏమిటంటే, పరివర్తన ఎపిథీలియంలోని బయటి పొర యొక్క కణాలు
ఫ్లా ట్‌గా కాకుండా పెద్దవిగా మరియు గుండ్రంగా ఉంటాయి. ఈ లక్షణం కణజాలం
విచ్ఛిన్నం కాకుండా విస్తరించడానికి అనుమతిస్తుంది. ఇది యూరినరీ బ్లా డర్‌లో,
యురేటర్స్ & యూరేత్రాలో భాగమైనది.

31
 Human Anatomy and

సూడో స్తరీకరించబడింది ఎపిథీలియం

అనేక గ్రంథులు, ఎపిడిడైమిస్, మగ మూత్రాశయం మరియు శ్రవణ గొట్టా ల యొక్క
పెద్ద విసర్జన నాళాలను లైన్ చేస్తుంది. దీని ప్రధాన విధి రక్షణ & స్రావం

3.1.2 గ్రంధి ఎపిథీలియం

వారి ప్రధాన విధి స్రావం. ఒక గ్రంధి ఒక కణం లేదా అత్యంత ప్రత్యేకమైన

ఎపిథీలియల్ సెల్ యొక్క సమూహాన్ని కలిగి ఉండవచ్చు. గ్రంథులు తమ స్రావాన్ని
విడుదల చేసే చోటును బట్టి ఎక్సోక్రైన్ మరియు ఎండోక్రైన్‌లుగా వర్గీకరించవచ్చు.

ఎక్సోక్రైన్ : ఆ గ్రంధులు వాటి స్రావాన్ని నాళాలు/ట్యూబ్‌లలోకి ఖాళీ చేస్తా యి. వారి

ప్రధాన ఉత్పత్తు లు శ్లేష్మం, నూనె, మైనపు, చెమట మరియు జీర్ణ ఎంజైమ్. చెమట
& లాలాజల గ్రంథులు ఎక్సోక్రైన్ గ్రంథులు.

ఎండోక్రైన్ : అవి చివరికి రహస్య వారి లోకి ఉత్పత్తు లు రక్త వ్యవస్థ. ఎండోక్రైన్ గ్రంధుల
స్రావాలు ఎల్లప్పుడూ హార్మోన్లు . హార్మోన్లు వివిధ శారీరక కార్యకలాపాలను
నియంత్రించే రసాయనాలు. పిట్యూటరీ, థైరాయిడ్ & అడ్రినల్ గ్రంథులు ఎండోక్రైన్.

వర్గీకరణ యొక్క ఎక్సోక్రైన్ గ్రంథులు

అవి వాటి నిర్మాణం మరియు సెక్రటరీ భాగం యొక్క ఆకృతి ద్వారా
వర్గీకరించబడ్డా యి. నిర్మాణ వర్గీకరణ ప్రకారం అవి సమూహాలుగా
విభజించబడ్డా యి:

32
 Human Anatomy and

a) ఏకకణ గ్రంథి : ఏకకణ గ్రంధి. ఉత్తమ ఉదాహరణలు శ్వాసకోశ,

జీర్ణశయాంతర & జన్యుసంబంధ వ్యవస్థలో గోబ్లెట్ సెల్.

b) బహుళ సాంస్కృతిక గ్రంథి : కనుగొన్నారు లో అనేక భిన్నమైనది రూపాలు

ద్వారా చూస్తు న్నాను లో కు ది కార్యదర్శి భాగం ఎక్సోక్రైన్ గ్రంథులు

సమూహంగా ఉంటాయి
a) గొట్టపు గ్రంథి: ఉంటే ది కార్యదర్శి భాగం యొక్క a గ్రంథి
గొట్టంలాగా ఉంటుంది .
b) ఒక సినార్ గ్రంథి: ఉంటే ది కార్యదర్శి భాగం ఉంది ఫ్లా స్క్ ఇష్టం.
సి) ట్యూబులో-అసినార్ : ఉంటే అది కలిగి ఉంటుంది రెండు గొట్టపు & ఫ్లా స్క్
ఆకారపు కార్యదర్శి భాగం.

ఇంకా ఎక్కువ, వాహిక శాఖలుగా లేకుంటే దానిని సాధారణ గ్రంథిగా సూచిస్తా రు

మరియు శాఖలైతే అది సమ్మేళన గ్రంథి. ఎక్సోక్రైన్ గ్రంధుల వాహిక యొక్క శాఖల
స్థా యితో కార్యదర్శి భాగం యొక్క ఆకారాన్ని కలపడం ద్వారా వర్గీకరించబడింది
- ఏకకణ
- బహుళ సెల్యులార్
 సాధారణ గొట్టపు
శాఖలు గొట్టపు
చుట్టబడిన గొట్టపు
అసినార్
శాఖలుగా అసినార్

33
 Human Anatomy and

- కాంపౌండ్ గొట్టపు
అసినార్
ట్యూబులో-
అసినార్

3.1.2 కనెక్టివ్ కణజాలం

బంధన కణజాలాలు పిండ బంధన కణజాలం మరియు వయోజన బంధన

కణజాలం గా వర్గీకరించబడ్డా యి .

పిండము కనెక్టివ్ కణజాలం

ఎంబ్రాయోనిక్ కనెక్టివ్ టిష్యూ మెసెన్‌చై మ్ & మ్యూకస్ కనెక్టివ్ టిష్యూని కలిగి
ఉంటుంది. మెసెన్‌చై మ్ అనేది అన్ని ఇతర బంధన కణజాలం నుండి చివరికి
ఉత్పన్నమయ్యే కణజాలం. అది చర్మం క్రింద మరియు అభివృద్ధి చెందుతున్న
ఎముక వెంట ఉంది పిండము. శ్లేష్మం (వార్టన్ జెల్లీ) బంధన కణజాలం ప్రధానంగా
పిండంలో కనిపిస్తుంది మరియు బొడ్డు తాడులో ఉంది పిండం త్రాడుకు
మద్దతునిస్తుంది.

పెద్దలు కనెక్టివ్ కణజాలం

ఇది మెసెన్‌చై మ్ నుండి వేరు చేయబడుతుంది మరియు పుట్టిన తర్వాత మారదు.
అడల్ట్ కనెక్టివ్ టిష్యూ కనెక్టివ్ కంపోజ్ చేస్తుంది కణజాలం సరైనది, మృదులాస్థి,
ఎముక (ఎముక) & వాస్కులర్ (రక్తం) కణజాలం

34
 Human Anatomy and

a) కనెక్టివ్ టిష్యూ సరైనది, సి కనెక్టివ్ టిష్యూ సరైనది ఎక్కువ లేదా తక్కువ

ద్రవ ఇంటర్ సెల్యులార్ మార్షల్ మరియు ఫైబ్రోబ్లా స్ట్‌ను కలిగి
ఉంటుంది. సరైన బంధన కణజాలం యొక్క వివిధ రూపాలు:
 వదులైన (అరియోలార్) కనెక్టివ్స్ కణజాలం, ఇది విస్తృతంగా పంపిణీ
చేయబడుతుంది మరియు కొల్లా జెనిక్, సాగే & రెటిక్యులర్ ఫైబర్‌లు
మరియు సెమీ ఫ్లూ యిడ్ ఇంటర్ సెల్యులార్ పదార్థా లలో
పొందుపరచబడిన అనేక కణాలను కలిగి ఉంటుంది. ఇది కణజాలం,
అవయవ రక్త నాళాలు & నరాలకు మద్దతు ఇస్తుంది. ఇది
సబ్కటానియస్ పొర/ఉపరితల ఫాసియా/హై పోడెర్మిస్‌ను కూడా
ఏర్పరుస్తుంది.
 కొవ్వు కణజాలం: ఇది చర్మం క్రింద ఉన్న సబ్కటానియస్ పొర, కొవ్వు
నిల్వ కోసం ప్రత్యేకించబడింది. వదులుగా ఉండే బంధన కణజాలం ఉన్న
చోట కనుగొనబడింది. ఇది మూత్రపిండాల చుట్టూ, బేస్ వద్ద మరియు
గుండె యొక్క ఉపరితలంపై , పొడవాటి ఎముక యొక్క మజ్జలో, కీళ్ల
చుట్టూ మరియు కంటి బంతి వెనుక పాడింగ్ వలె సాధారణం. ఇది
వేడి యొక్క పేలవమైన కండక్టర్, కాబట్టి ఇది శరీరం నుండి ఉష్ణ
నష్టా న్ని తగ్గిస్తుంది
 దట్టమైన (కొల్లా జినస్) కనెక్టివ్ కణజాలం: ఫైబర్స్ ఉన్నాయి వదులుగా
ఉండే బంధన కణజాలం కంటే దగ్గరగా ప్యాక్ చేయబడింది. వివిధ
దిశలలో ఉద్రిక్తతలు ఉన్న ప్రాంతాల్లో ఉనికిలో ఉంది. క్రమబద్ధమైన
ధోరణి లేకుండా ఫైబర్‌లు ఒకదానితో ఒకటి అల్లిన ప్రదేశాలలో,
ప్రయోగించే బలాలు అనేక దిశలలో ఉంటాయి. ఇది డెర్మిస్ యొక్క
లోతైన ప్రాంతం, ఎముక యొక్క పెరియోస్టియం మరియు మెమ్బ్రేన్
క్యాప్సూల్స్ వంటి చాలా ఫాసియాలో సంభవిస్తుంది. ఇతర ప్రాంతాలలో
దట్టమైన బంధన కణజాలం ఒక దిశలో మరియు ఫైబర్‌లలో ఉద్రిక్తతను
కలిగి ఉంటుంది కలిగి ఉంటాయి సమాంతరంగా అమరిక.
ఉదాహరణలు ఉన్నాయి స్నాయువులు

35
 Human Anatomy and

మరియు స్నాయువులు. దట్టమైన బంధన కణజాలాలు మద్దతు & రక్షణను

అందిస్తా యి మరియు కండరాలను ఎముకతో కలుపుతాయి.
 సాగే బంధన కణజాలం: స్వేచ్ఛగా శాఖలుగా సాగే ఫైబర్‌లను కలిగి
ఉంటుంది. అవి సాగదీయబడతాయి మరియు అసలు ఆకృతికి తిరిగి
వస్తా యి. అవి ధమనులు, శ్వాసనాళాలు, శ్వాసనాళాలు &
ఊపిరితిత్తు ల గోడ యొక్క భాగాలు. ఇది స్వర త్రాడును కూడా
ఏర్పరుస్తుంది. సాగే బంధన కణజాలం సాగదీయడాన్ని అనుమతిస్తుంది
మరియు మద్దతు & సస్పెన్షన్‌ను అందిస్తుంది.
 రెటిక్యులర్ కనెక్టివ్ టిష్యూ: చక్కటి, ఒకదానితో ఒకటి అల్లిన థ్రెడ్‌ల
లాటిస్‌లు స్వేచ్ఛగా శాఖలుగా, కనెక్ట్ చేసే మరియు సపోర్టింగ్
ఫ్రేమ్‌వర్క్‌ను ఏర్పరుస్తా యి. ఇది కాలేయం, ప్లీహము మరియు శోషరస
కణుపులతో సహా అనేక అవయవాలకు సున్నితమైన సహాయక
తుఫానును రూపొందించడానికి సహాయపడుతుంది. ఇది మృదు
కండర కణజాలం యొక్క ఫైబర్స్ (కణాలు) కలిసి బంధించడానికి
కూడా సహాయపడుతుంది.

b) మృదులాస్థి
ఇతర బంధన కణజాలం వలె కాకుండా, మృదులాస్థికి రక్త నాళాలు మరియు
నరాలు లేవు. ఇది కొల్లా జినస్ ఫైబర్స్ మరియు కొండ్రియోటిన్ సల్ఫేట్‌లో దృఢంగా
పొందుపరచబడిన సాగే ఫైబర్‌ల యొక్క దట్టమైన నెట్‌వర్క్‌ను కలిగి ఉంటుంది.
బలం కొల్లా జినస్ ఫైబర్స్ కారణంగా ఉంటుంది. ది కణాలు యొక్క a పరిణితి
చెందింది మృదులాస్థి ఉన్నాయి అని పిలిచారు కొండ్రోసైట్ _ మృదులాస్థి యొక్క
ఉపరితలం పెరికోండ్రియం అని పిలువబడే సక్రమంగా అమర్చబడిన దట్టమైన
బంధన కణజాలంతో చుట్టబడి ఉంటుంది . మృదులాస్థిలను హై లిన్, ఫైబ్రో & సాగే
మృదులాస్థిగా వర్గీకరించారు.

36
 Human Anatomy and

హై లిన్ మృదులాస్థి ఉంది అని పిలిచారు గ్రిజిల్, అత్యంత సమృద్ధిగా, నీలం తెలుపు
రంగులో & బరువును తట్టు కోగలదు. పొడవాటి ఎముకలపై కీళ్ల వద్ద
కనుగొనబడింది కీలు మృదులాస్థిగా మరియు కాస్టల్ మృదులాస్థిని ఏర్పరుస్తుంది
(పక్కటెముకల వెంట్రల్ చివరలో). ఇది ముక్కు, స్వరపేటిక, శ్వాసనాళం, బ్రోంకి
మరియు బ్రోన్చియల్ ట్యూబ్‌లను కూడా ఏర్పరుస్తుంది. ఇది పిండ అస్థిపంజరాన్ని
ఏర్పరుస్తుంది, శ్వాసక్రియను బలపరుస్తుంది, కీళ్ల స్వేచ్ఛా కదలికలో
సహాయపడుతుంది మరియు శ్వాస సమయంలో పక్కటెముక కదలడానికి
సహాయపడుతుంది.

ఫైబ్రో మృదులాస్థి : అవి సింఫిసిస్ ప్యూబిస్ వద్ద, ఇంటర్-వెన్నెముక డిస్క్‌లు

మరియు మోకాలిలో కనిపిస్తా యి. ఇది మద్దతు మరియు రక్షణను అందిస్తుంది.

సాగే మృదులాస్థి : సాగే మృదులాస్థిలో కొండ్రోసైట్ ఉన్నాయి లో దారం ఇష్టం

నెట్వర్క్ యొక్క సాగే ఫైబర్స్. సాగే మృదులాస్థి బలం మరియు స్థితిస్థా పకతను
అందిస్తుంది మరియు ఎపిగ్లోటిస్, స్వరపేటిక, చెవి యొక్క బాహ్య భాగం మరియు
యుస్టా చియన్ ట్యూబ్ వంటి కొన్ని అవయవాల ఆకారాన్ని నిర్వహిస్తుంది.

c) ఒస్సియస్ కణజాలం (ఎముక)

పరిపక్వ ఎముక కణ ఆస్టియోసైట్లు , కొల్లా జినస్ ఫైబర్‌లతో ఖనిజ లవణాలు
(కాల్షియం ఫాస్ఫేట్ మరియు కాల్షియం కార్బోనేట్) కలిగి ఉన్న ఇంటర్ సెల్యులార్
పదార్థంలో పొందుపరచబడ్డా యి. ఎముక కణజాలం మృదులాస్థి మరియు కీళ్లతో
కలిసి అస్థిపంజర వ్యవస్థను కలిగి ఉంటుంది.

37
 Human Anatomy and

d) వాస్కులర్ కణజాలం (రక్తం కణజాలం )

ఇది ద్రవ బంధన కణజాలం. ఇది ఇంటర్ సెల్యులార్ పదార్ధం ప్లా స్మాను కలిగి
ఉంటుంది. ప్లా స్మా ఒక గడ్డి రంగు ద్రవం, నీరు మరియు కరిగిన పదార్థా న్ని కలిగి
ఉంటుంది. రక్తం యొక్క ఏర్పడిన మూలకాలు ఎరిథ్రోసైట్లు , ల్యూకోసైట్లు మరియు
థ్రోంబోసైట్లు . గడ్డకట్టినప్పుడు రక్తం యొక్క పీచు లక్షణాలు బహిర్గతమవుతాయి.

3.1.3 కండరము కణజాలం

కండరాల కణజాలం అత్యంత ప్రత్యేకమైన కణాలను కలిగి ఉంటుంది, ఇది

అందిస్తుంది చలనం, నిర్వహణ యొక్క భంగిమ మరియు వేడి ఉత్పత్తి. కండరాల
వర్గీకరణ నిర్మాణం మరియు పనితీరు ద్వారా చేయబడుతుంది. కండరాల
కణజాలాలు అస్థిపంజర, గుండె మరియు మృదువైన కండర కణజాలంగా
వర్గీకరించబడ్డా యి.
- అస్థిపంజర కండర కణజాలం ఎముకలకు జోడించబడి ఉంటుంది, ఇది
స్వచ్ఛందంగా, స్థూపాకారంగా, బహుళ న్యూక్లియేటెడ్ & స్ట్రైటెడ్
- గుండె కండరాల కణజాలం: ఇది గుండె యొక్క గోడను ఏర్పరుస్తుంది;
ఇది అసంకల్పితంగా, ఏక-న్యూక్లియేటెడ్ మరియు స్ట్రైటెడ్.
- మృదువైన కండర కణజాలం: రక్త నాళాలు, కడుపు, ప్రేగులు మరియు
మూత్రాశయం వంటి హాలో అంతర్గత నిర్మాణం యొక్క గోడలో ఉంది.
ఇది అసంకల్పితంగా మరియు స్ట్రైట్ చేయనిది.

38
 Human Anatomy and

3.1.4 నాడీ కణజాలం

నాడీ కణజాలం రెండు ప్రధాన కణ రకాలను కలిగి ఉంటుంది. ఇవి న్యూరాన్లు

మరియు న్యూరోగ్లియా. న్యూరాన్లు నరాల కణాలు, వివిధ ఉద్దీపనలకు సున్నితంగా
ఉంటాయి. ఇది ఉద్దీపనలను నాడీగా మారుస్తుంది ప్రేరణ. న్యూరాన్లు నాడీ వ్యవస్థ
యొక్క నిర్మాణ మరియు క్రియాత్మక యూనిట్. ఇది 3 ప్రాథమిక భాగాలను కలిగి
ఉంటుంది. ఇవి సెల్ బాడీ, ఆక్సాన్లు మరియు డెండ్రైట్‌లు. న్యూరోగ్లియాస్
న్యూరాన్‌లను రక్షించే, పోషించే మరియు మద్దతు ఇచ్చే కణాలు. వైద్యపరంగా అవి
ముఖ్యమైనవి ఎందుకంటే అవి ప్రతిరూపం మరియు ఉత్పత్తి చేయగల సామర్థ్యాన్ని
కలిగి ఉంటాయి క్యాన్సర్ పెరుగుదలలు.

3.2 పొరలు

పొరలు ఎపిథీలియల్ మరియు/లేదా బంధన కణజాలం యొక్క సన్నని తేలికైన

పొరలు. అవి శరీర కావిటీస్, కవర్ ఉపరితలాలు, కనెక్ట్ లేదా వేరు వేరు ప్రాంతాలు,
నిర్మాణాలు మరియు శరీరం యొక్క అవయవాలు. మూడు రకాల పొరలు
మ్యూకస్, సీరస్ మరియు సైనోవియల్.
 శ్లేష్మ పొరలు (శ్లేష్మం) శరీర కుహరాన్ని నేరుగా బాహ్యంగా తెరుస్తా యి.
ఇది ఎపిథీలియల్ పొర. శ్లేష్మ పొరలు మొత్తం గ్యాస్ట్రో పేగు, శ్వాసకోశ
విసర్జన మరియు పునరుత్పత్తి మార్గాలను వరుసలో ఉంచుతాయి
మరియు ఎపిథీలియం యొక్క లైనింగ్ పొరను ఏర్పరుస్తా యి. బంధన
కణజాలం పొర యొక్క శ్లేష్మం పొర ఉంది లామినా ప్రోప్రా. కు

39
Human Anatomy and

ఎండిపోకుండా నిరోధించడానికి మరియు శ్లేష్మ పొరల రహస్య శ్లేష్మ కణాలను

పట్టు కోవడానికి.
 సీరస్ పొర / సెరోసా: మెసోథెలియం పొరతో కప్పబడిన వదులుగా ఉండే
బంధన కణజాలాన్ని కలిగి ఉంటుంది. ఇది బాహ్య భాగానికి నేరుగా
తెరవని శరీర కుహరాన్ని లైన్ చేస్తుంది. కుహరంలో ఉన్న అవయవాలను
కవర్ చేస్తుంది. సెరోసా అనేది ప్యారిటల్ పొర (బయటికి
సంబంధించినది) మరియు విసెరల్ పొర (అవయవానికి సమీపంలో
ఉండటం)తో కూడి ఉంటుంది. ప్లూ రా మరియు పెరికార్డియం వరుసగా
థొరాసిక్ మరియు గుండె కుహరాన్ని వరుసలో ఉండే సీరస్ పొర.
తీవ్రమైన పొర యొక్క ఎపిథీలియల్ పొర తీవ్రమైన ద్రవం అని
పిలువబడే కందెన ద్రవాన్ని రహస్యంగా మారుస్తుంది. ద్రవం
అవయవాలు ఒకదానికొకటి సులభంగా గ్లైడ్ చేయడానికి
అనుమతిస్తుంది.

 సైనోవియల్ మెమ్బ్రేన్: ఇతర పొరల వలె కాకుండా ఈ పొరలో

ఎపిథీలియం ఉండదు. అందువలన, ఇది ఎపిథీలియల్ పొర కాదు.
ఇది స్వేచ్ఛగా కదిలే కీళ్ల కావిటీలను లైన్ చేస్తుంది. తీవ్రమైన పొర వలె
ఇది బాహ్యంగా తెరవని నిర్మాణాలను లైన్ చేస్తుంది. సైనోవియల్
పొరలు సైనోవియల్ ద్రవాన్ని రహస్యంగా మారుస్తా యి, ఇవి కీళ్ల వద్ద
కదులుతున్నప్పుడు ఎముకల చివర్లలో కీలు మృదులాస్థిని ద్రవపదార్థం
చేస్తా యి.

40